Evangelia apocrypha : adhibitis plurimis codicibus graecis et latinis maximam partem nunc primum consultis atque ineditorum copia insignibus

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

Ὁ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

Ἢ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

X S 204 J

τύ e

^| b

ἈΠῸ

EVANGELIA APOCRYPHA.

Ienae
Typis Friderici Frommann.

βὼὰ. 7 ἀασοοινῥία pesa, Ἀκρέ od YI, PT,

EVANGELIA APOCRYPHA

ADHIBITIS PLURIMIS CODICIBUS GRAECIS ET LATINIS
MAXIMAM PARTEM NUNC PRIMUM CONSULTIS
A'TQUE INEDITORUM COPIA INSIGNIBUS

CONSTANTINUS TISCHENDORF

CTHEOL. ET PHIL. DR. THEOL. PROF. P. ORD. H. LIPS.

LIPSIAE
AVENARIUS ET MENDELSSOHN

MDCCCLIIIT.

ΟΝ
/-2g- 7
J3*6),

2ν. ὧν

VIRO SUMMO

AMPLISSIMO ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMO

IOH. PAULO DE FALKENSTEIN

POTENTISSIMO REGI SAXONIAE A SUMMIS NUPER HEIPUBLICAE MINISTRIS,
SUMMI SENATUS ECCLESIASTICI NUNC PRAESIDI, COMPLUBIUM ORDINUM
EQUESTRIUM SUPREMIS INSIGNIBU8 DECORATO, ETC. ETC.

CONSTANTINUS TISCHENDORF.

Ex quo primum tempore animum viresque applicui ad promo-
venda fontium sacrorum studia, in primis Tu conatus meos favore
consilio auctoritate adiuvisti. Nec fere est qui per omnes rerum
casus ad hune usque diem mihi laboribusque meis fidelior ΤῈ patro-
nus exsüterit. Nullis enim obtrectatorum iuiuriis aut artibus TvA
erga me benevolentia cessit, neque aliter unquam sensisti quam stu-
dis meis ecclesiae Christianae bene consuli. Hinc magnopere hanc
mihi occasionem gratulor pietatis meae Tim denuo testificandae.
Quod igitur ante hos duodecim annos prima mea librorum Novi Te-
slamenti editione splendidissimo nomini Το dedicanda feci, id nunc
evangeliis bis meis apocryphis repetere institui. Quod ne cui mirum
videatur, quasi a canonicis ad apocrypha ventum sit. lllud enim-

vero in apocryphis evangeliis optimae frugis est quod divinam cano-

hicorum auctoritatem quum natura tum historia sua sustentant, illo-
rumque Güdem sua ipsorum falsitate egregie confirmant: quod ut
mostris temporibus multi male ignorant, ita iam Irenaeus et Tertul-
Ilianus luculenter probaverunt. | Praetereaque probe seis, fucum apo-
eryphorum alienissimum esse ab animi mei sinceritate atque a meo
erga ΤῈ studio, observatione, pietate.

Quod reliquum est, Vir Summe, semper ac diu fac quod dudum
fecisti, ut Tua virtute prudentia fide consilio patriam iuves, bonas

augeas litteras, ecclesiae evangelicae lumen ΤῈ columenque praestes.

Scribebam Lipsiae die sacrorum instauratorum a. 1852.

PROLEGOM E N A.

Acübus apostolorum apoeryphis nuper a me editis praefaturo
proficiscendum inde erat quod illi obscura fama magis quam ipso stu-
dio iuter viros doctos innotuissent necdum maiore ex parte edili es-
sent. Longe alia, ut iam tam significabam, evangeliorum apoory-
phorum ratio est. [sta enim quum plures editores per tria haec sae-
cula invenerunt, tum a multis cognita tractata adhibita sunt. Neque
id mirum. A primis enim eeclesiae Christiauae saeculis quam famam
babuerunt, ea non modo ad tempora proxime subsecuta transiit, sed
eliam per totam fere aetatem mediam viguit unde factum est ut et
graece et latine saepe transscriberentar, atque in multas quum oriett-
üs tum occidenüs linguas converterentas.' Quae famae celebritas
banc caussam habuit quod traditiones, in quibus lota versantur, de
Maria et reliquis lesu parentibus, item de ortu atque infantia Iesu
deque ultimis eius fatis, curiositatem hominum tantopere occupabant
ut variis modis excolerentur, ore populi cireumferrentur, diebus fe-
slis recitarentur, carminibus artisque operibus exprimerentur, neque
lantum privatim crederentur et pro veris venditarentur, verum eliam,
canonicis evangeliis vel invitis, ad ipsa ecclesiae praecepta atque in-

sUtnta vim baberent. His ipsis in rebus posita est eximia quaedam

evangeliorum apoeryphorum gravitas: quemadmodum enim eorum
temporum quibus primum prodierunt ingenium docent, ita etiam lu-
cem afferunt iis quae inde ortae sunt fabulis atque opinionibus populi,
item historiae dogmatum, rituum, artium. Quem ad usum accedit
alius, neque is minoris aestimandus est: magnopere enim adiuvant

VIII PROLEGOMENA.

indagantes canonicorum evangeliorum rationes, quibuscum eam ha-
bent necessitudinem ut quantam illa in ipsa ultima ecclesiae antiqui-
tate auctoritatem habuerint ostendant, praetereaque et sermonem
quo scripta sunt et res quas tradunt et interpretationes quas subie-
runt illustrent. |

Sed de his nunc non est explicatius dicendum; iam fecimus id
quidem libello nuper apud Haganos publicato 1), quem ubi primum
per otium licuerit accuratius repetere propositum est. Breviter tan-
tum hoc loco indicandum videbatur quanti momenti quantaeque esset
utilitatis, nostra certe sententia, evangeliorüm apocryphorum stu-
dium: propter hanc enim caussam et ipsi studium contulimus ad hos
libros edendos. Qui quamquam inde ab aetale reformatorum usque
ad nostra tempora editorum doctorum industriam nacti sunt, tamen
facile intelligitur textum eorum nondum ea probabilitate constitutum
esse quae ex antiquis libris manu scriptis hauriri queat. Sunt autem
apocrypha evangelia eiusmodi ut prae ceteris curam criticam poscant,
neque recte adhiberi possint nisi anliquiore textu a mutationibus quas
posterior libido invexit bene distincto: tot enim illa quidem subierunt
casus, Lot et tales recensiones experta sunt, ut nihil simile acciderit
in ullo librorum sacrorum, quos variantium lectionum magna vi ob-
rutos esse constat. Quemadmodum autem libelli qui huc pertinent
dudum editi labores circa textum criticos requirunt, ita sant alii cum
editis vel arctiore vel laxiore vinculo coniuneli qui hucusque in bi-
bliothecarum umbra delituerunt. Hos igitur ut primum in lucem pro-
ferrem, illos ut subsidiis novis criticis excolerem atque emendarem,
propositum mihi erat in paranda hac evangeliorum, apoeryphorum
editione. In qua quid in utramque partem praestiterim vel assecutus
mihi videar, iam paucis dicendum erit. Quod ita instituam ut tria
librorum horum evangelicorum genera distingnam, quorum primum
comprehendit qui ad parentes lesu atque ipsius ortum, alterum qui
ad infantiam eius, tertium qui ad fata eius ultima spectant.

Àc primum quidem genus quatuor editionis nostrae scripta com-

1) De evangeliorum apocryphorum origine εἰ usu. Scripsit C. Tischendorf.
Disquisitio historica critica quam praemio aureo dignam censuit Societas Hagana
pro defendenda Religione Christiana. Hagae Comitum 1851.

——— MP

PROLEGOMENA. IX

plectitur, protevangelium Iacobi, Pseudo- Matthaei evan-
gelium, evangelium de nativitate Mariae, historiam
Josephi fabri liguarii. In his maximam curam impendimus
Pseudo-Iacobi libello. Praeter codices enim Thilonis quatuor,
| Birchii duos, item Fabricianum et Postelli textum, ut Pseudo- Eu-
stathium aliosque praeteream, adhibuimus octo codices a Thilone
nondum adhibitos. Neque vero satis visum est ex bis codicibus
| unum prae celeris repraesentare, sed primi operam dedimus ut tex-
ium conformaremus ad optimorum codicum consensum. Porro
Pseudo-Matthaei evangelium, cuius posterior pars huc usque
| inedita erat, e duobus codicibus nostris edidimus, adhibitis iusuper
Thilonis subsidiis. Ad evangelium de nativitate Mariae con-
tulimus alterum de codicibus nostris evangelii Pseudo - Matthaei, ex
quo Fabricianum textum passim emendare licebat. losephi vero
historiam iuvimus eo quod cum fragmentis coptis et sahidicis iam
a Zoega allatis es quae nuper Dulaurier ex eodem fonte hausit con-
iunximus.
"terum genus constituunt evangelii Thomae textus grae-
| cus Α, item textus graecus B; evangelium Thomae lati-
num; evangelium infantiae ex arabico latine. In his duo
inedita publicavimus, quorum alterum, evangelii-Thomae tex-
tum graecum, ex codice monáchorum Sinaiticorum dum apud eos
versabamur descripsimus; latinum vero evangelii Thomae
textum. Vaticano debemus codici. Utrumque textum adnotaüone

critica et synoptica instruximus. Alterum evàngelii Thomae.

| graecum textum accuratius quam hucusque factum erat exegimus
ad Dresdanum codicem et lectiones Bononienses a Mingarellio ex-
scriptas, adhibitis insuper fragmentis Parisiensibus et Vindobonensi-
| bus. [n edenda latina evangelii arabici interpretatione egregie
| adiuvit nos collega celeberrimus Fleischerus, cuius studio is textus
multo nunc emendalior prodit.

Tertii generis libellos edidimus tredecim. Primum hosce sex : Ge-
sta Pilati graece À, graece B; item eadem latine; Descen-
sum Christi ad inferos graece; item latine À et latine B.
Pertinent haec omnia ad evangelium Nicodemi quod dici solet, cuius

Χ PROLEGOMENA.

duas partes idoneis de caussis separatius dedimus. Rureus vero tanla
est quum in graeco Gestorum Pilati tum iu latino Descensus Christi
textu antiquorum testium discrepantia ut duae certe recensiones di-
: sungui debeant, quarum utramque plenam et continuam repraesenta-
vimus. |n his nunc primum a nobis editur textus Goatorum
Pilati graecus B ex tribus codicibus, item ex totidem codicibus
latinus textus álter libelli quem Desoensum Christi ad ia:
feros diximus. De libris reliquis quatuor Gesta Pilati graece À
recensuimus ad graecos codices octo, quorum duo Monacenses ite-
rum et accurate contulimus, tres alios sed non integros primi excas-
simus. Praeterea adhibuimus primi summae vetustatis reliquias duas,
alteras coptas papyraceas, alteras pauciores latinas ex palimpsesto
codice haustas. Porro graecum Descensus Christi textum
ad codices conformavimus tres, quorum praestantissimus nondum in-
notderat. Latinus vero noster Gestorum Pilati textus a
Tbilonis plurimum differty quippe quem ad octo testes, quorum quin-
que Thilonem latuerant, recensere licebat. Minor inter Thilonem
et me discrepantia est in altero latino textu Descensus Chri-
sli ad inferos, quamquam et ipsum ex pluribus novis subsidiis
et emendavimus et illustravimus.

Ad idem tertium genus pertinent Anaphora Pilati graece α
et graece B, item Paradosis Pilati graece et altera Pilati
epistola latine. Priores tres graecos libellos ita edidimus ut
euiusque textum ad quinque codices constilueremus, quorum ma-
iorem partem ex bibliothecis exscripsimus. Nec nihil inde subsidü
habuimus ad repetendam latinam Pilati epistolam eam quae
separatim edi solet: alteram enim nos quoque ex codicum auctori-
tate ad finem Descensus Christi ad inferos latine À adiunximus, ex
pluribus emendatam instrumentis.

Denique eiusdem generis libri ii tres qui reliqui sunt, Mors
Pilati, Iosephi narratio, Vindicta Salvatoris, fere toti
nostris debentur studiis. losephi quidem narrationem iam Bir-
chius Auctario suo codicis apocryphi inseruerat, sed maiore cum vi-
tiositale quam in ipso codice est nec ulla religiosi editoris cura adhi-
bita. Nos eam ex duobus codicibus. descripsimus et cum critica cure

-— cmm meo on ERREUR eee «m mm AA

20070 0cu—co c mono «καρπῶν am ω,... -

nup uai οἱ

PROLEGOMENA. XI

elidamus. — Ultimos vero tractatus duo, quorum alter Mors Pilati
imscribitur, alter Vindicta Salvatoris, primi in lucem protraxi-
mus, anglosaxonico etiam cum latinis textu collato.

Quae quidem si comprebendimus, plus quadraginta instrumentis
enlicis apparatum clarissimi 'Tbilonis eorumque qui illum praecesse-
runt augere nobis contigit. . Septem editionis nostrae libellos primi
dedimus; emendandis evangeliis antiquissimis quae Iacobi Thomae
Niceodemi nominibus insigniuntur plurimam operam impendimus ; re-
liquorem nihil non labore: nostro emendatum Aut illustratum prodit.
His studiis omnibus etsi rem gravem quae intelligentibus viris videtar
maiorem in modum promotam 6686 confidimus, tamen nequaquam ita
absolvisse nobis videmur. ut iam nostris aut aliorum quorum. hanc
literarum partem subtilius nosse intersit desideriis penitus sit satis
factum 1).

1) Ceterum tria sunt a Thilone i in suam apocryphorum evangeliorum colle-
ctionem recepta quae in nostram non recepimus. Primum est evangelium
Marcionis ez auctorilate velerum monumeniorum descriptum ab Augusto lahn.
Est illad ex genere satis diverso a reliquis quae dicuntur apocryphis evangeliis :
Lucae enim evangelium est, studiis Marcionis mutilatum et corruptum. Potest
vero ex Epiphanio, 'Tertuliano et dialogo Pseudorígeniano multo rectius disci
quos ille locos expulerit, item quos inprimis suam ad mentem mutaverit, quam
quemadmodum singula quaeque legerit. Parum enim quidem apte Hahnius cum
eoque Thilo, viri clarissimi, textum quem Marcionis dixerunt maximam partem
conformatam ad editiones in scholis vulgatas ediderunt. Altero libello qui apnd
"Thilonem legitur, non item apud nos, explicatur de codice evangelii Io-
hannis Parisiis in sacro templariorum tabulario asservato. Quae res quum non
ad antiquitatem Christíanam sed ad recentiora tempora pertineat — ipse enim
codex quem ex antiquiore fluxisse fingunt aetatem sacrorum instauratorum non
ita multam antecedere videtur — praetereaque arbitrium templarii auctoris evan-
gelio Iohannis mutilando interpolando corrumpendo simile quidem sit antiquae
haeresi sed non accedat ad rationem evangeliorum quae habemus apocryphorum,
huc quadrare visa mon est. Atque similis ratio est etiam tertii libelli quem
Thilo evangelicae parti codicis sui apocryphi iuseruit, repetens ex Albigensium
historia a Iohanne Benoist edita. Pertinet enim liber S. Iohannis apo-
cryphus — hunc enim titulum habet — ad historiam haeresium aetatis me-
diae. Argumenti vero est apocalyptici magis quam evangelii. Quam ob rem si

nobis repetenda videbitur, certe non cum evungelicis coniungenda est scriptis.

«

ΧΙ PROLEGOMENA.

Quibus in upiversum ac breviter expositis explicandum est de
singulis.

I. PROTEVANGELIUM IACOBI.

Hoc quantae sit antiquitaüs, quum ad veterum testimonia tum
ad ipsum quod tractat argumentum iudicandum est. Testantur au-
tem de eo veterum plurimi, inter quos a quarto inde saeculo nomina
eminent Gregorii Nysseni (T 3894) 3), Epipbanii (T 403)?)
et Pseudepiphanii*), Pseudeustathii Antiocheni*), Án-
dreae Creténsis (saec. Vll.)*), Germani patriarchae (saec.
VIII.) ), Iohannis Damasceni (saec. VIII.) "), Photii (saec.
IX. med.) 5), Nicetae Paphlagonis (saec. IX.)*), Georgii
Nicomediensis (saec. IX.) 19), Epiphanii monachi (circa X.
saec.) ! ), Iacobi monachi (circa XI. saec.) 1?) aliorumque. Sed
a Gregorio Nysseno atque Epiphanio redeundum est ad ipsum Ori-

1) Cf. orat. in diem natal. Christi Opp. Paris. 1615. II, p. 778. ἤχουσα
τοίνυν ἀποχρύφον τινὸς ἱστορίας τοιαῦτα παρατιϑεμένης τὰ περὶ αὐτῆς (i. e. Ma-
ρίας) διηγήματα sqq.

3) Cf. haeres. LX XIX. $ 5. (ed. Petav. I, 1062.) El γὰρ ἡ τῆς Μαρίας
ἱστορία καὶ παραδόσεις ἔχσυσιν ὅτι ἐρρέϑη τῷ πατρὶ αὐτῆς ᾿Ιωαχεὶμ. ἐν τῇ ἐρήμῳ
ὅτι ἡ γυνή σον συνειληφνῖα etc. Item haeres. LXXVIII. ᾧ 7. (ed. Petav. I,
p. 1088.) ὅτε vj παρϑένος παρεδίδοτο τῷ Ἰωσήφ, χλήρων εἰς τοῦτο ἀναγχασάν-
τῶν αὐτὴν ἥχειν, οὐ παρεδόϑη αὐτῷ εἰς συνάφειαν etc.

8) Cf. ἐγχώμιος εἰς τὴν dy. ϑεοτόχον Opp. ed. Petav. II. p. 292. ᾿Ιωαχεὶμ
γὰρ ἐν τῷ ὄρει προσηύχετο, xal" Αννα ἐν τῷ παραδείσῳ αὐτῆς.

4) Cf. S. Eustathii Comm. in Hexaémeron etc ed. Allatius 1629. p. 70 sqq.
" Altoy δὲ τὴν ἱστορίαν ἣν διέξεισι περὶ τῆς ἁγίας Μαρίας ᾿Ιάχωβός τις ἐπελθεῖν.

5) Cf. Combefis, Nov. Auctar. (Asterii aliorumque etc.) I. p. 1290 sqq. Cf.
inprimis p. 1300 sqq. 1319 sq.

6). Cf. Combefis. 1. 1. I. p. 1411 sqq. Inprimis p. 1416. 1420. 1457. 1440.

7) Cf. oratt. I. II. in metal. Mariae in opp. (ed. Lequien 1712.) 11.
p. 841 sqq. '

9) Cf. Combefis. 1. 1. I. p. 1583 sqq.

9) Cf. Combefis. Auctar. Novissim. I. p. 437 sqq.

10) Cf. Combefis. Nov. Auctar. I. p. 995 sqq. oratt. plur. Cf. inprimis. pag.
1000. 1001. 1009. 1024. 1032 sq. 1049. 1054. 1088. 1120.

11) Cf. Epiph. mon. edita et ined. cura Dresselii 1843. pag.23. οἷον ᾿Ιάχω-
Boc Ἕ βραῖος τότε παρὼν xol τὰ περὶ αὐτὴν γράψας λέγει, ὅτι - - ψηλαφηϑεῖσα
ὑπὸ τῆς μαίας εὐρέϑη παρϑένος.

13) Cf. Combefis, 1. 1. I. p. 1247 sqq.

PROLEGOMENA. XIH

genem, qui quidem JAbrum Jacobi 1) ita commemorat üt et omnibus
bene notum et simili auctoritate cum evangelio Petri apocrypho esee
ponat: quod eiusmodi est ut vim habeat ad confirmandum, eundem
lacobi librum iam ante Origenem non modo Clementi Alexan- -
drino?) sed etiam [ustino martyri?) innotuisse. Quem enim
Origenes tertio saeculo ineunte iam notissimum esse significat et cum
evangelio antiquissimae famae componit, cui is non quinquaginta fere
annos ante Origems aelatem scriptus videbitur? Accedit quod in
libri argumento nihil est quod ab ingenio saeculi secundi medii ab-
horreat. (Qua enim aetate Ebionitarum et Nazaraeorum aliorumque
haereticorum opinio obtinebat de Iesu vero losephi et Mariae filio,
qua genuinos lesu fratres exstitisse plerique credidisse videntur,
quemadmodam etiam losephus in Antiqq. Iud. XX, 9, 1. lacobum
simpliciter τὸν ἀδελφὸν Ἰησοῦ τοῦ λεγομένου Χριστοῦ dicit, qua
Tryphon ille in evangelistas invehebatur quod ex adolescentula
(νεᾶνις) lesaiae temere fecissent virginem (παρθένος), qua ludaeo-
rum celebrabatur calumnia de lesu filio Pantherae ex fornicatione
nai, qua Celsus Graecorum fabulas de Danae aliisque de virgine
matre natis ludibrii caussa componebat cum evangelicis narrationibus
de virgine Maria lesu matre, eadem pietati male studiosae sive, ut
quod sentio plane dicam, homini Gnostico eique Ebionaeo et oppor-
lunum et necessarium videbatur provectam losephi aetatem susci-
pienüs Mariam , losephi filios ex priore matrimonio natos, virgini-
tatem Mariae in partu illibatam servatam, ipsam virginem matrem
iam antequam nasceretur et per omne infantiae suae tempus ab hu-
manarum rerum consuetudine satis alienam docere *).

1) Cf. comm. in Matth. III, 463. ed. de la Rue. (p. 223. ed. Huet.) τοὺς
& ἀδελφοὺς ᾽Σησοῦ φασί τινες εἶναι ἐκ παραδόσεως ὁρμώμενοι τοῦ ἐπιγεγραμ-
μένου κατὰ Πέτρον εὐαγγελίου ἢ τῆς βίβλου ᾿Ιακώβον ἐκ προτέρας γυναικὸς σννῳ.-
χηχυίας αὐτῷ πρὸ τῆς Μαρίας.

3) Cf. Strom. VII. p. 889 sq. ed. Potter. ἀλλ᾽ ὡς ἔοικεν τοῖς πολλοῖς καὶ
μέχρι νῦν δοχεῖ cj Μαριὰμ λεχὼ εἶναι, διὰ τὴν τοῦ παιδίον γέννησιν οὐχ οὖσα
λεχώ" xal γὰρ μετὰ τὸ τεχεῖν αὐτὴν μαιωϑεῖσάν φασί τινες παρϑένον εὐρεϑῆναι.

8) Cf. dial. c. Tryph. cap. 78. p. 308 sq. γεννησέντος δὲ τότε τοῦ παιδίου ἐν
Βηδλεέμ, ἐπειδὴ ᾿Ιωσὴφ ovx εἶχεν ἐν τῇ κώμῃ ἐκείνῃ ποῦ χαταλῦσαι, ἐν emn .
λαίῳ τινὶ σύνεγγυς τῆς χώμης χατέλυσε χαὶ τότε αὐτῶν ὄντων dust ἐτετόχει κἱ
Μαρία τὸν Χριστόν, καὶ ἐν φάτνῃ αὐτὸν ἐτεϑείκει Cf. infra.

4) Haec magnam partem ex dissertatione mea de evangg. apocr, origine

XIV PROLEGOMENA.

Quam antem supra insignibus aliquet testimoniis veterum allatis
protevengelii famam in anüquilate fuisse indicavimus, id quod magis
eliam .ex traditionum ac ritnum historia doceri potest, eandem per
mediam aetalem conservatam propagalamque esse probatur inde
quod quum magma codieum huius libri graecorum copia hodieque in*
bibliothecis invenitur; quam numerum quinquagenarium excedere
nullus dubito, .tum quod in multas et orientis οἱ occidentis linguas
translatum praetereaque ad alias similis generis ficBones adhibitum
scimus. Atque hinc eliam factum est uL iam saeculo sexto decimo
et graece et latine impressum ederetur. Et graece quidem primus
edidit Michael Neander, catechesi Lntheri: graecae et latinae
subiangens narrationum apocrypharum collectionem , quae Basileae
ex officina Ioh. Oporini anno 1564. prodiit!). Latine vero iam
duodecim annis ante ex schedis Guilielmi Postelli ibidem edide-
rat Theodorus Bibliander*). Quae Postelli interpretatio aliuni
eodicem graecum repraesentat atque quem Neander una cum latino

et usu Hagae Comitum 1851. desumsi, ubi ὃ 9. pag. 26 — 35. pleraqüe fusius
tractantur. ^ x

1) Titules libri est.Apocrypha: hac €si, narrationes de Chrislo, Maria, Ioseph, --.
cognatione εἰ familia Christi, extra Biblia: apud veleres lamen Graecos. scriptores,
Patres, Historicos et Philologos reperta (inserio etiam Prolevangelio Iacobi Graece,
in Orienie nuper reperio, ntodum edito haclenus) ez Oraculorum ao Sibyllarum vo-
cibus, gentium «eliam testimoniis, denique mullerum veterum auctorum Libris de-
scripta , exposita et edita Graecolatine , α Mich. Neandro Soraviense. 1561. (Ite-
rum 1567.) -

3) Proievengelion 4, de natalibus lesu. Chrisii et ipsius matris virginis Mariae,
sermo historicus divi lacobi minoris. Evangelica historia, quam scripsit b. Marcus.
Vita I. Marci evangelistae collecta per Theodorum Bibliandrum. 1552. (Iterum Ar-
gentor. 1970.) Refert ibi Bibliander háec: Gwiülielm. Postellus in Oriente. apud
Christianos librum Graecum οἱ quidem pervetustum est nactus, quem latinum fecit et
commeniariis adornaium editioni paravit cum aliis quibusdam minime coniemnendis
libris. Quos dum Oporinus differre. imprimere, rogavi ut mihi copiam faceret le-
gendi eos. - — Tesiatur autem Postellus hunc libellum in ecclesiis Orientalibus Chri-
stianorum publice legi , neque dubitari de auctore, sed constanter inscribi ,,sermonem
historicum divi Iacobi fratris Domini de admirabili nativitate εἰ incunabulis Virginis
matris Mariae el ipsius lesu.«* — Addil etiam πρωτεναγγέλιον h. e. primum evange-
lium vocari et inter autleniicos libros haberi apud Orientales Chrislianos. — Ipse. au-
tem Postellus aestimal ul gemsham — -- Eius verba si quis requirai haec sunt; ,,Pe-
irus Romae non edidit evangelium , sed. alleri Venetiarum ducí Marco. commendavil
sine capite mysteriose scribendum : μὲ olim tlli adesset hoc caput quod munc vertimuss,
totius Veteris Testamenti appendicibus Christum quovis modo praedicantibus necessa-
riun , nedum Marco aut. Lucae.* . Ac rursum: Evangelii ad. hunc dienv desiderata

-

L—

p

Pd

PROLEGOMENA. XV

Postelli texta. edidit: Neandri vero textos eumque secundum anno
4567. emendatius editum duobus annis post repetit Grynaeus in
Monumenüs ss. pp. orthodoxographis. Grynaeum post annes cen-
tam triginta sex Fabrieius!) excepit, qui textum protevangeln ex
priore Neandri libello οἱ praeter morem haud ita diligenter bausit,
repetita simul interpretatione Postelli. Fabricium secutus est amno
4738. lonesius?), nisi quod is Grynaei magis quam Fabricii ex-
preasit textum. — F'ursus anno buius saeculi quarto ÁÀndreas Birch
eundem vulgatum textgm, notata quidem Grynaei et-Fabricii diffe-
rena, in Auctarium suum: eodicis apocoryphi N. T. Fabriciani rece«- .
pit eique. subinnxit variantes leetiones duorum codicum Vaticanorum
ab Engelbretho excerptos. |

Nostra denique aetate protevangelium qued dicitur bis prodit δὲ
. quidem texta ab ris ques vidimus editionibus diverso. Anno enim
4832. clarissimus T'hilo Codiei sno Novi "Testamenti apocrypho im-
serm, et ita quidem uL. Lextom sequeretur codicis Parisiensis decimi

saeculi (is nobis C dicitur), variantibus lectionibus octo codicum
et vulgatae editionis cum notis variis aliis sub textu positis, repetita
etiam tota Postelli interpretatione, Qua in re auctoritatem Parisien-
sis sui codicis, etsi plerisque reliquis aetate praeit, iusto pluris fecit :
qued facile ex iis judicari poterit quae ad canonicorum evangeliorum
seripturam confermata babet, ut XVII, 1 et 5. XXI, 5 et 8.
XXH, 2. XXIV, 4. De apparatu Thilonis post dicemus. Prae-
terea in prolegomenis fusius et accurate scripsit de libri historia.

Denique anno 1840. libellus prodiit hoc titnlo Protevangelium
lacobi ex eod. ms. Penefuiino descripsit, prolegomenis, varietate lectio-
mum, notis eriticis instructum edidit Car. Ad. Suckow 3). Vene-
üanus ille Suckovii codex idem est quem ipsi totum deseripsimus,
nolatum siglo A in commentario nostro. Hunc Suckovius iure magni
fecit, etsi nnllo modo reliquis omnibus praeferendus est, ut ex ap-

basis e£ fundamentum , in. quo suppletur summa. fide quicquid. possel oplari.* — Simi-.
liter ille nugatur in sermone quo Reipublicae Venetae opus dedicat.

3) Cf. Cod. Apoer. Novi Testamenti, etc. Τὶ. I. 1703. iteram 1719.

3) 4 new and full method of setlling the canonical auihorily of the New Testa-
ww etc. 3 vols. By ihe Rev. Ierem. Iones. Oaford 1736. 1798.

3j 1s Vretislaviensi academiae nwper morte ereptes est.

΄

XVI PROLEGOMENA.

paratu mostro cuivis apparebit. Saepe quidem brevitate lectionis
commendari videtur; sed praeterquam quod ea brevitas passim baud
dubie ad deseribentis negligentiam referenda est, in scriptis huius-
modi apocryphis videndum est ne textus catholica retractaüone in
breviora sit contractus. Αἱ vero in legendo codice suo Suckovius
tam saepe tamque graviter falsus est αἱ suscepto operi imparem se
praestiterit ac laborem suum tantum non perdiderit. Quod ne inique
judicasse videamur, aliquot exempla afferenda erunt. [ta capite I.
χυρίῳ (x9 scriptum) ante εἰς ἱλασμὸν ἐμοί praeterit eamque fictam
lectionem uniee commendat; omittit σπέρμα post διδόντας, dat
ἐνεφάνη σύν, idque rectum esse opinatur, pro ἐνεφάνισεν (cod. .
-Vnos»), item notat ἐπισχέψαι pro ἐπισχέψεται : capite II. bis af-
fert δύω pro δύο, παιδίσκαι bis pro παιδίσχη., συνομένη pro γε-
vop.évm , δαφνηδείαν pro δαφνηδαίαν , δεσπόταν pro δεσπότην:

capite III. ἀτενήσατο pro ἀτενήσασα,, ὀνείδισαν pro ὀνειδίσθη:

IV. ἦλθεν ἄγγελος .... ἰδού edit cum mira quadam coniectura pro
ἦλθον ἄγγελοι δύο λέγοντες αὐτῇ 1900: Vl. ἀμηνιαίου pro ἕξα-
μηνιαίου Bngit, ἀφείλετο τὸ ὄνειδός μου ἐν αὐτοῖς pro ἀφείλατό
με τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις: VII. ἀνάξομαι habet pro. ἀνά-
ξομεν. μήπω pro μήπως: VILE. οὐ χατεστράφη pro οὐκ ἄπε-
στράφη, δώδεχα .... χόδομον (cum longa oratione) pro δωδεχά-
χόδονον (sic): IX. συνελθόντων pro συνελθόντες, scribit Ιωσὴφ
EM σε ἐν τῷ (,,lacuna non maior unius verbi spatio.** ,,Igitur
legendum χαταλείπω o6. — ,,Vides nostri brevitatem.) , at est lo-
σὴφ Ἰδοὺ παρέλαβόν σε ἐκ ναοῦ χυρίου, xal νῦν χαταλείπω σε
ἐν τῷ: XII. ἐγῶχε (,,lege ἐγώγει) habet pro ἐγώ, χύρις (xs
scriptum). — Cuius generis alia multa quum ex iisdem tum ex reliquis
capitibus afferri possunt ?). In nolis.vero si quid boni est, id totum
a Thilone pendet.

Restat ut de nostra editione explicemus. Adhibuimus prae-
ter vulgatum (F) et Postelli (Pos) textum codices septemdecim. ἴα
his codices AB et integri sunt et toli a nobis transscripti. Codices
HK magnas tantum protevangelii parles conünent easque pariter plene

1) Pauca alia iam indicavimus in appendice critica dissertationis de evange-
liorum apocryphorum origine et usu. Hagae Comitum 1851. pag. 203 sqq.

PROLEGOMENA. XVII

ransscripsimus. — Codicum oPQ primas modo el extremas partes no-
tevimus. Codex R magna ex parte infra excerptug est, sed ad re-
censendum textum nondum praesto erat. In adhibendis reliquis alio-
rum fide standum erat. Trium, de quibus infra vide sub FbGI, le-
etiones, parum illae quidem curiose notatae, debentur Birchio ;
reliquorum i. e. CDELMN industriae 'Thilonis. Hic attulit ex duobus
ullimis i. e. MN paucas lantum lectiones, ex codice vero C ipsum
lextum suum hausit, a quo discrepantes codicum DEL lecliones in-
dicavit. Quos labores etsi magni facio, lamen saepe, in minutis
maxime quae videntur rebus, ex notationibus Thilonis quid in codi-.
cibus seriptum sit noi satis definiri potest. Hinc in commentario
plerumque non notavimus nisi de quibus ambigi non posset.

Áccessil vero eliam ad commentarium nosirum plena notatio
eorum quae apud Pseudeustathium (Eust) ex protevangelio leguntur ;
item nonnulla .ex Germano patriarcha (Germ), Georgio Nicomedien-
si (Geo), lacobo monacho (Jac) petivimus. Horum plura jam apud
Thilonem habentur, nonnihil eliam iam apud Fabricium, sed nos
omnia ex ipsis horum patrum libris !) attulimus. Primi vero operam
dedimus ut ex omnibus antiquis testimoniis arte critica lextum quam
maxime probabilem constitaeremus: quae res magni laboris fuit ne-
que, ni fallor, frustra.

[Instrumenta autem critica quibus in edendo usi.su-
mus haec sunt.

A i. e. Venetus Marcianus class. 1f. num. XLI. saeculi fere X.
Sunt folia membranacea novem, a codice antiquo olim avulsa,
nunc chartaeeo legumento involuta. Cf. Graect codices manu-
scripti apud Nanios asservati. Bonon. 1784. Ibi est cod. CIV.,
et nolatur sermonis trigesimi, qui in codice praecedebat prot-
evangelium signatum numero À&, superesse clausulam, item
sermonis trigesimi secundi solum titulum, qui est ὑπόθεσις
σύντομος τῆς εὑρέσεως τοῦ ἁγίου σταυροῦ" ἀναγινώσκεται
δὲ τὴν 0$ τοῦ Σεπτεβρ. μηνός. Textum integrum trans-
scripsimus.

—

1) De his vide supra pag. XII. —

**

ΧΥΠΙ PBOLBOOMENA.

Fe

Fb

i. e. Venetts Marcianus numero CCCLXIII. signatus. Rhe-
cehüior est codioe A, sed »ihil amplius de eo in sehedis meis
uotatum reperi. Integrum transascripsimus.

i, 6. Paris. Reg. nuno Nation. num. 1454. saeculi X. Thilo,
oui notatur siglo A, texlum huius ,,antiquissimi et praestantis-
simi^^ codicis loco vulgati edidit.

i. e. Paris. Reg. nunc. Nation. num. 1915. anto 1068. scri-
ptus. Thilo, apud quem siglo B notatur, scripturam isüus at-
que eius qui sequilur cum suo textu aeeurate se contulisse dicit.
i.e. Paris. Reg. ntnc Nation. num..1468. saecu Xl. De
collatione Thilogis, eui siglo C significatur, vide ad codicem D.

i. e. textus quem ex Neandro posí Grynaeum Fabricius repetiit.

Vide supra pag. XV.

i.e. Vaticanus num. 455. signatus saeculi fere XI. — Contulit
eum vulgato textu Engelbreth, a quo sibi communicatas varian-
tes lectiones in Áuctario suo edidit Birchius. Deficit cap. XII.

a verbis χαρὰν δὲ λαβοῦσα usque ad capis XIX. verba
ὑπήντησεν αὐτῷ γυνή.

i.e. Vaticanus num. 654. saeculi fere XlI. Eiusdem Eagel-
brethii collationem l. |. exhibuit Birchius.

i. e. Venetus Marcianus class. XI. num. CC, chartaceus sae-
culi fere XV. Idem in catalogo codicum graecorum Naniauo-
rum (vide ad A) numero CL. significatur. Cf. ibi pag. 544.
ad num. Vl. Singulare is codex libri exordium habet, parvi
momenti illud quidem et corrupüissimum , sed quod probat prot-
evangelium in celebrando die festo Mariae sactato ad verbum
adhibitum esse!). Protevaagelii vero textum inde a capite XI.
usque finem habet, quem plene transscripsimus.

1) Legitur ibi in hunc modum ᾿Επειδὴ ἐξ ἀρχῆς ὁ ϑεὸς πλάσας (corrige

ἔπλασεν 7) τὸν ἄνϑρωπον, ἔδωχεν αὐτῷ ἐντολὴν δοχιμασίαν τινὰ xol ἀπόπειραν,
ὅπως Éx τούτον νοεῖ τὸν ἑαυτοῦ δεσπότην, xol μὴ παριστρήσας (2) ἐκπέσῃ τῆς
δωρεᾶς. εἰ γὰρ (an deleas εἰ yap?) xol μετὰ τὴν ἐντολὴν φϑόνῳ προσληφϑεὶς
ἔπεσε πτῶμα χαλεπὸν xal ἐξαίσιον, xal τοσοῦτον ἐπήρϑη ὥστε ἐκῆρς πτέρναν
χατὰ τοῦ ἰδίου δεσπότον. πόσον εἶχεν παϑεῖν λυπούσης τῆς ἐντολῆς. τοῦτον
ἔϑετο ἐν τῷ παραδείσῳ, ὅστις ποτὲ ἦν παράδεισος οὗτος, ἐπειδὴ ἀπ᾿ ἀρχῆς q3o-
νοῦργος διάβολος ϑεότητι φαντασϑεὶς xal ἶσον ξαυτὸν ποιῆσαι τῷ ϑεῷ βονλευσά-
μενος καὶ ὃ εἶχεν ἀπώλεσεν, ἀντὲ φωτὸς σχότος γενόμενος. ἰδὼν δὲ τὸν ἄνϑρω-

PROLEGOMENA. XIX

1 i. e. Vindobonensis bibliothecae Caesareae, oodieum theo]. gr.
CX XIII. apud Nesselium (in Lambec. comm. lib. JV. p. 500.).
Est chartaceus XIV. fere saeculi. Deseriptns est a viro docto
A. C. Gierlew in usum Birchii, a quo communicatum habuit
Thilo. Hic seripturas eius codicis a suo textu discedentes in
nolis recensuit, ab eoque nos sumsimus.

K i. e. Parisiensis Coislinisnus num. 152. Folium haud dubie est
anüquissimum et adscribitur ipsi saeculo IX. Incipit a verbis
μου. ὅτι ἐπεσχέψατό με καὶ ἀφεῖλε y ὄνειδος VI, 3., εἰ de-
ficit post verba Τίς εἶμι ἐγώ. χύρις, ὅτι πᾶσαι αἱ XII, 5.
Totum fragmentum transscripsi. .

L i.e. Paris. Heg. nunc Nation. num. 1190., anno 1567, seri-
pius, CThilonis D. Lectiones inde allatae debentur Tbiloni,
qui eliam exordium libri ineptissime deformatum maiore ex

zo» πλασϑέντα τῇ toU δεοῦ χειρὶ xol μέλλοντα μετ᾽ ὀλίγον εἷς τὴν αὐτοῦ δόξαν
προβεβηκέναι, καὶ μείζονα ἐφθόνησε χατ᾽ αὐτοῦ xal λογισμῷ ὁ αὐτὸς πέπτωχεν
τοῦτο προσβαλεῖ (ita haec vitiose scripta sunt) xol τῷ ᾿Αδάμ. xol ὦ ϑαύματος"
προσλαβὼν πτερνίζει τοῦτον καὶ τοῦ παραδείσου πολίτην ὄντα ἢ μᾶλλον εἰπεῖν χύ-
ρίον γυμνοῖ τὸν ἐνδεδυμένον τῆς ϑείας δόξης, χαὶ μετὰ τὴν γύμνωσιν ἐξελοῖ (sic)
τοῦτον ποιρῶς τῆς Ἐδέμ. εἶτα κατεχρίϑη μετὰ τῶν ἄλλων xol τὸν ϑάνατον (sic).
οὐκ ἐνέσχετο οὖν Ó Ssóg τοιοῦτον ἔργον τῶν αὐτοῦ χειρῶν ὁρᾶν ὑπὸ τοῦ διαβόλου
λυμαινόμενον ἐπὶ τῷ μαχρῷ χρόνῳ. ἐπληϑύνϑη ἡ χαχία, πεσὼν ὁ ἄνϑρωπος χαὶ
ἐγχαταλείψας “εῷ ζῶντι (sic haec leguntur) : ἔλάτρενσαν γάρ, φησίν, τὴν χτίσιν
παρὰ τὸν κτίσαντα. βουληϑεὶς οὖν ὁ ϑεὸς ἐγεῖραι τὸν ἄνθρωπον, οὐχ ἦν ἄλλως
γενέσθαι, ἀλλ΄ ἢ (adde de?) σάρκα προσβαλὼν ὁ ἐχϑρός ἐνίκησεν, τὴν αὐτὴν
πάλιν ὑποτιϑῇ ὁ δεσπότης νικήσας τὸν διάβολον, ὅπως ὡς τὸ (adde πρότερον 2)
᾿Αδάμ. πλανηϑεὶς (plura deesse videntur,) τῷ 5c παραπέσῃ. ὃ xol “γέγονεν,
olxovoux|*n οὖν οὕτως. τὴν προορισϑεῖσαν βουλήν καὶ πρὸ τῶν αἰώνων ἣν ἐβου-
λεύσατο, τῆς μεγάλης βονλῆς (τὴν - Àmy - -λήν 2), τῶν ἀγγέλων τὸν ἐξουσιαστήν,
ϑεὸν τὸν ἄρχοντα τῆς εἰρήνης, τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Γησοῦν Χριστόν, ταύτην τὴν
βουλὴν τῆς ἡμετέρας σωτηρίας μυστιχῶς ἐπιδίδει (sic) τῷ Γαβριὴλ λέγων ΓΑπελϑε
πρὸς τὸ προητοιμασμένον μοι παλάτιον, ἄπελθε πρὸς τὸν ϑρόγον τῆς ἐνσάρχου
μον οἰκονομίας, ἄπελοε πρὸς τὴν παρϑένον, xai ἀπελθὼν μὴ ϑορυβήσῃς αὐτὴν
μηδὲ ταράξῃς, ἀλλὰ χαρᾶς εὐαγγέλια χομίσας χαρὰν αὐτὴν (sic) πρῶτον quiva-
σον, tx xaSec εἰσήχθη. διὰ τῆς παραχοῆς ἐν τοῖς ὠσὶ τῆς Εὔας ἡ χατάρα,
εἰσαχϑῇ διὰ τῆς ,χαλῆς ὑπαχοῆς ἡ εὐλογία καὶ vj χαρὰ ἐν τοῖς ὠσὶ τῆς παρϑέ-
νου. χατελυὼν οὖν ὁ ἄγγελος £x τῶν οὐρανίων ἀψίδων προσῆλϑε τῇ ἀχράντῳ..
ϑεστόκῳ, δουλερκεῦς τῷ σχήματι, χομίζων σνντ.... ὧν Y] xal τὸν ἑαυτοῦ δεσκότην,
περὶ oí νῦν ὁ λόγος καὶ ἐφ᾽ ὃν τι (corrige 5 σήμερον ἑορτή. ἐφώνησε τοίνυν

αὐτῆς (sic) ὁ ἄγγελος Χαῖρε χεχαριτωμένη, ὁ χύριος μετὰ σοῦ etc, cf. Prot-

ἐπί, cap. XT.
. **9

ΧΧ PROLEGOMENA.

parte transscripsit !). Ab altera primi capitis parte scripturam
ad reliquorum codicum textum propius accedere nec indignam
quae recognoscatur esse dicit.

M i. e. Paris. Reg. nunc Nation. 1174. saeculi XII., Thilonis E.
Scripturam eius selectis locis notavit Thilo.

N i. e. Paris. Reg. nunc Nation. 1176. saeculi XIII., Thilonis F.
Etiam hunc selectis locis Thilo contulit. Praeterea ipse initium
et finem descripsi.

O i. e. Mediolanensis Ambrosianus À 63. Inf. saeculi fere XI.
Primi capitis verba Ἔν ταῖς ἱστορίαις usque οὐκ ἐποίησα, ἐν
τῷ ᾿Ισραήλ transscripsi, item caput extremum.

P i. e. Mediolan. Ambros. C 92., codice O paullo recentior.
Transseripsi inde Ἐν ταῖς ἱστορίαις usque ἡ εὐχὴ βρῶμα

᾿ς χαὶ πόμα, item caput XXV.

Q i. e. Venetus Marcian. class. VII. num. XL. saeculi XVI.
De eo exponitur in catalogo codicum graecorum apud Nanios
asservatorum pag. 355. sub numero CLVI. Habetur enim in
eo codice loco XIII. pag. 153. Λόγος sig τὴν βρεφοχτονίαν
παρὰ τοῦ Hoo9ou τοῦ βασιλέως καὶ δυσσεβοῦς. Cuius ser-
monis initium Κέλευσις δὲ ἐξῆλθεν ἀπὸ Αὐγούστου (cap. XVII.)
usque αἰσχύνομαι, item finem καὶ ἀπήγγειλαν ὅτι Ζαχαρίας
πεφόνευται (cap. XXIV, 5.) usque πρὶν ἴδῃ τὸν Χριστὸν ἐν
σαρχί, una cum clausula μεθ᾿ cu τῷ πατρὶ δόξα σὺν τῷ
ἀνάρχῳ καὶ παναγίῳ πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς
αἰῶνας. descripsimus.

R i. e. Dresdanus A 187. Codex est satis recens quidem sed
nisi fallor in monte Sinailico scriptus, In altera eius parte

1) Ἔν τῇ σοφίᾳ Σολομῶντος λέγει Δίκαιοι εἷς τὸν αἰῶνα ζῶσιν. οὕτως οὖν
xai οἱ δίκαιοι ὅ τε Ιωαχεὶμ xol Xj" Αννα. ἀμφότεροι δίχαιοι ὄντες, χαὶ ἄτεκνος
ἦν Αννα. xal προσέφερον τὰ δῶρα αὐτῶν ἐνώπιον χνρίου ἐν τῷ ἱερῷ τοῖς ἵε-
ρεῦσιν" xol οὐ δέχονται, διότι ἼΑγνα ἦν ἄτεχνος xol οὐχ ἔτικτεν. χαὶ στραφέν-
τες ἐκ τοῦ οἴκου χυρίου καὶ ἐκόψαντο ἑαντοῖς χοπετὸν μέγαν ἐπὶ ἡμέρας ἑπτὰ ἐν
γηστείᾳ xal προσευχῇ x«l ἐν στεναγμοῖς καὶ ἐν δάχρυσιν οὐχ ὀλίγοις " xol ἔλεγον
ἐν ἑαυτοῖς Οἴμοι οἴμοι τοῖς ἀϑλίοις " ὄνειδος ἐγεννήϑημεν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ, xal
οὐχ ἐσμὲν ἄξιοι ἵνα δέξηται xol ἡμῶν κύριος ὁ ϑεὸς τὰ δῶρα, καὶ δεχτὴν γε-
νέσϑαι τὴν νσίαν ἡμῶν ἐνώπιον αὐτοῦ, χαϑὼς ἐδέξατο τὴν Suolav τοῦ πατρὸς
ἡμῶν ᾿Αβραάμ. etc.

PROLEGOMENA. XXI

pag. 276., praemissa nola Σεπτευρίῳ Tj, habetur 'locooía
Ἰακώβου εἰς τὸ γενέσιον τῆς παναγίας δεσποίνης ἡμῶν θεο-
τόχου xal ἀεὶ παρθένου Μαρίας. Ad commentarium nostrum
non adhibuimus nisi capite ultimo. Quam ob rem aliquot scri-
plurae eius exempla hie adscribam. [, 9. habet ἤγγισεν ἡ
ἡμέρα [προσέφερον υἱοί | κατεναντίον αὐτοῦ "PovB(g. | σοι
πρῶτον 8. ἀπήει | σπέρμα οὐκ ἐποίησα | ἐν τῇ ἐσχάτῃ
αὐτοῦ ἡμέρᾳ 4. χαταβ. ἐπὶ βρωτὸν ἡ ἐπί | ἕως ἐπισχέψε-
ται με χύρ. ὃ θεός | μου ἡ εὐχή M, 1. Κόφωμαι τ. y. μ.
χαὶ χόψωμαι 4. Ἴουθίν | ἰδ. ἤγγισεν ἡ ἦμ. χυρ., καὶ οὐχ |
τοῦτο τὸ χεφ. | xal οὐχ ἔστιν μοι ἄἀναδ. αὐτό, καθότι T.
εἶμ. σή. x. y. ἔχεις βασ. 58. ταῦτα | χύρ. ὃ θεός | πανοῦρ-
Yos ἔδ. σοι τοῦτο | χαθότι οὐκ Tix. μου τῆς q.* ἀπέχλ. γὰρ
χύρ. ὁ θε. τὴν μήτρ. σ. τοῦ μή 4. περιείλατο | ab altero
τὰ ἴμ. αὐτῆς ad alterum transilit |. ἐννάτην | δαφνηδέαν |
τῶν πατ. μου | χαθὼς ηὐλόγησας — I], 1. ἀτενίσασα
Αννα εἷς τ. οὐρ. ἴδεν | ἐν τῇ δαφνηδέᾳ | λέγουσα οὕτως |
ἐξεχύησέν με | ἐγὼ xax. ἐγενν. | ὀνειδίσθην, καὶ ἐξεμυχτή-
Quia» με o. ἐξέβαλλον dx v. χυρ. τ. θεοῦ 4. ὁμοιώθην
semper τοῦ οὐρ.. xal ὅτι καὶ αὐτὰ γόν. ἐστιν | γον. ἐστιν.
Praeterea cum cod. € consentit. 3. ὅτι καὶ τὰ ὕδ. ταῦτα
γόν. ἐστιν ἐν. σ. χύριε᾽ xal γὰρ τὰ 05. γαληνιῶντα καὶ
σχυρτῶντα, ἅμα τοῖς ἰχθύοις (sic) τῆς θαλάσσης σὲ εὐλο-
γοῦσίν σε (ita bis) κύριε. Cf. cod. r. | χατὰ καιρόν, x. σὲ
εὐλογοῦσιν, xupu — IV, 4. καὶ συλλήψει x. γεννήσεις |
ἄρσεν | προσάξω αὐτὸ χυρίῳ τ. θεῷ, x. É. λειτουργὸν. αὐτῷ
4. ἐπήκουσεν | καὶ κατάβηθι 5. ὧδε ιβ ἀμνάδας | a καὶ
ἔσονται altero ad alterum transilit 4. Per totam sectionem
cum nostro textu facit.: — V, 1. xal οὐχ εἶδεν ἁμαρτίαν “ἐν
ἑαυτῷ | ἀφῆχέν μοι πᾶντα τ. ἅμ. qoo | δεδικ., καὶ ἧκεν
ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ. 4. Συνέλαβεν δὲ "Aw, καὶ ἐπλ. αὐ-
τῆς οἱ μῆν. | d δὲ τῷ μηνὲ τῷ ὀγδόῳ | εἶπεν δὲ τῇ μαίᾳ
Maia, τί ἐγ. ἡ δὲ μαῖα. εἶπ. Θῆλυ ἐγέννησας. εἶπεν δὲ ἡ
ἤλννα ᾿Ἐμεγαλύνθη ἡ Ψ. p. ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ | ἀπεσμ.
"Αννα ἀπὸ τῆς ἀφέδρου αὐτῆς, x. ἔδ. μ. τῇ παιδίσκῃ, x.

XXII

PROLEGOMENA.
ἐπονόμασεν τὸ ὄν. αὐτ. Mao. — VI, 1. διαπειρᾶσαι | x.
περιεπάτησεν βήμ. ἑπτά, xat | τῆς μητρ. αὐτῆς | xoi
ἀνήρπ. αὖτ. ἡ μήτ. αὐτῆς λέγουσα | ἐπὶ τῆς γῆς ἕως ἀπά-
to | πᾶν χοιν. ἢ dxa9. | οὐκ εἴα διελθεῖν. 4. x. προσή-
γεγχαν αὐτὴν τοῖς ἱερεῦσιν. X. εὖλ, α. À. 'O 0s. τῶν ὑψ.
ἐπίβλεψον ἐπὶ τὴν παῖδα ταύτην xol εὐλόγ. αὐτὴν εὐλ.
8. ἀφείλατο ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ὄνειδ. τῶν ἐχθο. p. x. ἔδ. μοι χύρ.
ὃ θε. χαρπ. Suc. μονοούσ. πολυπλάσιον ἐνώπ. αὖτ. | ἐν τῷ
χοιτῶνι τοῦ ἀγιάσμ. | εὐφρανθέντες — VII, 2. ἐπὶ ἐσχάτων
| ἐν σοὶ τὸ λουτρὸν αὐτοῦ τοῖς δ. ἐπέβαλεν VII, 1. Καὶ
κατέβησαν | x. αἷν. x. δοξάξ. ἡ παῖς ἐπ αὐτούς 9. Γε-
ναμένης ὃ. α. δωδεκαετοῦς Σὺ στῆθι ἐπὶ τοὺ θυσιαστη-
οἴου xal εἴσελθε δ. Καὶ εἰσῆλθ. ὁ ἀρχιθρ. φορῶν τὸν δωδε-
κακώδωνα | προσηύξατο περὶ αὖτ. | ἔστη λέγων τῷ Ζαχ.
Ἔξωλθε | καὶ ὃ (sic) ἐὰν ἐπιδείξῃ κύρ. ὁ θε. σημ. τοῦτο (sic)
€ v. ἐξῆλθ. δὲ οἱ χήρ. — IX, 1. ἐξῆλθεν εἰς συνάντησιν αὖ-
τῶν x. συναχθ. ἀπ. mp. τ. doy. λαβόντ. τὰς pa. δεξάμε- -
νος οὖν ἀπ Wt. τὰς (ab. ὁ uoy. εἰσῆλθ. | ἔλαβεν τὰς
ῥάβδ. καὶ ἐξῆλθ. | παραλ. εἰς τήρησιν σαυτῷ | 4. πρεσβύ-
τορός εἶμι, αὐτὴ δὲ νεᾶνίς ἐστιν [ γέν. γέλος (sie) | χύρ. τ.
θε. σου, xal μνήσθητι ὅσα ἐπ. Δαθᾶν x. ᾿Αβηρῶν x. Κορέ |
καὶ κατέπιεν αὐτούς 5. χαταλείπω | χαὶ ἥξω πρὸς σὲ πά-
λιν" χαὶ χύρ. ὁ θς. διαφυλάξαι σς Χ,, 1. Καλ. p. rani.
dy. ἀπὸ τῆς φυλ. Δα. καὶ ἀπελθόντ. οἵ ὑπηρ. χαὶ ἐχξητήσ.
οὖρον ἑπτὰ παρῦ. | τίς νήσει τὸ xo. x. τὸ ἀμ. x. τὴν βύσσαν
X. τὸν σηρικοῦν x. τὴν ὑάκινθον x. τὸ χόκχινον. χαὶ ἔλαχεν
τὴν Ναριὰμ, ἡ ἀλ. Topo. κ. τὸ xoxx. | ἐσίγ. Ζαχ., καὶ ἐγέν.
ἀντ᾽ αὐτοῦ Zap. μέχρις οὗ (4. Ζαχ. Μαρία δὲ λαβ. τὴν
d. πορφ. κ. τὸ XOxXx. ἔχλωθεν ΧΙ. Καὶ λαβ. τὴν κάλπην
ἐξ. γεμίσαι | "Sel. x. ἄριστ. Μαριάμ., πόθεν ἡ φωνὴ αὕτη.
X. σύντρομ. γεν. εἰσήει - - χ. ἀνέπαυσεν τ. X. xol λαβοῦσα,
t. πόρῳ. ἐχάθ. ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτῆς τοῦ ἐργάξεσθαι - -
ἐνώτιον τοῦ πάντων δεσπότου x. συλλήψει ἐκ λόγ. ἀγ. αὖτ.
- - ϑύν. γὰρ θεοῦ ἐπῖσχ. - - τὸ γενόμενον ἐκ σοῦ ἅγιον ἐστὶν
XdÀ ἔσται" χχηθήσσται δὲ uL. Qr. - - οὗτος γὰρ σώσει etc.

PROLEGOMENA. xxaMu

XH. Maouur, μεγαλυνθήτω τὸ Ov. σου, χαὶ ἔσῃ «dA. ἐν
πάσῃ τῇ Ὑῇ -- ἀπώι xp. τ. Ἔλισ. συγγενίδα αὐτῆς x.
ἔχρ. πρ. τὴν θύραν. x. ἄχ. ἡ EA. ἔρρ. τὸ κόχοκινον - - τῶν
got. ὡς ἐλάλησεν αὐτῇ ὁ Γαβρ. ὁ ἀρχάγγ. κυρ. - - ὀγκοῦ-
το, xal φοβηθεῖσα Μαριὰμ ἀπῆλθεν - - ἔχρυψεν €. ὑπὸ --
ἐτῶν δεχκαέξ etc. — XIII. εἰσελθὼν el; - - εἶδεν αὐτὴν &(xo-
μένην - - χαμαὶ ἐπὶ τὸ (sie) σάκκον - - τί δὲ προσεύξομαι
περὶ - - καὶ ἐμίανεν τὴν παρθ. μου: τίς ἐποέησεν τοῦτο τὸ
πρᾶγμα, τῆς κόρης ταύτης xel τῆς ἀμνάδος μου; βαβαί
μήτι - - ἡ ἱστορία τοῦ ᾿Αδάμ. ὅτι τῇ ὥρᾳ τῆς δοξολογίας
αὐτοῦ εἰσῆλθεν ὁ ὄφις καὶ εὗρεν - - μόνην ete. ΧΙΥ. δια-
νοούμενος τὸ τί αὐτῇ ποιήσει - - ἄγων - - εὑρηθήσωμαι
παραδιδούς - - λάθρα ποιήσω αὐτὴν ἀπ᾽ ἐμοῦ -- loc. Toc.
δὴ φοβ. παραλαβ. τ. κι ταύτην᾽ τὰ γὰρ d» αὐτῇ ἐκ mv.
&x. ἐστιν τέξ. δὲ υἱόν, xal -- x. ἐφύλασσεν αὐτήν. XV.
λαβοῦσα τροφὴν & y. ἀγγ. x. ἀκούσ. τῶν μυστηρίων αὐτοῦ
X. χορ. ἐν. αὐτοῦ - - καθέτι καθαρός εἶμι ἀπ’ αὐτῆς. XVI.
κατέβη ὁλόκλ. -- τὸ ἁμάρτημ. ὑμῶν. — XVII. Κῶλευσις
δὲ ἐγ. ἀπὸ Αὐγ. Καίσ. ἀπογράφ. πάντας τοὺς ἐν Βηθλείῳ.
xdi εἶπεν ᾿Ιωσήφ ᾿Εγὼ ἀπογράψωμαι - - γυναῖκα: ἀλλ
οὐχ ἔστιν pou γυνή. θυγατέρα: ἀλλ᾽ οὐχ ἔστ. pou θυγ.
αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ κυρίου ποιήσει ὡς B. κύριος. wt. ἐπέστρ. Ἴωσ.
τὸν ὄνον, X. ἠχολούθει x. ὁ ul. αὖτ. Σαμ. ὄπισθ. αὐτῶν. xal
ἄγμσαν ἐπὶ μῶλον τρίτον - - εὐκότως τὸ ἐν αὐτῇ yeu. αὖτ.

- ποτὲ μὲν στυγνάξων (sie) ποτὲ δὲ γελῶντα - - x, ἦλθον
ἀνὰ μέσον τῆς ὁδοῦ, xal εἶπεν Μαριὰμ, τῷ Ἰωσήφ - - προ-
ελθεῖν -- Ποῦ σε ἀπάξω χαὶ σκεπι. gou τ. ἄσχημοσ.. ὅτι
ὁ τόπ. ἔρημ. ἐστιν. ΧΥΠΙΙ. Καὶ εὖρ. ἐκεῖ σπηλ. - - τοὺς
υἱοὺς αὐτοῦ -- μαῖαν Ἕβραίαν ἐν X Βηθλ. ᾿Εγὼ δὲ 'Ioc.
περιετ.. καὶ ἀνέβλ. εἰς τὸ ὕψος τοῦ οὐρ., καὶ ἴδον τὸν πόλον
ἑστῶτα xal ἐπέβλ. ἐπὶ τὸν ἀέρα κα. ἴδον αὖτ. ἔχθαμβον x.
τὰ πετ. t. οὐρ. ἠρεμοῦντα“ x. ἐπέβλ. - - καὶ αἱ y. αὖτ. ἐν
τ. OX. καὶ οἱ μασώμενοι οὐκ ἐμασῶντο, x. ok alo. οὐκ ἀνέφ.
οὐδὲν -- πάντων ἦν τὰ - - ἰδοὺ πρόβ. ἐλαυνόμ. ἦν καὶ οὐ
προέβαιν. ἀλλ᾽ Cor. καὶ ἐπῆρ. ὁ πο. τὴν y. τοῦ π. a. ἐν τῇ

XXIV PROLEGOMENA. :

!

ῥάβδ., x. ἡ y. a. ἦν ἄνω" x. ἐπέβλ. ἐπὶ τ. χειμάρρουν τοῦ
ποτ. X. ἴδον τὰ στόμ. τῶν do. ἐπωκ. x. μὴ πίν. ἀλλὰ πάντα
ὑπὸ θίξειν (sic) τὸ (sic) δρόμον αὐτῶν ἀπηλαύνοντο. ΧΙΧ.
ἐὰν μὴ ἐρευνήσω τὴν φύσιν αὐτῆς. — XX. ᾿Ανάχλινον σεαυ-
τήν - - ἐπύκειται σοι. x; ἐσημειώσατο - - ἀλλὰ ποίησον μετ᾽
ἐμοῦ ἔλεος" σὺ γὰρ οἶδας δέσπ. ὅτι τῷ σῷ Ov. πάσας τ.
θερ. μου ἐπιτέλουν (sic) x. t. μισθ. παρὰ c. ἐλάμβ. - -
Προσκυνήσω αὐτὸ x. προσπεσῶ αὐτῷ, ὅτι μέγας ἐγενν. βασ.
τῷ leg. καὶ εὖθ. ἰάθη, καὶ ἦλθεν αὐτῇ φωνή -- ἕως εἰσ-
ἔλθῃ εἰς ἽΙἼερουσ. ὃ v. — XXI. Trot. τοῦ ἐξελθ. εἰς τ. ᾿Ιουδ.
- - μάγοι λέγοντες - - xal μετεπέμψατο τοὺς - - Πῶς γέγρ.
περὶ T. Xo. ποῦ γενν. - - οἱ μάγοι ᾿Αστὴρ αὐτοῦ ἐγεὺν. μέ-
γᾶς X. ἔλαμψ. ἐν τ. ἄστρ. τοῦ οὐρ. X. ἤμβλ. αὖτ. ὅστε μὴ
qa. - - -Ὑπαγετε xai ζητήσατε, καὶ ἐὰν εὕρητε - - προῆγ.
αὐτοὺς ἕως εἰσῆλθον εἰς τὸ GT, καὶ ἔστη ἐπὶ τὴν χεφ. τοῦ
σπ. -- Μαρίας, x. ἐξέβαλλον ἐκ τῆς πήρας αὖτ. δῶρα - -
κὴ ὑποστρέφ. np. Ho. etc. — XXII. Ἰδὼν δὲ - - αὐτοῦ τοὺς
φον. ἀνελεῖν πάντ. τ. (p. τὰ ἐν B. ἀ. δύο ἐτῶν - - ἔλαβεν
τὸν παῖδα xal ἐσπαργ. αὐτὸν x. Übnx. ἐν φάτνῃ - - τόπ.
ἀπόχρυφος - - Buy. τὸ ὄρ. καὶ διέφαινεν αὐτοῖς φῶς ἀγγ.
γὰρ χυρ. ἦν p. αὖτ. διαφ. αὐτούς. — XXIII. εἶπεν Ὃ υἱὸς
αὐτοῦ μέλλει βασ. τῷ Ἰσρ. - - εἰδὼς ὅτι - - Μάρτ. εἰμὶ τοῦ
θε. εἰ ἐχχέεις μου τὸ alg. , τὸ δὲ my. μ. ὁ θε. δέξ. ὅτι α. αἷ.
ἐχχέεις εἰς - - διάφαυμα ἐφ. Ζαχ. — XXIV. Καὶ ἀπῆλθ. οἱ
ἱερεῖς εἰς t. ὥρ. - - ἡ εὐλογία τ. Ζαχ. κατὰ τὸ ἔθος - -
δοξάσ. τ. ὕψιστον - - τολμήσας - - ἰδοὺ αἷμα παρὰ τ. 9.
Xug., χαὶ. φωνὴ - - τοῖς leo. ὡς δὲ ἤκουσαν, ἐτόλμησαν,
X. εἰσελθόντ. ἴδον τὸ "ey. x. ὀλολύξων (sic) τὰ φατν. - - Su-
σχισθήσαντο (sic) ἀπὸ -- τὸ πτῶμα αὐτοῦ - - τα ἀντ᾽
αὐτοῦ στήσουσιν, χαὶ ἀνέβη ὁ χλ. ἐπὶ Συμεών οὗτος - -
ὑπὸ τ. πν. μὴ ἰδ. θάν. ἕως ἂν ἴδῃ τ. Xo. ἐν σαρχί.

Ad varielatem titali quo protevangelium in antiquis libris in-
siguitur supplemenli caussa haec adde.

Cod. Paris. 897. saec. ΧΗ. Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν,

πατριάρχου ᾿Ιεροσολύμων, ᾿Ιακώβου τοῦ ἀδελφοθέου λόγος εἰς τὸ

PROLEGOMENA. XXV
γενέσιον τῆς ὑπεραγίας θεοτόχου. (in eodem codice caput extre-
mum breviter sic habet: Ἐγὼ δὲ ᾿Ιάχωβος ἔγραψα τὴν ἱστορίαν
ταύτην ἐν “ἸἹερουσαλήμ᾽ ὅτι τῷ Χριστῷ πρέπει δόξα εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν) Vide Tbil. Cod. Apocr. p. LV sq.
Cod. Paris. 4178. saeculi XII. Τοῦ μακαρίου ᾿Ιακώβου τοῦ
ἀποστέλου καὶ ἀδελφοῦ τοῦ χυρίου περὶ τῆς γεννήσεως τῆς
ἁγίας θεοτόκου. Cf. Thil. 1.1. Cod. Vind. Caesar. 6. (olim 450.)
Τὸ γενέθλιον τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν. λόγος loxeou
τοῦ ἀδελφοθέου. Vide Lambec. comm. lib. VIII. p. 110.

Ceterum ab ipso auctore nullus libri titulus prefectus esse vide-
tur: hinc tanta titulorum in codicibus varietas. [85 quem nos rece-
pimus, nescio an a similitudine tituli libri Gnostici Γέννα Μαρίας
commendetur.

H. PSEUDO-MATTHAEI EVANGELIUM

s1vE

LIBER DE ORTU BEATAE MARIAE ET INFANTIA SALVATORIS.

Hl. EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE.

Fabulae traditae evangelio Iacobi, quod iam circa initia saeculi
tertii graecam ecclesiam pervagatum esse Origenes testatur, dubium
non est quin mox ad. Latinos etiam pervenerint. Cuius rei inprimis
testes habemus Hieronymum et Innocentium I. Ille enim scri-
bens de perpetua virginitate beatae Mariae contra Helvidium cap. VIT.
ad apocryphorum deliramenta diserte refert quae invito Luca de ,,ob-
sleirice^, de ,,muliercularum sedulitate** in partu Mariae circum-
ferebantar, eaque in protevahgelio magno cum studio exponi constat :
cuius generis est eliam quod traditiones de sterilitate coniugii paren-
tum Mariae divinitus sublata, de priore losephi coniugio deque fra-
tribus Iesu, quos Helvidius quatuor esse dixerat (cf. contr. Helvid.
cap. XIl.), ad Matth. 12, 49 sq. reiicit; ilem quod ad Matth. 23,
55 sq. reprobat quae ,,ex quibusdam apocryphorum somniis** de nece
Zachariae patris lohannis credebantur. Ac brevi post Hieronymum
Innocentius l. in epistola ad Exsuperium data anno p. Chr. 405.

XXVI PROLEGOMENA.

ita scribit !) Cetera. autem quae vel eub nomine Matthiae (al. Mátthaei)
$fve lacobi minoris vel sub nomine Petri et lohannis, quae a quodam
Leucio scripla sunt, vel sub nomine Jndreae, quae « Nexocharide (al.
JKenocharide) et Leonida philosophis (8l. om vel s. n. dfndreae usque
philos.), vel sub nomine TÀomae, et εἰ qua sunt alia, non solum repu-
díanda verum etiam noveris esse damnanda. (Quibus ex locis apparet
et Hieronymum et lnnocentium ?) traditionibus sub nomine lacobi
venditalis libere adversalos esse. Post vero haud pauci fuerunt qui
aliter sentirent. ta jam sexto fere saeculo auctor operis im-
perfecti ia. Metthaeum protevangelium — hoc enim ab eo si- '
guilicari clarum est — ,,bistoriam uon incredibilem neque irrationa-
bilem** dicit 3).

'jdentur autem Latini non diu in interpretando graeoo Iacohi
libro acquievisse, sed fabulas ibi traditas vario modo excoluernnt,
cum aliis similibus sive ex graeco sive ex alio fonte hausüs maxime-
que cum fabulis Pseudo - Thomae de infantia Christi coniunxerunt al-
que in nova commenta converterunt. Hoc in caussa fuisse videtur
cur in celehri edicto Gelasii non modo evangelium sive, ut in aliis
codicibus est, evangelia nomine lacobi et evangelia nomine Thomae,
sed praeterea etiam /iber de infantia Salvatoris atque item liber de na-
&àoitate Salsatoris. et de Maria vel obsteirice in apocryphis recensen-

1) Cf. Galtand. bibl. pp. VIIT. p. 661. Locos est ad finem epístolee.

3) Augustinus quidem cap. IX. libri X XIII. contra Fausiusn, ubi exponit
de libro Manichaeis probato, qui Γέννα Μαρίας inscribebatur, protevangeliam
ignorare videtur. Ibi enim ille sic: ipse vero convincat non eam (i. e. Mariam) per-
tinuisse ad semen. David, οἱ hoo osiendat nen ex quibuscumque litleris, sed, ecclesiasticis
canonicis catholicis. Aliae quippe non habent ad has res ullum pondus auctoritatis :
ipsae suni enim quas recipit el tenet ecclesia - -. Ac per hoc illud quod de gene-
ralione Mariae Faustus posui, qued pairem habuerit ex tribu Levi sacerdotem quen-
dam nomine loachim, quia canonicum non esl, non me consiringil ; sed etiam si hoc
crederem, ipsum polius Ioachim dicerem aliquo modo ad David sanguinem perlinuisse
et aliquo modo ex tribu Iuda in tribum Levi fuisse adoptatum. - - — Hoc ego potius
vel tale aliquid erederem, «ei illius. apoeryphae scriplurae ubi Ioachim poter Mariee
legitur auctoritate delinerer , quam mentiri evangelium -- -. Sed impugnanti tanto-
pere apocryphum Fausti librum mentio apocryphi alius scripti, quo ad tuendam
rem suam uti posset, non opportuna erat.

3) Cf. Opp. Chrysost. ed. Montfauc. tom. Vl. peg. XXIV. Nam sicut histo-
ria quaedam non incredibilis neque irrationabilis docet, quando gesta sun quae refert
Lucas, loseph absens erat. ᾿

4

PROLBGOMENA. . XxVvIll

tr!) Quae sententia probatur ratione librorum latinorum qui ad
aetatem nostram pervenerunt: eorum enim nullus ipsum lacobi evan-
pelium accurate versum conünet, sed eiusmodi retractationes quae
modo plura modo pauciora comprehendant, aliis de consilio additis,
alis caute demtrs, aliis per lusum ingenii exaggeratis, greecun tex-
iam magis imitatione exprimentes quam ipsum reddentes.
Quadrant haeo in utrumque libellorum nunc ipsum a nobis edi-
torum, quorum alter qualis uunc est primum nostra cura prodit, alter
dudum ἃ pluribus editus est. Primum accuratius de illo videamus,
quem Pseudo- Matthaei evangelium diximus. Priora eius ca-
pia viginti quatuor iam ante me Tile edidit ex codice Parisiensi,
cuius mentio etiam apud Cotelerium 5) facta est, sub titalo historiae
de nativitate Mariae et de infantia Salvatoris. |. Ab edendo alio ejus-
dem bibliothecae codice qui ad nostri texlus el ambitum et rationem
propius accedit, absünere maluit, quum eam ob caussam quod ,,fa- -
bulas graecas partim ab auctore sive interprete latino mmeptissime am-
pli&catas vidit,'^ tum quod ,,baud paucos locos a librariis ita depra-
vatos effendit ut sensum verborum ue divinando quidem assequi pos-
set.** Nos vero quum in ilinere italico in duos incidissemus codices
eundem librum passim quidem cum smagoa textus differeptia conti-
nentes, ulirumque osriose descripsimus atque nunc edidimus: nimi-
rum fabalerum ampliicatio, quam Thilo iure questus est, non pro-
banda gustu nostro, sed minime contemnenda est propterea quod
perünet ad cognoscendum ingenium lemporum eorum quibus debetur
aique placuit, sive ab ipsis profecta sit Latinis sive ex orientalibus
libris fluxerit, et quod nonnulla lane supplere videtur quae greece
scripla perneraent. — Valet 3d quod ultimo loco dixi in eas maxime fa-
bolas quae ex evangelio Thomae desumtae videntur, cuius graece
Írogmenta tantum supersunt.

1) Cf. Credner: Zut Geschichte des Kanons, pag. 215. 217. Decreti Ge-
lasisni $6 9 et 16.

3) Cf. ad Constit. apost. VI, 17. Non enim unus dunlaxat nebulo circa. Ser-
valoris infantiam comminisci sibi permisit, sed eiusdem (i. e. Parisiensis) bibliolhe-
vue codice 22176. legitur Incipit historia de Ioachim et Anna, et de nativitate b.
dei geuitricis semperque virginis, et de infantia Salvatoris. - - Codice vero 1697.
exstat liber tanquam Matthaei evangelisiae de infantia salvatoris, narrationis cum

praecedentibus partim similis partém dissimilis etc.

XXVIII- PROLEGOMENA.

Praeterea dubium non est quin Vaticanus textus noster mullo
praestet codici Thilonis Parisiensi, per priora ea capita quae is
sola habet: nisi quod doctissimus editor passim legendo videtur falsus
esse. Cf. exempli caussa cap. VIT. ubi Thilo habet deus a filiis
colitur; nos deus in filiis colitur. Ibidem Thilo Deus castitate primo
omnium probatur aut colitur; mos Deus in castitate colitur, ut primo
othnium comprobatur: VM, 8. Thilo Cumque erogasset. singulas ad
tria milla virgas et ex nulla earum exisset columba; nos Cumque sin-
gulis erogasset, et ex nulla virga exisset columba: VIIT, ἃ. Thilo
Ego quidem non contemno voluntatem dei, sí cognoscere possim quis;
nos Ego quidem voluntatem dei non contemno , sed custos eius ero quo-
usque hoc de voluntate dei cognoscam quis: VIII, 5. Thilo quasi in
fatigationem sermonis, nos quasi in fatigationis sermone: XII, 9. Thilo
quam δὲ gustasset homo metuens; nos quam cum gusiasset aliquis men-
tens: XII, 5. Thilo melius est enim vitam tuam confessio prodat ;
nos melius est enim ut tua confessio te prodat: XII, 4. Thilo alit
dicebant sanctitatem , ali vero per malam conscientiam accusabant eam.
Tunc Maria videns populi suspicionem non ex integro fuisse purgatam
-- quoniam virum numquam cognovi, sed mec cognoscere habeo ; quia
ab infantia - - in hoc mentem definivi, et hoc deo meo votum feci ut - -
in qua me confido ipsi soli vivere et ipsi soli sine aliqua pollutione
quamdiu vixzero permanere; nos ali dicebant sanctam et immaculatam ;
alii vero malam et contaminatam. — Tunc Maria videns se in suspicione
populi esse nec se eo integre videri purgatam - - quoniam virum nun-
quam cognovi; sed ab eo cognoscor cui ab infantia - - mentem meam
devovit. | Et hoc deo meo votum feci ab infantia mea ut - - in qua me
confido ?psi soli vivere et tpsi. soli servire: et in ipso quamdiu vixero
sine pollutione permanebo. .

In edendo autem ita versati sumus ut textum Vaticani codicis,
quem A diximus, plerumque sequeremur, lectionibus codicis Lauren-
Uani ij. e. B, ilem Parisiensis num. 5559. Α. (Cotelerii tempore
num. 9276.) saeculi XIV. (apud nos C) et alterius Parisiensis num.
1652. saeculi XV. (apud nos D) in commentario exhibitis. Poste-
rioris enim codicis Parisiensis lectiones Thilo passim ad suum textum

PROLEGOMENA. XXIX

adnotavit; praetereaque exhibuit inscriptiones singulorum quae in eo
codice sunt. capitum bunc in modum:
I. De patre et matre sanctae. Mariae virginis. 1]. De recessu
leachim ab mna. ΠΙ. De regressu loackim ad nnam. IF. De
ortu beatae Mariae. | P. De gratiarum actione 4nnae. VI. De com-
mendatione beatae Mariae. — VII. De voto virgimiatis beatae Mariae.
Vlll. Quare beata Maria commissa fuit loseph. 1X. De annuntiatione
dominica. —.X.. De moestitia loseph pro beata Maria gravida inventa.
XI. De consolatione loseph facta per angelum. ΧΙ. De calumnia Iu-
daeorum in loseph et beata virgine facta. ΧΙ]. De tempore ortus
Christi et duabus obstetricibus et pastoribus et stella. . XIV. De egressu
beatae Mariae a spelunca in praesepio (?). — . XV. De circumcisione do-
mini et adventu magorum in lerusalem. ΧΡ. De Ypapanti domini.
XFII. De nece puerorum et. fuga Ioseph in Megyptum. — XVIII. Quo-
modo lesus sedavit dracones. XIX. Quomodo leones et pardi lesum
sunt secuti. ΧΑ. De palma inclinata per lesum aquam producente.
AXI. De benedictione palmi et rami eius. translatione. . X. XH. De iti-
mere per lesum abbreviato. — . X XIII. Quomodo ingresso lesu in degy-
ptum idola corruerunt. X.XIF. De. konore lesu exhibíto per Afrodi-
sium. — XXF. De pisce arido vitae restitulo. —. AX. XPI. De risu [esu
propter passeres sibi invicem insidiantes. ΑΧΑΡ], De egressu lesu et
Mariae de 4egypto. XXVIII. De aqua pluviali clarificata et decem
passeribus de luto factis in sabbato. — XXIX. De Pharisaeo mortuo ad
vocem lesu. XXX. De puero qui percussit lesum morti tradito et qui-
busdam caecitate perculsis. — .AX.XI. Quod lesus prohibuit loseph ne
per iram ipsum (angeret. — X XXII. De Zachaeo magistro lesu et verbis
eorum. — XXXIII. Quod lesus suscitavit puerum. cum eo. ludentem.
XAXXIF. Quod lesus sanavit pedem findentis ligna. . XXXV. Quod [e-
sus attulit aquam beatae Mariae in. pallio suo. XXXFI. De tritico a
lesu multiplicato. .XXAFII. De ligno per lesum distento. XXXVII.
De quodam magistro lesu vita privato. .XXXLX. De quodam alio ma-
gistro esu, cuius. benignitate lesus. suscitavit. magistrum defunctum.
AXL. Quomodo lesus sanavit loseph a veneno viperae. —. XLI. De septem
lacubus et duodecim pasberibus et duobus pueris per lesum traditis

morti. — XLII. De filio cuiusdam mulieris per lesum witae reddito.

ΧΧΧ PROLEGOMRNA.

XLHI. Quomodo lesus intravit in. cryptam leaemae.— XLIP. Quomodo.
aqua lordanis divisa est ante eos. .XL. Quomodo defunctus resusei-
tatus est per sudaréum loseph. ΧΙ]. Quomodo Zachias rogavit Io-
seph et. Mariam ut traderent lesum magistro nomine Leve. XLPII. Quo-
modo lesus sanctificabat et benedicebat convtuantes. .XLUIII. Commen-
datio lesu et Mariae matris eius. E

Sed antequam dicamus de altero libro qui de nativitate Mariae
inscribitur, explicandam est de titulo evangelii Paeudo-Mat-
thaei: hoo enim ipsi priorem librum insigniendum duximus, post-
quam editores operum Hieronymi aliique, quorum exemplum etiam
Thilo secatus est, librum de nativitate Mariae, apud nos tertio loco
positum, eo nomine dixerunt. Cuius rei iudicium haud dubie pri-
mum pendel a codicum auctoritate, non tam ab ipso eo quem habent
ἐμεῖο libri, quam ab epistolis episcoporum et Hieronvmi libro prae-
fixis: in his enim Mattbaeus diserte auctor praedicatur. Tlamvero
non tantum Vaticanus codex is quem maxime secuti sumus illas epi-
stolas nosiro libro praepositas babet, sed etiam alter ille Cotelerii
Parisiensis 1) et Laurentiani duo a Bandinio accurate descripti, al-
ter Medic. plut. XIX. cod. 10., alter bibl. S. Crucis plut. XV.
eod. 13. 5). Neque aliter, ut videtur, in Grabii codice Oxoniensi
fit 5); atque consentit etiam libellus saeculo quinto decimo editus sub :

1) Cf. supra notam 2) pag. XXVII.

3) Cf. Bandio. Catalog. |. p. 523., ubi de priore, quo Hieronymi opera
continentur, haec afferuntur: Hieronymi epistola sive praefatio in libro de infantia
Salvatoris ad. Cromantium εἰ Heliodorum. "Post inscriptionem Dominis sanctis. ac
beatissimis etc incipit Qui terram auri conscientia (sic) fodit etc et -desinit per no-
stram polerunt obedientiam pervenire. Liber incipit Una die admonilus es! in somnis
loseph ab angelo domini (cf. apud nos XVII, 2.) Desinit ipse Iesus Christus, qui
eum sanavit, sanet nos a peccatis, qui est benediclus etc. (Haec extrema quadrare
videntur in fnem capitis nostri XLL) Ibidem tom. IV. p. 474. de altero codice
explicatur. Praemissa eadem illa Hieronymi epistola caput primum est de fuga
lesu in. Aegyptum. (cf. cap. X VIL). . Extremum hanc habet epigraphen: Quomodo,
quando simul comedebant , lesus mensae benedicebat, et quando dormiebat, claritas
dei super cum fulgebat. Desinit in die sive in nocle, claritas dei resplendebat super
eum, in saecula saeculorum. Amen. (Haec satis respondent nostris capite XLIT.)

8) Quod enim Grabius ad Irenaei T, 17. (apad Massuet. 1, 20.) notavit,
contineri eo codice Pseudo -evangelium Leucii, id ifMe explicandum videtur quod
Leucius idem Matthaei scriptum ad suam mentem conformatum edidisse in lit-

teris fingitur Hieronymi.

PROLEGOMENA. XXXI
üielo infantiae Salvatoris !). Contra est uterque Tbhilon:ss codex
Parisiensis, ubi Iacobus filius losephi auctor fingitur 3), consentiente
eliam Cantabrigiensi codice recentissimae aetatis a Thilone inspe.
εἰο 3). Accedit quod opusculum alterum de nativitate Mariae ple-
rumque cum Hieronymi lideris inveniri videtur, quamquam de ea re
non salis constat.

Sed ommem dubitaüonem nostram sustulit hoc quod episcopi
duobus epistolae locis el virginis matris et Salvatoris infantiam hoc
evangelio Matthaei contimeri signiücant, atque in ipsia Hieronymi
hieris est 20s σεῖς orationibus adiuvent qué. ad Salvatoris nostri sun-
ciem infuntiam per nostram potuerint obedientiam pervenire. Haec mi-
time quadrant in breve illud de nativitate Mariae evangelium, quod
ee ipso loeo desinit ubi sermo de infantia Salvatoris instituendus est.
Quod quam male habeat, ism olim sensit 1s qui alterum litterarum:
Hieronymi finxit exemplum *), in quo sola nativitas Mariae eo Mat.
ἰδεῖ evangelio tradi bis dicitur, nulla prorsus infantiae Salvatoris
mentione iniecta. Reperiuntur autem posteriores istae Hieronymi
litterae multo rarias in codicibus. quam priores, ad quarum emenda-
tionem iwventae sunt: mihi quidem ex editionibus tantum operum
Hieronymi inuotnerent, unde in collectiones apocryphorum tramsie-
runt. Ceterum emendator ille incaote hoc fecit quod episcoporum
literas intactas reliquit, in quibus pariter atque in Hieronymi re-
sponso de infantia Salvatoris sermo est.

Quibus ex omnibus clarum fit, epistolas episcoporum et Hiero-
mymi non posse ab ipso inventore evangelio de nativitate Mariae
praefixas esse, neque magis eum libellum Pseudo- Matthaei nomiüe
—— 1) Cf. Lud. Hain Repertorium bibliographicam, ubi If, 1. p. 130. numero
9178. commemoratur Infantia Salvatoris. Libellus de infantia Selvatoris α beato
Hitronymo iransiatus. Qui libellus nec a Ludov. Hain visus est nec a Thilone
B *) Ceterum ,, lacobus filius Tosephi* idem est qui in graecis libris mss. prot-
evangelii ἀδελφόϑεος dicitur; neque magis alius est ᾿Ιάχωβος "Egoaiog Epiphemái
monachi, quum illum in ipso Mariae partn interfuisse faciat: ᾿Ιάχωβος Ἑβραῖος
τότε παρών etc. Cf. Epiph. edita et ined. cura Dressel. P. 23.

8) Cf. Cod. apocr. pag. CXV. In altero codice nostro, 1. e. Laurentisuo,
Béc epistola uec magis ulla inscriptio esse videtur; certe enim nihil eiusmodi i in

schédis meis notavi.
4) ἴῃ commentario adscripsimus pag. 52.

XXXII PROLEGOMENA.

quippe ex iisdem epistolis desumto posse insigairi. ln aMero vero
libro qui et est et inseribitur de ortu Mariae et infantia Salvatoris,
uihil contrarium habetue epistolis illis, quas et ipse, ut vidimus, in
antiquis codd. multis praepositas habet: quapropter huic titalus evan-
gelii Pseudo -Matthaei ex illarum" epistolarum auctoritate restituen-
dus erat.

Jam vero sede harum epistolarum iure mutata mutatur etiam
iudicium de utriusque libri aetate, consilio, auctoritate, quod in dis-
serlatione nostra de evangeliorum apocryphorum origine et usu 8G 11.
et 12. fecimus. Αὦ quod enim maxime compilatorem evangelium de
nativitate Mariae composuisse ibi diximus, ut contra haereticos, no-
minatim Manichaeos et Montanistas, commento de Levitico genere
Mariae unice delectatos Davidicam Mariae virginis progeniem evin-
ceret, id utrique evangelio commune est. Porro in commendandis
vitae monasticae praeceptis grave illud duximus quod auctor evan-
gelii de nativitate Mariae VlI, 4. scripturam protevangelii cap. VIII.
τοὺς χηρεύοντας τοῦ λαοῦ reddidit ,,nuptui habiles non coniuga-
tos**, quorum loco Pseudo - Matthaeus noster habet ,,quicumque sine
uxore est^*. Αἱ hoc posterius, si verum quaeris, maiorem antiqui-
tatem sapit altera scriptura, qua novi aliquid cum gravitate additur.
Quod eo plus momenti habet quoniam ad repraesentandam ipsam ἴο-
sephi personam valuit: is enim grandaevus quidem dicitur, sed igno-
ratur prius eius coniugium, ignorantur etiam flii. Multo id aliter
fit in Pseudo- Matthaeo nostro VIII, 4., coutra quem ipsum dixeris
evangelium de nativitate Mariae scriptum esse. Mitto id genus alia.
Pseudo -Matthaei enim evangelium, quod nobis dicitur, haud dubie
locis pluribus antiquiorem refert baeresin, eiusmodi quidem cui ipsa
ecclesia indulgebat ; alterum de nativitate Mariae quamquam cum lu-
xuria sententiarum verborumque, tamen caute el salva quadam so-
brietate catholica scriptum est. Hinc nescio an a veritate non nimis
aberret si cui posterius excogilalum videatur ad eliminandum prius,
cuius textum quemadmodum in nostris codicibus superest, ab exem-
plis antiquissimis vario modo dellexisse credibile est.

Tlíud vero negari non potest, iam media aelate eum qui est de
nativitate Mariae librum ad Hieronymum Matthaei interpretem referri

-

PROLEGOMENA. XXXII

cnsutvisse, etsi antiquorum scriptorum de evangelio Pseudo - Mat-
üaei testimomia saepe difüicile dictn est utrum spectent ex duobus
lbris nostris. — Primus quidem qui librum de nativitate Mariae no-
mne Matthaei insignitum testetur, Fulbertus videtur esse Carno-
wnsis saec. XI. episcopus. Cf. serm. eius de nativ. Mar. IJ et III. !)
Postea, qua re 'Thiloni assentior?), eo polissimum ad litteras atque
ales vim habuit quod exeuute saeculo XIlI. in historiam Lombardi-
cam sive Legendam auream fere toa recepta est. Cf. cap. CXXXI.
(antea 196.) ed. Graesse 1846. pag. 585 sqq. 3), unde plura utiliter

1) Cf. Biblioth. PP. Lugdun. tom. XVIII. pag. 88 sqq. Sermone III. haec

leguntur: Exstat quaedam non usilata relatio, quae clarissimi interpretis Hieronymi
proenotlatur nomine , referens beatum Matthaeum post editum evangelium ortum prae-
fatae virginis atque initiamenia puerilia Iesu Christi ita obscuris manu propria ob-
sigeusse literis hebraicis ut nullis infidelium illud vellet patere super(tuis et morda-
Cibus ictibus; quae tunc a praelibalo interprele feruniur transporíata , quibusdam ob-
wire petentibus, ad linguae latinae nolitiam etc. Quo loco etsi de ipso libro nihil
accuratius definit, atque inde quod cum ,,ortu virginis ,initiamenta puerilia
lesu Christi coniuncta dicit ad alterum concludi librum potest, tamen proba-
bile non est sermone III. Folbertum de alio scripto exponere quam II. sermone,
ubi, Matthaei quidem nomen tacens, plura ad verbum ez libro nostro de nativ.
Mar. affert. Cf. Thil. Cod. apocr. p. XCVIII. Quam parum vero. ipsa media
aetate de auctoris nomine huio historiae virginis praeposito constiterit, Β ο 6 -
witha poetria saec. X. testatur, quae eam historiam, quam ipsa versibus he-
xametris expressit, sub nomine lacobi scriptam reperit. €f. Rosw. opp. ed.
Schurzfleisch. 1707. pag. 73 sq.

3) Cf. Cod. apocr. XCVI.

3) Ibi etiam refertur ad Hieronymum verbis his Hystoriam autem nalivilalis
virginis bealus Hieronymus, ui in prologo refert , adolescentulus in quodam libro le-
gi, sed post multum temporis, ul se ibidem legisse recoluit, primo rogatus irans-
scripsit, cf. pag. 987. Ipsa historia sic inchoatur: Joachim namque ez Galilaea et
civilate Nazereih sanctam Annam ex Bethiehem duxit uxorem. Ambo autem íusti
erant et ambo sine reprehensione in omnibus mandatis domini incedebant, omnemque
suam substantiam (rifarie dividebant , unam pariem templo et templi servitoribus im-
pendebant etc. Pergitur usque ad verba virgo autem Maria cum VII virginibus
coaevis et collactaneis suis, quas ob oslensionem miraculi a sacerdote aceeperat, ad
domum parentum in. Nazarelh. reversa esi, cf. finem capitis VIII. Reliqua 1. e.
capp. IX. X. brevissime absolvuntur his [n diebus autem illis angelus Gabriel εἰ
oranti apparuit et de ea nascitlurum dei filium nuntiavit. De singulis cf. ipse pro-

cul dubio esset cui virgo desponsari deberet, ad VIII, 1. Memorabilis in media
hístoriae serie locus hic est Ait Hieronymus in quadam epistola ad Chromatium et
Heliodorum quod beaia virgo hanc regulam sibi statuerat ut a. mane usque ad. (er-
Liam orationibus insislerel, a teriia usque ad nonam lezirino operi vacaret; à nona
ab orationibus non recedebat , quousque angelus apparens sibi escam daret. — Haec
enim non in Hieronymi epistola leguntur sed in eo quod nobis est Pseudo -

Matthaei evaogelio cap. VI, 2, Vestigium est hoc antiquioris famae huius evan-
«4

XXXIV PROLEGOMENA.

conferri possunt cam textu a nobis edito. Hunc vero textum re-
petivimus quemadmodum ex editionibus operum Hieronymianorum
Erasmi, Marian. Victorii, Tribbechovii, Martianaei, Vallarsii, in
codices apocryphos Fabricii et Thilonis transiit, nisi quod vulgatam
scripturam aliquolies emendavimus, collato insuper evangelio Pseudo-
Matthaei, cuius codex noster Ambrosianus (.fm^) sive Laurentianus
docgmento est, alterum horum librorum ex altero interpolatum esse.

IV. HISTORIA IOSEPHI FABRI LIGNARII.

Historiam Iosephi fabri lignarii latine edidimus, repetentes in-
terpretationem Wallini de arabico factam, apud Thilopem cura Ae-
milii Roediger aliquoties mutatam. Árabicus vero textus et ipse
deberi videtur interpreli operis coptice scrip. Quod quam recte cum
Thilone et Dulaurier (vide infra) statuamus, primum probatur codi-
cibus coplicis parlim memphiticae partim sahidicae dialecti quibus
haec historia continetur. (Vide infra.) lta enim fere fiebat ut qui
primum coptice scriberentur libri, ii post arabice verterentur: quem-
admodum apud Coptos etiamnum multi libri habentur ad marginem
antiquioris textus coptici arabica versione donati, rursusque alii ara-
bice tantum scripti ad ipsos usus ecclesiasticos adhibentur, quale est
etiam Synaxarium Mediceum ecclesiae Coptorum Alexandrinae anno
Christi 41495 exaratum !). Nimirum dudum sermo coptious apud
ipsos Coptos abolevit in eiusque locum arabieus successit. Atque
eliam arabicus codex is quo ad edendum Wallinus usus est, ex Áegy-
pto Parisios cara Wanslebii advectus est, qui haud dubie ex aliquo
Coptorum monasterio sive Cairi sive in deserto Libyae adeptus erat.
Porro Coptum potissimum auetorem libri suadet quod cultus nutricii
Iesu Monophysitis africanis prae celeris tantopere placuit ut is apud
Coptos primum videatur suum diem festum habuisse 3). Quod insti-

geli. Praeterea etiam cum notitia de cognatis Iesu a nobis pag. 104. exhibita
quae conferantur offert idem illud Legeudae aureae caput. Cf. ed. Graesse
g. 586.
1) Cf. Asseman. catalog. biblioth. Medic. Laurent. et Palat. codd. mss.
oriental. (Florent. 1742.) p. 164 eqq. ΤῊ. cod. apocr. p. XXI.
3) Is notatur in Synexario, quod supra commemoravimus, pag. 185. ad

PROLEGOMENA. XXXV

lutum a Coptis ad alios Christianos orientales alque multo: post ex
oriente in ecclesiam latinam transisse probabile est 1). Ad id enim
historia Iosephi, homiliae potius quam historiae rationem referens,
inprimis desünala fuisse videlur u$ die Iosephi festo, in memoriam
obitus eius inslitulo, ip conventu sacro praelegeretur. Dies ille non
modo in libello nostro commemoratur cap. 29., quemadmodum fieri
solet .in viüs sanctorum eidem usui destinatis, et solemue anniver-
sarium commendatur, sed etiam oblationibus ea occasione faciundis
aeterna praemia proponuntur cap. 26.

Denique sententia nostra de coptica origine confirmatur pluri-
bus lecis libr dogmaticis, cuiusmodi est convivium mille annorum
capite 26. commemoratum. Facile enim chiliasmus quem vocant
Coptis Christianis, ingenii mystici et fanatici, maximeque iis qui
innumeris monasteriis deserta Libyae incolebant, etiam tum placere
poterat quum ecolesia et graeca et latina dudum repudiarat. ltem
quae capite 14. de natura. spiritus sancti praecipiuntur cum iis fere
conveniunt quae a Cyrillo Alexandrino in anathem. IX. (cf. Theo-
doret. opp. IV. p. 717.) in eam rem dicta sunt.

Quae quum ita sint, omnino deserenda est Isidori de Isolanis
sententia qui hebraeum malebat auctorem , permotus maxime aucto-
rilale exempli latini quod anno 1340. ex hebraeo translatum esse
subscriptio testabatur. Possit aliquis in usum Christianorum ex ἴυ-
daeis Aegyptum et Syriam incolentium opus copticum hehraice ver-
sum opinari, sed id a consuetudine abhorret Christianorum ex He-

diem 26. mensis Abib (i. e. 20. m. lulii) verbis his Requies sancti senis iusti. jo-
sephi fabri lignarii , Deiparae virginis Mariae sponsi, qui paler Christi vocari pro-
meruit.

J) Jta senserunt etiam Tillemontius et Bollandus. llle.enim. Me-
moires pour servir à l'histoire ecclés. tom. I. p. 1. pag. 135. sic scribit: On pretend
que les CopMes et les autres Orientauz en font une feste fort solennelle le 20. de
Juillet, auquel ils melleni sa. mort sur l'autorité d'une vie pleine de fables. Bollandus
croit que les Carmes on! apporié d'Orient cette feste en. l'Eglise d'Occident, et que
les Cordeliers l'ayant. receue en 1390., elle s'est. ensuite. repandue dans toutes. les
Eglises latines. De tempore quo memoria losephi festa apud Latinos recepta sit
dissentit vel certe videtur dissentire a Bollando Calmet. Cf. eius dissert. de
S. loseph S. Mariae virg. coniuge art. VIII. (Luc. 1729.) ubi ait Dies obitus ad
19. Martii nolatur ín mariyrologiis ulira 800 annos vetustissimis, quem diem festum

agi in eius memoriam ecclesia latina.
»2** 9

XXXVI PROLEGOMENA.

braeis ubique bilinguibus, neque magis id sententiae Isidori de Iso-
lanis aut subscriptioni codicis illius latini conveniens est. Verum
114 existimandum est, interpretem lanum commendandi libri caussa
ad hebraeum provocasse textum, quemadmodum tot apocryphorum
eius generie auctores ex hebraeo se transtulisse finxerunt. Quod
ut ille (ingeret, fecit etiam quod primo capite apostoli .hunc sermo-
nem litteris consignatum reliquisse dicantur in bibliotheca Hierosoly-
mitana 1).

Quam ad antiquitatem haec historia losephi fabri lignarii re-
ferenda sit, accuratius deflniri poterit ubi de tempore institutae me-
moriae losephi festae compertum fuerit. Rursus vero inde quod
libellus noster coptice, et quidem in utraque dialecto et memphi-
tica et sahidica, scriptus reperitur, concludendum est ad magnam
eius inslituti antiquitatem. — Saeculo fere quarto si Coptum aucto-
rem scripsisse dicimus, nihil in ipso libro ei sententiae contrarium
habebimus. Convenit enim simplicitas qua res ex evangelio la-
cobi pelitae per priora novem capita narrantur. tem res quae
Iosephum senem spectant, quae mortem et animarum piarum sta-
tum, quae angelos et coelos similiaque, ut nihil novellae super-
stitionis produnt, ita concordant maxime cum iis ludaeorum de
his rebus opinionibus quae primis saeculis a Cbrisüanis etiam pleris-
que receptae sunt. lnprimis notabile est convivium mille annorum
capite 26. memoratum, quod post saeculum tertium vix amplius nisi
apud haereticos auctoritatem habebat; item quod capite 5. mors in-
stare dicitur Mariae virgini, quam quinto iam saeculo in coelum as-
sumtam esse permultis placebat.

Restat ut de editione nostra explicemus, quam ab editione prin-
cipe Wallini inprimis pendere iam supra significalum est.. Geor-
gius enim Wallinus, natione Suecus, ex cod. ms. Parisiensi ara-
bice edidit, addita versione latina et magna notarum copia, anno
1722 ?). Codicem eum arabicum in bibliotheca Regia notatum dicit

1) Et h. l. et in iis quae sequuntar plara conformavimus ad $ 14. disserta-
tionis nostrae Haganae; cf. pag. 52 sqq.

3) Libri titulus hic est: Historia Iosephi fabri lignarii. Liber apocryphus
ex codice manuscripto Regiae bibliothecae Parisiensis nunc primum arabice edi-

PROLEGOMENA. XXXVII

Walinus numero CCCCXXXII1). Versionem Wallini primum re-
petiit Fabricius in cod. Veteris Testamenti pseudepigr. II. p. 509 sqq.,
nullis notis nec ex Wallini opere redditis nec a se additis. Thilo
"ro ipsum textum arabicum recudendum curavit, scriptura passim
ἂν Aemilio Fkoediger restituta, versionem aliquot locis mutatam re-
peüit, delectam notarum partem ipsis Wallini verbis exscripsit. Idem
primus attendit ad fragmenta historiae losephi coptica, descripta a
Georg. Zoega in catalogo codd. copticorum mss. qui in Museo Bor-
giano Velitris adservantur, Romae a. 1810. — Est enim in Borgiana
collectione codex copl. num. XXV. (descriptus) ex volum. Vatic.
LXVI. (apud Ásseman. in bibl. orient. tom. I. p. 618. est cod. copt.
XV., anno p. Chr. 1067. scriptus), qui totam nostram de vita et
morte losephi historiam continet, unde Zoega praeter librarii sub-
scripüonem non altulit nisi initium, a nobis sub textu pag. 115. re-
petitum. — Hecenset vero eliam in catalogo pag. 225. fragmentum
sahidici codicis ?), quod foliis 115 octo quibus constat cap. XIV.
usque cap. XXIII. complectitur. Inde quicquid Zoega latine exscri-
psit, diligenter in notis ad textum notavimus. Cum quibus Zoegae
excerptis coniunximus quae ex eodem fonte hausta nuper edidit E d.
Dulaurier. Is enim.ea fragmen!a quae ipso sahidico textu a Zoega

tms, nec nbu versione latina et notis illustratus a Georgio W allin, Sueco.
Lipsiae, MDCCXXII. |

1) Docuit Thilo ex Actis Sanctorum jam ducentis annis ante Wallinum fa-
bulae nostrae notitiam dedisse Isidorum de Isolanis. Locus Actorum d.
XIX. Martii tom. llI. p. 7. sic habet: Kalendaria coptica ad XX, diem Iulii fe-
stum losephi referunt, et in eo quidem quod apud Seldenum est libro de Syne-
driis Hebraeorum ad calcem expressum , additur fabri lignarii. "Testatur autem
Jaidorus de Isolanis, ex ordine.S. Dominici, ante annos 140. (circa annum 1522.)
scriptor, in Summa de donis S. losephi parte IV. cap. 9., orientis Catholicos
consuevisse eum diem ingenti cum veneratione agere sujsque in ecclesiis quan-
dam 8. losephi vitam legere, cuius de hebraeó in latinum anno 1340. translatae
nactus exemplar, illius epitomen tradit, multis omissis quae ab sanctae Romanae
ecdesiae cultoribus, cuius deficere nequit veritas Christo conservante, minime
reciperentur. In hac autem Christus ipse, cui in monte oliveti ad discipulos
loquenti tota illa de Iosepho narratio tribuitur, sic concludere fingitur Et posue-
runi corpus loseph pairis mei ín sepulcro iuxla corpus palris suí Iacob.

7) Ad eundem codicem olim pertinuisse videtur folium unum ἃ Zoega sub
num. CX VI. p. 223. memoratum, in quo lesus narrat quomodo eum concepil virgo
Maria εἰ peperit. ín Bethiehem prope monumentum. Rachelis. Haec enim, ut iam
Thilo indicavit, in capat nostrum VII. quadrant.

XXXVIII PROLEGOMENA.

exscripta sunt, acouratius quam Zoega interpretatus est. Quod fecit
in libello cui titulus est: ,,Fragment des révélations apocryphes de
S. Barthélemy et de l'histoire des communautés religieuses fondées
par S. Pakhome. Traduit sur les textes copte-thébains inédits con-
servés à la bibl. du Roi par M. Édouard Dulaurier. Paris 4855. Cf.
ibi pag. 25 — 29., ubi magnam partem fragmenti sabidici interpre-
tatur. Praefatur autem pag. 23. inter alia haec: En comparant les
récits de l'écrivain arabe avec ceux de l'auteur copte, on se con-
vaincra que l'ouvrage du premier n'est qu'une traduction abrégée de
l'original égyptien. -- Cette composition se rattache trop évidem-
ment par le fond des idées aux doctrines théosophiques dont l'Égvpte
fut la patrie, et pàr son style à ce caractére de simplicité qui est
propre à la langue copte, pour qu'il soit possible de supposer que
' l'original n'ait pas été écrit en cet idiome, et qu'il ait vu le jour
ailleers que sur les bords du Nil. |

V. VI. EVANGELIUM THOMAE

GRAECE A: GBAECE B.

VII. EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

Evangelium Thomae eadem fere cum lacobi libro!) et antiqui-
tate et celebritate est. Veterum enim tesümonia repetenda sunt ab

1) Supra pag. XIIT. non satis accurate vidimus de Justino protevan-
gelii teste. Quod enim ille Christum in spelunca natum esse dicit, id eo
magis ex protevangelio haustum videtur, quoniam accedunt alia quae similiter
efficinnt Tostinum eo libro usum esse, quemadmodum nuper rectissime observavit
Hilgenfeld: Kritische Untersuchungen über die Evangelien Justins etc. p. 153 sqq.
Huiusmodi est Apolog. I, 33. pag. 75. (ed. Colon. 1686.) ubi haec verba an-
geli ad Mariam esse dicuntur 'I8o) συλλήψῃ ἐν γαστρὶ dx πνεύμ. dy. καὶ τέξῃ
υἱόν, xol νἱὸς ὑψίστον κληθήσεται. xol χαλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν’ αὖ-
τὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ὁμαρτ. αὐτῶν. In his illud υἱὸς ὑψί-
στον cum protevangelio cap. XI. concordat, Luca 1, 35. υἱὸς ϑεοῦ tenente.
Et quod cum prioribus Ἰδοὺ - - χληϑήσεται coniungit χαὶ χαλέσεις τὸ ὄνομα
αὐτοῦ Ἰησοῦν’ αὐτὸς γὰρ σώσει etc., id eodem prorsus modo in protevangelio
fit; a Lucae vero textu ea verba plane desunt, et apud Matthaeum ab angelo
ad Iosephum dicta traduntur. Cf. etiam ea quae sequuntur apud Instinum, ubi
est ὅϑεν xal ὁ ἄγγελος πρὸς τὴν παρϑένον εἶπε Καὶ χαλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ
᾿Ιησοῦν᾽ αὐτὸς γὰρ - - ἀπὸ t. ἅμαρτ. ait. Bursus memorabilis locus est dia-
logi cum Tryphone 100. p. 327. eo quod Maria virgo ex nuntio Gabrielis χαρὰν

PROLEGOMEN X. | XXXIX

Ürigene qui hom. 4. in Lucam ipsum commemorat secundum Tho-
mam evangelium 1). et ab Irenaeo, qui titnlo quidem libri tacito
fabulam Marcosiorum affert in libro nostro scriptam 3). Quibus pro-
xime adiungendus est auctor Philosophumenorum Origenis
-memine nuper editorum, aequalis certe Origenis, uisi forte est Hip-
potus. Hic quoque ex ipso secundum Thomam evangelio haurire
se dicit, quamquam quae affert verba. in fragmentis quae hodieque
supersunt non leguntur?). rguit autem eo libro usos esse Naas-
senos constituentes sectam gnosticam. saeculo secundo fere medio *):
unde quam grave eximiae antiquitatis evangelii secundum Thomam
sumendum sit argumentum, in promtu est. .À quibus secundi et in-
eunlis tectii saeculi testimoniis pergendum est ad Eusebium et Cy.
rillum Hierosolymitanum, querum ille exhibito canonicorum -
scriptorum catalogo evangelium "Thomae recenset inter scripta δον
mine apostolorum ab haereticis evulgata ^), hic vero duobus Cateche-

λαβοῦσα dicitur, quemadmodum im protevangelio XII, 2 est Χαρὰν δὲ λαβοῦσα
᾿ Μαριὰμ ἀπίει πρὸς ᾿Ελισάβετ etc. Quibus ex locis hoc probabile fit, Tustinum
memoriter afferentem quae circa Mariae nuntiationem legisset, cum canonicis
verbis commiscuisse apocrypha, et quidem ea quae etiamnum in protevangelio

1) Origenis verba ex vetere interprete sunt Scio evangelium quod appellatur
secundum Thomam , et iuxia Matihiam , et alia plura legimus, ne quid. ignorare υἱ.
deremur , propler eos qui se putant aliquid. scire si ista cognoverint,

3) [rehaei locus est adv. baeres. [, 20. Πρὸς δὲ τούτοις ἀμύϑητον πλῆϑος
ἀποκρύφων καὶ νόϑων γραφῶν, ἃς αὐτοὶ ἔπλασαν, παρεισφέρονσιν εἷς χατάπληξιν
τῶν ἀνοήτων xoi τὰ τῆς ἀληϑείας μὴ ἐπισταμένων γράμματα. προσπαραλαμβά-
νουσι δέ etc: inde a προσπαραλαμβ. totum locum adscripsimus pag. 140. In no-
stris evangelii Thomae recensionibos cf. graece A VI, 4: graece B VII, 2: la-
tine Vi, 7: Pseudo - Matth. XXXI.

5) Cf. Orig. Philosophumena ed. Emm. Miller Oxon. 1861. p. 101. περὶ ἧς
διαρρήδην ἐν τῷ xata Θωμᾶν ἐπιγραφομένῳ εὐαγγελίῳ παραδιδόασι λέγοντες
οὕτως Ἔμὲ ὃ ζητῶν εὑρήσει ἐν παιδίοις ἀπὸ ἐτῶν ἑπτά" ἐχεῖ γὰρ ἐν τῷ τεσ-
σαρεσχαιδεκάτῳ αἱῶνι χρυβόμενος φανεροῦμαι. * τοῦτο δὲ οὐχ ἔστι Χριστοῦ ἀλλὰ
Ἱπποχράτους λέγοντος “Ἑπτὰ ἐτῶν παῖς πατρὸς ἥμισν" ὅϑεν οὗτοι τὴν ἀρχέγονον
φύσιν τῶν ὅλων ἐν ἀρχεγόνῳ τιδέμενοι σπέρματι, τὸ ἱπποχράτειον ἀχηχοότες ὅτι

ἔστιν ἥμισυ πατρὸς παιδίον. ἑπτὰ ἐτῶν, ἐν τοῖς. τέσσαρσι [καὶ δέχα] φασὶν ἔτεσι
κατὰ τὸν Θωμᾶν εἶναι φανερούμενον. ΟΥ̓, cum istis ἐμὲ ὁ ζητῶν εὑρήσει ἔν παι-
δίοις Pseudo -- Matth. evang. XXX, 4. Fui inler vos cum infantibus etc. -
4) Cf. Orig. Philos. p. 94. [«t] ἐπιχληϑέντες Ναασσηνοὶ τῇ ἑἐβραΐδε φωνῇ
οὕτως ὠνομασμένοι" νάας δὲ ὁ ὄφις χαλεῖται. μετὰ δὲ ταῦτα ἐπεχάλεσαν ἕαυ-
τοὺς Γνωστικούς. [δίάεπι p. 277. εἰ δὲ xai ἕτεραί τινες αἱρέσεις (ὀνομάζοντο

Καϊνῶν, ᾿Οφετῶν etc.
5) Cf. hist. eccles, IIT, 25. fv εἰδέναι ἔχοιμεν αὐτάς τε ταύτας xal τὰς

ΧΙ, PROLEGOMENA.

sium suarum locis Manichaeorum scriptis adnumerat, ita quidem ut
sub homine Thomae latere dicat Thomam unum ex tribus Manelis
discipulis 1). Quae Cyrilli de auctore libri sententia longum errorem
praeivit: multi enim eum secuti sunt veteres, ut Leontius Byzan-
tinus?), qui de sectis scripsit ineunte fere saeculo septimo, et
Petrus Siculus historiae Manichaeorum auctor saeculo IX. 9),
quibus assenserunt inter eos qui recenti memoria ia eam rem inqui-
siverunt, Richardus Simon*) et Mingarellius^). Errare vero
Cyrillum, postquam allata sunt Irenaei, Origenis et Pseudorigenis
testimonia, non est quod demonstretur. Nimirum quem ille librum
apud Mauichaeos inprimis in usu esse*) noverat, eum ab iisdem
compositum ex conieclura arbitrabatur. "Thomae vero quum dice-
relur evangelium, apostoli cognomento plerumque non addito, et
idem Thomae nomen discipuli esset Manetis, hunc ipsum Manichaeum
pro scriptore libri habere proclive erat.

Praeterea ut Graecos multos posterioris aetatis de libro T'ho-
mae testatos mittamus, fuerunt etiam Latini quarto iam saeculo qui

ὀνόματι τῶν ἀποστόλων πρὸς τῶν αἱρετικῶν προφερομένας (sc. γραφάς), fjtot ὡς
Πέτρον xoà Θωμᾶ xol Ματϑία ἢ xal τινων παρὰ τούτους ἄλλων εὐαγγέλια πε-
ριεχούσας etc.

1) Catech. IV, p. 66 sq. Oxon. 1703. τῆς δὲ χαινῆς διαϑήχης τὰ τέσσαρα
εὐαγγέλια " τὰ δὲ λοιπὰ ψευδεπίγραφα καὶ βλαβερὰ τυγχάνει. ἔγραψαν xoà Ma-
νιχαῖοι χατὰ Θωμᾶν εὐαγγέλιον, ὅπερ ὥσπερ εὐωδίᾳ τῆς εὐαγγελυκῆς προσωνυ-
μίας διαφϑείρει τὰς ψυχὰς τῶν ἁπλουστέρων. Catech. VI, p. 98. μηδεὶς ἄναγε
νωσχέτω τὸ χατὰ Θωμᾶν εὐαγγέλιον " οὐ γάρ ἐστιν ἑνὸς τῶν δώδεχα ἀποστόλων,
ἀλλ᾽ ἑνὸς τῶν xaxGv τριῶν τοῦ Μάνη μαϑητῶν.

3) Cf. Lib. de sectis ed. Leunclav. Basil. 1578. p. 432. οὗτοι (i.e. Maw-
yat) xol βιβλία τινὰ ξαντοῖς καινοτομοῦσι. λέγουσι γὰρ εὐαγγέλιον χατὰ Θωμᾶν
χαὶ Φίλιππον, ἅπερ ἡμεῖς οὐχ ἴσμεν.

*) Cf. Hist. Manich. ed. Rader. p. 30. Μαϑηταὶ δὲ τούτου τοῦ ἀντιχρίστου
Μάνεντος γεγόνασι δώδεχα. — X«olwoq ὁ τούτου διάδοχος, xoi Θωμᾶς ὁ τὸ xav
αὐτὸν Μανιχαϊκὸν εὐαγγέλιον συντάξας.

4) Cf. Nouv. observ. sur le texte du N. T. p. 5. - - S. Cyrille de Jerusalem
ἃ aliribué cel ouvrage à un disciple de Manés. Son témoignage α d'aulant plus de
vraisemblance qu'il a vécu environ 70 ans aprés celuy qu'il fait auteur de ce livre
apocryphe.

5) Cf. Nuova Racoolta d'opusc. scient. e flolog. t. XII. p. 85 aqq. Vide infra.

*) Usum quidem Manichaeorum testatur etiam Gelasii decretum ὁ 11. Evaa-
gelia (alii evangelium) nomine Thomae apostoli (alii omittant), quibus (alii guo)
Manichaei utuntur , apocrypha (alii apocryphum). Vide apud Crednerum Zur Ge-
schichte d. Kan. p. 216.

PROLEGOMENA. ΧΙΙ

usümonium Origenis suum redderent, ut Ambrosius ad Luc. I, 1.
d Hieronymus in praefatione commentariorum soper Matthaeum.
Saüs igitur de evangelii Thomae et antiquitate et celebritate
constat. Sed quaeritur an eundem librum eliamnum habeamus. Hoc
dubium videri potest propterea quod in libris manuscriptis non dictum
reperimus evangelium Tbomae, quem titnlum apud veteres celebrari
vidimus. In Vindobonensi codice libri titulus est Παιδικὰ τοῦ χυ-
eio etc. In Bononiensi et Dresdeusi Θωμᾶ Ἶσρ. φιλοσ. ῥητὰ εἰς
τὰ καιδικὰ τοῦ χυρίου ; similiter in Parisiensi Δόγος εἰς τὰ παυ-
δικὰ xaX μεγαλεῖα τοῦ κυρίου. In Sinaitico est. Σύγγραμμα τοῦ
ἄχ. ἀπὸστ. Θωμᾶ περὶ τῆς παιδυκῆς ἀναστροφῆς τοῦ χυρίου,
alque in latino textu ποϑίγο 7racíatus de pueritia Iesu. secundum Tha-
mam. "lamen nou potest ab hac tituli discrepantia ad ipsius libgi
diversitatem concludi; ut egregie iam decuit Thilo !) Cod, apoer.
LXXXIV sqq. Ut enim concedamus, librum Thomae nomine evan-
gelii apud antiquos plerumque dictum. esse, tamen id potius ab argu-
mento libri et ex haerelicorum usu quam ab inscriptione libri ab
ipso auclore constituta factum esse videtur. Neque magis ea appel-
latione veteres constanter usi sunt. Leguntur enim apud Chryso-
stomum, Anastasium Sinaitam, Georgium Syncellum, Euthymium
Zigabenum aliosque, quae bene respondent nostris inscriptionibus,
quas quidem ex primis textus verbis desumtas esse apparet. Apud
Chrysostomum est bomil. XVI. (XVII. apud Montfauc.) in Io-
bann. τὰ σημεῖα ἐχεῖνα ἃ παιδικὰ εἶναί φασι τοῦ Χριστοῦ,
ψευδῆ xal πλάσματα τινων ἐπεισαγόντων ἐστίν. Anastasius
Sinaita Hodeg. XIII. p. 260. ed. Gretser. dicit τὰ λεγόμενα παι-
δικὰ θαύματα τοῦ Χριστοῦ ψευδῆ καὶ ἀπόβλητα. Georg. Syn-
cellas Chronogr. p. 601. ed. Bonn. habet ἰστέον ὅτι διάφορα
εὐαγγέλια γέγραπται, ἐξ ὧν τέσσαρα “μόνα χέκριται τοῖς μαχα-

1) Eum recte etiam explicuiese puto de catalogo librorum Manichaicorum
quem Timotheo Constantinopolitano adscribunt, l.l. p. LXXXIII. Certe
enim scriptor catalogi, separatim recensens τὸ κατὰ Θωμᾶν εὐαγγέλιον εἰ τὰ παι-
διαὶ λεγόμενα τοῦ χυρίου, rem non satis nosse oensendus est. |n Gelasii
vero decreto variae libri editiones respiciuntur. Latinae euim a graeca iam tam
hand dubie satis dilerebant, nec fideliter nomen Thomae conservabent. πὶ
quod ex ipsis nostris exemplaribus discitur.

XLI PROLEGOMENA.

οἵοις ἀποστόλοις ἐχκλησιάξεσθαι, καὶ ἄλλοις παιδυκὰ τοῦ σω-
τῆρος -ἡμῶν' συγγέγραπται, ἐν οἷς αἱ μέχρι δωδεκαετοῦς χρό-
vou!) τῆς xatd. σάρχα ἡλυκίας αὐτοῦ τοῦ τῶν (male ed. τού-
τῶν pro τοῦ τῶν) αἰώνων ποιητοῦ ἐμπεριφέρονται θαυματουργίαι.
Euthym. Zigab. ad Ioh. II, 41. ὡς παρασιωπηθὲν τοῖς ἄλλοις
ἱστόρησεν αὐτό, χρησιμεῦον εἰς τὸ uw πιστεύειν τοῖς λεγομένοις
παιδυιοῖς θαύμασι τοῦ Χριστοῦ. ' Accedit quod quo magis canoni-
coram evangeliorum auctoritas per totam ecclesiam invalescebat, eo
minus librariis praesertim monachis aptum videri poterat talem libel-
lum evangelii nomine ornare.

Neque praetereundum est, Pseudo- Thomae librum minime in-
tegrum superesse: quod quum ex magna textuum superslitum dif.
ferentia, tum ex numero stichorum («c i.e. 43500) clarum fit quos
evangelium (Thomae comprehendisse in veteri est stichometria ad
calcem ehronographiae Nicephori 3). Quemadmodum enim tot libri
haereticorum similes prorsus dudum perierunt, quippe quibus deesset
describentium industria, ita alii, inter quos est Thomae evangelium,
resectis partibus multis, iis potissimum quae fidem aut pietatem ma-
xime offenderent, ad nos perlati sunt. Fragmentis autem iis quae
supersunt nomina ea quae in nostris codicibus inveniuntur multo ma-
gis conveniunt quam evangelii titulus. (Quorum fragmentorum anti-
quitas eliam inde perspicitur quod compilatores et latinos et arabicos,
quorum libros evangelia infantiae dicere solent, a graecis fabellis no-
stris: pependisse apertum est. Denique similitudo inter Irenaei locum
de fesn ad discendum literas magistro tradito, adv. haeres. I, 20.,
et locos eos quibus eadem fabula in nostris codicibus narratur, tanta
est ut nos vetet Irenaei librum a nostro diversum putare.

De laboribus quum aliorum tum meis in edendo evangelio Tho-
mae positis dicenda sunt haec.

Primum evulgatum est opera Cotelerii fragmentum Parisiense,
iam antea a Rich. Simone indicatum Nouv. observ. sur le texte du -

1) Memorabile est hanc aetatis Iesu pueri indicationem convenire cum textu
nostro, c£. graece À cap. XIX.

*) Vide apud Credner: Zur Geschichte des Kanons p. 122sqq. Georg.
Syncell. ed. Bonn. p. 788. '

PROLÉGOMENA. XLI

N. T. p. 5., et a Cangio laudatum in Glossario med. et inf. graeci-
Ulis sub voce τζξόχα. Edidit Cotelerius in notis ad Constit. apostol.
Vl, 417. 1s codex Parisinus saeculi est XV., in biblioth. Reg. nune
Nat. numero 239. signatus. Fragmentum est trium paginarum ad
calcem commentarii Andreae Cappad. in apocalypsin, complectens
tapita apud nos priora sex, additis paucis quae ad septimum caput
quadrant et parte historiae quae in reliquis codd. nostris non logitur,
et. infra pag. 141. Post. Cotelerium cum textu edito contulit "Thilo :
qua re editoris fides confirmata est. Repetiit autem textum ἃ Cote-
lerio editum, non sine doctis de ipso libro observationibus Fabri-
cius in Codice apocrypho, repetita etiam latina Cotelerii interpre-
tatione, item lonesiüs in Nova methodo sua probandi canonicam
Novi Testamenti auctoritatem (vide supra), anglica versione in lo-
cum latinae sübstitula. -

Post inventus est alias codex in bibliotheca S. Salvatoris Bono-
niensi, aetate quidem Parisiensi non praestans sed ambitu textus;
miracula enim pueri usque ad annum duodecimum complectitur.
Hune textum primus edidit Ioh. Aloys. Mingarellius in Nuova
Raccolta d'opuscoli seventifici e filologici, tom. XlI., Venetiis 1764.
pag. 75-——155. (129.) Is in epistola ad Thom. Augustin. Hiccbi-
nidm, Saeri Palatii Apostolici magistrum, ad edendum se permotum
dicit lectione operis Aug. Ant. Georgii, quod: inseriptom est Alpha-
betam "Tibetanum. | lilud ,** ait, ,,8nimum non mediocriter- per-
culit meum quod in Xaca, celeberrimo illo numine seu monstro po-
tius quod 'T'ibetani colunt, scelestissimam Manetem latere compere-
rit. Noveram enim Manetis discipulum Thomam in Indiam prefeotum
doctrinae suae virus in eam regionem evomuisse, qued gravissimus
auctor "Theodoretus lib. 4. haeret. f(abular. cap. 26. scriptum reliquit:
itaque baud aegre adducebar ut crederem facili aegotio Manichaeis-
mum in '"ibetum irrepere potuisse. -- (πὸ magis vero suam

ilustret vir clariss. atque confirmet opinionem, apocrypham quem-
dam libellum saepius citat qui Thomae evangelium aut de infantia
Salvatoris weélgo inscribitur: ac praecipuas fabulosae Manetis vitae
historiaeque. periodos resque ab eo gestas ex commentitiis vitae Ser-
vatoris nosiris periodis atque prodigiis, quae in mendacissimo eo

ΧΙΩΝ PROLEGOMENA.

libello describuntur, coufictas esse suspicatur. Haec dum in Georgio
legerem , dolebam gr&eci illius pseudoevangelii fragmentum düntaxat
typis impressum haotenus prodiisse: quod viderem ex impio etiam
libello utilitatem aliquam tamquam antidotum ex veneno posse com-
parari - - babet aliquam ineptiarum quoque lectio delectationem si
veiustae sint et velerum patrum execratione famosae -- Hanc igitur
ipsam duntaxat utilitatem quantulacumqué est prae oculis et ipse ha-
bens illud nunc integrum edo, quale exstat in chart. cod. ms. sec. XV.
quem a Clar. Viro lo. Chrys. Trombellio Abbate Exgenerali emptum
servat nostra S. Salv. Bononiae bibliotheca.** Post haec plura prae-
fatur de veterum testimoniis maximam partem ex Fabricio repetens.
Tum duos dicit distipguendos esse libros, evangelium Thomae et
librum de infantia Salvatoris, Gelasii et "Timothei Constantinopoli-
tani auctoritate adhibita. Denique, explosa Bellosobrii testimonia
patrum impugnantis ,,impudentia**, nom dubitat ,,quin eiusdem ütuli
atque adeo eiusdem argumenti evangelium, idque secundum Thomam
nuncupatum, quum Marcosii habuerint, ium finxerint Manichaei.**
Concludit autem quaestionem his: ,,Quod si quis ex me quaerat,
Mareosiorumne an Manichaeorum sit quod nunc edo, nihil ausim
equidem certi statuere. (uum tamen nostrum hoc et Thomae no-
men ab Origene commemoratum praeferat, et fabellam ab Irenaeo
prolatam de puéro lesu litteras graecas discente habeat, non vero
hebraicas, ut est in fragmento Coteleriano, nostrum hoc potius quam
Cotelerianum fragmentum respexisse putaverim lrenaeum.*^ Quam
praefationem excipit fragmentum Cotelerii cam notis Fabricii; tum
sequitur textus Bononiensis cum latina versione et notis Mingorellii.

À Mingarellio ad clar. Thilonem transeundum est. Is praeter
Bononiensem codicem. a Mingarellio repraesentatum adhibuit alium
sed perquam similem, Dresdensem, saeculi fere XVI., signatum in
bibl. Reg. À 187. i. e. eundem de quo supra ad protevangelium di-
ximus, cuius collationem amici studiis debebat. Ad commentarium,
in quo quum Fabricii et Mingarellii tum. suas notas dedit, adhibuit
fragmentum Parisiense atque aliud Vindobonense, passim jam a Fa-
bricio consultum, quod Lambecio debetur. Hic enim in Comment.
de bibl. Caes. Vindob. lib. VII. p. 579 5q. ex cod. philos. graeco

PROLEGOMENA. XLV

CXLIV. protulit principium evangelii.Thomae, quod ibi quarto loco
afol. 180. usque ad fol. 187., mutilum quidem et lacerum, legi in-
üeavit. Sed post Lambecii tempora non amplius inventum est;
quemadmodum iam RHollarius ad Lambecii verba notat: ,,Frustra in
posterum liber de infantia Christi in hocce eudice quaeretur; furisne
alicujus seelere an recentioris bibliopegi- incuria perierit, dicere non
habeo. Cum anno 1687. hoo ipso codice uteretur Iacobus Tollius,
adhuc in codice salvus supererat. Vide epist. itiner. IV. p. 100.
Tenzel Monatliche Ünterredungerr à. 1697. p. 554.** Praeterea re-
petit "Thilo interpretationem Mingarellii a se correctam. Doctam
vero ut solet disputationem de historia libelli inseruit prolegomenis.

Nostra denique in edendo libro opera haec fuit.

Textum graece Α recensuimus ad codices Bononiensem et
Dresdensem , adhibito insuper fragmento utroque, et Parisiensi et
Vindobonensi. Ac Dresdensem quidem codicem iterum ipsi ac-
curate contulimus, unde passim prior collatio emendanda erat, quem-
admodum ipsius tituli scriptura per errorem esse dicitur Τοῦ Θωμᾶ
pro Θωμᾶ : quem errorem doctissimus Ebertus, ut videtur, praeivit ;
eius enim manu ita ad marginem notata est. Porro Bononiensem
Scripturam accuratius quam apud Thilonem fit ex Mingarellio enota-
vimus. Fragmentum Parisiense ex Cotelerio et Thilone, Vin-
dobonense ex .Lambecio sumsimus.

. De singulis locis inprimis illustravireus locum et gravissimum et
vexalissimum VI, 4.

Textum graece B edidimus ex codice monachorum Sinaiti-
corum, apud quos dum ante hos octo annos versabamur hoc σύγ-
γράμμα descripsimus 1). Codex est chartaceus, saeculi XIV. vel
XV., plura de S. Antonio continens.

Denique tertio loco primi edidimus evangelium Thomae
latinum ex Vaticano codice, notatione quadam synoptica ex reli-
quis graecis et latinis libellis apposita. Quo in libro memorabile est
a latino compilatore vel interprete nomen Thomae ut auctoris serva-

1) Cf. Rechenschaft über meine handschriftlichen Studien auf meiner wis-
senschaftlichen Reise von 1840 bis 1843. — Wiener Jahrbb. 1846. Bd. CXIV.

Anzeigeblatt pag. 45.

XLYT PBOLEGOMENA.
tum esse. . Cuiasmodi nondum innotuit praeter codicem oollegii Mer-
ionensis num. 1$., cuius meplio fit in catalogolibrerum mss. An-
gliae et Hbberniae tom. ]. parte 2. pag. 18. Sed in. hoc. catalogo
tantum id notatur exstare ibi latine ,, Thomam Ismaelitam !) de in-
fantia Christi. Imperf.** Οἵ, Thil. Cod. apocr. pag. CXV,
Praeterea alium latinum evangelii Thomae textum delexi laten-
tem in foliis membranaceis palimpsestis bibliothecae Caesareae Vin-
dobonensis, quae quinti fere saeculi putanda sunt. — Oculorum vale-
tudine affectus pauca tantum lege, sed dignissima quae ad. examen
evangelii Thomae oriicum adbibeantur. Potest ex iis effici, anli-
quissimum bunc latinum textum propius.reliquis nostris omnibus ad
velus graecum exemplar accelleeré. Sunt aulem haec:
: a) Infantes plurimi ludebant cum eo. — Et cum vidisset eum quidam
Iudeus cum infantibus baec facientem, pervenit ad Ioseph pa-
Arem - - Cf. evang. Thom. graece A Il, 3. 5. ἦσαν δὲ xal
ἄλλα παιδία, πολλὰ παίζοντα σὺν αὐτῷ... loo» δέ τις Tov-
δαῖος ἃ ἐποίει ὁ ᾿Τησοῦς ἐν σαββάτῳ παίζων, ἀπῆλθε παρα-
ες χρῆμα καὶ ἀνήγγειλς τῷ πατρὶ αὐτοῦ Ἰωσήφ eto. .
- b) Accessit ad infantem ihm εἰ monebet illum dicens Ut. quid hec
. facis, ei dolent isti et odiunt nos. Et dixit infans ibs Si non
sapientes erant sermones -- Cf. ibidem. V, 4. Καὶ προσχα-
λεσάμενος ὁ ᾿Ιωσὴφ τὸ παιδίον xav ἰδίαν ἐνουθέτει αὐτὸν
λέγων Ἵνα τί τριαῦτα χκαχτεργάξει, καὶ πάσχουσιν οὗτοι
χαὶ μισοῦσιν ἡμᾶς καὶ διώκουσιν; εἶπε δὲ ὁ Ἰησοῦς ᾿Εγὼ
οἶδα, ὅτι τὰ δήματά σου ταῦτα οὐκ εἰσὶν σά et. Pseudo-

. Matth. XXIX. Evang. Tbom. latin. V, 2.

c) Rogo vos. Non (potius Num?) devet hic super terra esse.
Hic vero magnae crucis dignus est: hic potest enjm ignem ex-
tinguere, Puto. hic ante - - Cf. ibidem VII; 2. ' Àpov οὖν
αὐτό, παρακαλῷ σε, ἀδελφὲ ᾿Ιωσήφ᾽ οὐ φέρω -- ἅπαξ.
τοῦτο τὸ παιδίον γηγενὴς οὐκ ὅστι, τοῦτο δύναται xal πῦρ
δαμάσαι" τάχα τοῦτο πρὸ τῆς χοσμοποιίας ἐστὶν γεγεννη-

. μένον. Pseudo-Mauh. ΧΧΧΙ, 5. Tunc coepit cunclis au-

» Legendum est Ieraelitam. Cf. infra pag. 198. sub IV. et pag. 170,, ubi
bis idem scripturae vitium ex nostro codice indicavimus.

PROLEGOMENA. XLVII

diestibus clamare et dicere Num debet iste super terra vivere?
lmo in magna cruce dignus est appendi. Nam potest ignem -
extinguere et alia deludere tormenta. . Ego puto quod hic ante
cataclismum fuerit, ante dilovium natus.

d) -- fructuosa, vident caeci fructuosa iudicii (?). ΕἸ restituti
sunt omnes qui sunt maledici. Et nemo ei audebat vilem (2. e.
bilem) facere. (Οἵ. graece A VIIL. - - Νῦν χαρποφορείτωσαν
τὰ σά, xül βλεπέτωσαν οἱ τυφλοὶ τῇ καρδίᾳ - - εὐθέως
ἐσώθησαν. οἱ πᾶντες οἱ ὑπὸ τὴν “κατάραν «ὐτοῦ πεσόντες.
xdi οὐδεὶς ἀπὸ τότε ἐτόλμα παροργίσαλ αὐτόν. Psendo-
Mauh. XXXI, 4. Frucüificent infructuosi et videant eaeei etc.

e) Et una dierum ihs sabbato ludebat cum infantibus in solarig, et
unus de infantibus cecidit et mortuus est. Et cum vidissent ce-
teri infantes, fugerunt, et coopraensus -- Cf. graece Α 9, 4.
Καὶ ικεθ᾽ ἡμέρας δέ τινας ἔπαιξεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἔν τινι δώματι
ἐν ὑπερῴῳ, καὶ ἕν τῶν παιδίων τῶν παιζόντων μετ᾽ αὐτοῦ
πεσὼν ἀπὸ τοῦ δώματος χάτω 'ἀπέθανε᾽ χαὶ ἰδόντα τὰ
ἄλλια παιδία ἔφυγον, καὶ κατέστη ὁ Ἴησ. μόνος. Sed his
paullo propiora latinis habet textus gr. B VIII, 41. Μετὰ δὲ
ταῦτα μιᾷ τῶν ἡμερῶν ἦν ὁ Ἰησοῦς undi σὺν ἄλλοις
παισὶν ἐπάνω δυστέγου οἴχου elo.

Atque haec sunt omnia, meis aliorumque curis ex bibliothecis
protracta, quae de veterrimo Thomae evangelio ad nos pervenerunt.
Quae etsi non haberi possunt nisi pro fragmentis, quorum textum
describentium arbitrium ab antiquissima forma per toL. saeculorum se-
riem haud dubie deduxit, et quorum supplementa in reliquis latinis
et arabicis infantiae evangeliis latent, tamen per se sunt eiusmodi
unde coniicias quae origo el quae ratio famosissimi illius libri fuisse
videatur. À Gnostico quidem omnino eonscriptus esse videtur. Hoc
primum inde probabile fit quod docetismi caussam inprimis sustinet.
Miraculis enim a prima inde pueritia editis lesum divinam suam ma-
iestalem comprobasse docet, in eum ut videtur finem ut dei filium
humanae naturae prorsus expertem fuisse nec nisi speciem gessisse
bominis appareat. Quod recte a nobis dici confirmat auctor catalogi
librorum Manichaeorum Timothei Constantinopolitani nomine editi,

XLVIII PROLEGOMENA.

in quo est ἃ συνέταξαν ol αὐτοὶ θέλοντες δόχησιν ἀποφῆναι τὴν
σάρχωσιν αὐτοῦ xal οὐχ ἐν ἀληθεία. Et hoc vero. in caussa fuisse
videtur cur Manichaei evangelio Thomae tantopere delectarentur:
fictum enim eos Christi corpus ad Docetarum exemplum somniasse
satis constat. Qua in re duabus potissimum de persona Christi opi-
nionibus saeculo secundo satis vulgatis evangelium Thomae adversa-
batur: quum iis qui Christum merum hominem habaerunt, tum iig
qui lesum a Christo distinguentes certe ante baptismum eum non
fuisse nisi hominem existimarunt. Huiusmodi vero miraculis a puero
patratis Gnosticos id ipsum probare. voluisse, Christi naturam non
fuisse nisi divinam, iis edocemur quae Catholici contra disputarunt.
Ita plane huc quadrat quod Anastasius Sinaita Melitonem Sardensem
contra Marcionem scripsisse refert, οἱ divinitatem lesum suam per
miracula triennio post baptismum edita et humanitatem vero triginta
annis ante baptismum transactis hominibus comprobasse!). Chry-
sostomus.vero et qui eum seculus est Euthymius Zigabenus diserte
concedunt, miraculis eiusmodi, si qua puer revera edidisset, com-
probari, per speoiem tantum non vero eum corpore, exstitigse alque
egisse ?). Quae Chrysostomus non dicturus erat nisi fabulas Docetis
receptas de puerilibus lesu miraculis bene notas babuisset. Neque
vero modo id quod lesus adhuc puer miracula edidisse in evangelio
Thomae narratur ad sustentandum docetismum idoneum est, sed
eliam mira prodigiorum natura, quae spectrum polius quam hominera
prodit. Huc accedunt plura singula quae Gnosticum et quidem Do-
cetam auctorem suadent. lta graece B I. "Ino. Xo. ἀναστρεφόμε-
vog σωματικῶς ἐν πόλει Ναζαρέτ: B IV. Πόθεν τὸ παιδίον
τοῦτό ἐστιν (A ἐγεννήθη) ὅπως (A ὅτι) 'πᾶν ῥῆμα ὃ λέγει ἔργον
γίνεται ἕτοιμον (item A IV, 1. A V, 2.). B VI, 9. Ὑμεῖς ἃ
οἴδατε λέγετε, ἐγὼ δὲ πλείω ὑμῶν ἐπίσταμαι" πρὸ γὰρ τῶν αἰώ-
νων εἰμί. xal οἶδα πότε ἐγεννήθησαν οἱ πατέρες τῶν πατέρων

1) Cf. Routh: Reliq. sacr. I, 115. (Oxon. 1814.) ubi ex Anest. Sin. Hodeg.
cap. XIII. haec afferuntur: τὰς δύο αὐτοῦ οὐσίας ἐπιστώσατο ἡμῖν᾽ τὴν μὲν
ϑεότητα αὐτοῦ διὰ τῶν σημείων ἐν τῇ τριετίᾳ τῇ μετὰ τὸ βάπτισμα, τὴν δὲ
ἀν)ρωπότητα αὐτοῦ ἐν τοῖς τριάχοντα χρόνοις τοῖς πρὸ τοῦ βαπτίσματος.

3) Cf, Euthym. Zig. ad Ioh. 2, 11. et Chrysost. homil. XXI. (XX.) et
XXII. (XXIL) ad eundem locum.

| PROLRGOMENA. - XLIX
ὑμῶν, xal ὀκύσταμαι πόσα ἔτη τῆς ζωῆς ὑμῶν: B VI, 8. ἀλη-
θῶς οἷδα πότε ἐκτίσθη ὁ χόσμος: A VIL, 2. τοῦτο τὸ παι. γη-
γενὴς οὐκ ἔστι. τοῦτο δύναται χαὶ πῦρ δαμάσαι" τάχα, τοῦτο
πρὸ τῆς χοσμοποιίας ἐστὶν γεγεννημένον: A VIL, 4. οὗτος τί
ποτε μέγα ἐστίν, ἢ θεός, ἢ ἄγγελος (item XVII, 2.): A XVIII, 2,
τοῦτο τὸ παιδίον οὐράνιόν ἐστιν. Quae exempla facile augeri pos-
sunt multis aliis latinorum textuum nosirorum , sed iam satis sunt
ad probandum auctorem Gnosticum eumque Docetam. Denique vero
huc pertinent quae et graece et latine de allegorica litterarum alpha-
beti potestate & lesu puero coram. magistro proferuntur, tantopere
cum iis convenientia quae Irenaeus adv. baeres. I, 20. ex Marco-
siorum libello affert ut aut Marcosios librum Tbomae aut Pseudo-
Thomam Miarcosiorum librum adhibuisse statuendum sit. lamvero
ab Marcosiorum aliquo ipsum Thomae evangelium conscriptum esse,
non sine probabilitate cum Bellosobrio dixeris, siquidem quae gno-
slica esae vidimus eadem Marcosiis convenire credibile est; allego-
ricos vero litterarum lusus an alii praeter Marcosios exercuerint !)
non liquet. Ab his vero postquam inventus est libellus, ad reliquos
Docetas , ad INaassenos (teste Pseudo - Origene), inprimis ad Mapi-
Chaeos Lransit; neque passim, ut notum esL, ipsis Catholicis dis-

plicuit 5).

VIII. EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

Antiquum istud ac memorabile monumentum superstitienis Chbri-
stianorum orientalium noluimus deesse in hac nova apocoryphorum
evangeliorum cellectione. Quod quum prima parte, per capila fere
novem, ad evangelia Pseudo-lacobi, Lueae et Matlbaei, extrema,
inde a tricesimo sexto capite, ad Pseudo- Thomae librum plerumque
conformatum est, tum media parte, a decimo capite usque ad trice-
simum quintum, eiusmodi maxime fabulas continet quas proprie orien-

!) Hac de re cf. locum disertissimum im Orig. Philoseph. ed. Miller. Oxon.
1851. pag. 205 sqq.
3) Ad hanc de natura evangelii expositionem rursus adhibaimus djesertatio-

nem nostram Haganam 5 10,
tk

L PROLHGOMENA.

tales dicas, repletas Satana daemenibusque , veneflciis magicisque
arübus. Eodem orientali ingenio quo haec scripta sunt valent ea
quae ad commenta ex graecis latinisque libris pelita: adduntur, ut
ertus. Messiae a Zoroastre praedictus (capite VII.),. ut taenia infan-
tis.a Maria megis adorantibus data, igne non comprehensa (capp. VII,
VIII.), ut quae de pueri peritia astronomica et physica: praedicantur
(eapp. LI, LII.). Huc quadret etiam quod sycomorus prope Mata-
ream pagum usa cum fonte (cf. cap. XXIV.) etiamnum in venera-
tione: habetur, et quidem a Mobammedanis illas regiones. incolentibus
pariter etque a Christiani» orientalibus. Item quod memoria templi
in quo magnum Aegyptiorum idolum ingrediente .[esu infante corruit,
etiamnum colitur, certe per multa: saecula culta est 1).
. . Media igitur quam diximus pars indole quodammodo differl a
duabus reliquis. (ua ex re quod probabile fit, haec omnia non tam
unum quendam auctorem quam compilatorem habuisse, nec primum
ita a quoquam scripta sed ex aliis scriptis in unum collecta esse, id
pluribus argumentis demonstrari potest. — Statim enim ab initio Lesti-
mopium de-lesu puero in cunis matrem allocuto ex libro Iosephi pon-
ticis haustum dicitur. Jtem capite XXV. compilatoris notà posita
est de evangelio infantiae et de evangelio perfecto (i. e. canonico).
Eiusdem additamentum invenitur eliam exeunte capite XXVI. — Eo-
dem capite altera quaedam libri pars inchoatur: agit de reditu paren-
tum lesu ex Aegypto et de angeli voce qua iussi sunt a finibus lu-
daeae statim Nazarethum pelere. — Nihilominus capitibus iis quae se-
quuntur miracula narrantur ea quae Iudaeam revera ingressis οἱ qui-
dem Bethlehemi acciderunt. Demum capite X XXVI. oratio reverti
videtur ad id quod capite XXVI. narrari coeptum est. Haec igitur
non recto ordine procedunt nec possunt nisi ab indiligenGa compila-
toris explicari. Denique inscriptione et subscriptione significatur hunc
librum ab evangelio infantiae pendere potius quam illad ipsum esse.
Duae igitur res non sunt dubiae: altera est, libro quemadmodum
ad nos. pervenit collectionem evangelicam contineri, factam ex anti-
1) Cf. Graeci codd. mss. apud Nanios asservati. 1784. pag. 283. in itinerario
graeco saeculi quinti decimi. Cf. etiam Sozomen. hist. eccl. V, 21. λέγεται γὰρ

παρ᾽ Αἰγυπτίοις, ἡνίκα διὰ τὸν Ἡρώδην ἔφυγεν ὁ Ἰωσήφ, παραλαβὼν τὸν Xot-
στὸν xol Μαρίαν τὴν dy. ϑεοτόχον, ἐλθεῖν εἷς τὴν Ἑ “ρ»μούπολιν εἰς.

PROLEGOMENA. Li
quioribes hbris; altera, ab homine orientali eam inslotam esse.
Sed quaeritar qua is. lingua sit usus. Potest enim arabicus texins
ἃ Sikio in lucem protractus aut ab ipso compilatore libri profectus
esso aut ex interpretatione fluxisse alius linguae orientalis; Ister-
pretem autem arabicum iam propterea suspicari lieet. quoniam non
tantum arabicus textas sed etiam syrus in libris mss. invenitur !); ἃ
Syris vero pariter atque a Coptis monumenta multa praesertim theo-
logici argumenti ad litteras-Arsbum Christianorum transierunt: quam
rem luculenter testatur afabiei bibliorum textus historia. Sed ab
hace suspicione ad tantam progrediendum est probabilitatem ut ea de
re non dubitare liceat. Insunt emm in arabioo textu quae debent
e syriaco derivari. Eiusmodi est quod. anmos epochae Graece-
rem 509, quo Christus natus esse dicitur capite IL, com communi
Syrorum de ea re sententia convenit 2), quae etiam apud Abulfara-
gium (Barhebraeum) celeberrimum lacobitarum. episcopum saec. ΧΙ.
leptar 8). — Porro eapite I. losephus historicus cam Caiapha pontifice
confünditur, quod rursus peculiare est Syris, quemadmodum etiam
ia Georgmo Mosulano et Salomone Bassorensi observatum est ab
Assemane *). "Tertium est quod ea vox qua passim Marta salutatur,
ut Syris est propria, ita Arabibus alias ignota est^). Denique con-
sentaneum est, quo argumento La Croze usus est ad probandum in-
genium libri nostri Nestorianum, idem ad confirmandam syram ori-
ginem adhibere. Observavit enim ille appellationes ὁ δεσπότης
Χριστός et 0 χύριος Ἰησοῦς in arabico evangelio infantiae ex con-
slani Nestorianorum usu dislingui 9).

1) Cf. Asseman. bibl. orient. I. p. 985. ubi Beroeenses codices recensentur,
i» quorum primo legitur evangelium de infantia Christi et syriace et arabice,
üroqne textu litteris exarató syriacis. Kimsdem codicis mentio fit tom. Il.
part. L.. pag. 282. in libris quorum ignota sunt auctorum nomina., Sed neutro
loco codex accuratius describitur; neque magis alins praeter hunc indicatur.

2) Cf. Asseman. bibl. orient. I. p. 887. 389. Il. p. 163. Thil. Cod. apocar.
XL!if. nota 35.

3) Probavit Henricus Sike ex loco Historiae Dynastiarum (p. 109. ed. Po-
cock.) allato ad evang. inf. cap. IJ. Vide Thil. Cod. apocr. p. 136.

4) Gf. bibl. orent. IIT. parte I. pag. 522 et 817. Cf. Thil. 1.1. pag. XXIX.
nota 21. 0
5) Cf. ΤῊΣ. !. 1. peg. XXXV. nota 26.
6) Cf. Fabric. Cod. apocr. IH. p. 421. Thil, l. l. p. XXXIV.

S*us 9

Lii PROLEGOMENA.

Quae quidem syrse originis argumenta ex ipso libro desumta
sunt. Quapta vero hoc evangelium apud Syros eosque potissimum
Nestorianos auetoritate habitum sit, prae ceteris exemplum docet
episeoporum Abulfaragii et Salomonis Bassorensis, quorum uterque
multis eius fabulis usus est ?). Neque mirum est a Syris Nestorianis
illud transisse etiam ad Nestorianos Malaberenses et ad Persas 3).
Aegyptiis vero, sive Arabibus sive Coptis 5), iam eo maghopere
commendabatur quod magna fabularum pars versatur in celebrandis
Aegypl locis ex itinere sacrae familiae claris.

Íastituta autem haec collectio evangelica videlur maxime ad hoc
ut quibusdam diebus festis Mariae dicatis *) adhiberetur in sacris
convenlibus. Quo ia usu libri posita videtur caussa cur miracula,
8i paucissima exceperis (capp. 46. 47.), ita narrantur ut animum lesu
pueri, quem Thomae liber iracundum saepe ei maleficum depingit,
benevolum beneficumque prodant. Qua ex diversa miraculorum ΠΔ-
Jara uon recte effecit Rleukerus (Ueber die 4pokryphen des N. T.

1) Cf. Assem. bibl. orient. III. parte I. p. 309 sqq. Apud ΤῊ]. Cod. apocr.
psg. XXXI sq. Item.cf, Henr. Sikii notas ad cap. 2. et 6..

3) Cf. ΤῊΣ]. 1.1, p. XXXIV sq.

8) Suspicatus est vir cl. Thilo Cod. apocr. p. XXXVII. etiam in Coptorum
linguam translatum esse librum nostrum. Sed id haud verisimile est eam ipsam
ob eaussam quod Copti librum arabice legere poterant. Neque sahidicum illud
fragmentum a Zoega Catalog. coptic. codd. p. 223. indicatum, , in quo traditur
Magnum miraculum a Deipara edítum, dum idola in oppido quodam adorata ea
iubente procidunt εἰ ín abyssum delruduntur , terra. hiscente conspicitur abyssus, pro-
deunt moriui, apparent angeli, ex evangelie nostro haustum videtur (cf. capp. 10.
11; Ps. Matth. XXIII.): poterat enim haud dubie ex antiquioribus derivari fon-
tibus, fortasse graecis, quemadmodum vaticinium lTesaiae et leremiae eodem illo
miraculo completum esse iam Eusebius (Demonstr. evang. VI, 20. IX , 2.),
Athanasius (De incarn. verbi. Tom. I, p. 89.) aliique praedicarunt.

*) Ad cognoscendam rationem horum dierum festorum orientalium facit in-
dex dierum ex ritn coptico et abyssinico Mariae sacrorum quem ex cod. ms.
abyesinico exhibuit Wanslebius. Cf, Paulus: Sammlung der merkwürd. Reisen
in den Orient Hf. p. 80 sq. Ibi est inter alia: Den 22. 23. 24. May Marià An-
konft in Oberügypten. Deu 28. Juni, weil bei.der Maria grofsem Durst durch
Christi Allmacht eine Quelle entsprungen, von welcher alle Kranken die aus
derselben getrunken, gesund worden sind. Den 20. Jun. das Fest der Erbauung
des Hauses Marià. Similibus diebus festis destinati sunt duo sermones Cyriaci
episcopi Tabennensis, de quibus Silv. de Sacy ad Birchium retulit. Vide apud
Thilon. Cod. apocr. XXXIX: Le premier de ces deux discours a pour objei de
célébrer le jour ou J. C. enfant accompagné de la S. Vierge, de Joseph et de Sa-
lothe sort de sa fuite en Egyple, s'arréta en lieu nommé etc.

PROLEGOMENA. Lii

Q. 970. pag. 206.) non posse arabicum evangelium ex graeco Tho-
mae derivari.

Quae vero per totum orientem apocrypharum traditionum de
lesu puero, earum potissimum quae arabico libro nostro traduntar,
propagatio fuerit, quantus 0885. quanta auctoritas, intelligitur inde
quod baud paucae etiam Mobammedanis scriptoribus placebant, Kes-
saeo maxime, celebri Corani commentatori: quid quod nonnullae in
ipsum Coranum receptae sunt!). Α qua re nescio an ad antiquita-
tem arabicae interpretationis concludi possit, quamquam conceden-
dum est, potuisse Mobammedem haurire sua ex traditionibus eius
generis quae dudum circumferrentur ore populorum orientalium. Dia-
lectus quidem arabica quae in editis est, Henrico Sikio non mültam
diferre videbatur ab arabica Novi Testamenti versione quam edidit
Erpenius; sed nec de huius aetale satis constat. Ceterum huic ara-
bicae nostri evangelii dialecto non nimium auctoritatis tribuendum,
est: poterat enim facile ipse arabieus textus qui saepe et cum amore .
describeretar, ad recentiorem sensim dialectum conformari. Codi-
cum eorum qui ex catalogis bibliothecarum innotuerunt antiquissimus
videtur Mediceus Palat. num. XXXII. anno 1299. scriptus: vide
apad T'hil. Cod. apocr. pag. XXXI.

Reliquum est ut de editionibus huius evangelii dicamus. Pri-
mus edidit Henricus Sike Traiecti: ad Rhenum, consulibus rei-
publicae Bremensis dicatum, anno 1697. Codice usus est biblio-
thecae Golii, publica tum auctione Lugduni Batavorum divenditae,
qui quam aetatem habuerit aut quorsum pervenerit non constat. Li-
bri titulus est Evangelium infantiae vel liber apocryphus de infantia
Servatoris. Ex Manuscripto edidit ac Latina versione et notis illustra-
οἱ! Henricus Síke. "Textus arabicus cum interpretatione latina com-
plectitur paginas 161. forma duodenario; notae quae texium. exci-
punt 94. Sikii versionem eamque solam repelierunt in apocrypho-
rum collectionibus suis Fabricius et lonesius, item Car. Chr.

!) Cf. dissertat. meam Haganam pag. 915qq., item quibus ibi maxime usus
mm Henrici Sikfi notas et Thilonis. In dissert. mea 1. ]. male factum est quod
im lods apponendis scriptorum Arabum Abulfaragium cum Keesaeo composui.

μν PROLEGOMENA.

Lud. Schmidius!). Fabricius textum-apud Sikium continuum in
capita LV distinxit, addiditque notas, niaximam quidem partem Si-
kianas. Denique nuper cl. Thilo cum versione Sikii latina etiam
textum arabicum repetendum curavit cum delectu notarum primi edi-
toris, praetereaque in prolegomenis inprimis de codicibus manuscri-
ptis deque ipso libello a variis Christianorum orientalium familiis re-
cepto fusius el accuratius disseruit. De textu arabico eiusque ver-
sione ille haec adnotavit: Textus arabiet versionisque latinae vitia ad-
quot doctissimus collega Hoedigerus emendavit in epeciminibus typogra-
phicis ab ipso correctis.

De nostra huius evangelii editione latina-bene promeruit, cele-
berrimus collega Fleischer. Is enim meo rogatu versionem Si.
kianam latinam, quemadmodum a Thilone exhihita est, ad arabicum.
textum impressum recognovit: unde baud pauca immutanda censuit,
etsi posteriorém partem minus quam priorem correxit. Harum mu-
taüonum eas quae aliquid momenti habere videbantur plerumque in
nolis indicavi. Error inprimis notabilis correctus est capite XX.,
ubi Quid rei est, ὁ dominae meae, de hoc mulo scribendum erat pro
Quam pulcher, o dominae meae, hic mulus est. Etiam arabicum tex-
tum Fleischerus passim emendavit in exemplari meo, ut cap. Ill. bis,
X. bis, XI. bis, XX. bis, XXX. XXXII. XXXVIII. XXXIX.
XXXXII. XXXXV: sed haec accuratius indicare a nostro instituto
alienum erat.

IX. X. GESTA PILATI cgaece A xr B.
XL DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS cnasce.
| Xll. GESTA PILATI rere.
XIH. XIV. DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS

LATINE À ET DB.

Sex libelli a nobis editi sunt, tres graece, tres latine, qui antea
cohiuncti unum effecerunt evangelium Nicodemi. Quod quo iure a

!) Edidit is et quidem negligentissime Corpus omnium veterum apooryphorum
exira biblia, Hadamariae 1804. in quo latine leguntur evang. de nativitate Ma-
riae, evangelium infantiae arabicum, evangelium Nicodemi.

-

: PROLEGOMBNA. Ly

abis factum sit, antc omuia dicendum est. Librum quemadmodum
post aliorum studia clar. Thilo nuper et graece et latine edidit, dua-
las constare partibus, quarum priore capp. I— XVI. de Christo ac-
togalo. et damnato cruei aífixo sepulto redivivo exponitur, posteriore
ἃ eapile XVII. usque finem traduntur filiorum Symeonis e mortuis in
vilam reversorum lestimonia de Christi descensu ad inferos, dudum
observatum est. Has vero non ab eodem auctore.profectas esse ne-
que magis destinatas ut in unum coniungerentur, bis fere argumentis
probatur.

4) Testes antiqui graeci ólurimi priorem parlem absque altere
exhibent. De duodecim enim codicibus graeois ad edendum librum
buc usque adhibitis duo tantum vel tres !) alteram partem priori ad-
nexam habent. Atque accedit ad novem illos tesles graecos grave
testimonium copli interpretis, apud quem altera pars non invenitur.
Lativis quidem, quibus etiam nomeu evangelii Nicodemi debetur, ut
pest videbimus, formam libri duabus partibus coniunctis effectam
magis. placuisse statuendum est: laüini enim codices nostri omnes
ulramque partem coniunctam habent. Gregorius vero Turonensis
duobus locis de Gestis quae ipse dicit Pilati disserens altera parte
mon atitur ?).

2) Prior pars in antiquis codicibus graecis, item in copto inter-
prete, suum quendam finem habet quo libellum concludi apparet.
Quae clausula Thiloni in duobus tantum codicibus graecis inventa non
yecle visa est ab imperito librario adiecta esse. De octo enim codi-
cibus nostris qui in censum veniunt, tres paullo ante deficiunt, re-
liqui vero quinque omnes, quibuscum testis coptus consentit, eam
clausulam habeni. Rursus vero latini codices quos priorem partem
non sine altera iradere vidimus, hanc clausulam graecam partim
plane omittunt, parüm 8) paucis similibus exprimunt. Qua cum re

1) Tertium dicimus Vaticanum Birchii, in Descens, Christi graece apud nos
siglo B notatum, tota priore parte et initio secundae mutilum.

3) Nescio an antiquissimus codex Vindobonensis palimpsestus omittat alte-
ram partem: certe enim in iis quae legi fragmentis sunt quae ad capitis XVI,
sectiones primam εἴ secundam pertinent; sed nihil de posteriore parte inveni.
Quod quam grave sit, ubi repetitis studiis confirmatum fuerit, facile. iptelligitur.

8) Vide codices nostros ABC pag. 366.

μγι PROLEGOMENA.

cohaeret quod exordiüm secundae partis quemadmodum a latinis te-
stibus traditur satis differt a graeco textu.

8) Ipsum alterius.paris argumentum, de quo post exponemus,
per se stat, quamvis priori non prorsus inconveniens sit. Sermonis
quoque graeci et sili in utroque aliqua differentia conspicua est. Ac-
cedit quod texlus in priore parte mirum in modum fluctuat, in po-
steriore quadam teslium consensione utitar.

4) Memorabiles inprimis duo loci sunt, vel potius due locorum
geminorum paria: alteri prioris partis sunt, -alteri posterioris; elteri
verba latronis in cruce alloquentis dominum tradunt, alteri ad usum
verborum Christi spectant in evangelio Marci XVI, 16. adscripto-
rum. Verba enim latronis Gest. Pil. gr. 4 capite X., eodem fere
modo quo apud Lucam, sic scribuntur Μνήσθητί μου, xuQts, (ita A
Eins; BC et latt, tres addunt ὅταν ἔλθῃς) ἐν τῇ: βασιλείᾳ σου.
Contra Descens. Chr. ad infer. cap. X. ita habent Κύρια, ὅτε βα-
σιλεύσεις, prj μου ἐπιλάθου Haec eiusmodi- sunt ut ulerque tex-
Lus ab eodem auctore profectus esse nequeat. Atque eadem ratio
est locorum Gest. Pil. gr. .4 XlV, 4. et Descens. Chr. ad infer. |I, 9.
Priore enim loco Christus de monte ad coelos ascensurus discipulis
praecipit 'O πιστεύσας xal βαπτισθεὶς σωθήσεται, ὁ δὲ ἀπιστή-
σας καταχριθήσεται., quemadmodum haec Christi verba etiam apud
(Pseudo-) Marcum leguntur. Posteriore loco Iohannes baptista apud
inferos dicit Διὰ τοῦτο ἀπέστειλέ με xal πρὸς ὑμᾶς ἵνα χηρύξω
πῶς ἔρχεται. ὁ μονογενὴς υἱὸς τοῦ θεοῦ ὦδε, ἶνα ὅστις πιστεύσῃ
πρὸς αὐτὸν σωθήσεται, ὅστις δὲ οὐ πιστεύσει εἰς αὐτὸν χατα-
χριθήσεται. (Qua in re grave esse puto quod baptistae oratio, plane
conformata ad illa Christi verba, post πιστεύσῃ omittit xo βαπτι-

' 604, praesertim quum auctor libelli omnino doceat mortuos nisi

baptizatos ad salutem pervenire non posse. Cf. ibidem XI. πρότε-
gov δὲ ἀπελθεῖν ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ καὶ βαπτισθῆναι. ὅπου xal ἀπελ-
θόντες ἐβαπτίσθημεν εἰς. — Si igitar idem scripsisset utramque libri
partem, eum minime praetermissurum fuisse puto in altera illud quod
in priore posuisset.

5) Ea quae capite XVI. circa Symeonem versantur non sunt
eiusmodi ut exspectes filiorum Symeonis historiam. Quam si auctor

PROLEGOMENA. LVII
prioris partis in animo habuisset, iam eo loco praeparandam aliquo
modo duxisset. Possunt illa vero in caussa fuisse cur haec de redivi-
vis historia interpolatori ad complendum evangelium idonea videretur.

Quae quum ita esse intellexissem, rei-criticae eo consulendum
iudicavi ut alteram partem ab altera seiunctam ederem. Quamquam
apertum est secundam partem, quemadmodum nunc est, non satis
per se stare. Sola quidem non inventa est!) nisi in duobus codd.
gr. Venetis (Nan. 157. et 154.), atque ita quidem ut ex Gestis Pilati
altera parte iam auctis decerplam esse appareat. Unde concluseris,
esse aliquando hanc de filiis Symeonis redivivis historiam celebralis-
simo libro de ultimis Christi rebus anpexam: quod nisi factum esset,
videri cum tot aliis scriptis perituram fuisse.

Cum hac de unitate libri quaestione coniangamus alteram de in-
legrilate duorum quae edidimus exordiorum, quippe unde magnopere
pendeat quum auctoritas iluli ex quo evangelium Nicodemi nuncupa-
tur, tum iudicium de antiquiore ipsaque antiquissima libri ratione *).
Prius exordium verbis ᾿Εγὼ 'Avav(as incipit; alterum verbis Ἐν
ἔτει πεντεκαιδεκάτῳ. In codieibus aliis utrumque invenitur, ita
apad pos in codice C, in copto interprete et nonpulhs latinis testi-
bus; in aliis utrumque omittitur, ita apud nos in codd. graecis FH ;
rursus in alis alterutrum desideratur, quemadmodum apud nos prius
omitlant codices graeci ADEG, latini Debe Flor. Ambr., alterum latini
ABC; in iis vero qui habent maxima textus differentia est. Qua in
testium discrepantia eminet hoc quod utrumque libri initium iam in
copto interprete repertum est, cuius textum folia papyracea antiquis-
sima conservarunt. Atque prius cerle, quum de altero non satis
/— 1) Latine solam inveni in historia evangelica codicis Ambrosiani L 58.,
ex apocryphis et canonicis conflata, ubi ,,Ploratum et lamentationem quos fa-
debat virgo Maria de filio suo'* excipit ,,Besuscitatio filiorum sancti Symeonis.
Ipsa vero incipit verbis his ,,In evangelio autem Nicodemi legitar quod Carrinus
et Leuntinus* etc. Hinc is codex non valet ad quaestionem propositam.

3) Multo minorem gravitatem aut difficultatem his quibus , evangelium Ni-
codemi'* incipit, ea habent quibus in editionibus vulgatis finitur. Ea dico quae
inde 4 verbis capitis X XVII. Εἰ posiquam compleveruni. omnia scribentes leguntur.
Αι enim haec latine tantum scripta non dubium est quiu latinos homo post de-
mum affinxerit. Qaae res propterea gravis videri potest quod nomina Cerini et

Leuci, quibus Belloeobrius hísioire, de Manichée 1. p. 370 sqq. ad inveniendam
libri originem usus est, in graecis plane non exstant.

LVIII PROLEGOMENA.

eonstet, etiam libro: Vindobonensi palimpsesto quinti vel sexü sae-
euli continetur. Certum igitur est neutrum novellae inventionis esse.
Sed quaeritur quid earum rerum ab ipso libri auctore, quid. ab in-
terpolatoribus quamvis antiquis profectum putemus. (Qua de re mihi
sie videtar. .Is qui librum varie a se interpolatum , tamen non pri-
mum a se scriptum sed repertum, tanquam Ananiae sive Aeneae au-
ctoritate nixum inventumque Theodosio et Valentiniano imperantibus
emisit, de suo addidit priora ᾿Εγὼ ᾿Ανανίας ee., una servato in-
dicio temporis quod libro praepositum invenisset. ᾿ Complectebatur
illud ex antiquo more!) fere baec Ἔν ἔτει usque τῶν Ἰουδαίων
Καϊάφα. Postea alii Nicodemi malébant auctoritatem sive inter-
pretis sive auctoris: haec enim in codicibus fluctuant, quorum aliis
Nicodemus Aeneae, aliis ÀÁoneas Nioodemi interpres dicitur. Hinc
prioribus ᾿Εγὼ ᾿Ανανίας eto. vel omissis vel perperam repetitis vel
ex arbitrio immulatis, quemadmodnm in pluribus latinis codicibus
contra copti οἱ graecorum auctoritatem iam ipsius Nicodemi nomen
intrusum legitur, addiderunt illa “Ὅσα (alii καὶ ὅσα) μετὰ τὸν
σταυρόν eto. vel similia; nam et haec salis fluctuant. Rnrsus alii
prolegum utrumque omiserunt, praesertim quum utrumque coniun-
cium cum se ipso pugnare in aprico esset; antiquum vero temporis
in talibus actis indicandi morem nec norunt nec necessarium dau-
xerunt. |

Atque haec quidem de duplici libri praefatione. — Historiae vero
initium, quod est apud mos Συμβούλιον γὰρ ποιήσαντες οἵ doyis-
θεῖς. apud Thilonem "Avv καὶ Καϊάφας, rursusque in aliis co-
dicibus aliud, ab eodem profectum esse existimo qui libri Ananiae
sive Áeneae auctoritate edendi curam suscepit. Cuius quum antea
alia ratio esset, iam et ipsa satis divulgata, factum est ut modo pri-
stina modo recentior repeteretur, modo ex utrisque nova conflaretur.
Atque similiter quae per totum textum mira lectionis varielas est, ea
potisshmum inde est dertvanda quod quae huic quem diximus editori
. 1) Huius moris exemplum Thilo Cod, apocr. p. 498. attulit ex Ammian.
Marcell. XXII, 3. Et acta super eo gesia non sine magno legebaniur horrore, cum
(d. voluminis publiei contineret exordium. Consulatu Tauri εἰ Floreniii etc. Jtem ex

actis proconsul. Gyprieni Imperatore Valeriano IV. εἰ Gallieno 11. Coss. [1]. Καὶ.
Sept. Carthagine etc.

PROLEGOMENA. LIX

debetur universa libri forma non tantam habeba( auctoritatem ut pri-
eina mec repeteretur nec cum nova confanderetur.
lamvero de INicodenri nomine auctoris quaerendum est, quod
magnos ac graves de libro nostro errores creavit. Hoc enim quum
ab antiquis non commemoratum viderent, ipsum evangelium, quippe
qued Nicodemi diceretur; sat recenti memoria i.e; sexto fere sae-
eulo prodisse opinabantur!). Nimirum de Graecis nihil testimonii
de evangelio INicodemi repertum est, nist qued in veteri Synaxario
est λέγεται μέντοι ὡς xol Νικόδημος οὗτος λεπτομερῶς τὰ χατὰ
τὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ xal τὴν ἀνάστασιν συντάγματι δωσάφησε
πρῶτος πάντων, ὡς τῆς συναγωγῆς ὧν xal ἀχριβέστερον xe,
τὰς βρυλὰς τῶν ᾿Ιουδαίων xal τοὺς λόγους καὶ ἁπλῶς τὰ. πάντα
εἰδὼς . Sed haec ipsa interpolatoris potius, quam auctoris Syna-
xarii sunt: quemadmodum etiam L. Allatius eo loco usus est ut pro-
baret ,,multa de novo ab ultimis correctoribus*^ sd antiquum Syna-
xariorum textum temere addita esse. Neque magis de Latinis quis-
quam nomine evangelii Nicodemi usus asseritur ante Vincentium
Beilovacensem in Speculo bistorieli*) et Iacobum de Vora-

1) Exempli caussa vide quae de Ammon, vir celeberrimus et alias acumine
pollens, de evangelio Nicodemi disseruit Leben Jesu 1. pag. 102 sq. Da trat zwi-
schen dem sechsten und. zehnien. Jahrhundert ein. kleines Buch hervor eto. — His mi-
rom in modum statim subiuncta sunt Unter den Manuscripten der lateinischen Ue-
berseisung , die bereits zu Ende des sechsten Jahrhunderis ein gewisses. Ansehen cr-
Αἰεὶ etc.

3) GÉ. Synaxar. Graecor. Venetiis 1579. p. 75. unde attulit L. Allatius de
libris ecclesiast. Grasoor. p. 235. (Parisiis 1645.)

3) Cf. libri VIIT. (sic) cap. 40. quod est de discussione causae eius coram
Pylaio: cap. 41. de illusione" Herodis εἰ iudicio Pylati: cap. 48. de sepultura do-
Tini: cap. 56. de apparilione facla Ioseph et altrications Iudaeorum oum custodibus
sepulcri: cap. 57. de relotione loseph super liberatione sua de carcere: cap. 58. de
illis qui cum domino resurrexerunt, ei de coniuratione Carini εἰ Leucii: cap. 59. re-
indie eorundem de illustrations inferni in adventu. Christi: cap. 60. de descensu. Chri-
si ad. inferos: cap. 61. de religatione Sathane el inferni spoliatione: cap. 62. de
eocursu Enoch et Helye αἱ laironis dextri in. ingressu paradisi: cap. 69. de fine nar-
rdlionis et eius descriptione. — Extrema huius capitis aunt Εἰ exeuntes de sinagoga
eum omni solicéfudine et tremore percutientes peclora sua abierunt unusquisque in. pre-
pria. Haec auies& omnia sialim Ioseph el Nicodemus annunciaverunt Pylato praesidi,
qui scripsié omnia et posuil in codd. publicis praetori sui, postquam caput δῶ. in-
eepit illis. Surgens aulem loseph in medio dixil Bene admiramini. Unde apperet
totam fere alteram pertem evangelii Nicodemi a Vincentio Bellovae. exscriptum
ewe. Neque pauca capitibus iis quae praecedunt 58. caput, ex priore parte de-

LX PROLEGOMENA.

gine in historia Lombardiea 1), quamquam apud hos ita laudatur ut
dudum ante saeculum tertium decimum ín usum esse receptum appa-
reat. Atque haec quidem de scriptorum veterum et graecorum et
latinorum tesümouiis, quae saepe adhibita sunt ad elevandam anti-
quitatis libri de quo quaeritur laudem. Αἱ nec in ullo codice graeco
usquam repertum est εὐαγγέλιον χατὰ Νικόδημον vel simile quid,
neque magis in plerisque 3) codicibus latinis est ,,evangelium Nico-
demi,** nec denique in copto teste est; quamquam in plurimis codici-
bus et graecis et latinis itemque in copto studiorum Nicodemi circa
librum diserta mentio fit. Quid tandem igitur rei est? Nomen
evangelii Nicodemi titulus est recens vel potius recentissimus, i. e.
qui post Caroli Magni fere tempora uni et alteri hominum occidenta-
lium placuit atque post prae ceteris, nam multos etiam alios titulos
fuisse testalum est, apud eosdem occidentales usu receptum 8) -est.
Nimirum petitus est inde quod haec ὑπομνήματα τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ πραχθέντα ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, haec ,,Gesta
Pilati**, hi ,,Cammentarii Salvatoris conseripii sub Pontio Pilato**
ab Nicodemo vel hebraice scripti vel graece versi dieuntur in pro-
logo. Ipsa vero haec Gesta Pilati, quod nomen apud Gregorium
Turonensem bis legitur *), sive Acta Pilati, i. e. ut Iustinum aeque

sumta sunt. Possunt inde plurima utiliter cum textibus codicum mss. conferri.
Titolum libri quod attinet, plerumque adscriptum est ,,ex evangelio Nicodemi,*
semel (cap. 41.) ,,ex evangelio Nicodemi et Ioseph.'*

1) Cf. in editione Graessii cap. LIV. (antea 52.) de resurrectione domini. Pa-
gina 241 est: Alía qua ipsa die apparuisse dicitur loseph, sicut legitur in evang.
Nicodemi. Nam cum audiissent ludaei quod loseph corpus lesu a Pylato petiusset - --
in domum suam in Arimathia ipsum adduxit. Rursus pag. 242. est In evang. Nicod.
legitur quod Carinus εἰ Leucius ΛΗ Simeonis senís cum Christo resurrexeruni. etc:
quo loco maxima pars Descensus Christi ad inferos legitur. Sunt etiam haec
eiusmodi quae ad textus recensionem adhiberi queant.

3) Ex nostris cdd. lat. nullus eum titulum prae se fert. Vide commenta-
rium pag. 312.

8) Fuit qui diceret, evangelii Nicodemi uomen a Britannis excogitatum vi-

deri, quippe Nicodemum primum ipsorum apostolum jactantibus. Quae conie-
ctura inde aliquam probabilitatem habet quód antiquissima omnium recentiorum

versionum est anglosaxohica: id quod documento est quanto houore opus istud
iam pridem im Anglia habitum sit. Tamen pro praecipuis partibus quae Nico-
demi in hac historia sunt et in prologo esse praedicantur, facile aliquis id no-
men invenire poterat.

4) Cf. hist. Francor. 1, X XI. (XX.) et XXIV. (XXII) Priore loco haec

PROLEGOMENA. LXI

ae ipsos nostros codices sequamur, τὰ ἐπὶ Ποντώυ Πιλάτου γενό-
μενα ἄκται. quod nomen Graecis celebratur, prorsus non pendere
ἃ testimoniis de ,,evangelio Nicodemi**, iam salis superque -elarum

esse existimo. |
De ceteris libri nostri nominibus unum inprimis memorabile est,
quo et ipso probatur antiquis evengelii Nicodemi non librum sed
nomen ignolum fuisse. [In Vaticano enim codice meo (i. e. A) et in
Parisiensi 3338. ,,evangelium Nazaraeorum'* dicitur, quo nomine
eliam apud Vincentium Bellovacensem semel (in prologo ad Specu-
lum naturale) insignitur; similiterque iu Oxoniensi codice est, ex re-
centiore ut videlur emendatione, ,,evaugelium Nazaraeorum secun- Ὁ
dum Nicodemum*', Hoc nescio an inde originem traxerit quod La-
üngs aliquis illud Nazaraeorum evangelium, quod Hieronymus ex
hebraeo in latinum a se translatum dicit, pridem deperditüm, his
commentariis, quorum fortasse exemplar nulla praefatione. auctum in
manibus baberet, feliciter invenisse sibi visus sit inventumque ipso
titulo exprimendum censuerit.

Illud vero difficile dictu est quando ela a quonam primum liber
poster duabus partibus in unum coniunclis sit emissus: quod editoris
exemplum postea nonnullis quum graecis tum latinis aliisque usque
adeo placuit ut repeterent. Ad eum quidem qui libro prologum prae-

leguntar Adprehensus autem et loseph, qui eum aromalibus conditum in suo monu-
mento recondidit, in cellulam recludilur et ab ipsis sacerdotum principibus custoditur,
maiorem im eum habentes saevitiam, ut Gesta. Pilati ad. Tiberium imperatorem missa
referunt , quam in ipsum dominum, ul cum ille a militibus, hic ab ipsis sacerdotibus
custodirelur. Sed resurgenle domino custodibus visiohe , angelica lerritis , cum non
inveniretur ἐπὶ (umulo , noce parieies de cellula, in qua loseph tenebatur, suspen-
duniur in sublimi; ipse vero de custodia absolvente angelo liberalur , parietibus re-
siluis in locum suum. Cumque pontifices custodibus exprobrarent et. sanclum corpus.
ab eisdem instanter requirerent ,. dicunt eis milies Reddite vos loseph, et os reddi-
mus Christum: sed ui verum agnoscimus , neque vos benefaciorem dei, neque nos
filium dei reddere nunc valemus. Tunc illis confusis milites sub hac excusatione B-
berantur.. Altero loco Gregorius haec scripsit Resurgens autem dominus per quadra-
ginia dies cum discipulis de regno dei disputans , videnlibus illis in nube susceptus
evectusque in coelos ad palris dexteram residet gloriosus. Pilatus autem Gesta ad
Tiberium Caesarem millit el ei tam de virlulibus Christi quam de passione vel γε.
surrecone. eius ínsinuat. Quae Gesia apud nos hodie retinentur scripla. Librum a
Gregorio Turonensi his duobus locis adhibitam non fuisse Gesta Pilati quae
etiamaum ipsi hubeamus, ex iis paucis quae apud illum differunt a textibus no-
stris minime conoludi debebat. —

-

LI

LXII PROLEGOMENA.

fixit id non referendum videtur, quoniam nil eius rei significavit ia
prologo suo, el multi cum prologo codices habentur absque historia
filiorum Symeonis. Primus quidem coniunctas partes latinus codex
Einsidlensis testatur, quem saeculo decimo priorem existimant.
Sunt autem , ut liquet, .eum in finem coniunctae ut gravitatem testi-
monii, quod quale fuerit statim explicalius dicemus, alterius altera
augeret. (

Sed iam tractanda breviter. nobis est gravis quaestio de iis Pi-
lati actis quae testes nostri longe plurimi se referre profitentur. Qua
in re repetenda est memoria illorum actorum Pilati, ad quae iam
lustinus bis provocat, item paullo posl Tertullianus, atque item. post
hosce alii multi. Haec an vera Pilati acta fuerint, ab ipso vel ipsius
auctoritate conscripta ac Itomam ad imperatorem missa, qualia ex-
slitisse quum ex antiquo. more, cuius testis eliam Eusebius est 1),
tum ex traditione ultimae Christianae antiquitaüs communi 3) proba-
bile fit, id a nemine opinor serio quaeri potest. Α scriptis enim
iudiciariis eiusmodi ea quae inde afferuntur a lustino, Tertulliano
aliisque, prorsus abhorrent. .(Vide post.) Au igitur spuria fuerunt
quorum auclor nomine Pilati per fraudem abuteretur? [ἃ ipsum ex
Iustini quidem verbis certo effici nequit, quum constanter dicat ἐκ
τῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου γενομένων ἄκτων μαθεῖν δύνασθε.
Neque magis id postea a plerisque creditum 6586 3), coniicere licet
ex ἀνάφορα Πιλάτου, cui, tanquam ad id ipsum scriptae ut ad
Caesarem mitteretur, etiam acta illa adiecta esse plures codices

——

1) Cf. histor. eccles. II, 2. παλαιοῦ χεχρατηχότος ἔϑους τοῖς τῶν ἐφνὼν
ἄρχονσι tà παρὰ σφίσι χαινοτομούμενα τῷ τὴν βασίλειον ἀρχὴν ἐπικρατοῦντι
σημαίνειν. :

2) Inprimis respectu digna suut testimonia Actorum praesidialium passionis
'Tarachi Probi et Andronici et Martyrii Iguatii interpolati. jn illis enim Maxi-
mus praeses ad Andronicum dicit Μωρέ, τοῦτο οὐχ οἶδας, ὅτι ὃν ἐπιχαλῇ ἄν
ὥρωπον χαχοῦργον, ὑπὸ ἐξουσίας τινὸς Πιλάτου ἡγεμόνος ἀνήρϑη ἐν σταυρῷ, οὗ
καὶ ὑπομνήματα χατάχεινται; Cf. Pallad. de vita Chrysost. ed. Emer. Bigot.
p. 280., item Valesium ad Eus. hist. eccl. IX, 5. Atque in martyrio Ignatii
(interpolatum creditur saeculo fere sexto) Traiano Antiochiae relatum esse -di-
citar, Ignatium hominibus cultum fere divinum suadere Christi morte. crucis a
Pilato affecti, ὡς τὰ περὶ αὐτοῦ διδάσχουσιν ὑπομνήματα.

3) Quod si auctor prologi éredebat, nihil ineptius fingere poterat quam
hebraicis ea litteris conscripta fuisse. Hinc an crediderit dubito.

PAOLEGOMENA. LXHi
spnificant !). INübilominus quae ,,sub Pilato confeeta'* ille dicit acta,
queque post alii, praeeunte Tertulliano, pro ipsius Pilati actis Cae-
sri et destinatis et missis babebant, ea inquam iam lustino magnae
actoritatis esse videbantur, quam utique non babebant misi ab eo
quod prae se ferebant nomine Pilati, quippe lestis rei gestae gravis-
simi, et qui idem ut videtur a Iustino suasor libelli publico nsui de-
sücati credebatur. Si igitur verum quaerimus, ille actoram liber
Pilati nomen et auctoritatem cum eius nomine coniunctam usurpabant,
etii ab homine Christiano conscriptus erat, cui illum auctoritatis

quicquam suae contulisse fidei absonum est.

Sed eadem acta mox inter Chrisüanos satis divulgata esse, post
Iwstinum et Tertullianum Eusebius bist. eccl. II, 9., Epiphanius
haeres. L, 1. aliique multi testantar.— Haec igitur an eadem ac no-
stra fuerint quaeritur. Quodsi eadem fuisse contendere témerarium
plerisque videbitur, diversa fuisse nemo demoüstrabit. Quaecumque
enim inde protulerunt veteres, quorum inprimis videndi sunt lusti-
nus 3) et Tertullianus ^), eadem in nostris inveniuntur actis. Quae

La

1) Cf. infra pag. 413. ὁ ovv Πιλᾶτος μετ᾽ οἰχείας αὐτοῦ ἀναφορᾶς ἐξέπεμψεν
αὐτὰ τῷ Καίσαρι.

3) Cf. Apolog. I, 35. pag. 76. Καὶ μετὰ τὸ σταυρῶσαι αὐτὸν ἔβαλον χλῆ-
ρον ἐπὶ τὸν ἱματισμὸν αὐτοῦ xal ἐμερέσαντο ἑαντοῦς οἱ σταυρώσαντες αὐτόν. xal
ταῦτα ὅτι γέγονε, δύνασος μαϑεῖν ἐκ τῶν ἐπὶ Ποντίον Πιλάτον γενομένων ἄχτων.
Cf. Gest. Pil. gr. A X, 1. B X, 3. Alter locus lustini est Apol. [, 48. p. 84,

“Ὅτι δὲ xal ϑεραπεύσειν πάσας τὰς νόσους καὶ νεχροὺς ἀνεγερεῖν ὁ ἡμέτερος
Χριστὸς προξῳητεύϑη ἀχούσατε τῶν λελεγμένων. ἔστι δὲ ταῦτα Τῇ παρουσίᾳ
αὐτοῦ dicitar χωλὸς ὡς ἔλαφος - -- xal περιπατήσουσιν (lesai. 35, 4. 8η4.). ὅτι
δὲ ταῦτα ἐποίησεν, ἐκ τῶν ἐπὶ Ποντίον Πιλάτου γενομένων ἄχτων μαϑεῖν δύ-
wx09€&. Cf. Gest. Pil. V — VIII.

8) Is Apologet. 21. scribit Iesum ex invidia magistrorum Iudaeorum Pilato
traditum, ab hoc violentia suffragiorum victo cruci esse deditam ; de cruce pen-
dentem spiritum cum verbo sponte emisisse, praevento carnificis officio; eodem
momento mediam diem solis deliquio subductam ; sepulcro, ne, quia se resur-
recturum praedixisset, amolirentur discipuli cadaver, custodiam militarem addi-
tam, sed die tertia concussa repente terra et mole revoluta quae obstraxerat
sepelcrum pavore disiectam ; in sepulcro nihil repertum praeter exuvias; a pri-
moribus corpus surreptum a discipulis falso iactitatum; ipsum vero lesum cum
discipulis apud Galilaeam Iudaeae regionem ad quadraginta dies egisse, docen-

tem eos quae docerent; dehinc ordinatis eis ad officium praedicandi per orbem,
drcumfusa nube in coelum esse ereptum. Quibus expositis ita pergit Ea omnia
super Chrisio Pilalus, εἰ ipse iam pro sua conscienkia Christianus, Caesari linc. Ti-
berio nuntiavit.

LXIV PROLEGOMENA.

res non parvi miomenti est. Neque enim obscurum quid aut late
patens, sed quaedam satis petuliaria ac definita et eiusmodi quae in
actis Pilati minime exspectes, ab illis afferuntur. Nec rursus haec
m actis nostris ita narrantur ut ad illorum verba possis accommodata
putare. Huc accedit quod sive res sive liriguam spectas, tantum non
nihil a secundo saeculo alienum in nostris actis invenitur !). Prae-
terea illud magni est faciundum quod Eusebius narrat hist. eccles.
IX, 5 et 7. Maximinum imperatorem acta Pilati calumniis plena ad
Christianorum contumeliam pablicasse, eaque per imperii provin-
cias disseminata, in agris et civitatibus proposita, in ipsis puerorum
Scholis declamata et memoriae. mandata esse. Haec acta, haud du-
bie et ipsa suppositicia 3), imperator omnino opposuisse putandus erit
actis iis quae Christiani iactabant inde ab aetate lustini.

Iamvero quae singula vidimus historica,. ea quandam testimo-
niorum seriem efficiunt. lustinus quae acta Pilati laudat medie sae-
culo secundo, eadem Tertullianus initio saeculi tertii percenset: |
porro.eadem Maximinus imperator initio quarti saeculi suspecta at-
que irrita reddere studuit appositis aliis novis iisque maxime contu-
meliosis, quo eodem saeculo quarto eadem commemorant Eusebius
et Epiphanius: insequitur quinto saeculo Orosius (histor. VII, 4.);
sexto Gregorius Turonensis, qui apud ipsos illa retineri asserit. Ea
vero quae ad nos pervenerunt acta iam antiquissimo codice latino
palimpsesto, quinti vel sexti saeculi, item papyraceis foliis coptis
eiusdem certe aetatis continentur. Án nihilominus putemus haec. no-
stra diversa ésse ab antiquis ilis, quamvis quicquid de suis veteres
docent, id inveniamus in nostris? Quo tandem modo subito perire
poterant quae iam inde ab lustini tempore tanta Christianis auctori-
tate valere videbantur? Aut quem tandem, quum vetera tam bona
tantaeque ex longo usu aucloritatis esse sciret, alia nova ficturum
fuisse pulemus, ac finxisse vero cum tanto successu ut nova sua
Graecis Latinis Coptis mirum in modum commendaret iisque vetera
loco moveret atque exstingueret?

1) Cf. Dissertat. meam Haganam p. 65: quamquam de iis rebus fusius ac-
curatiusque alio loco exponendum erit.

3) Aliter sentit Henke in Probabilibus de actis Pilati etc. Vide Opusc.
academ. p. 217 sqq.

PROLEGOMENA. LXV

Quae quum ita sint, concludo, acta Pilati quae ad nos perve-
uerunt in rei summe ab iis quae iam secundo saeculo exititisse Tu-
stinus docet nón diversa esse, nisi quod sensim. mullifariam immutata
aique interpolata.eensenda sunt. — Quae interpolatio quum plane ex
more apocryphorum librorum sil, tum siguificata ab ipsis est. veteri-
bus!) Mira autem texius varietas, quae in textibus mostris et
commentariis ante oculos posita est, interpolatorum partes luculenter
testatur.

Per quem et quo consilio haec acta composita putemus , id .ne-
que per se dubium est οἱ dudum a multis probabiliter dictum est.
Composuit enim Christianus ex Iudaeis oriundus, id quod et stili et
rerum et consilii ratio abunde docet, et quidem in eum fiuem ut po-
pularibus suis de Christo lesu persuaderet testimonio gravissimorum
ludaeorum in aucloritate constitutorum, eorum qui rebus ipsià inter-
faissent ipsoque rerum eventu ab acerrima inimicitia ad fidem perculsi
essel. (Quod ita fecit ut, patefacta accusatienis fraude et daimna-
onis iniustiia,. Christum comitantibus portentis mortuum, tertio die
ex mortgis mirabiliter in vitam restitutum, denique vivum in coelos
assumium narraret. Narrationem autem suam ia contexuit ut multa
canonicis evangeliis tradita non. tam repeteret quam fundamenti loco
poneret. — Quos praeterea fontes adierit etsi non liquet, tamen quip
nonnulla ex fama fideliter ore propagata et potuerit discere et adhi-
bere debuerit, ne hominibus ab aetate Christi non ita longe remotis
fraudem potius quam historiam tradere videretur, eo.minus dubito
quo maiorem libri eventum testatum habemus. Idem vero etiam te-
stantur ipsorum Lexiuum nostrorum loci aliquot, quorum quae est ad
canoniea quaedam ratio minime negligenda esl.

Fuerunt etiam qui de lingua dissentirent qua auctor actorum Pi-
lai usus esset. Áliis enim hebraicum, aliis latinum, aliis graecum
archetypum placuit. Atque jis quidem quibus hebraice scriptum vi-
debatur, nescio an fucum. fecerit assertio prologi. Ea vero non plus
ἢ Cf. inprimis Epiphan. haeres. ἴω. (Quartadecimanor.) num. 1. ἕτεροι δὲ
-- ἀκὸ τῶν ἄχτων δῆϑεν Πιλάτον αὐχοῦσι. τὴν ἀχρίβειαν εὑρηκέναι, ἐν αἷς ἐμ-
φέρεται τῇ πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν ᾿Απριλλίων τὸν σωτῆρα πεπονϑέναι - - ἔτι δὲ

εὕρομεν ἀντίγραφα ἐχ τῶν Πιλάτον ᾿ἐν οἷς σημαίνει πρὸ δεχαπέντε χαλανδῶν
᾿Απριλλίων τὸ πάϑος γεγενῆσθαι.

*v$*tt

ΕΧΨΙ | — PBOLEGOMENA,

veritatis babbt quam quod tat alii libri apocryphi, nt historia Tosephi
lighariü, ut Pseudo- Matthaei evangelium, ut Abdiae historiae ape-
stolicae, quippe tuaiorem fidei speciém affectantes, ex hebraioo se
wenslatos Gngunt. . Quae enimvero passim bebraici potius quam
graéoi sermonis indolem redolent, ea prorsus quadrant in hominem
hebraeum graece scribentem ; neo vero quicquam hebraicum arche-
Lypum postulát, quod nec Iustino ant Tertulliano aut Eusebio memo-
ratum est. .

Alii rursus latiue librum scriptam esse velunt. Quod quum ne-
piii veterum in mentem venit, quamquam ipsum Pilatum latino pe-
tius quam alio sermone in acis suis usum scire debebant; tum pu-
gnat cum ipso latino prologo, qui graecam ex bebraico interpretatio-
mem profitetur. Áo si qui forte loci latine praestare graecis videntor,
id ex graecis codicibus diversis ἃ nostris , qui aetate non exoellunt,
derivatum est. Rursus latina saepe, graeca nusquam interpretem
produnt. Neque graecum interpretem verba latinitatis proprie, ut
et»a., χούρσωρ , lideliter retenturum sed. quantum posset graece
redditurum fuisse arbitror. | |

Graecum vero auctorem primum suadet universa graeci textus
ralio, in quo magua est cum evangeliis canonicis affinitas. — Accedit
quod hebraicum archetypnm in fictiohe positam esse tantam non cer-
tum est, et latinum quo commendetur non babet. (uam vero oon-
sentaneus graecus sermo libro ipsis potissimum ludaeis destinato fue-
rib, quum tolum Novum Testamentum tum tot alii scriptores oriundi
ex ludaeis et tamen graece scribentes probant, inter quos Philo ei
losephus eminent.

Quam de actis Piloti quaestionem antequam mittamus, quaeren-
dum est quo tempore eam subierint interpolalionem, cui cum universa
quadam ni fallor retractatione etiam prologus debetur. Haec non ita
multo posterior ea aetate esse videtar qua archetypum hebraicum re-
pertum et in graecum translatum in ipso prologo fingitur. Alioquin
nulla caussa est cur hoc potissimum sit tempus positum. In nume-
rorum vero qui aelalem significant varietate alque ambiguitate tenen-
dum puto hoc quod septimo decimo anno Theodosii I1, quem textus
et graecus et coptus refert, latino fere non dissentiente, Valentinia-

PROLEGOMENA. Lxvil

aum IH. in soeietatem regni adscitum historici tradunt. — Hinc brevi
pest annum Christi 494. retracíatio illa locam habuisse videtur.

lam paucis de altera evangelii Nicodemi parte dica-
mus. Versatur im eo εἰ tradat filiorum Symeonis testimonia de Chri-
si rebus apud ihferos gestis. — Gum Pilati actis cohaeret ita ut testi-
moniam quod im his est de Cbristo ex mortuis ad vivos reverso non
modo confirmet sed etiam compleat. Quod duobus modis fit, quum
quod Christum non solum ipsum iti vitam redisse verum etiam alios
secum im vitam revocasse docet, tum quod illum statim postquam
animam i cruce edidisset mirabilia apud ihferos gessisse narrat.
Quod utrumque quum ludaeorum ehristologiae quae circa lesu aeta-
tem erat prorsus conveniens sit 1); et resmrrectionem primáin iusto-
rum et deseensum Messiae ad inferos docenti, faeile intelligitur con-
siliam auctoris libelli non ita diversum ab actis Pilati fuisse. Nam
etiam his rebus Christum satisfecisse ludaeorum de Messia suo ex.
speetationi populares suos docebat. Quod quantopere in ipsam aeta-
tem apostolicam quadret, ne extra sacrorum librorum terminos egre-
diamur, probatur locis Matth. 97, 52 sq. Eph. 4,85sq. 1 Petr. 5,
48 sq., quorum, addito Lucae loco 25$, 45., baec tota filiorum Sy-
meonis historia lacalentissimum commentarium exhibet.

Quaerenti quando et ἃ quonam libellus iste conscriptus sit, coft-
iecturarum campus latissime patet. Sermonem si spectas, mea qui-
dem sententia nihil est quod originem actis Pilati aut Iacobi evangelio
posteriorem probet. ldearum vero ratió ea est ut, graecum certe
textum examinanti , non vane ialerpolatum latinum, nulla homini ab
aetate apostolica proximo aliena inveniantur. Quod singula cum an»
quoram scriptorem locis similibus componens egregie probavit Thilo
nolis textui subiunetis, in quibus modo ad antiqua Hebraeorum apó-
erypha delegat, ut ad Parvam Genesin, ad Testam. XII patriarcha-
rum, ad Mosis ascensionem; modo ad rabbinorum lesu fere aequalium
commenta; modo ad LXX interpretes; modo ad vetustissima Chri-
stianarum litterarum monumenta, vel haeretica, ut Ophitarum, Mar-
eionis et Marcionitarum, Valentinianorum, vel catholica, ut est
Pastor Hermae , Clementis quae feruntur homiliae, Seniorum frag-

') Cf. Bertholdt: Christologia ludaeorum etc. $$ 88 et 35.

**$x* 9

LXVIII ᾿ PROLEGOMÉNA.

mren(a apud lrenaeum, lusünus Martyr, Theophilus Antiochenus,
Irenaeus. Ex ipso vero libello nostro, qui tum nondum cum actis
Pilati coniunctus esse videlur, prae aliis multis hausit, nulla quidem
alieni mentione facta, Eusebius ÁAlexandrinus!). Praeterea
in aestimanda libri antiquitate illud aliquid momenti habet quod verba
latrenis de cruce pendentis (cf. pag. $10.) ita discedunt a Lucae
textu. ut ex alia veterrima traditione fluxisse videantur. Quod ne-
scio an etiam in responsum Christi quadret (l. 1.), et in Iohannis
baptistae verba apud inferos, de quibus iam supra dictum est.
Quae omnia coniuncta eiusmodi sunt ut libellum nostrum ex an-
liquissimo scripto apocrypho secundi saeculi haustum vel transscri-
ptum existimem. Quod quo nomine apud antiquos ignotuerit difficile
dielu est. Non inepta quidem coniectura eorum est qui ex Χή-
ουγμα Πέτρου petitum censebant: Petri enim auctoritas, quippe
eundem Descensum Christi in epistola testati, maxime idonea videri
poterat quae tali commento fidem faceret. "Tamen quae illius prae-
dicalionis fragmenta a veteribus laudantur coniectaram istam parum
sustentant. Neque si ex libro tam celebri Eusebius Alexandrinus
hausisse, fontem silentio praeteriturum fuisse credo. Hinc potius
in eis videlur scriptis fuisse quae in paucerum hominum notitiam at-
quc usnm venirent, cuiusmedi multa a claris scriptoribus profecta
dudum perisse scimus. — Scripsisse vero librum puto Christianum ex
ludaeis ortum ?), lingua usum graeca, bonae illum quidem fidei sed
theologia ludaica non mediocriter imbutum nec jgnarum idearum gno.
slicarum. — Gnostici enim quantopere delectati sint angelorum et bo-
norum et malorum partibus excolendis, item et coelorum et infero-
rum imaginibus, quanti iidem et Christi et Christianorum fecerint

1) Cf. Thilo: Ueber die Schriften des Eusebius von Alexandrien und des Euse-
bius von Emisa. 1832. Longe diversam a nobis sententiam tuetur qui nuperrime
Parisiis de evangelio Nicodemi scripsit, Alfred Maury: Nouvelles recherches
sur l'époque à la quelle a élé composé l'ouvrage connu sous ie titre d'évangile Nico-
déme. 1850. Putat enim ex Eusebio Alexandrino aliisque eiusdem fere aetatis
scriptoribus totum librum de Descensu Christi haustum esse. Quod quam a
vero alienum sit, clarissimum virum ipsum ex repetito rei examine docturum
non dubito. N '

3) Hinc non ad alios nisi Veteris Testamenti pios salutarem Christi apud

inferos adventum pertinere facit. Aliter Marcion.

PROLEGOMENA. LXIX

baptismum, quo quidem Valentinianis homines in salutem regenerari
visi sunt, salis constat. nprimis vero comparandee sunt Ophitarum
opiniones de ligno vitae, cuius balsamo animam in baptismo πῃ αὶ
dixerunt, de anima portas regni laldabaóthi siguo vitae (cruce?)
aperiente, item aliae similes, quales etiam ex duobus venerandae
antiquitatis monumentis, quae nuper demum docta aequalium industria
ex tenebris protraxity Philosophumena Pseudo- Origenis dico et opus
copücum Πιστις Zooux, disci possunt. Ipsum descensum Christi
ad inferos ἃ Gnosticis, ut a Marcione, receptum alque excultum
esse constat 1).

Transeundum est ad editiones utriusque de quo disputavimus
lbelli a prioribus editoribus omnibus comprehensi evangelio Nico-
demi. Hoc igitur quis primum latine emiserit, non accurate dioi
potest. "T'res enim editienes sine loci anni et typorum notatione
innotuerunt, recensiti a Thilone Cod. apoer. p. CXXXII. Tertio
leco quam posuit, consentientem cum editione Lipsiensi a. 1510.,
eam non cum Thilone pro editionum omnium prima babuerim. Quae
laus potiuss in eam cadere videtur, cui Lud. Hain in Repert. bibliogr.
numerum 11749. apposuit. Eadem apud Thilonem sub 1.) posita
est. Hanc ipsi plerumque ad textum nostrum contulimus satis di-
versam illam quidem a Lipsiensi editione a. 4516. — Tribus saeculis
post editionem principem latinum lexium identidem iam repetitum ip
apocryphorum collectiones receperunt Fabricius, Orthodoxographis
potissimum Heroldi usus, Ionesius, maxime pendens ἃ Monu-
mentis Grynaei, Schmidius et Birchius, sequentes Fabricium,
nisi quod a.Birchio:duorum latinorum codicum lectiones variantes ad-
scriptae sunt. Graecum vero Liextum prioris partis (una cum Fa-
bricii latino) primus edidit Birchius, et quidem ad normam co-
dieis Paris. num. 770. a Bitgero Thorlacio descripti. Idem secun-
dam evangelii partem inde a, verbis ἔρχεται ὁ μονογενὴς υἱὸς τοῦ
(«có ὦδε cap. XVIII. (i. e. II, 9.) ex cod. Vatic. 269. evulgavit.
(uam editionem graecam principem clar. Thilo iure dicit plus iusto

1) Ad totam lenc de actis Pilati expositionem adhibuimus quae iu disserta-
tione nostra Hagana $ 15. in eandem rem scripsimus, nisi quod nonnullis omis-
sis alia addidímus, alia mutaviius.

49

LXX . PROLEGOMENA.

fesunatam'^, ,,vitiig omnia generis scatentem'*, »pro deformitate
sua quasi formidinem lectorum**. Cf. 1. 1. pag. CXXI. — Melioris
tamen frugis sunt quae DBirchius in Prolegg. de evangelio ANicodemi
scripsit 4uctar. p. VIL-- LXI,

Birebium Thilo excepit plurimumque superavit, Exhibuit ia
textum gràeoum prioris partis ex eodem cum Birohio bibliothecae
Parisiensis codice 770. Una vero ad apperatum criticum, passim
eliam ad emendandum textum adhibuit codices Paris, 8405 tres, no-
(Mos in bibl. Reg. uunc Nation, nnmeris 939. (Thilonis B) 1021.
(Thil. c) 808. (Thil. D): item ex collatione Hessii olim ad Muen-
terum episcopum Hava. missa duos Monacenses numeris CXCII.
(Thi. Mon. 4) .et CCLX.XVI. (Thil, Mon. B) insignitos: item ite-
licos duos, alterum Vaticanum opera Birchii collatum, alterum Ve-
Betum Nanianum CIX. ex apographo Morellii in gratiam Birchii
facto. Io bis alteram evangelii partem unus continet Parisiensis
num. β08. ad quem accedit Vaticanum Birehii fragmentum, — Porro
idem latinum textum totius evangelii apposium graeco e€x.oodice
Kinsidlensi (vide infra) ab Hessio cum textu Fahrieii collato edidit,
variantibus lectionibys codioum Halensis Havniensis Corsiniano ei
editiosam raro notaüs, Sub textu adnotationem uberrimam erudi-
tione plenam posuit, praemissis prolegomenis pag. CXVIII — CLX,
quorum posteriore parte (inde a pag. CXLII.) de versionibus anglieia
francegallicis italicis germanicis: aliisque disseruit.

Denique nostri laberis haec est ratio. Evangelio INieodemi,
qued recestiores invitis veteribus dicere consueverupt, in duas — ul
ratio critica suadebat (vide supra) — partes descripto, in distinguem
dis recessionibus textus οἱ graeci et latini operam posuimus. Hine
Aeta Pilati graece bis, latine semel; Descensum vero ad inferos bia
latine, semel graece, suo quodque commentario auctum, debebamus
edere. Huius utriusque recensionis quum in graeois tum ip latinis
tantam per totum textum esse differentiam ac peouliaritatlem ut neu-
tra ad apparatum alterius apte adhiberi possit, viri intelligentes fa-
eile videbunt. Quarum elsi neutra negligenda est hoo litterarum
antiquitatis Christianae genus religiose colentibus, tamen non dubito
quin recensiones a nobis siglo A insignitae, totum si librum potius

-

PROLWVGOMENA. LXXI

quam singele spectas, praeferendae sint alteris. — Adhibuimne eutem
ad emnes sex libellos antiqua .decumentà triginta novem, quorum

vigi in usum critionm nondum conversa erant. Nusquam vero

unum éodicem repraesentavimus neglectis reliquis, sed nbique data

esl opera uL texium et Lestatissimnm et maxime probabilem daremus.
Primum igitur ad recensegdum Gestorum Pilati textum

£raecum Α his usi sumus codicibus: 07

A i.e. Monac. CXCII. saeculi fere XHI. In Hardtii Catalogo

codd. mss. bibl. Heg. Bevar. iom. Il. pag. 259 sqq. descriptus
est. Deficit capite XV, δ. inde a verbis ὀπελάβετο δέ. -

B i. e, Monac. CCLX XVI. saeculi fere XII. — Hardtius in Cata-
logo suo tom. HI. p. 140 sqq. descripsit. Ineipit ἃ verbis - οἱ
λέγοντες πρὸς Χούρσωροι (sic) cap. 1, A.

Uterque. codex Monacensis, intercedente benevole viro illu-
strissimo de Dose, legsio regis Saxoniae ad aulam regiam
Menacensem, in usum meum missus.est Lipsiam. . .

C i.e, Paris, Heg. nunc Nauen. num. 770. exaratus anno 13215.
manu Georgii sacerdotis: Cf. Montfauc. Palaeogr. gr. p. 68.

' suh eed. Colbert, 2495. - Post Direhium mulio accuratius con-
init οἱ edidit (vide ante) Thilo, apud quem eiglo ἃ notatnr.

D i. e, Paris, Reg. nunc Nation. num. 1024. saeeuli XV. (Thilo-
nis C). Hic actorum textus plura alia similis generia admixta
babet; iia post exordium priorem partem narrationis - Iosephi
Arimathiegsis babel, item relationem mortis sepullürae et re-
surrectionis Christi proprio modo ex variis conglutinatam. So-
lam mediam particulam cap. [— VIH. complectentem δὰ com
mentarium suum Thilo adhibendum duxit. Hoo codice Cangius
in Glossario passim usus est.

R i.e. Per. Reg. nanc Nat. num. 029. saeculi XV. (Thilonis B).
In boc non tantum inilium et finis desiderantur, sed etiam plure
media exciderunt, foliis singulis insuper perverse positis. Con-
ünet cap. 1. ab initio mutilum usque ad cap. VIII. medium:

porro cap. XIII. cum parte capitis XIV: denique capp. XV et

XV]. Quas partes omnes contulit Thilo; nos nihil praeter
exordium contulimus. |

d

ν»
- C^

9

LXXIHI . PROLEGOMENA.

F i.e. Ambros, € 92. Cf. ad protevang. lacobi codicem P. [nde
exscripsimus initium usque x&xstvog μοὶ ἐρμήνευσεν. λέγει
αὐτοῖς ὃ Πιλάτος !) I, 4., item finem εἴη κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν
ὑεθ᾽ ἡμῶν usque τῶν αἰώνων ἀμήν.

6 i. e. Ambros. Α 56. saeculi XV. — Exscripsimas initium usque
μετὰ ἐπιοικίας (sic) ἀχθήτο (sie) ὁ t; 1, 9. med., item οἵ δὲ
λαβόντες τὸ ἀργύριον usque ἴδετε ἅπερ ἐξηγήσασθε XII, $
-— XIV, 2., εἰ χαλοῦσιν πάλιν Φοιναία (sic) τὸν ἱερέα ----
τῶν αἰώνων" ἀμήν. XVI, δ. usque finem.

H i. e. Harleian. 5636. saeculi fere XV. Exscripsimus initium
usque Κύριος χαλεῖ σε (cod. χαλῆσα!) ὁ ἡγεμών. ὃ δὲ Πι-
λάτος, item xal καθὼς λέγουσιν οἱ τρεῖς διδάσκαλοι usque
ὅτι γέγραπται ᾿Επικατάρατος πᾶς XVI, A., denique τοῦ
φυλάσσειν τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ usque τῶν αἰώνων" ἀμήν.

MN Ad hos codices graecos accedunt

Copt i. e. folia papyrasea coptica saeculi fere V. [nterpretationem

huius textus mecum communicavit, dum Taurini versaber, ce-
leberr. Peyron. nde descripsimus ab initio usque Egressus est
eursor, cumque agnovésset lesum adoravit eum rursusque a verbis
verene vidistis Iesum sedentem ἐπ monte Mabrech usque finem.
Reliqua nuper per litteras petenti non satisfactum est.
Eiusdem fere cum papyro copto vetustatis est codex Vindobonen-
sis palimpsestus, cuius fragmenta aliquot eruimus, de quibus ad la-
tinum Gestorum textum vide. [bidem accuratius dicetur de latinis
codicibus (Ambr Cors Eins Fabr Fler Vatt Ven) etiam ad graecum com-

,mentarium passim adhibitis.

Secundo loco de codicibus dicendum est unde primi edidimus

Gesta?) Pilati graece B.

A i. e. Venetus Marcianus class. II. cod. (1,1. Satis recens est 3),

1) Hoc nomea ut in entiquis Novi Testamenti codicibus est (cf. N. T. ed.
Tischendorf. 1819. Prolegg. p. XXXVI.) edidimus Πιλᾶτος, non cum recentio-
ribus Gestorum Pilati codd. Πιλάτος. .

3) In margine superiore, positum est Acta Pilati. Sed debebet alter-
utrum constanter poni.

8) In catalogo codicum Nanianorum pag. 407. sub CCX ex subscriptione
saeculi septimi decimi,esse dicitur. Quam temporis notam non recognovi.

PROLEGOMENA. LXXIII
sed in Sánaitico monte soriptus. Totum acourate .transscri-
peimus. |

B i. e. Paris. Reg. nuno Nat. 808. saeculi XV. ('Thilonis D).
Hunc textum ex Thilonis commentario sumsimus; diversas enim
hujus recensionis partes tantum non omnes ad merginem de-
scripsit.

C i. e. Ven. Marc. class. II. cod. LXXXVII.. olim Nanianus

- CIX. saeculi XV; Plura inde studio Morellii hausta (vide ante)
iam Thilo composuit cum textu codicis B. Nos, etiam hunc
textmm ex codice totum transscripsimus.

Tertü libelli, i. e. Descensus. Christi ad inferos graece,
instrumenta critica haec habuimus. ]

& i. e. Venet. Marc. class. Il. cod. CLI. Vide paullo ante sub 4.
Toturh transseripsimus.

B i. e. Paris. Reg. nunc Nation. 808. saec. XV. Hunc textum
ex Thilonis editione sumsimus.

C i. e. Palat. Vatic. num. 269. saec. fere XIV. Ineipit a verbis
ἔρχεται ὃ μονογενὴς τοῦ θεοῦ υἱός cap. 11. extr. Exscripsit
atque: edidit Dirchius (vide ante).

Latinorum textuum primus est Gestorum Pilati. Confor-
matus est ad. codices hosce.

A i.e. Vaticanus, nesejio quo numero notatus. Lectu satis est
difficilis, saecali fere XIII. "Totum transscripsimus.

B i.e. Vatic. num. 4563., similis priori. ΑἸ priorem codicem
accurate contulimus. 004

C i.e. Ven. Mare. class. XIV. cod. XLIII. saeculi fere XV.
Totum transscripsimus.

De i. e. textus Fabricii, de quo vide.supra; item Thil. Cod. apocr.
pg. CXXXV.

p» i. e. codex Einsidlensis , quem ante decimum saeculum scriptum
esse autumant. Collationem eius cum editione Fabriciana ex-
bibuit Iob. Iac. Hefs in bibliotheca historiae sacrae. 1791. P.I.
p. 455—483. Ea collatione post Birobiam : et Thilonem et ipsi
usi sumus.

De i. e. codex bibliothecae principis Corsini num. 1146. saeculi

"

*.

»

LXXIV PROLEGOMRNA.

feme XIV. Contwlit eum Febriciano textu Engelbreth. (Quam

collationem publici iuris fecit Birchius in Auetario ano codicis

..apner, Fabriciani.

Ambr

. d. e. cod. Florentinus Laurentianus. Deficit pest verha He-

spondentes milites direrunt Si-Ioseph (in) afrünathia est, et Ie-
sus in. Galilea est XHI, 9. — Ea quae inde vel descripsimus vel
contulimus, significala gupt in commentario.

ji, e. Mediolanensis Amhrosianus Ὁ 35. saeculi fere XIV. De-

^. scripsimus usque verba Novimus Josum hunc fabri lgnarái lium

Havrn

Par

et de Maria natum. Reliqua inde desumta ad Descenanta Chri-
stà perünent, quae post vide.

i.e. Havniensis bibl. Reg. anno 1400. scriptus. Vide. Thil.
l. 1. p. CXX XVIII sq., cuius ex notis aliquoties laudavimus.
i. e. Halensis bibl. orphanotrophei saec. fere XIV. "Vide ΤῊ.
l. 1. p. CXXXVI.. Dt supra...

i. e. Parisiensis codex ex quo T bilo attulit prologum. Hunc per

. errorem nuu. 38538. pag. 5185. notavimus; esL enim. 1659.

Vind :

Ultimo. loco ponimus qui dignilate primus est Vindobonensem
codicem palimpsestum quiati vel sexti saeculi, ex euius litteris
aegerrime legendis praeter ea quae ad prologum notavimus
p. $13. eruimus fragmenta haec: fuauo velum templi scissum est

in duo a sugymo wsgue deorsum - - peírae fissae sunt ef. monu-

menta aperta sunt et mnlta corpora eorum qui (cf. XL, 4.): re-
velentur de multorum cordibus cogítationes, dicunt didascali et
levitae haec ista quomodo audisset. dicit ἐδυὲ non seitis quoniam
(cf. XVI, 4. 2.): & sunt iam quasi mortui et ceciderunt in terra
et ieiunaverunt. usque ad. horam nonam. et rogaverunt eos nico-
demus et ioseph (ef. XVI, 1.)

Praeter hos codd. mss. plerumque contulimus edpr i. e. editio-
nem principem quae videtur, apud Lud. Hain in Repertor. bibliogr.
num. 11749. notatam (vide supra pag. LII.); item ex Thilonis notis
aliquoties Lipsed i. 6, editionem Lips. a. 1516. (vide ibidem) 1). Pas-
sim eliam quum graecorum tum interpretis oopti rationem habuimus.

') Ad notam.temporis prologo additam conferri etiam potest scriptura
quae ex cod. membr. Giessensi saeculi fere XIV. exseripta reperitur in

PROLEGOMRNA. - LXXV

Sesundus textnum latnorum Descessus Christi ad infe-
ros latine À est, Ad' hanc codices hi spectant:
D» i.6. quem secutus est oum aliis Fabricius. Vide ps ad Gest.

p» i.e. cod. Einsidlensis. Vide p» ad Gest. Pjl. Posi finem ca-
piis X]. in eodd. precterii sw public, omisso cap. XII, sta-
üm legitur épistola Pilati i. e. caput nostrum. XIH.

D« i. e. cod, bibl. princ. Corsini. Vide ᾿ς ad Gest. Pil. ln fine
libri pariter ae Dh omisso capite XIl. additam babet Pilati epi-
stolam,

Ambr i. e. Mediolan. Ambros. 0 55. saec. fere XIV. Vide ad Gest.
Pil, Exseripsimus trja ultima capita. (XI. XII. XHI.) una cum
parte capiis X. inde a verbis Benedictus qui:venit im nomine
domini. 7

Praeter reliquos testes jam ad Gest. Pil. indicatos, i. 6. Havo

Hal ed Lipsed, passim etam consulere placuit edpr germ i. 6. editio-

' pem germagicéam eamque ut videtur principem, — Eadem laudé orna-
lam commemorat '"Ehilo p. CLII. primo loco. Apud Lud. Hain no-
tatur tom. lI. partel. pag, 407. Prodiit sine dubio saeculo quinto
decimo. Titulus est: Euangelium Nicodegi , aufs dem latein in das
teutseh gebracht, In wólbiohem vil hüpscher punkten, die die andern
Evangelisten nit selzen begriffen werden (doch jnen mit wider) fast
nutzlieb zu lesen. Fol. 4. inscriptio haec legitur Jn dem Namen des
Herren, bebt sich au, dae Ewangeli-(sio), das bescbriben hai Nieo« -.
demus, sin Rabbi und ais Fürst der Juden, und auch ain Junger
Chrisu Jesu, Sequnntur eadem pagina versus 38. — Folio 20. recto
Schmidtiorum bibliotheca crítica et exegetica Novi Test. IT, 1. p. 508 sqq. (Ha-
damar. 1798. 1801.). Ibi sic legitur (Fjactum est in anno nonodecimo tyberé ce-
seris imperatoris romanorum ei herodis filii herodis imperatoris galilee, anno nono
decimo principatus eius VIIJ. Kal april. quod esi XXV. die marcii, consulibus basso
εἰ tarquilio, anno quario ducentesima secunda olimpiade sub principibus sacerdotum
tudeorum ioseph «t anne ei caiphe, quarta die post crucem ei passionem domini hy-
storiaius est nighodemus acia principalia (corrige ἃ prineipibus) sacerdolum et reli-
quis iudeorum. — Mandavit ipse nichodemus literis hebratcis. Porro initium sic scri-
ptam dicitur anne ei caiphe εἰ summe εἰ dedi gamalieli iudee evi neplatim alezan-
dro et thiaro reliqui tudeorum venerunt adversus dom. les. Gccusamies «um de multis

actionibus malis dicentes Isium lesum. Codex exit verbis capitis xXVI. Benediciws
t domine omnipolens - - ipiriiuali vita certissima.

LXXVI . PROLEGOMENA.

finitur, ubi post verba und den ersten menschen ain vatter aller men-
schen, Adam. versu 21. est Ain end des Éwangeli Nicodemi. ΑἹ-
tera edilio quae el ipsa -mihi in manibus est, foliorum $1 in 8. mi-
nori, non multo recentior est principe et cum ista, exceptis ortho-
. graphicis, fere prorsus consentit.

Ad Pilati epistolam, quam ex auctoritate plurium codicum
cum 'Thilone adiunximus ad Descens. Chr. ad infer. capite XIII.
(evang. Nicod. XXIX.), contulimus etiam testes hosce 1).

Heg i. e. textum sub nomine Hegesippi editum in Anacephalaeosi
libris V de excidio Hierosol. subiecta, Colon. 1530. fol. 66
verso.

Chas i. e. textum Chassanaei in parte IV. catalogi glorie mundi
editum, Venet. 1571. ((Quod opus saepe repetitum est. 8t) Ct.
Fabric. Cod. apocr. IIT, p. 479.

Six i. e. textum a Sixto Senensi 4566. in bibl. sanctae libro II.
atque antea iam in Orthodoxogr. Heroldi 1555. vulgatum.

Marc 1. e. textum qui in Pseudo - Marcelli libro de mirificis rebus et
actibus Petri et Pauli etc. a Florentinio 1668. editus est: quod
opus repetiit Fabricius Cod. apocr. . ΠῚ. p. 682 sqq. Cf. etiam
Cod. apocr. I. p. 298 sq.

Gue ]. e. Guelferbytanum codicem cuius textum Thilo edidit 1837.
in act. Petri et Pauli parte I. p. 26 sq.

Graecus huius epistolae textus is est quem nuperrime in actis
Petri et Pauli sectione 40. edidimus. Cf. Acta app. apocryph. p. 16 qq.

Denique Descensus Christi ad inferos latine B petitus
est ex codicibus tribus: A i.e. Vaticano, B i. e. Vaticano 4568.,
C i. e. Veneto Marciano. (Quos eosdem iam recensuimus ad Gest.
Pilati.

XV. EPISTOLA PONTII PILATI.

Haec altera vest Pilati epistola, quae et ipsa dudum ac saepe,
etsi non toties quam prior (vide paullo ante), edita est, Vide Fabric.
Cod. apoecr. 1l. p. 500 sqq. Ill. p. 479 sqq. Thil. Cod. apocr. p. 801.
Textum constituimus ex collatione testium quatuor.

1) Corruptissime háec epistola etiam edita est in St. Balozii miscellaneis ed.
Mansi IV. p. 57. Nuper accipe quod. ipse provocabit ludeos , noverat etc.

PROLEGOMENA. - LXXVII

Ches i. e. textus δ Chassanaeo editus in parte IV. catalogi. gloriae
mundi, qui primum prodiit 1571.

Flor i. €. textus a Florentinio editus in Martyrolog. vet. Hieronymi
p. 143. Hunc Fabricius 1. l. repetiit.

Bodl i. e. quem Abrah. Gronovius e.cod. Bodl. operum Taciti eruit
et publicavit in praefatione opp. Taciti-a se editorum 4721.

'Yen i. e. quem ipsi descripsimus ex cod. Veneto Marciano class. X.
num. CX XXIV. saeculi XVI.

XVI. XVII. ANAPHORA PILATI
GRAECE A ET B. ls
Prior huius relaüonis Pilati ad principem recensie primum edita
est a Fabricio Cod. apocr. IlI. p. 456 sqq. addita versione latina.
Textum e cod. Paris. Reg. nunc Nat. 770. a. 1515. exarato opera
Gustavi Schroeder exseriplum habebat. Ex libro Fabricii eundem
texium Birchius repetiit in Áuctario suo, ut commode conferri pos-
set cum altera recensione in cod. Vindobonensi inventa. — T hilo al-
teram recensionem edere satis habuit, ad quam passim notavit Pari-
siensis codicis a se accuratius collat lectiones. Nos adhibuimus
hos codices quinque: .

A i. e. Par. 770. a. 1315. de quo modo diximus. Sumsimus ex
Thilone et Fabricio. | |

B i. e. Par. num. 929. saeculi XV., cuius textum totum descri-
psimus.

C i. e. Mediolan. Ambros. E 100 Sup., saeculi fere XII. 'T'otum
descripsimus.

D ij. e. Coisl. CXVIT. a. 1332. scriptas. Descripsimus ab initio usque
xai ἐνδόξους παρεσχεύασεν. Rursus ab ἐχέλευσα οὖν τοῦτον
σταυρωθῆναι usque τῶν ᾿Ιουδ, xal τοῦ νόμου αὐτῶν. ltem
ultima verba ἅπερ εἶδον etc.

E i. e. Harleianus 6636. saeculi fere XV. Inde initium usque
τὸν τότε καιρὸν δέοντα exscripsimus.

Altera eiusdem relationis recensio editores habuit et Birehium
et Thilonem. llle ex Vindobonensi codice hausit saeculi fere XIV.
Apud Nesselium insignitus est num, 946.; Lambecius de.eo exponit

LXXVIII PROLEGOMENA.

hb. V. p. 23. Thilo vero ad textum Bircehii Vindobonensem, quem
repeliit, inprimis Parisiensem codicem num. 1019. contulit; alterius
codicis Parisiensig,. num. 1551., paücissimas lectiones attulit. Nos
quinque codicibus usi sumus in hac relatione edenda. Sunt autem hi:

A i. e. Vindobonensis Birchii et Thilonis, de quo modo expli-
cuimus. )

B i, e. Taurinensis, cuius textam Ferd. Flor. Fleck in Anecdotis
suis 1837. pag. 143. edidit.

C i. e. Venet. Marcian. class. II. cod. XLIH., saeculi fere XII.
In codd. Nanianis est num. LXIII., cf. Catalog. p. 103. sub
XXI. Totum textum descripsimus.

D i. e. Paris. 1019., quem contulit Thilo.

E i. 6, Paris. 1851. unde aliquot lectiones a 'Thilone notatae sunt.

. XVIII. PARADOSIS PILATI.

Edidit Birchius in Auctario suo e codice Par. 770. anno 1815.
exarato, de quo iam diximus. Birchii textum, ex altero Parisiensi
codice num. 999. passim correctum, sed absque commentario repetiit
Thilo. Nobis quinque documenta ad manus erant.

A 1. e. Parisiensis a Birchio et Thilone editus.

B i. e. Paris. 929. saec. XV. cuius textum totum descripsimus.

C i. e. Ámbrosianus E 100 Sup. Deficit sectione sexta. Quic-
quid continet descripsimus.

D i.e. Coislin. 117., a. 1332. scriptus. "Textum descripsimus,
qui finitur sectione 9. Vide commentarium.

E i. e. Venet, Marc. class. 1}. num. XLII. saeculi fere XII. Το-
tum textum transscripsimus,

Praeterea ex Harleiano 5656., de quo modo vidimus, ea quibus
ibi narratio flaitur notavimus: καὶ πάλιν ἔθετο ὁ Καῖσαρ ép. π. τῷ
Πιλάτῳ, καὶ χελεύει - - τὸν λεγ. Χριστόν (consentit cum nostro
textu), οὗτας ὁμοίως πείσηται τῆς σωτ. ἀποτευξάμενος. Vide
sectionem 8.

Loco huius paradosis invenitur passim etiam responsum Ti-
berii ad Pilatum, quod Birchius e Vindobonensi codice Nesselii 246.
edidit in Auctario.suo pag. 1720 sq., rursusque e Taurinensi Fleckius

. PROLEGOMENA. LXXIX
is Anecdoti$ pag. 445 544. Post inscriptionem (is Vindob.) Τὰ ἀν-
τιγραφέντα παρὰ Καίσαρος. Αὐγούστου eto. inoipit ᾿Εἰπειδήπερ
βίαιον καὶ ἀδικίαις μεστόν. Finitur xal διὰ τῆς ὀπῆς τὸ βέλος
εἰσελθὸν τὸν Πιλάτον ἀνήρησεν (Vindob..pia verba addit Πάντες
δὲ πωστεύοντες - - εἰς τ. αἰῶνας, ἀμήν.) . Quod scriptum et ipsi
ex Paris. cod. 17741. hausimus. Sed quum pro fabulae ineptiis tum
propter sermonis viliositatem indignum quod repeteremus videbatur.
Quod idem Tn alias quasdam Herodis epistolas quadrat, ex codd. a
nobis descriptas, quarum breve specimen dedit Thilo Cod. apocr.
pag. CX XIV. nota 129. ME

XIX. - MORS PILATI.

Narrationem hanc e codice Mediolan. Ambros. L 58. saeculi
fere quarti decimi edidimus. In qua etsi plura ita comparata sunt,
ut scriptorem non apliquissimum prodant, tamen haec fabula homi-
nibus aevi medii mullum placuit et variis modis repetila est, Edidi-
mus igitur "propterea quod quemadmodum in Ámbrosiano codice le-
gitur, ex antiquiore fonte derivata est. "lamen non lam de graeco
quam latino fonte cogitandum erit. Duo autem inprimis vestigia sunt
fabulae huius late propagatae atque excullae. Alterum est in Le-
genda aurea lacobi de Voragine, in quam fere tota otque magna ex
parte iisdem verbis recepta est. — Cf. cap. LIII. (51.) de peseione do-
mixi (ed. Graeíse pag. 262 sqq.). Incipit Interea cum Tyberius morbo
grew teneretur, nuntiatur eidem quod Hierosolimis quidam medicus es-
set. Finitur verbis his: ub/ adkuc relatione quorundam quaedam dya-
bolicae mackinationes ehullire videntur. — His apposita est nola Zucus-
que in praedicta historia ápoorypha leguntur. |: Àntea vero pag. 381.
media baec leguntur: Sed de peena et origine Iudae invomies in le-
genda sancti Matlhiae, de poena et excidio Iudacorum in legenda sancté
Jacobi minoris, de poena awtem et origine Pylati i quadam | Áistoría
licet apocrypha legitur: fuit quidam rex nomine Tyrus, qui quandam.
puellam nomine Pylam etc... Conferendus est textus a verbis supra
allatis cum Ambrosiane nostro. ᾿

Alterum vero huius fabulae vestigium est in Passionali veteri,
qued nuper ex manuscriptis edidit KR: A. Halm: Das alte Passional.

LXXX PROLEGOMENA.

Herausgegeben von R. A. Hahn, Frenkf. A. M. 4846. Cf. pag. 88.
v.17sqq. Pauca inde exseribamus:

Tyberius do vernam daz niman weste war er quam
daz im nach sinen willen quam — der keiser wart in minnesam - - -
pylatus unde gebunden Duo vugetes got als er wol kan
do vreute er sich zu stunden dem keisere kunt wart getan
der geschicht vil sere waz im den zorn undersluch
daz er die unere den roch den pylatus truch
solde rechen an den man den hette ihs an getragen
die an ihu waz getan der von den iuden wart erslagen
hie mit quam pylatus unde an das cruce erhangen
daz in gesach tyberius der roch hette entfangen
secht don geschach ein wunder νοῦ im die tugent die er hie
der zorn verswant dar under — vor dem keisere begie

elc.

Quae quidem unde poeta germanicus bauserit quaerenti attendendum
est ad eos fontes ex quibus suas se historias hausisse passim ipse
significat. lta pag. 4. v. 72. die meister in latin; pag. 20. v. 61.
als die crónken sagen; pag. 94. v. A3. meister iosephus und darzu ie-

ronimus.

XX. NARRATIO IOSEPHI ARIMATHIENSIS.

Libellum hunc primus edidit Birchius in Auelario suo p. 183 sqq.
ex eodem Parisiensi codice num. 770. unde textum suum Actorum
Pilati una cum Anaphora et Paradosi Pilati hausit. Ad hunc quoque
libram perünet illa ,,lectorum formido** quam Thilo inesse dixit in
editione Birchiana Actorum Pilati. 'Thilo vero emendatius edere no-
lebat quum ipsum libellum ex evaugelio Nicodemi maximam partem
compilatum et doctis lectoribus parum commendandum duceret. Νο-
bis non posthabendus certe videtur libellis ejusmodi quales sunt Ána-
phora et Paradosis Pilati, appendices quasi Actorum Pilati, eoque
minus editione indignus quum quantum aetate media placuerit, codi-
eum graecorum quibus continetur copia testelur.

Edentibus nobis praesto fuerunt, praeter Birchii textum, codi-
ces ires, quos ita in commentario distinximus ut A diceremus codi-
cem AÁmbrosianum E 190. Sup. XII. fere saeculi: B Parisiensem

PROLEGOMENA. LXXXI

mum. 929. saeculi XV: C Birchii textum ex Parisiensi 770. (a. 1345;
scripto) haustum : D Harleianum 5636. saeculi feré XV. Ex D qui-
dem tantummodo iniliom usque τοῖς ἐγνωχόσιν. τὸν θεόν, δὲ ünem
inde a verbis 3cxl ἔκθαμβος γενόμενος ὁ ᾿Ιωάννης : duos vere eo-
dices reliquos plene transscripsimus.

XXI. VINDICTA SALVATORIS.

Hano ut ederem bistoriani, coimmovit me libellus, a Iacobo
Grimm mecum communieatus, nuper Cantabrigiae editus hoo titulo :
The nglo-sazon Legends of δι. dndrew and $t. Veronica. — Edited
fer the Cambridge ntiquarian Sociely, with an. English transiation,
by Charles B yclffe Goodwin. Cambridge, 1851. Altera enim harum
fabularum ! ), a Goodwino ex codicibus anglosaxonicis edila, sine
dubio ex libello nostre derivata est. Hic vero satis differt ab alio
scripto simili, quod vir doctissimus Goodwin, in ea certe parte quae
est de Veronica, pro fabulatoris anglosaxonici fonte habuit. Dicit
enim The legend of Feronica in its original form is found in a Latin
narrative of great antiquity entitled. Cura sanitatis Tiberii Cesaris Au-
gusti el damnatio Pila, Jirst published by Foggini in. his Exercita-
tiones hist. criticae de Romano D. Petri iinere*), from a Vat. Ms.

of the 11,00., ἀπ subsequently printed from a Ms. of the 8,00. by
J. D. Manso *). Eundem libellum a Fogginio et Mansio publicatum
clar. Thilo in Halensi codice orphanotrophei invenit, ad calcem
evangelii Nieodemi additum, de quo refert Cod. apocr. p. CXX XVII.
Hoe leeo, postquam Henschenium im Actis SS. ad d. IV. Febr.
p. 450. eundem libellum tetigisse notavit, addit: ,,Simillima est bi-
sioriola quam Marianus Scotus in Chronico ad a. Chr. 39. e Metho-
dio excerptam affert *), cuius auctorem celebrem "Tyri episcopum

!) Ad priorem de 8. Andrea fabulam co&ferenda sunt mea. σία dpostolorum
epecrypha (1851.) pag. XLVII sqq. 132 sqq.
3) Hoc opus prodiit Florentíae 1741. ΟΥ̓́ ibi pag. 88 — 46.
8) Cf. Stephani Belurii Miscellanea opera et studio f. D. Mansi archiepisc,
Lucensis. Tom. IV. Lucae 1764. pag. 55 — 57.
3) De ee re Goodwinus sic: The ohronieler Marianus Scotus, who compiled
his srork. abouf {κε wddie of ihe 11,00. gives a. brief summary of the le

***$$64

LXXXII PROLEGOMENA.

esse baüd probabile videtar. Perantiquum vero esse libellum illum
testatur cod. Paris. 2054. antea 128. olim S. Martialis Lemovicen-
sis, sec. IX. exaratus, in quo a fol. 151. v. legitur.*^ Praeterea
subiunxit argumentum historjae quemadmodum in Halensi codice in-
venitur 1). At vero collato nostro textu cam anglosaxonico claris-
simum fit hunc ex illo fluxisse. (Quod eo magis certum est quoniam
altera eiusdem fabulae pars, quae est de Nathanis Iudaei legatione,
in latinis nostris codicibus eodem prorsus modo atque apud Ánglo-
saxonem scriptorem connexa est cum Veronicae historia. Huius par-
tis fontem se latere, siguificavit Goodwin pag. VIII.

Quanta autem sit differentia liuius fabulae ab altera a Fogginio et
Mansio evulgatae, etsi similitudo passim haud deest, ex paucis ex-
cerptis 3) facile apparebit. Neque dubium est quin Cura sanitatis

But a comparison of the words cited by Marianus with the opening of (6 Cura sa-
nitetis etc. is sufficient to show that this is the documenti from which he quotes - -.

1) Cf. etiam Thil. Act. Thom. p. XXXIV.

2) - - ,Testor coram te deos deasque et auctorem omnium deorum, fun-
gere legationem meam et reipublicae tribue sospitatem. Haec dum feceris, quam-
cumque desiderio tuo curam desideras, tuo iudicio adimpletur. Festina enim et
vade, quia dictum est mihi quod sit homo quidam ludaeus nomine Iesus quem
dicunt mortuos suscitare et miracula innumerabilia virtute suae divinitatis exer-
cere** - - ,Volusianus - - díxit Pia est intentio domini met pii Caesaris. Respon-
dit Caesar Ecce praesentem habes relatorem hominem qui mihi dixit omnia haec,
qui et deum illum essc profitetur" — — ,,nobis est cura quaerere de pii domini
nostri Tiberii salute, quem in secretioribus partibus eius morbida valetudo con-
stringit, ita ut nec medicaminibus (Mansi add dioirofistorum) nec incantationibus
(ms. Vat. add in arte fistulae) posset adiuvari" - - ,,Ad haee autem relator Tho-
mas homo ludaeus, cuius relationem et ante conspectum Caesaris novimus pro-
Jatam, dixit* — - Certus sum (loquitur Iosephus) quia resurrexit a moriuis dominus
meus fesus Christus, quia ego eum vidi ei cum ipso loculus sum: εἰ ego illum se-
pelivi in monumento novo -- — et vidi eum in Galilaea vivum super montem Amaled
(Mansi Mdlehc) sedentem εἰ docentem disc. suos - - vidimus ascendentem ἐπ coelum
- - Didimus, Lucius (in Halensi cod. Leucius, ut videtur), Isaac, Didarus, Ad-
doas, Finees (haec testium de ascensiene domini nomina Mausi sic habet: Didi-
dimus, Lucius, Isaac Didascalos, Abdias, Finees Didascalos, Esias εἰ Azarias el
Leodidascalos) - -. Sententia Tiberii in caussa Pilati reddita ita habet: Ommi
tempore ignem εἰ aquam .non frualur, nec igni cocíum manducet εἰ aquam non bi-
bat. El inlerdixit ei ignem εἰ aquam, εἰ damnationis exilio eum deportari praecepit
in civilalem Tusciae Ameriam (apud Foggin. est Timerinam) - - Tumo vero post
menses VIIII iam credens in Jesu Christo Tiberius Caesar ét sanus faclus a. plaga
siringii quam habuit , eb morluus est in leclulo suo recumbens (apud Foggin, legitur
Tiberium proposuisse senatui ut lesum agnoscerent verum et summum deum, sta-
tuamque cius prae omnibus ceteris insignem urbi dedicarent). Etc.

PROLEGOMENA. LXXXIII

Tiberii, quae inscribitur, quamvis ex codd. octavi et noni saéculi
innotuerit, aetate inferior sit quam Vindicta Salvatoris.
Codicum nostrorum alter est Venetus Marcian. cl. Il. cod.
XLV., alter Mediolan. Ambros. Ὁ 35. saeculi fere quarti decimi.
Textum vero anglosaxonicum Goodwinus hausit e codice bibl. publ.
Cantabrig., qui est ex donatione quam Leofric episcopus aedi cathe-
drali Uxelensi (Exeter) ineunte saeculo XI. fecit. Álter textus quem
diximus ASaxb, est codicis Cotton. bibl. Vesp. D 14. In hoc lega-
to Nathanis sola traditur, singulari quadam dialecto anglosaxonica

scripta.

$*bhbht 9

EMEND A N D A.

Pag. 2. in notarum versu 5, non dicendum erat ,,edd. priores sed editionem
solam Neandri priorem pro ἱμείονος habere μείζονος. Pag. 203. versu 2.
scribe ϑείων pro ϑειῶν. — Pag. 217. in textu versu 6. post ὀμόσουσιν adde
xatd τῆς σωτηρίας Καίσαρος. Pag. 316. in textu v. 11. Scolapii edidi-
mus ex ipso codice, sed Scolapio corrigendum videtur.

I ND E X

Pat.
A.PROLEGOMENA ............ VII EXXXII.
De causis magnae evangeliorum apooryphorum famae,
deque eorum gravitate atque usu. . . 00. s. cL VI sq.

Susceptam esso hanc evaugeliorum apocryphorum edi-
tionem quum ob labores criticos quos libri eius gene-
ris iam editi poscerent tum ad publicendos eos qui
huc usque in bibliothecis latuissent . . . . . . VIII.
Breviter indicatur quid a nobis praestitum sit in εἀευ
his libris viginti duobus. Plus quadraginta instrumen-
tie criticis apparatum Thilonis a nobis auctum esse.
Gravissimorum textum evangeliorum data opera ad
consensum optimorum codicum nunc a nobis confor-
matum esae. Septem hoius editionis libellos hucusque
ineditos fuisse . . . e. . IX-— XI.
De evangelio Marcionis, codice evangelii Johannis apud
templarios asservato, libri Iohannis pereo n
Albigenses daro . . . XI.

I. De protevangelio lacobi . .. ..... xu—xxv.

Pro veterum testimoniis (cf, etiam pag. X XXVIII.)

atque ipso quod tractat argumento protevangelium

videri circa medium saeculum secundum prodisse XII — XIII.
De magua huius libri prepagatione. De editionibus

Neandri et Bibliandri, deque versione et censura

Postelli. De editionibus Gryoaci, Fabricii, Jone-

sii, Birchii, Thilonis, Suckovii . . . . . . XIV—XVI.
Nostrae editionis instrumenta critica recensentur, i e.

praeter vulgatum et Postelli textum codioes se-

ptemdecim , quorum octo nondum a Thilone ad-

hibiti sunt . . . . .... XVII — XXI.
Delectus lectionum Dresdani codicis 0.5.5.5» XXI —XXIV.
Detiulo Bibi . . . . .. .. .. .. . XXV.

ll. De Pseudo - Matthaei evangelio. III. De
evengelio de uativitate Mariae . . . . . . xxv— xxxiv.

Qui protevangeli usus videatur apud Latinos fmiee XXV — XXVII.
Pseudo - Matthaei evangelii partera alteram nunc pri-

mum edi, in priore Vaticanum textum g9oetrum

praestare Parisiensi Thilonas . . . . -. . XXVII — XXVIII.

N

LXXXVI INDEX.

Exhibentur inscriptiones capitum ex codice Pa-
risiensi

Probatur titulum evangelii Pseudo - Matthaei re- .

cte a nobis, minus recte ab aliis positum
esse. Componuntur aliquot loci evaugelii
Pseudo - Matthaei et evangelii de nativitate
Mariae, unde ad neriasque aetatem concludi
queat . .
Fulbertum Carnotensem saec. XL. primam vi-
deri testatum evangelium de nativitate Ma-
riae insignitum Matthaei nomine. Idem evan-
gelium fere totum in Legendam auream
transisse "P "m
Unde sit textus noster. . . . . . -

IV. De historia Iosephi fabri lignarii
Hanc historiam primum scriptam videri coptice,
post arabice versam. Isidori de Isolanis sen-
tentia de hebraea libri origine. Librum hunc
saeculo fere quarto primum prodisse videri
De editione principe Wallini, item de reliquis.
De fragmentis copticis a Zoega et Dalaurier

V. VI. VII. De evangelio Thomae greece A,
graece B. Item de evangelio Thomae latino

Nota de Iustino protevangelii teste .

Veterum de Pseudo- Thomae evangelio testi-
monia. De eius origine Manichaica. De an-
tiquo libri titulo et recentioribus. Fragmenta
tantum antiqui libri ad nos pervenisse .

De editionibus Cotelerii norimque, Mingarelli
εἰ 'Thilonis .

De nostro textu graeco A, graeco B; item de
latino textu nostro. De fbagments latinis
antiquissimi codicis palimpsesti .

A Gnostico goque Doceta, sectae addicto Mar-
cosiorum , videri Thomae evangelium con-
scriptum esse .

Vlil. De evangelio infantiae arabico

Tribus id partibus constare, media prae duabus
reliquis orientali. Non tam evangelium quam
collectionem evangelicam esse, ab homine
orientali institutam , non ipsam vero arabice
scriptam sed ex syro versam

Qua auctoritate apud Syros eosque Nestorianos
habitum sit; ad quos ab ipsis transierit; quem
ad usum fuerit destinatum; quem Iesu pueri

Pag.
XXIX — XXX.

XXX —XXXI.

XXXII sq.
XXXIV.

XXXIV — XXXVII.

ει

XXXIV —XXXVI.

XXXVI — XXXVII.

XXXVII — LIV.
XXXVII sq.

XXX VIII — XLII.
XLII — XLV.
XLV — XLVII.

XLVII — XLIX.

XLIX — LIV.

XLIX —Llt.

INDEX. LXXXVII

animum tradat. lpeis placuisse, Mohamme- Pag.

danis scriptoribus . . .. .. LI—LII.
De editione Henrici Sike et eoram qui secuti

sunt. Qoae Fleischeri im emendando textu

nostro partes fuerint. . . . . . . . . . LIII —LIV.

IX. X. De Gestis Pilati graece A εἰ B. XI. De
descensu Christi ad inferos graece. — XII.
De Gestis Pilati jene. XII. XIV. De
descensu Christi ad inferos laine A et B. — LIV — LXXVI.

Duas evangelii Nicodemi quod vocant partes

non ab eodem auctore profectas earumque

alteram ab altera seiungendam esse, argu-

mentis inprimis quinque probatar . . . . LV —LVII.
De duobus libri exordiis. De mitio historiae

hoc libro traditae, De nomine Nicodemi au-

ctoris. "Vincentii Bellovacensis et facobi de

Voragine testimonia, item Gregorii Turonen-

sis. De titulo evaugelii Nazaraeorum. Quan-

do duae partes in unum coniunctae esse vi-

deantur . . . e. LVII — LXII.
De antiquis Pilati actis Caesari destinatis, Iu-

stimi, Tertulliani, Eusebii testimonia de actis

Pilati inter Christianos primorum saeculorum

divulgatis. Haec inter et nostra quae sitratio — LXII — LXV.
De consilio et auctore horum actorum; item

qua lingua ipse auctor usus sit. Quando quae

δὰ nos pervenit antiquiorum actorum retra-

ctatio instituta esse videatur. . . . . . . LXV — LXVII.
De altera evangelii Nicodemi parte, i. e. de

Descensu Christi ad inferos. Quomodo co-

haereat cum actis Pilati. Quando, qua lín-

gua, ἃ quonam is libellus sit scriptus . . — LXVII — LXVIII.
De editionibus evangelii Nicodemi prioribus . —. LXIX — LXX.
De sex libellis a nobis editis, i. e. Gestorum

Pilati gr. A ex octo codicibus graecis, inter-

prete copto et latinis (LX XI sq.): Gestorum

Pilati gr. B ex tribus codd. gr. (LX XII sq.) :

Descensus Christi gr. ex tribus codicibus

(LXXIII.): Gestorum Pilati latine ex duo-

decim codicibus, item ex ed. principe etc.

(LXXIII — V.): Descensus Christi lat. A ex

quatnor codd. et ed. germanica principe

(LXXV.): Descensus Christi lat. B ex tribas

codd. Praeterea indicantur instrumenta cri-

tica quinque epistolae Pilati prioris, insertae

libello Desc. Chr. la. A (LXXVI) ... . ULXX— LXXVI.

LXXXVIII INDEX.
XV. De epistola Ponti Pilati (altera). Codi- Pag.
ces quatuor . . . Ὁ . LXXVI sq.
XVI. XVII. De Amphora Β Pile graece A et B.
Codd. decem . LXXVI sq.
XVIII. De Paradosi Pilati. Codd. sex. De re-
sponso Tiberii ad Pilatum et qusdam Herodis
epistolis . . . . . LXXVIHI sq.
XIX. De Morte Pilati. Conferentar Legenda au-
rea et Passionale vetus germamicum . . . . LXXIX sq.
XX. De narratione losephi Arimathiensis LXXX sq.
XXI. De Vindicta Salvatoris. De libello Can-
tabrigiensi anglosaxonico. De similitudine li-
belli qui inscribitur Cura sanitatis Tiberii, a
Fogginio et Mansio publicati . . . . ' LX XXI sqq.
B. TEXTUS EVANGELIORUM APOCRYPHORUM .— 1— 463.
Ϊ. Protevangelium Iacobi. Graece . 1— 49.
H. Pseudo-Matthaei evangelium. Latine (altera
parte inedtum) . . .. . ..... . 50 — 105.
Ij. Evangelium de nativitate Mariae. Latine 106 — 114.
IV. Historia Iosephi fabri lignarii. Ex arabico
latine . . . . . os 115 — 133.
V. Evaugelium Thomae. Graece À e. €. o 194 — 149.
VI. Evangelium Thomae. Graece B (ineditum) . . 160—155.
VII. Evangelium Thomae latinum (ineditum) . 156 — 170.
VIII. Evangelium infantiae. Ex arabico latine . 171 — 202.
IX. Gesta Pilati. Graece A . . . 208 — 265.
X. Gesta Pilati. Graece B (ineditum) 266 — 300.
XI. Descensus Christi ad inferos. Graece 301 — 311.
XII. Gesta Pilati. Latine PD 312 — 367.
XIH. Descensus Christi ad inferos. Latine A . . 368—395.
(XIV. Epistola Pilati prior 892 — 395.)
XV. Descensus Christi ad inferos. Latine B (in-
editum) . . TM 396 — 410.
XVI. Epistola Pilati (altera). Letine TM . 411 — 412.
XVH. Anaphora Pilati, A. Graece . . . 413 — 419.
XVIIL. Anaphora Pilati. B. Graece 420 — 425.
XIX. Paradosis Pilati Graece . . . 426 — 431.
XX. Mors Pilati qui Iesum condemnavit. Latine
(ineditum) . 432 — 435.
XXI. Narratio Iosephi Arimathiensis. Graece . 436 — 447.
XXII Vindicta Salvatoris. Latine (ineditum) . 448 — 463.

ΓΕΝΝΗΣΙΣ MAPIAZ ΤΗΣ ATIAZ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ

YHEPENAOEXOY MHTPOZ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ͂.

Ι.
1 E» ταῖς ἱστορίαις τῶν δώδεκα φυλῶν τοῦ ᾿Ισραὴλ ἦν Ioa-

xs, πλούσιος σφόδρα, xal προσέφερς τὰ δῶρα αὐτοῦ διπλᾶ,

* [ta titulus libi, de quo vide Prolegomena, in codice E legitur.
C:

Διήγησις xai ἱστορία πῶς ἐγεννήϑη v) ὑπεραγία Saotóxos εἰς ἡμῶν σωτη-
ρίαν. O: Δόγος ἱστορικὸς δηλῶν τὴν σύλληψιν (in indice codicis σύλ-
ληνψιν) καὶ ἀπότεξιν τῆς ὑπεραγίας ϑεοτόχον xol ἀειπαρϑένον Μαρίας.

- Τοῦ ἁγίου ἀποστόλου ᾿Ιαχώβου ἀρχιεπισκόπον ἱἹἱεροσολύμων τοῦ ἀδελφοθέον

διήγησις περὶ τῆς γεννήσεως τῆς παναγίας ϑεοτόχον xal ἀειπαρϑένον Ma-
ρίας. G: Δόγος ἱστορικὸς τοῦ ἁγίον ᾿Ιακώβου ἐξηγούμενος ὅπως τὴν ἐξ
ἐπαγγελίας γέννησιν ἔσχεν vj ϑεοτόχος, xol περὶ τοῦ μνηστῆρος αὐτῆς Ἰω-
eno. H: 'Iacogía παλαιὰ συγραφῆσα (sic) παρά τινος παλαιοῦ ἀνδρὸς
᾿Ιαχώβον εἰς τὸν δίκαμον Ἰωσὴφ xoi εἰς τὴν Μαριάμ, περὶ τῆς γεννήσεως
τοῦ Χριστοῦ.

: ᾿στορία ᾿Ιαχώβον τοῦ ἀδελφοϑέου εἷς τὴν γέννησιν τῆς ὑπεραγίας ϑεοτόχου.

: Ἱστορία ᾿Ιαχώβον εἰς τὴν γένεσιν τῆς παναγίας ϑεοτόχον.

: " ἱστοροεὸς εἷς τὸ γενέσιον τῆς ὑπεραγίας S«oróxov, συϊγ)γραφεὶς παρὰ

᾿Ιαχώβον τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ χυρίν. Ρ: ToU dy(ou xol πανενφήμον ἀπο-
στόλου ᾿Ιακώβον ἐπισχόπου ἹἹερωσολύμων (sic) λόγος εἰς τὸ γεννέσιον (sic)
τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν Seoróxov. — Ν: Τοῦ dylov ᾿Ιαχώβον τοῦ
ἀδελφοϑέον λόγος ἱστορικὸς εἰς τὸ γενέσιον τῆς ὑπεραγίας Ssoroxov.

: Ἱστορία ᾿Ιακώβου τοῦ ἀποστόλον εἷς τὸ γενέϑλιον τῆς ὑπεραγίας δεσκοίνης

ἡμῶν Ξϑεοτόχον. [: Λόγος ἱστορικὸς εἰς τὸ γενέϑλιον τῆς ὑπεραγίας ϑεο-
τόχον χαὶ ἀειπαρϑένον Μαρίας.

: Αόγος τοῦ ἁγίου ἐνδόξον xal πανευφήμου ἀποστόλου ᾿Ιακώβον τοῦ ἀδελφο-

ϑέου, ὅτι εἶπε περὶ τῆς ἀτεκνίας ᾿Ιωαχεὶμ xat τῆς στειρώσεως ἔλννης xal
περὶ δρηνήσεως xal προσευχῆς αὐτῶν, xal περὶ τῆς συλλήψεως τῆς ὑπερ- —
αγίας ϑεοτόχου xol περὶ τῆς γεννήσεως αὐτῆς, xal περὶ τῆς σνγχαρίας καὶ
ἀναϑρέψεως αὐτῆς ἕως τριετῆς (τριετοῦς 2), xol περὶ τῆς ἐν τῷ ναῷ εἰσό-
δου αὐτῆς xat ἀνατραφείσης. χαὶ μέχρι δωδεχαετοῦς αὐτῆς ἐν τῷ ναῷ
ὑπαρχούσης. xoi μετὰ ταῦτα δοϑείσης ᾿Ιωσήφ, xci συνέλαβεν ἐν γαστρὶ ἐκ
πνεύματος ἀγίον, xal [περὶ] τῆς ἐλέγξεως ᾿Ιωσὴφ καὶ αὐτῆς ὑπὸ τοῦ ἰε-

Evang. apoer. ed. Tischenadorf. 4

9. PROTEVANGELIUM IACOBI. ]

λέγων Ἔσται τῆς περιουσίας μου παντὶ τῷ λαῷ, xal τὸ τῆς
ἀφέσεώς μου χυρίῳ εἰς ὑλασμὸν ἐμοί 5 Ἤγγονεεν δὲ ἡ ἡμέρα
χυρίου ἡ μεγάλη. xai προσέφερον οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ τὰ δῶρα αὖ-
τῶν. xaX ἔστη χατενώπιον αὐτοῦ ᾿Ρουβὶμ. λέγων Οὐχ ἔξεστίν σοι

ρέως, xol περὶ τῆς ἀπογραφῆς Καίσαρος xoi τῆς γεννήσεως Χριστοῦ xal
τῶν μάγων xol Ζαχαρίον τοῦ φόνου (cod. τὸν φόνον).
Fa Pos: Πρωτεναγγέλιον, ἢ περὶ γεννήσεως Ingo) Χριστοῦ xol τῆς μητρὸς
αὐτοῦ τῆς ἀειπαρϑένον Μαρίας λόγος ἱστορικὸς ἁγίου ᾿Ιαχώβον τοῦ μείονος
(edd. priores μείζονος) συγγενοῦς τε καὶ ἀδελφοῦ τοῦ χυρίον ᾿Ιησοῦ, ἀπο-
στόλον πρώτου xal ἐπμσχόπου πρώτον Χριστιανῶν τῶν ἐν Ἱερσυσαλήμ.
Praeterea cf. Cod. Coisl. CXX. ubi fol. 217 sqq. post indicem librorum ca-
uonicorum recensentur apocryphi, quorum ιε΄ est ᾿Ιαχώβον ἱστορία. Apud Ori-
genem tom. Xl. comment, in Matth. (de la Rue IIT. p. 463.) est Τοὺς δὲ
ἀδελφοὺς ᾿Τησοῦ φασί τινες εἶναι, ἐκ παραδόσεως ὁρμώμενοι τοῦ ἐπιγεγραμμένον
χατὰ Πέτρον εὐαγγελίου ἢ τῆς βίβλου ᾿Ιαχώβον, υἱοὺς Ιωσὴφ éx προτέρας γυ-
γαιχός - -. Gregor. Nyss. in orat. in diem natal. Christi (Opp. ed. Par. {Π.
p. 346 sq.) habet ἼἬχουσα τοίνυν ἀποκρύφον τινὸς ἱστορίας τοιαῦτα παρατιϑεμένης
τὰ περὶ αὐτῆς (i. e. Μαρίας) διηγήματα. Epiph. haeres. LXXIX. δ. 5. Εἰ
γὰρ ἡ τῆς Μαρίᾳς ἱστορία xal παραδόσεις ἔχουσιν ὅτι ἐρρέθη τῷ πατρὶ αὐτῆς
Ἰωαχεὶμ, ἐν τῇ ἐρήμῳ - -.. (Pseudo-) Eustath. Antioch. comment. in
Hexaemieron peg. 70. (ed. Allat. Lugduni 1629.) Αξιον δὲ xoi τὴν ἱστορίαν ἣν
διέξεισι περὶ τῆς ἁγίας Μαρίας ᾿Ιάχωβός τις éxs)3et. Georg. Nicomtd,
orat. iu oraculum conceptionis S. Deiparae (in Combefis. Novo Auctar. p. 1000.)
OUte γὰρ ἡ τὰ περὶ αὐτῶν διηγουμένη ἱστορία - - φησίν. In decreto Ge-
lasii de libris recipiendis et non recipiendis cap. VI. δ. 9. est Evangelium no-
wine Jacobi minoris apoeryphum. | (C£. Credner Zur Geschichte des Kanons p. 215.)
I, 1. Ἔν ταῖς usque Ἰσραήλ: ita codd. omn., item Geo. | ἦν (I add ὁ,
item Geo τις) "Io. πλ. og. : P ἦν τις ἀνὴρ x. σφ., ὄνομα Ἰωακ. | προσέφερε
(-ot» P) cum,codd. omnibus, item Geo: F προσεφέρετο | διπλᾶ: CIO add
κατὰ τὸ ἔϑος.. F* add χυρίῳ τῷ ϑεῷ (Geo p. 1052. δῶρα τῷ χυρίῳ διπλᾶ, sed.
p. 1000. διπλᾶ τὰ δῶρα αὐτοῦ | λέγων cum ACI Eust Geo. (semel add ἐν ξαυ-
τῷ)... BDEFSLOP Poe add ἐν ἑαυτῷ | "Ectat (G Foro; item Geo, séd p. 1009.
ἔσταν) : cdd. plerique add τό, G τά, non item AD. (Sequens τό nullus om) |
περιουσίας cum ABCDFbGILN Eust Geo.. EF&M περισσείας.. P ὑπηρεασίας..
coniecit Hofm περιστίας vel περιερείας | ἀφέσεώς pov cum ABEF&LOP Geo..
CDI (Eust) om μὸν | χυρίῳ cum A (sic; scriptum est ut solet xà).. 1 om..
BDFsLOP (Eust) Geo! χυρίῳ τῷ ϑεῷ.. Pos apud deum.. CÉ Geo! χυρ. τ. 3.
gov | εἰς U. ἐμοί: haec Geo non affert | Eust sic: φάσχει γάρ (Idxo-
βός vt), ἐν ταῖς φνλαῖς τοῦ Ἰσραὴλ ἄνδρα πλούσιον yeyevi-
σϑαι ὀνόματι Ἰωαχείμ, ὃς xa9' ἑορτὴν διπλάσιον τῶν ἄλλων
δῶρα τῷ ϑεῷ προσεχόμιζεν, οὕτω λέγων Τὸ τῆς περιουσίας ἐν
παντὶ τῷ λαώ, καὶ τὸ τῆς ἀφέσεως εἰς ἱλασμὸν ἐμοὶ χυρίῳ
τῷ 9εῴ.
2. Ἤγγυιεν (sive - χε) cnm AF2IO.. BCDELP ἤγγισε (sive - σεν) ἡ
ἡμέρα cum ABCDEILOP etc.. F& om vj | οἱ νἷοί: D om οἱ | Ἰσραήλ: Fe
τοῦ "Iop. | αὐτῶν: Fa add. ὁμοίως δὲ καὶ Ἰωαχεὶμ τὰ δῶρα αὐτοῦ, item Fb xol

PROTEVANGELIUM IACOBI. 3

πρῶτον προσενεγχεῖν τὰ δῶρά σου, καθότι σπέρμα οὐκ ἐπκοίη-
σας ἐν τῷ ᾿Ισραήλ. ᾿ Καὶ ἐλυπήθη ᾿Ιωαχεὶμ, σφόδρα, καὶ ἀπίει
εἰς τὴν δωδερκάφυλον τοῦ λαοῦ λέγων Θεάσομαι τὴν δωδεχάφυ-
λον τοῦ Ἰσραήλ, εἰ ἐγὼ μόνος οὐκ ἐποίησα σπέρμα, ἐν τῷ ᾿Ισραήλ.
χαὶ ἠρεύνησε. καὶ εὗρε πάντας τοὺς δικαίους ὅτι σπέρμα ἀνέ-
στησαν ἐν τῷ Ἰσραήλ᾽ xai ἐμνήσθη τοῦ πατριάρχου ᾿Αβραάμ,
ὅτι ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ ἔδωχεν αὐτῷ ὁ θεὸς υἱὸν τὸν Ἰσαάκ.
* Καὶ ἐλυπήθη "Ioa. σφόδρα, xai οὐκ ἐφάνη τῇ γυναικὶ αὐ-
τοῦ ἄλλ᾽ ᾿ἔδωχεν ἑαυτὸν εἰς τὴν ἔρημον χάκεῖ ἔπηξε τὴν σχη-

᾿Ιωαχεὶμ. προσέφερεν, item L καὶ ᾿Ιωαχεὶμ xal αὐτὸς προσέφερε τὰ δῶρα αὐτοῦ |
κατενώπιον cum BDEOP ; item L ἐνώπιον... ACF8 χατέναντι; item I χατεναντίον |
αὐτοῦ: Αἴ xvplov | ἹΡουβίμ cum ABLOP; Fs Ῥουβείμ.. Thi (cum Fb et ut
videtur aliis) "Povygrv.. Eust 'Ῥουβίν. Praeterea A praem ἀνὴρ ἐκ φυλῆς, P d;
F» add ὁ ἀρχιερεύς, Eust τις | λέγων: A add τῷ Ἰωαχείμ | πρῶτον oum
BEF* f, (post σου) P Geo! et! in margine; A πρότερον... O πρώτως, D πρώ-
τος.. C Geo! πρώτῳ .. δ Pos om | P προδενέγχαι.. D προσφέρειν |. B Pos
τὸ δῶρόν σου | ἐν τῷ (F*L om) Ι,σραήλ: O Pos ante οὐχ ponunt | Eust εἷς
pergit: Ἐνστάσης οὖν τῆς μεγίστης τοῦ χυρίον ἑορτῆς, xal
κάντων xatd τὸ sio 3óc τὰ δώρα τῷ S«G προσχομιζόντων, προσ-
εὐνεγχεῖν πρῶτος αὐτὸς ὅρμησεν. xal Pouglv τις διεχώλυσεν
αὐτὸν προσοῖσαι πρῶτον, λέγων μὴ ἐξεῖναι αὐτῷ, χαϑότι ἄτε-
χυος ἐν τῷ Ἰσραὴλ χαϑέστῃηχεν.

8, Καὶ ἔλνπήϑη ᾿Ιωαχείμ (D add ἐν ἑαυτῷ) usque σπέρμα ἐν τῷ ᾿Ισραήλ:
haec om ἃ (ab ἐν τῷ Ἰσραήλ altero ad alterum transilaisse videtur) | ἀπίει
(CE*L ἀπίει, BO drj, P ἀποίη, I ἀπῆλθεν) : CO add εἰς τὸν οἶκον av-
τοῦ. xal ἐλθών | τήν cum BOP; Rem ut videtur EFb et alii .. CF* aliique
οἱ videtar τό | τοῦ λαοῦ cum CF*LP etc... BO τοῦ ᾿Ισραήλ | λέγων cum DP,
item addito ἐν ἑαυτῷ BEFSFPL Pos .. C λέγει |. Θεάσομαι (P -σώμεϑα,. B
ΠΙορευϑεὶς Sedo.) τὴν ἃ. v. Ἴσρ. cum BEFPLP Pos (in tribubus Israel) .. D Πῶς
ἔσομαι τῶν δώδεχα φυλῶν τοῦ λαοῦ .. CO ni nisi"Oqopat .. Ἐπ plane om |
εἰ ἐγὼ μόνος οὐχ ἐπ. σπέρμ. (O σπ. οὐκ ἐπ.) ἐν (G om) τῷ (F*O om) Ἰσραήλ:
B plane om .. D ἐγὼ μόνος [adde ὃς] ovx ἀνέστησα σπ. ἐν 'Iop. | καὶ (B add
ἀπελθὼν) ἠρεύνησε (i! ἐξηρεύν.) cum ABEL.. CDF* ἠρεύνησε (D ἐρευνήσας)
δέ | εὗρε cum ABCD (εὐρών) F&SL.. E Pos ἴδε | πάντας τούς: ΔΙ om τούς |
δοιαίους: A ἁγίους [ ὅτι σπέρμ. ἀνέστησαν (D ante ox. ponit, E post Ἰσραήλ;
B ἐποίησαν) ἐν τ. ᾿Ισραήλ: Fb ὅτι om. τῷ Iop. ἀνέστησαν .. Α διδόντας σπέρμα
ἐν τῷ Ἰσρ. | P om καὶ ἠρεύν. usque ἀνέστ. ἐν τ. σρ. | ἐμνήσθη: A add
Ἰωακείμ | d» τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ com BDEIL (plerique add αὐτοῦ)... DFe Pos
ἐν ταῖς ἐσχάταις αὐτοῦ (ΕΒ Pos om) ἡμέραις... A ἐπ’ ἐσχάτον τῶν χρόνων .:
P ἐν τῷ γήρει | ὁ (F* om) ϑεός cum ΑΟΡΔΡ Pos eto... ΒΕΡῚ, χύριος ὁ ϑεός
(δ᾽ add ἡμῶν) | De Ewt vide ad 4.

4, οὐκ ἐφάνη cum BCFaP Pos etc .. À οὐχ ἐνεφάνησεν (sic) .. L ἀπῆλθε
καὶ οὐκ éyepow(oSwm) | τ΄ vuv. αὐτοῦ: Fb add "Avyg | εἷς τὴν (Fe τὸν) ἔρημον:
FP εἰς τὴν ὀρεινήν | wixe (A xal) ἔπηξε v, ox, αὐτοῦ (Pos om) cum (A) B

4

Á PROTEVANGELIUM IACOBI.

wi» αὐτοῦ, καὶ ἐνήστευσεν ἡμέρας τεσσαράκοντα xol νύχτας
τεσσαράκοντα, λέγων ἐν ἑαυτῷ Οὐ χαταβήσομαι οὔτε ἐπὶ
βρωτὸν οὔτε ἐπὶ ποτὸν ἕως οὗ ἐπισχόψεταί με χύριος ὁ θεός μου,
xai ἔσται μου ἡ εὐχὴ βρῶμα xai πόμα.

Il.

! Ἢ δὲ γυνὴ αὐτοῦ " Avv, δύο θρήνους ἐθρήνει xal δύο xo-
πετοὺς ἐχόπτετο, λέγουσα Κόψομαι τὴν χηρείαν μου, χόψομαι
xaX τὴν ἀτεχνίαν pou. 7 Ἤνγγισεν δὲ ἡ ἡμέρα χυρίου ἡ μεγάλης.
καὶ εἶπεν ᾿Ιουδὶθ ἡ παιδίσκη αὐτῆς Εως πότε ταπεινοῖς τὴν ψυ-
χήν σου; ἰδοὺ ἤγγυκεν ἡ ἡμέρα χυρίου ἡ μεγάλη, χαὶ οὐκ Ets-
στίν σοι πενθεῖν᾽ ἀλλὰ λάβε τοῦτο τὸ χεφαλοδέσμιον, ὃ ἔδωχέν

Pos; item Eust ,. CF& etc xol ἔπ, τ. ox. αὖτ. ἐχεῖ .. P om | A Pos ccooap.
ἡμέρ. xal τεσσαρ, νύχτας.. Geo ἡμέρ. καὶ νύχτ. τεσσαρ... P ἡμέρες (sic) τεσσ. |
ἐν ἑαυτῷ: Geo om., B add Ἰωαχείμ | A χαταβήσωμαι.. Geo in margine
ἀναβήσομαι .. Fb add ἔνϑεν εἰς τὸν. οἶκόν pov, item G £y οἴκῳ μὸν | οὔτε
plene bis cum ABDILP Geo .. CFs οὔτ᾽ his | βρωτὸν ([ - τῶν) et ποτόν (I
-t$y) cum ABCI Geo .. F* βρῶμα et ποτόν, D βρώματος et πώματος .. LP
βρῶσιν et πόσιν | ἕῳς οὗ cum AEIP .. BC ἕως ,. DFa ἕως ἄν. | ἐπισκέψεται
cum ABIP.. CF& - ψηται.. D ἐπιβλέψηται |. χύρ. ὁ 3c. μον cum EF&P, item
omisso μὸν ABD .. C χύριος, 1 ὁ xuptoc ., Pos om £uc usque 3c. μου | μὸν
ἡ εὐχή cum DEI, item ἡ εὐχή μον A.. BCP poc ἡ εὐχή .. F8 μοι ἡἣ εὐχή
μον | Qoo. καὶ πόμα (sic BCP; DEFaI πῶμα): A βρῶσις x. πόσις .. Pos om
x. πόμα | Eust (post καϑέστηκεν) pejt: xal λυπηϑεὶς ἐπὶ τοῦτο εἰς
τὴν ἔρημον ἀφίχετο, xàxsi πήξας σχηνὴν ἱχέτενε τὸν ϑεὸν xa-
ρασχεῖν καὶ αὐτῷ ὥσπερ τῷ ᾿Αβραὲὰμ γνησίον παιδὸς σπορᾶν.
-μόνον γὰρ ἐγνώχειξαυτὸν (adde ἄτεχνον) ὑπάρχειν ἐν τῷ Ἰσραήλ'
ἄχρις ἡμερῶν νηστεύων τεσσαράχοντα ἱχέτενε τὸν ϑεόν.

W, 1. ἐϑρήνει: I om, item 1, qui pergit ἐκόπτετο xol δύο χοπετούς | ἘΝ
λέγουσα ἐν ἑαυτῇ -. À λέγουσα Τί ποιήσω | τὴν χηρείαν cam CDEP* εἰς...
BL τὴν χηρωσύνην ([, - ροσύνην) .. Α τῇ χειρίᾳ (i-e. χηρείᾳ). Idem τῇ ἀτε-
xva.| χόψομ-. (IL Pos om) xat (1 4) cum BDE .. AC xol χόψομαι.

2. ἼἬγγισεν (- σε) δέ cum ABC etc .. F8 [Ἤγγιχε δέ .. Fb ᾿Ιδοὺ γὰρ ἤγ-
vov [.ἡἣἡ ἡμέρα: F* om y | B τοῦ χυρίαυ omisso τ μεγάλη |. εἶπεν: BE add
αὐτῇ, D πρὸς αὐτήν | ᾿Ιονδίϑ. (C - 853) : A 'Iov3, L "Iov3t.. DEFb ᾿Ιουϑήν ..
GI Ἰουϑίνη ...B om (vide igitur infr) | B om αὐτῆς | B Μέχρι πότε | AI
ταπεινῇς .. L add χυρία μου | ἰδοὺ. (τὰ AE; BF& om; C add γὰρ) ἤγγικεν (ita
BEF? etc, AC - ot; B add γὰρ) ἡ. (F* om) ἡμέρα xup. xj μεγάλη (BF& om ἡ
M£y-) .. variant alii (I Pos oux ἔξεστί o. πενϑ. διότι etc pro ἰδοὺ ἤγγ. etc) | 1
om ἀλλά | τοῦτο τὸ χεφαλοδ. com BC Pos etc .. DF&I τὸ χεφ. τοῦτο... A om
τοῦτο | ὃ (B ὅπερ) ἔδωχέν (D δέδωχῷ, pot ἡ xvp. t. ἔργον (D add pov): 1
Pes om; contra agnoscit. etiam Geo. .Praetereg A add xol δῆσαι αὐτῷ (simi-

PROTEVANGELIUM lACOBI. 5
wot ἡ κυρία τοῦ ἔργου, xai οὐχ ἔξεστίν μοι ἀναδήσασθαι αὐτό,
καθότι παιδίσκη εἰμί, χαὶ χαραχτῆρα ἔχει βασιλικόν. ὅ Καὶ
εἶπεν Αννα ᾿Απόστηθι ἀπ᾿ ἐμοῦ, xai ταῦτα οὐκ ἐποίησα, xal
χύριος ἐταπείνωσέ με σφόδρα᾽ μή πως πανοῦργος ἔδωχέν σοι
τοῦτο; καὶ ἦλθες χοινωνῆσαί με τῇ ἁμαρτίᾳ σου. xaX εἶπεν "Tou-
$6 Τί ἀράσομαί σοι, χαθότι κύριος ἀπέκλεισε τὴν μήτραν σου

τοῦ μιὴ δοῦναί σοι καρπὸν ἐν τῷ ᾿Ισραὴλ; * Καὶ ἐλυπήθη Αννα
σφόδρα, καὶ περιείλατο τὰ ἱμάτια αὐτῆς τὰ πενθικά, xal ἀπε-

liter 1 Pos xot ἀνάϑησαι αὐτῷ τὴν χεφαλήν σου) | xot οὐχ ἕξ. μοι cum C etc..
Ῥὰ ὅτι οὐχ ἔξ. p... B οὐχ ἕξ. γάρ pot, A ἐμοὶ γὰρ οὐχ ἕξ. ἀναδήσασϑ".
αὐτό cum BCFb.. FaL δήσασϑαι (L περιδ.} αὐτό... Α δῆσαι αὐτῷ .. Pos om
xg οὐχ ἕξ. μ. ἀναδ. αὐτό | χαϑότι cum CDIF& ,. B διότι... Α ὅτι |. παιδίσχη
εἰμί cum (A)B .. CD παιδ. σού εἶμι (D add ἐγώ) .. F& rou. εἰμὶ σή... 1 ἐγὼ
παιδ. cov | xoi yap. ἔχει (B add τοῦτο) βασ. (L add αὐτό) cum (A)BL .. CI
καὶ (f add σὺ) yap. ἔχεις βασιλικόν. — Eandem lectionem Geo agnoscere videtur
(cf. p. 1025. οὐχ xj τοῦ βασιλικωτάτου γένους ὑπόληψις πρὸς τὴν τοιαύτην ἐμε-
τεώρισεν ἔννοιαν). Α totum locum sic habet: ὅτι χαραχτῆρα ἔχει βασιλικόν, xal
παιδίσχη εἰμί. Pos Sicut ením sum ancilla (ua , formam regiam habes.

3. "Aw: L add πρὸς τὴν παιδίσχην αὐτῆς | ᾿Απόστηϑι cum ABC etc ..
Fadxocta | dx ἐμοῦ: D add σχάνδαλον | ταῦτα cum ACFS etc .. BEL Pos
tovto | xuptog cum A, item (ὁ χύρ.) FeI .. BCF& χύρ. d ϑεός.. Pos deus | A
om σφόδρα | Α wr xote.. D μή | πανοῦργος (A πανούργως, EF add τις) ἔδωχ.
(E δέδωκε) σοι τοῦτο (Α αὐτῶ i. e. αὐτό) cum ACEF* .. B τοῦτο πανούργως
Q3. σοί τις -. D τοῦτο πανούργως ἔδωχάς μοι .. I nil nisi πανοῦργος, statimque
pergit ἦλθες .. Pos videsis ne forie inficiat me deus tuo peccato, omissis sqq. | D
qASag .. Fb ϑέλεις | χοινωνῆσαί με cam ACDFeI etc .. B ποιῆσαι χάμΣ xoc
γωνῆσαι | DI τῆς ἁμαρτίας cov | xoi (Pos om) εἶπεν cum ABDEF8 etc .. €
εἶκε (4. Praeterea CE add αὐτῇ | ᾿Ιουδῶ: A 'IoU9 .. B Οὐθένη, D ἡ 'Iov-
“ἦν .. C Ἰουδήδ .. E ἡ παιδίσχη αὐτῆς. Praeterea BC add ἡ παιδίσχη αὐτῆς,
F* κα παιδ. αὐτῇ, D wj xdi. τῇ ἔΑννᾳ, sed A nihil addit. Pos praem ancilla |
cx cum ABCF*1.. ELM σε | xaSétt χύρ. ἀπέχλ. cum A .. BI Pos xaSótt οὐχ
ἤχουσας τῆς φωνῆς μου; ἀπέχλ. γὰρ (B xol ἰδοὺ συνέχλ.) xup. ὁ ϑεός .. Pos
merito sane clausit deus .. C χαϑότι οὐχ ἤχονσας τῆς φων. pov; μὴ μεῖζον τούτου
ἀράσομαί σοι, ὅτι ἀπέκχλ. χύρ. ὁ ϑεός .. EFeFPLMN μὴ (F*N μήτ᾽ μεῖζον
(EN post τούτου, τοῦτο) τούτον (Β8 om, Ν τοῦτο) ἀράσομαί σοι (ELM σε), χα-

“ότι οὐκ ἤκουσας τῆς φων. μου; ἀπέχλ. γὰρ ὁ ϑεός .. D μὴ τοῦτο ἀράσομαί
σοι; ἐστέρησε γὰρ ἀπὸ σοῦ χύρ. ὁ ϑεός | D om σοι | A ἐν Ἰσραήλ
4. Post σφόδρα solus A haec addit: xal ἐχόπετο (sic, ni fallor) χοπετὸν
μέγαν, ὅτι ὀνειδίσϑη ὡς πασῶν τῶν φυλῶν Ἰσραήλ. xei ἐν αὐτῇ (sic, non aU.)
γενομένη εἶπεν Τί ποιήσω; κλαίσυσα (cod. χλέ-) προσεύξομαι πρὸς κύριον τὸν
S$zóv μου, ὅπως ἐπισχέψηταίΐ με [περιείλατο oum ADEFS FP LMN .. BC περιεί-
Aro | πενϑικά:: B νυμφιχά; idem postea πενϑιχά pro νυμφικά [ F8 ab altero
τὰ ἱμάτια αὐτῆς ad alterum transiluit | xoi ἀπεσμήξατο (cum AEF ILMN ; BC
ἐσμήξατο) T. “κεφ. αὐτῆς .. D om.. A add xal περιείλατο πᾶσαν 9λίψιν ἀπ

6 PROTEVANGELIUM IACOBI.

συήξατο τὴν χεφαλὴν αὐτῆς xal ἐνεδύσατο τὰ ἱμάτια αὐτῆς τὰ
νυμφικά, xai περὶ ὥραν ἐνάτην κατέβη εἰς τὸν παράδεισον τοῦ
περιπατῆσαι. χαὶ εἶδε δαφνηδαίαν, χαὶ ἐκάθισεν ὑποκάτω αὐ-
τῆς. χαὶ ἐλιτάνευσεν τὸν δεσπότην λέγουσα 'O θεὸς τῶν πατέ-
ρῶν ἡμῶν, εὐλόγησόν με xa ἐπάκουσον τῆς δεήσεώς μου. χα-
ὼς. εὐλόγησας τὴν μήτραν Σάρρας xol ἔδωχας αὐτῇ υἱὸν τὸν
Ἰσαάκ.

11.
! Καὶ ἀτενίσασα. εἰς τὸν οὐρανὸν εἶδε χαλιὰν στρουθίων ἐν

τῇ δαφνηδαίᾳ, καὶ ἐποίησε θρῆνον ἐν ἑαυτῇ λέγουσα Ot μοι,
τίς με ἐγέννησεν ; ποία δὲ μήτρα ἐξέφυσέ με; ὅτι κατάρα ἐγεν-
νήθην ἐγὼ ἐνώπιον τῶν υἱῶν Ἰσραήλ, xal ὠνειδίσθην, καὶ ἐξε-

αὐτῆς | i ἐνέδνσε | D om τὰ ig. αὐτῆς | ἐνάτην cum B etc.. AF& εἰς ἐν-
νάτην | εἶδε (Fb ἴδεν) .. A Pos ἰδοῦσα (omisso xal seq.) .. B εὗρε | δαφνη-
δαίαν cum AD (- δέα) EFs (ΕΒΔ - νιδέαν) I (δαφνιδ.).. B δαφνίδα... CL δάφνην
(L add δένδρον) .. M δένδρον δάφνης | x. ἐχκάϑ. ὑποχ. αὐτῆς (1, ὑπ᾽ αὐτήν,
Fb ὑπὸ τὴν δαφνιδέα) .. L add xol ἠϑέλησε τοῦ ἀναπαῆναι .. E (omisso καὶ
ἕλιτάν.) sic: xol ἱκέτευεν ὑποχάτω αὐτῆς | F* ἐλιτάνευε | τὸν δεσπότην cam
ΑΒΌΡΔΙΙ, (τ. ἑαυτῆς δεσπ,) .. C τῷ δεσπότῃ | Ὁ ϑεός: Fe d ϑεός ἡμῶν
onm ABE Eust.. CF* Pos μον | εὐλόγ. με (Fb χάμξ) xoi ἐπάχουσον (EFb add
τῆς φωνῆς) τῆς δεήσ. (F* om τ. δεήσ.) μου (habet haec etiam Eust) .. A ἐλέη-
σόν με xol εἰσάχουσόν μον τῆς δεήσεως, xal εὐλόγησόν με | xaS. εὐλόγησας
(ita etium Eust) .. C καϑ. ἐπήχουσας καὶ ηὐλόγησας Ἐπ τῆς Σάρρας | Το-
tum hoc caput Eust absolvit his: Ὁμοίως δὲ xat ἡ ὁμόξνγος αὐτοῦ
xtptSepuévyn ἐσθῆτα εὐτελῆ ἐδέετο τοῦ ϑεοῦ τυχεῖν γονῆς. ἐπι-
στάσης δὲ τῆς μεγίστης ἡμέρας τοῦ ϑεοῦ λαμπρὰν στολὴν ἀμ-
φιένννται' οὐ γὰρ ἦν ϑεμιτὸν ἐν ταύτῃ τῇ ἑορτῇ πένϑιμον ἠμ-
φίασϑαι στολήν. περὶ γοῦν τὴν ἐνάτην ὥραν τῆς ἡμέρας ὑπό
τι δένδρον ἐν τῷ παραδείσω αὐτῆς χαϑεσϑεῖσα ἱχέτενε λέ-
γονσα τῷ ϑεῷ Ὁ ϑεὸς tà» πατέρων ἡμῶν, εὐλόγησόν με καὶ
éxáxovcoy rfc δεήσεώς μον, χαϑὼς εὐλόγησας τὴν μήτραν
'Σάρρας καὶ ἔδωκας αὐτῇ vióv τὸν Ἰσαάκ.

ΠΠ|,1. ἀτενίσασα .. E ἀναβλέψασα.. F8 ἡτένισεν. D ἀνέτεινε τὸ ὄμμα.
Praeterea CE (non ΑΠΕΔΙ, Pos etc) add Αννα, item B post oupavóv. A add
μετὰ δαχρύων οὐρανόν: L add τοῦ δένδρον, Fb xoi ἔχλαυσεν | εἶδε (EFb
ἴδεν)... DF& xol εἶδε | χαλιάν: Fb νοσσιάν | δαφνηδαίᾳ cum ΑΕ (- δέᾳ) etc..
BCFs δάφνῃ... D om ἐν τ. δ. | ἐποίησε: B ἐποίησεν "Ava ... Α ἐδρήνησε |
θρῆνον: Fb L add μέγαν. DL add ἤάννα |. C Οἵ μοι, ot μοι |. τίς με: 1 τίνι
ὡμοιώθην ἐγώ, ἣ τίς με (. IL om δέ |. ἐξέφυσε: A Érexc .. D ἐξέϑρεψε (om
με seq) | κατάρα ἐγεννήθην ἐγώ: AF*I ἐγώ (A add μόνη) xav. ἐγενν. .. B
x&t. καὶ ὄνειδος ἐγενήθην |. éd. (Eom) x. vL ᾿Ισραήλ: D τοῖς υἱοῖς 'Iop. ἐνώ--
Tue αὐτῶν ὠνειδίσνην (A ὀνειδίσθη): Fel Pos ὀνείδισαν (I evel.) | éte-

PROTEVANGELIUM [ΑΟΟΒΙ. 7

μυχτήρισαν με ἐκ ναοῦ xopíou. 2 Οἵ μοι, τίνι ὡμοιώθην ἐγώ;
οὐχ ὡμοιώθην ἐγὼ τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι xai τὰ πετεινὰ
τοῦ οὐρανοῦ γόνιμα εἶσιν ἐνώπιόν σου, χύρι. OU μοι, τῶι
ὁμοιώθην ἐγώ: up ὡμοιώθην ἐγὼ τοῖς θηρίοις τῆς γῆς. ὅτι xal
τὰ θηρία τῆς γῆς γόνιμα εἰσιν ἐνώπιόν σου, χύρε. "Ot μοι,
τῶι ὡμοιώθην ἐγώ; οὐχ ὡμοιώθην τοῖς ὕδασιν τούτοις, ὅτι χαὶ
τὰ ὕδατα ταῦτα γόνιμα εἰσιν ἐνώπιόν σου, κύριε. Οἷἵ μοι, τῶι
ὡμοιώθην ἐγώ: οὐχ ὡμοιώθην ἐγὼ τῇ γῇ ταύτῃ. ὅτι xal ἡ γῆ
προσφέρει τοὺς χαρποὺς αὐτῆς χατὰ χαιρόν, χαὶ σὲ εὐλο-
γεῖ, κύριε.

μυχτήρισάν μὲ cum BDE (add xol ἐξώρισάν με, Rem Pos) ΕΔΙ,... 1 ἐξέβαλον,
Ἐν ἐξεβλήϑην .. A ἐξεδιώχϑην .. C ἐξεμνχτηρίσϑην ἐχβληϑεῖσα | dx (E add
tov) ναοῦ : F* dy τῷ ναῷ... L om (una cum xvplovy) | xvplov cum Αἴ. F& τοῦ
Sto μον .. CDFb Pos xup. τοῦ ϑεοῦ μον (Pos om) .. B olxov χνρίον ϑεοῦ μον.

2. Ot pw usque primum χύρις cum ABCDFPILMN: EFe om | τίνι: A
t| ὡμοιώθην: ἃ ubique ὁμοιώϑην | ovy, ὡμοιώϑ. ἐγώ: B οὐδέ | xol τὰ xr.
t. οὐρανοῦ: AFb χαὶ αὐτά | Α γόννμά (sic A ubique) ἐστιν | χύριε: D add
xal σὲ εὐλογοῦσιν | OT pot, τίνε (A τῇ ὠμοιών. ἐγώ (Ἐπ om; A add τοῖς 35-
οἷοις τῆς γῆς); οὐχ ὡὠμοιώϑ. ἐγὼ (B οὐδέ pro οὐχ dj. ἐγ.) τοῖς ϑηρίοις (E
στρουσίοις) τῆς γῆς (Ὁ τοῖς ἀλόγοις ζώοις, A αὐτά pro ἐγὼ usque γῆς), ὅτι
xai τὰ (Ἐπ ὅτι αὐτὰ τὰ) ϑηρία (E στρονϑία) τῆς γῆς (AB Pos ὅτι xal αὐτά, €
ὅτι xol τὰ ἄλογα ζῶα) γόν. εἶσιν (Fa ἐστιν) ἐνώπ. σ. χύριε cum A (B; sed ponit
post Οἵ μοι - - τῇ γῇ ταύτῃ etc) (C) DEFe (ΕΝ 1,ΜΝ) Pos, Ex his ΒΕΡῚΜΝ
addunt: Ot μοι, τίνι ὡμοιώθην ἐγώ; οὐχ ὡμοιώθην ἐγώ (B οὐδέ pro οὐχ dp.
ἐγ.) τοῖς ἀλόγοις ζώοις, ὅτι χαὶ τὰ ἄλογα ζῶα (Β ὅτι καὶ αὐτὰ) γόνιμά εἰσιν
(ἐστιν) ἐνώπιόν σον, χύριε.

3. Of μοι, τίνι (Α τῇ dy. ἐγώ; οὐχ ep. ἐγὼ (B om) τ. 08. τ᾿ | χαὶ τὰ
ὕδατα ταῦτα cum FPLMN, item omisso ταῦτα C .. BDFe xol (δ om) αὐτὰ
τὰ 08. .. AI Pos xal αὐτά | χύρις: hoc loco addumt editiones antiquiores Ot
μοι, riw ὠμοιώϑην ἐγώ; ovy ὠμοιώϑην ἐγὼ τοῖς χύμασι τῆς ϑαλάσσης, ὅτι
xai τὰ χύματα γαληνιῶντα xol σχερτῶντα, xal οἱ ἐν αὐτοῖς ἰχϑύες εὐλογοῦσί oc,
χύριε. Horum priorem partem Ot μοι usque ϑαλάσσης cdd. nostri omnes omit-
tunt; posteriorem vero inde ab ὅτι xal. vel totam vel ex parte vario modo ple-
rique taentur. Α sic: xal οἱ ἰχϑύες αὐτῶν εὐλογοῦσί σε, xüpu. B: τὰ γὰρ
χύματα αὐτοῖς γαληνιῶντα σὲ εὐλογοῦσι, χύριε. Fb: xal αὐτὰ γὰρ τὰ κύματα
ἀλεύοντα (ἀλύοντα 72) xal σχιρτῶντα σὲ εὐλογοῦσι, χύριε. I: xal γὰρ τὰ ὕδατα
γαληνιῶντα καὶ σχιρτῶντα τοῖς χύμασιν ἅμα τοῖς ἰχϑίοις (sic) τῆς ϑαλάσσης σὲ
εὐλογοῦσι. | LM: ὅτι xai τὰ χύματα αὐτῶν γαληνιῶντα xal οἱ ἰχϑύες αὐτῶν

σχιρτῶντες σὲ εὐλογοῦσι, χύρις. DEN: ὅτι καὶ τὰ χύματα (D add τῆς 3αλάσ-
σης) γαληνιῶντα καὶ σχιρτῶντα (D add clo), xai οἱ ἰχϑύες (D add αὐτῆς, Ν
[τῆς 7] ἧἡαλάσσης) ευλογοῦσί σς, xüpte. Similiter Pos | Οἵ μοι, xiv (A τὸ
dpoui9. ἐγώ; ovy GU. ἐγὼ (B om) τῇ γῇ ταύτῃ (cum ABF&SFPLMN; C Pos
aii om), ὅτε καὶ ἡ γῆ αὕτη (cum FbLMN; BCF* Pos om; A ὅτι xol αὐτή)
τροσφέρει (Ὁ τρέφε | F* om χατὰ χαιρόν εὐλογεῖ: Α - οῦσιν | Οἱ, ed

8 PROTEVANGELIUM ΤΑΟΘΟΒΙ.

IV.

! Καὶ ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου ἐπέστη Merov αὐτῇ Αννα Avo,
ἐπήχουσε κύριος τῆς δεήσεώς σου, xal συλλήᾳᾳ xal γεννήσεις,
xol λαληθήσεται τὸ σπέρμα σου ἐν ὅλῃ τῇ οὐκουμένῃ καὶ εἷ-

Ν) - , e , 1 , ῳ ».
πεν "Ava, Ζῇ κύριος ὁ θεός μου, ἐᾶν γεννησὼ εἴτε ἄρρεν εἴτε
θῆλυ, προσάξω αὐτὸ δῶρον χυρίῳ τῷ θεῷ pou, καὶ ἔσται λει-
τουργοῦν αὐτῷ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ξωῆς αὐτοῦ. ^ Καὶ ἰδοὺ
“ἦλθον ἄγγελοι δύο λέγοντες αὐτῇ Ἰδοὺ Ιωαχεὶμ. ὁ ἀνήρ σοὺ ἔρ-
χεται μετὰ τῶν ποιμνίων αὐτοῦ. ἄγγελος γὰρ χυρίου χατέβη
hoc caput Germani Constantinop. haec (Combef. Nov. auctar. 1. p. 1416):
ὁμοίωσόν με τοῖς πετεινοῖς, τοῖς ϑηρίοις τῆς γῆς, τοῖς τῆς ϑαλάσσης ἰχϑύσιν,
ὅτι xal αὐτὰ γόνιμά εἶσιν ἐνώπιόν σου, χύριε. Item Geo (l. l. p. 1032): διὰ
τοῦτο ἐν τῇ μονῳδουμένῃ προσευχῇ πετεινῶν xol τετραπόδων, ϑηρίων τε xol γῆς
xal τῶν ἐν τῇ γῇ φνομένων, ὑδάτων τε καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς ἐγγονιζέντων ζώων
παρεισάγει μνήμην. Eust pergit his: xal ταῦτα λέγονσα ἀφορᾷ εἷς τὸ
δένδρον, xal ϑεασαμένη στρουϑὸν τὰ νοσσία ξαντοῦ περιέ-
ποντα, πιχρῶς στενάξασα xal κωχύσασα εἶπεν Ὦ δὴ κύριε, ὅτι
οὐδὲ τοῖς πετεινοῖς τούτοις ὡμοίωμαι γονίμοις ὑπάρχονσι.
xal ταῦτα βοώσης αὐτῆς πρὸς τὸν ϑεόν, ἄγγελος etc.

IV, 1. Καὶ ἰδού: D Καὶ ταῦτα εἰποῦσα ἐν ἕαντῇ διαλογιζομένη, ἰδού |
ἐπέστη: A ὥφϑη, L ἐφάνη (Eust) .. ΒΏ ἔστη χατενώπιον αὐτῆς | λέγων αὐτῇ:
ΑΙ, αὐτῇ λέγων,. D λέγων πρὸς αὐτήν | Α Αννα Αννα, hoc accentu. Item
A alibi. | χύριος cum A .. B Pos Geo ὁ ϑεός .. CF8 χύρ. ὁ ϑεός | xol συλ-
λήψει (- et cum AD; BCF9 - yq) cum AB Geo .. CF3 Pos om xal .. Fb συλλ.
γάρ... D συλλ. ἐν γαστρί | γεννήσεις cam. BEFAL. (add ϑυγατέρα) Geo .. AD
γεννήσεε .. I τέξεις |. λαληϑήσεται cum. ABCF* Geo... DL χληϑήσεται. lidem
pergunt τὸ ox. σου (L τὸ éx σοῦ γεγεννημένον) ἐν ὅλῃ x. olx. (D εὐλογημένον
εἰς ὅλην τὴν οἰχουμένην). Geo totum locum sic habet (p. 1033.) ἰδοὺ γάρ, φησί,
λαλούσης ἄγγελος χυρίον ἦλθε λέγων αὐτῇ ᾿Ἔπήχουσεν d ϑεὸς τῆς δεήσεώς σου,
xai συλλήψῃ xo γεννήσεις, xol λαληϑήσεται τὸ Gm. σου ἐν ὅλῃ τ. olx. | καὶ
εἶπεν ἼΑννα cum ABFa .. C Pos εἶπε δὲ "Αννὰ .. 1, χαὶ ἤχουσεν ἡ Αννα ταῦτα,
χαρᾶς πλησϑεῖσα εἶπε | ἐὰν γεννήσω (ita etiam Geo): BF& Pos ὅτι ἐὰν γενν. ..
L ἐὰν κύριος ὁ ϑεός μου δώσει μοι, xol γεννήσω παιδίον | A Geo ἄρσεν |
λειτουργοῦν: AB -ργόν, alii - ργῶν | αὐτῷ cum AC Pos etc Geo (p. 1036.) ..
B τῷ ϑεῷ .. DEF2 om | Eust pergit: xal ταῦτα βοώσης αὐτῆς πρὸς
τὸν 366v, ἄγγελος xvpglou ἐπιφανεὶς αὐτῇ εὐαγγελίζεται αὐτῇ
παιδοποιίαν. ἡ δὲ ἀχούσασα εὐϑδὺς τὸ γεννηϑὲν ἀναϑεῖναι τῷ
εῷ ἐπηγγείλατο.

2. Καὶ ἰδοὺ (A εὐθέως, L om) ἦλθον (D ἤλθοσαν. Ponuunt h. 1. ADL;
BCF* Pos ante λέγοντες; E post αὐτῇ") &yy. δύο (cum ABD Pos; CFeL 8. ἄγγ.;
E om utrumque) λέγοντες (F8 ἀπαγγέλλοντες, E ἀναγγέλλ.) αὐτῇ Ἰδού (D "Ava
"Awa, ἰδού; E ὅτι; L Pos om) Ἰωαχείμ | ὁ ἀνήρ σον: BF& om | ποιμνίων:
F* L ποιμένων. L sic: ἔρχεται ἀπὸ ToU ὄρους τῆς ἐρήμου μετὰ τῶν ποιμένων
αὐτοῦ xal τῶν προβάτων xol αἰγῶν xol βοῶν αὐτοῦ" | ἄγγ. γὰρ (Fh δὲ) χυρ.

PROTEVANGELIUM ΙΔΟΟΒΙ. 9

πρὸς αὐτὸν λέγων ἸΙωαχεὶμ. Ιωαχείμ., ἐπήχουσε χύριος ὁ θεὸς
τῆς δεήσεως σου xara ἐντεῦθεν " ἰδοὺ γὰρ ἡ γυνή σου " Avv,
ὦ γαστρὶ χήψεται. " Καὶ χατέβη ᾿Ιωακείμ., καὶ ἐκάλεσεν τοὺς
ταμένας αὐτοῦ λέγων Φέρετέ μοι ὧδε δέχα ἀμνάδας ἀσπίλους
xu ἀμώμους. καὶ ἔσονται χυρίῳ τῷ θεῷ μου᾿ xal φέρετέ μοι
διχαδύο Uv. O0 XOU ἁπαλούς, καὶ ἔσονται τοῖς ἱερεῦσι καὶ τῇ γερου-
σία," καὶ ἑκατὸν χιμάρους παντὶ τῷ λαῷ. * Καὶ ἰδοὺ Ἰωακεὶμ.
ἦχε μετὰ τῶν ποιμνών αὐτοῦ, καὶ ἔστη Αννα πρὸς τὴν πύλην ͵
xdi εἶδε τὰν ᾿Ιωαχκεὶμ. ἐρχόμενον, καὶ δραμοῦσα ἐχρεμάσθη εἰς τὸν

χατέλδη: A κατέβη ydo ἄγγ. χυρ. .. L xoi ἦλθεν ὁ ἄγγ. || πρὸς αὐτόν: ΒΕΡῚ,
πρὸς (1, add τὸν) ᾿Ιωαχείμ .. A om | λέγων: BFb add αὐτῷ, Α΄’ αὐτῷ τῷ Ioa-
χείμι.. F2 χαὶ εἶπεν αὐτῷ .. L xal λέγει πρὸς αὐτόν | 'Iodx. ᾿Ιωαχ. cum
ACEEPIL Pos .. D Ἰωαχ. semel .. BFa plane om | ἐπήχουσε (cum ADEFs ;
€ εἰσήχκ., item L post ες) x. ὁ 3e. τῆς (I add φωνῆς τῆς) δεήσ. σον: B
om | χατάβηϑι (DL xal χατ., F* σπεῦσον, xat.) ἐντεῦθεν (A ἐνταῦϑα; D τὸ
τάχος évc.; L ἐντ. ἐν τῷ οἴκῳ cov) | ἰδοὺ ydp cum ABDEF&L .. C Pos om
γάρ | ἡἣ v- σ. " Avva. cum ABD... CF9 Pos" Aw. τ y. c. |. λήψεται: B emos |
Eust haec breviter sic absolvit: Τοιαῦτα δὲ xal τῷ Ἰωαχεὶμ ὁ ἄγγελος
à» τῷ ὄρει διεσήμανε.
8. Καὶ χατέβη (I xatie) ᾿Ιωαχείμ: D add ἐχ τοῦ ὄρους δεδικαιωμένος ..
A Καταβὰς δὲ "loaxc(p (omisso χαί seq) | δέχα cum AFeFbIL Pos Eust ..
BC δώδεκα, E δεχαδύω | ἀσπίλ. x. ἀμώμους: F& om.. A om dor. xal | xal
ἔσοντ. cum AEI Pos; item additis αἱ δέχα (BD δώδεχα) ἀμνάδ. FPLBD ..
€ εἷς ϑυσίαν .. F& om | B om μου | x. φέρ. μοι: BFbL add ὧδε | δεκαδύο
μόσχ. cum F&Fb] Eust (μ. 8éxa5.), item BC aliique δώδεχα uóoy., item Pos ..
A Béxa μόσχ. | dxoalouc cum BF&[ Pos.. Α καλοὺς xai ἀπαλούς, Fb dra. x.
xaX. .. C aliique ot videtur ἀσπίλους | χαὶ ἔσονται cum AC Pos etc. ..BDEFSL
add οἱ (ἔπ om) δώδεχα (F*:9) μόσχοι | xol ἔχατ. χιμάρους (Α χημάρρους).
cum ADEF2.. BCL Pos.xoi φέρετέ μοι (L add ὧδε) ἔχ, χιμ. | παντὶ τ. λαῷ
(L add ᾿Ισραήλ) cum ADE .. BCF&L, Pos praem xai ἔσονται οἱ. (F8 om) ἔχατ.
χίμαροι | Eust sic pergit: xal χαταβὲὰς Ἰωακεὶμ ἀπὸ τοῦ ὄρους δέκα
ἀμνάδων συσίαν τῷ χνρίῳ προσήνεγχε, xal τοῖς ἱερεῦσι μό-
Gyovc δεκαδύο, χαὶ τῇ γερουσίᾳ xal παντὶ τῷ λαῷ ἑχατὸν χει-
μάρονς. ᾿
4. ἰδού: F*Fb om | vx cum C (aliisque ut videtur, item ἤχει D) .. B
ἔρχεται... AFPL ἦλθεν (-3e) .. F8 χατέβη | ποιμνίων: Ἐπ ποιμένων | ἔστη:
ΕἾ ἱστήχει.. A ἐξῆλθεν | πρὸς τὴν πύλην cum ADEIL.. F& παρὰ τὴν πύ-
Xq».. BC πρὸς τῇ πύλῃ, Praeterea L add αὐτῆς, C τοῦ οἴκου αὐτῆς .. Fb add
προσδεχομένη (ita Birch male pro - δεχομένη scripsisse videtur) ᾿Ιωαχεὶμ τὸν
ἄνδρα αὐτῆς | εἶδε: FaFb ἴδε (- εν) .. A ἰδοῦσα | τὸν (Bom) Ιωαχείμ: AFb
αὐτόν ] ἐρχόμενον cum AB etc .. CF& add μετὰ τῶν ποιμνίων (Εδ Fb ποιμένων)
αὐτοῦ (F9 om) .. lI om xal εἶδε usque ἐρχόμενον | xot (A om) δραμοῦσα (A
προσδραμ.) cum (A)BDFsI Pos .. CEL xai ἔδραμεν "Avia. (E om; 1, add ἔμ--
προοῦεν αὐτοῦ) xal | A ἐχρεμμάσϑη | εἰς τὸν tpdy. cum BIL .. F* ἐν τῷ
τραχήλῳ .. AC ἐπὶ τὸν τράχηλον .. D ἐπὶ τοῦ τραχήλου .. ἘΕΡ περὶ (E πρὸς)

10 PROTEVANGELIUM IACOBL

τράχηλον αὐτοῦ λέγουσα Νῦν οἶδα ὅτι χύριος ὁ θεὸς εὐλόγησέ
με σφόδρα᾽ ἰδοὺ γὰρ ἡ χήρα οὐχέτι χήρα. xal ἡ ἄτεκνος ἐν
γαστρὶ λήψομαι. χαὶ ἀνεπαύσατο ᾿Ιωαχεὶμ, τὴν πρώτην ἡμέραν
εἰς τὸν οἶχον αὐτοῦ.

V.

| Τῇ δὲ ἐπαύριον προσέφερε τὰ δῶρα αὐτοῦ λέγων dy éav-
. τῷ Ed» χύριος ὁ θεὸς (λασθῇ μοι, τὸ πέταλον τοῦ ἱερέως φανε-
ρόν μοι ποιήσει. χαὶ προσέφερεν τὰ δῶρα αὐτοῦ ᾿Ιωαχεὶμ. xal
προσεῖχεν τῷ πετάλῳ τοῦ ἱερέως, ὡς ἐπέβη ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον
χυρίου, xat οὐκ εἶδεν ἁμαρτίαν ἐν ἑαυτῷ. χαὶ εἶπεν ᾿Ιωαχείῳ.
Nàv οἶδα ὅτι χύριος Quot μοι xal ἀφῆκεν πάντα τὰ ἁμαρτή-
ματά μου. χαὶ κατέβη ἐκ ναοῦ χυρίου δεδικαιωμένος, xol
ἀπῆλθεν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ. 2. ᾿Επληρώθησαν δὲ οἱ μῆνες adis:
τὸν τράχ. | λέγουσα (A λέγων) .. B xol εἶπε... D χαταφιλοῦσα αὐτὸν xal λέ-
youca | οἶδα (B add ἀληϑώῶς) .. A ἔγνων | κύριος ὁ ϑεός.. F* om ὁ ϑεός..
E ἐπήχονσέ μον ὁ ϑεὸς xol | εὐλόγησέ (E v9.) με (A po) σφόδρ. (AE om):
Fb praem ἱλάσϑη μοι χαΐ.. L add xoi ὅτι ἄτεχνος ἐτύγχανα, νῦν οἶδα ὅτι τέκνον
τέξομαι | ἰδοὺ (B καὶ) γὰρ ἡ χήρα οὐχέτι (B οὐκ ἦν) χήρα (A add elpt) | ἡ
(F* om; 1, ἰδοὺ 4) ἄτεκνος (L add ἤμην) ἐν γαστρί: E wj ἄτεχν. οὐχέτι ἄτε-
xvoe* ἐν γαστρὶ γάρ | λήψομαι: A λήψεται... BFb εἴληφα’... L συλλήψομαι
xai εἴληφα | τὴν πρώτ. ἡμέραν: BF* Pos τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ .. A τῇ ἡμέρᾳ
ἐχείνῃ, Fb τὴν ἡμέραν ἐχείνην | ΑΒΕΔ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ

V, 1. τὰ δώρα αὐτοῦ: B add ᾿Ιωακείμ, E διπλᾶ, L ᾿Ιωαχεὶμ, τοῖς ἱερεῦσι
καὶ παντὶ τῷ λαῷ | D om λέγων usque ποιήσει | ἐν ἑαυτῷ cum ABCFb Pos
etc: EF* om | Ἐν: F* Ελ.. A add μή | χύρ. ὁ ϑεός (A add μον): Fel
om d ϑεός | φαν. μοι (δ om) ποιήσει (B Pos ποι. μοι) cum ABC(F8)Fb etc..
E φανερώσει μοι... L φανερόν Mot γενήσείαι | xol προσέφερεν (E προσφέρων
omisso xal) τ, ὃ. avt. Ἰωακ. (B om; L add ἐν τῷ οἴκῳ κυρίον) cum BCEF bL ..
AF& om προσεῖχεν cum ABDEFbI Pos .. C προσέσχε... F2 rpocíjA3t. Prae-
terea À add ᾿Ιωαχείμ | τῷ πετάλῳ: ADI τὸ πέταλον | ὡς (D ὅς, A ἕως, 1
ἕως οὗ) ἐπέβη (F& ἀνέβη) : E xol ἐπέβη .. B xal ἐφανερώϑη αὐτῷ, xal ἐπέβη |
D ἐπὶ τῷ θυσιαστηρίῳ | κυρίου .. F* τοῦ χυρίον .. 1, χνρ. τοῦ ϑεοῦ | xa οὐχ
εἶδεν (alii ἴδεν; alii οἶδεν) dpapr. ἐν kavt cum AEFbIL Pos.. BC(F*) xal
(F* add εἶδε, xoi ἰδοὺ) ἁμαρτία οὐχ εὐρέϑη ἐν αὐτῷ, D xol οὐχ εὐρέϑη dv
αὐτῷ ἀμ. | B om Ἰωαχείμ | κύριος (ΕΔ ὁ xóp.) cum AFeI Pos .. BC χύρ. ὁ
θεός ἰλάσϑη: L ἐσπλαγχνίσθη | ἀφῆχεν cum ADEFhIL Pos (L Pos add
po): BCFe ἀφεῖλε | πάντα (I om) τὰ ἅμαρτ. (Fb παραπτώμ.) μον... BC μον
πάντ. τὰ ὧμ. | χατέβη: A add ᾿Ιωαχείμ | ἐκ (ADF* add τοῦ) ναοῦ (D Pos
οἴχου) | καὶ ἀπῆλθεν (AF* Pos ἦλθεν, D ἦν, FL obuo) .. EL om | év τῷ οἴκῳ
αὐτοῦ cum BDI .. ACFAL eic τὸν oixov αὐτοῦ .. E om. Praeterea D add χαί-
ρων, BC χαίρων xai δοξάζων τὸν ϑεὸν τοῦ ᾿Ισραήλ (C om τ. "Iap.).

2. ᾿Ἐπληρώϑ. δέ cum ABC etc.. DEF&Fb xal ἐπληρώϑ. (D ἐπλήσϑη-

PROTEVANGELIUM ΙΔΟΟΒΙ. 11

ἐν δὲ τῷ ἐνάτω μηνὶ ἐγέννησεν ἴΑννα.. χαὶ εἶπεν τῇ μαίᾳ Τί
ἐγέννησα: ἡ δὲ εἶπεν Θῆλυ. χαὶ εἶπε) Αννα ᾿Εμεγαλύνθη ἡ
Ψυχή μου ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ xol ἀνέκλινεν αὐτήν. πληρω-
θεισῶν δὲ τῶν ἡμερῶν ἀπεσμήξατο ἴλννα, xal ἔδῳχεν μασθὸν τῇ
καιδί, καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτῆς Μαριάμ.

VI.

!"Hyoq. δὲ καὶ ἡμέρᾳ ἐχραταιοῦτο ἡ παῖς γενομένης δὲ
αὐτῆς ἐξαμηγνιαίου ἔστησεν αὐτὴν ἡ μήτηρ αὐτῆς χαραί, τοῦ
διαπειράσας εἰ ἵσταται. xal ἑπτὰ βήματα περιπατήσασα, ἦλθεν
εἰς τὸν κόλπον αὐτῆς. χαὶ ἀνήρπασεν αὐτὴν λέγουσα Ζῇ κύριος
ὁ θεός μου, οὐ μὴ περιπατήσῃς ἐν τῇ γῇ ταύτῃ, ἕως dv ἀπάξω
σαν) .. L καὶ ἐπλ. 86... I Pos συνέλαβε δὲ "Ava, χαὶ ἐπληρ. | ot μῆνες. αὖὐ-
τῆς cum CDFb .. A e ἐξ μῆνες τῇ Avg, E Pos μῆνες αὐτῇ ἔξ, Lal ἡμέραι
ἤλννας ὠσεὶ μῆνες 06 .. B τῇ ΓΑννῃ μῆνες ἑπτά .. F8 τῇ ΓΑννῃ μῆνες ἐννέα,
I αὐτῇ μῆνες ἐννέα | ἐν δὲ τῷ ἐνάτῳ (ἐνάτῳ B aliique; ἐννάτῳ A aliique) μηνί
cum BCI (ἐ. 8. τ. μηνὶ τῷ ἐν.) .. AFb τῷ δὲ ἔννάτῳ (ΕἸ add. umb) .. EL τῷ
δὲ (E ἐν δὲ τῶ) ἑβδόμῳ μηνί .. DF9 nil nisi xat | ἐγέννησεν: D ἔτεχεν |. AL
(aliique?) om "Ava | xa εἶπεν (- πε) .. Α εἶπεν δέ... DL add (ἡ) "Av |. ἡ
δὲ (L αἀά μαῖα) εἶπεν: DF xol εἶπεν αὐτῇ (D om) .. Fb χαὶ ἀκοχριϑεῖσα ἡ
μαῖα εἶπεν | Θῆλυ: ἘΡῚ, ϑηλεῖαν... D add ἐγέννησας |. ᾿Εμεγαλύνϑη (Ὁ NUy
ἀχηϑῶς ἐμεγ.) ἡ ψνχή (L τὸ πνεῦμα) pov cum ABIL Pos .. CDFb ᾿Ἐμεγά-
λχυνεν (Fb μεγαλύνε) τὖ ψυχή μου (Ὁ add τὰν χύριον) .. Fa ᾿Ἐμεγάλννεν ὃ χύ-
ρίος τὴν ψυχὴν μου | ἐν (AF* οπ|) τῇ jp. ταύτῃ cum (AF*) BDL .. I Pos
ἐπὶ τῇ ὥρᾳ ταύτῃ .. CFb τὴν ἡμέραν ταύτην | αὐτήν (L add ἡ μαῖα) cam
CF2L Pos etc .. A τὴν παῖδα .. BD (add dy τῇ κλίνῃ) E ἑαυτήν | A πληρω-
έντων | ἀπεσμήξατο Αννα (B om) .. I add ἀπὸ τοῦ ὕματος αὐτῆς, L τῆς
ἀφέδρον αὐτῆς, N τῆς λοχείας αὐτῆς... D om ἀπεσμ. "Av. xol |. xot ἔδωκεν
(1 ἐδίδω) μασϑὸν (B μαστόν) τῇ παιδί ([, τῷ παιδίω): haec Fb post ἀνέχλιν.
αὐτήν ponit | χαὶ (A add τῇ ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ) ἐπωνόμασε (cum BDIL' Pos; A
ἐχάλεσε, F* ἐχαλέσατο) τὸ Ow. αὐτ. Μαριάμ cum BDIL Pos (AF2) .. E x.
éxevog. αὐτὴν Map. .. C ἐχάλεσε δὲ Μαριάμ. | Eust capp. IV. et V. paucis
ebsolvit his: xal ἐπιτελέσας τὰς. ϑνσίας ταύτας ἐν τῷ ναῷ τοῦ
ϑεοῦ ἀφιχνεῖται εἰς τὸν οἶχον αὐτοῦ, xal γνοὺς τὴν γνναῖχα
αὐτοῦ ποιεῖ ἐξ αὐτῆς ϑνγατέρα χαὶ ὀνομάζει αὐτὴν Maptáp.

VI, i. ἑξαμτννιαίου: F* ἐγνεαμηνιαίου χρόνου | χαμαί (EF& post αὐτήν
ponunt): L add ἐπὶ τοὺς πόδας τῆς παιδός | διαπειράσαι cum BEIL .. CF&
πειράσαι .. AD περιπατῆσαι (A add xaf) | Erro (F* ἐννέα) βήμ. περιπατήσασα
(D περιεπάτησε χαῦ cum ABDEFS8IL (add sj παῖς) Pos .. C περιπ. £. βήμ. |
F* εἷς χόλπον | αὐτῆς cum ΑΒ... (Ἐκ Pos τῆς μητρὸς αὐτῆς | xoi ἀνήρπασεν
(Fe ἥρπασεν) αὐτὴν (F* add xj μήτηρ αὐτῆς, item ut videtar alii) λέγουσα cum
AEFSL aliisque nt videtur .. BDI Pos χαὶ εἶπεν Αννα, C εἶπε δὲ "Ava | οὐ

(L ὅτι oj) μὴ περιπατήσῃς cam AB Iac .. CF& οὐ (Fe om) μὴ περιπατήσεις |
J ἐπὶ τῆς γῆς | ἕως ἄν cum AEFSL Iac... BC ἕως o9 | E εἰσάξω, L &&o |

19 PROTEVANGELIUM IACOBI.

σε ἐν τῷ ναῷ κυρίους — xal ἐποίησεν ἁγίασμα, ἐν τῷ χοιτῶνι αὐ-
τῆς, καὶ πᾶν κοινὸν καὶ ἀκάθαρτον οὐχ εἴα διέρχεσθαι SC αὐτῆς"
xal ἐχάλεσε τὰς “θυγατέρας τῶν “Ἑβραίων τὰς ἀμιάντους, χαὶ
διεκλάνων αὐτήν. “ ᾿Εγένετο δὲ πρῶτος ἐνιαυτὸς τῇ παιδί, xal
ἐποίησεν ᾿Ιωαχεὶμ. δοχὴν μεγάλην, καὶ ἐκάλεσς τοὺς ἱερεῖς xai
τοὺς γραμματεῖς καὶ τὴν γερουσίαν καὶ πάντα τὸν λαὸν τοῦ lo-
ga. καὶ προσήνεγκεν Ἰωακεὶμ, τὴν παῖδα τοῖς ἱερεῦσι. xa
3. ἢ 3 * e | ^ e ^ 9. £
εὐλόγησαν αὑτὴν λέγοντες Ο θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν. εὐλοόγη-
σον τὴν παῖδα ταύτην χαὶ δὸς αὐτῇ ὄνομα ὀνομαστὸν αἰώνιον
ἐν πάσαις ταῖς Ὑενεαῖς. χαὶ εἶπε πᾶς ὁ λαός Γένοιτο γένοιτο,
ἀμήν. Καὶ προσήνεγκεν ἀὐτὴν τοῖς ἀρχιερεῦσι, χαὶ εὐλόγησαν
αὐτὴν λέγοντες ὋΟ θεὸς τῶν ὑψωμάτων, ἐπίβλεψον ἐπὶ τὴν παῖδα
ταύτην χαὶ εὐλόγησον αὐτὴν ἐσχάτην εὐλογίαν, ἥτις διαδοχὴν
3 8 3 ^? 3 A e , 3 x » - € ,
oux ἔχει. “ Καὶ ἀνήρπασεν αὐτὴν ἡ μητὴρ αὐτῆς ἐν τῷ ἀγιά-
ἁγίασμα cum A (post αὐτῆς ponit) ΒΩΕΕΔΙ, Jac.. C ἁγιαστήριον [ πᾶν (cum
BCEI; ADF&L Iac om) xotv. xol (cam BEFaI Jac; ACDL ἢ) dxd3apt. | οὐχ
εἴα (D εἴασε, L ἐᾷ) διέρχ. (F* διελθεῖν) .. 1 οὐ συνεχώρει διελθεῖν .. Α οὐ
διήρχετο | lac δ αὐτοῦ | 1 ἐχάλει | ἀμιάντους: D παρϑένους xal ἀμιάντ. |
“διεπλάνων cum A (ἐπλάνων) BC (διεκλάνον) Ἐπ (διεπλήνων) Fb] (διεπλάνουν)
Pos (seducebant) .. D διηκόνουν αὐτήν (sic) .. E ἐμετεώρησαν (sic) αὐτήν...
Fabric coniecit διέπλυνον.

2. A Pos Soy. μεγάλ. (Pos με. δ.). Ἰωαχείμ [ τοὺς ἱερεῖς (DI Pos ἄρχιε-
ρεῖς, L ἱερεῖς xol τοὺς ἀρχιερεῖς) x. τοὺς (B om) γραμμ- xal (B om; L add
πᾶσαν) τὴν γερουσίαν (B τῆς γερουσίας) x. x. τὸν (D om) λα. τοῦ (cum BDL;
CF* om) Ἶσρ. (E om τ. 'Iop.): A nil nisi πάντας τοὺς ἱερεῖς χαὶ τὴν γερουσίαν |
xal προσήνεγχεν (E ἤνεγχεν, D προσέφερεν) Ἰω.: Α xal προσήγαγον ᾿Ιωαχεὶμ
καὶ Αννα | τὴν παῖδα: 1 Pos δῶρα | ἱερεῦσι: ΒΕΔΙ Pos ἀρχιερεῦσι, L ἀρ-
χιερεῦσι xol ἱερεῦσι | D ηὐλόγησαν τὴν παῖδα | λέγοντες (D xol εἶπον) cum
AB(D)EFeIL Pos.. C praem οἱ ἱερεῖς | L Κύριε ὁ 9eóg τῶν πατέρ. ἡμ.
᾿Αβραὰμ ᾿Ισαὰκ xai Ἰακώβ | ὀνομαστὸν αἰώνιον cum BCFaI Pos .. DL Iac om
ὀνομαστόν .. E ὀνομαστ. ἐνώπιόν Gov | ἐν (F* om) ndo. τ. γενεαῖς : B add τῆς
γῆς, Fb τοῦ αἰὦνος | xol εἶπε πᾶς (| om) ὁ λαός (L add Ἰσραήλ) Γένοιτο,
γένοιτο (alterum om DFbIL) ἀμήν (FbI ante γένοιτο ponunt): B om | χαὶ
(F* add πάλιν) προσήνεγχεν .. C add "Icoxs(g .. BFb1 Pos προσήνεγχαν | αὖ-
τήν cum BDEFsFbI Pos .. C τὴν παῖδα | τ. ἀρχιερεῦσι cum CDFb.. BF& Pos
alii τ. ἱερεῦσι | L sic: xel πάλιν (omissis προσήνεγχ. avt. t. doy. xal) ηὐλό-
Ynouv τὴν παῖδα λέγοντες οἱ ἱερεῖς. Porro I xol προσήνεγχαν αὐτὴν (omissis t.
ἄρχιερ., xal εὐλόγ. αὐτὴν) λέγοντες. Α denique omittit post τῶν πατέρων ἡμῶν
omnia quae proxime sequuntur, statimque pergit xai τῶν ὑψωμάτων | énigiey.-
ἐπὶ τ. T. t. καὶ (I om ἐπίβλ. usque xal) εὐλόγησον (A vitiose - σαν) αὐτὴν (A
om) ἐσχάτ. (B Iac Pos om) εὐλογίαν cum ABDEF&IL, Iac Pos ... C εὐλόγησον
τὴν παῖδα rat. xal πάρασχον (sic) αὐτῇ εὐλογίαν | οὐχ ἔχει: C Tac οὐχ ἕξει

8. Καὶ ἀνήρπασεν (Fb ἀνήγαγεν) αὐτὴν ἡ μήτ. avt. cum ABDEFa Fb GIL

- ΒΒΟΥΤΕΥΑΝΟΚΒΙΌΜ ΤΑΘΟΒΙ. 13

GyAtt τοῦ χοιτῶνος αὐτῆς, χαὶ ἔδωχεν αὐτῇ μασθόν. χαὶ ἐποίη-
σεν Àvva, d.oyux, χυρίῳ τῷ θεῷ λέγουσα " Aco φδὴν κυρίῳ τῷ θεῷ
βου. ὅτι ἐπεσχέψατό με καὶ ἀφείλατο ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ὄνειδος τῶν
ἐχθρῶν μου xai ἔδωχέν μοι χύριος καρπὸν δικαιοσύνης αὐτοῦ,
μονοούσιον πολυπλούσιον ἐνώπιον αὐτοῦ. τίς ἀναγγελεῖ τοῖς
υἱοῖς Ρουβὲμ, ὅτι Avva, θηλάζει: ἀχούσατε ἀκούσατε, αἱ δώδεχα
φυλαὶ τοῦ ᾿Ισραήλ, ὅτι Avva, θηλάζει. Καὶ ἀνέπαυσεν αὐτὴν
ἐν τῷ χοιτῶνι τοῦ ἁγιάσματος αὐτῆς, xal ἐξῆλθεν xal διηκόνει
αὐτοῖς. τελεσθέντος δὲ τοῦ δείπνου χατέβησαν εὐφραινόμενοι χαὶ
“δοξάζοντες τὸν θεὸν Ἰσραήλ. .

Pos .. C xai ἀνήγαγον αὐτήν | ἐν (Fb L καὶ εἰσήνεγχεν αὐτὴν ἐν) τῷ ἁγιάσμ.
(L κοιτῶν) τοῦ χοιτῶνος (L τοῦ ἁγιάσματος, Fb om) avt. cum ACDE(FbL) .

ΒΕΔ] Pos om | xoi (C add λαβοῦσα Αννα, non item ABEF9 Fb GIL Pos) ἔδω-
xt» αὐτῇ μασϑὸν (αὐτῇ uac3. [B μαστόν] cum ΑΒΕΔΙ Pos; CEFbGL μασϑ.
Tj x30) .. D om | ἐποίησεν (CD ἦσεν) ἴΑννα (AC om) ᾧσμα (AE déjv, L
ἁγίασμα) | χυρίῳ τῷ ϑεῷ cum ABCDEIL Pos .. F& om τῷ ϑεῷ | A om λέ-
yovca | "Ace (D ἄσομαι; Iac add δή,) δὴν (E add ἁγίαν; DFb Q8. dy. post
μου ponunt) χυρ. t. 3€. μου (L add ἀγίαν xal εὐάρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ) cum
BCF* Jac Pos etc .. ἃ om | ἀφείλατο (BI lac -Aeto) cum ABEI lac . . CDF*
KL ἀφεῖλε (-λεν) | ἀπ᾿ ἐμοῦ cum BDF&L Pos.. A p« (eic). . Tac pov ..
CIK om | τὸ (DK om) ὄνειδος cum ACDFeKL Iac .. Bf τὸν ὀγειδισμόν | τῶν
ἐχϑρῶν μον cum BDESKL Pos .. C (item alii?) μου ἀπὸ τῶν ἐχϑρῶν μον ..
Δ pov ἐν ἀνθρώποις .. Jac om | χύριος cum ΒΚ... DFbIL Pos xup. ὁ ϑεός..
À xvp. ὁ 3e. pov .. CF2 Jac om | χαρπὸν (F5 αἶνον, L add τῆς) διχαιοσύνης
αὐτοῦ (cum EF2 KL jac; om ABCDFbI Pos) .. D add καὶ χαρπόν | μονοούσιον
(i Pos om; K Iac add xai, C αὐτῷ καὶ) πολνπλούσιον (cum FbKL Iac; BCD
πολυπλάσιον; I Pos πολυπλασίωνα) ἐνώπιον (D χατενώπ.) "αὐτοῦ (cum BD (om
«ut.] FPIKL Pos; € om; lac αἰώνιον) .. AEF& om | τίς .. D xol τίς... Fal
ὅτι | Ῥουβίμ cum ABK etc .. F2 etc Ῥουβείμ, C 'Ῥουβήμ [ "Ava ϑηλάζει
(EL - ζεταῦῦ cum ABDEIKL Pos ., CFa 25). "Av& ἀκούσ. ἀχούσ. (alterum
om K) αἱ δώδ, (K δεχαδύο, I om) gui. v. 'lop. ὅτι ΓΑ. ϑηλάζει uL - Cerat)
cum ABDIKL Pos .. CF? om | ἀνέπαυσεν: Bl Pos ἀνέχλινεν [ αὐτὴν (L τὴν
παῖδα αὐτῆς) cum ABDEFsIKL Pos .. C add xj μήτηρ αὐτῆς | £v τῷ χοιτῶνι
τοῦ ἁγιάσμ. (BL om τ. dy-) αὐτῆς cum ABEFbIKL Pos .. CF dy τῷ ἁγιά-
σματι τοῦ χοιτῶνος (F* om τ, xot.) αὐτῆς | καὶ ἐξῆλθεν καί: D καὶ ἐξελθοῦσα
ἤλννα | xoi διηχόνει: ΕΝ τοῦ διαχονῆσαι | F* χατῆλθον, I κατήισαν | εὖ-
φραινόμενοι: ΒΤΚ. εὐφρανϑέντες. — Praeterea BI add xol ἐπέϑηχαν αὐτῇ ὄνομα
(B αὐτήν, omisso ὄνομ.) Ναριάμ, διότι τὸ ὄνομα αὐτῆς οὐ μαρανϑήσεται εἷς
τὸν αἰῶνα, item Pos εἰ posuerunt illi homen Mariam, — Similiter Fb post τὶ 3c.
Ἰσραήλ add καὶ ἐχάλεσαν δὲ τὸ ὄνομα αὐτῆς Μαριάμ, λέγοντες ὅτι τὸ ὄνομα
αὐτῆς οὐ μαρανϑήσεται. | xal (Pos om) δοξάζοντες cum ADFAL .. BEI xai
ἐδόξαζον .. CK χαὶ ἐδόξασαν | K τοῦ Ἰσραήλ.

e"

14 RROTEVANGELIUM IACOBF.

VII.

. ὁ Τῇ δὲ παιδὶ προσετίθεντο οἱ μῆνες αὐτῆς. ἐγένετο δὲ
διετὴς ἡ παῖς, καὶ εἶπεν ᾿Ιωαχείμ. ᾿Ανάξωμεν αὐτὴν ἐν τῷ ναῷ
χυρίου, ὅπως ἀποδῶμεν τὴν ἐπαγγελίαν ἣν. ἐπηγγειλάμεθα. μή
Kos ἀποστείλῃ ὁ δεσπότης ἐφ ἡμᾶς xal ἀπρόσδεχκτον γένηται

4 “- e ^ 4 φ » 3 A
τὸ δῶρον ἡμῶν. καὶ εἶπεν Αννα ᾿Αναμείνωμεν τὸ΄ τρίτον ἔτος,
ὅπως μὴ ξητήσει ἡ παῖς πατέρα ἢ μητέρα. καὶ εἶπεν Ἰωακείμ,
᾿Αναμείνωμεν. X? Καὶ ἐγένετο τριοτὴς ἡ παῖς, καὶ εἶπεν 'Ioa-
χε, Καλέσατε τὰς θυγατέρας τῶν “Ἑβραίων τὰς ἀμιάντους xal:
λαβέτωσαν ἀνὰ λαμπάδα. καὶ ἔστωσαν χαιόμεναι, Coa μὴ
- € e 1 2 , - £f 9 -
στραφῇ ἡ παῖς εἰς τὰ ὀπίσω xai αἰχμραλωτισθῇ ἡ καρδία αὐτῆς
ἐκ ναοῦ χυρίου. καὶ ἐποίησαν οὕτως ἕως ἀνέβησαν ἐν τῷ ναῷ
χυρίου. καὶ ἐδέξατο αὐτὴν ὃ ἱερεύς, xal φιλήσας εὐλόγησεν

VH, 1. παιδί: A" I παιδίσχῃ | A καὶ ἐγένετο διετής, omisso vj παῖς |
Ἰωακείμ (A ὁ πατὴρ αὐτῆς) cum AC, item ut videtur D aliisque... EF&L add
τῇ ἴλννᾳ, BFbI Pos"Avwg τῇ γυναικὶ αὐτοῦ, K πρὸς Avvay τὴν γνναῖκα αὖ-
τοῦ | ᾿Ανάξωμεν (A - ξομεν) cum ADEFbL .. BCF8 ἀπάξωμεν .. K δῶμεν (et
pergit ἐν τῷ ναῷ xvp. τὴν παῖδα) | Ft εἰς τὸν ναὸν τοῦ χυρίον | ὅπως cum
ABDEFbIKL .. F& dore .. C xal | I ἀποδώσωμεν | τὴν ἐπαγγελίαν .. BIL
Pos add ἡμῶν ἣν ἐπηγγειλάμεϑα .. Fb om.. Fa add χυρίῳ τῷ ϑεῷ | ἀποστείλῃ
(D - στελεῖῦῦ cum CDEFb GIKL.. A ἀποστῇ .. B ἀποστρέψῃ, Ἐπ ἀποστραφῇ | ὁ
δεσπότης cum ΑΒΌΒΟΙΚ (ponit post ἐφ᾽ 3p.) L .. C χύριος ὁ ϑεός .. Fa Fb
om | éq ἡμᾶς cum ABDEFbIKL .. CG πρὸς ἡμᾶς... F* ἀφ᾽’ ἡμῶν | ἀπρόσδ.
γένηται (F* -vorto) cam ABDEFa Fb GIKL .. C γέν. ἀπρόσδ. Pos libere sic:
ne forsan a nobis auferat deus succenseatus in nos. | Αννα: Fb add τῇ γυνὴ αὖ-
τοῦ, L πρὸς ᾿Ιωαχείμ | ὅπως (D add ἴδωμεν) μή cum ABCDEF& .. IKL μή
πως | ζητήσει (-σῃ BK) cam ABDEKL .. CF& ἐπιζητήσει (6 - σῃ) .. 1 dva-
ζητήσει | ἡ παῖς cum ABEPIK Pos... CDFeL om | πατέρα (D ἢ xac.) ἢ (1
Pos xoY) unt. | ᾿Αναμείνωμεν cum BD (add καὶ τὸ τρίτον ἔτος) EFo IK Pos ..
C ᾿Αμήν, γένοιτο; item L Γένοιτο, ἀμήν. Α ab εἶπεν ᾿Ιωαχείμ, altero ad alte-
rum transilit.

2. Ko ἐγένετο cum ΒΓ Pos (D sic: xal γενομένης τῆς παιδὸς τριετοῦς) ..
EF» KL 'Eyév. δέ.. C Ὡς δὲ ἐγένετο |. xaX (CD om) εἶπεν ᾿Ιωαχείμ... L add
πρὸς τὴν Ανναν | Καλέσατε cum AB Pos .. D χάλεσόν pot .. CFaK χαλέσω-
μεν | λαμπάδα cum ABEF&IKL (L sic: xai ἔστωσαν μετ᾽ αὐτῆς πρὸς πλάνην
αὐτῆς, καὶ λαβέτωσαν πᾶσα ἀνὰ μίαν λαμπάδαν) .. C Pos λαμπάδας | στραφῇ
cum ΑΒΏΒΕΒΙ,.. CK ἐπιστραφῇ | 1, αἰχμαλωτισϑήσεται τ χαρδία: Εαὰ ἡ
ψυχή .. Lh d νοῦς xol ἡ χαρδία [καὶ ἐποίησαν οὕτως, ἕως (L ὡς: C add οὗ,
nou item BEFa L) ἀνέβησαν (E ἀνέβη) ἐν τῷ ναῷ (D εἰς ναόν, F& εἰς τὸν ναὸν)
χυρίον (I Pos om) .. AK om | xoi ἐδέξατο avt. (D add Ζαχαρίας) ἃ ἱερεύς
᾿ (BI Pos ὁ ἀρχιερεύς) .. À x. ἐδέξαντο avt. ol ἱερεῖς | καὶ φιλήσας (cum GKL ;
F* om; BC χαταφιλήσας) εὐλόγ. αὐτήν (C om) cum (BC) (F8) GKL .. EFb xol

PROTEVANGRLIUM ΙΑΘΟΒΙ: ^. 15
αὐτὴν καὶ εἶπεν ᾿Εμεγάλυνεν χύριος τὸ ὄνομά σου ἐν πάσαις ταῖς
γοκαῖς " ἐπὶ σοὶ ἐπ᾽ ἐσχάτου τῶν ἡμερῶν φανερώσει χύριος τὸ
λύτρον αὐτοῦ τοῖς υἱοῖς ᾿Ισραήλ. ὃ Καὶ ἐκάθωεν αὐτὴν ἐπὶ
τρίτου βαθμοῦ τοῦ θυσιαστηρίου, xai ἐπέβαλεν χύριος 6 θεὸς de
go ἐπὶ αὐτήν , καὶ χατεχόρϑυσεν τοῖς ποσὶν αὐτῆς, καὶ ἠγάπη-
σεν αὐτὴν πᾶς οἷος Ἰσραὴλ.

VIII.

! Καὶ χατέβησαν οἱ γονεῖς αὐτῆς θαυμάξοντες xal αἰνοῦν-
τες τὸν δεσπότην θεόν, ὅτι οὐκ ἐπεστράφη ἡ παῖς εἰς τὰ ὀπίσω.
ἦν δὲ Μαρία ἐν τῷ ναῷ χυρίου ὡς περιστερὰ νεμομένη, xai ἔλαμ.-
βανεν τροφὴν ἐκ χειρὸς ἀγγέλου. AT ἐνομένης δὲ αὐτῆς δωδε-

ἐφίλησεν αὐτὴν χαὶ ηὐλόγησεν. . À xai ἐφίλησαν αὐτήν .. D χαὶ κατεφίλησεν
avt. x. ηὐλόγ. .. 1 καὶ ἠσπάσατο αὐτήν | καὶ εἶπεν (A - πον) .. D λέγων |
᾿Εμεγαλυνεν (ΒΏΕΔΙ Pos praem Mapla vel Μαριάμ, non item ACK) cum ACK
etc .. L Μεγαλύνει, B -λύναι, Pos manifestabit | χύριος cum AI Pos... BCK
xüp. ὁ $eóc | ταῖς (D om) γενεαῖς cum ABDEFeIKL Pos .. C add τῆς γῆς...
AE add χαὶ εἶπεν ὁ λαός Γένοιτο, ἀμήν. | ἐπὶ ool (B σοῦ; Βα add γάρ)...
DFb! om | ἐπ᾽ ἐσχάτον cum AC etc.. BF*K aliique plures ἐπ᾽ (I χαὶ ἐπ᾿
ἐσχάτων (DFb add 8) | φανερώσει .. A praem xol éx σοῦ | χύριος cum
ADEF^21I Pos (I Pos add ἐν σοῦ .. BCFPK χύρ. d ϑεός τὸ λύτρον (IK Aov-
τρὸν) αὐτοῦ τοῖς υἱοῖς cum ABDEF&IKL .. C τὸ λύτρσν τῶν vidv

3. A ἐκάϑησαν | ἐπὶ (Al αἀὰ τοῦ) τρίτον βαθμοῦ cum ACI.. BEF&K
ἐπὶ (Ἐπ Κ ἐν τῷ) τρίτῳ βαϑμῷ .. 1, ἐπὶ τὸν τρίτον βαῶμόν | K ἐν τῷ ϑυσια-
στηρίῳ | ἐπέβαλεν cum DIKL .. ABC ἔβαλε... F* δέδωχεν (pergit αὐτῇ χάριν
xup. ὁ 3«. | A ἐπ᾽ αὐτῇ | L κατεχόρευνε | DK ἐν τοῖς | xol (K praem xoi
ἐπέϑιηρκεν αὐτῇ ὄνομα Μαριάμ | ἠγάπησεν (E ἡγίασεν, L ηὐλόγησεν) αὐτὴν
πᾶς (B add ὃ; articulum abesse diserte dicit Geo l. l. pag. {121.} olx. 'Iog. |
Post Μαριάμ. (cf. ad V, 2.) Eus pergit ἥντινα τριετῇ γενομένην τῷ
ναῷ τοῦ ϑεοῦ ἀφιέρω σαν.

VIII, 1. Καὶ κατέβ. cum ΑὨΈΓΕΔΙ, Pos .. BC χατέβ, δέ | EF* om οἱ |
σαυμάζοντες: A δοξάζοντες | xal αἰνοῦντες cum ΑΟΕΔΚ Pos .. BD xal δοξά-
ζοντες.. L xol ὑμνοῦντες... EFb xol «lv. xai δοξάζοντες | τὸν δεσπότην (lb
add τόν) ϑεόν cum FbK; L τ, δεσπ, xal χύριον.. ΑΕΒ Pos τὸν ϑεόν.. B
κύριον τὸν ϑεόν -. E τὸν 5εὸν ᾿Ισραήλ | ἐπεστράφη cum BCEK .. D ἐπέστρε--
Ψεν .. Al ἀπεστράφη... Fa ἐστράφη | εἰς τὰ ὀπίσω cum ABC. . DEK ἐπ᾽
αὐτούς ᾽ 1, Pos (L Pos post ἡ παῖς) ἐπ᾽ αὐτοῖς, F& πρὸς αὐτούς ! ἦν δέ.
A καὶ qv» .. | (add ἦν post Μαρία) L (add ἦν post xuplov) ἡ δέ | Μαρία cum
A (ἡ Map.) BDF*IKL Pos.. CL Μαριάμ | ἐν τῷ ναῷ (D οἴκῳ) χυρ. (A om)
h.l] cum ABF*K .. C Pos post νεμομένη |. dc cam BFaKL .. AC ὡσεί | I
om ὡς περιστ. νέμομ- | D Opp. δὲ xal | ἀγγέλον: B xuplov

2. δωδεκαετοῦς cum ABCK εἴα Eust .. ἘΔ] δώδεκα ἐτῶν (1 add ἐν ναῷ

16 PROTEVANGELIUM JACOBI.

χαετοῦς, συμβούλιον ἐγένετο τῶν ἱερέων λεγόντων ᾿Ιδοὺ ἡ Μαρία

γέγονεν δωδεχκαετὴς ἐν τῷ ναῷ κυρίου τί οὖν αὐτὴν ποιήσωμεν,
“ἡ πὼς μιάνῃ τὸ ἁγίασμα χυρίου ; χαὶ εἶπον τῷ ἀρχιερεῖ Σὺ
ἔστηκας ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον χυρίου δὶ ἴσελθε χαὶ πρόσευξαι ταρὶ
αὐτῆς, καὶ ὃ ἐὰν φανερώσει σοι χύριος, τοῦτο χαὶ ποιήσωμεν.

ὃ Καὶ εἰσῆλθεν o ἀρχιερεὺς λαβὼν τὸν δωδεκαχώδωνον εἰς τὰ
ἅγια τῶν ἁγίων, xol ηὔξατο περὶ αὐτῆς. χαὶ ἰδοὺ ἄγγελος
χυρίου ἐπέστη λέγων αὐτῷ Ζαχαρία Ζαχαρία. ἔξελθε καὶ ἐκκλη-
σίασον τοὺς χηρεύοντας τοῦ λαοῦ, χαὶ ἐνεγκάτωσαν ἀνὰ ῥά-
βδον, xal à ἐὰν ἐπιδείξῃ κύριος σημεῖον, τούτου ἔσται γυνή.

χυρίου) .. Fb** τεσσαραχαίδεχα ἐτῶν | E oup. ἐποίησαν οἱ ἀρχιερεῖς λέγοντες
.. Eust οἱ ἱερεῖς συμβούλ. ἐποιήσαντο ἡ Μαρία cum ΑΒΕΔ (ΒΕ8 om ἡ) K ..
C Pos Μαριάμ | IK ἐγένετο [ 1, ἐτῶν δώδεχα .. ἘΡ"" τεσσαραχαιδεχαετής ..
Pos annorum decem | ἐν τῷ ναῷ χυρίου (K add τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν) : EF* om | τί
οὖν (EI om) αὐτὴν (F* αὐτῇ) ποιήσωμεν (B - σομεν; C Pos ante αὐτὴν pon) |
μιάνῃ (sic codd. mei, non μιανῇ ut Thi edidit) cum ABDEIKL .. F& μιανθῇ,
Pos macularetur .. C praem ἐπέλθῃ αὐτῇ tà γυναιχῶν xal |. ἁγίασμα... F5 ἁγια-
στήριον | xvuplow τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν (K om) cum ABDEFbKL Pos .. F& τοῦ xvp.
5c. ἡμ... C χυρίου | B εἶπαν... L εἴπασιν | τῷ ἀρχιερεῖ (L ἱερεῖ) cum
ADEL; item praemisso οἱ ἱερεῖς I Pos .. BCK οἱ ἀρχιερεῖς τῷ Ζαχαρίᾳ, item
Fb τῷ Zay. οἱ ἄρχιερ., item ΕΔ οἱ ἱερεῖς πρὸς Ζαχαρίαν | Σὺ (A praem El)
ἔστηκας (A ἔστησας, E ἔστης) cum ABCEK .. ΕΔ], Pos σὺ στῆϑι |. ἐπὶ τὸ
(DE τοῦ) ϑυσιαστήριον (DE - ρίον) χυρίον (D add τοῦ ϑεοῦ) .. 1, ἐν τῷ ϑυσια-
στηρίῳ χνρίον .. K ἐνώπιον χυρίον ἐπὶ τὸ Suc. | εἴσελθε (F*I praem xaf) cum
BC.. ADEF8IK add εἷς (K οὖν εἰς) τὸ (D ἐν τῷ) ἁγίασμα (D -&opat) xv-
οἷου (EF& K om) .. FbL Pos plane om | 1, εὖξαι | xai ὃ (I om) ἐὰν (C ἄν,
D om) φανερώσει (- G& cum ABDK ; CF& - oy) cot (ΑΕΓ om) | χύριος cum B
(ὃ χύρ.) EF*IK .. AC χύρ. ὁ ϑεός .. Pos deus | τοῦτο χαί cum AC; BDEF&
FbIK Pos om xaí ποιήσωμεν cum ABDEFbIKL .. C - σομὲν (Pos faciemus)
. Εὰ ποίησον

3. Καὶ εἰσῆλϑεν (D εἰσελϑὼν - - χαὶ εἰσήει εἰς τά) ὁ ἀρχιερ. (cum ADFbI
Pos; BCF&K ὁ ἱερεύς. L add εἰς τὸ νσιαστήριον) λαβὼν (L qopóv) τὸν δω-
δεχαχώδωνα (cam BDEFeIK; A δωδεχαχόδονον (sic), CL τὸ δωδεχαχώδωνον.
L add ἱεροπρεπὲς ἱμάτιον, | DL προσηύξατο | περὶ αὐτῆς cum ADEF*IKL
Pos.. BC om | ἐπέστη cum BCDFaI Pos.. FbK ἔστη... AEL ἦλθεν |. λέ-
yo» αὐτῷ ABEFsFbKL Pos; C αὐτῷ λέγων .. D λέγ. τῷ ἀρχιερεῖ .. I τῷ
Ζαχαρίᾳ xol εἶπεν αὐτῷ | Ζαχ. Zay. cum CFe&K Pos... ABDIL om alterum |
ἐχχλησίασον: L χάλεσον | ΒΕΔ Eust πάντας t. χηρεύοντ. | τοῦ λαοῦ (ita etlam
Eust) .. L éx τοῦ λαοῦ ᾿Ισραήλ.. A τῶν ἱερέων τοῦ λαοῦ | Α ἐνεγχέτωσαν |
ἀνὰ ῥάβδον (D τὰς ῥάβδους αὐτῶν): L πᾶς (cod. πᾶσα 7) εἷς, xal λάβε αὐτὰς
xai ϑῦσον αὐτὰς ἐπὶ τὸ ϑυσιαστήριον | xol d (L οὗ; codd. plerique δὴ ἐὰν
(F2 Eust ἄν) ἐπιδείξῃ (Ὁ - Ee) cum ADEF&KL Pos Eust... BCI xal εἰς (B ἐφ᾽)
ὃν ἐὰν (B ἄν, Lom) ἐπιδείξῃ (C δείξῃ) | χύρ. cum ADI.. BCFaK χύρ. ὁ 3tós
(K add ἡμῶν) .. Pos Eust ὁ ϑεός | L σημεῖον ἐπὶ τὴν ῥάβδον αὐτοῦ | τούτου
cum ACF&K Pes.. ΒΕ τούτῳ... D τοῦτο | (orat. . AD ἐστίν | γυνή .. 1 Pos

PROTEVANGELIUM ΙΔΟΟΒΙ. 17

ἐξῆλθον δὲ οὗ χκχήρυχες καθ᾽ ὅλης τῆς περιχώρου τῆς Ἰουδαίας, καὶ
ἤχησεν ἡ σάλπιγξ χυρίου, καὶ ἔδραμον πάντες.

ΙΧ.
᾿᾿Ιωσὴφ δὲ ῥίψας τὸ σχέπαρνον ἐξῆλθεν εἰς συνάντησιν αὐὖ-
τῶν χαὶ συναχθέντες ἀπῆλθον πρὸς τὸν ἀρχιερέα, λαβόντες τὰς
ῥάβδους. λαβὼν δὲ ἁπάντων τὰς ῥάβδους εἰσῆλθεν εἰς τὸ ἱερὸν
χαὶ ηὔξατο. τελέσας δὲ τὴν εὐχὴν ἔλαβε τὰς ῥάβδους καὶ ἐξῆλθε
xal ἐπέδωκεν αὐτοῖς xul σημεῖον οὐχ ἦν ἐν αὐταῖς. τὴν δὲ

γυνὴ εἷς τήρησιν .. D εἷς τήρησιν τῆς παρϑένου | ἐξῆλθον δὲ οἱ χήρ. cum BEb
IKL Pos; item AE ἐξῆλϑεν (-3ε) δὲ d κήρυξ... CF* xol ἐξῆλθον οἱ χήρ. |
χα ὅλης (AB xo$' ὅλου) τῆς (B τοῦ) περιχ. (F*IL om t. περιχ.) τῆς Ἰονδ.
( ἂν τῇ 'IousSata) | L ἤχησαν ὡς σάλπ. | χυρίον .. A om... I add ἣ με-
γάλη | xal ὅδραμ. πάντ. cum BC Pos .. ADEF&KL xal εὐθέως (ita AK; DL
(o) εὐδύς; ἘΞ ἰδοὺ συν-) ἕδραμον (K add oi; L add oi χηρεύοντες) πάντες
(F* add εἰς ἀπάντησιν) | Eust pergit: Γενομένης δὲ αὐτῆς δωδεχαε-
τοῦς, οἱ tepete συμβούλιον ἐποιήσαντο τίνι (editum est τῶν τιν)
αὐτὴν πρὸς γάμον συνάψωσιν, xal ἐπιτρέπουσι τὸν ἀρχιερέα
Ζαχαρίαν εἷς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων εἰσελθόντα αἰτήσασϑαι τὸν
δεὸν ἀποκαλύψαι αὐτῷ τὸ τίνι προσήχει ζενυχϑῆναι αὐτήν. xal
τοῦ Ζαχαρίου εὐχομένου ἄγγελος ἐπιφανεὶς σημαίνει πάντας
συναγαγεῖν τοῦ λαοῦ τοὺς χηρεύοντας xal χατέχειν ἕχαστον
ῥάβδον, καὶ à ἂν ὁ ϑεὸς ἐπιδείξῃ σημεῖον, τούτῳ σννάψαι τὴν
παρϑ νον.

ΙΧ, 1. ᾿ἸΙωσὴφ δέ (L καὶ 'Ioc.) .. Fb add ἀχούσας τῆς σάλπιγγος | ῥί-
ψας: K praem xat αὐτός | B τὸ σχέπ. αὐτοῦ | ἐξῆλθεν εἰς συνάντ. αὐτῶν cum
AEFaIKL Pos; item D omissis εἰς συν. aut. .. BC ἔδραμε χαὶ αὐτὸς εἰς τὴν
συνάντ. αὐτῶν (C εἷς τὴν συναγωγήν) | συναχϑέντες .. Α συνελϑόντες.. ΒΕΡΚ
add πάντες (Κ οἱ πάντ) | 1 ἦλθον | mp. τ. ἀρχιερέα cum ΑΒΏΕΒΙΚ Pos.
CL xp. (L εἰς) τ. ἱερέα | λαβόντες (L καὶ ἔδωκαν αὐτῷ) τὰς ῥάβδ. (Fh ἀνὰ
ῥάβδον) cum ABEFAFbKL Pos.. C (et ali?) om λαβὼν δέ cum ADEGI .

C ἔλαβε δὲ -- xal .. BFaKL δεξάμενος δέ (B οὖν; L xol δεξάμ.) | ἁπάντων
(C πάντ.) τ. ῥάβδ. cum BC; item τὰς (ΕἘ om) ῥάβδ. πάντ. FaK, item πάντων
τ. é αὐτῶν Eust.. ADEG Pos τὰς ῥάβδ. (G Pos add d, D ἑκάστου) αὐτών..
J| τὰς ῥάβδ., 1, αὐτάς. Praeterea praem EK ὁ ἱερεύς, F&G ὁ (ΕΔ om) do-
χιερεύς; ; contra add CFb (sic habet: Πάντων δὲ λαβόντων [corrige λαβὼν] τὰς
ὁ. ὁ uo) L ὁ ἱερεύς, A ὁ ἀρχιερεύς. . coiusmodi nihil habeot BDI Pos | xo
ηὔξατο (6 προσηύξ., D add πρὸς χύριον) .. ἘΔ προσεύξασϑαι | L xoi τελέσας
δέ | ἔλαβε τὰς (F* τούς) ῥάβδ. καί cum ABDEFSKL Pos .. Cl om |. ἐξῆλϑε
χαί.. F& ἐξελθών .. D om | xal ἐπέδωχεν (cum CEKL ; BI ἀπέδ., DF* ἔδω--
χεν) αὐτοῖς (cam DEF&L, K αὐτούς. BI ἑκάστῳ αὐτῶν, C ἑνὶ ἑκάστῳ τὴν
ξαντοῦ ῥάβδον) ..ἃ ἑκάστῳ δὲ διέδωχεν post ἐν αὐτοῖς positum | L xoi τὸ

σημεῖον | ovx ἦν ἦν (F* ἐπ᾿ αὐταῖς cum EFaFb, item ἐν αὐταῖς οὐχ ἐφάνη
Evang. apocr. ed. Tischendorf. 9

18 PROTEVANGELIUM IACOBI.

ἐοχάτην ῥάβδον ἔλαβεν "looo: καὶ ἰδοὺ περιστερὼ ἐξῆλθεν ὡς
τῆς ῥάβδου xol ἐποτάσθη ἐπὶ τὴν χεφαλὴν Ἰωσήφ. χαὶ εἶπαν
ὃ ἱερεὺς τῷ Ἰωσήφ Σὺ χεχλήρωσαι τὴν παρθένον χυρίου παρα-
λαβεῖν εἰς τήρησιν ἑαυτῷ. ^ Καὶ ἀντεῖπεν ᾿Ιωσὴφ λέγων Υἱοὺς
ἔχω καὶ πρεσβύτης εἰμί, αὕτη δὲ νεᾶνις μή πὼς περίγελως γέ-
γωμαι τοῖς υἱοῖς ᾿Ισραήλ. καὶ εἶπεν ὁ ἱερεὺς τῷ loci Φοβή-
θητι χύριον τὸν θεόν σον, xal μνήσθητι ὅσα ἐποίησεν ὁ θεὲς Aa-
θὰν xoi ᾿Αβειρὸν xaX Κορέ, πῶς ἐδιχάσθη ἡ γῆ καὶ κατεπόθη-
ὅᾶν διὰ τὴν ἀντιλογίαν αὐτῶν. καὶ νῦν φοβήθητι, Ἰωσήφ,
μή πως ἔσται ταῦτα ἐν τῷ οἴχῳ σου. ἣ Καὶ φοβηθεὶς ᾿Ιωσὴφ
παρέλαβεν αὐτὴν εἰς τήρησιν ἑαυτῷ. καὶ εἶπεν Ιωσὴφ τῇ Να-

BI Pos .. ACDK οὐχ ἦν (A ἐφάνη, D ἐφαίνετο) ἐν αὐτοῖς | Ἰωσήφ cum
ABEFSIK .. O ὁ Ἰωσήφ (D sic: τῇ δὲ ἐσχάτῃ ῥάβδῳ ἐφάνη περιστερά, xal
ἐπέδωχε τῷ Ιωσήφ) | Ft περιστ. ἦλθεν .. E ἐξῆλθε περιστ. | £x: A ἀπό |
ῥάβδου: L add αὐτοῦ | ἐπετάσθη cum ABEFSIK; L πιτασϑεῖσα ἦλθεν .. C
ἐπέτασεν | Ἐπ ἐπάνω τῆς χέφαλῆς | xai εἶπ, d ἱερεὺς τῷ Iuc. (E om τ. 'Iuc.;
C αὐτῷ ὁ lip.) cum BCEKL Pos.. ΑΠΕΑΙ x. εἶπ. ὁ ([ om) ἀρχιερεὺς τῷ
(ΕἘα om; D πρὸς τὸν) ᾿Ιωσ. Τὰ om τῷ Ἴωσ,.). Ex his ADEKL pergunt ᾿Ιωσήῳ
(DL Ἰωσ. 'Ino.) | €) χεκλήρωσαι cum CDF&K .. ABEL Σοὶ (A Σὺ) χεκλή-
perat ] τὴν παρ. xvp. (À om) παράλαβ. (A aute τήν pon) .. L ἡ παρϑένος
αὕτη | τίς τήρησιν ξαντῷ (Ἐπ αὐτῷ) cum BEF&I.. AD εἷς τήρ. αὐτῆς (D om)
.. K om.. CL παράλαβε (L add οὖν) αὐτὴν εἰς τήρ. σεαυτῷ (L om) ᾿

2. Kol αντεῖπ. cum. ABDEFaIKL Pos... C ᾿Αντεῖπ. δέ |. F& ὁ Ἰωσήφ |
A om λέγων | Υἱοὺς ἔχω: D add veaw(oxou; | χαὶ (D χἀγὼ) πρεσβύτης: AI
x. πρεσβύτερος | αὕτη (ita AK; F8 et Thilo αὐτῷ ; Pos épsa) δέ: B xal atv |
νεᾶνις cun ABDEFaFbIKL .,. C γεωτέρα. Praeterea L add ἐστί, D xal πῶς
ἔσομαι αὐτῆς φύλαξ, Fb Pos xol φοβοῦμαι | E μή ποτε | περίγελως cum
ADK.. CEF&L χατάγελως .. BI γέλως | γένωμαι (BI ante γέλως) com ABCEI
Pos .. F&KL ἔσυμαι ante περίγ. (χατάγ.) .. D φανήσομαι | xol εἶπεν cum
ABEFeKL .. C Pos εἶπε δέ | ὁ ἱερεύς cuim CEKL .. ABDF&8I Pos ὁ doyu-
βεύς | τῷ (F*CK om) Ἰωσήφ cum BCFaKL Pos; sed C (add αὐτῷ ante ὁ
ἱερὲύς) K ad seqd trahunt .. ἃ (sed add ᾿Ιωσήφ post Φοβήϑητι) E om | xv.
(D om) x. ὃς. σὸν cum BDEF&IK Pos; item omisso cov ΑΘ... L om | xol
Mvíc3. oun ABDEFeTIK Pos... L om .. C om μνήσϑ, | ὅσα: 1 8 τι | καὶ ϑεός
cum BDFeK Pos .. EL χύριος ὁ 360; .. AC om | C Δαϑάμ | ᾿Αβειρών cum
B, item ᾿Αβειρῶ B, ᾿Αβφόν D; ΑΙΚ ᾿Αβηρών, LM ᾿Αβηρῶ .. C ᾿Αμηρών post
Κυρὲ καί | LM om καὶ Κορέ | χατεπόρησαν cum AKE; item CL χατεποντί-
θησαν (C add ἅπαντες, Κ πάντες, L ἀμφότεροι) .. BDF2I xal χατέπιεν au-
τούς (D πῶς. ἀνοίξασα τ γῆ τὸ στόμα αὐτῆς xal xat. aur.) | φοβήθητι Ἰωσήφ
cüm ACFb.,. K add κύριον τὸν ϑεόν, item B τὸν ϑεόν; item τὸν ϑεόν ante Ἶω-
σήφ DEFeI Pos | μή πως: Fe μήτι... B pq ποτε |. ἐν (D om; B xol ἐν) v
ck. aov .. K ἐπὶ σέ

9. A xo ἐφοβήθη Ἰωσήφ, παρέλαβεν δέ | αὐτήν cum A (add Ἰωσήφ)
BGF*K Pos.. DFb τὴν παρϑένον .. L τήν τε Μαριάμ | εἰς (C add τὴν) τή-

PROTEVANGELIUM IACOBI. 19

quas. ᾿Ιδοὺ παρέλαβόν σε ἐκ ναοῦ wopleo, καὶ νῦν χαταλείκω σε
ἐν τῷ cuo μου καὶ ἀπέρχομαι οἰκοδομῆσαι τὰς οὐκοδομάς μου,
χαὶ ἥξω πρὸς σέ᾽ χύριός σε διαφυλάξει.

X.

! "Exéveco δὲ συμβούλιον τῶν ἱερέων λεγόντων Ποιήσωμεν
καταπέτασμα, τῷ ναῷ κυρίου. χαὶ εἶπεν ὁ ἱερεύς Καλέσατέ μοι
καρθένους ἀμιάντους ἀπὸ τῆς φυλῆς Δανίδ. xal ἀπῆλθον ol
ὑπηρέται καὶ ἐξήτησαν, χαὶ εὗρον ἐπτὼ καρθένους. καὶ ἐμνή-

euo ἑαυτῷ cum DEFbKL; item omisso ξαυτῷ BC, addito αὐτῆς A .. Fa εἷς’
τὸν οἶκον αὐτοῦ .. | Pos plane om εἶπεν: 1 λέγει |. ᾿Ιωσήφ cum ADFaL ..
BCEIK Pos om | τῇ Μαριάμ (F& Μαρίᾳ) cam BDFaL; K πρὸς Μαρίαν Ma-
pia .. CEI Pos αὐτῇ (E πρὸς αὐτήν) Ναριάμ .. A plane om ᾿Ιδού cum
ABEF* [L; item C Pos addito éyd.. K om | ὡς ναοῦ xup. cam ADRFaI Pos..
B add τοῦ ϑεοῦ, CK τοῦ ϑεοῦ μον | νῦν: L ἰδού | χαταλείπω cum ADEFaI
KL.. C χαταλιμπάνω .. B χαταλιπών | xal (E χἀγώ, I add ἰδοὺ ἐγώ) ἀπκέρχ.
cum ΑΕΓ Pos .. B (vide ante) ἀπέρχομαι.. CF&K ἀπέρχ. γάρ, L ἐγὼ γὰρ
dxípy. | μον: BK om .. L add dc ἔχω τῶν ἀρχόντων | xoi (L add πάλιν,
C ὦν τάχεῦ ἥξω np. σέ (D add ὅταν χύριος βούληται) cum BCDFPIKL Pos ..
AEF* om χύριός (ABL Pos xal χύρ., F& χύρ. δέ; praeterea CL add ὁ ϑεός)
σε διαφυλάξει (A -ττει; BCL Pos Stag. ce) cum ABCEFaKL Pos .. 1 φνλάτ-
Tü» (-tc& 2) σε οὖν χύριος.. D ἔστω δέ σον φύλαξ. Praeterea BI Pos add
πάσας τὰς ἡμέρας (B pergit τῆς ζωῆς gov) | Eust (post παρϑένον) haec habet:
Ἐξελθὼν δὲ ὁ Ζαχαρίας ἐποίησεν οὕτως χαϑὼς ὁ ἄγγελος αὐτῷ
προσέταξεν. xat λαβὼν πάντων τὰς ῥάβδους αὐτῶν ἀπῆλθεν
ἐν τῷ ἱερῷ xal προσηύξατο, xal ἐξελθὼν Exdoto τὴν ἰδίαν
ῥάβδον ἀπένειμε. τελευταῖον δὲ ἐπιδιδοὺς τὴν ῥάβδον τῷ Ἴω -
σύφ, σημεῖον μέγα ἐγένετο. ἀϑρόως yàp τὴν ῥάβδον αὐτοῦ
παρὰ τοῦ ἱερέως λαμβάνοντος, περιστερὰ ἐξέπτη ἀπὸ τῆς ῥά-
βδον xal ἐπὶ τὴν χεφαλὴν ἐχαϑέσϑη τοῦ Ἰωσήφ: χαὶ ὁ ἀρχιε-
ρεὺς xal πάντες οἱ σννόντες ἱερεῖς ϑαυμάσαντες τὰ γεγονὸς
αὐτὸν γενέσθαι μνηστῆρα τῆς χόρης ἔχριναν. ἣν λαβὼν ὃ Ἰὼ -
σὴφ ἐφύλασσε, xal χαταλιπὼν ἐν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ ἀφιχνεῖται
τὰς οἰκοδομὰς ἐκτελέσων. ἦν γὰρ τέχτων τῇ ἐπιστήμῃ.

X, 1. λεγόντων Ποιήσωμεν: AE ποιῆσαι | Εὰ τοῦ ναοῦ | ὃ ἱέβεύς cum
ΛΟΕΡΒΚ etc .. BDF&1 Pos ὁ ἀρχιερεύς |. χαλέσατέ μοι cum ABDEFSIL Pos ..
CK add ὧδε. . Fb χαλέσωμεν | παρϑ. ἀμιάντ. (A τὰς T. τὰς ἀμ.) cum ABEI Pos
.. CDF& praem ἑπτά, item GKL ὀχτώ .. Fb τὰς θυγατέρας τῶν "Efoaltoy τὰς
ἁμιάντ. | ἀπὸ τῆς φνλ. A. cum ABDEFSIK .. C ἐκ qu. Δ... L om | xoà
ἀκῆλϑ. (BI Pos ἀπελϑόντες) ol ὕπηρ. (Pos om oi ὑπ.): G om | χαὶ ἐζήτησαν
ΟΡ ἐξεζήτ., B ἐκζητήσαντες, 1 Pos ζητήσαντες. ΒΙ Pos om χαί sq) cum AB
DEFPI Pos.. CGKLM om | Fb εὔρησαν.. L ηὔρασν | ἔπτ. παρϑ. cum
ABD (x. E.) IK Pos (I Pos add ἀμιάντους) .. EF&GLM ἑπτά .. C EE | καὶ
ἐμνήσδη ὃ ἱερεὺς (BI Pos à ἄρχιερ.) τῆς παιδ. (K περὶ τῆς φυλῆς T8.) Ma-

9*

20 PROTEVANGELIUM IACOBI.

σθὴ ὃ ἱερεὺς τῆς παιδὸς Μαριάμ. ὅτι ἦν ἐκ τῆς φυλῆς Δαυΐδ,
χαὶ ἀμίαντος ἦν τῷ θεῷ. xol ἀπῆλθον οἱ ὑπηρέται καὶ ἤγαγον
αὐτήν. καὶ εἰσήγαγον αὐτὰς ἐν τῷ ναῷ χυρίου᾽ xal εἶπεν ὁ
ἱερρύς Λάχετέ μοι τίς νήσει τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀμίαντον χαὶ τὴν

βύσσον καὶ τὸ σηρυτὸν xal τὸ ὑακίνθινον xal τὸ κόκκινον xa τὴν

ἀχηθινὴν πορφύραν. καὶ ἔλαχεν τὴν Μαριὰμ. ἡ ἀχηθινὴ πορφύρα
χαὶ τὸ χόχχινον, xal λαβοῦσα ἀπίει εἰς τὸν οἶκον αὐτῆς. τῷ
δὲ χαιρῷ ἐχείνῳ ἐσίγησεν Ζαχαρίας, xal ἐγένετο ἀντ᾽ αὐτοῦ
Σαμουήλ, μέχρις ὅτου ἐλάλησεν Ζαχαρίας. Μαριὰμ. δὲ λαβοῦσα
τὸ χόχχινον ἔχλωθεν.

-

pu (ΟΚ Μαρίας), ὅτι ἦν (Κ ἐστίν) dx (B om) τῆς (K om) φ. Δαν., xol
ἀμίαντ. ἦν (FbK om) τῷ Sed. cum BFbGIK (item Pos: Εἰ meminil princeps
sacerdotum ipsius Mariam , quod. ipsa esset de Iribu David, εἰ immaculala erat aute
deum) .. D xoi ἐμνήσθησαν xol τῆς παιδ. Μαριάμ, ὅτι xol αὐτὴ €x φυλ. Δ.
ἐστι, xol ἀμ. ἦν τῷ 3. .. C καὶ ἐμνήσθη ὁ ἱερεὺς ὅτι Μαριὰμ ἐκ φ. Δ. ἐστι,
xai ἀμ. ἐστιν .. AE om | xai (K praem xol ἀπέστειλεν πρὸς αὐτήν ἢ ἀπῆλθον
(Fb - ϑοσαν)ὴ ol ὑπηρ. καὶ (K add εὑρόντες) ἤγαγ. (I v]yov) αὐτήν (GL om x.
Ty. α.). καὶ εἰσήγαγ. (T εἰσῆγον, K εἰσήνεγχαν) αὐτὰς (B om; Fb om x. εἰσήγ.
aut.) ἐν x. v. χυρίου (Fb om) xal εἶπ. ὁ ἱερεύς (BI ὁ ἄρχιερ.) cum BDFbGIK ..
C x. ἀπῆλϑ. οἱ ὑπηρ. x. ἤγαγ. αὐτήν. xol εἰσήγαγεν αὐτὰς ὁ ἱερεὺς ἐν v. v.
χυρ. x. εἶπε... AE breviter sic: xol ἀπήγαγον (E ἤγαγον) αὐτὰς ἐν τῷ ναῷ
χυρίου. xo εἶπεν ὁ ἄρχιερ. (E ὁ ἱερεύς) ; item Pos, omissis xol ἀπήγαγον us-
que xuplou. F8 post ἀπὸ τῆς φυλῆς Δαβίδ sic pergit: xal ἀπῆλθον ol ὑπηρέται
xal ἤνεγχαν τὰς παρϑένους, xoi εἰσήγαγον αὐτὰς εἰς τὸν ναὸν χυρίου - xai εἶπεν
αὐταῖς ὁ ἀρχιερεύς Λάχετε - - - πορφύραν. xai ἐμνήσθη Ζαχαρίας περὶ τῆς
Μαρίας ὅτι ἐκ φυλῆς Δαβίδ ἐστι. χαὶ ἐχάλεσεν αὐτήν, xol ἔλαχεν αὐτῇ ἡ ἄλη-
ϑινή etc. | AL om ὧδε | νήσει: A νήσοι, F* νήσεται... D λάβοι |. τὸ χρυ-
clo» (K - σόν) cum ABCK etc... DFa2Fb G East τὸν (Fa om) χρυσόν | xai τὸ
(ΕΡΟΙ, τὸν) ἀμίαντον: δ om | τὴν βύσσον: Ο τὸ βύσσινον | x. t. σηρικόν
(BC Eust σηριχοῦν, L συριχοῦν, alii σιρικόν, σειρικόν) : ΕΒ om | xoi τὸ ὑαχίν-
3tvov: BDF& Eust xol τὸν (B τό, D om) ὑάχινϑον .. 1 om | xat τὸ (F& τὸν)
xóxxtv. cum BCF&Fb GIML Pos... ADEK om | F* hunc ordinem habet x. τὸν
Udxty3. x. τὸν χόχχινον x. τὴν βύσσ. | τὴν ΝΙαριάμ (K -lavy) cum ACDIEL ..
EFbG Μαριάμ... B τῇ Ναριάμ, F& αὐτῇ | ἡ dA. πορφ. x. t. xoxx. cum AB
DEF GIL Pos (Eust) .. K τὴν ἀληϑινὴν πορφύραν νήϑειν xoi τὸ xóxx... ( τὸ
xóxx. χαὶ Tj dA. πορφ. .. ἘΒ ἡ aàÀ. mopp. | DF* om λαβοῦσα | ἀπίει cum
AEFaFbGL .. BCDK ἀπῆλθεν | DFb ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς | F* ἐν δὲ τῷ χάιρ.
ἐκείνῳ ἐσίγ. Zay. cum B Pos.. ACK Zay. éoly. | χαὶ éyév. (A ἐγέν. δὲ)
ἀντ᾽ αὐτοῦ Zap. (ΕΡΚ' Συμεών, B Σαμ. d. avv.) μέχρις (D ἄχρις) ὅτον (cum
AE; K ὅτε; BDFaFbI οὗ) €). Ζαχ. cam ΑΒΌΕΒΕΔΕΡΙΚ Pos (ultima sic habet:
usque ad te vero, o Maria, locutus est Zacharias) .. C om (videtur ab altero
Ζαχαρίας ad alterum transiluisse) | Μαριάμ: AF&K Μαρία | τὸ χόχχινον: BI
Pos praem τὴν ἀληθινὴν πορφύραν xal .. F& τὴν ἀληϑινὴν πορφύραν ἔχλωϑεν
cum AEFPGIKL .. BC ἔκλωσεν (- σε).. F* ἔνηϑεν .. D (omissis λαβ. τὸ xóxx.)

PROTEVANGELIUM IACOBI. | 91

) XI.

! Καὶ ἔλαβεν τὴν χάλπην χαὶ ἐξῆλθεν γεμίσαι ὅδωρ᾽ χαὶ
ἰδοὺ φωνὴ λέγουσα Χαῖρε χεχαριτωμένη. ὃ χύριος μετὰ σοῦ, εὐ-
λογημέντ σὺ ἐν γυναιξίν. καὶ περιεβλέπετο δεξιὰ καὶ ἀριστερά,
πόθεν αὕτη “ἢ φωνή. xai σύντρομος γενομένη ἀπίει εἰς τὸν obxowe
αὐτῆς καὶ ἀνέπαυσεν τὴν χάλπην, xal λαβοῦσα τὴν πορφύραν
ἐχάθισεν ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτῆς xal εἷλκεν αὐτήν. 2 Καὶ ἰδοὺ
ἄγχελος κυρίου ἔστη ἐνώπιον αὐτῆς λέγων Μὴ φοβοῦ, Μαριάμ᾽
εὗρες γὰρ χάριν ἐνώπιον τοῦ πάντων δεσπότου, xal συλλήψῃ ἐκ

ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς ἐχαδπίζετο. | Eust pergit: Κατ᾽ ἐχεῖνον δὲ τὸν χαιρὸν
ἔδοξε τοῖς ἱερεῦσι χκατασχενασϑῆναι ὑπὸ dyvdv παρϑένων τῷ
ναῷ τοῦ ϑεοῦ χαταπέτασμα, χαὶ εὑρέϑησαν ἐν τῇ φυλῇ Ἰούδα
παρϑένοι ἑπτά. καὶ τῆς Μαρίας δὲ μνησϑεὶς Ζαχαρίας éxé-
λευσε xat αὐτὴν παρεῖναι εἰς τὸν χατάλογον. xal εἰσαγαγὼν
αὐτὰς εἰς τὸν οἶκον τοῦ ϑεοῦ χλῆρον βαλεῖν προσέταξεν, ποίαν
οἷσαι τὸν χρυσὸν καὶ τὸ ἀμίαντον χαὶ τὴν βύσσον χαὶ τὸ σηρι-
ποῦν xal τὴν ἀληϑήῆ πορφύραν xal τὸν ῥάχινϑον xal τὸν xóx-
πον" xal ἐχληρώϑη Μαρία τὴν πορφύραν xal τὸν χόχχον ἐρ-
YaüteoSac

XI, 1. Kal Qo. τὴν χάλπ. (D add αὐτῆς, item L) xoi ἐξῆλϑ. cum
BDEIK .. ACF? χαὶ λαβοῦσα τὴν (C om) xd&r. ἐξῆλοε (C add δέ) | DI τοῦ
γιμίσαι | καὶ ἰδοὺ φωνὴ (Fb add ἦλθεν) : Fà xal ἤχονσε φωνήν | λέγουσα cum
CK .. BDEFsI Pos λέγουσα (F* - σαν) αὐτῇ, ἘΡ αὐτῇ My. .. 1. λέγ. πρὸς αὖ-
τήν, À £x αὐτὴν λέγ. | χεχαριτωμένη: L add Μαριάμ | εὐὖλ. σὺ ἐν γυναιξ.
(L add xai εὐλογημένος 0 χαρπὸς τῆς χοιλίας σον) .. HK om | χαὶ (K ἡ δὲ)
περιεβλέπετο (E - βλέψατο) .. D add Μαριάμ., item BIL (IL ἡ Μαριάμ) post
ἀριστερά .. À add ἰδεῖν | Fb δεξιά τε xal | ἀριστερά : D add χαὶ διελογίζετο |
αὕτη (H om) ἡ φωνή cum F&HKL .. BDI ἄρα (D om) εἴη (D cl; 1 om) ἡ
φ. «Ut .. AE ἤχει ἡ Q. .. C αὐτὴ (ita edd) yj φ. ὑπάρχει | σύντρομος cum
ABDFSIKL .. CH ἔντρομος | AH γεναμένη |. ἀπίει (- jet A) cum AEFaHL ;
B εἰσήει.. CK ἀπῆλθεν, | εἰσῆλθεν | F&L ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς | xoi ἀνέπαν-
σεν (I - παύσατο) τ. χάλπ. (A add αὐτῆς) xai cum AEF*HI Pos .. CKL(D) x.
ἀνακαύσασα (D ἀποϑεῖσα) τ. χάλπην.. B xal | λαβοῦσα (I συλλαβοῦσα) τ.
xopp. cum ΒΕΕΔΗΪΙ Pos.. CDKL ἔλαβε (C add πάλιν) τ. πορφ. χαί (L om
xof).. A καί | ἐκάϑισεν (cum BCEHIK ; Fa ἐχαϑέσϑη, D χαϑεσϑεῖσα) ἐπὶ τοῦ
Soóvov (C ἐπὶ τὸν 3póvov) αὐτῆς (C om): AL om | xot εἶλκεν αὐτήν (E om;
K τὴν πορφύραν) cum CEFSK .. BI Pos τοῦ ἐργάζεσϑαι .. AD ἔχλωδεν...
FbHL om :

2. H ὃ ἄγγ. κυρίου .. Fb ἄγγ. τοῦ ϑεοῦ Γαβριήλ | ἔστη (K ante yy.
poo) ἐνώπ. αὖτ. λέγων cum ABDEFPHEL Pos.. CFa ἐπέστη λέγων αὐτῇ |
(wr. τοῦ πάντων δεσπότου cum ABEHK .. C ἐν. τοῦ ϑεοῦ .. F&8I Pos ἐν. χν-
pov .. D παρὰ »ευρίον τοῦ ϑεοῦ xal ἐνώπιον τῆς αὐτοῦ δόξης | xai (D om) συλ-
λήψῃ (AD - Ψει; E συλλ. γάρ, A σνλλ. οὖν) ἐκ λόγ. (B add ἁγίου) αὐτοῦ (i

22 PROTEVANGELIUM IACOBI.

λόγου αὐτοῦ. ἡ δὲ ἀκούσασα δικχρίθη ἐν ἑαυτῇ λέγουσα Εἰ
ἐγὼ συλλήψομαι ἀπὸ χυρίου θεοῦ ζῶντος, xal γεννήσω ὡς πᾶσα
γυνὴ γεννᾷ: ? Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος χυρίου Οὐχ οὕτως, Μα-
ριάμ.᾽ δύναμις γὰρ κυρίου ἐπισχιάσει σοι" διὸ καὶ τὸ γεννώμενον
ἐκ σοῦ ἅγων χληθήσεται υἱὸς ὑψίστου. — xal χαλέσεις τὸ ὄνομα
“οὐτοῦ Ἰησοῦν" αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἅμαρ-
τιῶν αὐτῶν. χαὶ εἶπεν Μαριάμ. ᾿Ιδοὺ ἡ δούλη χυρίου χατενώ-
πιὸν αὐτοῦ" γένοιτό μοι χατὰ τὸ ῥῆμα σου.

XII.
! Καὶ ἐποίησεν τὴν πορφύραν καὶ τὸ χόκκινον, xal ἀπήγα-

χυρίου.: A ἐκ πνεύματος ἁγίου) cam ABODEHIK .. Fb xat ἰδοὺ σνλλήψηῃ ἐν
γαστρί .. F& Pos om ἡ δὲ ἀχούσασα cam ADEF&H; GL ἡ δὲ Μαριὰμ ἀχούσ.
(L add ταῦτα) .. ΒΟ ἀχούσασα δὲ Μαριάμ (Pos εἰ audiens Maria) .. K ἡ δὲ
Μαριάμ. | διεχρίϑη: A δαταράχϑη | Εἰ ἐγὼ συλλήψομαι (AHK - ψωμαῦ ἀπὸ
(I ὑπὸ) χυρίον (ΒΕΔΙΚ Pos om) ϑεοῦ (GL om) ζῶντος cum ABDEFa Fb GHIK
Pos .. C nil nisi El ἐγώ συλλήψομαι. Praeterea. Fà praem haec: Ποταπός uo
ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. xol ὃ ἄγγελος εἶπε πρὸς αὐτήν Ὁ χύριος μετὰ σοῦ, xal
συλλήψῃ ἐν γαστρί, lam sic pergit: xai εἰ ἐγώ, φησί, συλλήψομαι etc | xal
γεννήσω (BI Pos τέξομαῦ ὡς π. y. γεννᾷ cum ABEF&Fb[ Pos .. H ἢ ὡς πᾶσα
Y. γεννᾷ .. CDGKL nil nisi ὡς πᾶσα y. y, Praeterea Fb add μέγα μοι τοῦτο
τὸ μυστήριον.

8. Καὶ εἶπ. à ἄγγ. χυρ. (I add αὐτῇ) cum BHI Ῥοδ.. A καὶ εἶπ. αὐτῇ ὁ
&yy., Ἐπ εἶπε δὲ ὁ ἄγγ., D χαὶ ὁ ἄγγ. χυρ. λέγων, Ο καὶ λέγει πρὸς αὐτὴν ὁ
ἄγγ., 1, xol ἀποχριϑεὶς ὁ ἄγγ. εἶπ. αὐτῇ .. K xoi ἰδοὺ ἔστη Gy. λέγων αὐτῇ,
EFb xoi ἰδοὺ ὁ ἄγγ. (Fb add Ταβριὴλ) ἐπέστη (Fb ἔστη) λέγων (Fh add αὐτῇ)
| K om Οὐχ οὔτ. Map. | δύν. y. χυρίον (B Pos ϑεοῦ) ἐπισχ. σοι cum ABDHIL
Pos .. C ἃ. y. ὑψίστου ἐπ. oo... EF&K ἀλλὰ (K om) πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσε-
ται ἐπὶ σέ, xol δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοὶ | γεννώμενον (A γεννόμ.) cum
ΑΒΟΡοε.. DEFaFbHIK γενόμενον | ἐκ σοῦ cum ΒΕΕΔΙ Pos .. ACDFbHK
om ἅγιον: | add τῷ ϑεῷ | χληϑήσ. (C post ὗψ., Καὶ add ὡς éx πνεύματος
ἁγίου τεχϑέν) vL. ὑψίστ. cam CEKL ; | vi. αὐτοῦ χλήϑ. .. ΑΒΕΔΕΡΗ Pos χλήϑ.
vi. Sco) (F* add ζῶντος) | 'Imcous: K υἱὸς ὑψίστον | αὐτός: D οὗτος | ἀπὸ
T. ὁμαρτ. αὐτῶν: F* h. |. add xoi ἰδοὺ ἡ συγγενής σου ᾿Ελισάβες ovt mouit
ἐστιν υἱὸν ἐν γήρει (γήρᾳ ed. Neandr. altera) αὐτῆς, xal οὗτος μὴν ἔχτος ἐστὶν
αὐτῇ τῇ χαλουμένῃ στείρᾳ" ὅτι οὐχ ἀδυνατήσει πᾶν ῥῆμα παρὰ τῷ ϑεῷ. | Ma-
ριάμ.: K Mopía | Fe& τοῦ χυρίου | χατενώπ. αὐτοῦ cum AEK .. BCF&H Pos
om | κατὰ t. 9. cov: DFb add xoi ἀπῆλθεν ἀπ᾿’ αὐτῆς ὁ ἄγγελος | Eust per-
git his (post épydteoSa): xal δὴ ἐπὶ τοῦ ofxov ἐργαζομένης αὐτῆς
ἐπιφανεὶς ἄγγελος τὸν παράδοξον τόχον εὐαγγελίζεται αὐτῇ,
xaS9de ἱστορεῖ τὰ εὐαγγέλια.

XII, 1. ἐποίησεν (ἘΔ ποιήσασα, omisso χαί sq): À ἔχλωσε | xat τὸ xóxx.
cum ABCHK Pos.. ΕΒῈΡ om | ἀπήγαγεν (Fb ἤγαγο) cum ΑΕΒΕΡΚ... BCH
ἀπήνεγκεν (- χε). Praeterea CH aliique add αὐτά, D ταῦτα, F9 ταύτην: nihil

PROTEVANGELIUM IACGOBI. 93
Ὧν τῷ ἱερεῖ. καὶ εὐλόγησεν αὐτὴν ὁ ἱερεύς xal εἶπεν Μαριάμ,
ἐμεγάλυνεν »χύριος ὁ θεὸς τὸ ὄνομά σου. καὶ ἔση εὐλογημένη dv
πάσαις ταῖς Ὑενεαῖς τῆς γῆς. ^ Χαρὰν δὲ λαβοῦσα Μαριὰμ.
ἀπίει πρὸς ᾿Ελισάβετ τὴν συγγενῶα αὐτῆς. καὶ ἔκρουσεν πρὸς
τὴν θύραν. καὶ ἀχούσασα ἡ ᾿Ελισάβετ ἔρριψεν τὸ χόχκκινον xa
4 A , » - A 4
ἔδραμεν πρὸς τὴν θύραν χαὶ ἤνοιξεν, χαὶ ἰδοῦσα τὴν Μαριὰμ,
εὐλόγησεν αὐτὴν xol εἶπεν Πόθεν μοι τοῦτο ἵνα ἔλθῃ ἡ μήτηρ
τοῦ χυρίου μου πρὸς μέ; ἰδοὺ γὰρ τὸ ἐν ἐμοὶ ἐσχίρττησεν xal εὐὖ-
λόγησέν σε. Μαριὰμ. δὲ ἐπελάθετο τῶν μυστηρίων ὧν ἐλάλησεν
αὐτῇ Γαβριὴλ ὁ ἀρχάγγελος, xal ἡτένισεν εἰς τὸν οὐρανὸν xal
εἰπεεκοῦϊ add ABFbK Pos | τῷ ἱερεῖ cum ABCFbHK Ῥοε.. F& c. ἀρχιερεῖ...
L εἷς τὸν ναὸν xvplov | ΒΑ IK. ηὐλόγησεν (-0t) αὐτήν: Fe ταύτην | ὁ ἱερεύς:
I om .. Βα ὁ ἀρχιερεύς | xal εἶπεν: ΕΒ λέγων | DL Ὦ Μαριάμ.. ΑΕΒΩΚ
Μαρία .. N om | ἐμεγάλυνεν (-vc) χύρ. ὁ 5ε. (L om ὁ 3ε) τὸ ὄν. o. cum
ACDEFsHKL .. BÍ Pos ἐμεγαλύνϑη τὸ 0v. c. Praeterea C add ἐν πάσαις (sine
ταῖς γενεαῖς τῆς γῆς, contra ABDEF&HIKL Pos. Ν sic: Ενλόγησέ ot xó-
Que ὁ ϑεός, xal τὸ ὄνομά σον εὐλογημένον ἐστὶν ἐν πάσαις ταῖς γενεαῖς τῆς
γῆς. | ἔσῃ εὐλογημένη .. C εὖλ. ἔση .. D ἔσται εὐλογημένον ἐν πάσαις ταῖς
Y τι γ. (ὦ om τ΄ y-) cum ΑὨΕΕΔΉΚΙ,.. BI Pos ἐν πάσῃ τῇ γῇ .. € ὑπὸ
xuplov
2. Xapdw: Α χάριν | Μαριάμ: HFaKL ἡ (FAL om) Μαρία (L sic: Ma-
ρία δὲ yap. λαβ.) | ἀπίει cum AEFeIKL ; item ἀπήει BDH .. C ἀπῆλθε | mg.
"Exod. t. συγγενίδα (D συγγενήν) αὖτ. cum ABDEFs Pos .. CHK πρ. τ. σνγγ.
«ut. Exo. .. L εἰς τὸν οἶχον αὐτῆς habet, additque usque cap. 14. medium
plura a texta prorsus aliena. | xal ἔχρουσε πρὸς (F*L om) τὴν ϑύραν (C τῇ
ύρᾳ; KL Pos add αὐτῆς). xai ἀχούσ. y (cum BFaK; C om) "Exc. ἔρρ. τὸ
xóxx. (τὸ xóxx. cum BDFbIK; G τὸ ἔριον; C τὸ ἐν yepot) καί (EF Pos om
ἕρρ. τ. x. xal; contra I om ut videtur ἔχρουσε usque '"EXio.): haec om AH | xal
ἕδραμ. (A καὶ χράξασα ἕδρ. αὐτή; G δραμοῦσα omisso xal sq) mp. v. SUp. (D
add αὐτῆς) xai ἤνοιξεν (Fb ἠσπάσατο; Fb GIK add αὐτήν; B Pos add avt)
cum ABDEFhGIK Pos.. CF& xol (F* om) δραμοῦσα ἤνοιξεν αὐτῇ. . H (vide
quae H ante om) xoi χρούσασα τὴν ϑύραν xol ἤνοιξεν | xai ἰδοῦσα τ. Μαριὰμ
(A -olxv; ἰδ. τ. M. cum ΑΕΗ; BCF&K om) εὐλόγ. (E ηὐλόγ.) αὖτ. x. εἶπεν
cum AEH, BCF&K. .. GI Pos xol εἶπε | IIó3ey (F* Pos Καὶ x63.) cum ABD
EFASIHK Pos .. CF& praem Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξί, xol εὐλογημένος ὁ xag-
πὸς τῆς χοιλίας cov | ἔλθῃ h.l. cum. AK Pos .. BCF&H post μὸν pon | ἰδοὺ
γὰρ τὸ dv (ita ACEHK [item DFsFb]; BI Pos τὸ γὰρ ἐν) ἐμοὶ (E add ὄν, C
βρέφος) ἐσχίρτ. (AEH add ἐν τῇ κοιλίᾳ μου) cum ABCEHIK Pos . , FaF ἰδοὺ
γὰρ ὡς ἐγένετο ὁ ἀσπάσμός σον (Fb vj φωνὴ τοῦ ἀσπασμοῦ) εἰς a ὦτά μον,
τὸ ἐν ἐμοὶ ἐσχίρτ. (Fh ἐσχίρτ. τὸ βρέφος ἐν d'onde) .. D ἰδοὺ γὰρ ἐσχίρτ.
τὸ βρέφος ἐν ἀγαλλιάσει ἐν τῇ χοιλίᾳ μον | K ηὐλόγησέν με | Μαρ. δὲ ἐπελά--
δετο: AEF& xai Μαρία ἐπελάϑ., K xol ἐπελ. Μαρία | D τὸ μνστήριον κυρίου € |
δαάλησεν cum ABDEF&FbHIK .. C εἶκε [ αὐτῇ cum BEF«HIK Pos... CDF*
πρὸς muti» .. À om | Γαβρ. ὃ ἀρχάγγ. (K d 4. T.) cum AB (add χυρίον)
EPaHK P« Pos .. Y à ἀρχιστράτηγος Γαβρ... C Γαβριήλ... DFb ὁ ἄγγελος | ἠτένισεν

94 PROTEVANGELIUM IACOBI.

εἶπεν Τίς εἰμι ἐγώ. χύρις, ὅτι πᾶσαι ai γενεαὶ τῆς γῆς εὐλο-
γοῦσίν με; ? Καὶ ἐποίησεν τρεῖς μῆνας πρὸς τὴν ᾿Ελισαβετ.
ἡμέρᾳ δὲ καὶ ἡμέρᾳ ἡ γαστὴρ αὐτῆς ὠγκοῦτο" xa φοβηθεῖσα
Μαριὰμ. ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτῆς, xal ἔχρυβεν ἑαυτὴν ἀπὸ
τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ. ἦν δὲ ἐτῶν δέχα PG ὅτε ταῦτα ἐγένετο τὰ
μυστήρια.

ΧΗ.
1᾿Εγένετο δὲ αὐτῇ ἔχτος μήν, καὶ ἰδοὺ ἦλθεν Ἰωσὴφ ἀπὸ
τῶν οἰκοδομῶν αὐτοῦ, xal εἰσελθὼν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ εὗρεν αὐὖ-
τὴν ὠγχωμένην. xai ἔτυψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ xal ἔρριψεν
ἑαυτὸν χαμαὶ ἐπὶ τὸν σάχχον, χαὶ ἔκλαυσε πικρῶς λέγων Ποίῳ

(Ε add Μαρία) εἷς τ. oup. xal cum AF&K .. BCDH Pos ἀτενίσασα (D ἀναβλέ-
aom) εἰς τ. ovp. .. Fb om | Fb εἶπεν ἐν ἑαυτῇ κύριε cum AE ; item (ante
Τίς pon) DF&.. BCH Pos om πᾶσαι αἱ (I om) γεν. τῆς γῆς cum ACEF2..
BDIH Pos om τῆς y. | £UAoy. με cum ΑΕΗ .. BCI μαχαριοῦσί με (C -ov ἐμῶ;
F* Pos ἐμὲ μαχαρίζονσιν. Ὦ sic: ὅτι ἰδοὺ μαχαριοῦσί με T. αἱ γεν.

8. Καὶ ἐποίησ. (CD ᾿Εποίησ. δέ) tp. μ. (Α μι tp.) πρὸς τὴν Ἔλια. (D
μετὰ Ἔλισ.) cum ABCDEFbHI.. F& Pos om. Praeterea ex illis CFb add h. ].
xol ἀπῆλθεν (Fb χαὶ οὕτως ὑπέστρεψεν) εἷς τὸν οἶκον αὐτῆς. | B Ἡμέρας δὲ
xol ἡμέρας | Α ὀγκοῦτο | x. φοβηϑεῖσα (D περίφοβος γενομένη) Μαριὰμ, (T
Pos 5 Μαρία; DF& om) ἀπῆλθεν (cum BHI; DFs $213ev; AE amit) c. τ. olx.
αὐτῆς cum ABDEF&HI Pos .. CFb om | DH περιέχρυβεν .. B ἔχρυψεν |. &av-
τήν: Α αὐτήν | ἐτῶν: Η χρόνων | δέχα (I δώδεχα) EC cum ABDEI Pos ..
F& δεχατεσσάρων .. C πεντεχαίδεχα, Fb'* δέχα πέντε... H δέκα ἑπτά | ὅτε
cum ABDE Pos .. H ὅταν.. CF& ὅτι |. ταῦτα (DE add αὐτῇ, Fb εἰς ξαντήν)
ἐγένετο τὰ μνστ. cum ADEFb .. BC τὰ μ. ταῦτα ἐγένετο (C -vovco) .. H ἐγένετο
tà p. ταῦτα .. Pos haec fiebant | Eust in hunc modum pergit: T ó γοῦν ὁρι-
G3kvy αὐτῇ ἔργον éxvelécaca δίδωσι τῷ ἀρχιερεῖ, χαὶ εὐλογη-
ϑεῖσα παρ᾽ αὐτοῦ ἄπεισι. Jam vero statim pergit xal μετὰ χρόνον
τίχτει τὸν Χριστὸν χατὰ σάρχα. χαὶ τῶν μαγῶν etc. Cf. ad
cap. XXI.

XIII, 1. D Καὶ ἐγένετο | αὐτῇ cum BDEFa8I Pos; item AH αὐτῆς ..
C om | ἰδού cum ABDF&H Pos .. Com | ἀπό: A ἐκ | EF* οἰχοδομιῶν |
D om αὐτοῦ | εἰσελθών (C εἰσῆλθεν - - xal) ἐν τῷ οὕκῳ (BI εἰς τὸν olxov) avr.
cum BCFeI Pos.. AEH om | εὗρεν (H nip.) cum ACF&H .. BD (praem ἀτενί-
σας πρὸς τὴν Ναριάμ) I Pos εἶδεν (D ἴδεν) | αὐτήν cum ABDEF2I Pos .. CH
τὴν Μαριάμ .. Ἐπ τὴν παρϑένον | ὠγχωμένην cum B etc; item FaC aliique
(nisi falsus est Thilo) ὀγχωμένην .. A ὀγχομένην .. H ὀγχουμένην.. D Eyxvov |
καὶ ἔτυψε (Ἐπ ἐτύπησε, Pos demissa facie, unde Fabric. suspicatus est ἐταπεί-
νωσε) τὸ πρόσωπον αὐτοῦ cum BCFa Pos .. ADEFPH om | ἔἕρριψ. ξαυτόν: I
ἔκρνψεν αὐτόν | χαμαὶ ἐπὶ τὸν (AE om) σάχχον (A -xxov) cum ABEH; item
omisso χαμαί D (ἐπὶ odxxov) I (& τὸν o.).. C Pos nil nisi χαμαί | πικρῶς cum
ABDEHI Pos.. CFb om | F9 om omnia quae sunt inter τὸ πρόσωπ. αὐτοῦ et

PROTEVANGELIUM ΤΑΟΘΟΟΒΙ. 25

τπροσώττῳ ατενίσω πρὸς χύριον τὸν θεόν uou; τί δὲ εὔξομαι περὶ
τῆς χόρηῃς ταύτης ; ὅτι παρθένον παρέλαβον αὐτὴν ἐκ ναοῦ χυ-
ἢ. καὶ οὖχκκ ἐφύλαξα. τίς ὁ θηρεύσας με; τίς τὸ πονηρὸν
τοῦτο ἐποίησεν ἐν τῷ οἴχῳ pou xal ἐμίανε τὴν παρθένον : μήτι
d; ép& ἀνεκεφαλαιώθη ἡ ἱστορία, τοῦ ᾿Αδάμ: ὥσπερ γὰρ ὁ
᾿Αδὰμ. ἐν τῇ ὥρᾳ τῆς δοξολογίας αὐτοῦ ἦν xal ἦλθεν ὁ ὄφις καὶ
εὗρε τὴν Εὔαν μόνην χαὶ ἐξηπάτησεν, οὕτως χάμοὶ ἐγένετο.
! KaX ἀνέστη ᾿Ιωσὴφ ἀπὸ τοῦ σάκκου, xal ἐκάλεσε τὴν Μαριὰμ,
xdi εἶπεν αὐτῇ Μεμελημένη τῷ θεῷ, τί τοῦτο ἐποίησας καὶ ἐπε--
λάθου χυρίου τοῦ θεοῦ σου: τί ἐταπείνωσας τὴν ψυχήν cov, ἡ
ἀνατραφεῖσα, εἷς τὰ ἅγια, τῶν ἁγίων xal τροφὴν λαβοῦσα ἐκ
χειρὸς ἀγγέλου: ὅ Ἢ δὲ ἔκλαυσε πικρῶς λέγουσα ὅτι καθαρά
εἶμι ἐγὼ καὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω. καὶ εἶπεν αὐτῇ Ἰωσήφ Πόθεν

λέγων | Y Ποίῳ τρόπω | Fe ἀτενίζω | pov: BH Pos om | τί δέ: E om δέ]
εὔξομαι cum ADEFb; item προσεύξ. BI; orabo Pos .. H φϑέγξομαι, F* λέξω,
C εἴτω | F* om τῆς | χόρης: F* παιδός .. Fb γεάνιδος | παρέλαβ. αὐτήν
cum ABH .. CF& αὐτ. παρέλ. | τοῦ ϑεοῦ μου cum BEF&Hl, item omisso μὸν
Pos.. AC om | ἐφύλαξα cum BDHI Pos .. ACFs add αὐτήν ] ϑηρεύσας με
(ita etiam Germ 1]. 1. p. 1437.): A 3wp. αὐτήν .. Fb ταύτην ϑηράσας | τίς (C
add ὃ) xà xov. τοῦτ. (BH Pos τοῦτ. τὸ πον.) ἐποίησ. (C ποιήσας, D add πανούρ-
Ὑημα) ἐν τ. ox. μ. cum BCDEF8 HI Pos.. A om | xol ἐμίανε t. παρϑ. cum
BEHI Pos .. D τίς ἐμίανε xal ἡχμαλώτενσε τὴν xapS3évoy .. CFa τίς (F8 xal)
ἐχμαλώτευσε τὴν map3. ἀπ᾿ ἐμοῦ xai ἐμίανεν αὐτήν .. A om | μήτι: AH pj |
εἷς ἐμέ: AFAH ἐν ἐμοί | A ἀναχεφαλεώϑη | τοῦ ᾿Αδάμ cum ABDEFSHI ..
C om τοῦ | ὥσπερ γὰρ (dox. y. cum DFbH; I Pos ὅτι, B ὅτε; EF8 ἐν γάρ)
ὃ (D om) ᾿Αδὰμ (Fb vàp'éxtivoc; BEF&I om ὁ 'A8.; A om dor. y. ὁ A8.) ἐν
(BI om; D ἦν ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐν) τῇ ὥρᾳ τῆς δοξολογίας αὐτοῦ (αὐτοῦ : Fb
τοῦ σ“εοῦ) ἦν (Fb μετὰ ἀγγέλων συνῆν) xol (cum H; À ὅτε; BEFaFbI Pos om)
ἦλθεν (B. εἰσῆλθεν) ὁ dq. xal εὗρε (Η ηὗρεν) τ. EU. p. xoi ἐξήπατ. (AE ἠπά-
Toe. ΑἘΕΒΕΔΙ Pos add αὐτήν), οὕτως (BH δύτω) κἀμοὶ (AD xai ἐμοί; E χαὶ
ἐν ἐμοῖ; I xol εἷς épé) συνέβη (D συμβέβηχεν) cum ΑΒΩΒΕΔΕΡΗΙ Pos .. C
καὶ ὥσπερ τὴν Eme» (hunc accentum codd. plures tuentur), ἐξηπάτησε xol αὖ-
τὴν ὁ ὄφις;
2. ἀπὸ τοῦ σάχχου: F& ἀπὸ τοῦ ἐδάφους .. Fb ἀπὸ τῆς γῆς | x. ἐχάλεσε
τ. M. x. εἶπεν αὐτῇ cum ABCH etc .. D χαὶ εἶπε πρὸς τὴν Μαριάμ .. Ἐκ xol
χαλέσας αὐτὴν εἶπεν | B Μεμελετημένη | ἐποίησας cum ABDEF (add ἡμῖν)
ΗΙ.. CF$ πεποίηκας | xoi (BDEH om) ἐπελάϑον x, τ. 9. cov cum ABDEFbHI
Pos .. F& om... C (omisso xo) post duy. σον habet | τί: A ὅτι | 1 ἀναστρα-
φεῖσα | ἀγγέλον (F* τοῦ dvy;; Pos angelorum) cum ABDEF& HI Pos .. C add
χαὶ χορεύσασα ἐν αὐτοῖς
8. Ἢ δέ cum ABCF«H Pos .. D add Μαριάμ, Fb ἀχούσασα ταῦτα |. λέ-
γουσα cum ABF* EHI Pos .. CD Germ add Ζῇ κύριος ὁ “εός (D Germ om ὁ
S.) | ὅτε cum ADFb Germ; CE xa3órc.. BF&HI Pos om | ἐγώ cum BCDFbH
.. AEFeI Pos Germ om | xo! εἶπεν cum ADEFb .. BCH Pos εἶπε δέ] αὐτῇ...

"E

XE

26 PROTEVANGELIUM IACOBI.

οὖν ἐστὶ τὸ dv τῇ γαστρί σου ; ἡ δὲ εἶπεν Ζῇ κύριος ὁ θεός μου
χαθότι οὐ γινώσχω πόθεν ἐστί μι.

ΧΙΝ.

! Καὶ ἐφοβήθη Ἰωσὴφ σφόδρα. xol ἠρέμησεν ἐξ αὐτῆς,
χαὶ διελογίζετο τὸ τί αὐτὴν ποιήσει. χαὶ εἶπεν Ἰωσήφ Ea» αὖ-
τῆς χρύψω τὸ ἁμάρτημα. εὐρίσχομαι μαχόμενος τῷ νόμῳ xu-
ρίου" xai ἐὰν αὐτὴν φανερώσω τοῖς υἱοῖς Ισραήλ, φοβοῦμαι
qun πὼς ἀγγελυκόν ἐστι τὸ ἐν αὐτῇ, καὶ εὐρεθήσομαι παραδιδοὺς
αἷμα ἀθῶον εἰς χρίμα θανάτου. τί οὖν αὐτὴν ποιήσω ; λάθρα
αὐτὴν ἀπολύσω ἀπ᾿ ἐμοῦ. | xai κατέλαβεν αὐτὸν ἡ νύξ. 2 Καὶ
ἰδοὺ ἄγγελος χυρίου φαίνεται αὐτῷ xav ὄναρ λέγων Μὴ φο-
βηθῇς τὴν παῖδα ταύτην᾽ τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ ὃν ἐκ πνεύματός

BH om .. alius πρὸς αὐτήν | οὖν cum BCDEH Pos .. ADFbI om | ἐστί cum
BCDF5HI Pos .. AE om | to cum BHI (item Fb ut videtur) .. E τοῦτο .. AC
τοῦτο τό (D sic: τοῦτό ἐστιν δ ἐν τῇ γαστρί cov περιέχεις. Pos est ergo quod ín
utero habes) | F& om xai εἶπ. αὐτῇ ᾿Ιωσήφ usque γαστρί cov | ἡ δὲ εἶπεν cam
ABEHI.. C εἶπε δὲ αὐτῷ... D ἡ δὲ πρὸς αὐτὸν ἀπεχρίϑη.. F* xal εἶπεν
αὐτὴ Ναρία .. Pos εἰ respondit Maria | χαϑότι cum AC; item ὅτι ΔΙ; Pos
quod .. BDH om πόϑεν (Fb Pos add τοῦτο) ἐστί μοι (Fb T om; Pos aute ἐστί
pon) cum BFbIH Pos .. F& xo9. d. τὸ ἐν dpol .. CE x3. é. τοῦτο τὸ (E om)
ἐν τῇ γαστρί μον .. D ἀλλ᾽ ὅτι χαϑαρά εἶμι καὶ ἄνδρα οὐ γινώσχω

XIV, 1. Fb φοβηϑείς, omisso καί sq | ἐξ αὐτῆς cum ACFaH .. DFb ἀπ᾽
αὐτῆς .. Bl om | xat διελογίζ. cum CFb (add ἐν ἑαυτῷ) H .. D xa ἐσκέπτετο
.. AEF* διαλογιζόμενος .. BI διανοούμενος | τὸ τί cum BDEFaH (DFe add
ἄν) .. AC τί |. αὐτήν cum ACDH .. BEF2 αὐτῇ | EF& ποιήσῃ | εἶπεν ᾿Ιωσήφ
cum BI Pos .. DEF* ante Ἰωσ. add ἐν ἑαντῷ, item AH post ᾿Ιωσήφ .. C εἶπε
δὲ ἐν ἑαυτῷ ] αὐτῆς xp. τὸ (Lom) ἀμάρτ. cum ABCHI Pos .. DEF8 xp. τὸ
dp. αὐτῆς | cóplox. cum AEH .. BCF^ Pos εὐρεϑήσομαι | μαχόμ. cam ACH
etc .. BFaI Pos ἔνοχος | D τ. νόμ. τοῦ xuplov | xol ἐάν: B Pos ἐάν .. 1 ἐὰν
δέ | φανερώσω cum ABDEF&H (praem πάλιν) 1 .. € φανερὰν ποιήσω | μή πως
ἀγγελικόν (B ἅγιόν) ἐστι τὸ ἐν αὐτῇ cum ΑΒΟΕΔῊ etc.. IL μή xoc ἅγιόν ἐστι
(Pos ne parum iustum sif) | A εὐρεϑήσωμαι | παραδιδούς cum ΑΒΕΕΔΗΙ.. €
παραδούς | χρίμα: Α χεῖρας | E om οὖν αὐτήν: F* αὐτῇ | ποιήσω: ἘΡ
add οὐχ olBa | I λάϑρα οὖν | αὐτὴν ἀπολύσω: ΕΔῊ ἀπ. αὐτήν .. À om αὖ-
τήν | ἀπ᾿ ἐμοῦ cum ΑΟΕΡΗ etc .. BF&IL Pos om. Praeterea Fb add αὐτὴ ἡ
ἡμέρα χυρίου ποιήσει ὡς βούλεται | xoà (cum ABEF*IL Pos; CH add ταῦτα
αὐτοῦ ἐνθυμουμένον, D ὡς ταῦτα διελογίζετο). χατέλ. αὐτὸν (H om) xj (cum BD

ΗΠ; ΑΟΡΒᾶ om) νύξ... Fb om

2. αὐτῷ xav ὄναρ (B om x. ἔν.) .. À x. ὄν. αὐτῷ, I x. ὄν. τῷ Ἰωσήφ |
MÀ φοβηϑῇς cum ABEF&HI Pos.. C praem Ιωσήφ, item D ᾿Ιωσὴφ ᾿Ιωσήφ,
υἱὸς Aavt8 .. L add Ἰωσήφ τὴν παῖδα (ΗΕ - Say) ταύτην (F& αὐτήν pro ταύτ.,
B om) .. DFe Pos add παραλαβεῖν .. H praem παραλαβεῖν (inter παραλ. et τήν
exstincta sunt Μαρυὰμ τὴν γυναῦκά gov) , item B παραλαβ. Μαριάμ | ἐν αὐτῇ:

PROTEVANGELIUM IACOBI. 99

τοῦτο ἐποίησας: xo εἶπεν Ἰωσήφ Ζῇ χύριος καθότι καθαρός
εἰμι ἐγὼ ἐξ αὐτῆς. χαὶ εἶπεν ὁ ἱερεύς Μὴ ψευδομαρτύρει ἀλλὰ
λέγε τὸ ἀληθές ἔχλεψας τοὺς γάμους αὐτῆς xal οὐκ ἐφανέρω-
σας τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ: xai οὐκ ἔχλινας τὴν χεφαλήν σου ὑπὸ
τὴν χραταιὰν χεῖρα ὅπως εὐλογηθῇ τὸ σπέρμα Gov. χαὶ Ἰω-
σὴφ ἐσίγησεν.

XVI.

! Καὶ εἶπεν ὁ ἱερεύς ᾿Απόδος τὴν παρθένον ἣν παρέλαβες ἐκ
ναοῦ χυρίου. χαὶ περίδαχρυς ἐγένετο Ἰωσήφ. xal εἶπεν ὁ ἴε-
ρεύς Ποτιῶ ὑμᾶς τὸ ὕδωρ τῆς ἐλέγξεως χυρίου, xal φανερώσει
τὰ ἀμαρτήματα ὑμῶν ἐν ὀφθαλμοῖς ὑμῶν. 7 Καὶ λαβὼν ὁ ἴε-
ρεὺς ἐπότισεν τὸν Ἰωσήφ, xal ἔπεμψεν αὐτὸν εἰς τὴν ὀρεινήν᾽
xal ἦλθε) ὁλόκληρος. ἐπότισεν δὲ καὶ τὴν Μαριάμ., xoi ἔπεμ.-

-

τοῦτο .. E Τί τοῦτο, Ἰωσήφ | A om ἐποίησας | xat εἶπεν.. BEF* εἶπε δέ |
Ἰωσήφ cum ABDEBL .. CFa ὁ 'Igc. χύριος cum Α΄... BHI add ὁ ϑεός, item
CF ὁ 3c. μου... E add xoi ὁ χριστὸς αὐτοῦ καὶ ὁ τῆς ἀληϑείας αὐτοῦ μάρτυς |
χαϑότι cam BEF& HL, item ὅτι A, quia Pos .. C om .. | οὐ γινώσχω, ἀλλά |
ἐγώ cum ACEFbL .. BFaHI Pos om | ἐξ αὐτῆς càm ACEF2.. BHIL ἀπ᾿ av-
τῆς | καὶ εἶπεν cum ABCDH Pos .. ἘΞ εἶπε δέ | ὁ ἱερεύς cum BCEF&8 H
Pos... AD ὁ dpgup. [ ἀλλά: DF? om λέγε: F9 εἰπέ | τὸ ἀληϑές: E τά-
ληϑὴ .. H τὴν ἀλήϑειαν | ἔχλεψας: DH praem διὰ τί .. Α add γάρ | τ. yap.
αὐτῆς cum ADEF&H Pos.. B σὸν τοὺς γαμ.; | τούτους (Gov τοὺς 7) y... C
τοὺς γάμους | xoi ovx ἔδλινας; F* om xa( | ὑπὸ τὴν (ΕΒ om) χρατ. χεῖρα (H
χεῖραν)-: | ὑπὸ τὴν χεῖρα τὴν μεγάλην xol χραταιάν | ὅπως: F* ὅπερ | x. 'Ioc.
ἐσίγ. cum ACH, item ἐσίγ. δὲ "Imc. ΕΈα... BIL Pos om

XVI, 1. εἶπεν: H λέγει | ὁ ἱερεύς... AD ὁ ἄρχιερ. |. ἣν: H χαϑώς |
ἐγένετο "Ic. cum ABEFb HL Ρος.. DI γενόμενος ὁ Ἴωσ., item C addito ἔστῃ..
F* nil nisi γενόμενος | xot εἶπεν.. D εἶπε δέ, F8 εἶπε... Fb εἶτά φησιν | 6
uptu; .. AD ὁ doyug. | H Ierico | xvuplou cum CF& Pos (item DI?) ..
ABEGHL om, sed ex his BH add χύριος aute φανερώσει, E post φανερώσει;
L add χύρ. ὃ ϑεὸς Ἰσραήλ post tà du. jp. | EFbI Pos τὸ ἁμάρτημα op. | ἐν
$93. ὑμῶν cum BCF8H Pos; item FbL ἐνώπιον τῶν ὀφθαλμῶν ὑμῶν (Fb ἡμῶν)
.. D ἐνώπιον ἡμῶν, G ἐνώπ. πάντων, ἐνώπ. τῶν υἱῶν Ἰσραήλ... AE om

2. ὁ ἱερεύς: Α ὁ dpyug. | ἐπότισεν (ΕΔ ἐπότησε): DL Pos praem τὸ
ὕδωρ, item H τὸ ὕδ. τῆς ἐλέγξεως τὸν (D τῷ) Ἰωσήφ: Fb αὐτούς. Idem
pergit xai ἔπεμψ. αὐτοὺς €. t. ὄρ. x. ἦλθον ὁλόχληροι, omiüsis ἐπότισε δὲ
χαί usque ὁλόχλ. | ἔπεμψεν: A ἀπέστειλεν... H ἀπέλυσεν | εἰς τὴν ὀρεινήν:
ADE εἰς τὴν ἔρημον | ἦλθεν (UH praem μεθ᾿ ἡμέρας τρεῖς) .. F* ἐπανὴῆλ-
θεν, Pos rediit .. B χατέβη, I χατίει | ἐπότ. δὲ xal: AD ὡσαύτως δὲ ἐπότ.
xx| | τὴν (GI om) Μαριάμ (BH - (xy) cum BDGHI Pos .. AC τὴν παρϑένον,
E tjv παῖδα ἔπεμψεν cam. BDGHI Pos ... C ἔπεμπε... AE ἀπέστειλεν |

«

LI

30 PROTEVANGELIUM IACOBI.

ψεν αὐτὴν εἰς τὴν ὀρεινήν". καὶ ἦλθεν ὁλόκληρος, χαὶ ἐθαύμασε
πᾶς ὃ λαὸς ὅτι ἁμαρτία οὐχ ἐφάνη ἐν αὐτοῖς. ὃ Καὶ εἶπεν ὃ
ἱερεύς Εἰ χύριος ὁ θεὸς οὐχ ἐφανέρωσε τὰ ἁμαρτήματα ὑμῶν,
οὐδὲ ἐγὼ xolvo ὑμᾶς. xal ἀπέλυσεν αὐτούς. xal παρέλαβεν
Ἰωσὴφ τὴν Μαριάμ. καὶ ἀπίει εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ χαίρων xal
δοξάζων τὸν θεὸν τοῦ ᾿Ισραήλ.

X VII.

! Κῶλυσις δὲ ἐγένετο ἀπὸ Αὐγούστου βασιλέως ἀπογράφε-
σθαι πάντας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ, τῆς Ιουδαίας. χαὶ εἶπεν ᾿Ιωσήφ
᾿Εγὼ ἀπογράψομαι τοὺς υἱούς μου" ταύτην δὲ τὴν παῖδα τί
ποιήσω; πῶς αὐτὴν ἀπογράψομαι; γυναῖκα ἐμήν: αἰσχύνομαι.
αὐτήν cum ABEGH .. C Pes xal αὐτήν (eam etiam) | A εἰς τὴν ἔρημον |. ἦλ-
δὲν cum AC .. G χατῆλθεν .. BDH χατέβη, I χατίει | ὁλόχληρος: A add xal
αὐτή, BH praem xal αὐτή | F&L om ἐπότισεν δὲ χαί usque ὁλόχληρος | F&
ἐθαύμασε δέ | πᾶς: H praem ὁ ἱερεὺς xal. | H vj ἀμαρτία αὐτῶν | οὐχ
ἐφάνη cum ABDEF&HL Pos .. CFb οὐχ εὐρέϑη | dw (A om) αὐτοῖς: Ft à
αὐτόν .. H om

d. ὁ ἱερεύς: AD ὁ ἄρχιερ. | El (Pos om) xup. ὁ ϑεός: F& om d ϑεός |
τὰ ἁμαρτήματα cam AEIL .. BDF&H τὸ ἁμάρτημα, C τὴν ἁμαρτίαν, Pos pec-
catum | χρίνω (hoc accentu ABH ; nec aliter CF&; Pos iudico) .. E χαταχρινῶ |
D om xoi ἀπέλ. αὐτούς | xoi παρέλ. Ιωσήφ: DFS x. παραλαβὼν (F* παρ. δὲ)
ὁ Ἰωσ. omisso xal sq ἀπίει (BH dre): A ἀπῆλθεν δοξάζων: F* ὑμνῶν |
τοῦ "Ico. cum BCH etc .. AEFaIL om τοῦ

XVII, 1. Κέλευσ. δὲ ἐγένετο (GHQ ἐξῆλθεν. F8 Pos "Eyéy. δὲ x6.) ἀπὸ
(cum ADELQ; ΒΕΔΙ ὑπό: GH παρά) Αὐγ. βασιλ. (cum ADF [τοῦ Bac. Avy.];
BEG (Kalo. Avy.] HI [αὐτοῦ τοῦ pro Avy.) LQ Pos Καίσαρος) cum ABDEFa G
HILQ Pos; praetereaque ex his GH add xai (H om) βασιλέως Ἡρώδου .. ΒΡ
Ἔν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐχείναις χέλευσ. ἐγέν. ἀπὸ Avv. Καίσ. .. C Δόγμα δὲ ἐν ταῖς
ἡμέραις ἐχείναις ἐξῆλθε παρὰ Καίσ. Αὐγ. | D ἀπογράψασθαι | πάντας τοὺς
(EQ ὅσοι εἰσίν pro x. τ΄; δ add ᾿Ιουδαίους ot ἦσαν, L ἀνθρώπους xai τὰς γυ-
γαῖκας τούς, GH παῖδας τούς) ἐν (Tadd τῇ) Βη5λ. τῆς Ἴουδ. (IL. Pos om τ. 1.)
cum ΒΕΕΔΟΉΙΚΟΩ Pos .. D πάντ. t. ἐν ἹΙερουσαλήμ, Fb πάντ. τ. ὄντας ἐν τῇ
Ιουδαίᾳ .. AC πᾶσαν τὴν οἰχουμένην καὶ εἶπεν (EF εἶπ. δὲ) 'Iocrp (unus
vel duo d Ἰωσ,.) cum ABEF& HILQ Pos .. D praem ἦλθε δὲ αὕτη ἡ ἀπογραφὴ
xat εἰς Βησλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας .. C sic: ἠναγχάζετο δὲ ᾿Ιωσὴφ ἀπελθεῖν ἐκ Na-
ζαρὲτ εἷς Βηθλεέμ. xai εἶπεν ἀπογράψομαι cum BF&HIL Pos .. ACQ axo-
γράφομαι (-φωμαι A) | τοὺς vios; (DQ τοῖς vloic) pov .. L praem xa( .. A
post dxoyo. pon | L om τὴν παῖδα | ELQ om τί ποιήσω | πῶς (L τῇ αὖ-
τὴν (L om; BDI post axoyp. pon) ἀπογράψομαι (AH - dtopat) cum ABCDEBILQ
Pos.. Fb ἀπογράψομαι, Εδ ἀπογράψασθαι αὐτήν, eaque cum sqq coniangunt |
BIL Pos om ἐμήν αἰσχύνομαι cum DEF& HQ; item C praemisso dÀX .. BiL
Pos ἀλλ᾽ (L om) οὐχ ἔστι μὸν (L pot) γυνή. Praeterea Pos add ipsam enim in
conservationem accepi ex templo domini. | A om γυναῖκα usque aloyovouat |

PROTEVANGELIUM IACOBI. 31
ἀλλὰ θυγατέρα: ἀλλ᾽ οἴδασιν πάντες οἵ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ὅτι οὐχ
ἔστι μου θυγάτηρ. αὐτὴ T ἡμέρα κυρίου ποιήσει ὡς βούλε-
ται χύριοςς ? Kal ἐπέστρωσεν τὴν ὄνον xai ἐπεκάθισεν αὐ-
τήν, χαὶ εἷλκεν ὁ υἱὸς αὐτοῦ, xal ἠχολούθει ᾿Ιωσήφ. χαὶ
ἤγγισαν ἐπὶ μιλίων τριῶν" xal ἐστράφη Ἰωσήφ, καὶ εἶδεν αὐὖ-
Ti» στυγνήν, xal εἶπεν ἐν ἑαυτῷ Ἴσως τὸ ἐν αὐτῇ χειμάξει
αὐτήν. χαὶ πάλιν ἐστράφη Ἰωσήφ, καὶ εἶδεν αὐτὴν γελῶσαν.
χαὶ εἶπεν αὐτῇ Μαρία, τί σοί ἐστι τοῦτο, ὅτι τὸ πρόσωπόν
σου βλέπω ποτὲ μὲν γελῶν, ποτὲ δὲ στυγνάζον. χαὶ εἶπες Μα-
eux. τῷ Ἰωσήφ Ὅτι δύο λαοὺς βλέπω τοῖς ὀφθαλμοῖς μου, ἕνα

ἀλλὰ (Pos nonne; AI om) 9wy... D Swy. δέ | ἀλλ᾽ οἴδασιν cum BFbI Pos ..
DF* οἵδ. δέ, H xoi of8., A οἶδαν ydo .. C οἴδασιν | πάντες ol vl. Ἰσρ. (B om
c vL 'Iop.) cum BHIL Pos .. AC ol vi. 'Iop. ; DFa& υἱοὶ Ἴσρ. | μου Sy. .. I
Pos po ὥνγ. Praeterea H add τί ποιήσω; item Pos Quid de hac faciam? εἰ
pergit: equidem in psu die domini faciam etc | αὐτή: sed ABH αὕτη. — Praeterea
H add δέ | εἷς: AE xa?dc, D χαϑά | χύριος cum BHIL Pos... ACF8 om

2. ἐπέστρωσεν (-cz) cum ABEFPIL .. CFwH ἔστρωσε. Preeteren BFbI,
add ᾿Ιωσήφ, ! idem post ὄνον add τὴν (A τὸν) ὄνον oum BCFa Pos etc ..
ADF*HL add αἰτοῦ | xol ἐπεχάϑισ. (CF £x&300.) αὐτὴν (Fb ἐπ’ αὐτῇ τὴν
Μαριάμ) cum ACEFS Fb .. BIL Pos χαὶ ἐποίησεν αὐτὴν χαϑεσϑῆναι ἐπὶ τὴν ὄνον
(1 ἐν τῷ ὄνῳ) .. H om | χαὶ εἶλχεν ὁ vl. αὐτοῦ καὶ ἠχολ. "Imc. (C αὐτὸς ἠχολ.)
€um AC, item omissis x. εἶλχ. ὁ vt. avr. Η.. E x. εἶλκ. d vi. e. καὶ ἤχολ.
Σαμονήλ: D x. eDa. d vi. α. ἸΣαμονήλ, xol ὃ ἕτερος ἦχολ. αὐτῷ: L xol ἤχολ.
xol ὁ vL α. Σαμουὴλ ὄπισθεν αὐτῶν... ΒΕΝῚ xoi ᾿Ιάχωβος (B add éyd) xoi Ξί-
μὼν (Fb Συμεὼν) ἐπηκολούϑουν (B - λουϑοῦμεν ; Fb add αὐτῇ)... F& Pos ᾿Ιωσὴφ
δὲ καὶ Σίμων ἠχολούϑουν | x«l (Fb add ἰδοὺ) ἤγγισαν (EHIL «τσεν, B - σαμεν.
Praeterea CFb add ὡς) ἐκὶ (cum DEF&HL; BCFh ἀπό) μιλίων (Ft μίλια; É
μίλιον) τριῶν (F& τρία; E τρίτον. Fb add τῆς ᾿Ιονδαίας) .. A om .. Pos d mi-
libus tribus (ctum sequebantur coniuncta) | xol ἐστράφη (| diteoto. , DF Pos
στραφείς omisso xaí.sq) Ιωσήφ .. A om | εἶδεν: H ἴδεν | αὐτήν cum ABC
Pos .. DEFe&H τὴν Μαριάμ (H -(av) .. 1 om | D στνγνῶσαν |. xol εἶπεν (C
Mya) ἐν ἑαυτῷ cum BCFa (add Ἰωσήφ) BL Pos .. AE xot ἐνεθυμεῖτο (E add
Ἰωσὴφ) λέγων ἔν ἑαντῷ (E om ἐν ξαντ.) .. DI om | "Io. τὸ ἐν αὐτῇ (cum
ABEFS HL ; C add δν) y. αὐτήν (À ταύτην) .. DI om | x. πάλιν ἐστράφη "Inc.
(A om Ἰωσ.) .. BH x. ἐπεστράφη Ἰωσ. πάλιν .. D x. πάλιν ἐμβλέψας εἷς αὐὖ-
τήν... 1 om | κ. εἶδ. a. γελῶσαν: I om | αὐτῇ: D πρὸς αὐτήν | Μαρία (C
om; I Μαριάμ), τί σοί ([ om, AE post ἐστ. pon) ἐστι τοῦτο cum ABCEHIL
Pos .. Fa Μαρία, τί ἐστιν... D Μαριάμ, τί ἐστιν ὃ δρῶ ἐν σοί | B xai ὅτι |
L om βλέπω | ποτὲ μὲν γελών (A γελοῦν) v. δὲ στνγνάζ. cum ABEHIL Pos ..
CDFs x. p. ὀτυγνόν, T. δ. γελῶν (F* γελοῦν) xal ἀγαλλιώμενον (D χαῖρον) |
χαὶ εἶπε Μαριὰμ (L ἡ Μαρία, D Μαρία) τῷ (D πρὸς τὸν) ᾿Ιωσήφ (I om
t. 'L) cum BDHIL Pos .. ἃ ἡ δὲ εἶπεν .. ΟΥ̓ xol εἶπεν αὐτῷ (F8 πρὸς αὐ-
τὸν) Μαριάμ. (F* -ἰα) | DF& om “Ὅτι | τοῖς ὀφθαλμοῖς μον cum BDEFe
HIL, item praemisso ἐν C Pos .. A om | D τὸν μὲν ἕνα et xol τὸν ἕτερον |

30 PROTEVANGELIUM IACOBI.

χλαίοντα χαὶ χοπτόμενον, xal ἕνα χαίροντα καὶ .ἀγαλλιώμενον.
? Καὶ ἦλθον ἐν τῇ μέσῃ ὁδῷ, καὶ εἶπεν αὐτῷ Μαριάμ. Κατάγαγέ
με ἀπὸ τῆς ὄνου, ὅτι τὸ ἐν ἐμοὶ ἐπείγει με προελθεῖν. καὶ χα-
τήγαγεν αὐτὴν ἀπὸ τῆς ὄνου, καὶ εἶπεν αὐτῇ Ποῦ σε ἀπάξω
xai σχεπάσω σου τὴν ἀσχημοσύνην ; ὅτι ὁ τόπος ἔρημός ἐστιν.

| X VIII.
! Καὶ εὗρεν σπήλαιον ἐχεῖ καὶ εἰσήγαγεν αὐτήν, καὶ πα-
ρέστησεν αὐτῇ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ. καὶ ἐξελθὼν ἐξήτει μαῖαν ἐν
χώρᾳ Βηθλεέμ.

χλαίοντ. x. χοπτόμ. cum ABDEFsHIL Pos.. C om x. xorr. χαίρ. x. ἀγαλ-
λιώμενον (H -ιῶὥντα) AEH . .. F& γελῶντα x. ἀγαλλιώμενον .. BIL. χαίροντα x.
γελῶντα, D γελ. x. χαίρ. .. Pos exuliantem et ridentem

3. Καὶ ἦλθον (cum ABEH; D ἤλθωμεν [sic]; IL Pos ἦλθεν. F8 Ἦλϑε
δὲ πάλιν) ἐν τῇ μέσῃ ὁδῷ (cum BIL Pos. F&H ἀνὰ μέσον τῆς ὁδοῦ, AE xatd
τὸ [E om] μέσ. τ. ὁδοῦ. D μέσων [5310] τῆς 08.) .. C Καὶ ὡς ἀνέβησαν ἐν τῇ
Βηϑλεέμ | xoi (C om) εἶπεν αὐτῷ (EI om) Μαριάμ (A -ρία) cum ABCEHIL
Pos .. Fa x. εἶπ. Μαρία xà Ἰωσήφ .. D στραφεῖσα δὲ Μαρία λέγει πρὸς τὸν
᾿Ιωσήφ | Κατάγαγε (E - γαγον. A praem ᾿Ιωσήφ) .. I χατάγε, F& χάϑελον |
F* om ἀπὸ τ. ὄν. | τὸ (I1 om) ἐν ἐμοί: EH add ὄν .. G post ἐπείγ. pon | ἐπείγ.
. (Fb praem λίαν) με (I po): F&G om με | προελϑεῶ (BL praem τοῦ) cum AB
EF» GHL Pos .. CI προσελθεῖν .. D ἐξελθεῖν | xol χατήγαγεν (Fb χαταγαγὼν)
αὐτὴν ἀπὸ τ. ὄν. (d. τ. 0. com BCDHIL Pos; om AEFbG).. CFb add ὁ [Fb
om] Ἰωσήφ; non item ABFPHL Pos | xoi (Fb om) εἶπ. αὐτῇ (D πρὸς αὐτήν,
AFb om) .. DI add d 'Iocrjg | ἀπάξω: A ἐπάξω | xol σχεπάσω (Α χαλύψω;
Fb Pos om » σχεπ.; D his praem xol ποῦ σε χρύψω) cov (Ὁ om) τ. ἄσχημοσ.
(cum ADG; BE αἰσχύνην. FbL Pos om c. τ. doy.; H σε) ὅτι ὁ (FPHL om)
tóm. Ep. ἐστ. cum ABDEFbGHL Pos .. C ὅτι ovx ἔστιν ἡμῖν τόπος εἰς xatá-
λυμα | Pro xoi χατήγαγεν usque ἔρημ. ἐστιν F& sic: xol εἶπεν ᾿Ιωσήφ Ποῦ
ἀπάξω σε; ὅτι ὁ τόπ. ἔρημ. ἐστι. xal εἶπε πάλιν Μαρία τῷ ᾿Ιωσήφ Καταγαγέ
g£* λίαν. γὰρ τὸ ἐν ἐμοὶ ἐπείγει με. xol εὐθὺς χατήγαγεν αὐτὴν ᾿Ιωσήφ.-.

XVII, 1. Καὶ εὗρεν (H ηὗρεν. EF8. Εὖρε δέ) cum ACEFaH,. ΒΌΕΡΟΙ,
Pos Καὶ εὑρών, I Εὐρών omisso xal sq | ἐχεῖ ([ ἐχεῖσε) cum ΑΒΏΌΕΒΕΒΗΙΠ,
Pos .. CFbG om | εἰσήγαγ. (D ἀπήγαγ.) αὐτήν cum ABCH Pos .. EF add
ἐχεῖ, item Fb G ἐν αὐτῷ, D πρὸς αὐτῷ (-10?) | F&G xai παραστήσας | αὐτῇ
(D, item G αὐτήν. Fb ἕξω τοῦ σπηλαίον) τοὺς υἱοὺς (D τοῖς νἱοῖς) αὐτοῦ cum
AB (praem ἡμᾶς) DEFÉGH .. C a. τ. δύο vL. aix. .. IL Pos a. τὸν υἱὸν av-
τοῦ .. F^ αὐτὴν τῷ σπηλαίῳ xal τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ | xoi (D add αὐτός) ἐξελ-
3d» ἐζήτει (D τοῦ ζητῆσαῦ μαῖαν (I ἐξ. p. post Βη5λ.) cum BDHIL Pos ..
ACF* xol (F&* om) ἐξῆλθε ζητῆσαι μι, FbG αὐτὸς δὲ ἐξίη (i. e. ἐξίε) ζητῆ-
σαι p. [μαῖεν: ADBFS add ᾿Ἑβραίαν, non item BCFb GHIT, Pos | ἐν (DI add
tf) χώρᾳ (AEL omj Βηϑλ.

PROTEVANGELIUM. IACOBI. 33

2 ᾿Εγὼ δὲ ᾿Ιωσὴφ περιεπάτουν, xal οὐ περιεπάτουν χαὶ
ἀνέβλεψα εἰς τὸν ἀέρα. καὶ εἶδον τὸν ἀέρα ἔκθαμβον᾽ xal ἀνέ-
βλεφα εἰς τὸν πόλον τοῦ οὐρανοῦ, καὶ εἶδον αὐτὸν ἑστῶτα xal
τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ ἠρεμοῦντα " χαὶ ἐπέβλεψα ἐπὶ τὴν γῆν,
χαὶ εἶδον σχάφην χειμένην καὶ ἐργάτας ἀναχειμένους, χαὶ αἱ
χεῖρες αὐτῶν ἐν τῇ σχάφῃ᾽ καὶ οἱ μασσώμενοι οὐχ .ἐμασσῶντο,
χαὶ ol αἴροντες οὐκ ἀνέφερον, xal οἱ προσφέροντες τῷ στόματι
αὐτῶν οὐ προσέφερον, ἀλλὰ πάντων ἦν τὰ πρόσωπα ἄνω βλέ-
ποντα᾽ καὶ εἶδον πρόβατα ἐλαυνόμενα, xai τὰ πρόβατα εἰστή-

2. ᾿Ἐγχὼ δὲ Ιωσήφ etc: prima in his persona utuntur ACDE (F*) H;
tertia BILM Pos; omnia vero usque finem capitis omittunt FbG | Ἐγὼ ἃ. Toc.
ToEQUX. xal ou (À xal αὐ xol) περιεπ. (DH om x. oU περ.) cum ACDEH .
"᾿Εγὼ δέ, λέγει Ἰωσήφ, περιπατῶν... N Ὁ δὲ ᾿Ιωσ- περιεπάτει xol οὐ περιε-
παάτει.. BIL Pos 'Qg δὲ περιεπάτει Ἰωσήφ Ι καὶ ἀνέβλ. εἰς τ. ἀέρα, x. εἶδ.
τὸν ἀέρα (A αὐτὸν) Ex3.: x. ἀνέβλ. εἰς τ. πόλ. τοῦ oUp., x. εἶδον aut. (Α add
ἔχϑαμβον xoi) ἔστῶτα ex A iisque qui similiter habent EHIL Pos. E enim sic:
at. ἀνέβλ. εἷς τ. πόλον t. οὐρ. xol εἶδ. avr. ἑστῶτα, x. ἀνέβλ. εἰς τ. ἀέρα x. εἶδ.
τὸν ἀέρα ÉxS. Item IL. xol ἀναβλέψας c. τ. πόλ. t. ose. εἶδεν ἑστῶτα αὐτόν (I
τὸν πόλον), xol τὸν ἀέρα ἔχ. Item H x. ἀνέβλ. εἰς τὸ ὕψος τοῦ οὐρ. καὶ οἶδον
τὸν παλεὸν ἐστότα, x. ἐπέβλεψ. ἐπὶ τὸν ἀέραν χαὶ οἶδον αὐτὸν ἔχϑ. Pos vidit
polum coelumve stantem εἰ aerem. obstupe(actum. Porro C. χαὶ ἀνέβλ. εἰς τὸν οὐ-
pavé», xat εἶδον τὸν πόλον toU ovp. ἑστῶτα .. Fa ἀνέβλεψα εἰς τὸν ἀέρα, καὶ
εἶδ. τὸν ἀέρα ἔχϑαμβον .. D x. ἀναβλέψας εἰς τὸν πόλ. τοῦ οὐρ. χαὶ εἶδον τὸν
αἱϑέρα ἔχϑ. .. B nil nisi ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν εἶδε (sequitur statim τὰ πε-
τεινά etc | xoi (B om) τὰ πετ. τ. οὐρ. ἠρεμοῦντα cum ABDEFa HIL .. C x. τ.
X. t. oup. τρέμοντα. Pos εἰ volalilia ín medio cursu cessanlia. Praeterea H add
ἐν τῷ τίχτειν τὴν παρϑένον | x. ἐπέβλεψα (BIL - ey) cam BFeHIL .. AE x.
ἔβλεψα .. C x. ἐνέβλεψα, D x. ἐμβλέψας, Pos εἰ aspiciens | ἐπὶ cam BCFaHIL

.. ADE Pos εἷς | εἶδον: BIL Pos εἶδε | | σχάφην: À τράπεζαν | xol al y.
αὐτῶν ἂν τῇ σχάφῃ (A τραπέξῃ. F* ἐπὶ τὴν σχάφην.) cum BHIL .. AC add
ἦσαν post xa(, DEF2 post αὐτῶν., Pos post ἐπ scapha | x. ol μασσώμενοι (sic
BHL; ADFa μασσόμενοι; EI uacóusvot) oux ἐμασσῶντο (sic BHL; ADFo ἐμάσ-
σοντο: EI ἐμάσοντο) cum ABDEFe HIL Pos (εἰ mandenies non mandebani) .

C om | x. oi atpovt. (DI ἐρῶντες) oux ἀνέφερον .. BHL (Pos nil capiebant, sed
is post etiam nil afferebant) add οὐδέν .. F8 x. οἱ ἀναφέροντες ἐπὶ τῆς χεφαλῆς
cux ἀνέφερον | τῷ στόματι (A τὸ στόματι, E τὸ στόμαλ αὐτῶν (AF* om) cum
ΛΒΏΕΕΔΗΙ, οβ .. ] ἐν τῷ gt. αὐτῶν, C εἰς τὸ στόμα | πάντων cum ABEF&
HL Pos .. D om .. C πάντων αὐτῶν | ἦν τὰ Tg. ἄνω βλέποντα (H ἀναβλέπ.)
Α ἦν τὰ προ κάτω νεύοντα, Ε τὰ ne. xat ἔβλεπον | x. εἶδον (BIL ἰδοὺ) πρόβ.
(L add ὡς) ἔλαυνόμενα (BL add ἦν. H add ἐπὶ τὸν χειμάρρουν), χαὶ τὰ πρόβ.
ἐστύήχες (Ε8 ἑστήκεισαν, D ἑστήχεσαν. H x. Ἰστήχει τὰ np. et add μὴ πίνοντα.
Π, Ρο5ς xai [om τ. xe] οὐ προέβαινον ἀλλ᾽ ἴσταντο) : AE nil nisi καὶ εἶδον

Evang. apocr- ed. 'l'ischendorf. 5

34 PROTEVANGELIUM IACOBI.

x&., xe ἐπῆρεν ὁ ποιμὴν τὴν χεῖρα αὐτοῦ τοῦ πατάξαι αὐτά,
xa ἡ χεὶρ αὐτοῦ ἔστη ἄνω" χαὶ ἐπέβλεψα ἐπὶ τὸν χείμαρρον τοῦ
ποταμοῦ. καὶ εἶδον τὰ στόματα. τῶν ἐρίφων ἐπικείμενα xa μὴ
πίνοντα, xal πάντα ὑπὸ θῆξιν τῷ δρόμῳ αὐτῶν διελαύνετο.

XIX.

! Καὶ εἶδον γυναῖκα χαταβαίνουσαν ἀπὸ τῆς ὀρεινῆς, χαὶ
εἶπέν μοι Ἄνθρωπε, ποῦ πορεύῃ: καὶ εἶπον Μαῖαν ξητῶ “Ἕβραίαν.
xai ἀποχριθεῖσα εἶπέ μοι ᾽Εξ ᾿Ισραὴλ εἶ: καὶ εἶπον αὐτῇ Ναί ἡ
δὲ εἶπεν Καὶ τίς ἐστιν ἡ γεννῶσα ἐν τῷ σπηλαίῳ; καὶ εἶπον ἐγὼ
Ἢ μεμνηστευμένη μοι. xol εἶπέ μοι Οὐχ ἔστιν σου γυνή: xal

(A ἴδον) πρόβ. ἑστῶτα | x. ἐπῆρεν cum ΒΟ (ἐπῆρε δέ) DIL: AEF&H x. ἦρεν |
ὃ ποιμήν: DIL ante τοῦ πατάξ. | τὴν y. αὐτοῦ (B Pas om) cum ΑΒΌΕΡΕ ΠῚ,
Pos.. H τὴν ῥάβδον .. C om τοῦ (F& om) πατάξ. αὐτά cum ACEF&HIL
Pos .. BD τ. xac. τὰ πρόβατα .. BIL Pos add ἐν (I om) τῇ ῥάβδῳ | x. ἡ Y.
αὖτ. ἔστη (B ἦν; H ante yj pon; I om) ἄνω (E om): L om | ἐπέβλεψα (BIL
Σ ψεν) cum ABDHIL .. EF& ἔβλεψα .. C ἀνέβλεψα | ἐπὶ τ. χείμαρρ. τοῦ ποτ.
cum BDHIL Pos; item EF? ἐπὶ c. yelp. ποταμόν .. C εἷς τὸν χείμαρρον, Α εἰς
χὸν ποταμόν | εἶδον (H ἴδεν) : BIL Pos εἶδε (unus ἴδε) | τὰ στόμ. τ. dgio. (E
t. ἐρ. τὰ στ.) ἐπικ. cum ABEIL Pos (add aquae) .. CDF&H ἐρίφους (Ἐπ τοὺς
ép.) καὶ τὰ στόμ. αὐτῶν (H add ἦν) ἐπικείμ. τῷ ὕδατι (D ἐπὶ τὸ ὕδωρ; H om) |
μὴ πίνοντα : BIL οὐ πίν | καὶ πάντα (H add τά): IL Pos ἀλλὰ πάντα. . BF& om |
ὑπὸ “ἥξν (H ϑήξειν, L ϑέξην, N 3olbw. ΔῈ ϑήξει; D ϑείξης ; I ϑίζε) τῷ
δρόμῳ (Α τοῦ δρόμον) αὐτῶν διελαύνετο (cum ΗΜ; D συνελαύνετο (aote τῷ
δρ. α.}, IL ἀπηλαύνετο [I -voyro], E ἐλαύνοντος Α ἡσύχαζον) cum ADEHILN
Pos (sed omnia sub momento ab ipso cursu erant; impulsa) .. C ὑπὸ ἔχπληξιν ὄντα
.. BF* om

XIX, 1. Koi εἶδον (H ἴδον) γυναῖχα (-xav H) x. d. τ. ὀρεινῆς (Η ἐρή-
μου): BIL Pos, item FbG Καὶ ἰδοὺ (FbG add χατήντησεν αὐτῷ) γυνὴ κατα-
βαίνουσα εἰς | εἶπέν μοι: FbG εἶπ. αὐτῷ .. BIL λέγει αὐτῷ | ΓΑνθρωπε (Α
om): BIL Pos praem Σοὶ (IL σὺ) λέγω (E λέγε) | πορεύῃ: G add xal τίνα
ζητεῖς |. εἶπον (BIL. εἶπεν) cum ABHIL .. CFa Pos add αὐτῇ, D πρὸς αὐτήν |
Μαῖαν ζητώ Ἕβραίαν cum A ('Efp. ζητ.) BDEFeFb (*Egp. ζητῆσαι.) HIL Pos..
C om Ἕ βραίαν. Praeterea F& statim pergit ἐξ ᾿Ισραήλ.΄ xal εἶπέ μοι Ποῦ (apud
nos Καὶ τίς) ἔστιν, mediis omissis |. xoi ἀποχριϑεῖσα (Pos om dztoxp.) .. A xj
δέ | εἶπέ μοι cum DEH, iteth μοι εἶπ. C .. A εἶπεν, I λέγει... BL Pos λέγει
(dizif) αὐτῷ | Ἔξ 'Iop. (E ἱΙερουσαλήμ) εἶ (H σὺ εἶ, Pos es tu) cum ADEHL
Pos .. BC om εἶ | xo εἶπον (H1 Pos εἶπεν) αὐτῇ .. B λέγει αὐτῇ... L εἶπε δὲ αὐτῇ
.. D x. εἶπον ἐγώ | Ναί cum ABDEHIL Pos .. C add χυρία | ἡ δὲ εἶπεν (IL
add αὐτῷ) cum ABEHIL Pos .. CD xat εἶπέ po: (D πρὸς pé) | Καὶ τίς ἐστ.
ἡ γεννῶσα ἐν τ. ox. cum ABDEGHI Pos.. C Τίς ἐστ. τῇ γεννήσασα ἐν τ. om. ..
Fa Ποῦ ἔστιν τῇ γεννῶσα ; καὶ εἶπον Ἔν τῷ σπ., statimque pergit xol μεμνηστ, μοί
ἐστιν εἶπον ἐγώ (A om) .. EGH εἶπον αὐτῇ, Bl Pos εἶπεν αὐτῇ Ἧ μεμνηστ.
(Ε. Ἐμνηστευρέντὴ μοι (Fb μου. DFb add ἐστιν, item ἘΔ)... A om | xol εἶπέ

PBOTEVANGELIUM ΙΛΟΟΒΙ. 35

εἶπον αὐτῇ Metu. ἐστιν ἡ ἀνατραφεῖσα, ἐν τῷ ναῷ χυρών, καὶ
ἐχληρωσάμμην αὐτὴν γυναῦνα χαὶ οὐκ ἔστιν μου γυνή, ἀλλὰ
σύλληψιν ἔχει ἐκ πνεύματος ἁγίου. χαὶ εἶπεν αὐτῷ ἡ. μαῖα
Τοῦτο ἀληθές : καὶ εἶπεν αὐτῇ Ἰωσήφ Δεῦρο καὶ ἴδε. χαὶ doc
ἡ μαῖα μετ᾽ αὐτοῦ. ^? Καὶ ἔστησαν ἐν τῷ τόπῳ τοῦ σπηλαίου,
χαὶ ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἐπισχιάζουσα τὸ σπήλαιον. χαὶ εἶπεν
ἡ μαῖα ᾿Εμεγαλύνθη ἡ ψυχή μου σήμερον, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί
μου παράδοξα, ὅτι σωτηρία τῷ ᾿Ισραὴλ ἐγεννήθη. xal παρα-
χρῆμα ἡ νεφέλη ὑπεστέλλετο ἐκ τοῦ σπηλαίου, καὶ ἐφάνη φῶς
μέγα ἐν τῷ σπηλαίῳ ὥστε τοὺς ὀφθαλμοὺς μὴ φέρειν... καὶ πρὸς
ὀλίγον τὸ φῶς ἐκεῖνο ὑπεστέλλετο, ἕως οὗ ἐφάνη τὸ βρόφος xal

μοι (D πρὲς μέ, BI Pos αὐτῷ. Ἐδ εἶπε δὲ ἡ μαῖα) Οὐχ ἐ. oov (B σοὺ γννή;
xoi εἶπον αὐτῇ (BF*IL.Pos xoi [L om] εἶπεν (B εἴπερδὲ] ᾿Ιωσήφ. D a γυνή
ad γυνή quod sequitur transilit): AEFbII haec omuia om | Μαριάμ (ABE - olo.
E praem Aut; BL praem Ovx ἔστι μον γυνή") ἐστιν (C add xol ἐκληρωσάμην
αὐτὴν εἰς γυναῖκα) vj ἀνατραφεῖσα (C ἥτις xal ἀνετράφη) ἐν (CF8 praem εἰς τὰ
ἅγια τῶν ἁγίων, non item ABHIL Pos) τῷ ναῷ (cum ABHIL Pos; CF οἴκῳ)
xupíou (E om xj avato. usque xvgiov), xol ἐκληρ. αὐτὴν yuvaüux (γυν. cum AB
EHIL; C [vide ante] F& om. Pos om x. éX. a. yw.) .. Fb rursus haec omnia
om | σύλληψιν: F* σύλλημα | καὶ εἶπ. αὐτῷ (cum ABHI Pos; EF&L om)
ἡ μαῖα Τοῦτο ἄληϑές (cum BEHI; item addito ἐστιν AF* L Pos) cum ABEF&H
IL Pos .. C xal εἶπεν Εἰπέ μοι τὸ ἀληϑές .. D om | xot (Pos om) εἶπεν αὐτῇ
(D πρὸς αὐτὴν) ᾿Ιωσήφ (F9 Pos om) cum BDF&HIL Pos .. A ὁ δὲ cixev .. C
καὶ εἶπον αὐτῇ | Δεῦρο cum BDF&HIL .. AE Ἔρχου, C 'EX3£ | xai ἀπίει
(B alique ἀπήει. ἀπῆγεν, F* ἐπορεύϑη, C ἀπῆλθειθ) ἡ μαῖα (€ om) μετ᾽
αὐτοῦ | Supra pro Καὶ τίς - - Οὐχ ἔ, o. γυνή L habet Διὰ τὴν γυναῖκά 00v,
ὁ. ἔστησαν cum ABDEGHL .. CF& Pos ἔστη | ἐν τῷ (DGL om) τόπ. €.
σπηλ. cum BCDGHL Pos .. AEF& £y τῷ σπηλαίῳ | xat ἰδοὺ (com BDHIL Pos;
ACEF2 ἣν, quod D add post φωτεινή) veg. φωτεινὴ (cam ABDEFaIL Poe, item
φωτός H; C om) ἐπισχ. (C add ἐπί, uon item ABDEFaHIL Pos) τὸ am. (B
τῷ σπηλαίῳ) .. A his praem xai ἐφάνη φώς μέγα ἐν τῷ σπηλαίῳ | 'Eutya-
Àóv3n: D praem Τί ὅτι | σήμερον cum ABDEF&IL Pos .. C τῇ σήμ. ἡμέρᾳ |
ὅτι εἶδον οἱ óqQ3. μου παράδ. (H τὰ παράδ, ταῦτα) cum ABD (add σήμερον)
ἘΡΔΗΙΪ Pos .. C ὅτι εἶδον καινὸν θέαμα καὶ παράδοξον .. L om | ὅει (δ xe
ὅτι; AB om) σωτήρ. (AB edd γὰρ) τῷ 'Ioo. (F& τῷ Ἰσρ. σωτ.) ἐγεννήθη (ita
F*, item ABH ; Thilo edidit ἐγενήθη)... Pos om | xol παραχρ. .. F8 HI Pos παρ.
δέ] ἡ veg. ὑπεστέλλ. ἐκ (L ἀπὸ) t. σπηλ. xal ép. φ, p. ἐν τῷ gr. (cum AC;
H ἂν αὐτῷ; D om é. τ. σπ.; L om xal ἐφ. usque ar.) cum ACDHL; item ut
videtur (dicantur vj v9. et ἐκ omittere) FbG .. BI Pos ἐγένετο νεφέλη ἐν τῷ
σπηλαίῳ καὶ φῶς μέγα .. Fa xj veg. ἐγένετο φῶς μέγα ἐν τῷ or. | τοὺς ὀφϑαλ-
μούς cum ADFbG .. BCHIL Pos add ἡμῶν, Εὰ αὐτῶν | μὴ φέρειν: ΕΡΟ μὴ
δύνασσαι βλέπειν τηλιχοῦτο φώς | πρὲς ὀλίγον: ΒΕΔ xav ὀλίγον | ἐχεῖνο
(Fs ἐκεῦ .. AE om | ἕως οὗ cum ADHI .. Fe ἕως dv .. BCE ἕως .. L xai
οὕτως | ἐφάνη τὸ (D om) Qo. cum ACDHIL Pos.. BEFs τὸ e. ἐφ. | xa
$

S

86 PROTEVANGELIUM JACOBI.

ἦλθε χαὶ ἔλαβε μασθὸν ἐχ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας. — xal ἀνε-
βόησεν ἡ μαῖα χαὶ εἶπεν Μεγάλη μοι σήμερον ἡ ἡμέρα αὕτη. ὅτι
εἶδον τὸ χαινὸν θέαμα τοῦτο. ὃ Καὶ ἐξῆλθεν ἡ μαῖα ἐκ τοῦ σπη-
λαίου, xai ὑπήντησεν αὐτῇ Σαλώμη. χαὶ εἶπεν αὐτῇ Σα-
λώμη. Σαλώμη, καινόν σοι θέαμα ἔχω διηγήσασθαι" παρθένος
ἐγέννησεν ὃ οὐ χωρεῖ ἡ φύσις αὐτῆς. χαὶ εἶπεν Σαλώμη Ζῇ
χύριος ὁ θεός μου. ἐὰν μὴ βαλῶ τὸν δάκτυλόν μου καὶ ἐρευνήσω
τὴν φύσιν αὐτῆς. οὐ μὴ πιστεύσω ὅτι παρθένος ἐγέννησεν.

, XX.
! Καὶ εἰσῆλθεν ἡ μαῖα xal εἶπε τῇ Μαριάμ. Σχημάτισον
σεαυτήν᾽ οὐ γὰρ μικρὸς ἀγὼν περίκειται περὶ σοῦ. καὶ ἔβαλε

mmu Φ
ἦλϑ. (cum BDEH ; ACFu] Pos om) xoi Def. μασϑὸν (B μαστὸν) ἐκ (BI παρά,
sed I om x. ἔλ. μασϑ.) τ. μ. αὖτ. Μαρίας (cum BDEFa2HI; C? Pos Μαριάμ;
AD om) .. L nil nisi μετὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ | xoi ἀνεβόησ. (com ABDEHL ;
Fs ἐνεβόησ.) ἡ μαῖα x. εἶπ. Μεγάλη (A ᾿Εμεγαλύνϑη. D praem d, item F*
alique ut videtur ὡς) μοι σήμερ. v] ἡμέρ. αὕτη (E μοι σήμ. ἡμέρα; D pov ἡ
ἡμέρ. σήμερον. F* om μοι σήμερον ; A om pot et αὕτη) ὅτι εἶδον (cum ABGHIL
Pos; F& (et E?) add οἱ ὀφθαλμοί μον. D ὅτι ἰδοὺ οἱ àq9. μ., addito εἶδον
iu fine) τὸ (F& om) χαιν. ϑέαμ. τοῦτο (EF& om) cum ΑΒΟΕΕΒΟΗΗ͂, Pos . .
CFb om

3. éERAS. ἡ μαῖα (Fb add δεδικαιωμένη) ἐκ (F8 ἀπὸ) τ. or. cum ABFaFb
HÍL Pos; item CE ἐξ, ix (E om) τ. ox. xj paix .. D ἐξ. ἐχ τ. σπ. ϑαυμά-
ζουσα | ὑπήντησεν (cum ABHI; DEFuL ἀπήντ.) α. Σαλ... C ἀπήντησεν Σαλώ-
μὴν αὐτῇ (D πρὸς αὐτήν. EFs add ἡ pain) .. BH [item 17] L Pos ἡ μαῖα
τῇ Σαλώμῃ Ξαλώμη Σαλώμη: BHIL Pos om | xat. σοι ϑέαμ. (Fb ϑαῦμα)
ἔχ. διηγήσ. (Ὁ ἔχω ἐξηγ.; F9 ἐξηγήσομαι) com. B(F&S)Fb(G)HL Pos .. C χαιν.
σοι ἔχω Buy. ϑέαμ. .. ADE χκαιν. ϑέαμ. ἔχω ἐξηγήσασϑ. σοι (D σοι ἐξηγ.} | Ὁ
ὅτι παρϑέν. ἐγένν. ὃν οὐ | vj φύσ. αὐτῆς cum ὨΒΕΔΕΒΗΙ Pos .. ἡ φ. αὕτη B,
ἡ φ. αὐτῇ (sic) A... C ἡ φ. ἀνθρωπίνη .. L ἡ φύσις. Praeterea add BI Pos
xai ἡ παρϑένος μένει παρϑένος, item AFb xal πάλιν μένει παρϑ., H x. πάλ.
παρ. ἐστίν | xol εἶπεν: δ εἶπε δέ | μου cum ΑΒΈΕΕΒΗΙ Pos... C om | ἐάν:
DF& praem ὅτε] μὴ βαλῶ τὸν δάχτ. μὸν xol ἐρενν. t. φύσ. αὖτ. cum ὨΕΙ͂Ρ..
GH μὴ βαλῶ τήν χεῖρά (H - ραν) μον εἷς αὐτὴν xat ἐρενν. (G om x. ἐρευν.) ..
ΒΕΔΗ͂, Pos μὴ ἐρευνήσω (ΕΔ κατανοήσω) τὴν φύσ. αὐτῆς .. AE μὴ ἴδω, C μὴ
χατανοήσω | πιστεύσω: E πεισθώ | Κα! ὅτι v] παρϑ.

XX, 1. Καὶ εἰσῆλθεν (A ἦλ9.) cum ACDEFb.. Ἐὰ Ἦλϑε δέ.. BHIL
Pos Καὶ εἰσελθοῦσα, omisso xa(sq | vj uaia cum ABDEFbHIL Pos .. CF&
Σαλώμη | εἶπε τῇ Μαριάμ (-οίᾳ A; D πρὸς Μαριάμ) cum ABDHIL Pos ..
CEFsFb εἶπε (Ἐπ -πὲν ἡ μαῖα) Μαριάμ (F9 alii Μαρία) | Ξχημάτισον cum
ACF? (item DEF5 ut videtur) .. BHIL Pos ᾿Ανάχλινον | A ξαυτήν |. t&plx. περὶ
σοῦ cum ADEF&..] περίκ. cot .. BFbHL Pos ἐπίχειταί σοι... C περίκ. μοι.
Praeterea Ἡ add. xoi 5j Magía ἀχούσασα ταῦτα ἐσχημάτισεν ἑαντήν | x. ἔβαλε

PROTEYANGELIUM JACOBI. — — 37
Σαλώμη τὸν δάκτυλον αὐτῆς εἰς τὴν φύσιν αὐτῆς, χαὶ ἠλά-
L1 3 «4 - 9 ^" 3 v
λαξε χαὶ εἶπεν Οὐαὶ τῇ ἀνομίᾳ μου xol τῇ ἀπιστίᾳ μου. ὅτι
ἐξεπεζασα, θεὸν ζῶντα. xal ἰδοὺ ἡ χείρ μου πυρὶ ἀποπίπτεται
ἀπὶ ἐμοῦ. ^ Καὶ ἔχλινε τὰ γόνατα αὐτῆς πρὸς τὸν otn» λέ-
ουσα 'O θεὸς τῶν πατέρων μου, μνήσθητί μου ὅτι σπέρμα εἰμὰ
3 Li ι 3 4 4 3 , X ,
Afoauy. xoi Ισαακ xoi laxo: wr παραδειγματίσης με τοῖς
υἱοῖς Ἰσραήλ, ἀλλὰ ἀπόδος με τοῖς πένησιν" σὺ γὰρ οἶδας, δέ-
Grot, ὅτι ἐπὶ τῷ σῷ ὀνόματι τὰς θεραπείας μου ἐπετέλουν καὶ
τὸν μισθόν μου παρὰ σοῦ ἐλάμβανον. — ? Καὶ ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου
ἐπέστη λέγων πρὸς αὐτήν Σαλώμη Σαλώμη, ἐπήχουσέν σου
(D - λλε) ἼΣαλ. τὸν δάχτυλ. αὖτ. εἰς (D πρὸς) τ. φύσιν αὐτῆς cum DFb .. GH
x. εἰσελθοῦσα ἡ Σαλ. ἔβαλε τὴν χεῖρα αὐτῆς εἰς αὐτήν .. Pos cum autem in ipso
loco palpavit eam Salome .. BF*IL x. ἐσημειώσατο αὐτὴν (F* om; B add ἡ)
Xa... C x. χατενόησεν αὐτήν .. AE xol πιστωϑεῖσα Σαλώμη. Praeterea add
F* xal ἐξηράνϑη vj χεὶρ αὐτῆς, item H xol εὐθέως v χεὶρ αὐτῆς πὺυρ (sic.
Xugl? πυρωϑεῖσα 2) ἀπεχόπτετο ἀπ᾿ αὐτῆς | xai (AE om) ἡλάλαξε (Fh add
Σαλώμη, FS πιχρώς) x. εἶπεν cum AEF8Fb.,. DH xol ἀνέχραξεν ἀλαλάζουσα
(H om) ἡ Σαλώμη x. εἶπ, .. C xol ἠλάλαξε Xo. xai ἔχραυσε λέγουσα .. BIL
Pos xot ἐξῆλθεν ἔξω (I add 5j Za.) λέγουσα .. G nil nisi xol εἶπεν [ Οὐαὶ τῇ
ἄνομ. p. καὶ (C add οὐαὶ) τῇ ἀπιστ. μι cum BCFbH Pos .. ADEG Οὐαὶ (D
add po) τῇ dvop. p. xol τῇ ἁμαρτίᾳ μ. (G add xol τῇ ἀπιστίᾳ μον)... ΔΙ
Oval (f add μοι) τῇ ἀἄνομ. pov .. L Οὐαί μοι τῇ ἀπιστίᾳ | BF&H ζῶντα ϑεόν |
xaX ἰδοὺ ἡ y. μ. cum ACDEFP IL Pos .. F& ἰδοὺ ydp τ Eee BH χαὶ ἡ x.
gp. | πυρὶ (I praem πυρμών [2]; BD Pos add χαιομένη) ἄποπ. ἀπ᾽ ἐμ. cum AB
DEF5] Pos; ; item omisso πυρί FAL .. C πνρὶ φλέγεται .. ΟΗ ὡς δαλὸς πυρὸς
καίεται xol ἀποπ. ἀπ᾽ ἐμ.

2. Καὶ ἔχλος (F* χλίνασα. AF8 add Σαλώμη) τὰ γόν. αὐτῆς (BHI Pos
om, C aliique add h. 1, ξαλώμη) πρ. t. δεσπότ. (BHIL Pos ϑεόν. G add τοῦ
παντός. BH h. 1. add Σαλώμη, quod nomen plane om FbGIL Pos) λέγουσα
(Fa εἶπε. Ο χλαίονσα χαὶ My.) [ Ὁ 3eóc cum ABCH etc .. .DEFaL ϑεός |
pov: L ἡμῶν | ὅτι σπέρμα: DFe on. γάρ | εἰμί (A post 'Ago.) .. DEFs εἰμὶ
ἐγώ post Ἰαχώβ pon ἀλλὰ cum ABEF&SH .. CD ἀλλ᾽ | ἀπόδ. με (E μοι.
H add irm) τοῖς πένησιν cum ABEH .. F&T Pos ἀπ. με τοῖς γονεῦσί μον (Pos

om) .. DG ἀπ. μοι (G add ori) τὴν χεῖρά μον; item C ἀπ. μοι τὴν ἐμὴν ὁλο-
χληρίαν.. L ποίησον μετ᾽ ἐμοῦ τὸ ἔλεός σου: item T βοήϑει μοι [σὺ γὰρ οἶδας
(cum ABHIL Pos; F2G εὖ σὺ οἷδ.; E οἷς σὺ οἷδ.; D ὅτι οἷς οἷδ.), δέσπ. ὅτι
(D τοῖς πένησιν pro δέσπ. ὅτ᾽ ἐπὶ τ. σώ ov. (D 0v. σον) τὰς (L Pos πάσας τὰς)
ϑεραπ. μου (μον cum ABEH Pos; D aliique om. BH add πάσας) ἐπετέλουν (cum
BD [ante τάς] F& G [add τοῖς πένησι] HIL Pos; AE ἐποίουν), xoi τ. μισϑ. μον
(cum AEFa GHL ; BDI Pos om) x. σοῦ ἐλάμβ. cum ABDEF* GHIL Pos.. C om

8. Καὶ ἰδοὺ (E add εὐθύς. Pos om) ἄγγ. χυρ. (E om): Α nil pisi Kat |
ἐπέστη (Ὁ ἔστη) λέγ. πρ. αὐτήν (O πρ. α- My., L λέγ. αὐτῇ) Zo. Za. (EG
om alterum , D utrumque) cam BDEGHIL Pos .. Fb ἐπέστη λέγ. τῇ Σαλώμῃ;

ítem CFs ἐπέστη (C ἔστη) πρὸς Σαλώμην λέγων .. A. εἶπεν πρὸς αὐτὴν ἡ Μα-
pla Σαλώμη | Δ εἰσήχονσε | σον χύριος cum BIL Pos .. AC, DE, H χύριος

38 PROTEVANGELIUM IACOBI.

κύριος προσένεγκε τὴν χεῖρά σου τῷ παιδίῳ καὶ βάσταξον αὐτό,
xai ἔσται. σοι σωτηρία xai χαρά. " Καὶ προσῆλθε Σαλώμη xal
ἐβάσταξεν αὐτό, λέγουσα Προσχυνήσω αὐτῷ, ὅτι βασιλεὺς ἐγεν-
γήθη μέγας τῷ ᾿Ισραήλ. χαὶ ἰδοὺ εὐθέως ἰάθη Σαλώμη, xal
ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ σπηλαίου δεδιξαιωμένη. — xai ἰδοὺ φωνὴ λέγουσα,
Σαλώμη Σαλώμη, μὴ ἀναγγεύίλῃς ὅσα εἶδες παράδοξα, ἕως οὗ
εἰσέλθῃ εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ ὁ παῖς. -

ὁ ϑεὸς (pro his DE ὁ δεσπότης, Η ὁ 3εός) τῆς δεήσεώς σον | προσένεγχε (B
praem xa() cum BGH (add τοίνυν) IL Pos (offer) .. D πρόσφερε... AEFaFb
vpócabos .. C ἔγγισον | τὴν χεῖρά (F* τῇ χειρί oov τῷ παιδίῳ (DE τ. παιδί,
Fb τ. παιδαρίῳ; AF& τὸ παιδίον, item praemisso ἐπί [1.)... C nil nisi πρὸς τὸ xat-
δίον βάσταξον (GH praem προσχυνήσασα) cnm ADE (αἀναβάστ.) H aliisque ut
videtur .. BCFe G βάστασον | σωτηρία xal χαρά cum ABDEFb GHIL Pos .. €
σωτηρία μεγάλη .. F8 εἰς σωτηρίαν

4. Καὶ προσῆλϑ. Σαλ. (E add τῷ παιδίῳ) x. ἐβάσταξεν (ita AH etc; BC
etc -ασεν) αὐτό, λέγουσα (C xal εἶπεν) cum ABCEHIL Pos .. FaFb Λαβοῦσα
δὲ χαρὰν μεγάλην (Fb Δραμοῦσα δὲ) Σαλ. προσῆλθε τῷ παιδίῳ λέγουσα .. D
Καὶ xpocelSoüga ἡ Σαλ. ἐβάσταξε τὸ βρέφος xal εἶπεν ; item Ο Λαβοῦσα δὲ ἡ
Ξαλ. προσῆλθε x. ἐβάστασεν αὐτὸ xal εἶπεν |. Προσχυνήσω (A xal προσχυνοῦσα)
αὐτῷ (I αὐτό), ὅτι (A om) βασιλ. ἐγενν. μέγ. (cum BH; IL μέγ. ἐγ. (L add
σήμερον] βασ.; A βασ. οὗτος ἔγενν.; D ϑεός μου xal βασιλ. μον οὗτος ἐγενν.;
Pos rez magnus natus esi) τῷ (L τοῦ) Ἶσρ. cum ABDHIL Pos.. E ἸΙροσχυνήσω
αὐτό. xal εἶπε Dac. ovt. ἐγενν. τῷ "Iop.; item Fb Προσχυνήσω xai βαστάξω
xai ἰαϑήσομαι. καὶ εἶπε Ξαλώμη ᾿Αληδῶς Bac. οὗτ. μέγας ἐγενν. τῷ Ἴσρ. .. C
"Ὄντως βασιλ. μέγας ἐγεννήθη τῷ Ἰσρ. .. G"Iacol με τῇ χειρί σον. καὶ προσ-
ἐχύνησε τῷ παιδίῳ xai εἶπε Σαλώμη Bacu. ovr. μέγ. ἐγ. τῷ Ἰσρ. .. FaN
Ἄψομαι αὐτοῦ; καὶ διενοήγση (N τοῦτο γὰρ ὑπενόησε) Σαλώμη (NN add τοῦ)
προσχυνῆσαι τῷ παιδίῳ: καὶ εἶπε Σαλώμη Βασιλ. οὗτ. μέγ. ἐγ. τῷ ᾿Ισρ. | χαὶ -
ἰδοὺ εὐγϑέως cum ADEG ., BCHIL Pos om ἰδοὺ., Εὰ παραχρῆμα δέ .. Fb om.
Praeterea BHÍ Pos praem xal ἐβάστασε (- ξε) τὸ παιδίον | ἰάϑη (E ἰαϑεῖσα,
omisso xa( sq) Σαλώμη (cum BCEFaGH; ADL ἡ Σαλ.).. l Pos ἰάϑη ἡ χεὶρ
αὐτῆς .. Fb om | xai ἐξῆλϑ, (δ ἐξ δέ; FbI add Σαλώμη, item F* xj μαῖα)
ἐχ t. orn. δεδιχο ,. A nil nisi δεδιχκαιωμένη .. L om λέγουσα cum AG .. 1
πρὸς αὐτήν, BH Pos mp. aut. λέγονσα .. C λέγ, αὐτῇ, Fb ἡ αὐτῇ Ay. , E αὐτῇ
λέγ. ἀπὸ τοῦ ἀγγέλων .. L ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου λέγ. πρὸς Σαλώμην .. F* γέγονε
Xp. Σαλ. | XX. X3. cum AC (item D ut videtur) FbG .. BEHI Σαλώμη ..
Fa&L Pos plaue om | ἀναγγείλῃς (IL - yv£pc) .. G add τινί | ὅσα (EFb ἃ:
F*L add σὺ) εἶδες (A οἶδας, D οἴδατε, Fb ἴδης) παράδ. (Fb add ἐν Βηϑλεέμ)
.. Ὁ τὰ παράδοξα | ἕως οὗ (F* ἄν; E om) εἰσέλθῃ (BF&GH D») εἰς Ἱς-
ρονσαλὴμ (DL ἐν 'Iep., ΕΔ1 εἰς (F& add τὰ] ἱἹεροσέλυμα) ὁ παῖς (Εα τὸ παι-
δίον. ὨὨΕΔΟ Pos ante εἷς [ἐν] poo) cum ABDEFa GHIL Pos... C om | F&in
fine add xay ἐχπορεύϑη (ἐπορεύϑη 2) Σαλώμη δεδικαιωμένη.

PROTEVANGELIUM IAOQBI, 30

XXI.

! Kai ἰδοὺ ᾿Ιωσὴφ ἡτοιμάσθη τοῦ ἐξελθεῖν εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν.
xal θόρυβος ἐγένετο μέγας ἐν Βηθλεὲμ. τῆς ᾿Ιουδαίας ἦλθον γὼρ
μάγοι λέγοντες Ποῦ ἔστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων ; εἷ-
ὅομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ, καὶ ἤλθομεν προσ-
χυνῇσαι αὐτόν. “ Καὶ ἀκούσας ᾿Ηρώδης ἐταράχθη, καὶ ἔπεμψεν
ὑπηρέτας πρὸς τοὺς μάγους χαὶ μετεπέμψατο τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ
ἀνέκρινεν αὐτοὺς λέγων Πῶς γέγραπται περὶ τοῦ Χριστοῦ, ποῦ
γεννᾶται; λέγουσιν αὐτῷ ᾿Εν Βηθλοὲμ. τῆς ᾿Ιουδαίας᾽ οὕτως
γὰρ γέγραπται. χαὶ ἀπέλυσεν αὐτούς. χαὶ ἀνέχρινε τοὺς μά-
γους λέγων αὐτοῖς "TC εἴδετε σιημλεῖον ἐπὶ τὸν γεννηθέντα βασιλέα:

ΧΧΙ, 1, Καὶ ἰδοὺ Ιωσήφ .. F9 Ἰωσ. δέ [ DL ἡτοιμάσθη "Inc. | τοῦ
ἐξελϑ, cum ΒΩΈΡΔΗΠ,... AC om τοῦ ! εἰς τὴν ᾿Ιονδαίαν cum ABC Pos etc ..
D ἐν τῇ Ἰονδαίᾳ.. GH ἐξ (H éx τῆς) ᾿Ιονδαίας .. F& om | xw Sópugoc: BD
ὅτι 9όρ.. Fs 3óp. γάρ, Fb 5όρ. δέ | ἐγέν. μέγ. cum ABD (μέγ. ἐγ.) EIL Pos
(magnus [actus est) .. F* γέγονεν... CO om μέγας | ἐν Βηϑλ. τῆς Ἰουδ. cum
ABEL .. CF* Pos om τ, Ἰουδ. .. D ἐφ᾽ ὅλην τὴν ᾿Ιουδαίαν | ἦλθον ydp .. D
ἤλθοσαν .. Ἐπ ὅτι fugeyévovto .. H καὶ ἰδού, omissis xol ϑόρυβος usque Ἶον-
Sula, | μάγοι cum ABEG (ζητοῦντες μάγοι xai λέγ.) HIL Pos .. Fb add ἐκ
Περσίδος .. CF» (item D?) add ἀπὸ ἀνατολῶν | λέγοντες: H praem παρεγέ-
vovro εἰς ἱΙςροσόλυμα | ὁ tey3. (B γεννηϑείς; E om) Q. v. ᾿Ιουδ... Fe d βασ.
t. L γεννηϑείς | εἴδ. y. ἀστέρα αὐτοῦ ἐν t. dva. λάμποντα | αὐτόν: BE
FeHL αὐτῷ :

2. Καὶ ἀχούσας: AEF2 ᾿Αχούσ, δέ | Ἡρώδης: AL add ὁ βασιλεύς |
ἐταράχθη: DF* add λίαν | καὶ ἔπεμψεν (Ὁ ΕΔ Fb πέμψας) ὑπηρ. πρὸς (F8 ἐπί,
| εἰς) τ. μάγ. | καὶ μετεπέμψ. (cum ABEFbGHI Pos; D μετέπεμψε; L μετε-
χαλέσατο, C ἀπέστειλς πρὸς) τοὺς (Fb αὐτοὺς καὶ τούς; Η αὐτοὺς xal χαλέσας
τοὺς) ἄρχιερ. (Ὁ ἱερεῖς; H dpy. xol τοὺς γραμματεῖς) .. F& nil nisi χαὶ ἱερεῖς |
χαί: ΕΔΗ om | ἀνέχρινεν avt. λέγων: DEF Ο ἀνέχρ. (G ἔχρινεν) αὖτ. ἐν τῷ
πραιτωρίῳ αὐτοῦ (EF om) λέγ. αὐτοῖς (D om) .. H ἐπυνθάνετο παρ’ αὐτῶν |
Πῶς (DEFb Ποῦ) γέγρ. (AFb add ὑμῖν; E add td) περὶ τ. Χρ., ποῦ (Fb 6x)
Ytvv. cum ABDEFbIL Pos .. ἕὰ Ποῦ γέγρ. ὑμῖν περὶ τοῦ βασιλέως Χριστοῦ, ἢ
ποῦ γενν... CH Ποῦ d Χριστὸς γενν. | λέγουσιν αὐτῷ cum BEF* (praem τότε)
FbHIL Pos .. AC οἱ δὲ εἶπον .. D om | γέγραπται: Η add. ἐν τῷ προφήτῃ .-.
DF* add Καὶ σὺ Βηϑλεέμ, γῆ ᾿Ιούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν
᾿Ιούδα" ἐκ σοῦ γάρ (D om) μοι ἐξελεύσεται ἡγούμενος (D. εἰς ἄρχοντα xod ἡγού--
μενος), ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν pov τὸν (D τῷ λαῷ τῷ) ᾿Ισραήλ | καὶ ἀπέλν-
σεν (F9 Fb ἀπολύσας) αὐτούς (F* τοὺς ἀρχιερεῖς). xal (ΕΔ ΕΡ om) ἀνέχρ. τοὺς
μάγ, (F& αὐτοὺς ἐν τῷ πραιτωρίῳ τοὺς μάγους) λέγ. αὐτοῖς (Fb om) .. GH
τοῖς δὲ (Η καὶ τοῖς) μάγοις εἶπεν, item D xol εἶπε πρὸς τοὺς μάγους Ἡρώδης |
Τί (1 5 (lege εἴ] τὸ εἴδετε (A ἔδεται, 1 ἴδηται) σημεῖον (D σημ. εἴδ.) ἐπὶ τ.
qtwv3. (AF5 τεχϑέντα) βασιλέα (H - χέαν; D Χριστὸν βασιλέα) .. BIL Pos add

38 PROTEVANGELIUM IACOBI.

κύριος προσένεγκε τὴν χεῖρά σου τῷ παιδίῳ καὶ βάσταξον αὐτό,
xal ἔσται. σοι σωτηρία xaX χαρά. ᾿ Καὶ προσῆλθε Σαλώμη καὶ
ἐβάσταξεν αὐτό, λέγουσα Προσχυνήσω αὐτῷ, ὅτι βασιλεὺς ἐγεν-
γήθη μέγας τῷ ᾿Ισραήλ. χαὶ ἰδοὺ εὐθέως ἰάθη Σαλώμη, xa
ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ σπηλαίου δεδυξαιωμένη. χαὶ ἰδοὺ φωνὴ λέγονσα
Σαλώμη Σαλώμη, μὴ ἀναγγείλῃς “ὅσα εἶδες παράδοξα, ἕως οὗ
εἰσέλθῃ εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ ὁ παῖς. -

ὁ Ssóc (pro his DE ὁ δεσπότης, H ὁ ϑεός) τῆς δεήσεώς cov προσένεγχε (B
praem xa) cum BGH (add τοίνυν) !L Pos (offer) .. D πρόσφερε... AEF&Fb
πρόσαξον.. C ἔγγισον | τὴν χεῖρά (Εὰ τῇ χειρί) σὸν τῷ παιδίῳ (DE τ. παιδί,
Fb x. παιδαρίῳ; AF8 τὸ παιδίον, item praemisso ἐπί IL) ... G nil nisi πρὸς τὸ xat-
8low | βάσταξον (GH praem προσχυνήσασα) cnm ADE (αἀναβάστ.) H aliisque ut
videtur .. BCF& G βάστασον | σωτηρία xol χαρά cum ABDEFb GHIL Pos .. €
σωτηρία μεγάλη .. F9 eic σωτηρίαν

4. Kol προσῆλϑ. Xa. (E add rà παιδίῳ) x. ἐβάσταξεν (ita AH etc; . BC
etc -ασεν) αὐτό, λέγουσα᾽ (C xal εἶπεν) cum ABCEHIL Pos .. F&Fb Λαβοῦσα
δὲ χαρὰν μεγάλην (Fb Δραμοῦσα δὲ) Xa. προσῆλσε τῷ παιδίῳ λέγουσα .. D
Καὶ προσελϑοῦσα ἡ 2x. ἐβάσταξε τὸ βρέφος xat εἶπεν ; item G Λαβοῦσα δὲ ἡ
Xa. προσῆλθε x. ἐβάστασεν αὐτὸ xol εἶπεν | Προσχυνήσω (A καὶ προσχυνοῦσα)
αὐτῷ (I αὐτό), ὅτι (A om) βασιλ. ἐγενν. μέγ. (cum BH; IL μέγ. ἐγ. (L add
σήμερον] βασ.; A fac. οὗτος ἐγενν.; D ϑεός μον καὶ βασιλ. μον οὗτος ἐγενν. ;
Pos rez magnus natus est) τῷ (L τοῦ) Ἴσρ. cum ABDHIL Pos.. E Προσχυνήσω
αὐτό. xal εἶπε Daou. οὗτ. ἐγενν. τῷ "Iop.; item Fb Προσχυνήσω xal βαστάξω
xal ἰαϑήσομαι. χαὶ εἶπε Σαλώμη ᾿Αληϑώς βασ. ovx. μέγας ἔγενν. τῷ "Top. .. C
"Ὄντως βασιλ. μέγας ἐγεννήϑη τῷ Ἰσρ. .. Ο ΓΙασαί με τῇ χειρί σον. καὶ προσ-
exóvno& τῷ παιδίῳ xal εἶπε Σαλώμη Βασιλ. ovr. μέγ. ἐγ. τῷ "lop... F&N
Ἄψομαι αὐτοῦ; καὶ διενοήδη (N τοῦτο γὰρ ὑπενόησε) Σαλώμη (N add τοῦ)
προσχυνῆσαι τῷ παιδίῳ χαὶ εἶπε Σαλώμη Βασιλ. οὗτ. μέγ. ἐγ. τῷ "Iop. | xol
ἰδοὺ εὐθέως cum ADEG ., BCHIL Pos om ἰδοὺ... F& παραχρῆμα δέ .. Fb om.
Praeterea BHI Pos praem xai ἐβάστασε (- ξε) τὸ παιδίον | lxv (E ἰαϑεῖσα,
omisso χαί sq) Σαλώμη (cum BCEFe GH; ADL xj Za)... 1 Pos ἰάϑη ἡ χεὶρ
αὐτῆς .. Fb om | xal é&&)3. (Εα ἐξ δέ; ΕΒ] add Σαλώμη, item Fe «| μαῖα)
ἐχ t. σπηλ. δεδιχο ,. A nil nisi δεδικαιωμένη .. L om | λέγουσα cum AG .. I
πρὸς αὐτήν, BH Pos «p. avt. λέγονσα .. C λέγ, αὐτῇ, Fb xj αὐτῇ My. , E αὐτῇ
λέγ. ἀπὸ τοῦ ἀγγέλον .. L ὑπὸ τοῦ ἀγγέλον λέγ. πρὸς Σαλώμην .. Fe γέγονε
Xp. Σαλ. | XoX. Zi. cum AC (item D ut videtur) FbG .. BEHI Σαλώμη ..
F*L Pos plaue om | ἀναγγείλῃς (IL. - γγέλῃς) .. G add τινί | ὅσα (EFb G;
Fa L add σὺ) εἶδες (A οἶδας, D οἴδατε, Fb ἴδης) παράδ. (Fb add ἐν Βηϑλεέμ)
.. G τὰ παράδοξα | ἕως οὗ (ἘΔ ἄν; E om) εἰσέλθῃ (BF&GH ἔλθῃ) εἰς "Iz-
ρογσαλὴμ. (DL ἐν ἵερ., ΕΔ] εἰς [ΕἘὰ add τὰ] “ἱἹεροσόλυμαλ ὁ παῖς (F* τὸ παι-
δίον. — DFa G Pos ante εἷς [ἐν] pon) cum ABDEFa GHIL Pos.. C om | F&in
fine add xal ἐκπορεύϑη (ἐπορεύϑη 2) Σαλώμη δεδιχαιωμένη.

PROTEVANGELIUM iAQQBi, 30

XXI.

' Koi ἰδοὺ ᾿Ιωσὴφ ἡτοιμάσθη τοῦ ἐξελθεῖν εἰς τὴν ᾿Ισυδαίαν.
χαὶ θόρυβος ἐγένετο μέγας ἐν Βηθλεὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας" ἦλθον γὰρ
μάγοι λέγοντες Ποῦ ἔστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ιουδαίων : .εἷ-
boys» γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ, καὶ ἤλθομεν προσ-
κονῆσαι αὐτόν. “ Καὶ ἀχούσας ᾿Ηρώδης ἐταράχθη, καὶ ἔπεμψεν
ὑπηρέτας πρὸς τοὺς μάγους xo μετεπέμψατο τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ

ἀνέκρινεν αὐτοὺς λέγων Πῶς γέγραπται περὶ. τοῦ Χριστοῦ, ποῦ
γεννᾶται: λέγουσιν αὐτῷ Ev Βηθλοὲμ τῆς ᾿Ιουδαίας᾽ οὕτως
"(9.0 γέγραπται. καὶ ἀπέλυσεν αὐτούς. xul ἀνέχρινε τοὺς μά-
Ἴοὺς λέγων αὐτοῖς Τί εἴδετε σημεῖον ἐπὶ τὸν γεννηθέντα βασιλέα:

XXI, 1, Καὶ ἐδοὺ Ιωσήφ .. Βα Ἴωσ. δέ [. DL ἡτοιμάσθη "Imc. | τοῦ
éE3. com BDEF& HIL .. AC om τοῦ ! εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν cum ABC Pos etc ..
D ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ... GH ἐξ (H ὧς τῆς) ᾿Ιονδαίας .. F& om | χὰὶ Sópufoc: BD
ὅτι S , F* 3óp. γάρ, Fb 5óp. δέ | éyév. μέγ. cum ABD (μέγ. ἐγ.) EIL Pos
(magnus. factus est) .. F& γέγονεν .. C om μέγας | ἐν Βηϑλ. τῆς Ἴουδ. cum
ABEL .. CF* Pos om τ. ᾿ἴουδ. .. D ἐφ᾽ ὅλην τὴν ᾿Ιουδαίαν | ἦλθον γάῤ.. D
ἤλδοσαν .. Ἐπ ὅτι παῤδγένοντο .. Η καὶ ἰδού, omissis xal ϑόρυβος usque 'Iov-
δαίας | μάγοι cum ABEG (ζητοῦντες μάγοι xol My.) HIL Pos... Fb add ἐκ
Περσίδος .. CF* (item D?) add ἀπὸ ἀνατολῶν | λέγοντες: H praem παρεγέ-
woyto εἰς Ιεροσόλυμα | ὁ τεχϑ. (B γεννηθείς; E om) β. c. Ἰουδ. .. Fe ὁ βασ.
τ. "I. verset ᾿ [ εἴϑ. y. ἀστέρα αὐτοῦ ἐν τ. ἄνατ. λάμποντα | αὐτόν: BE
Fs HL αὐτῷ

2. Kot dxovoac: AEF 'Axojc, δέ | Ἡρώδης: AL add ὁ βασιλεύς |
ἐταράχϑη: DF&* add λίαν | καὶ ἔπεμψεν (DF8 Fb πέμψας) ὑπηρ. πρὸς (δὰ ἐπί,
i εἰς) t. μάγ. | καὶ μετεπέμψ. (cum ABEFb GHI Pos; D μετέπεμψε; L. uece-
χαλέσατο, C ἀπέστειλε πρὸς) τοὺς (Fb αὐτοὺς xal τούς; H αὐτοὺς xal χαλέσας
τοὺς) ἄρχιερ. (D ἱερεῖς; H dpy. xol τοὺς γραμματεῖς) .. F& nil nisi xal ἱερεῖς |
xci: FAH om | ἀνέχρινεν avt. λέγων: DEFS G. dvéxo. (Ὁ ἔχρινεν) αὖτ. ἐν τῷ
πκραιτωρίῳ αὐτοῦ (EF om) λέγ. αὐτοῖς (D om) .. H ἐπυνθάνετο παρ᾽ αὐτῶν |
Πῶς (DEF5 Ποῦ) γέγρ. (AFb add ὑμῖν; E add τὰ) περὺ τ. Xo., ποῦ (Fb Ox)
γενν. cum ABDEFb IL Pos .. Fs ΠΠοῦ yéyp. ὑμῖν περὶ τοῦ βασιλέως Χριστοῦ, ἢ
ποῦ γενν... CH Ποῦ d Χριστὸς γενν. | λέγουσιν αὐτῷ cum BEF* (praem τότε)
ΕΒΉΠ, Pos .. AC ot δὲ εἶπον .. D om |. γέγραπται: Η add ἐν τῷ προφήτῃ -.
DF3s add Καὶ σὺ Βησλεέμ, γῆ ᾿Ιούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν
Ἰούδα’ éx σοῦ γάρ (D om) μοι ἐξελεύσεται ἡγούμενος (Ὁ εἰς ἄρχοντα xal ἡγού--
μενος), ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μον τὸν (D τῷ λαῷ τῷ) ᾿Ισραήλ | χαὶ ἀπέλυ-
a (Fs Fb ἀπολύσας) αὐτούς (F* τοὺς ἀρχιερεῖς). καὶ (F&Fb om) ἀνέχρ. τοὺς

μάγ. (Fe αὐτοὺς ἐν τῷ xpatruplo τοὺς μάγους) λέγ. αὐτοῖς (Fb om)..
tu m EC καὶ τοῖς) μάγοις εἶπεν, item D xal εἶπε πρὸς τοὺς μάγους "Hong | i
TL(I ἡ [lege εἴ] τὸ εἴδετε (A ἴδεται, 1 ἴδηταῦ σημεῖον (D σημ. εἶδ.) ἐπὶ τ.
pm. (AF» τεχϑέντα) βασιλέα (H -Aéav; D Χριστὸν βασιλέα) .. BIL Pos add

M

40 PROTEVANGELIUM IACOBI.

χαὶ εἶπον οἱ μάγοι Εἴδομεν ἀστέρα παμμεγέθη λάμψαντα ἐν τοῖς
ἄστροις τούτοις καὶ ἀμβλύνοντα αὐτούς, ὥστε τοὺς ἀστέρας μὴ
φαίνεσθαι" xol ἡμεῖς οὕτως. ἔγνωμεν ὅτι βασιλεὺς ἐγεννήθη τῷ
Ἰσραήλ, xc ἤλθομεν προσχυνῆσαι αὐτόν. χαὶ εἶπεν ᾿Ηρώδης
ὙὝπαγετε xal ξητήσατε᾽ xol ἐὰν εὕρητε, ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως
χἀγὼ ἔλθὼών προσκυνήσω αὐτέν. ? Καὶ ἐξῆλθον οἱ μάγοι. καὶ
ἰδοὺ ὃν εἶδον ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτοὺς ἕως οὗ
ἦλθον ἐν τῷ σπηλαίῳ, καὶ ἔστη ἐπὶ τὴν χεφαλὴν τοῦ σπηλαίου.

ἀναγγείλατέ (I ἀγγείλ. 2) μοι 1 x. εἶπ. (BIL Pos add αὐτῷ) οἱ μάγοι .. F8 οἱ
δὲ εἶπ. αὐτῷ Εἴδομεν (ΕΡῊ ἴδομεν) ἀστέρα παμμεγέδη (6 -ϑήτατον, H
-ϑέστατον; Fb om, sed add ἐν τῇ ἀνατολῇ) λάμψαντα (cum CF2GH, item Fb
ὑπερλάμψαντα; AE om) ἐν τ. ἄστρ. τούτοις (cum CE, (item D, vide infra];
AF&GH τοῦ οὐρανοῦ. Fb ὑπὲρ πάντα ἀστέρα) χαὶ ἀμβλύνοντα (cum AEFaFb5G;
H χαταμβλ.; C ἀμβλύναντα) αὐτούς (E αὐτά, F* τοὺς ἄλλαυς ἀστέρας) cum
ACEF*Fb GH .. BIL Pos 'Actrjo αὐτοῦ ἐγεννήθη (Pos nata est. B. ἐφάνη) xol
ἔλαμψεν ἐν τοῖς ἄστροις τοῦ οὐρανοῦ, xol ἤμβλυνεν αὐτούς | ὥστε τοὺς aoc. (I
Pos om t. dot.; F* αὐτούς post φαίν.) μὴ palvco3. cum ABEF&HIL Pos . .
Fb ὥστε μὴ φαίνειν... C τοῦ φαίνειν | xoà ἡμεῖς (ΒΗ Pos om) οὕτως (IL om)
ἔγνωμεν (Fb ἐγνώχαμεν) cum BEFbHIL Pos... À x. ἡμεῖς οἴδαμεν... CF8 x.
ἔγνωμεν | βασιλ. ἐγενν. (Fb ἐτέχϑη) τῷ (E ἐν τῷ) Ἶσρ cam ACEFb,. BFeHIL
Pos βασ. (F* ὁ βασ.) ἐγ. μέγ. (FaIL μέγ. éy.; Pos nalus esi rez magnus) τῷ
e ἐν τῷ) 'Iop. | καὶ 1A3. x. à. cum BEFbHIL Pos .. CF x. διὰ τοῦτο 143. π.
. Aom | D inde ab Εἴδομεν usque προσχ. αὐτόν sic: Εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν
ἐστίρά ἐν τῇ ἀνατολῇ , xai ἤλϑομεν προσχυνῆσαι αὐτόν. ὁ δὲ ἀστὴρ ὃ προάγων
ἡμᾶς ὑπερφαίνων ἦν τοῖς ἄστροις τούτοις, χαὶ οὕτως ἔγνωμεν ὅτι βασιλ. ἐγεν-
γήϑη τῷ Ἰσρ. | xoi εἶπ. (F*E εἶπε δὲ) αὐτοῖς (cum ABEFeHIL; D πρὸς αὖ-
τούς; C Pos om) Ἧρ. (DI ὁ Ἧρ.; Fb add ὁ βασιλεύς) | ὝὙπαγ. xal ζητήσατε
(D ἐχζήητ.) cum BDFbHIL Pos .. A Ποῦ γεννᾶται ἀναζητήσατε, E ᾿Αναζητή-
σατε ποῦ γεγέννηται... F8 ἸΠορευϑέντες ἀναζητήσατε ἀσφαλῶς, C Πορενϑέντες
ἀχριβώς ἐχζητήσατε περὶ τοῦ παιδίου | ἐάν cum ΑΒΕΕΔΗΙ., CD ἐπάν... L
om | L εὑρήσετε .. D εὕροιτε αὐτόν | ΒΙΗ ἀναγγείλατε |. D tx ἐλθὼν κἀγώ
| BH προσχυνήσω αὐτῷ. Item antea ΒΗΓ προσχυνῆσαι αὐτῷ.

8, Καὶ ἐξῆλϑ. (D add ἀπ᾽ αὐτοῦ) οἱ μάγ. (BH add ἀπὸ προσώπου τοῦ
βασιλέωῷ : I Καὶ ἐξελθόντες οἱ μάγοι .. F& ᾿Ἐξελϑόντες δὲ οἱ μάγ. ἐπορεύοντο |
καὶ ἰδοὺ (Fb add εὐθέως) ὃν εἶδον ἀστέρα ἐν τῇ ἄνατ. cum ABEFbG; item L
x. ἰδοὺ ὃν ἴδον οἱ pudor ἀστέρα. CDF& HI Pos x. ἰδοὺ ὁ (0Ε8 om) ἀστήρ, ὃν
εἶδον ἐν τ. ἄνατ. | προῆγεν (DEF8 Fb προσῆγ.) αὐτούς cum ABEF2FbGHIL ..
D np. αὐτοῖς, Ο΄ tp. αὐτῶν | ἕως οὗ (BFbL om) ἦλθον (cum DFb[; BL εἰσῆλϑ.)
ἐν τῷ orn. (cum DFb; BL εἰς τὸ σπηλαῖον; ἔ ἐπὶ τὸ σπηλ.) cum BDFbIL; D
ἕως οὗ εἰσῆλθεν, item Pos quousque intravit in speluncam .. ACF& GH ἕως οὗ
(AGH om) ἐλϑών | xat ἔστη (B add ὁ ἀστήρ) ἐπὶ τὴν χεφαλὴν (E €. τῇ - Mj;
B ἐπάνω) τοῦ σπηλαίον (D τοῦ παιδίου, E οὗ ἦν τὸ παιδίον; L add οὗ ἦν τὸ
παιδ.} cum (B)(D)(E)I(L) Pos; Fb οὗ ἦν τὸ παιδ., χαὶ ἔστη ἐκεῖ .. CGH ἔστη
ἐν τῷ σκηλαίῳ (C ἐπάνω τοῦ σπηλαίου) ἐπὶ τὴν χεφαλὴν (C ἐ. τῆς - Ane; G ἐ.
τῇ -λῇ) τοῦ παιδίου... A ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον,. FS ἔστη ἐπάνω τοῦ

^

PROTEVANGELIUM IACOBI. 4!
χαὶ εἶδον οἱ μάγοι τὸ παιδίον μετὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας,
xai ἐξέβαλον ἀπὸ τῆς πήρας αὐτῶν χρυσὸν xai λέβανον xal
σμύρνα . * Καὶ χρηματισθέντες ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου qr) εἰσελθεῖν
εἰς τὴν. Ἰουδαίαν. δὲ ἄλλης 0500 ἐπορεύθησαν εἰς τὴν χώραν
αὐτῶν.

XXII.
! Γγοὺς δὲ ᾿Ηρώδης ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ὀργι-
σθεὶς ἔπεμψεν φονευτὰς λέγων αὐτοῖς Τὰ βρέφη ἀπὸ διετοῦς xal

-σπηλαίου, οὗ ἦν τὸ παιδίον μετὰ ΝΙαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ | καὶ εἶδον (IL ἴδ.)
οἱ μάγ. (I add xol προσεχύνησαν) τὸ παιδ. μετὰ τ΄ p. α. Μαρίας (Pos Map. τ.
p. α.) cum BIL Pos; F& xal ἰδόντ. τὸ παιδ. μετὰ Map. τ. μ. avt. ; E ἰδόντες
δὲ αὐτὸν οἱ p. ἑστῶτα μετὰ τ. μ. a. Μαρίας .. AGD xal ἰδόντ. (À ἰδόντ. δὲ) οἱ
μάγ. τὸ παιδ. (C αὐτὸ οἱ μ., D αὐτὸν οἱ μ) μετὰ T. P. α. Μαριάμ (AD με.
Μαρίας τ. μ. α.), πεσόντες (C om) προσεχύνησαν αὐτῷ (C αὐτό, D αὐτόν) . .
GH ἰδόντ. δὲ oi μάγ. τήν τε (G 6m) Μαριὰμ xal τὸ παιδίον, ϑέντες τὰ γόνατα
προσεχύνησαν αὐτῷ .. F&'om | xoi (EFb om) ἐξέβαλον (cum ΕΔ ῈΡ ΘΗΙΙ,; B
Pos ἐχβαλόντες; AE ἐξενέγκαντες) ἀπὸ (L éx) τῆς πήρας (cum ABEFbGHL;
ἘΔῚ ἀπὸ τῶν ϑησανυρών; Pos de suis marsupiis) χρυσὸν (cum AF& GH ; BEEFbIL
Pos praem δῶρα,) xai (B Pos om) AM. x. σμύρν. (cum F&GH ; BEI add (I xot]
προσήνεγκαν αὐτῷ, Α αὐτῷ προσήνεγχαν; Pos dederunt illi ante χρυσόν; Fb
προσεχύνησαν αὐτῷ .. L add xai δώσαντες αὐτὰ τῷ Χριστῷ) .. C xal ἀνοί-
ξαντες τοὺς ϑησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγχαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν xol λίβανον xal
σμύρναν. |

4. L Καὶ παραντίκα yprpart03. | ὑπὸ τοῦ (cum BF&HL; C dyiov ; AEG
om) ἀγγέλου .. DI χατ᾽ ὄναρ... F& praem xav ὄναρ | μὴ εἰσελθεῖν (cum ACE;
GH ἐπανελϑεῖν) εἰς τὴν Ἰουδαίαν (Ὁ ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ; C add πρὸς ἙἩΗρώδην) cum
ACEGH .. BDFas IL Pos μὴ (D praem τοῦ) ὑποστρέψαι (BDF& ἀναχάμψαι) πρὸς
Ἡρώδην (B ᾿Ιονδαίαν; Fa add el; τὴν ᾿Ιουδαίαν) | B δι’ ἑτέρας ὁδοῦ | ἐπο-
ρεύϑ. cum ABCH .. ΠΕΔΙ1, ἀνεχώρησαν | ci; τ. χώρ. αὐτῶν: L εἰς τὰ ἴδια.
Jn fine capitis N add (ex Matthaeo) ἀνάχωρησάντων δὲ αὐτῶν, ἰδοὺ ἄγγελος
χυρίου φαίνεται xav ὄναρ τῷ ᾿Ιωσὴφ λέγων ᾿Αναστὰς παράλαβε τὸ παιδίον χαὶ
τὴν μητέρα αὐτοῦ xal φεῦγε εἰς Δἴγνκτον, καὶ ἴσϑι eut € ἕως ἂν εἴπω σοι’ μέλ-
λει γὰρ Ἡρώδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. ὁ δὲ Ιωσὴφ φοβηϑεὶς
γυχτὸς παρέλαβε τὸ παιδίον χαὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ χαὶ ἀπῆλθεν εἰς Αἴγνπτον,
χαὶ διῆγεν ἐχεῖ ἕως τῆς τελευτῆς Ἡρώδον. xal ἐπληρώϑη τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ
προφήτου λέγοντος Ἔξ Αἰγύπτου ἐχάλεσα τὸν υἱόν μου.

XXH, 1. Ivo); δέ cum.CF* .. BHIL Pos ἰδὼν δέ.. ADEFb τότε ἰδών
(item N τότε Ἡρώδ. ἰδών) | 1 ἀπὸ t. μάγων .. L ὑπὸ v. dotpgolóyov | do-
γισϑείς (F* praem xat) .. Ν. ϑυμωθείς .. DEb ἐθυμώϑη λίαν, xat | ἔἕπεμψ.
φον. cum AEFSL Pos,. BCDI ἔπ. αὐτοῦ (C om; D post φον, pon) τοὺς gov. ..
F5 πέμψας, N ἀποστείλας .. H αὖϑις | λέγων αὐτοῖς Τὰ βρέφη ἀπὸ διετοῦς
xol κατωτέρω ἀποχτείνατε cum AE ., ΟΕδ χελεύων (C χελεύσας) αὐτοῖς ἀνελεῖν
πάντα (C ow) τὰ βρέφη ἀπὸ But. x. xat. .. BIL Pos ἀνελεῖν πάντα τὰ παιδία
(L πάντας τοὺς παῖδας) ἀπὸ B. x. xor. «. ὨΕΒῊ καὶ (FbH om) ἀνεῖλεν πάντας

o oM .-.

-----...-...,,....».......,» —m— -..

42 PROTEVANGELIUM IAQOBI.

κατωτέρω ἀποκτείνατε. ^? Καὶ ἀχούσασα Μαριὰμ. ὅτι ἄἀναι-
ροῦνται τὰ βρέφη, φοβηθεῖσα ἔλαβε τὸ παιδίον καὶ ἐσπαργά-
voce» αὐτὸ xal ἔθηχεν ἐν φάτνῃ βοῶν. ?'H δὲ ᾿Ελισάβετ,
b , [d ) ? - -«- 3. * 3 4 1
&xoucaga ὅτι Ἰωάννης ξητεῖται. «λαβοῦσα αὐτὸν ἀνέβη εἰς τὴν
ὀρεινήν, καὶ περιεβλέπετο ποῦ αὐτὸν χρύψει᾽" καὶ οὐκ ἦν τόπος
ἀπογχρυφῆς. xal στενάξασα ἡ ᾿Ελισάβετ φωνῇ μεγάλῃ λέγει
τρυφῆς. ἡ et φωνῇ μεγάλῃ λέγ

Ὅρος € τοῦ, δέξαι μητέρα μετὰ τέκνου. χαὶ παραχρῆμα ἔδι-

-

τοὺς παῖδας «(ἃ πάντα τὰ βρέφη) ἀπ. δ. x. κατ. Praeterea BDFbI Pos add τοὺς
(B τά; [| om) ἐν (D add τῇ) Βηθλεέμ; item GH χατὰ τὸν χρόνον τοῦ φαινομέ-
νου ἀστέρος, ὃν ἠχρίβωσς παρὰ τῶν μάγων. N vero sio. (post ϑυμωϑεὶς ἀπο-
στείλας) : ἀνεῖλε πάντας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ παῖδας xal ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς
ἀπὸ διετοὺς xol χατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠχρίβωσς παρὰ τῶν μάγων. τότε
ἐπληρώϑη τὸ ῥηςὲν ὑπὸ Ἱἱερεμίον τοῦ προφήτου Φωνὴ ἐν 'Ραμᾶ ἠχούσϑη, 3ofr-
νος xal χλαυΣμὸς καὶ ὀδνυρμὸς πολύς" 'Ραχὴλ χλαίουσα τὰ τέχνα αὐτῆς, xol οὐχ

ἤϑελε παραχληϑῆναι, ὅτι οὐχ εἰσίν. ᾿

2. Καὶ ἀκούσασα chm ABDHIL Pos .: ÜFaFb (item E ut videtur) ᾿Αχούσ.
$6 | AF*Fb Μαρία | ὅτι ἀναιροῦνται (A ἀναιρεῖ; E ἀναιρεῖταῦ τὰ p. (& add
ὁ Ἡρώδης, Ὁ ὑπὸ Ἡρώδου) cum ABDL l'os.. CF&H (item E hoc ordine?)
8. τὰ p. ἀναιροῦνται... Fb om | φοβησ. (Fb praem καῦ ἔλαβε (Fb ἐσπαργάνωσε:;
E add xal αὐτὴ) τὸ παιδίον (BEI τὸν παῖδα; D add ᾿Ιησοῦν) x. ἐσπαργάνωσεν
(T σπαργανώσασα) αὐτὸ (BDI αὐτόν. EFb om x. ἐσπ. ast.) καὶ (I om) ἔϑυηκ.
(DH Pos ἀνέκλινεν; Fb ἔχρυψεν) ἐν (cum EIL; Βα (item Fb G?] praem αὐτό,
BDH αὐτόν. Post ἐν DEH add t$) φάτν. (EH sdd τῶν) βοῶν (DEFbL om.
F* add διότι οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος ἐν τῷ καταλύματι.) cum BDEFs Fb ΘΗ], Pos

. A φοβ. ἔλαβε τὸ παιδίον καὶ ἐπορεύϑη εἰς Αἴγυπτον. item C φοβ. ἔλ. τὸ παιδ.
μετὰ ᾿Ιωσὴφ καὶ ἀπεδήμησεν εἰς Αἴγυπτον, χαϑὼς ἐχρηματίσϑη αὐτοῖς. Prae-
terea vero ex decem illis addunt Fb GH haec: xal ἰδσὺ ἄγγελος χυρίον κατ᾽ ὄναρ
(H om x. 8.) ἐφάνη (Η παρέστη) τῷ ᾿Ιωσὴφ λέγων ᾿Αναστὰς παράλαβε τὸ xat-
δίον xoi τὴν μητέρα αὐτοῦ xal ὕπαγε (Fb φεῦγε) εἰς Αἴγνπτον, perguntque GH
ἕως ἂν ἔλθω (G ἔλθῃ 2) πρὸς σέ; Fb vero sic pergit: μέλλει γὰρ Ἡρώδης ζη-
τεῖν τὸ βρέφος τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. ἐγερϑεὶς δὲ ὁ ᾿Ιωσὴφ ἀπὸ τοῦ ὕπνου παρέ-
λαβε τὸ παιδίον xol τὴν μητέρα αὐτοῦ xal ἀπῆλπεν εἰς Αἴγυπτον᾽ ὅπως πληρωϑῇ
τὸ ὑπὸ τοῦ προφήτον δησέν "EE Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν vióv μον.

8. ἀχούσασα Ott ᾿Ιωάνν. ζητ. (F8 ὅτι ὁ vide αὐτῆς μέλλει ζητεῖσθα!) λαβ.
αὐτόν (H λαβ. τὸν ᾿Ιωάννην; Pos haec om) cum ABDEF&HIL Pos .. C nil nisi
λαβοῦσα τὸν ᾿Ιωάννην ἢ ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος | ποῦ (A add dv) αὐτόν: F* có-
«oy ἐν 9 , posito αὐτόν post ἀποχρύψ. | χρύψει (- vn E, «Ψαι D) cum ABD
EH .. CF» ἀποχρύψει, Fb καταχρύψει | xal οὐκ ἦν cum ABEFAHIL Pos .
C add αὐτοῖς, D αὐτῇ | ἀποχρνφῆς .. AF&EH dmóxpugoc .. D om | xa)
στενάξ. (A στεν. δέ, D τότε στεν.) ἡ (f om) ᾽Ελισ. (AD om ἡ 'EX) qo. μεγ.
(A μεγ. τῇ φω.) λέγει (A ante ucy.; 0 ἔφη; D εἶπε ante Qu.) cum ABDHIL
Pos; similiter L; xol ἀναβλέψασα εἰς τὸν οὐρανὸν xal χράξασα ἡ Exod. ou.
μεγάλῃ xal ἀναστενάξασα εἶπεν .. E στεν. δὲ "Exo. λέγει .. FA C xat (C τότε)
στενάζουσα (€ - ξασα) λέγει | "Opog ϑεοῦ cum ABF& EHIL Pos .. C "Opos ὄρος

D Ὦ ὅρος | δέξαι.. D οὐ δέχει | μετὰ τέκνον (E add ἀδικῶς διωκομένονς)

PROTEVANGELIUM JACOBI. 43

χάσθη τὸ ὄρος καὶ ἐδέξατο αὐτήν. xai ἦν διαφαῖνον αὐτοῖς
φῶς" ἄγγελος γὰρ κυρίου ἦν μετ᾽ αὐτῶν, διαφυλάσσων αὐτούς.

XXIII.

'! *O δὲ ᾿Ηρώδης ἐξήτει τὸν ᾿Ιωάννην, καὶ ἀπέστειλεν ὑπη-
οἔτας πρὸς Ζαχαρίαν λέγων Ποῦ ἀπέκρυψας τὸν υἱόν σου: ὁ δὲ
ἀπεχρίνατο λέγων αὐτοῖς ᾿Εγὼ λειτουργὸς ὑπάρχω τοῦ θεοῦ xai
προσεδρεύω τῷ ναῷ χυρίου, οὐκ οἶδα ποὺ ἔστιν ὁ υἱός μου.

emm AFb .. BCDEFsFbHIL Pos add οὐ γὰρ ἠδύνατο (HI ἐδύν.) ἀναβῆναι (E
dwexSeiv; Fa Fb προσαναβῆναι poet 3j Ἔλισ.; € mopsuco2at; L χρύψαι αὐτό post
$'^Exc.) xj ' Exc. (Cl om. D add τὸ ὄρος διὰ τὸν φόβον) | Fb om παρα-
γρῆμα | τὸ ὄρος (EFI add ἐκεῖνο) .. L sj γῆ | αὐτήν cum BC Pos, item ut
videtur EI, item H additis μετὰ τοῦ τέχνον αὐτῆς .. D τὴν ᾿Ελισάβετ.. AFP
αὐτούς... L αὐτὸν μετ᾽ αὐτῆς .. F* om | xol (BHL add τὸ ὄρος) ἦν (C add
τὸ ὄρος ἐχεῖνο) διαφαῖνον (C φαῖνον, F& διαφαίνων; BHL διέφαινεν. I Pos διέ-
φαινεν δῶ αὐτοῖς (EG αὐτῇ; | αὐτοὺς) φῶς (C om; item F&) cum ΒΟΈΒΑ G
HIL Pos.. A xoi ἦν φῶς μέγα μετ᾽ αὐτῶν; item D xol ἦν φῶς μέγα ἐν τῷ
ὄρει ἐχείνῳ ὥστε φαίνειν αὐτοῖς .. Fb om | &vy. γὰρ χυρ. ἦν μεῦ αὐτῶν (Fh
μετ᾽ αὐτούς 72), διαφυλάσσων (Fb φνλάττων, 1, xci διεφύλασσεν) αὐτούς cum
BEFPGHL Pos .. AI ἄγγ. y. χυρ. ἦν φυλάσσων (| διαφυλάττων) αὐτούς ..
F2 (cum antecedd coniungens) ἄγγ. χυρ. xol διαφυλάττων αὐτούς; Ὁ ἄγγ. y. ἦν
xup. ὁ φαίνων καὶ φυλάσσων αὐτούς .. C xol ἄγγ. χυρ. ὁδηγῶν αὐτούς | Eust
rursus (cf. snpra ad cap. Xll.) haec habet: xal τῶν μάγων ἀπὸ ἀνατο-
λῆς ὡς βασιλεῖ προσχυνησάντων μετὰ δώρων αὐτῷ ὁ Ἡρώδης
ἐταράχση, καὶ διενοεῖτο ἀνελεῖν παραχρῆμα αὐτόν. ὁ δὲ ὑπὸ
Ἰωσὴφ καὶ τῆς Μαρίας εἰς Αἴγυπτον ἀπεχομίσϑη xal τὸν ἐξ
Ἡρώδον διέφυγε άνατον. αὐτὸς δὲ ἀγνοήσας τὴν φνγὴν πάντα
τὰ ἐν τῇ BuSAclp καιδία ἀναιρεθῆναι προσέταξεν, ἐν οἷς xat
τὸν Ἰωάννην ἔτι νήπιον ὄντα ἀνελεῖν ἑσπούδα. ἡ δὲ Ἐλισάβετ
ἁρπάσασα αὐτὸν εἰς τὴν ἔρημον ἔφνγε, χαὶ εὐξαμένης αὐτῆς
διεσχίσϑη τὸ ὄρος xal μετὰ τοῦ παιδίον αὐτὴν ἐδέξατο, xa
ἄγγελος xvuptlov διεφύλαττεν αὐτούς.

ΧΧΊΙΙΠ, 1. FP* ζητήσας τὸν "Ie. ἀπέστειλεν |. D xol ἀποστείλας [ ὑπηρέ-
τας cum ΑΒΏΕΈΕΒΙΙ, Pos .. C add εἰς τὸ ϑυσιαστήριον χυρίον, item H ἐν τῷ
“υσιαστηρίῳ, item (post Ζαχαρ.) Fa ὄντα ἐν τῷ ϑυσιαστ. | xo. Ζαχαρίαν cum
ACEI, item ἕὰ., BDHL Pos add τὸν πατέρα αὐτοῦ | D λέγων αὐτῷ... F8 χαὶ
εἶπεν αὐτῷ | ἀπέχρυψας (I ἔχρυψας) τ. vt gov .. D ἔστιν ὁ νἱός σον ὁ δὲ
ἀπεκρίνατο (cmm AEH; BD ἀπεχρίϑη) λέγ. αὐτοῖς (cum AE; DH αὖτ. λέγ.; B
Pos om αὖτ.) cum ABDEH Pos; item L ὁ δὲ ἀποχριϑεὶς λέγει .. 1 ὁ δὲ ἔλεγεν

. CF& ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς | ὑπάρχω... D εἶμί | τοῦ ϑεοῦ cum BDEFaHIL
Pos .. C χυρίὸν τοῦ ϑεοῦ .. À χυρίον μὸν | προσεδρ. cum AEF&H, item Eust
. BC aliique παρεδρεύω (B - tiov) | tà ναῷ xvplou cum BHIL Pos .. Α c. v.
τοῦ 3tou .. C aliique t. v. αὐτοῦ... F&, item Eust.t ϑυσιαστηρίῳ | οὐχ (DL
x&) οὐκ) οὗδα ποῦ etc cum BDHL Pos .. C.xol οὐ γινώσχω ποῦ etc .. F8 xoi
πόϑεν γινώσκω ποῦ οἷο... AE ὁ 8t νἱός μου oux ἔστιν σὺν ἐμοί

Aá ; PROTEYVANGELIUM JACOBI.

? Kai ἀπῆλθον οἷ. ὑπηρέται xal ἀνήγγειλαν τῷ ᾿Ηρώδῃ ταῦτα
πάντα. χαὶ ὀργισθεὶς ὁ Ηρώδης εἶπεν Ο υἱὸς αὐτοῦ μέλλει βα-
σιλεύειν τοῦ Ισραήλ. καὶ ἀπέστειλεν πρὸς αὐτὸν πάλιν λέγων
Εἰπὲ τὸ ἀληθές ποῦ ἔστιν ὃ υἷός σου; οἶδας γὰρ ὅτι τὸ αἷμά
σου ὑπὸ τὴν χεῖρά μού ἐστιν. ἡ Καὶ εἶπε Ζαχαρίας Μάρτυς
εἰμὶ τοῦ θεοῦ, εἰ ἐχχέεις μου τὸ αἷμα" τὸ γὰρ πνεῦμά μου ὁ

δεσπότης δέξεται, ὅτι αἷμα ἀθῶον ἐχχέεις εἰς τὰ πρόθυρα τοῦ

2. Καὶ ἀπῆλϑ. ol ὑπηρ. (E add αὐτοῦ) xoi ἀνήγγ. (ΛῈΡ ἀπήγγ.) τῷ Ho.

(E om τ. Ἧρ., Εν αὐτῷ; A Pos post ταῦτ. x pon) ταῦτ. πάντ. (Fb xd. τὰ

ῥήματα ταῦτα; Pos om πάντ.) cum. ABEFb HIL Pos.. Fa πορενϑέντες δὲ ὑπηρέ-
ται ἀνήγγ. τῷ Ἡρώδῃ ταῦτα, item C oi δὲ ὕπηρ. πορευϑέντ. ἀνήγγ. τῷ Ἡρώδῃ
.. D καὶ ἀπηγγέλθη ταῦτα τῷ Ἡρώδῃ. Praeterea vero ADE add xoi (E om)
ὅτι ὁ υἱὸς αὐτοῦ μέλλει (D post ὅτι) βασιλεύειν (E-add ἐν ᾿Ισραήλ) | xoà (Fb
add ἐπὶ πλεῖον) ὀργισϑ. (F* opy. δὲ) ὁ 'Hp. εἶπεν 'O (Fa Μὴ ὁ; Εν Τάχα ὃ)
vL αὖτ. μ. Bac. τοῦ (Fal ἐν τῷ) ᾿Ισρ. cum ΒΕΔΕΡΗΙΙ, Pos .. C nil nisi xal
épyto3tl; ὁ Ἡρώδης .. ADE plene om | x. ἀπέστ. xp. avt. (D om; Pos ad
Zachariam post πάλιν) πάλιν (D add ὑπηρέτας) λέγ. cam BHIL Pos .. C ἀπέστ.
£x δεντέρον πρὸς Ζαχαρίαν λέγων... AEFb x, ἔπεμψεν ἐχ Sevr.. (Fb om ἐ. δ.)
τοὺς (A praem ἩΗρώδης) ὑπηρέτ. αὐτοῦ πρὸς Ζαχαρ. (A om mp. Ζαχ.) λέγ. ..
F* x. πέμψας τοὺς ὑπηρέτ. αὐτοῦ πρὸς Ζαχαρ. εἶπε: | Εἰπὲ τὸ ἀληϑές (E τάλη-
33) cum ABEHIL Pos... CFeFb Εἰπέ μοι (F9 piv) τὸ ἄληϑ. (Fb τὰ ἀληϑὴ)..
D Einé uot | xo) É. ὁ vi. cov .. D ποῦ ἔχρνψας τὸν υἱόν σον | οἶδας γάρ cum
ACF8, item E ut videtur .. DH Pos Eust οὐχ οἷδας.. BIL εἰδώς | A ὑπὸ τὰς
χεῖράς μον .. D ὑπὸ τῆς χειρός pov | ἐστίν cum AD ...sed BF&HIL Pos add
xai ἀπῆλθον οἱ (I om) ὑπηρέται xol ἀπήγγειλαν (1 εἶπον) αὐτῷ ταῦτα πάντα
(Fb om τα. πάντα. Dos (alia ipsi Zachariae) ; item EF& οἱ δὲ ὑπηρ. ἀπελθόντες
ἀπήγγ. αὐτῷ ταῦτ. πάντα .. C ol δὲ ὑπηρ. ἀπῆλθον xal ἀνήγγειλαν τῷ Ζαχαρίᾳ
ταῦτα. Pergit Eust: πέμπει γοῦν πρὸς Ζαχαρίαν ὁ Ἡρώδης Δὸς
τὸν νὶόν σον: ποῦ ἔχρνψας αὐτόν, ἀπάγγειλάν μοι ὁ δὲ Ζαχα-
οίας ἀνεπιστέλλει φάσχων αὐτῷ Ἐγὼ τῷ ϑνσιαστηρίῳ προσε-
δρεύων ἀεί, τί ἐγένετο ὁ vioóc μον οὐχ ἐπίσταμαι. xal ἀργι-
σϑεὶς ὁ Ἡρώδης πάλιν ἐπέστελλεν αὐτῷ Δὸς ἔξω, λέγων, τὸν
υἱόν cov* οὐχ οἶδας ὅτι τὸ αἷμά σον ὑπὸ τὴν χεῖρά μού ἐστιν;

8. Καὶ εἶπε Zay. cum ABEHIL, item omisso Ζαχ. Fb, item Pos Dixit
auiem .. C xol εἶπεν αὐτοῖς ὁ Zay. .. D xal ἀἄχούσας ταῦτα Zay. ἀνταπεχρίϑη
λέγων | Νάρτυς εἰμλ (ΗΒ γίνωμαρ) τοῦ ϑεοῦ (ita AEF& Fb [add τοῦ ζῶντος) HL,
etiam Eust; sed BI Pos Νίαρτυς ὁ 3e, ὅτι [1 om] οὐ γινώσχω ποῦ ἔστιν [Pos
add filius meus]) εἰ ἐχχέεις (cum A [- χέῃς] E; F* xai ἐὰν χέητε; Fb ἐχχέον ;
L ὅτι éxycct ; Η ἐχχεεῖ; BI Pos σὺ μὲν [I om] οὖν ἐκχεεῖς, similiter Eust) pov

᾿ τὸ αἷμα" τὸ γὰρ (cum AE Pos; BFbIL τὸ δέ; FaH τό) zw. μὸν ὁ δεσπότ. (cum

AEFb; ΒΕΔΗΙΙ, Pos Eust ὁ 9εός) δέξεται (cum ABEHIL Pos, item ut videtur ..
Eust; Fb δέχεται; F8 λήψεται), ὅτι (δ πλὴν ὅτι) αἷμ. ἀϑῶ. (cum AEH Pos;
BFb|L Eust a2. αἷμ.) ἐχχέεις (cum ABFbI Pos Eust; E ἐχχύνεις; HL. ἐκχεεῖ.
F* αἷμ. ἐχχεῖτε ἀϑῶ.) εἰς (A ἐπὶ) τὰ πρόϑ. v. v. χυρ. (εἰς usque χυρ. cum AB
EHIL Eust; F& [cum sqq coniungeus] add παρὰ τὰ πρόϑ. τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ

PROTEVANGELIUM TACOBI, 45

ναοῦ χυρίου. χαὶ περὶ τὸ διάφαυμα ἐφονεύθη Ζαχαρίας. xal
οὐχ ἤδεισαν οἵ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ὅτι ἐφονεύθη.

LI

XXIV. .

! ᾿Αλλὰ τῇ ὥρα τοῦ ἀσπασμοῦ ἀπῆλθον οἱ ἱερεῖς, καὶ οὐκ
ἀπήντησεν αὐτοῖς κατὰ τὸ ἔθος ἡ εὐλογία τοῦ Ζαχαρίου. xo
ἔστησαν οἱ ἱερεῖς προσδοχῶντες τὸν Ζαχαρίαν τοῦ ἀσπάσασϑαι
αὐτὸν ἐν τῇ εὐχῇ καὶ δοξάσαι τὸν ὕψιστον. ὁ Χρονίσαντος δὲ
αὐτοῦ ἐφοβήθησαν ἅπαντες. ἀποτολμιήσας δὲ εἷς ἐξ αὐτῶν
εἰσῆλθεν, χαὶ εἶδε παρὰ τὸ θυσιαστήριον αἷμα πεπηγὸς χαὶ

ϑυσιαστηρίου, item Pos omissis x. t. ϑυσιαστ,) cum ABEFa FbHI (add, cum εἰς
τά etc coniungens, παρατίϑημι [- ϑεμαι2) τὸ πνεῦμα pov) L Pos (Eust) .. C
Ἐΐπκατε τῷ Ἡρώδῃ El xal τὸ αἷμά μου ἐχχεεῖς, τὸ πνεῦμά μον ὁ ϑεὸς λήψεται"
πλὴν ὅτι ἀθῶον αἷμα ἐχχύνεις παρὰ τὰ πρόϑυρα τοῦ ναοῦ χυρίου " * οὗ γὰρ γινώ-
σχὼ ποῦ ἔστιν ὁ υἱός μον.. D El xai τὸ αἷμά μου ἐχχεεῖς, ἀλλ᾽ ὅμως τὸ πνεῦμα
ὁ δεσπότης χύριος εἰσδέξεται. | διάφαυμα cum ΑΒ (- φανσμα) DEHL Eust (vide
infra) .. (δ Pos διάφραγμα (énterseptum) | ἐφδνεύϑη .. A ἐσφάγη | xoi οὐχ
ἥδ. οἱ " "Ico. (Ἐπ οἱ δὲ vi. Ἰσρ. oux ἔγνωσαν) Ott (cum AE; CFbH πῶς;
Fa πότε) ἐφονεύϑη (À ntqgówtvtat) cum AE, CFbH, Fa .. BDL Pos om | Eust
pergit: xal ὁ Ζαχαρίας ἔφη Μάρτυς εἰμὶ τοῦ ϑεοῦ, σὺ μὲν͵ ἔχε
(ἄκχεεῦ yée?) μον τὸ αἷμα, τὸ δὲ πνεῦμά μον ὁ Scóc. δέξαι δὲ
καὶ (corrige ὁ ϑεὸς δέξεται. xa) γίνωσχε ὅτι ἀϑῶον αἷμα ἐχχέεις
εἰς τά πρόϑνρα τοῦ ναοῦ χυρίου. xal ὁ Ἡρώδης ἐπὶ τούτοις
ὀργισϑεὶς μεταξὺ τοῦ ϑδυσιαστηρίον ἀναὶρεϑῆναι αὐτὸν πρὸ
τοῦ διαφαῦσαι προσέταξεν, πρὸς τὸ μὴ ὑπὸ τοῦ λαοῦ χωλυϑῆ-
ναι αὐτοῦ τὴν ἀναίρεσιν. -

XXIV, 1. ᾿Αλλὰ τῇ ὥρᾳ τ. dom. ἀπῆλθον (Fs 49.) ol itp. cum ΟΕΔΉ,
item ut videtur E aliisque; similiter A Κατὰ δὲ τὴν ὥραν τ. aor. etc, Ὁ Ἔν δὲ
τῇ ὥρᾳ v. dar. etc .. BL Pos Καὶ ἀπῆλθον ol ἱερεῖς elc τὴν ὥραν t. dox. | xol
οὐκ ἀπήντ. αὖτ. κατὰ τ. ἕδος (A om x. t. 03.) xj εὐλογία τοῦ Ζαχ (A ἡ εὐχὴ
Ζαχ.) cum ΑΒΕΡΡΗΙ, Pos .. DF» x. οὐχ ἀπ. ait. Ζαχαρίας xarà τὸ ἔϑος (D
εἰωϑὸς) xal (F* ὡς) ηὐλόγησεν (F* εὐλογεῶῦ αὐτούς .: C x. οὐκ ἀπ. avt. Za-
χαρίας xarà τὸ cle Sóc .. E xol αὐτὸς οὐχ ἀπήντ. αὐτοῖς | xai ἔστησαν (Ft
ἴσταντο) oi ἱερ. (E om) .. D om usque τὸν ὕψιστον | προσδοκῶντες (F& - χοῦντες)
t. Zay. (Ὁ om) τοῦ (Ὁ om) ἀσπάσασϑαι (G ἀσπάσαῦ) αὐτὸν (F* αὐτούς. A τοῦ
ἀπαντῆσαι αὐτοῖς) ἐν τῇ (E om) εὐχῇ (E& Fb om £. τ. £y.) cum ACEFa Fb GH

. BL τοῦ (L praem εἰς τὴν ὥραν τοῦ ἀσπασμοῦ) τοῦ ἀσπάσασϑαι Ζαχαρίαν,

Pos saltare illum | xoi δοξάσαι τὸν ὕψιστ. (C τ. δεόν, A τ. “εὸν τ. ὕψιστ.)
cum ABCEHL Pos .. F8 (item FbG?) om

2. Fa Χρονίζοντος | ἐφοβ. ἅπαντες (cum CH; ADEG πάντες; BL Posom)
.. F& om | ἀποτολμήσας cum C Eust.. reliqui τολμήσας δέ.. ἘΔῚ, 6m | elc ..
AEH τις. . Eust εἷς τις [ εἰσῆλθεν cum BC (item L wt videtur) Pos, item
Emt .. ADEFS Fb GH add εἰς τὸ ἁγίασμα (F9 add τοῦ “υσιαστηρίου) | xat εἶδε
(H ἴδεν, À οὗδε) παρὰ (AE περ) τὸ ϑυσιάστ. (A ἁγιαστήριον; G add τόδ) χυρ.

46 PROTEVANGELIUM [ΑΟΘΟΒΙ.

φωνὴν λέγουσαν Ζαχαρίας πεφόνευται, χαὶ οὐκ ἐξαλειφθήσεται
τὸ αἷμα αὐτοῦ ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ ἔκδικος αὐτοῦ. χαὶ ἀχούσας τὸν
λόγον ἐφοβήθη, xol ἐξῆλθε καὶ ἀνήγγειλε τοῖς ἱερεῦσιν. " Καὶ
τολμήσαντες εἰσῆλθον χαὶ εἶδον τὸ γεγονός, καὶ τὰ φατνώματα
τοῦ ναοῦ ὀλόλυξαν, wal αὐτοὶ περιεσχίσαντο ἀπὸ ἄνωθεν fog
χάτω. χαὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ οὐχ εὗρον, ἀλλ᾽ εὗρον τὸ αἷμα αὐὖ-
τοῦ λίθον γεγενημένον. χαὶ φοβηθέντες ἐξῆλθον χαὶ ἀνήγγειλαν

(FaFb add τό, G τὸ αὐτό. Ἐὰ om m. τὸ Suc. χυρ.) αἷμα (δ Εν add χείμενον
xal) πεπηγός cum ΑΟΕΕΔΈΘΟΗ... BL, xoi ἰδοὺ (L add τὸ) alua παρὰ ([, πρὸς)
τὸ ϑυσιαστ. xvplov .. Pos om una cum sqq. Statim enim pergit: εἰ renunciavit
sacerdotibus quia Zach. est occisus. Εἰ audientes audenlesque ingressi sunt. | xol
φωνὴν λέγουσαν cum AFbGH .. BDEL χαὶ φωνὴ λέγονσα, item CF& x, ἰδοὺ
φωνὴ λέγουσα | ἕως ἄν cum ABDEHL Eust.. CF* ἕως οὗ | D ἔλθοι | 6 ἔκ-
δικος αὐτοῦ (Eust om): Fa ὁ ἐχδικῶν, item D à ἐχδικῶν αὐτός (αὐτόν) [ καὶ
ἀχούσας cum ABDEFb GHL .. CF& ἀχούσ. δέ | τὸν λόγον cum BHL .. Ἐὰ τοῦ
λόγον .. AC (item E ut videtur) G τὸν λόγ. τοῦτον... Fb τοὺς λόγους τούτους |
ἐφοβήϑη .. BL add σφόδρα | xal ἐξῆλθε καί (DF* Eust x. ἐξελθών) oum AB
EEbL, item DF&.. C x. 36» | AD Eust ἀπήγγειλε | t. ἱερεῦσιν cum BL,
(item Eust ut videtur) .. sed ACD [item E?) F&GH add ἃ (D ταῦτα ἅπερ)
εἶἷδς (A οἷδε, H ἴδεν) καὶ (H add d) ἤχονσεν. De Pos vide snpra. Praeterea
GH add ἠνέῳξεν (- ξε) δὲ τὰς πύλας τοῦ ναοῦ τοῦ (H om) xvuplov | Eust sic
pergit: Ἔορϑρον δὲ οἱ ἱερεῖς παραγενόμενοι εἰς τὸν ναὸν ἐξενέ-
tovto χατὰ τὸ εἰωϑὸς μὴ ὑπαντήσαντος αὐτοῖς τοῦ ἀρχιερέως,
καὶ ἐπέμενον ἔξω. ὥρας οὖν παρελχούσης εἷς τις ἐξ αὐτῶν
εἰσελθεῖν ἀπετόλμησεν. ὁ δὲ ϑεωρεῖ αἷμα πεπηγὸς παρὰ τὸ
ουσιαστήριον, χαὶ ἀχούει φωνῆς λεγούσης Ζαχαρίας πεφό-
νενται, xal οὐχ ἐξαλειφϑήσεται τὸ αἷμα αὐτοῦ ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ
ἔχδιχος αὐτοῦ. ἀκούων γοῦν ταῦτα ἔμφοβος ἐγένετο, χαὶ ἐξελ-
$9dy τοῖς ἱερεῦσιν ἀπήγγειλεν.

ὃ. Καὶ τολμήσαντες (E ἐτόλμησαν xoi) celo5i9. cum ACE .. BHL ὡς δὲ
ἤχουσαν, (L add παραυτίχα) ἐτόλμησαν εἰσελθεῖν (L xol εἰσῆλθον) ; similiter
Pos (vide supra) .. DF xol εἰσῆλθον (D add ἅπαντες). Ρταείαγεα D add ἐν τῷ
ναῷ, item L ἔνδον τοῦ ϑυσιαστηρίον [ AH ἴδον | xol τὰ (F8 τά τε, C τὰ δὲ)
φατνώμ. (AE παϑνώματα) τοῦ να. ὀλόλυξαν (sic AH aliique ut videtur; CFe9
$301) cum ACEFS FbBH .. I, Pos xai ὀλολύζοντα τὰ φατν. τ. ναοῦ... D τὰ φαῖν.
t. v. πεπηγμένον αὐτοῦ τοῦ αἵματος (2) .. B om | xal αὐτοὶ (Fb αὐτοὶ δέ; D
om αὐτοί) παριεσχίσαντο (Fb - σχισαν. C διεσχίσαντο τὰ ἱμάτια αὐτῶν) ἀπὸ
ἄνωϑ. ἕως χάτω (E E. κάτωθεν) cum BCDEFUHL .. Fa αὐτὰ δὲ περιεσχίσαντο
ἀπὸ etc, similiterqne Pos e! ipsa erant fissa a summo usque deorsum . . Α xol
οὗτοι ἐδρήνησαν ὥρῆνον μέγαν | χαὶ τὸ (C τὸ δὲ) σῶμα (cum ACDFe Eust;
BEFbHL πτῶμα) αὐτοῦ (D om) duy εὗρον (ΕἸ οὐχ εὐρέϑη) | ἀλλ᾽ (D εἰ μὴ)
εὗρον (DEFa om, L post αὐτοῦ pon) τὸ αἷμα (A σῶμα) αὖτ. (F8 add μόνον) |
λίϑογ (cum ADEF* ΘΗ ; BL praem ὡς, C ὡσεί) γεγενημένον (Α γεγεέννημ., G
γενόμενον) .. F9 xol γενόμενον ὠσεὶ λέϑος | xoi φοβηϑέντ. ἐξῆλϑ. xal ἀνήγγ.
(AFb diyy.) cum ABEFbHL Pos .. F& x. ἀπελθόντες ἀπέγγ., item C ἐξελϑθόντ.

PROTEVANGELIUM IACOBI. 47

τῷ λαῷ ὅτι Ζαχαρίας πεφόνευται. χαὶ ἤκουσαν πᾶσαι αἷ φυχαὶ
τοῦ λαοῦ, καὶ ἐπένθησαν αὐτὸν καὶ ἐκόψαντο τρεῖς ἡμέρας καὶ
τρεῖς νύχτας. * Μετὰ δὲ τὰς τρεῖς ἡμέρας ἐβουλεύσαντο οἱ ἴε-
ρεῖς τα ἀντ᾽ αὐτοῦ στήσωσιν, χαὶ ἀνέβη ὁ χλῆρος ἐπὶ Συ-
μεῶνα ᾿ οὗτος γὰρ ἦν ὁ χρηματισθεὶς ὑπὸ τοῦ ἀγίου πνεύματος,
μὴ ἰδεῖν θάνατον ἕως ἂν ἴδῃ τὸν Χριστὸν ἐν σαρχί.

δὲ ἀπήγγ. .. D καὶ ἀνήγγειλαν, Ὁ xol ἀπήγγειλαν [ τῷ λαῷ. cum C (item E
ut videtar) F» Pos Eust, item praemisso παντί BHL (Ὁ ἅπαντα τὸν λαόν) ..
AFbQ om | BLQ Pos om πᾶσαι | toU λαοῦ cum BCHQ Pos .. DF&L τοῦ
Ἰσραήλ... AE om | καὶ ἐπένθησαν αὖτ. x. ἐκόψαντο (B. ἐκόπτοντο, F8 ἔχοψαν:
Ἐν x. ἐχόψαντο αὐτόν ante x. éxév3. a.) cum BEF* Fb LQ Dos; item CGH (item
D et videtur) omissis x. ἐκόψαντο .. Α xal ἐθρήνησαν | D om τρ. ἡμέρ x. tp.
νύχτ. .. BF& Fb om x. tp. νύχτ. | Eust pergit: οἱ δὲ eclaeA2óvteq τὸ μὲν
céuz ovx εἶδον, cl μὴ τὸ αἷμα, xal τὰς στολὰς ἑαυτῶν διαρ-
ρήξαντες ἐκόψαντο xal τῷ λαῷ ἀνήγγειλαν. καὶ τρία γυχϑή-
μερᾳ ἐπ αὐτῷ ϑρῆνον ἐποίησαν.

4, Διετὰ δὲ x. to. vs cum BEL Pos... C μετὰ δὲ τ. ἡἱμέρ. ἐκείνας...
ADH μετὰ δὲ (A xol μετὰ) ταῦτα .. Εδ nil nisi καί, item Q nil nisi δέ post
ἐβονλεύσαντο | D om οἱ ἱερεῖς | τίνα ἀντ᾽ αὐτοῦ (D add ἀρχιερέα) στήσωσιν
(Β - σουσι, D χαταστήσωσιν) cum BDL Pos.. GF&H τίνα στήσωσιν (C ἀνα-
στήσωσιν, ἘΜ ἀναστήσουσιν) εἰς τὸν τόπον τοῦ (C om) Ζαχαρίον (F& τόπ. αὐὖ-
τοῦ) .. AE. ἵνα ἀναστήσουσιν (E - σωσιν) ἀντ᾽ αὐτοῦ ἕτερον (E ἀντ. avt. τινὰ εἰς
τὸν τόπον τοῦ Ζαχαρίου), item Q ἵνα (corrige τίνα 2) ἀναστήσωσιν εἰφ τὸν τόπον
Ζαχαρίου | xoi ἀνέβη (Fb ἐπέπεσεν) ὁ χλῆρ. ἐπὶ (B add τὸν) ἸΣυμεῶνα (BH
- μεών) cam ABDEHL Pos, item Fb ut videtur .. CQ xal ἔβαλον χλήρους, xol
ἔκεσεν ὁ 3c ἐπὶ ἸΣυμεῶνα (Q Συμεών), item F8 xai ἔβαλε Συμεὼν xal οἱ ἱερεῖς
χλήρους αὐτῶν, ἀνέβη ὁ χλ. ἐπὶ Συμεών | οὗτος γὰρ (L δέ, Q om) ἣν com
BDEF» HLQ Pos; item Fb τούτῳ γὰρ ἦν... AC αὐτὸς γὰρ ἦν | ὁ χρηματισϑείς
cm ABHL ; item CF* omisso ὁ .. .Ω χεχρηματισμένος .. Fb χρηματισμένον |
LQ ὑπὸ τ. πνεύμ. τοῦ dy. | μή cum ABDEF&HL Eust.. CQ τοῦ μή | ἕως
dv.. D κρὶν ἄν, Q πρίν | τὸν Xo. (G add χυρίου) ἐν σαρχί cum ABEFb GHLQ
Pos .; F& r. Xp. xuplov ἐν σαρχὶ ἐληλυϑότα .. C (item ut videtur D) Eust r.
Xo. xupiou | Post haec N add (ex Matth. 2, 19 sqq) τελευτήσαντος δὲ τοῦ
Ἡρώδου ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου φαίνεται χατ᾽ ὄναρ τῷ ᾿Ιωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ λέγων
᾿Αναστὰς παράλαβε τὸ παιδίον xal τὴν μητέρα αὐτοῦ χαὶ πορεύου εἰς Αἴγυπτον"
τεϑυήχασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὸ παιδίον. ὁ δὲ ᾿Ιωσὴφ ἀναστὰς χαὶ παραλαβὼν
τὸ παιδίον xal τὴν μητέρα αὐτοῦ ἦλθεν εἷς γῆν ᾿Ισραήλ. ἀχούσας δὲ ὅτι ᾿Αρ-
χῶαος βασιλεύει ἀντὶ Ηρώδον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐφοβήϑη ἐχεῖ ἀπελσεῖν " χρη-
ματισσεὶς δὲ χκατ᾽ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας. καὶ ἐλθὼν
χατῴχησεν εἷς πόλεν λεγομένην Natapét- ὅπως πληρωπῇ τὸ ῥησὲν διὰ τῶν προ-
φητῶν ὅτι Ναζαραῖος (2) χληϑήσεται — Enst vero his absolvit historiam: χ αὶ
μετὰ ταῦτα Συμεῶνα εἰς τὴν τάξιν αὐτοῦ κλήρῳ χατέστησαν,
ὃς ὑπῆρχεν ὑπὸ τοῦ dylou πνεύματος χρηματισϑεὶς μὴ ἰδεῖν
ἀάνατον ἕως ἂν ἴδῃ τὸν Χριστὸν χνρίον.

- —— Ll -.»«ὦὦς-. α

INCIPIT|LIBER DE ORTU BEATAE MABIAE ET
INFANTIA SALVATORIS |

A BEATO MATTHAEO EVANGELISTA HEBRAICE SCRIPTUS ET A BEATO
IERONIMO PRESBYTERO IN LATINUM TRANSLATUS.

A.

Dilectissimo fratri suo Ieronimo presbytero Cromatius et
Eliodorus episcopi in domino salutem.

Ortum Mariae virginis et nativitatem et infantiam do-
mini nostri lesu Christi in apocryphis libris invenimus. In
quibus multa contraria fidei nostrae considerantes scripta,
recusanda credidimus üniversa, ne per occasionem Christi
traderemus laetitiam antichristo. — Ista ergo nobis consideran-
tibus exstiterunt viri sancti Parmeuius et Virinus qui dicerent,
sanctitatem tuam beatissimi Matthaei evangelistae manu scri-
ptum volumen hebraicum invenisse, in quo et ipsius virginis
matris ortus et Salvatoris nostri infantia esset scripta. Et id-
circo tuam rogamus caritatem per ipsum dominum nostrum

* Jta titulus est in A.

C sic: Incipit historia de loachim et Anna εἰ de nativitate beatae dei genitricis
semperque virginis Mariae εἰ de infantia Salvatoris.

D post prologum Ego lacobus etc ita: Incipit libellus de miraculis ; infantiae
domini lesu Christi et de patre et matre beatae Mariae.

Praeterea cf. Prolegomena.

A. suo: vulg om | vulg Hieronymo, item Chromatius εἰ Heliodorus | vulg
salutem in domino.
vulg Ortum M. reginae virg. simul et nativ. atque | vulg invenimus libris | A

credimus |. vulg laetitiam antichr. trad. | ergo: vulg igitur | vulg viri dei Armenius

| tuam: A om | vulg om ipsius, item ortus, item neeiri | vulg om rogamus |

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 31

. lesum Christum expetentes αἱ illud ex hebraico latinis auribus
tradas, non tam ad percipienda ea quae suut Christi insignia
quam ad haereticorum excludendaim astutiam; qui ut doctri.
nam malam instituerent, bonae Christi nativitati sua miscne-
runt mendacia, ut per vitae dulcedinem mortis amaritudinem
occultarent. Erit ergo puriesimae pietatis ut vel rogantes fra-
tres tuos exaudias, vel episcopos exigentes debitum caritatis
quod idoneum credideris recipere facias. — Vale in Christo et
ora pro nobis.

B.

Responsio epistolae per leropeimum ad ipsos.

Dominis sanctis ac beatissimis Cromatio et Eliodoro
episcopis leronimus exiguus Christi servus 1n domino salutem.

Qui terram auri consciam fodit, non illico arripit quic-
quid fossa profuderit lacerata; sed priusquam fulgidum pon-
dus vibrantis iactus ferri suspendat, interim invertendis su-
spendendisque immoratur cespitibus, et specifliter qui non-
dum lucris augetur. Árduum opus iniungitur, cum hoc fuerit
a vestra beatitudine mihi imperatum quod nec ipse sanctus
Matthaeus apostolus et evangelista voluit in aperto.scribi. Si
enim hoc secretius non egisset, evangelio quoque 800 quod
edidit addidisset. Sed fecit hunc libellum hebraicis litteris
obsignatum, quem usque adeo non edidit at hodie manu
ipsius liber scriptus hebraicis litteris a viris. religiosissimis
habeatur, qui eum per successus temporum a suis prioribus

vulg expetfimms qualenus εἰ illud ex hebraeo | vulg non ianium ad percipiendum
quae - — quanlum ad haeret. astut. exclud. | inslituerent : A insisterent | vulg bo-
nam Chr. nativitatem suo mendacio miscuerunt | per: vulg posi | pietatis: A ca-
rilalis | μέ vel; vulg vel ut | vulg om tuos | vulg charitatis debitum | vulg
Vale in domino
B. Responsio etc ex solo A.
ac: vulg et | vulg Chromatio e£ Heliodoro, item Hieronymus | vulg fulgens
pondus | vibrantis; A iubentis | interín: A in lerra | vulg vertendis | vulg
mihi α vestr- beatit. | vulg conscribi | enim; A om | secretius non egisset: vulg
xcretum nom 63566 | quoque: vulg utique | wsgue adeo non: vulg om non | ho-
die: vulg ex | qw eum: vulg qui etiam | vulg a suis prior. per suoc. temp. |
- A*

52 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM,

susceperunt. Hunc autem librum ipsum tum nunquam alicui
transferendum tradiderunt. Sicque factum est ut a Manichaei
discipulo nomine Leucio, qui etiam apostolorum gesta
falso sermone conscripsit, hic liber editus non aedificationis
sed destructionis exhiberet materiam, et qui talis probaretur
ἴῃ synodo cui merito aures ecclesiae non paterent. Cessent
nunc oblatrantium morsus: non enim istum libellum canoni-
cis nos superaddimus scripturis, sed ad detegendam haere-
seos fallaciam apostoli et evangelistae scripta transferimus. In
quo opere tam iubentibus piis episcopis obtemperamus, quam .
impiis haereticis ohviamus. | Àmor ergo Christi est cui satis-
facimus, credentes quod nos suis adiuvent orationibus qui ad
Salvatoris nostri sanctam infantiam per nostram potuerint ob-
edientiam pervenire.

Explicit. prologus.

vulg ipsum librum | tum: vulg om | íradideruni: vulg add (nulla praemissa
copula, e, c. tum) textum eius aliter aique aliter narraverunt | Sicque: vulg Sed |
Leucio: vulg Seleuco | vulg non aedificationi, sed destructioni materiam exhibuerit,
εἰ quod lalis [A Cesset. nunc. obsaturantium | non enim: vulg om enim | vulg
delegendum | (am: vulg non tam | vulg piis iubentibus | vulg igitur est. Christi |
vulg orat. adiuvent | volg sanct. nostri | potuerint: À om

Porro alia Pseudo - Hieronymi epistola ad eosdem episcopos scripta circum-

fertur, eaque et ipsa libro de nativitate Mariae praefationis loco praepo-

sita. Ea sic habet:
Petitis a me ui vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur qui de nati-
vitate S. Mariae a nonnullis habetur. Et ideo scire vos volo, multa in eo falsa in-
veniri. Quidam namque Seleucus, qui passiones apostolorum conscripsit,
hunc libellum composuit. — Sed sicut de virtutibus eorum et miraculis per. eos factis
vera dizit, de doctrina vero eorum plura mentitus esl, ita et hic mulia non vera de
eorde suo confinxit. Proinde ut in hebraeo habetur, verbum ex verbo transferre cu-
rabo, siquidem sanclum evangelisiam Matthaeum eundem libellum liquet. composuisse
el in capile evangelii sui hebraicis lileris obsignatum apposuisse (ita Fabric. correxit
pro opposuisse) ; quod an verum sit, auclori praefationis εἰ fidei scriptoris committo:
ipse enim ut haeo dubia esse pronuncio, tta liquido falsa non affirmo. Hiud autem
libere dico, quod fdelium neminem mnegaturum pulo, $ive haec vera sint sive ab
aliquo conficta, sacrosanctam (ita. Fabric. pro sacrosancta) sanctae Mariae nativi-
tatem (nativitatem ex coniectura addidit Fabric.) magna miracula praecessisse, ma-
ctíma consecuta fuisse; el idcirco salva fide ab his qui deum ista faoere posse cre-
dunt sine periculo animae suae credi εἰ legi posse. — Denique ín quantum recordari
possum , sensum non verba scriptoris sequens, εἰ nunc eadem semita non iisdem ve-
stigiis incedens, nunc quibusddm diverticulis ad eandem viam securrens, sic narra-
tionis siylum tentabo, €t non alia dicam quam quae aut scripta surdi ibi aut conse-
quenier scribi potuerunt.

PSEUDO - MATTHAE! EVANGBLIUM. 53

CAPUT I.

! [In diebus illis erat vir in lerusalem nomine lIoachim de
tribu Iuda. Hic erat pastor ovium suarum, timens dominum
in simplicitate et bonitate sua. — Cui nulla erat alia cura nisi
gregum suorum, de quorum fructibus alebat omnes timentes
deum, et duplicia offerens in timore dei munera in doctrina
laborantibus iis qui ministrabant εἰ. Ergo sive in agnis sive
m ovibus sive in lanis sive in omnibus rebus suis quascum-
que possidere videbatur tres partes faciebat: unam partem
dabat orphanis, viduis et peregrinis atque pauperibus; al-
teram vero partem dabat colentibus deum; tertiam partem

sibi et. omni domui suae reservabat. ? Haec aufem eo fa.
ciente multiplicabat ei dominus greges suos ita ut non esset

Rursus vero CD loco prologi, quemadmodum in A est, haec habent:
Ego lacobus filius losephí (ita D; C 4oseph) conversans in timore dei perscripsi
omnia quae oculis meis ipse vidi fieri in tempore nativitatis (D om) sanciae Mariae
virginis (C om) sive domini (C om) Salvatoris: gratias agens deo qui mihi dedit
sapientiam in historiis adventus sui, ostendens plenitudinem duodecim iribubus Israel
(D tribuum, omisso Isr.)

I. In A epistola episcoporum caput primum , responsio Hieronymi caput se-
cundum dicitur, ita ut iam sequatur oapul tertium. Α quo ordine iu edendo re-
cedendum videbatur.

1. In dieb. illis erat vir: ita AB; CD Erat vir | in lerusalem cum ABD;
€ in Israel | Ioachím: A passim lohachim, lohachym | de cum A; BCD ex | CD
εἰ kic erat | B om suarum | CD timens deum | CD in bonitate | CD cura nulla
alia erat | nisi: B quam | suorum et quorum cum BCD; A suarum et quarum,
sed idem aliter postes. | fructibus: BCD fructu | alebat cum AB; € pascebat,
D pascebat vel alebat | omnes timentes: B pauperes et timentes 1 et (cum AD; C
om) dupl. offerens (C perferens) in timore dei - - ministrabant ei (C. munera ἐπ
lim. dei egentibus (et) in doctr. laborantibus, D munera. ds qui minisirabanl ei in
timere domini , egentibus [61] in doclrina divina laborantibus): B haec munera ojfe-
rens simpliciler (dupliciter?). | Ergo (C om) - - sive ín ovibus (C om haec) - -
quascunque (C quaecumque) - -- orphanis, viduis (C vid. orph.) εἰ (Com) - - vero
(C om) - dabat (C om) colentibus (D praem ín templo domini servientibus ef) deum
-- omni domui (A omni populo domui) suae reserv.: B Nam omnem subsiantiam

mam irifarie dividebai: unam parlem templo et templi sacerdotibus. impertiebat ;
οαπι parlem peregrinis εἰ pauperibus erogabat; ieriiam sibi εἰ [amiliae suae usui
raervabat. Πα domino iustius εἰ hominibus pius videbatur.

2. Haec autem (B om) eo (C illo) - - ei (BC om) dominus (BC deus) gre-
gs suos (B gregem suum, C gregem ipsius) ila ut. (B quod) non esset. (B era)

54. PSEUDO - MATTHAEI EYANGELIUM.

homo similis illi in populo Israel. Hoc itaque inchoavit fa-
cere quindecim annorum habens aetatem, — Cum esset viginti

ahbnorum, accepit Ámmam filiam Áchar uxorem ex tribu sua,

id est de tribu Iuda, ex genere David. Cumque simul per-
mansissent per annos viginti, filios aut filias ex ea non habuit.

CAPUT II.

! Factum.est autem ut in diebus festis inter eos qui of-
ferebant incensum domino staret Ioachim munera sua paraus
in conspectu domini. Et accedens ad eum sacerdos nomine
Baben dixit Nom tibi licet. inter. sacrificia dei agentes con-
sistere, quia non te benedixit deus ut daret tibi germen in
lerael. Passus itaque verecundiam in conspectu populi ab-
scessit de templo domini plorans, et non est domi reversus,
sed abiit ad pecora sua secum ducens pastores in montes in
longinqua terra, ita ut per quinque menses nullum nuntium
potuisset audire de eo Ánna uxor eius. ? Quae dum fleret

homo (B ei, C om) similis illi (B om) -- Hoc (C Haec) itaque (BC autem) - -
quind. ann. habens aetatem (B. cum esset aetatis XV annorum; C a quintodecimo
aetatis suae anno) | Cum esset. (B add Joachim) viginti ann. (C ann. vig., B XXX
am.) -- Achar (cum CB (Agar) D (Aquar]. A Ysachar) uxorem (B in uxorem)
—-— sua, id est (B videlicel) de tribu luda (B haec om) ex (A om, C e) | Cumque
simul permansissent (C moratus esset cum ea) — - filios aut filias (C om aut fiL) - -
Mabuit (C excepit): B cumque morati fuissent simul per annos viginti, castum domi
coniugium sine liberorum procreatione exercebant. — Voverunt tantum, si deus darei
eis sobolem, eam se templi servitio mancipaturos: cuius rei gratia. εἰ templum do-
mini singulis festis per annum frequentare solebant,

IT, 1. autem: A om | munera sua parans: C porians munera sua | sa-
cerdos: C scriba templi domini, item D praemisso sacerdos | dizit: C ait ad
ewm | C licet tibi | agentes cum AD; C om | te benedixit: C benedizit tibi |
Ὁ de templo dei | | domi reversus: C reversus ad domum suam | secum ducens:
C et duxil secum | ín montes: C inter montes |. C per quinq. mens. nunquam de
eo audire poluissel nec Anna ux. tius

B sic: Factum est. autem. cum enciniorum festivitas appropinquaret, foachim
cum "nonnullis contribulibus suis lerusolimam ascendit. In ea. festivitate (Isaschar]
(Ὁὲ pontifex erat: qui, cum [inter] ceteros cives suos et loachim cum oblatione vi-
derel. anstaniem, despexit eum et eius manera. sprevit , interrogans cur. ínter. fecundos
fnfecundus vir [stare] praesumerct , dioens munera sua deo indigna posse videri
quoniam ipsum prole indignum iudicabat , scriptura dicente maledictum. hominem qui
nom genuisse masculum ὑδὶ feminam in Israel: prius. enim a maledictione sobolis
s9itendus, et sio (in) templum ín conspectu domini cum oblationibus essel. venturus.

PSEUDO - ΜΔΈΤΗΛΕΙ EYANGRLIUM, 55

àm ewatione sua et diceret Domine deus lsrael fortissime, .
1am quia f&hes mon dedisii mibi, virum et meum quare te.
δῖ a me? Ecce iam quinque menses auni quod virum meum
non vidi. ἘΠ nescio ubt jam moratus sii; vel si vmortoum
seissem , sepulturam eius fecissem. | Et dum nimis fleret, in-
gressa est in pomerium domus suae, prosterpens se in ora.
tone, precesque coram domino fudit. Post haec surgens ab
orabone, elevans ocnlos ad deum vidit nidum passerum in
arbore lauri, et emisit vocem ad dominum cum gemitu et
dixit Domine deus omnipotens, qui dedisti fihos omni crea-
turae, bestiis et iumentis, serpentibus et volucribus οἱ pisci
bus, et gaudent omnes super filios suos, me solam a beni.
guitalis toae dono excludis. Tu enim, deus, nosti eor meum,
quia ab initio coniugii met hoc vovisse me confiteor, ut si tu,
deus, dedisses mihi filium aut fiam, obtulissem eos tibi in

Cuius obprobrii obiectu e£ pudore confusus Ioachim ad pastores qui cum pecoribus
swis paecendis eram 1000394: meque enim domum repedero voluit, ne forie a contri-
bulibus qui erant. εἰ ἐπεί! aderani et haec a. sacerdole audierant. eodem. ebprobri
elogio vocaretur. (notaretor ? Cf. ad haec tetum cap. II. evangelii de nativitate
Mariae.) [nm deserto enim (igitur?) per V senses permansil, ubi pascebantur oves
suge: nullum nuntius de eo potuit domina (Anna?) uzor efus audire.
2. C om sua et iam | virum el meum quare: C quare virum meum | Haec
B ita habet: Quae tunc ín oralione sua dicere coepit Domine deus Israel fortissime,
qui mihi flios non dedisli, εἰ si non dedisti, quare virum meum abstulisti mihi? |
Ecct iam εἴς: C Ecce enim quing. m. iransierunt. εἰ virum. meum non video. [ Et
sescie - — sepulluram (À add ubi) eius fecissem: C. Et nescio ubi mortuus sil, ut
tel sepuliuram illi fecissem .. B. Nesoio vero si morluus sii οἱ ubi sepulcrum eius in-
vwmiam | B fleret nimium | ingressa est in pomerium (ita B; Δ ut videtur vidua-
mum) domus suae (B add cum lacrimis el) - - in oratioge (D add fundensque) pre-
esque (B preces suas) - — fudit. (B om): C ingressa in inleriore domo sua cadeus
in oratione preces deo fundere coepit | C Et post haec | elevans oculos: B et cum
leveret. oculos suos | B ad dominum | C passeris | B vocem ad dominum cum
gemilu dicens | dedisii Alios omni (B omnibus) creaturae (B. creaturis) : C. omni cr.
denasti ΑἸ. ; D omnia creasii, iu dedisti flios | B om best. εἰ ium. (C add et)
sup. εἰ vol. et pisc. (C serp. pisc. εἰ vol.) | εἰ gaudent omnes (C om): B omnes
facis gaudere | super fios suos (ἢ om): C super eos, D super illis | e (B εἰ
me) solam — - exciudis: C ibi soli gratias ago quia ut voluisti ila ordinasii , ut soe
soap ᾳ benignitatis (uae munere excluderes [ Tu enim deus (C. demine): B Tu do-
msc | μία ab inilio - - vovisse me (ita C; A se voluisse) conÁleor, ul δὲ ἐμ,
deu (C. domine) deditiss: B. quia si dedisses | C om eos

56 PSRUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

templo sancto tuo. ? Et dum ista diceret, subito ante fa-
ciem eius apparait angelus domini dicens Noli timere, Anna,
quoniam in consilio dei est germen tuum: quod enim ex te
natum fuerit, erit in admiratione omnibus seculis usque in
finem. Et cum haec dixisset, ab oculis eius elapsus est.
Illa autem timens et pavens quod vidisset talem visionem et
talem audivisset sermonem, demum ingressa in cubiculum
iactavit se in lecto, quasi existens mortua. Et tota die ac
nocte in tremore nimio ac oratione permansit. * Post haec
vero vocavit ad se puellam suam et dixit ad eam Vides me
viduitate deceptam et im angustia positam, et tu ingredi ad
me noluisti? Tunc illa parvo murmure sic respondit dicens
Si deus conclusit uterum tuum et virum tuum a te abstulit,
quid ego tibi factura sum? — Hoc audiens Ànna, emittens vo-
cem cum clamoribus flebat.

" CAPUT ΤΙ.

! Eodem tempore apparuit quidam iuvenis 1n montibus
" Ioachim, ubi greges suos pascebat, dixitque ad eum Quare
non reverleris ad. uxorem tuam? Dixitque Ioachim Per vi-
ginti annos eam habui, et noluit ex ea mihi deus dare filios.
Ego ergo cum verecundia de templo domini exprobratus exivi.

ὃ. isla: C haeo | C dicens ei 1 germen luum. Quod enim (C Et quod) - -
fuerit: B. germen quod ex te nascitur | C in admirationem | C usque ad | elapsus:
B sublevatus | llia autem: B Tunc ipsa | timens: C tremens | € talem vidisset |
C audisset | BC om demum | ΒΟ ingressa est. (C add in) cubiculum et íactavit
se | B ínlecium | C om existens | C per totum diem εἰ totam noclem | ac (B
εἰ): C atque ín

4. Gom vero | B Vides (C Vidisti) ín amaritudine et angustia positam et in
viduilale deseriam | εἰ tu. (C add nec). ingr. ad me noluisti (C voluisti): D et tu
quare ad me ingr. nol. | parvo (C in) murm. sic (C om) respondit dicens (C re-
spondens ait) : B murmurare coepit dicens | C conclusit deus | B quid ego factura
sum libi; C ego quid tibi fact. sum | Ο Et haec audiens | cum clamoribus: A
eum lacrimis

HI, 1. C In ipso aulem tempore app. iuv. quid. inter sontes, ubi Joach. pasc.
gregem suum , εἰ dixil ei | Dixitque (B add ad eum): C et dixit 1 C habui eam,
nunc vero quia noluit deus mihi ez. ea dare filios, cum verecundia | Ego ergo: B
Sed | domini (C dei): B om | ezivi: A solus add et semper despectus. et valde

-

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 57

Ut quid revertar ad eam, semel abiectus et valde despectus?
Hic ergo cum ovibus meis ero: et quamdiu huius seculi deus
mihi lucem concedere voluerit, per manus puerorum meoram
pauperibus et orphanis et deum colentibus suas partes liben-
ter tribuam. 2 Et cum haec dixisset, respondit ei iuvenis
Ego sum angelus dei, qui apparvi hodie uxori tuae flenti et
erani, et consolatus sum eam, quam scias ex semine tuo
concepisse filiam, et tu. nesciens rehquisti eam. Haec in
templo dei erit, et spiritus sanctus requiescet in ea: et bea-
tludo eius erit super omnes sanctas feminas, ita ut nullus
possit dicere aliquam ante eam similem ei fuisse, nec post
eam futuram in hoc seculo. Propterea descende de montibus
et revertere ad coniugem tuam, quam invenies habentem in:
ulero: excitavit enim deus semen in ea de quo gratias referas
deo, et semen eius erit benedictum, et ipsa erit benedicta et
maler benedictionis aeternae coustituetur. .? Tunc adorans
angelum loachim dixit ei Si inveni coram te gratiam, sede
modicum in tabernaculo meo et benedic servum tuum. Di-

abiectus hic cum ovibus meis fui. | B om semel | et valde: BC atque | Hic ergo
(B Sed ero) - - ero (B om): ei (B om) - - seculi. (B mundi) - - voluerit: haec
omnia C om | per (B εἰ per) manus (C add autem) puerorum meorum (B add
de bonis meis) pauperibus (C add viduis). | B om et orphanis | deum colentibus
(€ col. deum): B deum limentibus οἱ excolentibus b À om suas (C post partes) |
tribuam: C restiluam
“ὁ. C respondit ille iuvenis dicens Ang. dei ego sum | C om hodie | fenti e
oranti, εἰ consolatus: B Annae; consolatus | quam scias - — concepisse filiam, εἰ
(A quam) fu - - eam (Α ei) cum BA, similiterque ut videtur D: C vero quia
(codex qui) tu nimis eam reliquisti tristem, quam scias ex semine (uo concipere
flliam. | B om εἰ spiritus - — in ea | C erit beat. eius | C da ut nullus. possit
dicere quia fuit talis antea aliqua, sed. εἰ postea nunquam erit εἰ similis ventura in
hoc seculo.. B ita quod nullu poteri dicere se similem illi esse. Praeterea C h.l. add
et seme eius erit benediclum, εἰ ipsa erit benedicla εἰ mater benedictionis aeternae
constitueur. | Propterea: B Εἰ propterea; CD Propter quod | B om descende de
sontébus (CD monte) et | quom invenies (D et invenies eam) hab. ín utero (D add
de spiritu sancto) cum ABD; C om | ezcilavit — — conslituetur: B (cum praece-
dentibus coniungens) benedictum semen, et ipsa constituetur maler aelern. bened. . .
C εἰ referatis ambo | gratias omnipotenti deo. (posteriora ,,et semen eius etc is iam
supra habuerat; vide ante).. D unde gratias referas deo, videturque similiter per-

gere atque A.
ui" C Et adorams eum | C graliam coram te | sede modicum: B add et comede | bene-

60 PSEUDO - MATTHAE! EVANGELIUM.

et ecce iam non sum; sterilis eram, et ecce iam concepi.
Kaque adorato domino domum sunt ingressi. Hoc audito
factum est gaudium magnum vicinis omnibus el notis eius,
ita ut universa terra lsrael de ista fama gratularetur.

CaPUT IV.

Post haec autem expletis mensibus novem peperit Ánna
. Bliam, et vocavit eam Mariam: Quam cum tertio anno ab-
lactasset, abierunt simul Ioachim et Anna uxor eius ad tem-
plum domini, hostias deo oblaturi, tradentes infantulam no-
mine Mariam in contubernio virginum, in quo die et nocte
virgines in dei laudibus permanebant. Quae cum posita es-
set ante foras templi, ita veloci cursu ascendit quiudecim
gradus ut penitus retrorsum non respiceret, neque, ut soli-
tam est infantiae, parentes requireret. Unde parentes eius
solliciti uterque infantem requirentes, pariter ambo stupue-
runt, quousque eam invenerunt in templo, ita ut el ipsi tem-
pli pontifices mirarentur.

sterilis eram (C om) - - iam (CD om) concepi. (C concipiam) | taque -- - hoc
audito factum est: C nil nisi Εἰ factum est | C gaudium cum omnibus notis et af-
finibus corum | ita ut (A add. in) -— de ista (A ex hoc) fama gratul.: B. ita quod
de hoc gratulabantur universa terra.

IV. Post haec aulem expletis (D completis) mensibus novem (B 1III mensibus)
- - filiam: C Post — - concepit Anna. expletisque mensibus novem peperit Aliam |
eam : C nomen eius | Quam cum tert. anno (À add eam) ablactasset: C Cum av-
tem (. a. perlactasset eam | hostias — - nomine Mariam: C et offerentes hostias do-
mino tradiderunt infantulam suam Mariam | in quo die εἰ nocte virgihes: C quae
die noctuque | C manebant | C ante templum domini, quindecim gradus ila cursim
ascendit , ut penitus non aspicerel retrorsum, εἰ (D nec) ut solitum est (D ut solet)
parentes (D add suos) requirere (D requireret). Β sic: Nam (praecedunt similia
cum his: Erant autem circa templum iuxta quindecim graduum psalmos quindecim
ascensionis gradus, cf. evang. de nativ. Mar. cap. 6.) templum ín monte erat, et
ibi erat allare constructum holocausii, quod foris secus (forinsecus 2) adiri nisi gra-
dibus non valebat. — Cumque ipsi vestimenta quae in itinere habebant exuerent. εἰ ex
qmore mundioribus se vestimentis induerent , virgo domina Maria sigillatim gradus
sine ducentis manu ac elevanlis adscendit. | Unde parentes -- — mirarentur : B. Unde
parenles. pariter. siupuerunt , εἰ ipsius templi ponlifices admirali sunt. vehementer ..
C in quo facio omnes stupore alionili lenebantur, ita ul ponüifices. templi mi-
rarentur.

PSEUDO - ΜΑΤΤΗ͂ΔΕΙ EVANGELIUM. 61

CAPUT V.

Tunc Anna repleta spiritu sancto in conspectu omnium
dit Domimus deus omnipotens exercituum memor. factus
vrbi sui visitavit plebem suam in bona visitatione et sancta,
υἱ gentes quae insurgebant in nos, corda eorum humiliet et
ad se convertat: aures suas precibus nostris aperuit: exclusit
a nobis omuium exultationes inimicorum nostrorum. Sterilis
fada est mater, et genuit exultationem et laetitiam Israel.
Ecce posita munera offerre domino meo, et non potuerunt a
me prohibere inimici mei. Deus autem convertit cor eorum
ad me, et ipse dedit mihi gaudium sempiternum.

CAPUT VI.

! Erat autem Maria in admiratione omi populo Israel.
Quae cum trium esset annorum, tam maturo gressu ambu-
labat, tam perfectissime loquebatur tamque assidue in dei
laudibus vacabat ut omnes super ea stuperent et admiraren-
tur; et quia non infantula putabatur esse, sed ut adulta quasi

Y. Tunc Anna etc: h.l. codex A capite V. pergit, quod inchoavit verbis
Post haec etc | Dominus deus omnipotens (C om) - - factus (C add est) verbi sui
. (6 add et) pleb. suam (item D; C populum suum) in (C om) bona (C om) visit.
εἰ sancta (C visit. sa. sua) - - in nos, corda eorum humiliet εἰ ad. se converiat (C in
ποι, humiliel εἰ convertat cor eorum ad se; D in nos, ín humilitate corda eorum
converlerentur): B Domine deus omnipotens, qui eras οἱ qui es, memor factus es
verbi tui sancti et visitas!ti plebem tuam -- - sancia, ul converteres corda gentium ad
salutem et excluderes exuliationes earum (sic) qui non crediderunt (credid.: ita vide-
tur) | aures suas (B (uas) prec. nostr. aperuit (C ante aures; B 'aperuisti) | exc.
(€ et exc.) - - omnium (Com) exullationes (C insult.) nostr.: Bom | B Quae fueram
sierilis, mater facia sum; exull. εἰ laetit, genui in Ier. | C laetitiam ín Israel. |
posila munera offerre: C polero off. mun. | C om meo | et non potuerunt Ὁ me
prohibere: C εἰ (9) qua re me prohibere volebant | Deus autem convertit. (B con-
Teriat) cor (B corda) - - et ipse dedit snihi. (pro his B detque) gaud. sempit. (B
9aud. suum cognoscere: D Dominus convertat corda eorum ad me et del nobis gaud.
sempit. .. C Dom. enim everiil eos a. me, εἰ dedit mihi gaud. semp.
VI, 1. in admiratione: B ín expectatione | C om Israel | Quae cum trium
(B V) — loqueb. (B om) tamque assidue (pro his B semper) - admirarentur : C quia
cum frium esset. annorum, maluro gr. ambulabat (D íncedebaf), et ila perfeotiss. ín
dei laud. permanebat (D vacaba!) ut omnes stupore et admiratione subigcerent | et
quia: C quia | D non ut infantula | putabatur esse (C om esse): B esset ] sed
a£ edula (B om ul ad.) quasi ann. iriginta: C sed. (D add ut) magna εἰ quasi

-———--———

69 PSEUDO - MATTHARI EVANGELIUM.

annorum triginta: ita orationi insistebat. Eratque in tantum
speciosa et splendida eius facies, ita ut vix aliquis jn illius
vultum posset intendere. nsistebat autem operi lanifico, ut
omnia quae mulieres antiquae non poterant facere, ipsa in
tenera aetate posita explicaret. ? Hanc autem regulam sibi
statuerat ut a mane usque ad horam tertiam in oratione per-
sisteret; a tertia usque ad nonam textrino se opere occuparet:
a nona vero Nerum insistebat orationi. ΑΒ oratione non re-
cedebat usque dum illi angelus dei appareret, de cuius maun
escam accipiebat: et ita maius et melius in opere dei profi-
ciebat. Deinde cum seniores virgines a dei laudibus vacarent,
ipsa nihil vacabat, ita ut in laudibus et in vigiliis dei nulla
prior ea inveniretur, nulla in sapientia legis dei eruditior,
in humilitate humilior, in carminibus elegantior, in omni vir-
tute perfectior. Erat quidem constans, immobilis, immauta-
bilis, et quotidie in meliora proficiens. ? Hanc irascentem

. mullus vidit nec maledicentem audivit. Omnis autem etus

sermo erat ita gratia plenus ut cognosceretur in lingua esse

eius deus. Semper in oratione et perscrutatione legis insi-
|

em plena annorum (D triginia iam annorum) | C ἐπ oratione oonsistebat | Erat-
que in tanium — — possel intendere: C. Eliam resplendebat facies eius sicut nix, ila
ví viz possent ín eius vullum intendere; B om | JInsisiebat aulem (À ergo) operi
(C ad opus) lanifico (C lanificii) ut (CD et. B add ab omnibus videretur sapien-
tiam habere, ita quod) omnia (D opera) quae - - ipsa (C ista) - —- explicaret (C
explioabat , D explebat)
" 2. staiuerat ui; B instiluerat, quam diligentissime observabat, videlicet | ἃ
mane: D a prima | ín oral. persisteret: C oralionibus insistere, B orationi insia-
bat | a iertia: C add autem | (extrino (À testrino) se opere occuparet (À op. 88
occupassel) : B laemifico et aliis operibus permanebat 1 vero: C add hora | C om
énaistebat oralioni | C dones ang. domini ei - — acciperet | et ita (B. e£ totum quod
in templo dei [ei 9) dabatur pauperibus ministrabat, et sic) maius et mel. in -- - pre-
ficiebat: C. ut melius atque melius in dei amore proficeret | Deinde eum - - vacabat:
C Denique cum senioribus virginibus in dei laudibus ila docebatur | ila ul - — invt-
nirelur: C ut iam nulla ei ín vigiliis prior inv. | nulla in: C in | in humilitate - -
carminibus (C add Dawidicis) eleg. (C add in caritate gratiosior, in castitate pu-
rior): B οἱ in caritate gloriosior εἰ in canticis el carminibus elegantior e | quidem:
C enim | constans: D casia | et (C aique) quotidie in (C ad) meliora (B de bono
ἐπ melius) proficiens (D proficicbat , C proficiscebatur)

3. C Hanc maledic. nunquam ullus audivil, hanc írasc. nunquam ullus vidit |
essc cius (ἴ) eius esse) deus: solus C eius dei veritas | C vel scrutatiene legis dei

PSBUDO - MATTHABI EVANGELIUM. 63

stebat, et sollicita erat ne. aliquo. sermone peccaret circa so-
cias; deinde timebat ne quid in risu aut pulcrae vocis sono
commilteret, ant aliqua iniuria aut superbia circa parem suam
existeret elata. Sine intermissione dominum benedicebat; e
ne forte vel m salutatione sua a dei laudibus cessaret, si quis
eam saletabat, illa pro salutatione Deo gratias respondebat,
Quod primum exiit ab ea quod homines, cum se invicem
salutarent, Deo gratias respondereut. Esca quam quotidie
de manu angeli accipiebat ipsa tantum se reficiebat; escam
vero quam a pontificibus consequebatur pauperibus dividebat,
Frequenter videbantur cum ea angeli dei loqui, et diligentis-
sime obtemperabant ei. δῖ quis de infirmantibus eam teti-
giseet, eadem hora salvus ad domum remeabat.

CaruT VII.

Tunc Abiathar sacerdos obtulit munera infinita pontifi
cibus ut acciperet eam in uxorem filio suo. Prohibebat autem
eos Maria dicens Non potest fieri ut ego virum cognoscam aut
me vir cognoscat, Pontifices autem et omnes eius affines di-
cebant εἰ Deus in filiis colitur et in posteris adoratur, sicut
semper fuit in filiis Israel. Respondebat autem Maria et di-
cebat ejs Deus in castitate colitur, ut primo omnium .com-

permanebat | Ο εἰ erat sollicia eirca socias suae , ne aliqua es iis eel in uno ser-
waene pescarei, πὸ aliqua ἐπ risu exallaret. sonum suum , ne aliqua ín iniuriis aut
in superbia cirea. (D iniuriosa aut superba erga) pairem suum aw. (D εἰ in) “ια-
irem existeret. | C benedicebal deum | vel in (C om haee) salut. sua: D in eal.
eua vel aliqua | cessaret: C tolleretur | salutabat: À salutare volebat | C pre
ealulatione sua | Qued primum: C Denique primum | quod (D ut) homimes - -
responderent: C ui oum resaluient homines sancti, deo gratias dicant | Esca (D dd
Utro) quam - - ipea tantum se (pro his D ipsam) reficiebat: C. Quotidie esca quam
de manu angeli acoipiebat ipsa Lantum reficiebatur | esoam vero quam a pontif. (C
add iempli) - - dividebat: D ülud auem quod -- - erogabat | videbantur (D vide-
baiur) - - angeli (D .angelus) dei (C om) loqui | et diligentissime: C et quasi ca-
vissime | C Si quis autem | C salvus ad dom. suam ead. hora revertebatur

VM. Abéíathar: A Abiacar, Β΄ Abichar (correctum videtur Abiachar), D
Abyacar. Similiter codd. differunt alibi; sed vide quae quovis loco notavimus. |
C egm filio suo iradendam «uxorem | C ut asl. ego virum | aut me vir cognoscat:
C en a viro cognoscar | in filiis: C a filiis | et in: C exin in | C in populo
lrae | C Respondens auiem Maria dixit illis Deus caetilale prámo omnium probatur

64 P6SRUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

probatur. Nam ante Abel nullus fuit iustus inter homines,
et ipse per oblationes placuit deo, et ab eo qui displicuit in-
clementer occisus est. Duas itaque coronas oblationis accepit
et virginitatis, quia in carne sua pollutionem non admisit.
Helias vero. cum esset in carne, in carne assumtus est, quia
carnem suam virginem custodivit. Ego autem ab infantia mea
in templo dei didici quod satis cara possit esse deo virginitas.
Et ideo quia carum deo possum offerre, statui ei in corde
meo ut virum penitus non cognoscam.

CapuT Vlll.

: *. Factum est autem cum XIIII aetatis annos haberet, et
hoc esset occasio quae Pharisaeos faceret dicere, iam con-
suetudinem adesse quod femina in templo dei illius. aetatis

aut colitur (D colitur , ut comprobatur) | C et iste pro oblatione | et ab eo: C ab
eo autem | itaque: C tamen | C.accepit (D a. David [2] accepit), oblationis | C
in carnem suam nunquam pollut. admis. | Helias vero: C Denique et Helyas | cum
esset. (D add virgo) in carne, ín carne (alterum ín carne de coniectura addidi)
assumtus est .. À cum in carne [esset, in carne] ratius (assumtus? assumtus esse
ratus?) est | C Haec ego didici in. templo domini ab infantia mea quod deo cara
esse possit virgo. Ideo hoc statui in corde meo etc

B hoc capite ἃ codd. reliquis ita differt ut post verba ín uxorem filio suo,
statim addat initium capitis VIII. in hunc modum: Factum est aulem cum XII
aetatis annos haberet, εἰ fama esset ac. consueludo talis quod , postquam ad legiti-
sham aetatem perveniebant virgines ín templo domini commorunles, accipere debebant
im coniugio viros suos, inuentum est (ale consilium ut millatur praeco per omnes
tribus Israel, ut in templo domini oonvenirent in unum pontifices. Tlamvero sic per-
git: Αἰ omnes virgines Mariae affines, timentes ne propler pulcriludinem eius aliquis
iwvenis ipsam seduceret, monebant ipsam ul virum acciperet de maioribus Israel.
Tunc ipsa respondens dixil Non polest hoc fieri quod virum cognoscam vel vir co-
gnoscat tme. Αἱ illae dixerunt ei Timemus ne propler pulcritudinem iuam, nisi oo-
gnoscaris a viro εἰ nubaris secundum quod, aliae virgines te in templo domini prae-
cedentes fecerunt , aliquis iuvenis subducat ie. — Respondit eis virgo Maria Deum in
casiilate colitura εἰ veneratura sum perpetuo. Nam anle Abel nullus erat inler ho-
mines iusius, et ipse per oblaliones placuit deo; et cum essel occisus quod (occis. ab
eo qui?) domino displicuit, duas coronas accepit a domino, oblalionis εἰ virgini-
latis, quia ín carne sua pollulionem non fecil, quia in virginitale custodivit eam.
Ego ab infaniia mea virginitatem meam deo obluli (et] ἐπ corde meo statui ut virum
penilus non cognoscam. Iamvero sequuntur haec: Interea cum universus populus
convenisset etc, de quibus vide infra ad cap. VIIT.

VUI, 1.΄ eum XIIII (BD duodecim) aetatis (D om) ann. haberet: C ut quar-
tus decimus annus aelalis ei accederet | Ο et esset occasio qua Pharisaei dicerent. |
iam consuel. adesse quod. (quod in codice deest) -- morari: C iam pro consuelu-

L]

PSEUDO - ΜΑΤΤΉΛΕΙ EVANGELIUM. 65

non possit morari, invenitar tale consilium vt mittatur praeco
per omnes tribus Israel, ut omnes die tertia convenirent in
templum domini. Ὁ autem universus populus convenerat,
surrexit Ábiathar pontifex οἱ ascendit ini altiorem gradum, ita
ut ab omni populo audiri et videri posset; et facto silentio
magno dixit Áudite me, filii Israel, et auribus percipite verba
mea. Ex quo aedificatum est istud templum a Salomone,
fuerunt in. eo filiae regum virgines et filiae prophetarum et
summorum sacerdotum et pontificum ; et magnae exstiterunt
et admirabiles. | Ut autem pervenerunt ad legitimam aetatem,
viris datae sunt in coniugtum et secutae sunt priorum suarum
ordinem, et deo placuerunt. À sola autem Maria novus ordo
vivendi inventus est, quae promittit deo se virginem perma-
nere. Unde mihi videtur ut. per interrogationem nostram et
responsionem dei studeamus .cognoscere cui debeat custo-
dienda committi. ? Tunc placuit iste sermo omni synagogae.
Et missa est sors a sacerdotibus super duodecim tribus, et
cecidit sors super tribum Iuda. Dixitque sacerdos [nsequente
die quicumque sine uxore est veniat et deferat virgam in
manu sua. Unde factum est ut Ioseph cum iunioribus virgam
deferret. Cumque tradidissent summo pontifici virgas. suas,
obtulit sacrificium domino deo, et interrogavit. dominum. Εἰ
dixit dominus ad eum Intromitte virgas omnium im. sancta

dine foeminam in templo dei orare non posse (D non posse morari) | C Et ἐπ-
ventum esi (ale - — praeco mitteretur per totas — — die tertia (D die ociava. A vero
die tertia (hora?] ociava) ín t. d. convenirent | C Cum autem - - convenisset. |
Abiathar - A Abyathar, B lsacar | C ascendit in dltioibus gradibus .. B it emi-
neniiori gradu ascendit | C audiri potuisset εἰ videri | verba mea: B add quae
lequor ad vos | C templum hoc | B LXX fuerunt in eo | C ín eo regum virgines
filiae εἰ prophetarum | C magn. ac mirab. exstit. | ut aulem pervenerunt (D vene-
runt) : C tamen venientes | C viros ín coniugio sunt adeplae, εἰ secutae priorum sua-
rum (A suorum) ordinem deo placuerunt | C Nunc vero apüd Máridm novus ordo
placendi domino — -- se deo in virginitate permanere | videtur: B bonum videtur |.
C ex inierrogatione nostra εἰ responsis dei possimus agnoscere | B. in fine add ne
aliquis eam decipere possit.

2. iríbus: C add Israe] | C ludde | quicumque: B add de tribu Iuda | ut
loseph: B add. cum non haberet uxorem , nolens manddium sacerdotis contemhere | C
eum ísvenibus | C virg. deferr. suam | summo (C om) poritifici: B add Isacar, item
post sacrificium | | domino deo: C om domíno | C omnium virgas | in: A inter,

Evang. apoer. ed. 'Tischendorf. 5

66 PSEUDO - MATTHARI EVANGELIUM.

sanctorum dei, et ibi maneant virgae. Εἰ praecipe eis ut
mane veniant ad te ad recipiendas virgas suas: et ex cuius
cacumine virgae egredietur columba et volabit ad coelos, in
cuius manu virga reddita dederit hoc signum, ipsi tradatur
custodienda Maria.

5 Altero vero dre cum maturius convenirent universi, et
facta oblatione incensi, ingressus pontifex in sancta sancto-
rum protnlit virgas. Cumque singulis erogasset οἵ ex. nulla
virga exisset .columba, induit se pontifex duodecim tintinna-
bulis et veste sacerdotali, et ingressus in sancta sanctorum
incendit sacrificium οἱ effudit illic orationem. — Apparuitque
angelus dei dicens Est hic virga brevissima quam pro nibilo
computasti, illamque cum ceteris posuisti, sed cum ceteris
non protulisti: hanc cum tu protuleris et dederis illi cui est,
in ipsa apparebit signum quod locutus sum tibi; — Erat. illa
virga loseph, et quia senex tanquam abiectus erat ut non
posset accipere eam, sed nec ipse voluit requirere virgam .
«euam. Cumque staret hunilis et ultimus, pontifex clara voce
clamavit ad eum dicens Veni Ioseph et accipe virgam tuam,

C intra | BC om dei | et ibi man. (C add omnium) virgae: B εἰ super altare
maneant | et praecipe - - virgas suas: B el lunc venientes ceteri ad. le per te reci-
piant | Et ex cuius (C om; Thi post cacumine suppleri voluit unius) - - ad coe-
los: ín cuius (C edd autem) - — ipsi (À sibi) - - Maria: B Et in cuius virga hoc
signum apparebit , videlicet illa quae fronduerit el nuces protulerit, et de cuius cacu-
mige egredietur oolumba εἰ volabit ad. coelos, illi tradas Mariam.

3. Altero vero (D autem) die cum malurius (D mane) conv. universi (D univ.
eonv.) εἰ (D om) facia; C Factum est aulem ul altero die maturius venirent universi,
et facte | in (C inira) sanct. sanclorum; B add et aola oratione | C pertulit (?) |
Cumque singulis (D add virgas suas) erogasset: C Cumque eragasset singulas ad, tria
millia virgas | ex nulla (C add earum omisso virga) - — columba: B add solus
leseph, qui senex eli despectus inler iuvenes existebal mec volebat requirere virgam
suam, remansi: (unc. Abiachar | pontifex: C preem Abiathar | B om incendi
sacrif. 1 el effudit illico orationem (B orat. fudit ad dominum). Apparuiique: C El
effundenie illo oralionem apparuit ei | C om dei | C simul cum celeris | C om
sed. oum cel. non. prolulisü | C hanc tu dum tuleris εἰ dederis, in ipsa | C Era
autem haec virga loseph , eraique ipse abiectus habitus quoniam senex erat (D loseph
qui senex abiccius erat) ; ei ne forle cogerelur accipere eam, requirere noluit virgam
suam : B haec omnia om | Cumque siaret etc: B Cumque Abiachar pontifex. loseph
humilem ac ultimum stantem videret | C ultimus, voce tnagna cl. ad eum Abialhar

PSRUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 67

quia tu expeetatis. Et accessit [oseph expavescens quia sum-
mus pontifex cum clamore nimio vocaret eum. Mox autem
ut extendit manum accepit virgani suam, et statim de cacu-
mme eius egressa est columba nive candidior, speciosa nimis;
εἰ diu evolans per templi fastigia petivit denique coelos.
* Tunc universus populus congratulabatur seni dicentes Bea.
, tus factus es ta in senectute tua, pater loseph, ut idoneum
te deus ostenderit ad. accipiendam. Mariam. FA. cum. sacer-
dotes dixissent ei. Áccipe eam, quia ex omni tribu Iuda tu
solus es electus a deo, loseph coepit adorare eos cum vere-
cundia dicens Seuex sum et filios habeo, ut quid mihi infan-
tilam istam traditis, cuius etiam aelas minor est nepotibus
weis? Tunc Abiathar summus pontifex dixit ad enm Memor
esto, loseph, quemadmodum Dathan et Abiron et Core per-
ierunt, quia voluntatem dei contemserunt.— Ita tibi eveniet $i
hoc quod tibi 4 deo iubetur contemseris. | Respondit ei Io-
seph Ego quidem voluntatem dei non contemno, sed custos
eius ero, quousque hoc de voluntate dei cognoscam, quis
possit eam habere ex filiis meis coniugem. — Dentur illi ali-
quae virgines ex sodalibus eius ad solatium, cum quibus in-
terim degat. Respondit. Abiathar pontifex. dicens Virgmes
quidem quinque ad eius solatium dabuntur, quousque dies

pontifez dicens | C om loseph | C quoniam tu | quia: C quod | C vocasset | C
Mor aulem extendens tanum ut suam virg. acciperet, statim de oac. virgae | C ve-
lans diu -- — faetigiam | Ο om denique
&. C dicens | C om pater Ioseph |. ut idoneum -- - ostenderit (D - deret) ad
Gccip. (B add virginem) Mariam: C et deus te idoneum elegit ad, acc. M. | C Cum
auiem sacerd. dicerent ei - - quia ex omnibus beatus solus (u a deo eleclus es; .(unc
ecepst adorare et rogare eos loseph aique cum verecundia dicere Senex | cuius eliam
(B om) - — nepotibus meis (B nepotum meorum): C om | Abiathar: A Abgatar,
B Abyachar | C om ed eum | Abiron: Α Abyram, B Biron | et Core (À Chore)
cum ABD; € om | B voluniatem domini | Respondit: C Et dixit | Ego quidem
(D om) vol. dei (D domini) | sed (D add quia) eustos eius (B istius infantulae)
ero —— de (D om) voluntate dei cognoscam (D cognosci possit) quis possit (D pote-
ri) - — coniugem : C (prioribus omissis) sí cognoscere possim quis eam possil etc |
Dentur (B add ergo) ilii (D ei, C om) aliq. virgines (C virg. post eius) ex sod.
tius (D haec om) ad solatium (D ante aliquae; C om | | interim: D interea |
Resp. Abiafhar (sic h. ἢ. etiam A; B Abyachar) póni. dicens: C Ilerum Abi. pont
dizit | C om quinque T

68 PSEUDO - ΜΑΈΤΗΔΕΙ EVANGELIUM. Σ

statutus veniat in quo ipsam accipias: non enim polerit alii
in matrimonium copulari.

5 Tunc Ioseph accepit Mariam cum aliis quinque virgi-
nibus, quae essent cum ea in domo foseph. Erant autem istae
virgines Rebecca, Sephora, Susanna, Abigea et Cael: qui-
bus datum est a pontifice sericum et hyacinthus et byssus et
coccus et purpura et linum. — Miserunt autem inter se sortes
quid quaeque virgo faceret: contigit autem ut Maria purpu-
ram acciperet ad velum templi domini. Quam cum acciperet,
dixerunt ei illae virgines Cum tu sis ultima. et humilis et mi-
nor omnibus, purpuram meruisti accipere et obtinere. Hoc
aulem dicentes quasi in fatigationis sermone coeperunt eam
appellare virginum reginam. Dum ergo haec agerent inter
se, apparuit angelus domini in medio illarum dicens illis Non
erit sermo iste in fatigationem missus sed in prophetationem
verissimam prophetatus. —Expavescentes ergo im conspectu
angeli εἰ in verbis eius, "rogaverunt eam ut iudulgeret eis
εἰ oraret pro eis.

Capur 1X.
! Altera autem die dum Maria iuxta fontem staret nt
urceolum impleret, apparuit ei angelus domiui dicens Beata
es, Maria, quoniam in utero tuo habitaculum parasti domino.

ipsom: C tu eum | accipias: B add in uxorem.

5. im demo loseph: C ἐπ domo sua | Rebeca ex ΟἹ; Α Reufha, B Relram |
Sephoru (D Sefora): B Sephera, C Sephiphora | Cael cum A; B Agalel, C Za-
hel | C a pontifcibus | sericum: A siricum | εἰ hbgacinthus (A éacintus) et byssus
(A δέρμα.) et cocus (A cocus): C iacinthum (D fueincium) e (D praem coccimui)
byssum | C umaguaeque | Ο εἰ factum est ut Maria purpuram nendam | D quam
cum eocepisset | illae: À aliae | Cum ἰὼ sis - - virginum reginam: C Cum iu-
nior fu sis (D (u sis minor) omnibus, purpuram oblinere meruisi. Εἰ hoc dicentes
quasi ἐπ faligalionem sermonis reginam virgimum eam app. cop. B vero sic: Piioe
regum sumus, εἰ lu cum minor sis, purpuram quasi regina mostra dvcipere meruisti
εἰ obimere. Εἰ lunc coeperunt eam app. reginam. | Ὁ Cumque haec inter se age-
rent | illarum: AC eorum | dicens ilis: C et dixit | prophetationem: C probu-
lionem | D propheantis | C Ezpaverui awlem ín - — eius, εἰ coeperunt rogare
Mariam - - rogaret pro eie.

IX, 1. C dum εἰατεί iuzta fontem, apperuii | A dicens illi |. Beata es - -
im uero tuo (ta AB; C im memiem twam) habüaculum (B habWatiomem) parasü

PSEUDO- ΜΑΤΤΗ͂ΛΕΙ EVANGELIUM. 69

Ecce veniet lux de coelo et habitabit.in te, et tt per te universo
mando .resplendebit.

? terum tertia die dum operaretur purpuram digitis suis,
ingressus est ad eam invenis, cuius pulcritudo non potuit
enarrari.. Quem cum vidit Maria, expavit et contremuit. Cui
We ait Ave Maria, gratia plena, dominus tecum; benedicta
tu m mulieribus, et benedictus fructus ventris tuj. Qnae cnm
audivit, tremnit et expavit. Tunc. angelus domini: adiunxit
Noh timere, Maria; invenisti gratiam apud deum: ecce con-
cipies in utero et paries regem, qui non solum terram implet
sed coelum, et regnat in secula seculorum.

CAPUT X.

Cum haec agerentur, loseph in fabricandis tabernaculis
regionum maritimarum erat opere praeoccupatus: erat enim
hgni faber. Post vero menses novem reversus est in domum
suam et invenit Mariam praegnautem. — Unde totus in angu-
'stia positus contremuit et exclamavit dicens Domine deus, ac-
cipe spiritum meum: quoniam melius est mibi mori quam
amplius vivere. Cui dixerunt virgines quae cum Maria erant
Qoid ais, domine loseph? | Nos scimus quoniam vir non te-
tigit eam; nos sumus testes quoniam .virginitas et integritas
perseverat in ea. Nos custodivimus super eam: semper in

(BC praeparasti) domino (C ante praepar.): D om | C ut habitel ín te et per te
awniversum mundum resplendeat.

2. Herum (C Item): h. l. A novum caput (et quidem X.) habet. | Quem
cum vidit: D Quem .videns, C Tunc (Hunc?) videns.| Ave Maria - - tecum (post. ΄
baec A habet eic et pergit Noli timere. Sed B et D textum plene exhibent.) ;
benedicla - - Quae cum - -- adiunzil (Quae usque adiunxit ex B sunt; D. non ha-
bet.): haec omnia C om | ín utero: C om; B add de spiritu sancto. qui obum-
brabt lbi | regem: B add et vocabitur nomen eius Emanuel | C qui imperat non
30i in lerra sed. etiam in coelis, el regnabit in sec. sec. amen.

X,1. C Cum aulem haec ag., los. in Capharnaum marilima erat. ín opera
(D opere erat lignorum) occupatus: erat enim faber ligni (D lignarius) .| Post vero
- - el invenit: C ubi moratus est mensibus novem. Reversusque in d. suam inve-
S4 | Unde - - Domine deus (B add meus): Ὁ et tolus contremuit, εἰ positus ín
angustia exclamavit εἰ dixit. Domine, domine | C ora amplius | virgines: B quin-

que virg. , C virg. illae | C om Quid ais; dom. Io. | nos sumus testes — — in ea:
C nos scimus quia iniegrilas el-virg. ét ea immaculata persev. | Nos cust. super eam:

70 , PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM,

oratione nobiscum permansit; quotidie angeli dei cum ea lo-
quuntur; quotidie de manu domini escam accepit. Nescimus
quomodo fieri possit ut sit. peccatum aliquod in 64. Nam si
suspicionem: nostram tibi vis ut pandamus, istam gravidam
nemo fecit-nisi angelus domini. ? loseph dixit Ut quid me
seducitis ut- credam vobis quoniam angelus domini imprae-
θην eam? Potest enim fier ut quis se finxerit. aogelumi
domini et deceperit eam. Εἰ haec dicens flebat et dicebat
Qua fronte ad templum domini respiciam, aut qua facie vi-
surus.-sum dei sacerdotes? — Quid facturus sum? Εἰ haec di.
cens cogitabat ut fugiens dimitteret, eam.

CAPUT XI.

' Cumque cogitaret. exsurgere et occultare se et habitare
in occultis, ecce in ipsa nocte apparuit in somnis ei angelus
domini dicens loseph fili David, noli timere; accipe Mariam
coniugem taam: quod euim in utero eius est, de spiritu san.
cto est. Pariet autem filium, et vocabitur nomen eius lesus:
ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Ex-
surgens autem loseph a somno gratias egit deo; et locutus
est Mariae et virginibus quae eraut cum ea, et narravit visum
suum. Et consolatus est super Maria, dicens | Peccavi, quia
suspicionem. aliquam habui de te.

v

B nos enim. semper cum ea fuimus. . C nam custodita est a deo | C om nobiscum |
€ Quot. cum ea angelus domini loquitur; quot. escam de manu angeli accipit | Ne-
$oimus —-—- possit; C Quomodo fier potest | Nam si - - nemo (O non) - - domini
(C dei. Addit vero A qui eam impraegnavit): B Non sit in te aliqua suspicio de
ipsa, quia non nisi spiritus sanctus gravidam eam fecit ᾿

2. los. (C add autem) dixit: B Tunc los. eum. suspieionis amaritudine suae
dizit | C quia ang. dom. impraegnasset eam | Ὁ ul quisquam fins. se esse. ange-
lum domini ut deciperet eam . . € haec vitiose exhibet , respiciam, aui qua: €
iturus sum? Qua | C cogitabat occultare se εἰ eam dimillere

ΧΙ. Cumque: A ἢ. l. non habet novum caput. | C Cumque ordinasset in
nocte exsurgere , ut fugiens habitaret ia octultis | C ei angel. dom. in somnis | ac-
eipe: C accipere | quod enim: C quoniam quod | ei vocabitur (B - bis) nom. ei.
lesus (B Iesum) cum ABD; C qui vocabitur lesus | C om a somno | C deo svo |
B beatae Mariae οἱ virg. quinque | C visionem suam |: super Maria: B Mariam |
quia (€ quoniam) - - - de (C in) le: B suspicionem nequam habens de te

PSEUDO .-- MATTHAEI EVANGELIUM. 71

CaPUT XII.

! Post haec factus est rumor magnus quod Maria esset
gravida. Et comprehensus loseph a ministris templi ductus
est cum Maria ad pontificem, qui una. cum sacerdotibus coe-
pit exprobrare illi et dicere Ut quid fraudatus es istam talem
εἰ tantam virgmem, quam sicut columbam angeli dei in tem.
plo nutrierunt, quae virum nunquam voluit videre nec habere,
quae in lege dei optimam habuit eruditionem? Tu si ei vio-
lentam non'fecisses, adhuc in virginitate sua permaneret.
loseph autem iurans devovit quod nunquam penitus tetigisset
eam. Cui Abiathar pontifex respondit Vivit deus quia modo
faciam te potare aquam potationis domini, statimque appa-
rebit peccatum. tuum.

2 "Tunc congregata est multitudo populi, quae dinume-
rari non poterat, et adducta est Maria ad templum. Sacer-
dotes vero et affines et parentes eius flentes dicebant ad Ma.
nam Confitere sacerdotibus peccatum tnum, qnae eras sicut
columba in templo dei et accipiebas cibum de manu angeli.
Rursus loseph vocatus est ad altore, et data est ei aqua po-
tahonis domini: quam cum gustasset. aliqnis. mentiens et cir-
cnisset. seplies altare, dabat deus signum aliquod in facie
eius. Cum ergo bibisset securus loseph et girasset septies
altare, nullum signum peccati apparuit in eo. Tunc iustifi-

XH, 1. C Factem esi. autem post. haec esiit rumor quod | B a magnajibus
é&mpli | ductus est: A add eum Maria | ad pontificem: B add Abiachar | cum
secerdolibus: B add εἰ magnatibus templi 1 isiam — - virginem: C nuptias tantae
ec talis virginis | G in templo dei | C munquam nec videre voluit, quae | C Tu
euem s | adhuc -- - permaneret. (B permansissel) : C illa hodie virgo perseveras-
s | iwrans devovit: C devotabat se iurans, B eoepit delestari firmiter | C om
penilus |. Abiathar: A Abyathar, B ieachar | C dixit Vivit. dominus | quia (€
quoniam): B et ego | C et slatim

2. C omneis multitudo hrael - — poterat .. B mazima pars cirorum in lemplo
demini οἱ mulierum , ul in tudicium eius prospicerent [ οἱ adducia est (C. Add. est
eliam) -— lemplum (C add domini): B om | ad Mariam: C ad eam | C Vocatus
«sl auiem εἰ loseph ad: aliere sursum | C quam si gusi. homo «metuens (D nesciens) |
C in faciem eius | C gyrone, eo septi apparuit n facie it. |. asifn-
wrus: À samelific-

72 PSEUDO- MATTHAEI EVANGELIUM.

caverunt eum sacerdotes omnes et ministri et populi dicentes
Beatus factus es, quoniam nullus reatus inventus est in te
3 Et vocantes Mariam dixerunt ei Et quam excusationem tu
poteris habere? aut quod signum maius in te apparebit quam
hoc quod prodit te conceptus ventris tui? Hoc solummodo
requirimus a te ut, quia loseph mundus est a te, confiteare
quis est qui te decepit. Melius est enim ut tua confessio te
prodat, quam ira dei dans signum in facie tua in medio po-
puli te manifestet. Tunc Maria constanter et intrepida dixit
Domiue deus rex omnium, qui es conscius secretorum, si
est aliqua pollutio in me aut aliquod peccatum, aut aliqua
sive concupiscentia vel impudicitia, detegas me in conspectu
omnium populorum, ut omnibus sim emendationis exemplum.
Hoc dicens accessit ad altare domini confidenter et bibit
aqnam potationis, et septies circuivit altare, et non est inventa
in ea ulla macula. |

* 'Cumque omnis populus exstaret stupore, videntes ven-
tris conceptum et nullum signum in facie eius apparuisse,
coeperunt inter se populi varia loquacitate turbari. Alii. di-
cebant sanctam et immaculatam ; alii vero malam et contami-
natam. Tunc Maria videns se in suspicione populi esse nec
se eo iutegre videri purgatam, omnibus audientibus clara
voce dixit Vivit dominus Ádonai, dominus exereituum, in

C Beatus es tu, quoniam non est inventus reatus in ie

ὃ. C Tu quam excus. afferre (D habere) poteris | quod prodit te: C quod
prodidit | mundus est α te: C mundatus est | C confüearis | A om entm | κέ
tua - - prodat cam ABD; C vitam tuam confessio prodat | CD ἐπ faciem tuam |
te manifeste: D vitam tuam manifestet | C -om constanter ei | BC om Domine
deus usque secretorum | ayt aliqua sive - impudicitia: C aut fuit ἐπ me aliqua
concupisoentia impudicitiae (D vel impudicitia) | delegas me: BC detegat me (B ii-
lud) deus | ui omnibus sim emend. (B add et corruptionis) exempl: C wt fam
omnibus mendacibus (D emendalionis) exempl. | C Et accessit | A circuiv. ad
altare:

4. C Et cum omnis populus stuperet et haesitaret. (D omnes populi sbtperent et
haesitarent) | et nullum: C αἱ nulium | CG in facie eius | C inier se varia po-
puli | C Alii dic. sanctitatem (D add ez innocentia) ; alii vero per talam con-
scientiam accusabant eam . . Β Alii dicebant quod pro snala censcientia aocusabent
eam ; alii dicebant Grande signum est ülud. | C videns populi suspicionem son (D
nec se) ex inlegro fuisse purgatam | C domin. Adonai (A -nay) exereiuum .. D

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 73

euius conspectu sto, quoniam virum nunquam cognovi; sed
ab eo cognoscor cui ab infantia meae aetatis mentem meam
devovi. - Et hoc deo meo votum feci ab infantia mea, ut in
ipso qui me creavit in integritate permanean, in qua me con-
fido 3psi soli vivere et ipsi soli servire: et in ipso quamdiu
vireró sine pollutione permanebe. "Tunc omnes coeperunt
osculari pedes eius et genua eius amplecti; rogantes eam ut
malis suspicionibus eorum daret indulgentiam. ΕἸ deduxe-
runt eam populr et sacerdotes et omnes virgines cum exulta-
tione et gaudio magno usque ad domum suam, clamantes et
dicentes Sit nomen domini benedictum in secula, quia man
festavit sanctitatem tnam universae plebi suae lsrael.

CAPUT XIII.

! Factum est autem post aliquantum tempus ut feret
professio ex edicto Caesaris Augusti, ut profiteretur universus
orbis, unusquisque in patria sua. Haec professio facta est
a praeside Syriae Cyrino. Fuit ergo necesse ut. loseph pro-
fiteretur cum beata Maria in Bethleem, quia imde erat Ioseph
et Maria, de tribu [uda et de domo et familia David. Cum
ergo loseph et beata Maria irent per viam quae ducit Beth-
leem, dixit Maria. ad Ioseph Duos populos ante me video,
unum flentem et alium gaudentem. Cui loseph respondit

domin. exercituum , Adonai | sed ab eo - — devovi: C sed mec cognoscere habeo ;
quia ab énfantia aetatis meae in hoo mentem definivi | C om ab infant. mea | ut
in ipso: C ut ipsi | C vivere. et ipsi soli (om servire: et in ipso) sine aliqua pori-
iutione quamdiu vixero permanere | C'Tunc omnes osculabantur eam rogantes |. B
fog. eam humiliter | B.pie daret veniam | B reduxerunt | C omnes populi |. €
em magno | C dicentes ei | C om in secula | quia manifestavit: C qui manife-
sibi | sanctilalem tuam (A suam): B sanctitalem virginilatis suae | plebi suae
(C om) Israel : B. plebi huic

XHI, 1. ut profüeretur —— ín pairia sua. (B in provinciam suam): C μὲ pro-
ficisceretur unusquisque in patriam suam | facta est: C praem prima, B add primo |
B sub praeside | C Necesse autem. fuerat ut εἰ Joseph. | profüeretur. (B. proficisce-
reiur) cum b. M. (B &dd coniuge sua: C cum Maria proficiscereiur | C quia ex-
inde erat, εἰ Maria de iribu | et.familia: CD ac patria. D sic: Necesse autem
fuerat t. Joseph, qui exinde erat, εἰ Maria de tribu Iuda ei de domo ac patria Da-
vid, irent per viam eto | C om beata | CD ducit ad (D in) Bethleem | D Dixit
gutem Maria ad loseph | C Cui respondit Joseph εἰ dixit Sede εἰ tene (e |

74 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

Sede in iumento tuo et noli superflua verba loqui. Tunc ap-
paruit puer quidam speciosus ante eos, indutus veste candida,
qui: dixit ad loseph, Quare dixisti verba superflua esse de
duobus populis de quibus locuta est Maria? Populum enim
: ludaeorum flentem vidit, qui recessit a deo suo, et populum
gentium gaudentem, qui iam accessit et prope a domino fa.
clus est, secundum quod promisit patribus nostris Abraam,
Isaac et lacob: tempus enim advenit. ut. i0. semine. Abrahae
ribuatur onmibus gentibus benedictio.

2 Et cum haec dixisset, augelas iussit stare iumentum,
quia tempus pariendi advenerat; et praecepit beatae Mariae
ui. descenderet. de- animali. et. ingrederetur. speluncam. subter
caverna, iu qua lux nunquam erat sed semper tenebrae, quia
lumen diei recipere non poterat. Cumque ingressa fuisset
beata Maria in eam, coepit tota splendore clarescere, quasi
hora diei sexta esset: ita speluncam lux divina illustrabat ut
nec in die nec in nocte lux ibi defuerit, quamdiu ibi fuerat
beata Maria. Εἰ ibi peperit masculum, quem angeli statim
circumdederunt nascentem, quem natum et super pedes suos
mox stantem adoraverunt dicentes Gloria in excelsis deo et
iu terra pax hominibus bonae voluntatis. ? Iam enim. nati-
vitas domini advenerat, et loseph perrexerat quaerere obste-
trices. Qui cum invenisset, reversus est ad speluncam et in-

C om quidam | B epparuit εἰ angelus damini, indutus | C veste splendida, εἰ
dixit | C om esse | de quibus - - Maria: C quae audisti dicentem Mariam | C
quia recessi, | C quia access. el pr. factus est ad dominum | promisit: B add
deus | D om ἐπ semine | Abraam et Abrühae: sic plane codd. | € benediotio
omn. geni. tribuatur

2. Hoc loco in A est caput XIIIT. | B angelus domini | C adven. pa-
rendi | descenderet: A discederet | B et subterraneam speluncam intraret. C sic:
Et praecepit descendere de animali Mariam et ingredi in speluncam eublerraneam , ín
qua luz non fuit unquam | tenebrae: C add fuerunt |. recipere non poterat: C pe-
nitus non habebat | C Ad ingressum vtro Moriac coepit. ioa. $pelunca. splendorem
habere, ei quasi sol. ibi esset, sia tola fulgorem lucis ostendere ; εἰ quasi essel ibi
hora diei sexta , ita eandem speluncam luz divina illusiravil; neo in die nec in mocle
lux ibi divina defuit quamdiu ibi Maria fuit. | C quem circumded. angeli nascentem
et nalum adorav. dicentes .

3. C Jam enim dudum ios. perrezerat ad. quaerendam (D -das) obsieiricem
(D -ces): qui cum reversus. eset ad. speluncam, Moria iam infantem. genuerat. |

PSBUDO -MATTHAE! EYANGELIUM. 75

vemtt cum Maria infantem quem genuerat. Et dixit loseph ad
beatam Mariam Ego Zelomi et Salome adduxi tibi obstetrices,
quae stant foris ante ostium speluncae, prae nimio splendore
non audentes huc iugredi. — Audiens autem beata Maria sub-
ns&. Cui loseph dixit Noli subridere, sed cauta esto ut te
visitent, ne forte indigeas medicina. — Tunc inssit eas intrare
ad se. Cumque ingressa fuisset Zelomi, Salome non ingressa,
dixit Zelomi ad Mariam Dimitte. ine ut tangam te. Cumque
se scrulari permisisset, exclamavit voce magna obstetrix et
dixit Domine domiue magne, miserere. Nunquam hoc au-
ditum est nec in suspicione habitum αἱ mamillae cuiusquam
plenae sint lacte et natus masculus matrem suam virginem
ostendat. Sed et nulla sanguinis pollutio facta est in nascente;
nullus dolor in parturiente. Virgo concepit, virgo peperit et
virgo permansit. * Audiens autem hanc vocem Salome dixit
Permitte ut palpem te et probem utrum verum dixerit Zelonni.
Cumque beata Maria se permisisset ab ea palpari, misit ma-
num suam Salome. :Dum autem manum suam a palpitatione
reiraheret, aruit manus eius, et prae nimio dolore coepit
flere vehementer et angustia, clamando dicens Domine deus,
lu nosti quia semper te timui, et omnes pauperes sine retri-

Et dizit: A om Et | C om beatam | C Ego tibi Zelemi (D ut videtur. Zaelem)
εἰ Salomen obst. add. quae foris ante spel. stant e& prae spl. nimio hic non possunt
introire. | C Aud. autem haec Maria subr. Et dizit ad eam los. | A om sed | C
om ui le visitent | medicina: B curamine | eas ínirare: C unam ez illis introire |
C Cumque ingr. esset. Zelemi , ad. Mariam dizit | se scrut. (B tangi) permisissel:
C permisiss. se Mar. tangi | B Domine deus meus: nunquam | C om magne | €
adhuc hoc nec audivi nec ἐπ suspicionem habui ut. mamillae plenae sint lacte | C
Nalla poll. in nascentem (asta est, - — ín parturientem | εἰ (B add post partum) v.
permansit: C. virgo permanet

4. C om autem | C alia obsietriz nomine Salome | Permitte - - Zelomi: B
Quod audio, nisi probavero, cerle non credam. Ingressa ad bealam virginem dizit
Volo probare palpando ie utrum verum si! quod dizit Zelomi . . C Quod ego audio
won credam , nisi forie $psa (D donec et ipsa) próbavero. Εἰ ingressa Salome ad
Mariam dixit Permille me ut palpem ie et probem uirum verum dixeril Zeiemi. | C
Cumque permisisset Mar. ui eam (D se) palparet | misit manum suam Salome: haec
A praetermittit | dum autem etc: C εἰ cum misissel εἰ tangeret, sialim exaruil
w.e. | C om nimio | C vehementissime | Cel clamare et dicere | C om deus |
d emnes cum BC .- ἃ homines | D sine retributionis munere ... C sine acceptione

76 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

butione caravi, de vidua et orphano nihil accepi, et inopem
a me ire vacnum non dimisi. Et ecce. misera facta sum pro-
pier incredulitatem. meam, quia sine causa tentare volui vir-
ginem. tuam. :

3 Cum haec diceret, apparuit iuxta eam iuvenis quidam
valde splendidus dicens et Accede ad mfautem et adora eum
eL tange de manu tua, et ipse salvabit te: quia ipse est sal.
vator seculi et omnium in se sperantium. Quae confestim ad
infantem accessit, et àadoraus eum teligit fimbriam pannorum
i quibus infans erat involutus, et statim manus elus sanata
est. Et exiens foras coepit clamare diceus magnalia quae
viderat et quae passa fuerat, et quemadmodum curata fuerat,
Ma ut per praedicationem eius multi crederent.

5 Nam et pastores ovium asserebant se angelos vidisse
in medio noctis hymnum dicentes, deum coeli laudantes et
benedicentes, et dicentes quia natus est salvator omnium, qui
est Christus dominus, in. quo restituetur salus Israel.

7 Sed et stella ingens a vespere usque ad matutinum su-
per speluncam splendebat, cuius magnitudo nunquam visa
fuerat ab origine mundi. ΕἸ prophetae qui erant in Ierusa-
lem hanc stellam. dicebant Christi nativitatem indicare, qui
restaurare promissionem non solum Istael! sed et omnibus
gentibus.

relributionum | orphano cum ABD; C orphuna | C nunquam dimisi omisso ire |
C quia ausa fui temptare 1 virginem tuam: A solus add quae venit lumen verum
el post partum virgo permansit

9. Hoc loco in A est caput XV. | C Cumque | C iuxta illam iuvenis
splendidus | et (B aique vestimenta eius) tange de: C el continge | salvabit te: C
solus sanabit eam | (ὁ Et confestim — - access. Salome | C fimbrias | B in qui-
bus a sancla Maria matre erat involutus | C et dicere magnalia virtutum quae | vi-
derat: B add ἐπ spelunca | curata fuerat: C om fuerat | per: C ad

6. Hoc loco A habet caput XVI. | past. ovium: B past. qui erant in regione
illa cusiodienles gregem suum | ín medio noctis: B add silentio, et audivisse | deum
coeli (C Helye) laudantes (D laudate) el benedicentes (D benedicite) εἰ dicenies (D
haec om) - - salvator omnium: B Gloria ín excelsis deo εἰ in terra. pax hominibus
bonae voluntatis. Qui εἰ dixerunt Natus est nobis hodie salv. mundi | Christ. domi-
nus: D add ἐπ civitate David | salus Israel: C omne regnum Isr.- .

7. Hocloco in A incipit capat XVII. | ad matutinum: C ad mane | C qui
fueran! | C non solum Israel sed οἱ omnium genium | sed et omnibus: Α sed. in
omnibus

PSEUDO - ΜΑΤΤΗΛΕΙ͂ EVANGELIUM. 77

CaPUT XIV.

Tertia autem die nativitatis domini nostri Iesu Christi
beatissima Maria egressa est de spelunca, et ingressa staba-
lum posuit puerum suum in praesepio, quem bos et asinus
adoraverunt. Tunc adunpletum est. quod. dictum | est. per
Isaiam prophetam dicentem Cognovit bos possessorem suum
et asinus praesepe domini su). ]psa ergo animalia, bos et
asinus, in medio eum habentes incessanter adorabant eum.
Tunc impletum est quod dictum est per Abacuc prophetam
dicentem Io medio duorum animalium innotesceris. In eo.
dem loco moratus est loseph cum Maria. tribus. diebus.

CAPUT XV. mn»

! Sexta autem die ingressi sunt Bethleem, ubi impleve-
runt septimam diem. Octavo vero die circumcidentes pue-
rum, vocatum est nomen eius lesus, quod vocatum est ab
angelo antequam m utero conciperetur, Postquam autem mi-
pleti sunt dies purgationis Mariae, secundum legem Moysi,
tenc: duxit loseph infantem ad templum domiui. | Cumque
accepisset. parhithomum infans — parhithomüs id est cir-
cumcisio —., obtulerunt pro eo par turtürum aut duos pullos
columbarum.

XIV. C Tertio | - C om nosiri Ies. Chr. | C beala | C ingr. est stab. εἰ po-
suit | C om suum | ín praesepio: B add quia non erat ei locus magis aptus in
diversorio conditus | quem -- - adoraverunt: BC Tunc (C Et) - - ador. eum | Ipsa
ergo: C Ipsa autem, D Ipsa enim | animalia: C add id esl, D seilicet 1 eum
habenies: A stantes || Tunc impleium (C adimpl.): B Et timc et émpl. | Abacuc:
Thilo (ex C ut videtur) Habacuc | énnolesceris: B. cognosceris | C In eodem au-
tem | C loseph εἰ Maria cum infante .. B Ios. et beata virgo Maria cum puero

XV, Il. CD Sexto aulem (D om) die cum beata María ingressus est loseph. ᾿
BelM. | ubi impleverunt - - parhilhomum (servavi codicis. scripturám ; ibidem post
est parhyihouus) - — oblulerunt. pro eo: C ubi impletis triginla diebus duxit infantem
ud templum domini, et obtulerunt pro eo .. D tubi octavo die cireumciderunt puerum,
ef vocatum est nomen eius lesus. Tertio decimo vero die venerunt magi ab oriente in
Hierosolymis etc cf. caput apud nos XVI. Magorum vero historiam in cod. D
excipiunt verba haec: Impletis (gitur quadraginta. diebus Ioseph duzil infantem in
lemplum domini , et obtulerunt pro €0 etc usque finem capitie nostri XV. | aut
dus; BCD et duos | columbarum: B add sicut scriptum est in lege domini.

78 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

? Erat autem in templo vir quidam dei, perfectus et
iustus, cui uomen Symeon, annorum centum duodecim. Hic
responsum a domino acceperat quia non gustaret mortem nisi
videret Christum filium dei viventem: in carne. Hic cum vi-
disset infantem, exclamavit voee magna dicens Visitavit deus
plebem suam, et implevit dominus promissionem suam. Kt
festinaus adoravit eum. Et post hoc suscepit eum in pallium
suum et osculans pedes eius dixit Nunc dimittis servum tuum,
domine, secundum verbum tuum in pace, quia viderunt oculi
mei salutare tuum, quod parasti aute faciem omnium popu-
lerum, lumen ad revelationem gentiam. et gloriam plebis tuae.
Israel.

3 Erat quoque in templo domini Ánna prophetissa, filia
Phanuel, de tribu Ásser, quae vixerat cum viro suo annos
seplem a.virginitate sua: et haec vidua erat iam per annos
octoginta quattuor: quae nunquam discessit a templo domiui,
ieiuniis vacans et orationibus. Haec quoque similiter adora-
bat infantem dicens quoniam in isto est redemptio seculi.

2. Hic in codice A est capot XX. | vir quidam (C om) - - iustus: B quidam
homo iustus et timoratus | C nomine Simeon | C ann. cent. tredecim .. B om | B a
spiritu sancto acceperat | C quod non gustasset - - vidisset - - dei filium ín carne
(D add viventem) .. B non visurum se morlem nisi prius videret Christum dominum
in facie | Hic: C Qui | Visitavit - - dominus (Δ om) promiss. suam: B Visitavü
εἰ fecit redemptionem plebis suae Israel benedictus dominus deus noster | fesiinans:
B add se ad. portam templi | ador. eum: B add osculans palmas eius | Et post hoc
(C haec) suscepit (C. suscipiens) eum ín pallium suum (C in pallio suo) et (C ado-
ravit eum ilerum εἰ) osculans (C osculabaiur) pedes (C plantas) eius dixit. (C di-
cens): B Et accepit in ulnas suas et dixit | A om domine | Israel: B add. Et cum
CXII esset. annorum εἰ vix posset se ipsum regere, poriavit. puerum ín ulnis suis
usque ad altare templi domini. Senex puerum poriabal, sed puer senem regebat.
Tunc locutus esi lesus dicens Exaudita est oratio fua, Symeon. Εἰ stupefacti suut
omnes magisiri templi de verbo quod infans loculus eral.

8. ΔΗ. l. habet caput XXI. | G Erat autem in | BC om prophetissa | C
annis septem | C om a (B in) virgin. sua | B erat: quae nori disoedebat a. templo
domini (C dei) LXXX annis ieiun. etc | Haec quoque similiter adorab. (C Haec
accedens adorabat) -- — seculi .. B Quae dizit Ecce positus esl ín ruinam εἰ in resur-
vectionem multorum in Israel: ipsius animam pertransibit! gladius, ul revelentur ex
euliis cordibus cogitationes: qui seculi redemptio esi. Tunc reversi sunt cum eo pa-
rentes eius in. Belhleem.

*

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 79

CaPUT XVI.

! 'Transacto vero secundo anno venerunt magi ab.oriente
lerusolimam, magna deferentes munera. Qui instanter in-
terrogaverunt ludaeos dicentes Ubi est rex qui natus est vo-
bis? Vidimus enim stellam eius in oriente, et venimus ad-
orare eum. — Haec autem opinio pervenit ad Herodem regem,
el ila eum terruit ut congregaret scribas et Pharisaeos et po-
puli doctores, inquirens ab eis ubi Christum nasciturum pro-
phetae praedixerunt. Αἱ illi dixerunt In Bethleem [udae.
Scriptum est enim Et tu Bethleem, terra luda, nequaquam
minima es in principibus Iuda; ex te enim exiet dux qui re-
gat populum meum Israel. Tunc Herodes rex vocavit magos
ad se et diligenter inquisivit ab eis quando eis apparuit stella.
Deinde miitens eos in Bethleem dizit lte et interrogate dili-
genter de puero; et cum inveneritis, renuntiate mihi, ut et
ego veniens adorem eum.

? Euntibus autem niagis in via apparuit eis stella, quae
quasi dux eis erat, antecedens eos quousque pervenirent ubi
puer erat. Videntes autem stellam magi gavis) sunt. gaudio
magno, et intrantes in domum invenerunt infantem lesum
sedenlem in sinu matris. Tunc aperuerunt thesauros suos,

——À»

XVI, 1. Transacto vero secundo anno venerunt: B. Et transactis duobus annis
ecce venerunt .. C. Transactis autem duobus diebus venerunt ... D (ut iam relutum
est) Teriie decimo vero die venerunt | Ferusolimam: C Hieroselymam , D ín Hiero-
solymis | D afferenies | vobís: C nobis (?) | stellam eius: A om eius | C om
in eriente | B εἰ venimus oum mugeribus | C Haec opinio perterruit omnes (D Iu-
deos) ; ei misil Herodes ad scribas . . B Haec verbg terruerunt omnes Iudaeos. Et
func Herodes congregavit scribas | C ut inquireret ab eis | C prophela nasciturum
praedizerat | judae (codex Jude) cum ABD; C om | BC Sic enim scriptum est
(B add per propheiam) Et (B om) íu | luda bis: B lude bis | enim cum BC;
A om | C qui reget | Tunc Herodes — — ad se. (C om) - - áb eis (C 0m) - -
deinde millens (C el misil) cos in (C ad) Belhi. dixit (C dicens): B Deinde quia
magi sellam quam. viderant dum venirent lerusolimam ad Herodem in astris aspicere
won valebani , dizit eis | D εἰ mihi (?) rogaie .. in C plura male desunt | C ἐπ
vnerüis eum | B in fine add Hoc autem dicebat ul tpsum fraudulenter perderet,

2. ἐπ via: D om | eis: C om | C siella, et quasi quae ducatum praestaret
ilis, da aniecedebat eos ec ] G et ingressi domum | B énvenerunt puerum cum
Maria matre eius, εἰ procidenles adoraverurst eum |. Tunc aperuerunt -- - magnis

80 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

et magnis inuneribus muneraverunt beatam Mariam et Ioseph.
Ipsi autem infanti obtulerunt singuli singulos aureos: simi-
. liter unus aurum, alius thus, tertius vero myrrham. Qui
cum ad Herodem regem vellent redire, in somnis ab angelo
moniti sunt ne redirent ad Herodem: et per aliam viam re-
vers) sunt in regionem suam.

CAPUT XVII.

! Videns autem Herodes quod illusus esset a magis, ia-
flatum est cor eius, et inisit per omnes vias volens eos capere
et interficere. Quos cum penitus non inveniret, denuo misit
in Bethleem et omnes fines eius, et occidit omnes. pueros
quos invenit a bimatu et infra, secundum tempus quod ex-
quisiverat a magis.

* Ante unum vero diem quam hoc fieret, admonitus est
Ioseph in somnis ab angelo domini qui dixit ei Tolle Mariam
et infantem, et per viam eremi perge in Egyptum. — loseph
autem secundum angeli dictum ivit.

—

(C ingentibus) muneribus - beatam (C om) - - singuli: B et apertis- thesauris suis
obtulerunt ei munera | singulos aureos (ita AC; D munera): similiter (unus A si-
militer post haec aurum , thus el. mirram; similiter) unus - — myrrham (codd. mir-
ram) .. B pro his Guaspar mirram, Melchion (Melchior?) thus, Balthasar aurum |
"C reverti vellent, admoniti sunt in somniis (?) ne εἰ per aliam: C praem Rli autem
adoraverunt infantem cum omni gaudio

XVII, 1. Quae priore sectione huius capitis traduntur, ea codex A capiti
quod praecedit annexa habet. | Videns autem Herodes: D Anno sequenti Herodes
rediens a Roma cum videret | per omnes vias: B add et confines regni sui | non
inveniret: C invenire non potuisset | C om denuo | C ad Bethleem [εἰ omnes fines
(B confines) eius .. D et ín omnibus finibus eius .. C om | C et omnes occidit ἐπ--
[antes | quos invenit .. D qui erant ἐπ eis .. GC om

2. Hoc loco in A incipit caput XXIIT., quod complectitur omnia quae
apud nos sequuntur usque ad initium capitis XX. | C (non item D) om ín 90--
mnis | C dixit illi | G perge et vade | Ios. autem (D vero) - - ivit: C om | B
vero hanc sectionem sic habet: Sed deus omnipotens, qui scil omnia antequam
fan, ammonuit .per angelum suum loseph in somnis dicens Surge el tolle puerum
εἰ matrem eius εἰ fuge in. Egiptum, εἰ esto ibi usque quo dicam tibi: futurum est
enim uL Herodes quaerat. puerum ad. perdendum. Tunc loseph imposuit beatam vítr--
ginem cum puero super iumentum , et ipse super aliud ascendit , εἰ arripuil iler per
moniana el per deserium , ul in. Egiplum securus perveniret: non enim per mariti
sam propler insidias pergere voluerunt.

PSEUDO -MATTHAEI EVANGELIUM, ΄ 81

CAPUT XVIII.

Cumque venissent ad quandam speluncam et vellent in

ea requiescere, descendit beata Maria dt iumento, et sedens
tenebat puerum lesum in gremio suo. Erant autem cum Io-
seph tres pueri et cum Maria quaedam puella simul iter agen-
tes... Et ecce subito de spelunca egressi sunt multi dracones,
quos videntes pueri prae nimio timore exclamaverunt. Tunc
descendens lesus de gremio matris suae, pedibus suis stetit
ante dracones: illi vero adoráverunt lesum; deinde recesse-
runt ab eis. Tunc adimpletum est quod dictum est pér Da-
vid prephetam dicentem Laudate dominum de terra dracones,
dracones εἰ omnes abyssi. lpse autem infantulus Iesus am-
bulans ante eos praecepit eis ut nulli hominum nocerent, Sed
Maria et Ioseph valde timebant ne forte infantulus laederetur
a draconibus. — Quibus lesus ait Nolite timere, nec me con-
Siderate quia infantulus sum: ego enim perfectus fui semper
et sum; necesse est ut omnes ferae silvarum mansuescant
ante me.

CAPUT XIX.

! Similiter leones et pardi adorabaut eum et comitaban-
tur cum eis in deserto: quocumque loseph et beata Martia
ibant, antecedebant eos, ostendentes viam et imclinantes ca-
pita sua; servitiumque caudis adulantibus exhibentes grandi

XVIII. B Cumque pervenissent (A venisset et vellet) ad deserium ad quandam
speluncam .. C. Cumque pervenissent (D Cum aulem venissent) ad sp. quand. | C
om begia | tenebat : C habebat | C (non item D) om quaedam | C om simul |
C (non item D) om prae nimio timore | C om suae | C illi autem adoraverunt
eum, εἰ cum adorassent abierunt | C (non item D) om David | C om dracones
εἰ omn, abyssi | C. Ipse autem infantulus ambulabat anté eos et praecepit iis | valde
lanebant: C in gravi pavore erant | C (uon item D) ait Nolite me considerare | C
tgo enim vir perf. sum , el necesse est
XIX, 1. C Similiter autem et leones |. pardi: B add aique aliarum ferarum
gewra | adorabant — - Quocumque (C Quacunque) los. εἰ be. Mar. (C Maria et
la) ibani - - viam: B conveniebant εἰ anlecedebant eos. per desertum. ostend. eis
rim | ef inclinantes - - adorabant eum: (^ εἰ inclin. cap. sua. adorabant lesum ..
Evaug. apocr. ed. 'T'ischendorf. 6

8 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

cum reverentia adorabant eum. Primo autem ut vidit Maria
leones et pardos circa eos venientes et varia ferarum genera,
vehementer expavit. Cui infans lesus laeto vultu in faciem
eius respiciens dixit Noli timere, mater: non enim ad iniu-
riam tuam veniunt, sed ad obsequium tuum et meum venire
festinant. . Ex his dictis amputavit timorem de corde ipsius.
ἃ Ambulabant autem leones.simul cum eis οἱ cum bobus et
asinis et:summariis qui ei$ necessaria portabant, et nullum
laedebant quamvis simul manerent; sed erant mansueti inter
oves et arietes, quos secum de [udaea adduxerant et secum
habebant. Inter lupos: ambalabant et nihil formidabant, et
nullus ab alio laedebatur. Tunc adimpletum est quod dictum
est per prophetam Lupi cum agnis pascentur; leo et bos si-
mul paleas comedent. — Erant simul duo boves et plaustrum
in quo necessaria portabant, quos leones dirigebant in iti-
nere eorum.

CAPUT XX.

! Factum est autem die tertia profectionis suae ambu-
lantibus eis ut beata Maria nimio calore solis fatigaretur in
eremo, et videns arborem palmae dixit ad [oseph Quiescam
paululum sub umbra arboris huius. — Ioseph itaque festinans
duxit eam ad palmam et descendere fecit eam. de iumento.

B plane om | C (non item D) Prima aulem die vidil - — εἰ expavit | C om et
pardes | C circa se | C om vehementer |. C expavit. In cuius faciem énfans Ie-
sus laelo vullu aspiciens dixit | C om veniuni, item el meum | Ez (C Et) his - -
de corde ipsius (C de cordibus eorum): B om

2. bobus et asinis: A asinibus (sic) et bobus | C quae iis necessaria erant
poriantibus | C quamvis ipsi | ab alio: C ab aliquo | Ambulabant autem - -
αὖ alio iaedebalur: pro his omnibus B habet Simul cum eis et cum somariis lupi
erani αἱ pecora | B per Ieremiam prophetam | B. Lupi autem cum agno | B simul
ewmedent paleas | comedent: C vesceniur | C Erant autem duo | C portabantwr,
omissis quos leones -- — eorum.

XX,1. C in die. Idem om ambulantib. eis εἰ beata; idem habet ardore
solis | nimio: A nimium | B Factum est aulem cum die - - suae aqua ín ydribus
(aydrig) deficeret && beata. M..prae nimio calore esset fatigata , dizit Quiescam | C
em palmae | C aliquantulemm sub. umbra eius | C los. autem. festin. | C om

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM: 83

Cumque resedisset ibi beata Maria, respiciens ad comam pal.
mae vidit eam plenam pomis, et dixit ad Ioseph Desidero ut
fieri posset ut ex istis fructibus huius. palmae perciperem. Et
ait ad eam Ioseph Miror hoc te dicere, cum videas quantae
sit altitudinis palma ista, et quod tu de palmae fructibus co-
pitas edere. Ego magis de aquae penuria cogite, quae nobis
iam defecit 1n utribus, et non habemus unde nos et iumenta
refocillare valeamus. 2. Tunc mfantulus lesus laeto voltu im
simu imatris suae residens ait ad: palmam Flecte arbor ramos
tuos, et de fructu tuo refice matrem meam. Εἰ confestim ad
hanc vocem inclinavit palma cacumen suum usque ad plantas
beatae Mariae, et collegerunt ex ea fructus quibus omnes re-
fecti sunt. Postquam vero collegerunt omnia poma eius, in-
clinata manebat, expectans ut eius ad imperium. resurgeret
ad cuius imperium fuerat inclinata. Tunc Iesus dixit ad. eam
Erige te, palma, et confortare et esto consors arborum mea-
rum quae sunt in paradiso patris mei. Et aperi ex radicibus
tuis veuam aquae quae absconsa est in terra, et fluant aquae
ad satietatem nostram ex ea. Quae statim erecta est, et coe-
pit ad radicem eius fons aquarum egredi limpidissimus, fri-
gidissimus et lucidissimus nimis. Videntes autem aquae fon-
tem gavisi sunt gdudio magno, et satiati. sunt ipsi et omnia
3umenta et bestiae: unde gratias egerunt deo.
$bi beata | C respexit - -- vidensque - - pomis dixit | pomis: B add quae dattuli
vocantur | € Desiderium mihi est, si feri posset, ut | C om istis | C quantam
allitudinem habeant rami palmae huius { σὲ quod. (D quidem) iu - - cogito: C
(prioribus omissis) fgo autem gravissime de aqua cogito | B om quae mobis -- --
in uiribus | εἰ non: B quoniam non | C unde vos epiere aui. nos ipsos vefootl
debeamus,

2. C qafris suae Mariae virginis | residens (A auwdiens?): C om |] Flecte
(C 'Reflecte, D Flectere) arbor ramos (80$. (oum BC; D om; A palmam. B add
ad tetram) | BC de fructibus tus | matrem meam: B add ef nos [ Et confestim:
C Statim | B usque ad (errum el usque dd. palmas Mariae virginis | C et estii-
gentes ez. ea fructus quos habebat omnes referti sunt | “ὦ Postea vero quam collecta
'suM6 | C eius &nperio surg. cuius imperio f. declinata | C Apert autem | GC venam
quae oeculia (D abscondita) est | Ὁ. fluat es ea aqua ad | € Et statim erecta est
palma, ei coeperunt. per radices eius egredi fontes aquarum limpidéssimé εἰ frigidi et

duleissimi nimis. Videntes autem (A om) fontes aquarum | C saliati sunt cum omni-
bus iumentis οἱ hominibus (D bestiis suis) gratias agentes deo.

6*

A |

84 PSEUDO - ΜΑΤΤΉΛΕΙ EVANGELIUM.

CaPUT XXI.

Die vero altera cum inde proficiscerentur, et in hora qua
iter agere coeperunt lesus ad palmam conversus dixit Hoc
privilegium do tibi, palma, ut unus ex ramis tuis transfera-
tar ab angelis meis et plantetur in paradiso patris mei. Hanc
autem benedictionem in te conferam ut omnes quicumque iu
aliquo cerlamine vicerint, dicatur eis Pervenistis ad palmam
victoriae. Haec eo loquente, ecce angelus domini apparuit
stans super arborem palmae, et auferens unum ex ramis eius
volavit ad coelum, habeus ramum in manu sua. Quod vi-
dentes: ceciderunt in. faciem. suam οἱ facti sunt. velut mortui.
Quibus Iesus locutus est dicens Quare tenet formido corda
vestra? Án nescitis quia palma haec, quam feci transferri
in paradisum, parata erit omnibus sanctis in loco deliciarurà,
sicut nobis perata fuit in huius loco solitudinis? ΑἹ illi gan-
dio repleti sunt, et fortes effecti surrexerunt. omnes.

CAPUT XXII.

! Post haec iter agentibus ipsis dixit Ioseph ad Iesum
Domine, calor iste decoquit nos: si tibi placet, viam tenea-
mus iuxta mare, ut possimus per civitates maritimas requie-
scere. Dixit ei lesus Noli timere, loseph; ego viam vobis
breviabo, ut quod spatio triginta dierum ituri eratis, in hac

XXI. Quae hoc capite coutimentur, codex A annexa habet oapiti priori. |
C Die autem altera profecti sunt; et in hora - - ait Hoc ex praecepto meo tibi dico,
palma - -- de ramis luis | A Hanc bened. meam | D qui in aliquo bono ceri. vi-
eerint .. C qui ceriamine positi vicerint | A Haec autem eo | Ο et volans per me-
dium coelum , habens ramum arboris palmae ín manu sua | C Cumque haec vide-
rent, [facli sunt velut mortui. Tunc Ies. loc. est ad. eós dicens Quare form. obtinuit
cor vesirum2 | C ín paradiso, erit | C sicul vobis - — in loco deserti huius 1 C
om At illi - - -omnes.

XXII, 1. C Et dum (D Cum autem) iler agerent, dieit ei Ioseph | C calor
nimis | decequit nos: B add .et valde difficile est nobis ire in Egyptum propter mon-
tana deseri; adhuc XXXVII diebus usque in. Egyplum oporteret nos ambulare. | C
teneamus viam maris (non item D) - - requiesoendo transire | C ego vobis man-
siones brev. ita ul quod. per (rig. dies vobis perpetrandum (cod. perperandum) | erat,

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 85

una die perficiatis.. Haec illis loqueutibus, ecce prospicientes
montes Egyptios et eius civitates videre coeperunt.

* Et gaudentes οἱ exultantes devenerunt in. finibus Her.
mopolis, et in quandam civitatem Egypti quae Sotinen dicitur
ingressi sunt: et quia in ea nullus erat notus a quo petissent
hospitium, templum ingressi sunt quod capitolium Egypti
vocabatur. In quo templo trecenta quinquaginta. quinque
idola posita erant, quibus singulis diebus honor deitatis in
sacrilegis perbibebatur. | Egyptii vero. eiusdem civitatis in-
gressi sunt capitolium, in quo eos admonebant sacerdotes
quot singulis diebus secundum honorem deitatis eorum obtu-
lissent. sacrificia. '

-

ín hac una dieá mansiuncula pertingatis. | Adhuc eo loquenie ecce perspicientes. pidere
coeperunt monies Eg. et civ. eius.

2. devenerunt - - el (4 om) in - - quae Solinen (B Sotrina) dicilur (A om)
ingressi sunt. (B. add vespertina diet horay . . C in unam ex oivitatibus (D ín qua-
dam civitate) quae Sotinen dicilur ingressi sunt | quia: C quoniam | C apud quem
potuissent hospilari - - quod Aegyplii eiusdem civitatis Capitolium vocabanl : in quo
diebus singulis honor deitatis sacrilegis praebebatur. Idem om reliqua. Egypti vero
— - sacrificia. ι

In codice B post verba nullus erat nolus longe a textu nostro diversa legun-
tur. Pergitur enim sic: ín cuius hospitio declinarent, in domo cuiusdam ludaei
(viduue? — Cf. infra- extrema verba cap. XXIV. in cod. D; item cap. X Xa. ex
cod. B) hospitali sunt. Εἰ cum in eadem domo solarium esset, εἰ multitudo puero-
rum ad lesum venissent αὐ selarium illud ubi erat, quidam de infantulis impulsit
unum de pueris de solario, qui cadens ad terram morluus. est. Εἰ cum parentes
wmaoriui cucurrissent, pueros inlerroganies qui eum. praecipitaverat de solario, unus
post alium. affirmabat quia lesus praecipitaverat eum. — Hoc autem dicebant, non
quia ignolus-erai eis et advena, [sed] ut manifestaretur potentia virlutis eius. ΕἸ
. hoc factum est. Tunc pürehntes. moriui clamabant contra Ioseph et. contra beatafn vir-
ginem dicentes Filius vester filium meum interfecit, εἰ mortuus esti. Non potestit: ma-
nus nosiras evadere, quin inlerficiamus (cod. - cimus) vos. ᾿ lesus autem tacebat-el
&on ei$ respondebat. — Venerunt. autem ad. lesum Maria εἰ loseph et. dixerunt. ei Mi-
serere, miserere domine. In ierra enim sumus extranea, et isti clamant contra nos.
Tunc lesus descendit de solario , vocavit nomen pueri qui ducebat super terram εἰ
dixit Zeno. Qui respondit Domine. — Dízitque illl Iesus Utrum praecipilaverim te de
solario, dic modo coram omnibus ; in conspectu omnium verilas declaretur. Αἱ dile
dizit Non me praecipttasti tu, domine. Tunc. parentes mortui rogantes Iesum dice-
bdnt Dic ergo ut ostetdat. nobis ipsum qui de solario eum imputit. Dixit lesus Hoc
nullatenus faciam quod dititis: satis sit vobis quod non est inveniü in me intquilas.
Twnc. coepit ipsum rogaré beata virjo ut moriuum puerum pro eo. quod venerüt ad
videhdum cum resuscitaret. Dixit Iesus matri suae Quodcunque volueris, mater, ego
semper faciam. Tunc dizit Zeno, surge ei ποῖ mori sed. vive. Qui slatim se super

'86 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

CapruT XXIII.

Factum est autem cum beatissima Maria cum infantulo
templum fuisset ingressa, universa idola prostrata sunt in
terram, ita ut omnia convulsa iacerent penitus et confracta in
faciem suam; et sic se nihil esse evidenter docuerunt. Tuuc
adimpletum est quod dictum est per prophetam Isaiam Ecce
dominüs veuiet super nubem levem et ingredietur Egyptum,
et movebuntur a facie eius omnia manufacta Egyptiorum,

CaprUT XXIV. -

Tunc cum Áffrodosio duci civitatis illius nuntiatum fuis-
set, cum universo exercitu suo venit ad templum. Pontifices
vero templi ut viderunt quod Áffrodosio cum universo exer-
citu suo venit ad templum, properare putabant se tantum
vindictam videre iu iis quorum causa dii corruerant. Ille au-
tem ingressus templum, ut vidit omnia idola in facies suas
prostrata iacere, accessit ad beatam Mariam quae in sinu suo

pedes suos erexit. Illi auiem de civi(ate quae Soirina dicilur laudaverunt. dominum
dicentes Hic puer vere esi salvator mundi; beatam Mariam , Ioseph et alios qui cum
eis venerant cum 1«azima diligentia honorabant. Εἰ slelerunt in eadem civitate. per
unum annum. Quam historiam cf: cum iis quae infra capite XX XI. narrantur.
— XXII. D Factum -- -- beata M. cut inf. suo templ. fuisset ingressa, ut uni-
versa idola in lerra corruereni, ila ut omnia convulsa εἰ confr. in facies suas iace-
vent, ac si nihil essent: ne evidenlius aliquid praediceretur quam quod. impletum essei
quod proph. Isaias praedizerat .. Ο Faclum est ul ingressa Maria templum cum in-
fantulo univ. id. corruerent , εὐ omnia ipsa idola in facies suas comminuta sunt , ilg
αὐ nihil esse. evidentius praedicerelur. Nam (unc adimpl. est quod proph. praedize-
val .. B Factum est auiem, cum lesus esset trium annorum, simul cum maire eua
Maria capitolium ín lemplo idolorum Egypti ingressus est. Εἰ dum ingressus fuisset
templum illud, univ. id. prosiraia sunt etc | C om et ingred. Egyptum | C εἰ
commoveb. omnia manufacta Aeg. a fac. eius
XXIV. C Tunc Afrodisio (D Cum autem ab Afredisio) duci - - ad templum
et gum omnibus comilibus suis. | Pontifices - - viderunt (A viderent) quod (supplevi)
Affrodosto (sic utroque loco nomen istud in A scriptum est; io B fradosio) - --
venit (C Afrodisium - -- properantem) ad templum , properare (C om) putabant (C
- verunt) se tanium (C se omisso lantum) - - in iis (Cin ef) -— corruera . . B
pro his omnibns sic: pulans quia dii deo vindicíam facerént ad. culus ingressum
corruerant | ui vidit: C (non item D) et videns | C (non item D) ín faciem
suom in terra: iacere |. C ad Mariam εἰ adoravit infantem, quem. ipsa ín sinu sue

Ῥβξῦθο - ΜΑΤΤΗΛΕΙ͂ EVANGELIUM. 87

dominum portabat, et adorans eam ad. universum exercitum
suum et ad omnes amicos suos dixit Nisi hic deus esset deo-
rum nostrorum, dii nostri coram eo in facies suas minime
cecidissent, neque in eius conspectu prostrati jacerent; unde
eum dominum suum [aciti. protestantur. Nos ergo deos uo-
stros quod videmus facere, nisi cautius fecerimus omnes, po.
terimus periculum eius indignationis incurrere et universi in
interitum devenire, sicut conübgit Pharaoni. regi Egyptiorum,
qui tantis virtutibus non credens cum omni exercitu suo in mare
demersus est. Tunc omnis popnlus eiusdem civitatis credidit
domino deo per lesum. Christum,

CAPUT XXV.

Nou post multum tempus dixit angelus ad loseph Be-
vertere in terram luda; mortim sunt qui quaerebant animam
pueri.

poriabat. Εἰ cum adorasset eum, alloouius est universum exercitum suum ei amioos
suos dicens | deorum nostrorum: BC om; sed B add mon resuscilasset. £eponom
puerum qui cecidi! de solario, pergitque (sine copula) dii isti in facies suas ctc | C
iacereni ; dominum enim suum esse | C quod deos mnosiros vidimus facere, nisi cauti
el sollicifi fecerimus, omnes indigsnglionis eius in periculum incurrere poterimus | in
ierit, devenire (ita etiam D): C in $nleril. morlis cademus | sicut. (D sic enim)
-- in mare (D in mari) - - credidi -- — per I. Chríst. (B pro credidit - - Christ.
sic: adorarerunt Jesum Christum dicentes Benedicamus deum coeli qui magnum pro-
phelam dedit nobis ex Israel) cum ABD.; C breviter sic: sicul evenil Pharaoni regi,
qui deum qudire contemsit
. . XXV. Non posi mullum - - mortui (C add enim) - - pueri cum AC... D
Jaseph auiem εἰ Maria hospitium acceperunt in. domo cuiusdam viduae, feceruntque
amumn i» eodem loco .. De B vide infra sub XXVc. ΝΞ
Haec apud Thilonem ex codice C capiti XXIV. annexa sunt. Neque magis
in codice A a praecedentibus seiunguntur. In B vero tum demum sequuntur
postqnam plura quae ante reditum ex Egypto accidisse dicuntur scripta suut.
De quibus ea quae B solus habet, huic capiti XX V, inferenda videbantur. Le-
gantur ea quidem jn ipso codice post caput nostrum XXYVI., cuius historiam et
ipsam reditum ex Egypto praegressam poni clarum est. Ceterum D codicem ad
codicis B similitudinem accedere iam iis probatur quae inde pro verbis Non post
mulum tempus etc allata sunt. Reliqua vero (non ita malta) ex codice D.a
Thiloue exscripta comferre praestabit cum capitibus quattuor prioribus evangelii
nostrj latini quod iris De pueritia Jesu secundum Thomam.
xXVa. Deambulgnie legu per ripam maris, piscem maris mortuum ac aridum
pid: qccepit. ipsum jn pelyim [etj praecepit ul galpitaret : qui statim in, aqua. coe-
pi huc εἰ illuc discurrere, , Videntes aylgm. vicini nuntiaverunt viduae, ín cuius. domo

88 PSEUDO - MATTHAEI RVANGELIUM,

CAPUT XXVI.

! Et factam est quod post regressionem lesu de Egypto,
cum esset in Galilaea, iam inchoante quarto aetatis auno, una
die sabbati ipse ludebat cum infantibus ad alveum Iordanis.
Cum ergo sedisset, fecit lesus sibi septem lacus de luto, qui-
bus singulis fecit araciunculas, per quas de.torrente ad suum
imperium aquas ducebat in lacum et iterum reducebat.. Tunc
unus ex infantibus illis, filius diaboli, animo invido clausit
aditus qui ministrabant aquas in lacus, et evertit quod ope- -
ratus fuerat lesus. Tunc dixit illi Iesus Vae tibi, fili mortis,
fili satanae. Opera quae operatus sum tu dissipas? Et statim
qui hoc fecerat mortuus est. ? Tunc seditiosa voce clama-
bant parentes mortui contra Mariam et loseph, dicentes eis
Filius vester maledixit filium nostrum, et mortuus est. Cum

fuerant. hospitati. Illa vero ut audivit, existimavit quod magi essent, [61] cum fe-
stinatione eiecit eos de domo sua. Cf. haec ad evangelii Thomae latini cap. primum.

XXVb. In illa quidem die exiens Iesus de civitate illa perrexit in agrum [εἰ]
tulit de spicis frumenti in manu sua. — Reversus ad civitatem illam posuit eas super
ígnem (riturans eas, εἰ coepit edere. Dedit aulem talem graliam illi agro ul singulis
annis cum fuerit. seminatus , lot modios graní domino suo reddal quot grana de ipso
sumseral. Faclumque est. C£. evangelii Thomae latini cap. decimum.

XXVc. Post haec angelus domini accessit ad loseph εἰ ad Mariam malrem
Jesu et. dixit ad eos Accipile puerum, revertimini in terram Israel: defuncti sunt enim
qui quaerebant. dnimam pueri.

XXV4. Surrexzerunt aulem (et] venerunt Nazaret, ubi Ioseph bona paterna
habebat εἰ possidebat. Εἰ cum factus essel. lesus annorum septem, facta est tran-
quillitas in, regno Herodis de omnibus illis qui quaerebant animam pueri. | Reversi in
BetMeem morabantur. ibi. ]am vero quae sequuontur Tunc accesserunt ad loseph
principes sacerdotum εἰ ad. Mariam, el rogaverunt eos ut puerum lesum —- — darent
ad addiscendum , infra adhibenda erunt ad caput XXXIX. et XXXVIII.

XXVI, 1. B sic: Et cum quadam die puer lesus exira muros civitatis oum
infantibus civitatis illius exiret, fn ripa maris super arenam in litore, ubi aquarum |
eonfluebant rivuli, duodecim lacus faciens, ad eius imperium de torrente aquae du-
cebantur ,; quamvis usque ad summum pleni fuissent cursus aquarum. | Quidam puer,
filius sacerdotis templi in quo idola confracia fuerant, accessit [animo] fnvido, et
fimio furore aditus qui ministrabant aquas ἐπ lacus, quos fecerat lesus, pedibus suis
evertit. Dixit ei O fli satanae, semen iniquitalis, pessime (sic), vere radices tuae
erunt. sihe humore, rami tui non ferentes fructum. — Videntibus celerís puer ille are-
factus est lotus. Extrema cf. ad cap. XXVII.

2. B pergit: Accesserunt ad bealam Mariam el Ioseph. parentes. pueri. mortui
(et] dixerunt Unde esi isle puer vester naius? — Manifesiavit verum esse quod dioit ;

PSEUDO - MATTHAE! EVANGELIUM, 89

andissent loseph et Maria, statim venerunt ad Iesum propter
seditionem parentum pueri et acenmulationem ludaeorum.
Sed loseph dixit secreto Mariae Ego non andeo illi dicere;
tu vero mone eum et dic Quare excitasti nobis odium populi,
εἰ sustinemus odium molestum hominum? | Et cum venisset
mater ad. eum, rogabat eum dicens Domine mi, quid faciendo
iste fecit ut moreretur? Át ille dixit Dignus erat morte, quia
dissipavit opera quae ego fueram operatus. ? Rogabat ergo
eum mater dicens Noli, domine mi, quia insurgunt in nos
omnes, Αἱ ille nolens matrem suam contristari, pede suo
dexiro percutiens nates mortui dixit ad eum Exurge, fili ini-
quitatis:-non enim dignus es intrare in requiem palris - mei,
quia dissipasti opera quae ego fui operatus. Tunc qui erat
moriuus surrexit et abiit. Iesus vero ad imperiuni suum per
aquae ductam aquas ducebat in lacus.

'CaPUT XXVII.

Et factum est quod post haee videntibus cunctis cepit
lutum de lacis quos fecerat lesus et ex eo fecit duodecim pas-
seres. Erat autem sabbatum quando fecit hoc Iesus, et in-
fantes plurimi erant cum eo. Cum ergo vidisset quidam de
Iudaeis enm hoc facientem, dixit ad Ioseph Ioseph, nonne
vides infantem lesum in sabbato operari quod ei facere non
licet? Fecit énim de luto duodecim passeres. Hoc audito

frequenter antequam. dicit , adimplelur. Maledizit flium nostrum, (et] mortuus est.
Unde !olle eum a nobis: non enim potestis híc habitare nobiscum ; aul oerte dooete ,
eum benedicere εἰ non maledicere. — Accedens. autem. Ioseph. ad lesum monebat eum
dictus Ul quid, Ali, mirabilia facis? Iam multi sunt contra nos propter te,-et eo-
rum molestias sustinemus. — Respondit illi lesus Nullus filius sapiens nisi quem eru-
dieril paler eius , et talis filius non nocet nisi male agentibus. Tunc congregati sunt
omnes parentes mortui et aceusabant Jesum. — Ioseph perterritus. est. nimis, timens cla-
torem seditionás parentum morlui, [et] dicil sanclae Mariae secreto sermone Voea
fu illum, dic illi quia nobis excitavit odium populi. Tuno molter eius rogabat eum
dicens Domine, quid iste puer fecit wi moriatur? - Αἱ ille dizit ei Dignus erat morte,
quia dissipavit opera quae ego fueram operatus. C£, haec ad. caput XXIX.

seditiosa εἰ seditionem: in codice scriptum est seducliosa et. seductionem,

3. males: B terga t s

XXVII. Ετοὶ auiem: codex Eraí enim M

00 PSEUDO - MATPTHAEI EVANGELIUM,

loseph arguit eum dicens Quare in sabbato talia facis quae
nobis non licet facere? lesus autem audiens loseph et per-
culiens. manum ad manum dixit passeribus suis Volate. Εἰ
ad vocem imperii sui coeperunt volare. ΕἸ astantibus omni-
bus illic et videntibus et audientibus dixit avibus Ite et volate
per orbem el per omnem mundum et vivite. Videntes vero
qui aderant talia signa, repleti sunt stupore magno. Alii
laudabant eum et admirabantur eum; alii vero vituperabant.
Et abierunt quidam ad principes sacerdotum et ad primates
Pharisaeorum et adnuntiaverunt .eis quod lesus filius Ioseph
in conspectu totius populi Israel sigua magna fecisset et vir-
tules. Et adnuntiatum est hoc in duodecim tribus Israel.

CaPuT XXVIIL

-. lam iterum filius Ánnae sacerdotis templi, qui cum lo-
seph advenerat, tenens virgam in manu cunctis videntibus
cum furore nimio exclusit lacus quos lesus manibus suis fe-
ceral, et effudit ex eis aquas quas congregaverat de torrente
in eis. Nam et ipsum aquae ductum, per quem inirabat aqua,
cláusit et postea evertit. Cumque haec vidisset lesus, dixit
ad puerum illum qui dissipaverat lacus suos O semen iniqui-
talis pessimum, o fib mortis, officina satanae, vere erit fru

.-- 7

laudabant eum: codex laud. deum

Iu B ista historia excipit eam quae nostro capite X XXXI. continetar. Le-
gitur autem sic: Post haec abierunt [Iosepb] et Maria in civitatem Naszaret, [et]
eral ibi cum pareniibus suis. (His resjfondet initium cap. XXXI.) Factum es
cum. sumsissel Jesus lulum de lacu, fecil ex eo duodecim passeres, videnlibus omni-
bus qui aslabant, percussi manum ad manum [et] passeribus illis dizit Vivite ei
υρίαίς, Ei ad imperium eius coeperunt volare εἰ alamare. — Erat auiem. sabbatum
quando haec fecit Iesus. Tunc Iudaei repleli siupore dixerunt loseph, nonne vides
quid facil puer (uus in sabbalo, quo non licel facere aliquid? — Alii admirabaniur
diceniles Magnus pusr esl isla, εἰ magna virius est in eo. — Et. abierunt quidam Iu-
daci ad principes sacerdotum [et] Pharisaeorum εἰ nuniiaverunt eis quod lesus filius
Joseph sabbaio in, conspectu populi signa magna εἰ viriutem fecil. — Divulgatum est
hae verbum duodecimo tribus Israel.

XXVII füius Annae sacerdotis lempli -- -- advenerat; hug cf. quae ex B ad
XXVI, 1. allata sunt: füius sacerdotis templi in quo idola confracia [uerant | O
semen iniquitalis - - soortuus est: his looge maximam partem respondent quae ex
B ]. 1. sequuntur.

PSEUDO - MATTHARI EVANGELIUM. 01

eus seminis tui sine vigore, et radices tuae sine humore, et
rami tui aridi, non ferentes fractum. Εἰ mox videntibus
cunctis avefactus est puer.et mortuus est.

CAPUT XXIX.

Deinde tremuit Ioseph et tenuit lesum, et ibat cum eo
ad domum suam, et maler cum eo. Et ecce subito ex ad.
verso puer quidam, et ipse operarius iniquilatis, currens in-
tulit se super humerum lesu, volens eum eludere aut nocere
si posset. Dixit autem ei lesus Non revertaris sanus de via
tua qua vadis. Et statim. corruit et mortuus est, — Et excla-
maverunt parentes mortui, qui viderant quod factum est, di-
. centes Unde natus est hic infans? Manifestum est quod omne
verbum quod dicit verum est; et frequenter antequam dicat
adimpletur. ΕἾ accesserunt parentes pueri mortui ad loseph
et dixerunt ill Tolle istum lesum de loco isto: non enim
polest babitare nobiscum in hoc municipio. Áut certe doce
illum benedicere et non maledicere. Accessit autem Ioseph
ad lesum et monebat eüm dicens Ut quid talia facis? Iam
multi dolentes conira te sunt et propter te habent nos odio,
et molestias hominum sustinemus propter te. Respondens
lesus dixit ad Ioseph Nullus filius sapiens est nisi quem pater
suus secundum scientiam huius temporis erudierit, et' patris
sui maledictum nemini nocet nisi male agentibus. "Tunc con-
gregatài sunt adversus lesum et accusabant eum ad loseph.
Ut hoc vidit Ioseph, perterritus est nimium, timens vim et
seditionem populi Israel. Eadem hora apprehendit [esus in-
fantem mortuum ab aure et suspendit eum a terra in con-
spectu omnium ; et viderunt lesum loquentem cum eo tan-
quam patrem cum filio suo. Et reversus est spiritus suus in
ipsum, et revixit. — Et mirati sunt universi.

—— — ---Ἅἡ

XXIX. eludere: codex elidere | Unde malus est hie infans: ab his inde ver-
bis conferenda sunt quae er codice B sub XXVI, 2. exscripsimus. | accusabant :
ia in codioe per €omperidium acriptum est. Consentit codicis B'scriptara. Pre-
pter sequentia (ad luüseph. Ut hoc vidit Joseph) suspicari poseis adducebant ιν:
todex 98; (i. c. sanctas)

99 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

CaPUT XXX.

' Magister autem. quidam Iudaeus nomine Zachyas . au-
divit talia Iesum verba loquentem, et videns quia erat iusu-
perabilis scientia virtutis in eo factus est dolens, et coepit
indisciplinate et stulte et sine timore loqui contra loseph. Εἰ
dicebat Tu non vis filium tuum tradere ut doceatur. scientia
humana et timore? — Sed video te et Mariam plus velle dili-
gere filium vestrum qnam contradictiones seniorum populi.
Oportebat enim nos plus honorare, presbyteros totius eccle-
siae Israel, et ut cum infantibus mutuam haberet caritatem et
inler nos iudaica erudiretur doctrina... ? Cui e contrario dixit
Ioseph Et si quis est qui possit hunc infantem tenere et do-
cere? Sed si potes tu tenere et docere eum, nos minime
prohibemus eum a te doceri quae ab omnibus discuntur.. Au-
ditis lesus quae dixerat Zachyas respondit ei εἰ dixit Prae-
cepla legis quae paulo ante dixisti et omnia quae nominasti
oportet servari ab iis qui hominum docentur institutis: sed
extraneus sum a foris veslris, quia parentem carnalem non
habeo. Tu qui legem legis et instructus es, in lege perma-
nes: ego aulem ante legem eram. Sed cum pütes te nou
habere parem in doctrina, erudieris a me, quoniam uemo alius
potest docere nisi haec quae nominasti. [pse enim potest
qui dignus est. Ego autem cum exaltatus fuero in terra,

-

XXX. Haec historia ià codice B sequitur, absoluta ea quae cum capite
nostro X XXVIII. convenit.

1. Zachyas: ita constanter scriptum est in codice A, quemadmodum etium
iu altero Parisiensi passim legitur Zachias. In cod. B est Zachameus et Zacheus,
Zachaeus. Quae posterior eiusdem nominis forma in Thomae evangelio graeco
legitur; cf. cap. VI. Zaxy aoc.

B sic: Magister autem ,: Zachameus nomine , cum audíssel eum talia verba 'lo-
queniem, coepit sine timore loqui contra loseph dicens (codex dicenlem) Tu vis quod
fius tuus crescat. non. intelligens mandata legis? ΟἿ ipsum dum puer est non do-
ces , et non facis ut carítatem hábeat inter. filios Israel ?' ludaica erudiatur doctrina.

2. Auditis: ita codex, non (quod suspicari possis) audiens | Praecepta: ita
edendum videbatur, quamquam praeceptori ex codice notavi | Ipse enim polest qui
dégwus est: non aliter codicis scríptura legi potest: quae si non ferenda videatur,
cohiecerim Quisque enim polest quibus dignus exl. Fortasse iam in lis quae proxime

PSEUDO - ΜΑΥΤΗ͂ΛΕΙ EVANGELIUM. 93

cessare faciam omnem genealogiae vestrae mentionem. Tu
quando natus es, ignoras: ego aulem solus scio quando nati
estis et quanto tempore vita vestra est in terra. ? Tunc omnes
qui audierunt verba haec patefacta obstupuerunt et clamarunt
dicentes O, o, o: hoc mire magnum εἰ admirabile sacra-
mentum. Nunquam audivimus huiusmodi. Nunquam ab
aliquo alio auditum est, nec a prophetis nec a Pharisaeis nec
a grammaticis dictum est vel aliquando auditum. Nos scimus
hunc unde natus est, et vix est annorum quinque: et unde
"haec verba loquitur? Responderunt Pharisaei Nos nunquam
audivimus (alia. verba ab infante alio dicta in tali infantia.
* Et respondens Iesus dixit eis In. hoc .vos admiramini quia
talia dicuntur-ab infante? — Quare ergó non creditis mihi in
àis quae locutus sum vobis? Εἰ quia dixi vobis quod scio
quando nati estis, omnes mirdmini. | Ámpliora dicam vobis,
ut magis miremini. Abraham quem vos dicitis patrem ve-
sirum ego vidi et cum eo locutus fui, et ille me vidit. Et
audientes hoc obticuerunt, nec quisquam eorum audebat lo-
qui. Et dixit eis lesus Fui inter vos cum infantibus, et non

antecedunt quoniam nemo alius etc latet vitium. |-in terra: nescio an praestet a terra.

B ita pergit: Cui Joseph dixit Quis est. qui infantem. ístum lenere. εἰ docere
possit? Respondit Zacheus [et] dixit Tu tradas eum mihi; ego cum scholaribus meis
diligenter ipsum docebo. Audiens autem lesus quae dixerat Zacheu$ [dixit] ad gut
Tw qui [dele?] me vis ín doctrina legis instruere; ego [autem] ante leges sum: iu
quando naíus es ignoras; ego aulem solus scio quando nati estis omnes, el quanfo
lempore vita veslra eril super lerram.

3. B Tunc omnes qui audierunt. stupefaeti sunt. et. clamaverunt dicentes O τηῖ-
rum magnum miraculum, admirabile sacramenium , quod nunquam a prophetis vel
a sacerdotibus aut aliquo philosopho diclum esi. Tunc Pharisaei dicebant Nos nun-
quam audivimus talia verba in tali infantia loqui. | Nos: sic, et nt videtur recte.

4. B Dixit lesus ad eos Qui Aleph non novit, quomodo Thau (sic de coniectura
posui: in codice enim scriptum est chu) intelligere potest? Coepil dicere Zacheo Ego
le docere possum quae ἃ te ipso dicunlur. (Cf. XXXI, 2.) Tunc coepit dicere Za-
carus voce magna Non debet supervenire (corrigendom videtur supervivere vel potius
mper lerram. vivere) isle puer nec cum hominibus (in cod. est omnibus) conversari :
etdo quia ante cataclismum (natus est]. Quae enim maler illum genuit? Aut quis
venter ipsum portavit , vel quae ubera ipsum lactaverunt? Cum ego pulassem ipsum
habere discipulum , inveni eum magisirum. Quid dicam? — Aut magnus est ul. deus,

ad angelus dei loquitur in ἐο. (Cf. XXXI, 3.) Tunc lesus dixit eis Quia videtis
me infantem , qui dixi Scio quando nali estis, omnes miramini, non intelligentes
vcem meam. | Adhuc ampliora dico vobis, ut magis miremini. Omnes minores estis

04 PSRUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

cognovistis me. Locutus sum vobis quasi cum prudentibus,
et nou iptellexistis vocem meam, quia minores me estis et
modicae fidei.

CAPUT XXXI.

! fterum. magister Zachyas, legis doctor, dixit ad lo.
seph et Mariam Date mihi puerum, et ego tradam illnm magi-
stro Levi qui doceat eum litteras et erudiat. Tunc loseph et
Maria blandientes lesum duxerunt in scholas ut doceretur lit-
teras a sene Levi. Qui cum introisset, tacebat. Et magister
Levi unam litteram dicebat ad lesum, et incipiens a prima
littera Aleph dicebat ei Responde. Iesus autem tacebat et

nihil respondebat. Unde praeceptor Levi iratus apprehen-
dens virgam storatinam percussit eum in capite. - ? lesus au-
tem dixit ad didascalum Levi Ut quid me percutis? [n veri-
tate scias quia ipse'qui percutitur. magis docet percutientem
se quam ab eo doceatur. Ego enim te possum docere quae
a te ipso dicuntur. Sed-hi omnes caeci sunt qui dicunt et
sudiunt, quasi aes sonans aut cimbalum tinniens, in quibus
Bon est sensus eorum quae intelliguntur per sonum illorum.
Et subiungens lesus dixit Zachyae Omnis littera ab. Aleph
usque ad Thet dispositione discernitur. Dic ergo tu pri
mum quid sit Thet, et ego dicam tibi quid sit Aleph. Εἰ
iterum dixit ad eos Iesus Qui non norunt Aleph, Thet quo-
modo dicere possunt, hypocritae? Dicite quid sit primum
Aleph, et ego tunc vobis credam cum dixeritis Beth. Et
cóepit lesus singularum litterarum nomina interrogare, et di-
xit Dicat. magister legis, prima littera. quid. sit, vel quare
triangulos habeat multos, gradatos, subacutos, mediatos, ob-
ductos, productos, ereclos, .siralos, curvistratos. Cum au-

me: ego cum exaliatus fuero a lerra, generis mei faciam cessare. mentionem (haec
non recte habere videntur. Vox mentionem non planissimc legi poterat.). ludaei
auiem qui astabant (et] audiebanl sermonem eius ,, mirali sunt. dicentes Tales sermo-
nts nunguam audivimus quales locutus est iste puer.

XXXI, 2. Ego enim te possum docere etc: cf. B ad XXX, ἃ. | Thet: po-
tius ubique Thau? | possuni: supplevi. | gradatos usque curvistralos: haud dubie
corruptus est textus.

PSEUDO - MATTHARI EVANGELIUM. 95

tm Levi hoc audisset, obstupefactus est ad tantam disposi.
tonem nominum litterarum. ? Tunc coepit cunctis audien.
tibus clamare et dicere Num debet iste super terra vivere?
lmo in magna cruce dignus est appendi. Nam potest ignem
exinguere et alia deludere tormenta. Ego puto quod hic ante
eataclismum faerit, ante diluvium natus: Quis enim venter
ilum portavit? — Áut quae mater. genuit. illum? — Aut. quae
ubera illum lactaverunt? — Fugio ante eum; non enim valeo
sustinere verbum ex ore eius, sed cor meum stupescit talia
verba audire. Nullum enim hominum -puto eius consequi
verbum uisi fuerit deus cum eo. Nunc «go ipse infelix. tra-
didi me huic in derisum. Com enim me putarem habere di.
scipulum, inveui magistrum meum, ignorans eum. Quid
dicam? — Non valeo sustinere verba pueri huius :: de hoc iam
municipio fugiam, quia non valeo haec mtelligere.— Ab in-
fante senex victus sunr, quia neque initium. de quibus ipse
affirmat invenire non possum nec finem. Difficile enim est
initium ex se ipso reperire. Certe dico vobis, non mentior,
quod ante meos oculos operatio huius pueri et initia sermonis
eius et intentionis exitus nilil cum.hominibus commune vi-
detur habere. Hic ergo nescio an magus aut deus sit; aut
certe angelus dei loquitur in eo. Unde sit. aut. unde venerit
aut quis futurus sit, nescio. * Tunc lesus laeto vulta sub-

3. Nwm debet isle. super ierra vivere etc: cf. rursus B ad XXX, 4. | exse
ipso: codex ex se ipsius

Historia in codice B h. 1. posita a codice A valde differt, licet simile argu-
mentam habeat. [ta enim ibi scriptum est: Igitur post paucos dies venit alius
doctior, amiews loseph [et] dírM ad eum Amice karissime (ita videtut scriptum
esse; nísi forte poties eiusmodi aliquid: quó supplementora nostrnm si vis expri-
weiter), fiium (uum sialura crescentem. inter. homines per dei grafiam [si vis] pro-
ficere, tradas eum mihi, quoniam ego cum mulla suavitate docebo eum gentililatis
(sic) literas [et] hebraeas, postea. grammaticam , el alias faeuNates quibus potertt a
maiecribus Israel honorari. — Dixit ad eum Ioseph δὲ praevales eum, ad disciplinan-
dum accipe; fial cum gaudio. Εἰ cum accepisset eum doctor el ad domum doctoris
cum exultatione venissent, invemit Iesus librum unum in terra (cf. ad haec et se-
quentia cap. XX XIX.): et cum accepisset eum , aperuit os suum (et) loquebatur
de spiritu sancto, (et] de lege docebat universos. Omnes- quidem qui astabaui , W-
benler eum audíéebant, [et] deprecabanlur eum ut ulterius docerel eos. Magister e
iuxia eum sedebat cum limore magno, quia, cum non esset decem armorum , de "ore

06 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

ridens de eo dixit cum imperio cunctis filiis Israel astantibus
et audientibus Fructificent infructuosi. et. videant caeci et
claudi ambulent recte et pauperes fruantur bonis et revivi-
scant mortui, ut redintegrato statu unusquisque revertatur et
permaneat in eo ipso qui radix est vitáe et dulcedinis perpe-
tuae. Et cum hoc dixisset infans Iesus, continuo sunt omnes
restituti qui sub.malis deciderant infirmitatibus. Et amplius
non audebant dicere ei aliquid aut audire ab eo.

CaPruT XXXIL

Post haec alyerunt inde loseph et Maria cum Iesu in
civitatem Nazareth; et erat ibi cum parentibus suis. Et curn
esset ibi una sabbati, dum lesus luderet cum infantibus in
solario cuiusdam domus, contigit ut quidam de infantibus
alium depelleret de solario in terram, et motinus est. Et cum
non vidissent parentes mortui, clamabant contra loseph et
Mariam dicentes Filius vester filium nostrum misit in terram,
et mortuus est. ' lesus vero tacebat et nihil eis respondebat.
Venerunt autem festinantes Ioseph et Maria ad lesum, et ro-
gabat mater sua dicens Domime mi, dic mihi si tu. misisti
eum in terram. Et statim descendit lesus de solario in ter-
ram et vocavit puerum per nomen suum Zeno. Et respondit
ei Domine. Dixitque illi lesus Num ego praecipitayi te in

ipsius subtilissimi sermones exibant. Currens autem magister ad. loseph dizit εἰ Scias
frater quod infans tuus, quem ad disciplinandum suscepi , sapientia e£ mulla. gratia
est repletus. Ecce tolle eum in domum (uam, quod gratia quam habet a domino deo
data est εἰ. Cum autem audisset Iesus magistrum illa loquentem , respondit et dixil
ei Verum dixisti, quia omnis poteslas dala est mihi a patre meo qui me mísit. Sed
[propter] verbum .quod de me loculus es ille magister qui me percussit surgere ha-
bet, qui moriuus est. Εἰ subito surrexit qui fuerat mortuus, el venit ad domum
suam. Cf. haec inprimis ad evang. Thom. latin. cap. XIII. Praeterea non ob-
liviscendum est, historiam de magistro ex devotione mortuo, quae ex codice A
capite XXXVIII. habetur, in codice B iam ante caput nostrum XXX. posi-
tam esse.

XXXII. Post haec abierunt. (ita codex B; cod. A abierant) - - cum parent.
suis: haec in cod. B ad historiam capitis nostri XXVII. pertinent, cuius ad ini-
tium scripturam codicis B apposuimus. | Et cum essei ibi una sabbati etc: ean-
dem historiam ex codice B ad caput nostrum XXIT. adscripsimus. | Εἰ resp. ei
Dómine : in cod. scripturn est bene pro domine.

PSEUDO - ΜΑΤΤΉΛΕΙ EVANGELIUM. 97

terram de solario? Αἱ ille dixit Non, domine. ΕἸ mirati
sunt parentes pueri qui fuerat mortuus, et honorabant Iesum
super facto signo. Et abierunt inde loseph et Maria cum
lesu m Iericho.

CAPUT XXXIL.

Erat autem Iesus annorum sex, et misit illum mater sua
cum hydria ad fontem haurire aquam cum infantibus. Et
contigit postquam hausit aquam, ut quidam ex infantibus
mpegerit eum et conquassaverit hydriam et fregerit eam. At
lesus expandit pallium quo utebatur, et suscepit in pallio suo
tantum aquae quantum erat in hydria, et portavit eam matri
suae. Αἱ illa videns mirabatur, et cogitabat intra se, et con-
debat omnia haec in corde suo.

CAPUT XXXIV.

]terum quadam die exivit in agrum et tulit parum tritici
de horreo matris suae, et illud ipse seminavit. Et natum est
et crevit et multiplicatum est nimis. ΕἸ factum est denique
ut ipse meteret, et collegit fructus ex eo tres choros, et do-
navit multiplicibus suis.

XXXIII. Similem huic historiam codex B exhibet praemissa alia quam in
evang, Thom. latin. cap. VIII. habes. Legitur enim ibi in hunc modum:

Cum autem lesus esset annorum duodecim , puer quidam ín vico, ubi habilabat

cum parentibus suis, scindebal ligna , el dum scinderet ea, omnes digilos pedis sui
dextri detruncavit. Εἰ cum turba vicinorum cucurrissel ad eum, venit lesus, unzit
in pede illius, [et] subito qui laesus fuerat sanus factus est, quod nec signum ali-
quod in pede apparuisse. Εἰ dixit illi Iesus Surge el scinde ligna; memorare (sic)
mei. Cum autem vidisset turba signum quod. fecerat, adoraverunt eum dicentes Vero
cedimus quia hic est Christus.
. Cum beata Maria misisset puellam suam cum hydria, [et] multiludo mulierum
ed fontem coadunata fuissel, propler. pressuram earum fracta est hydria quam do-
minica puella porlaverat. Tunc perrexit lesus ad. fontem, &mplevit pallium suum
aqua εἰ tulit matri suae. — Deinde colligens fragmenta hydriae insimul. iungens verbo
suo solidavit iia quod. scigsurae in ea signum minime viderelur. — Tunc beata Maria
osculaía est lesus dicens Benedictus sil deus qui nobis talem filium dedit.

XXXIV. multiplicibus suis; ita scriptum est in codice A. Cf. quae horum
loco in cod. B leguntur, item in evang. Thom. latin. cap. X.

Hydriam conquassatam in codice B excipiunt narrationes de morsu viperae
et de passeribus ex luto factis. 'Tum vero quae est de tritico sequitur, his con-

Evang. apocr. ed. "Tiechendorf, 2

08 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM..

CAPUT XXXV.

. Est.via quae exit de lericho et tendit ad Iordanis fluvium
übi transierunt filii. Israel: ibi arca testamenti dicitur rese-
disse. Et erat lesus annorum octo et exivit de Iericho, et
ibat ad lordanem. Εἰ erat secus viam crypta prope Iordanis
ripam ubi leaena catulos nutriebat; et nullus poterat per viam
securus ambulare. Veniens autem lesus de lericho, cogno.
scens quod in crypta illa leaena fihos suos generasset, viden.
tibus cunctis introivit in eam. Αἱ ubi viderunt leones lesum,
cucurrerunt εἰ obviam et adoraverunt eum. Εἰ lesus sedebat
in caverna, et catuli leonum discurrebant circa pedes eius,
blandientes cum eo et ludentes. Leones vero seniores de-
misso capite a longe stabant et adoraverunt eum, et caudis
suis blandiebantur ante eum. — Tunc populus qui a longe
stabat, non videns lesum, dixit Hic nisi gravia fecisset pec-
cata aut parentes eius, non se ultro leonibus obtulisset. Et
cum populus haec intra se cogitaret et moerori nimio sub-
iaceret, ecce subito in conspectu populi exivit Iesus. de crypta
et leones antecedebant eum, et catuli leonum ante pedes eius
ludebant inter se. — Parentes vero lesu demisso capite stabant
a longe et observabant; pariter et populus propter leones
longe siabat: non enim. se coniungere eis audebat. "Tunc
lesus coepit dicere ad populum Quanto meliores sunt bestiae
vobis quae suum agnoscunt dominum et glorificant, et vos
homines, qui ad imaginem et simihtudinem dei facti estis,
ignoratis. Bestiae agnoscunt me et mansuescunt; homines
me vident et non cognoscunt.
cepta verbis: Cum esset lesus annorum quindecim , quadam die tulit trilicum de
horreo snairis suae [et] seminavit, Aliud (codex illud) super peiram cecidit, quod
humorem non habuit; aliud in ierram bonam, quod natum est: el ex eo collegit
cenium corbes iritici mensuraias. Vocavit. pauperes ac debiles , viduas et orphanas,
εἰ eis triticum erogavit; sed [etiam] loseph ad imperium ipsius tulit modicum pro
benedictione in domo sua. — Cf. evang. Thom. latin. cap. X.

XXXV. Haec de crypta leonum narratio in codice B non legitur. Pariter
vero legi videtur in Parisiensi codice eo unde Thilo singulorum capitum titulos

exscripsit. Caput enim XLIIT. ibi inscriptum est. Quomodo Iesus iniravit in. ery-
piam leaenam.

PSEUDO - MATTHAEI ΕΥ̓ΑΝΘΈΤΙΌΜ. 09

CAPUT XXXVI.

Post. haec lesus 4ransivit Iordánem cunctis videntibus
cum leonibus, et aqua Iordanis divisa est ad dextram et ad
siistram. — Tunc dixit leonibus, ita ut omnes audirent, [6
in pace et neminem laedatis: sed nec homo vobis noceat,
donec revertammi unde existis. Αἱ illi non voce solum sed
et corpore vale facientes abierunt ad loca sua. lesus vero
reversus est ad matrem soam.

CAPUT XXXVII.

! Ft cum esset loseph faber lignarius et^ nihil aliud. ex
ligno.operaretur nisi iuga bobum et aratra et terrae versoria
et culturae apta, ligneosque faceret lectos, contigit ut. qui-
dam iuvenis illi faciendum grabatum cubitorum sex deman-
daret. Εἰ iussit loseph puero suo incidere. lignum seca fer-
rea secundum mensuram quam miserat. Qui non servavit
definitum sibi modum; sed fecit unum lignum brevius altero.
Et coepit loseph aestuando cogitare quid faciendum ei esset
super hoc. ? Et αἱ vidit Iesus eum sic aestnantem cogita-
lione, tui res gesta impossibilis erat, consolatoria voce allo-
quitur eum dicens Veni teneamus capita srmgulorum lignorum,
et coniungamus ea caput ad caput, et coaequemus ea ad se
et trahamus ad nos: poterimus enim éa facere aequalia.
Tunc Ioseph obtemperavit iubenti; sciebat enim quod posset .
facere quicquid vellet. Εἰ apprehendit loseph capita ligno-

XXXVII. Est haec historiae de crypta leonum quasi altera pars, Neque
hsec im codice B legitur, sed rursus legi videtur in Parisiensi codice de quo
modo dictum est. [δὲ enim caput XLIV. hunc titulum habet Quomodo dqua Iof-
danis divisa est ante eos. | solum: sapplevi.

XXXVII, 1. ierrae versoria εἰ culturae apta: sic, visi fallor; sed lectio
dubia est.

In codice B historia ista sic habet:

! Post haec. quidam archilector lignifaber dum | faceret aratrum pro iugo boum,
wai! quidam [et] dixit ei Fac mihi speciosum grabatum. | Cum omnia ligna grabali
operatus fuisset, contigit quod quoddam lignum fuit breve unam spannam. Tunc ille
lignifaber coepit contristari. — *. Cumque vidisset eum lesus, consolaius eum dixil ei
Noli contristari; sed apprehende ex una parte, et ego ex alia extendam illud ad me.

4 *

100 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

. rum et iunxit ad parietem et iuxta se, et tenuit lesus altera
capita lignorum et traxit ad se hrevius lignum et coaequavit
ligno longiori. Et dixit ad Ioseph Vade operari, et fac quod

facturum te promiseras. Et fecit Ioseph quod promiserat.

CAPUT XXX VIII.

! Factum est secundo ut loseph et Maria rogarentur a
populo ut lesus doceretur litteris in. schola. Quod et facere
non negaverunt, et secundum praeceptum seniorum ducebant
eum ad magistrum.ut doceretur ab :eo scientia humana. — Et
tunc coepit magister imperiose eum docere dicendo Dic Al-
"pha. lesus vero dixit ei Tu mihi dic prius quid sit Betha,
et ego dicam tibi quid sit Alpha. Εἰ ob hoc magister iratus
percussit Iesum, et mox postquam percussit eum mortuus est.

? Et lesus reversus est ad matrem suam domum. Ti-
mens autem loseph vocavit Mariam ad se et dixit ei Vere
scias quia tristis est anima mea usque ad mortem propter pue-

Cum autem extendissel illud ad. longitudinem alterius ligni, dixit ad eum Eoce modo-
eonsirue grabalum sicut vis, — Archilector ille εἰ omnes qui cum: eo erant in domo
cum vidissent signum quod fecerat , admirantes dixerunt Vero hic est. Messias quem
expectant filii Israel.

Sequitur hoc loco in codice B narratiuncula quae ab altero codice plane ab-
est. Est autem haec:

Εἰ cum lesus ,cum aiiis énfaniulis super - radios solus (sic, nisi Tullor) ubique
plures ascenderet εἰ sederet , multique simili modo facere coeperuní, praecipitabantur
el eorum crura [rangebantur el brachia. Sed dominus lesus sanabat omnes. |

XXXVWHI. Ex codioe B huc pertinent ea quae statim post reditum ex
Egypto narrantur, ut iam supra significatum est ad caput X XV*. Priora vero
respondent iis quae ab initio capitis sequentis leguntur," posteriora in caput
XXXVIII. quadrant. |n hunc enim modum ibi scriptum est:

! Tunc aocesserunt ad. Joseph principes sacerdotum et ad Mariam, εἰ rogaveruni
eos ut puerum .lesum blandimentis suis eis darent ad. addiscendum. Tunc δεαία Ma-
ria εἰ loseph insolentias sacerdolum εἰ minas principum refrenare volentes (oodex
nolenies) duxerunt ad .scholas, scientes quod nihil proficeret. εἰ nihil addiscere posset
üb homine, sed a solo deo coeli [et] terrae scientiam obtinebat. (Huc usque textus
cum cap. XXXIX. conferendus est.) Cum aulem inirasset Iesus, magister. coepit
per visionem (7) docere eum dicendo Dic Aleph. lesus autem dizit ei Dic tihi quid
sil. Beth , [tam] dicam tibi quid sit Aleph. Ob hoc iratus magister percussit puerum
lesum. lesus vero] moz percussit. magistrum , qui confestim mortuus est.

* Hoc autem facto reversus esi Iesus ad mairem suam in domum suam. Tunc
loseph dixi! ad beatam Mariam Vere scias quod anima mea tristis esi. propler. pue-

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 401

mm istum. — Fieri enim potest ut aliquando aliquis percutiat
i malitia puerum istum, et moriatur. Maria autem respon-
dens dixit Vir de), noli credere quod hoc fieri possit. Emo
secure crede quod qui eum imnisit inter homines nasci; ipse
eum ab omnibus malignitatibus custodiet et. in suo nomine
conservabit a malo.

CaPUT XXXIX.

! lterum . rogaverunt lertio Mariam et Ieseph Iudaei ut
ad alium magistrum blandimentis suis ducerent δὰ addiscen-
dum. Timentes autem populum loseph et Maria et insolen.
liam principum et minas sacerdotum, duxerunt iterum ad
scholam, scientes nihil posse ab homine discére qui. ex. solo
deo perfectam haberet scientiam. ? Cum autem lesus introis-
set scholam, ductus spiritu. sancto. accepit librnm de manu
didascali docentis legem, et cuncto populo vidente et au-
diente coepit legere, non quidem quae scripta erant in libro
eorum, sed iu spiritu dei vivi loquebatur, tanquam si de
fonte vivo torrens aquae: egrederetur et fons plenus semper
permaneret. Et ita in virtute docebat populum magnalia dei
vivi, ut et ipse magister caderet in terram et adoraret. eum.
Cor autem populi, qui consedebat et audierat eum talia di.
centem, versum est in stuporem.. Quod cum audisset Ioseph,
currendo venit ad lesum, timens ne ipse didascalus morere-
tur. Quo viso magister dixit ei Τὰ non. dedisti mihi disci-
pulum sed magistrum: et quis potest verba eius sustinere?
Tunc adimpletum est quod dictum est per psalmistam Flumen
dei repletum est aqua. Parasti cibum illorum, quia ita est
praeparatio eius.

run isum etc. In Éne capitis ad conservabit a malo additum habet uj perficiatur
XXXIX, 1. Ad hanc priorem capitis partem cf. quae modo ex B ad caput
XXXVIif. adnotavimus —
2. Ad alteram capitis partem cf. quae ad caput XX XI. ex B notata sunt.
audierat: ita €x emendatione in.codice legitur pro audiebat,

109 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

| CAPUT XXXX.

Post haec migravit loseph iude cum Maria et Iesu ut
venirent in Capharnaum maritimam , propter malitiam homi.
mum 8101 adversantium. ἘΠῚ cum habitaret lesus in Caphar-
naum, erat in Civitate quidam homo nomine loseph, dives
valde. Sed infirnntate sua deficiens mortuus est, et mortuus
in. grabato jacebat. Cum autem audisset lesus in civitate
plangentes et flentes et ululantes super mortuum, dixit ad Io-
seph Quare. huic, cum noniine tuo vocetur, tuae gratiae be.
ueficium non praestas? — Cui respondit. loseph Quae est po.
testas mea aut facultas huic praestandi beneficium? Cui dixit
Iesus Tolle sudarium quod est super caput tuum et vade et
pone illud super faciem mortui et dic ei Salvet te Christus.
Et mox salvatus erit et resurget defunctus de grabato suo.
Quo audito Iosepli statim abiit ad. imperium lesu currens,
et intravit domum defuncti, et sudarium quod habebat super
caput suum posuit super faciem eius qui iacebat in. grabato,
et dixit Salvet te Iesus. Et continuo surrexit mortuus de
lecto, et quaerebat quis esset lesus.

XXXX. Haec narratio in codice B non habetur. Sed compensatur quasi
iis pluribus quae praecedunt caput extremum , codici B propriis, nisi quod sunt
eiusmodi quas ex canonicis evangeliis inepte depromptas esse appareat. Habent
autem ita:

XXXX2, ΕἸ mullolies lesus mittebat se in mare ambulans super aquas, cum
praecedebal navigia et expectabat ea: super faciem aquarum stans. ascendebat in
ea ad. navitas aique docebat eos de regno dei; ubicunque audiebant, pauperes sanabat.

XXXXb. Quadam vero die cum occurrerent ad eum muliae turbae. [et] πη-
dique confluerent ad eum infirmi, quia virus ex eo exibat, sanabat omnes: de quin-
que vero panibus εἰ duobus parvis piscibus quinque milia hominum satiavit; leprosos
mundavit, surdos fecil audire, mutos loqui, caecos illuminavil.

XXXX*€. Quadam vero die dum caecus, qui nunquam viderat nec haberet
oculos, clamaret Miserere mei, fili David , ut videam, lesus spuit ín terram, fecil
lutum, posuit super oculos caec?, dixit ad eum Vade lava ad nalaloria Silos, vi-
debis. [υἱὲ el vidit.

XXXX4d, Cum autem quidam nobilis de. Bethania (codex betlania), dominus
Lazarus, qui consueverat hospilari Jesum [et] amicus eius erat, (cod. add el) mor-
tuus in monumento quadriduanus fuisset, vénit Iesus, laoríimatus est super. snonumen-
fum , νοθαυμ rm oma Lazare omni foras (et] continuo ad imperium eius de mo-
numento exivit.

PSEUDO - ΜΑΤΤΒΑΕΙ EVANGRL!UM. 103

CAPUT XXXXI.

t Et. abierunt Capharoaum in civitatem quae vocatur
Bethleem; et erat Ioseph cum Maria in domo sua, et lesus cum
ei. Et die quadam vocavit loseph ad se filium suum primo.
genitum lacobum, et. misit illum. in. hortum olerum ut. colli-
geret olera ad faciendum pulmentum. Εἰ subsecutus est lesns
lacobum fratrem suum in hortum, et hoc loseph et Maria
nescierunt. Dumque lacobus colligeret olera, subito exivit
de foramine vipera et percussit manum Iacobi, et ipse prae
delore nimio coepit clamare. Et iam deficiens dicebat. cum
vocis amaritudine Heu, heu: vipera pessima percussit manum
meam. ? lesus vero stans ex adverso ad vocis amaritudinem
accurrit. ad lacobum et tenuit manum eius, et nihil aliud fe-
cit sed tantum sufflavit in. manum Tacobi et refrigeravit eam.
Et statim lacobus sanatus est, et serpens mortuus est. Et
loseph et Maria quod factum est ignorabant; sed ad clamo-
rem Iacobi et ad imperium lesu cucurrerunt ad hortum, et
invenerunt serpentem fnortuum iam et Iacobum bene sanatum.

XXXX*e. Et post paucos dies quidam iuvenis vicinus eius defunctus fuerat ;
plorabant eum parenigs eius εἰ amici amarissime. — Audiens aulem Iesus abiit εἰ stetit
ene eum, pulsavit ín pectore eius εἰ dixit Dico tibi, iuvenis, surge, noli mori sed
viv. ΕἸ surrexit qui fuerat mortuus. Videntes autem. turbae miraculum dixeruw
Cuius fllius est iste qui lol animas liberavit α morie? Omnes sanat properantes ad
s. Dixerunt ad beatam Mariam Tu es maler istius pueri? — Respondit virgo Maria
Vere ego sum mater eius: sicul deo placuit, peperi eum. — Dixerunt ad. eam Beata
es iu. inler mulieres mullas, quia benedixi dominus, fructum veniris iui, quoniam
ialem flium gloriosum dedit tibi, Maria autem conservabaé omnia verba haec con-
ferens. in. corde suo.

XXXXI, 1. Caphornaum in civitatem quae vooutur Beihietm : sic emeudauda
videbatur scriptura codicis, in qua est in civitatem Capharnaum quae vocatur
Bethleem.

In codice B post historiam de hydria conquassata legitur sic:

! Posí haec autem cum quadam die Iacobus Alphaei inirassei. horium ui olera
ed faciendum pulmenium colligeret, exivit vipera de foramine εἰ momordit dexiram
manum cius; qui prae nimio dolore ei amaritudine clamare coepi Heu, hu: vipera
me momordit.

? lesus vero ex adverso sians cucurrit ad. Iacobum frairem suum, tenens ma-
mum suom sufflavii in ea, εἰ conlinuo sanus facius esi, non. sentiens ullum dolorem,
δἰ srpems smoriuus es,.— Εἰ cum parentes οἱ vicini cucurrissent ad. hortum, invenerunt
ϑεγρεπίειῃ moríuum , in parte aliqua non laesum , εἰ Iacobum vero sanum.

104 PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM.

CAPUT XXX XII.

! Cum autem veniret loseph ad convivium cum filiis suis
Iacobo Ioseph et Iuda et Simeone et duabus filiabus suis,
conveniebant lesus et Maria mater eius cum sorore sua Ma-
ria Cleophae, quam dominus deus donavit patri eius Cleophae
et Ánnae matri eius, eo quod obtulissent Mariam matrem Iesu
domino. Et haec Maria vocata est simili nomine Maria ad
consolationem parentum. ? Et cum convenirent, lesus san-
ctificabat et benedicebat illos, et ipse prior incipiebat man-
ducare et bibere. Nemo enim illorum audebat manducare
vel bibere, nec sedere ad mensam àut panem frangere, donec
jpse sanctificans eos prius hoc fecisset. Et si forte absens
fuisset, expectabant donec hoc faceret. Εἰ quando ipse no-

XXXXII, 1. Haec de coguatis Iesu notitia in codice B sic habet:

Et cum loseph senectule decrepitus, mortuus et. sepullus cum parentibus suis
fuisset , beala (virgo: secundis curis additum) María cum nepolibus suis sive cum
fiis sororum suarum [erat]. Quoniam Anna et Emerína sorores fuerunt. De Eme-
rina (codex Hemerina h. 1.) nala fuil Elisabet mater Iohannis baptisiae. Anna (co-
dex quia Anna) beatae Mariae maler cum essel. decora valde, mortuo Ioachim nupsit
Cleophae, de quo habuit filiam secundam: vocavit eam Mariam, quam dedü Alphaeo
in uxorem, de qua ortus est lacobus Alphaei et Philippus [raler eius. Mortuo se-
eundo marilo Anna nupta fuit tertio marito nomine Salome, de quo habuit tertiam
Áliam: vocavit eam similiter Mariam, quam dedit Zebedaeo in uxorem, de qua πᾶ"
fus est Iacobus Zebedaei et Iohannes evangelista. *

Pertinet huc alia de eadem re notitia, quae principio evangelii nostri
Pseudo - Matthaei praeposita est. Argumenti similitudo suadet ut eam hoc loco
apponamus. Anna et Emeria fuerunt sorores. δὲ Emeria nata est. Elisabet , maler
lohannis baptistae. — Anna. vero ires habuit marilos, Ioachim , Cleopham et Sa-
lome. De Ioachim habuit Anna Mariam malrem Christi. Mortuo Ioachim nupsit
(codex h. l. et infra nuzit) Cleophae, de quo habui! filiam nomine Mariam, quae
agnominabatur Cleophae. Cleophas autem cedi fratri suo Ioseph ín uxorem Mariam
matrem Christi, quae filiastra sua fuit; el filiam suam Mariam quam ex Anna ha-
buit dedit Alphaeo in uxorem, de quo ortus est Iacobus minor εἰ Ioseph aller, unde
dicilur Iacobus Alphaei. Mortuo deinde Cleopha Anna tertio nupsit fnarito nomine
Salome (codex h. l. Salomone) , qui genuit filiam simililer vocatam Mariam. | Haec
nupsit Zebedaeo. Ex hac nati sunt. Iacobus maior et lohannes evangelísta. Ieronimus
autem in sermone de die paschae (codex pasce) idem dicit ila scribens Quatuor
autem fuisse Marias in evangeliis legimus: unam malrem domini Salvatoris; alteram
malerteram eius, quae appellaia est Maria Cleophae; tertiam Mariam, mairem Iacobi
et loseph; quartam Mariam Magdalenam ; licet alii matrem Iacobi εἰ Ioseph mater-
teram eius fuisse contendant. .

PSEUDO - MATTHAEI EVANGELIUM. 105

lebat ad refectionem accedere, nec accedebant Ioseph et Ma.
ria et fratres eius, fihi loseph. Hi siquidem fratres ante
oculos suos tanquam luminaria vitam eius habentes observa-
bant eum et timebant. Εἰ quaudo lesus dormiebat, sive in
die sive in nocte, clantas dei splendebat super eum. Cui
laus sit omnis et gloria in secula seculorum. Amen. Ámen.

2. mec accedebani : deest in. codice nec.

In B sic pergitur: Hi quidem lesum Christum anie suos oculos habebant tan-
quam lumen, et observabant ipsum atque. timebant :. εἰ benedicebat οἱ sanctificabat
ὧδ. et claritas dei resplendebat super illos (ita codex, non super illum, quod
aptius videtur). Et nemo ipsorum audebat sedere ad mensam, nisi prius benediceret
eam lesus ; e£ nullus incipiebat tangere panem in mensa, donec lesus benediceret. eum
et frangeret. — Et si forie absens esset, expeciabani eum donec veniret : ipse enim ve-
. miebat ad refectionem eorum.

Haec autem vidit domus sua, — Sanctus (codex quae sanctus) apostolus et evan-
gelisia Johannes manu sua. scripsit hunc libellum hebraicis lileris consignatum , quem
kronimus doctor ille perspicuus (codex add hoc opus) de hebraico im latinum
dedurit.

EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE.

CAPUT 1.

! Beata et gloriosa semper virgo Maria de stirpe regia
el familia David oriunda, 1n civitate Nazareth nata, Hieroso-
lymis in templo domini nutrita fuit. Pater eius Ioachim,
mater.vero Ànna dicebatur. Domus paterna ex Galilaea et
civitate Nazareth, maternum autem genus ex Bethlehem erat.
? Vita eorum simplex et recta apud dominum, apud homines
irreprehensibilis erat et pia. Nam omnem substantiam suam
trifariam diviserunt: unam partem templo et templi servito:
ribus impendebant: aliam peregrinis et paupetibus eroga-
bant: tertiam suae familiae usibus et sibi reservabant. ? lia
isti deo cari, hominibus pii, per annos circiter viginti castum
domi coniugium sine liberorum procreatione exercebant. Vo-
verunt tamen, si forte deus donaret eis sobolem, eam se do-
mini servitio mancipaturos: cuius rei gratia et templum do-
mini singulis per annum festis frequentare solebant.

CapvrT Il.

! Factum est autem ut encaeniorum festivitas appropin-
quaret, unde cum nonnullis contribulibus suis Hierosolymam

I, 2. Nam omnem -- -- reservabant: cf. Pseudo - Matth. evang. 1, 1. Pro-
xime accedit Amb. (i.e. B) Pro servitoribus habet sacerdotibus.

3. lia isti — - solebant: cf. simillima apud Pseudo - Matth. L, 15q. cod.
Amb. [bi est domino iusius εἰ hominibus pius; item Voverun! lanlum si deus da-
rel; item templi servilio.

11. Per totam sectionem paene ad verbum consentit. cod. Amb. in Pseudo -
Matth. 1f, 1.

1. Ibi est Factum esi autem cum - - approp., loachim cum - - lerusolinam

EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE. 107

et loachim ascendit. Ea vero tempestate Isaschar ibi pontifex
era. Cumque inter ceteros concives suos etiam loachim cum
oblatione sua videret, despexit eum et munera eius sprevit,
interrogans cur inter foecundos infoecundus ipse stare prae-
sumeret; dicens munera nequaquam deo digna posse videri,
quoniam ipsum prole indignum 1udicasset, scriptura dicente
maledictum omnem esse qui non genuisset masculum vel fe-
minam in lsrael Dicebat ergo prius eum ab hac maledi-
cione sobolis generatione solvendum, et sic demum in con-
spectu domini cum oblationibus esse venturum. ? Cuius op-
probrii obiectu pudore magno suffusus loachim ad pastores
qui cum pecudibus erant in pascuis suis secessil: neque
enim domum repetere voluit, ne.forte a contribulibus suis,
qui simul aderant et hoc ἃ sacerdote audierant, eodem op.
probrü elogio netaretur.

CAPUT Ill.

! Verum cum ibi aliquamdiu esset, quadam die cum
esset solus, angelus domini ei cum immenso lumine astitit.
Qui cum ad eius visionem turbaretur, angelus qui ei appa-
ruerat timorem eius compescuit dicens Noli timere, loachim,
neque in visione mea turberis: ego enim- sum angelus domini,
missus ab ipso ad te, ut annuntiem tibi preces tuas esse ex-
auditas et eleemosynas tuas ascendisse in conspectum eius.
Videns quippe vidit pudorem tuum et audivit sterilitatis op-

ascendi. In ea festivitate - - videret ansiantem - — vir [stare] praes. dic. mun. sua
- - quoniam ipsum (scribitur qm ipm. Correxi ad hanc codicis Amb. scripturam
Fabridi lectionem quae est quem ipse) - - iudicabat - - maledictum hominem (ho-
Wünem nescio an praestet quam omnem: constat enim saepissime in codd. per
incuriam librariorum omnem et homínem confusa esse) qui^- — masculum vel femi-
8Gm (hoc additamentum vel feminam, quod deest apud Fabricium, textus evan-
geli sibi poscere videtur: hinc ex Amb addidimus) — —.

2. Pro domum repetere Amb habet domum repedare. —

ΠῚ, 1. preces tuas — — εἰ eleemosynas — — ἐπ conspeciusm eius: οἵ. Ps. Matth.
ΠῚ, 4. misericordiae (Amb orationes) quas iu et Anna uxor iua. (Amb ἐμ εἰ ipsa)
fecistis n. conspectu allissimi recitatae sunt.

408 EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE.

probrium nec recte tibi obiettum. — Peccati namque, non na.
turae ultor est deus, et ideo cum alicuius uterum claudit, ad
hoc facit ut mirabilius denuo aperiat, et non libidinis esse
quod nascitur sed divini muneris cognoseatür. ? Prima enim
gentis vestrae Sara mater nonne usque ad octogesimum an-
num infoecunda fuit? et tamen in ultima senectutis aelate ge-
nuit Isaac, cui repromissa erat benedictio omnium gentium.
Rachel quoque, tantum domino grata tantumque a sancto la-
cobo amata, diu sterilis fuit, et tamen Ioseph genuit, non
solum dominum Aegypti sed plurimarum gentium fame peri-
turarum liberatorem. Quis in ducibus vel fortior Sampsone
vel sanctior Samuele? et tamen hi ambo steriles matres ha-
buere. . Si ergo ratio verbis meis tibr non persuadet, crede
re,.dilatos diu conceptus. et steriles partus mirabiliores esse
solere. ? Proinde Ánna uxor tua pariet tibi filiam, et voca-
bis nomen eius Mariam: haec erit, ut vovistis, ab infantia
sua domino consecrata et spiritu. sancto replebitur adhuc ex
ulero matris. Omne immundum neque manducabit neque
bibet, neque inter populares forinsecus turbas sed in templo
domini conversatio eius erit, ne quid de ea sinistrum vel su-
spicari saltem possit vel dici. Itaque aetate procedente sieut
ipsa mirabiliter ex. sterili nascetur, ita incomparabiliter virgo
generabit altissimi filium, . qui Iesus vocabitur et secundum
nominis etymologiam salvator omnium gentium erit. * Et hoc
tibi eorum quae annuntio signum erit, cum perveneris ad au-
ream in Hierosolymis portam, habebis ibi obviam Annam
uxorem tuam, quae de tuae regressionis tardatione modo sol.
licita tunc ín adspectu tuo gaudebit. — His dictis angelus dis-
cessit ab eo.

CaPuT IV.
! Deinde apparuit Ánnae uxori eius dicens Ne timeas,

Peccati namque - — cognoscatur: hoc proprium est huic evangelio.
2. Haec alibi non. inveniuutur.

8. Cf. Ps. Matth. III, 2 et 4.

IV, 1. Plurima ex his evangelio nostro propria sunt.

EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE. 109

Anna, neque phantasma esse putes quod vides. Ego enim
sum angelus ille qui preces et eleemosynas vestras obtuli in
conspectu dei, et nunc missus sum :ad vos ut annuntiem vo-
bis nascituram. filiam. quae Maria vocata super omnes niulie-
res erit benedicta. Haec a nativitate sua statim domini gratia
plena, tribus ablactationis suae annis in domo paterna per-
manebit; ;postea servitio domini mancipata a templo usque
ad intelligibiles annos non discedet, ibi denique ieiuniis et
orationibus nocte-ac die deo serviens ab omui immundo se
abstinebit, virum nunquam eognoscet, sed sola sine exemplo,
sme macula, sine corruptione, sine virili commixtione, virgo
fiam, ancilla dominum et gratia et nomine et opere salva-
torem mundi generabit. ? Itaque surge ascende Hierusalem,
et cum perveneris ad portam quae aurea, pro eo quod deau-
rata est, vocatur, ibi pro signo virum tuum, pro cuius in-
columitatis statu sollicita es, obvium habebis. Cum haec
igitur ita evenerint, scito quod quae annuntio sine dubio com-
plenda erunt.

CaPUT V.

! [gitur iuxta angeli praeceptum uterque de loco in quo
erant promoventes ascenderunt Hierusalem, et cum ad locum
pervenissent. angelico vaticinio designatum, ibi sibi invicem
obviaverunt. Tunc de mutua sua visione laeti δὲ promissae
prolis certitudine securi debitas dommo hnmilium exaltaton
gratias egerunt. ? Itaque adoràto domino domum regressi
divimum promissum certi et hilares exspectabant. Concepit
ergo Anna et peperit filiam, et iuxta mandatum angelicum
parentes vocabant nomen eius Mariam.

'" . CaPur VI.
! Cumque trium annorum: circulus volveretur et ablacta-
2. Cf. Ps. Matth. III, 5.

complenda : praestare videtar completa.
V,2. liaque - - regressi: cf. Ps. Metth. III, 5. ubi eadem fere verba leguntur.

419 EVANGELIUM DE NA'PIVITATR MARIAE:

tionis tempus completum esset, ad templum domini virginem
eum oblatronibus addaxerunt. Erant autem circa templum
iuxta quindecim graduum psalmos quindecim ascensionis gra-
dus: nam quia templum erat in monte constitutum, altare
holocausti quod formsecus erat adiri nisi gradibus non vale-
bat. ? In horum itaque uno beatam virginem Mariam par-
vulam parentes consütuerunt. Cumque ipsi vestimenta quae
in itinere habuerant exuerent et cultioribus ex more vestibus
se et mundioribus induerent, virgo dominr cunctos sigillatim
gradus sine ducentis et levantis manu ita ascendit ut perfectae
aetati in hac duntaxat causa nihil deesse putares. lam quippe
dominus in virginis suae infantia magnum quid operabatur,
et quanta futura esset hurus miraculi indicio praemonstrabat.
3 gitur sacrificio secundum consuetudinem legis celebrato
et voto suo perfecto virginem inter septa templi cum aliis
virginibus ibidem educandam dimiserunt, ipsi vero domum
regressi sunt.

-

CapvT. VIL.

! Virgo autem domini cum aetatis processu et virtutibus
proficiebat et iuxta. psalmistam pater et mater dereliquerat
eam, dominus autem'assumpsit eam. Quotidie namque ab
angelis frequentabatur, quotidie divina visione fruebatur, quae
eam a malis omnibus custodiebat et bonis omnibus redundare
faciebat. Itaque ad quartum decimum annum: usque pervenit, Y
ut- non' solum nihil de ea niali reprehensione dignum confin-
gere possent, 864. et boni omnes qui eam noverant vitam et
conversationem eius admiratione dignam iudicarent. ? Tunc
pontifex publice denuntiabat ut virgines, quae in teniplo pu-
blice constituebantur et hoc aetatis tempus explessent, domum
reverterentur et nuptiis secundum morem gentis et aetatis ma-
turitatem operam darent. Cui mandato cum ceterae pronae

VI, 1 εἰ 2. C£. Ps. Matth. IV. maximeque cod. Amb., ubi plura accurate

cum nostris conveniunt,
Vif, 1. Cf. Ps. Matth. VI, 3.

7
BVANGELIUM ἡβῥλλτισιτατε MABIAR, 111

paruissent, sola virgo domini Maria hoc se facere non posee
respondit , dicens se quidem et parentes snos domini servitio
mancipasse, et insuper se ipsam domino virginitatem vovisse,
quam nunquam viro/aliquo commixtionis more cognito violare
vellet. Pontifex .vero in angustia constitutus animi, cum ne-
que contra scripturam quae dicit Vovete et reddite, votum
iBfringendum putaret, neque morem genti insuetum introdu-
cere anderet, praecepit ut ad festivitatem quae. imminebat
omues ex Hierosolymis et. vicinis locis primores adessent,
quorum consilio scire posset quid de tam dubia re faciendum
essel... ? Quod cum fieret, omnibus im commune placuit do-
minum super hac re esse consulendum. Εἰ cunctis quidem
oralioni incumbentibus pontifex ad consulendum deum ex
more áccessit: nec mora, cunctis audientibus de oraculo et
de propitiatorii loco vox facta est, secundum Esaiae vaticinium
requirendum esse cui virgo illa commendari et desponsari de.
beret. Liquet enim Esaiam dicere Egredietur virga de radice:
lesse, et flos de radice eius ascendet, et requiescet super eum
spritus. domini, spiritus 'sapientiae et intellectus, : spiritus.
consilii et fortitudinis, . spiritus scientiae et pietatis, et reple.
bit eum spiritus timoris domini. * Secundum hanc ergo pro-
phetiam cunctos de domo et familia David nuptui habiles non
coniugatos virgas suas allaturos ad altare praedixit, et euius-
cunque post allationem virgula florem germinasset et in eius
cacumine spiritus domini.in specie columbae consedisset,
ipsum esse cui virgo commendari et desponsari deberet.

CapuT VIII.

! Erat autem inter ceteros Ioseph homo de domo et fa.
milia David grandaevus: cunctis vero virgas suas juxta ordi-
nem deferentibus solus ipse suam subtraxit. Unde cum nibil
dwinae voci consonum apparuisset, pontifex iterato. deum

2. 3. 4. Cf. Ps. Matth. VIII, 1 aqq.
nup(ui habiles non coníugalos: Ps. Matth. VIIT, 2. quicumque sine uxore esi.
VIU, 1. Cf. Ps. Matth. VIII, 3. 5.

119 EVANGELIUM DE NATIVITATE MABIAE.

consulendum putavit: qui respondit, solum illum ex his qui
designati erant virgam suam non attulisse cui virginem de-
sponsare deberet. Proditas itaque est loseph. Cum enim
virgam suam attulisset et in cacumine eius columba de coelo
veniens consedisset, liquido omnibus patuit ei virginem de-
sponsandam fore. ^ Igitur nuptiarum iure de more celebrato
ipse quidem in Bethlehem recedit civitatem, domum suam
dispositurus et nuptiis necessaria procuraturus. Virgo aulem
domini Maria cum aliis septem virginibus coaevis et collacta.
neis, quas a sacerdote acceperat, ad domum parentum suo-
rum in Galilaea reversa est.

CaPvT IX.

! His vero diebus, primo scilicet adventus sui in Gali-
laeam tempore, missus est ad eam angelus Gabriel a deo, qui
ei conceptum dominicum narraret et conceptionis vel modum
vel ordinem exponeret. Denique ingressus ad eam cubiculum
quidem ubi manebat ingenti lumine perfudit, ipsam vero
gratantissime salutans dixit Ave Maria, virgo domini gratis-
sima, virgo gratia plena, dominus tecum, benedicta tu prae
omnibus mulieribus, benedicta prae omnibus hactenus natis
hominibus. ? Virgo autem quae iam angelicos bene noverat
vultus et lumen coeleste insaetum non habebat, neque ange-
lica visione territa neque luminis magnitudine stupefacta, sed
in solo eius sermone turbata est, et cogitare coepit qualis ista
salutatio tam insolita esse posset quidve portenderet vel quem
finem esset habitura. Huic cogitationi angelus divinitus in-
spiratus occurrens Ne timeas, inquit, Maria, quasi aliquid
contrarium tuae castitati hac salutatione praetexam. [nvenisti
enim gratiam apud dominum, quia castitatem elegisti: ideo-
que virgo sine peccato coucipies et paries filium. ? Hic erit

rupem v

cui virginem desponsare deberel: scripsi cui pro qui, quod apud Fabricium
ceterosque editum est. Omnino enim cogitatione addendum est pontifex.

2. De sepiem virginibus cf. Ps. Matth. VIII, 5.

IX, 1—4. Cf. Ps. Matth. IX.

EVANGELIUM DE NATIVITATE MABIAR. 113

magnus, qufa dominabitur a mari usque ad mare et'a flumine
usque ad terminos orbis terrae: et filius altissimi vocabitur,
quia qui in terris nascitur humilis, in coelo regnat sublimis:
et dabit illi dominus deus sedem David patris eius, et regna-
bit io domo lacob in aeternum, et regni eius. non erit fmis:
ipse quippe rex regum et dommus dominantium est, et thro-.
nus eius in seculum secul. * His angeli verbis virgo non
incredula, sed modum scire volens respondit Quomodo istud
fieri potest? Nam cum ipsa virum iuxta votum meum nun-
quam cognosco, quomodo sine virilis seminis incremento pa-
rere possum? — Ád hoc angelus Ne existimes, inquit, Maria,
quod humano more concipias: nam sine virili commixtione
virgo concipies, virgo paries, virgo nutries: spiritus enim
sanctus superveniet im te, et virtus altissimi obumbrabit. tibi
contra omnes ardores libidinis: ideoque quod nascetur ex te
solum erit sanctum, quia solum sine peccato conceptum et
natum vocabitur filius dei. Tunc Maria manibus expansis et
ocuis ad coelum levatis dixit Ecce ancilla domini, neque
enim dominae nomine digna sum, fiat mihi secundum verbum
tuum. ? Longum forte et quibusdam taediosum erit, δὲ cun-
eta huic opusculo inserere voluerimus quae nativitatem domi-
nicam vel praecessisse vel subsecuta fuisse legimus: unde his
omissis quae in evangelio plenius scripla sunt, ad ea quae
minus habentur narranda accedamus.

CAPUT X.

!- Ioseph igitur ἃ fudaea in Galilaeam veniens despon-
satam sibi virginem uxorem ducere intendebat: iam namque
tres luzerant menses et quartus instabat ex eo tempore quo
sibi desponsata fuerat.. Interea paulatim utero puerperae in-
tumescente puerperam se manifestare coepit, neque hoe latere
potuit loseph: nam sponsi more liberius ad virginem: in-
troiens et familiarius cum ea loquens gravidam esse. depre-

$. In promtu est hoc additamentum fingi esse Hieronymi.
X,1. Cf. Ps. Matth. X.
Evang. apocr. ed. Tischendorf, . 8

114. EVANGELIUM DE NATIVITATE MARIAE.

hendit. Aestuare itaque animo et fluctuare coepit, quia igno:
rabat quid sibi potissimum esset faciendum: neque enim eam
traducere voluit, quia iustus erat; neque fornicationis suspi-
cione infamare, quia pius. ltaque cogitabat clam dissolvere
coniugium et occulte dimittere eam. ? Haec autem eo cogi-
tante, ecce angelus domini ei apparuit in somnis dicens lo.
. Seph, fili David, noli timere: hoc est, ne velis fornicationis
suspicionem in virgine habere vel aliquid sinistrum cogitare,
neque timeas eam in uxorem ducere: quod enim in ea natum
est el nunc.animum tuum angit, non hominis sed spiritus
sancti est opus. Pariet enim omnium virgo sola dei filium,
et vocabis nomen eius lesum, id est salvatorem: ipse enim
salvum faciet populum suum a peccatis eorum. ? lgitur lo-
seph secundum angeli praeceptum virginem uxorem duxit,
nec tamen cognovit eam sed caste procurans custodivit. Iam.
qne nonus a conceptione instabat mensis, cum loseph, uxore
eum aliis quae necessaria erant assumta, Bethlehem civitatem
unde ipse erat tetendit. Factum est autem cum essent ibi,
impleti sunt dies ut pareret, et peperit filium suum primo-
genilum, sicut sancli evangelistae docuerunt, dominum no-
strum lesum Christum, qui cum patre et filio et spiritu san-
cto vivit et regnat deus per omnia secula seculorum.

2. Cf. Ps. Matth. XI.
9. Haec ad ,,sanctorum evangelistarum" textum conformata esse, facile

patet.

HISTORIA IOSEPHI FABRI LIGNARII.

IN NOMINE DEI UNIUS IN SUA ESSENTIA ET TRINI IN SUIS
PERSONIS. !

RISTOBLA MORTIS PATRIS NOSTBI SANCTI SENIS IOSEPHI FABBRI
LIGNARII.

Benedictiones eius et preces servent nos ommes, o fratres, amen.

Fuit tota ipsiüs vita centum et undecim annorum, contigitque mi-
gratio eius. ex hec mundo vicesime sexto (die) mensis Abib, qui respondet
mem Ab. Oratio eius servet nos, amen. Kt quidem domiaus noster
lesus Cluristus ille ipse (fuit) qui retulit banc (historiam) discipulis suis
sanctis in. monte oliveli, atque omnem laborem eius (losephi) et dierum
ipsius consummationem. Apostoli autem sancti conservarunt hunc ser-
monem et litteris consignatum reliquerunt in bibliotheca Hierosolymis.
Üratio eorum servet nos, amen).

CaPUT I.

Contigit una die cum salvator magister deus et salvator
noster lesus Christus sederet una cum suis discipulis, con-
gregatique in monte oliveti omnes essent, ut diceres. ilis O
fratres et amici mei, filii patris qui vos elegit de omnibus
hommibus. Scitis me vobis saepims retulisse quod oporteat
me erucifigi et. mori. propter. salutem Ádami et posteritatis
tius, et quod surgam de mortuis. Committam autem vobis

1) Coptus sic: Die XXVI. Epep. Hic est exitus e corpore patris nosiri losephi
febri lignarié patris Christi secundum carnem, qui naius erai annorum. ΟΧΙ. Nar-
ravié salvator noster omnem vilam «eius apostolis in monte olivelo, apostoli autem
᾿ sripserunt eam εἰ iniulerunt bibliothecae quae Hierosolymis est. Etiam quod. dies quo

saneius senex: deposuit corpus fuit. XXVI. menos Epep. In pace: dei, omen.
δ᾽

116 HISTORIA IOSEPHI.

doctrinam evangelii sancti (vobisque antea) nuntiati , ut prae-
dicetis illud per omnem mundum. ΕἸ induam vos virtute de
alto, ac implebo vos spiritu sancto. Adnuutiabitis vero cun-
ctis gentibus poenitentiam et remissionem peccatorum. Nam
scyphus aquae unicus si eum invenerit homo in saeculo fu-
turo, praestantior (es) et maior cunctis divitiis huius totius
mundi. Εἰ locus, (quantum occupare potest) pes unus, in
domo patris mei maior (est) et excellentior omnibus opibus
terrae. Imo hora unica in laeto piorum habitaeulo felicior
(est) et magis pretiosa mille annis inter peccatores: quippe
fletus eorum et planctus non desinet, et lacrimae eorum non
cessabunt, neque invenient sibi solatium vel quietem ullo un-
quam tempore. Et nunc, o membra mea honoranda, ite
praedicate omnibus gentibus, nuntiate et dicite illis Utique
servator diligenter inquirit in. haereditatem debitam, et (est)
administrator iustitiae. Et illi (angeli) profligabunt (inimicos),
et pügnabunt pro ilhs in die conflictus. Atque ille (deus)
examinabit unum quodque verbum quod loquuntur homines
ineptum et otiosum, (et) reddent de eo rationem. Quemad-
modum enim nemo a morte excludetur, sic uniuscuiusque
eliam opera patebuat die judicii, sive bona fuerint sive mala,
(Nuntiate) quoque hoc verbum quod dixi vobis hodie Ne glo-
rietur fortis de fortitudine sua nec dives de suis divitiis, sed
qui gloriari vult glorietur in. domino.

. CaPUT 1].

Fuit vir cui nomeu Iosephus, gente oriundus Bethlehe-
mitica, de urbe luda et civitate. Davidis regis. Hic ipse
scientia et doctrmis probe instructus, sacerdos factus est in
templo demini. Calluit praeterea artem fabrilem lignariam,
et more cunctorum hominum uxorem duxit. . Genuit quoque
sibi filios filiasque, quattuor (nimirum). filios atque duas filias.
Haec vero sunt eorum nomina Iudas, lustus, Iacobus et Si-
mon: nomina duarum filiarum (erant) Assia et Lydia. Tan-
dem morte decessit uxer losephi iusti, gloriae divinae irtenta

HISTORIA IOSEPHI. 117

m omnibus suis operibus. Αἱ Iosephus vir iste iustas, pater
meus secundum carnem (et) sponsus Mariae matris. meae,
abivit wma. cum suis filiis ad professionem suam, artem exer-

cendo fabri ignari

CaPuT Ill. .
Cum vero viduus factus fuit Iosephus iustus, iam imple:
verat Maria mater mea benedicta sancta (et) pura duodecim
annos. Quippe parentes ipsius obtulerunt eam in templo
tres annos natam, mansitque illa in templo domi novem
annos. Tunc ut viderunt sacerdotes virginem sanctam (et)
tunmentem dominum adelescere, se invicem allecuti sunt di.
centes Quaeramus virum iustum (el) pium, eui eommittatur
Maria usque ad tempus nupliarum: ne manenti in templo
accidat quod accidere solet mulieribus, eoque nomine pecce.
mus, et succenseat nobis deus.

.CaPUT IV.

Proinde statim emissis (ountiis) convocaruut. duodecim
senes de tribu luda. ΕἸ scripserunt nomina duodecim tri-
buun: Ísraelis. — Cecidit autem sors super senem pium, lose-
phum iustum. — Tunc respondentes dixerunt sacerdotes matri
meae benedictae Ito cum losepho et esto apud illum usque
ad tempus nuptiarum. Áccepit ergo Iosephus iustus matrem
meam, eamque abduxit in domum suam. , Et invenit (Maria)
lacobum minorem in' domo patris sui fractum animo atque
moestum propter orbitatem (matris), et educavit illum. Hinc
appellata est Maria mater lacobi. Deinde relinquens eam
losephus in domo sua abivit ad officinam ubi exercetur ars
fabrilis lignaria. .Postquam vero exegerat sancta virgo in domo
eius biennium, facta est praecise aetas eius quattuordecim an-
norum ,. incluso simul tempore quo eam recepit (losephus).

CaPUT ἡ.
Dilexi (autem illam peeuliari quodam) voluntatis motu,
e

418 HISTOBIA IOBEPHI.

cum beneplacito patris mei et consilio .spiritus. sammeti.— Ei
incarnatus fui de illa, mysterio creaturarum retionis captum
superante. Sed elapsis a conceptione tribus mensibus rediit
vir iustus (losephus) de lóco ubi artem snam exercuit; atqme
ubi deprehendit virginem matrem meam gravidam, mente
conturbatus cogitavit eam clanculum dimittere. Prae timore
etiam, tristitia et pectoris sui angustia nec edere nec bibere
illo die sustimuit.

CaPuT VI.

Sub medio autem die apparuit ipsi angelorum princeps
sanctus Gabriel in somnio, mandato instructus patris mei,
et dixit 1}}} Iosephe fili David, ne timeas accipere Mariam
speusam tuam: quippe concepit de spiritu sancto, et pariet
filium, cuims nomen appellabitur lesus. Hic ille (est) qui
gubernabit omnes gentes sceptro ferreo. (Haec prolocutus)
discessit ab eo angelus. Surrexit vero losephus de sommo
suo, et fecit quemadmodum ipsi dixerat angelus domini: et
permansit Maria apud illum.

CapuT VII.

Interiecto deinde tempore prodiit mandatum ab Augusto
Caesare (el) rege ut describeretur universus orbis babitabilis,
ungsquisque in civitate sua, — Surgens itaque senex iustus Lo-
sephus accepit (secum) Mariam virginem, et venerunt Betb.
lehemum, quia instabat partos eius..— Inscripsit autem (Iose-
phus) nomen suum oatalago: nam losephus filius David, cuius
sponsa (erat) Maria, fuit de tribu Iuda, Et quidem Maria
maler mea peperit me Bethlehemi, in spelunca proxima ee-
pelero Rachel uxoris lacobi patriarchae, quae (fuit) mater
losephi et Beniamin.

CaruT VIII.
Sed satanas ivit retulitque (hoc) Herodi Magno, patri
Archelai. Idemque hie Herodes (erat) qui capite truncari

HISTORIA ΙΟΘΕΡΒΗ͂, 119
esit lohannem amicum et cognatum meum. Proimde me
diligenter perquisivit, existimans regnum meum fore de bec
mundo. Verum admonitus fuit (hac de re) losephus senex
ille pius per somnium. [460 surgens accepit Mariam matrem
meam, et ego in ipsius sinu (recubui); comitem etiam itine-
ris ipsis se praebuit Salome. — Profectus ergo domo in Aegy-
ptum secessit, .permansa(que) ibi. spatium unins integri anni,

denec transnut invidia. Herodis.

CarvT IX.

Obiit vero (Herodes) pessimo mortis genere, poenam
laens effusi puerorum sanguinis, quos e medio inique sustulit
quum ipsis non inesset peccatum. — Átque exslinclo tyranno
islo impio Herede reversi sunt (cum lesu parentes) in terram
Israelis, et habitarunt in urbe Galilaeae quae appellatur Na-
zwelh. — losephus autem professionem artis lignariae repelens
maneüm suarum opere vitam sustimnmt: neque enim alieno
labore victum gratis quaerebat unquam, quemadmodum em)

praeceperat lex Mosis.

CapvuT X.

Tandem mcrescentibns annis provectae aetatis senex
evasit. Nulla tamen cerporis. laboravit infirmitate, nec de-
fecit visus neque ullus de ore eius dens periit; mente quoque
tolo aetatis tempore nunquam deliravit: .sed similis puero iu-
vemilem semper in negoliis suis vigorem praestitit, eL membra
eius jiategra permanserunt omui(que) dolore vacua. — Tota au-
lem eius vita centum constabat et undecim annis, producta
quam diutissime ipsius senecia,

CaPUT XI.
lustus vero et Simeon seniores losephi filii ductis uxori.
bus itt faenilias suas abivereat.|. Ambae pariter nupserunt filiae
elin suas secesserunt aedes. Αἱ remanebant in domo losephi
luda et lacobus minor necnon meter raea virgo. Ego insuper

120 HISTORIA IOSEPHI.

una cum illis (ibidem) permausi, haud aliter ac si unus fnis-
sem de filis eius. Trausegi autem omnem aetatem meam
sine culpa. Mariam appellari matrem. meam et Iosephum
patrem, atque in omnibus quae dixerunt morem ipsis gessi:
neque repugnavi illis unquam sed obtemperavi eis, ut facere
solent reliqui quos terra producit homines: nec iram illis
concitayi ullo die, aut verbum aliquod seu responsum (du-
riusculum) ipsis opposui; e contrario ingenti eos prosecutus
sum amore, ceu pupillam oculi.

CAPUT ΧΙ.

Contigit post haec ut adpropinquaret mors senis illius
pii Iosephi ipsiusque de hoc mundo exitus, more reliquorum
hominum qui huic terrae ortum debent. — Atque. nutante. ad
interitum corpore eius indicavit ipsi angelus domini iam in-
stare mortis horam. Proinde eum timor et ingens animi per-
turbatio invasit. Surgens autem abivit Hierosolymam, et in-
gressus templum domini effusisque ibi coram sanctuario pre-
cibus dixit

CAPUT XIII. |

»O deus, (qui) auctor (es) omnis solatii, deus omnis
misericordiae et dominus universi humani generis, deus (in-
quam) animae spiritus et corporis mei. Supplex te veneror,
o domine et deus mi: si iam consummati sunt dies mei, tem-
pusque adest quo mihi exeundum est ex hoc mundo, mittas
(, quaeso, mihi) Michaelem magnum, angelorum tuorum san-
ctorum principem; maneat(que) mecum, ut egrediatur anima
mea nüsera ex aerumnoso hoc corpore sine molestia, sine
terrore et impatientia. — Etenim ingens timor et tristilia vehe-
mens omnia occupat corpora in die mortis eorum, sive mas
sit sive femina, sive bestia sive fera, quicquid vel humi reptat
vel in aere volitat: in summa creaturae omnes quae (sunt)
sub coelo quibus(que) inest vitalis spiritus horrore concu-
tiuntur, metu magno et lassitudine ingenti discedentibus de

BISTORIA IOSEPHI. 121

corporibus suis illarum. animabus. — Nunc igitur, o. domine
et deus mi, adsit auxilio suo angelus tuus sanctus animae

meae et corpori, donec a se invicem dissolventur. Neque

facies angeli mihi ad custodiam inde a formationis meae die
designati aversa sit a me; verum praebeat se mibi itineris
socium, usque dum me ad te perduxerit: sit vultus eius mihi
amoenus et hilaris, et comitetur me in pace. Ne autem per-
millas ut (daemones) adspectu formidabiles accedant ad me
in via qua iturus sum, donec ad te fehciter perveniam. Ne-
que sinas ut ostiarii animam meam ingressu (paradisi) pro-
bibeant. Neque detegendo delicta me probro exponas coram
iribunali tao terribili. Neque irruant in me leones. Neque -
prius submergant animam meam fluctus maris ignei — hoc
(enim) omnis pertransire debet anima — , quam gloriam di-
viniatis tuae conspexero. Ὁ deus, iustissime iudex, qui in
iustitia et aequitate mortales iudicabis et retribues unicuique
secundum opera eius, o domine (quaeso) et deus mi, adeste
mihi misericordia tua, et viam meam illumina ut. perveniam
ad te: tu. (enim) es fons omnibus abundans bonis ei gloria
in aelernum, amen."

! CaAPvuT XIV.

Factum deinde est cum. domum suam in urbe Nazareth
redit, nt morbo correptus lecto teneretur. Átque hoc. erat
illud tempus quo diem obiit, sicut destinatum est omnibus
hominibus. Graviter autem hoc morbo laborabat, neque ut
in praesentia aegrotaverat unquam a nativitatis suae ortu. Et
ita certe res losephi iusti disponere Christo placuit. Quadra-
ginta (vixit) annos ante initum matrimonium: mansit deinde
uxor sub tutela eius quadraginta et novem aunos, (quibus
elapsis) mortua est. Uno autem post mortem eius anno com-
missa ipsi (Iosepho) fuit mater mea beata Maria a sacerdoti-
bus, ut eam custodiret usque ad tempus nuptiarum. Bien-
mum illa in domo eius consumsit (nulla re memorabile): at
terlio commorationis eius anno apud losephum, suae vero

129 HISTORIA IOSEPHI.

aeiatis decimo quinto, peperit me in terra mysterio, quod
nec penetrare nec capere potest ulla creatura, nisi ego pa-
terque meus et spiritus sanctns, unam mecum constituens
essentiam 2). |

CaPuT XV.

Tota itaque aetas patris mei, senis illius iusti, centum
eonfecit et undecim annos, ita decernente patre meo (coe-
lest). Et dies quo deseruit anima corpus eius erat vigesimus
sextus mensis Ábib?). Coepit enim iam aurum exquisitum
splendorem perdere et argentum usu deteri, mtellectum innuo
et scientiam eius. Cibum quoque fastidivit et potum, atqne
cessavit peritia. artis fabrilis lignariae neque eius ullam am-
plius rationem habuit. Contigit igitur prima Ince vigesimi
sexti diei (mensis) Ábib. ut inquieta redderetur anima. senis
losephi iusti (decumbentis) in lecto suo. Quare aperuit os
suum suspiria edens, manusque suas adversus invicem colli-
sit, et alta voce exclamavit in hunc modum dicens

CapPvT XVI.
»Vae*) diei quo natus sum in mundum. ἴδε utero qui

9) Sahidicus textus sic: Haec est summa vitae dilecti pairis mei losephi:
annos nalus XL uxorem duzil, cum qua vizi! annis IX (corrigendum videtur XLIX.).
Post mortem eius annum unum (ita Zoega, sed Dulaurier deuz ans) viduus mansil ;
duobus autem annis in domo eius vizit maler mea antequam ipsi nuberel (ita Zoega;
Dulaurier depuis qu'il eut. choisie pour sa compagne): siquidem a sacerdotibus eam
custodire iussus erat usque ad tempus nuptiarum. — Peperii. auiem me Maria. maler
mea inilio anni lerlii quo fuit in domo Iosephi, anno aelatis suae XV. Genuit s
maler mea in spelunca (in spelunca: ita et Zoega et Dulaurier; nihilominus cum
Thilone puto mysterio legendum esse. lllud quam nou videatur tribuendum ec-
rori interpretum nostrorum, ex errore Copti esse existimandum erit. De ape-
lunca cf. supra cap. 7.), quam nec nominare licet nec quaerere (Dulaurier qu'il est
défendu de révéler, εἰ qu'il est. impossible de trouver) , neque esl. ἐπ tota. creatione
homo qui eat noverit praeler me οἱ pairem meum εἰ spirilum sanotum. -

3) Sahid. text. sic: Omnes autem dies patris mei losephi benedictae seneclulis
sunt anni CXI, secundum voluntatem patrís snei (haec verba secundum etc Dulau-
rier cum seqq. coniungit). JDies mortis eius εὐ XXVI. mensis Epep.

4) Huius capitis Sahidioe scripti argumentum Zoega breviter his exhibuit:
losephus aegrotans in Nazareth lerrore εἰ luctu. afficitur, exclamatque super pec-
catis. suis.

HISTORIA IDGEPHI. . 123 :

geslavit me, Vae visceribus quae admiserunt me. — Vae ube-
ribus quae lactaverunt me, Vae pedibus super .quos sedens
quievi. Vae manibus quae portarunt et educarunt me. usque
dum adolevi. Quippe in. iniquitate conceptus sum, et in
peccatis concupivit me mater mea. Vae linguae et labiis
meis, quae protulerunt, et locuta.sunt vanitatem, obtrectatio-
nem, mendacium, inscitiam, irrisionem, figmentum, versu-
tiam et hypocrisio. Vae oculis meis, qui conspexerunt scan-
dalum. Vae auribus meis, quae calumniatorum sermonibus
delectabantur. Vae manibus meis, quae rapuere ad se non
iure pertinentia. Vae ventri meo et intestinis, quae appeti-
vere escam ipsis esu interdictam. Vae gulturi meo, inetar
ignis omnia quaecumque inveniebat consumenti. Vae pedi.
bus meis, qui saepius deo ingratas ambularunt vias. — Vae
corpori et vae animae meae tristi, iam a deo auctore. suo
aversae. Quid faciam cum ad.locum ilum perrexero ubi
consistendum mihi est coram iustissimo iudice, et ille me
reprehensurus est propter opera quae cumulavi in iuventute
mea? Vae omni homini morienti in peceatis suis. Profecto
eadem illà hora terribilis quae contigit patri meo lacobo,
cum evolaret ex corpore anima erus, ecce mihi iam imminet,
O quam ego miser hodie sum et lamentatione dignus. Verum
solus deus est director animae. et corporis mei, 1lle etiam pro
lobitu eum illis aget.4

CAPUT XVII.

Haec sunt quae locutus est Iosephus, senex ille iustus.
Ego autem ingressus apud illum deprehendi animam eius ve-
hementer commotam: erat emim in magna angustia consti-
tutus. Et dixi illi Salve, mi pater losephe, vir iuste: qui
vales? llle vero respondit mihi Plurimum salve, o filiole mi
dilecte. Equidem dolor metusque mortis jam circumdedere
me; sed statim ac audivi vocem tuam, requievit anima mea.
O lesu Nazarene, lesu sospitator mi, lesu liberator animae
meae, lesu protector mi. lesu, o suavissimum nomeu in

1)4 ΗΙΘΤΟΒΙᾺ IOSEPHI.

ore meo omniumque amantium illud. Ocule qüi vides εἰ au-
ris quae audis, exaudi me. Ego servus tuus hodie humillime
te veneror, et coram te lacrimas meas effundo. Tu es omnino
deus meus, tu es dominus meus, quemadmodum mihi sac-
pissime retulit angelus, praecipue autem eo die quo fluctuavit
animus meus cogitationibus perversis ob puram (et) bene-
dictam Mariam in utero gestantem, quamque ego secreto di.
mittere cogitabam. Haec vero mihi meditanti ecce apparuere
per quietem. angeli domini miro mysterio dicentes mihi Ὁ
Iosephe fili David, ne timeas accipere Mariam sponsam tuani,
ueque contristeris, neque verba indecora loquaris de conce-
ptione eius, quia gravida est de spiritu sancto et pariet filium
cuius nomen vocabitur lesus: ille enim salvum faciet . popu-
lum suum a peccatis eorum. Ne autem ob hanc causam mihi
male cupias, o domine: ignoravi enim mysterium nativitatis
tuae?). Recordor etiam, mi domine, diei istius cum morsu.
serpentis puer isle necabatur. Voluerunt autem propinqui
eius tradere te Herodi, dicentes te interfecisse illum: sed re.
suscitatum a mortuis eum illis reddidisti. 'l'unc ego accedens
et prehensa manu tua dixi Mi fili, cave tibi. Αἱ tu respon-
disti mihi Nonne tu es pater meus secundum carnem? docebo
te quis ego sum. Nunc igitur, o domine et deus mi, ne mihi
succenseas vel condemnes me propter illam horam. Ego sum
servus tuus et filius ancillae tuae; tu vero es dominus meus,
deus et servator meus, filius dei certissime.

CaAPuUT XVIII.

Haec ubi dixerat pater meus losephus, flere amplius
mou potoit. Et conspexi mortem iam ipsi dominantem. Sur-

3) Pergit Zoega in exhibendo Sahidici textus argumento Venit lesus eum con-
solaturus. Supplicat Ioseph lesum, doninum suum appellans, regem vtrum, salva-
torem, redemptorem , deum verum εἰ perfectum ; veniamque petii quod aliquando co-
gülasset de matre eius domo pellenda , donec ab angelo. certior factus esset de con-
ceptione eius e spiritu sancto. Statim ad ea quae sequuntur Zoega sic pergit:
parilerque quod olim ipse Iesum puerum, qui parvulum a ceraste morsum in vitam
revocaverai , dexira aure trazissel (ub his igitur differt Arabs) , monens ul ab ope-

HISTORJA IOSEPHI. 195

gens autem mater mea, virgo illibata, et accedens ad me di-
xit O mi fili dilecte, iamiam moritur hic pius senex losephus.

, Et respondi ego O mater mea amantissuma, ntique omnibus
creatoris, quae in hoc mundo generantur, eadem incumbit.

moriendi necessitas: mors enim in universum genus huma-
num ius obtinet. Tibi etiam, 0o mater mea virgo, idem 86
réhquis. mortalibus vitae exitus. expectandus est. Attamen
mors tua, ut et mors huius pii, mors non est sed vita peren-
nis in aeternum. Quin oportet etiam me emori qua corpus
quod a te suscepi. Verum surge, o maler mea veneranda,

Mo et ingredere ad losephum senem benedictum, ut videas.

quid adscendente (de corpore anima) eius continget 5).

CaPvT XIX.

Ibat ?) igitur Maria mater mea pura et ingrediebatur lo-
cum ubi erat losephus. — Átque ego ad pedes eis sedebam,
illum respiciens; sigua vero mortis jam apparuere in vultu
eius. At senex ille benedictus levato capite et defixis oculis
faciem meam intuebatur: nulla tamen me alloquendi ipsi vis
ineral ob mortis qui eum circumseptum tenuit dolorem; sed
multa trahebat suspiria. Ego autem manus eius per unius
mtegrae horae spatium tenui: et conversa ille ad me facie
mdicabat ne ipsum desererem. Imposita deinceps peetori
eius manu mea deprehendi animam eius iam faucibus vicinam
abitum parare de suo receptaculo.

CAPUT XX.

Ut autem conspexit me mater mea virgo tangentem cor-
pus eius, tetigit et illa pedes. Atque inveniens illos iam
emoriuos et calore destitutos, dixit mihi O fili mi dilecte,
profecto incipiunt iam pedes eius frigescere et nivis algorem

6) Pergit Zoega Haec audiens Iesus plorai, secum reputans amaritudinem mor-
tis e! diem quando Iudaei eum pro salule totius mundi in. crucem essent. sublaturi.
Moz veoat matrem suam.

T) Pergit Zoega considunique ipse ad caput, illa ad pedes s Tosepki agonisantis.

198 HISTORIA IOSEPHI.

imitantur. Proinde convocatis filiis et filiabus eius dixit εἰς
Venite quotquot estis et accedite ad patrem vestrum: certe
enim ad extrema nunc perventum est. Respondit Ássia fila .
eius (losephi) dicens Vae mihi, o fratres mei, utique hic idem
est morbus qui (fuit) matris meae dilectae. Eiulabat autem
et lacrimabatur, simul plorantibus reliquis omnibus Iosephi li
beris. Ego etiam et Maria mater mea ana cum illis flevimus*).

..CaPUT XXI.

At converteus ego ad meridianam plagam oculos vidi
mortem iam adventantem totamque cum illa gehennam, exer.
citu suo et satellitibus stipatam; et vestimenta, vultus et ora
illorum fundebant ignes?) — Haec ubi conspexit pater meus
losephus recta ad se pergere, in lacrimas oculi eius soluti
sunt: eodemque tempore mirum in modum ingemur. Pro-
inde visa suspiriorum eius vehementia mortem repuli ac to.
tum quod ipsam comitabatur famulorum agmen. Atque in-
vocavi patrem meum bonum dicens '?)

8) Pergit Zoega Advocat eliam fiios filiasque losephi, in quibus natu maxima
Lysia purpuraria. — Omnes flent. super. patre. moribundo. ΄

9) Haec ex Sshidico Zoega aic traustulit: Tunc resperi ad latus poriae me-
ridionale et vidi morlem quam comitabantur orcus consiliarius et diabolus velerator
ab inilio cum innumeris decanorum monsiris igne indultis oreque sulphur et flammas
spirantibus. Ó

10) Horum argumentum breviter Zoega sic dedit: His terrefacia anima Iose-
phi exclamat εἰ quaerit refugium. — lesus expelkt orcum et comites. Mors timore per-
eulsa pone poriam se abscondit. Dalaarier vero Sahidicum his interpretatus est:
Dés que mon pére loseph eui jeté les yeux sur ces étres épouvantables qui étaient
venus quprés de lui, ἐξ les apercut terribles comme lorsque la colére et la fureur les
animenl conire une áme qui vient de quiller son corps, surtout sí c'est celle d'un pé-
cheur dams laquelle iis ont trouvé la marque qui caractérise leur sceau. Mon. pire,
à la vieilesse vénérable, en apercevant ces monstres autour de iui, ful saisi d'épou-
vanie, et ses yeuz laissérent couler des larmes. Son áme voulul se réfugier dans les.
iénibres épaisses, et cherchant un lieu pour se cacher elle ne ie trouva point. — Dés
que je vis que le trouble s'élail ainsi emparé de l'áme de mon pire, ei que ses re-
gards ne tombaient que sur des spectres aux [ormes les. plus diverses el d'un. asped
Mdeur, je m'avangai pour gourmander celui qui élait l'organe du diable, ainsi que
les légions infernales qui éilaient Gccourues avec lui: elles s'enfuirent aussitót à ma
veiz dans ie plus grand désordre. Mais aucun de ceux qui étaient Yassemblés au-
tour de mon pére n'eut. connaissance de ce qui venait de se passer, non plus que m&
wére Marie. — Dis que la mart eui élé témoin de la maniire sévére dont. j'auais traité

BNESTORIA IOSRPHI: 197

. CaPUT XXII.

»O pater omnis clementiae, ocule qui vides, et auris
quae audis, exaudiss supplicationem ac preces meas pro sene
losepho, et mittas Michaelem augelorum iuorum principem
atque Gabrielem praeconem lucis omnemque angelorum tuo-
rum lucem: et (totus) eorum ordo ambulet cum anima patris
mei losephi, donec perduxerimt eam ad te. Haec est hora
qua opus habet pater meus nuüsericordia^ — Ego autem. dico
vobis quod omnes sancli, imo quotquot in mundo nascuntur
homines, sive iusti sint sive perversi, necessario gustare de-
beant mortem 15).

CAPUT XXIII.

Venerunt itaque Michael et Gabriel ad. animam | patris
mei losephi, et acceptam eam involverunt involucro lucido.

ks puissances des ténàbres qui formaient son. cortége, dés qu'elle eut vu que je ies
Gegis mises em [nite el qu'aucune d'elles n'élail resiée auprés de mon. pire loetyph,
seisie de crainte à son tour elle s'enfuit et alla chercher un. asüe derrüre ia. porte.
J'adressai alors ἃ mon pire bon une priére congue en ots iermes.

11) Argumentum capitis Sahidici apud Zoegam sic exprimitur: ἔκϑωδ invocal
poirem swwm coelestem ut mittat Michaelem eUfGabrieleis cum chore angelorum , qui
cuedieu asmimnam losephi οἱ eonducani per septem aeonus ienebrarum εἰ vías caligi-
wW 0s iuzía flumen igneum et locum carnificum. Daolaurier vero ipsum textum sic
reddidit: O mon pére, toi qui es la souroe de touie bonté , toi l'auleur de la vérité,
l'eeil qui voit tout, l'orcilie qui entend tout , écoute ton fiis unique, exauce- moi; je
limplore pour une de tes créatures, pour mon pire Foseph. — Fais descendre vers mpi
Wn de ies grands ehérubins accompagné du ehoeur des anges, de Miehel le dispen-
Wleur des. biens et de Gabriel colui de tes éons resplendéssanis qui est ohargé de tes
ΝΟΜῸΣ smessages; qu'üs viennent prendre soin. de l'áme de mon. pire, qu'ils la
guident vers toi jusqu'à ee qu'elle ail traversé les sept éons de ténébres, et qu'elie aid
dépassé les. routes -obscures. qui. tnapirent tant. d'effroi, et οὐ l'on a. le spectacle de
Chütinenis dont la. vus inspire l'horreur; que le. fleuve de feu coule semblable à de
l'üuw, que la mer aux ondes furieuses cesse. d'étre agitée, que ses. flos. devienne
trenquilles pour l'áme de mon pére Joseph: car c'est. maintenant. que la. miséricorde
leí est; nécessaire. Je vous le dis à vous, qui étes les sainies parties de moi -
CWéme, o mes apólres bénis, que lout hemme qui est venu dans δὲ monde ἃ coxnu
le bien εἰ le mal, εἰ tani que dure sa vie, quelque. grand. qu'il soil à ses. propres
yer, lorsqu'il est pris de τα fn, il a besoin de ia compassion de mon pire eclesia
ἃ l'age de 86 mort, ἃ selle du voyage qui la suil, εἰ au moment οὐ il deil tendre
95 complies devant. le. iribunal rédoutable. — Mais je velllerai sur ies derniers moments
dt mon pére loseph. aux souvenirs εἰ purs.

128 HISTORIA IOSEPHI.

Sic commisit spiritum in manus patris mei boni, et (hic)
impertivit ipsi pacem. Nondum autem ullus ex libens eum
obdormivisse scivit. ΑἹ angeli conservarunt animam eius a
daemonibus tenebrarum qui erant in via, et laudaverunt deum
usque dam eam perducerent ad habitaculum piorum "?).

CAPUT XXIV.

Corpus vero eius prostratum iacuit et exsangue: quare
admota oculis eius manu eos composui ipsiusque os clausi,

Y s

12) Zoega et Dulaurier sic: Veniunt angeli. (Dulaurier: Lorsque f'ews dit
Amen, ma mére le répéta aprés moi en un langage céleste, εἰ aussitót Michel εἰ Ga-
briel εἰ le choeur des anges descendirenl. du ciel εἰ se tinrent sur le corps de mon
pére loseph. — On. entendi! alors relentir sur lui des plaintes et des gémissemenis, et
je connus que sa derniere heure élait arrivée. — Il éprouva des douleurs semblables à
celles d'une femme en mal d'enfant. — La souffrance le tourmentaii aussi forte qu'un
vent violent εἰ qu'un feu ardent qui deévore de nombreux alimenis. Quant à ia. mort,
la crainte ne lui avait pas permis d'enirer pour se placer sur le corps de mon pire
loseph, et pour opérer la fatale séparation, parce qu'en dirigeant ses regards dans
l'inlérieur de la. maison elle m'avait apercgu -àssis auprés de sa (éle εἰ incliné sur. ses
tempes.) Surrexi porlamque egressus. inveni. morlem. (Dulaurier: Dés que je υἱὲ
qu'elle hésitait ἃ entrer par suile de la frayeur que je lui inspirais, je franchis le
seuil de la porle et je la irouvai là) solitarie sedeniem ín magno timore. Εἰ dizi ei
O tu quae venisli a plaga meridionali , ingredere slatim εἰ perfice quae pater seus
libi praecepit. Sed custodi losephum ui lucem oculorum (uorum: nam ille est pater
meus secundum carnem. (Rursus h. l. Zoega nonnulla omittit. Leguatur vero
apud Dulaurier post verba car c'est lui à qui: je dois la vie suivant la chair, hunc
in modum: et il a eu souvent à eupporter. les iribulalions pour moi pendant. mon
enfance, fuyani d'un lieu dans un auire pour éviler les embüches d'Hérode; j'ai requ
de lui des instructions comme (ous les enfanis en regoiveni de leurs parents pour leur
wiilité.) Tunc Abbaton (eodem modo hoc nomen apud Dulaurier legitur) iniravit
εἰ sumsit animam pairis mei Iosephi εἰ emisit eam e corpore. (Dulaurier addit a
Zoega praetermissa haec: C'étail à l'heure οὐ le soleil est: prét à se monirer sur
l'horison, le 26. du mois Epiphi, en paix. La vie entire de mon pire Ioseph a
été de cent - onze ans.) Michael aulem apprehendit lacinias duas mappae (Dulaurier
les deux bouts d'un tapis) - holosericae , Gabriel reliquas lacinias duas, et amplexi
animam palris mei losephi deposuerunt. eam in. mappa. (Hoc loco rursus addit
Dulaurier Personne de ceux qui siégeaient auprés du mourant ne s'apercut qu'il. avait
eessé de vivre, non plus que ma mére Marie.) Εἰ praecepi eis. (Dulaurier Je pre-
scrivis alors à Gabriel εἰ ἃ Michel) ut eam custodirent α furibus in viis (Dulaurier
de veiller sur l'àme de mon pére Joseph εἰ de la défendre des monstres. ravissants
qui allaient 86 trouver sur son passage.), εἰ iussi angelos Mmnos canere εἰ donec
recepta esset ín coelum. — (Dulaurier J'ordonnai aussi auz anges incorporels de la
précéder en chaniani des hymnes, jusqu'au moment οὐ ils l'auraient. conduite dans
les cieux aupris de mon pire bon.)

HISTORIA IOSEPHI. 199

atque Mariae virgini dixi O mater mea, ubi est ars eius quam
professus est toto isto tempore quo in hoc mundo (vixit)?
Ecce periit 1am illa, (factaque est) quasi nunquam exstitisset.
(Haec) ubi audiverunt liberr eius me loquentem cum matre
mea virgine pura, cognoverunt eum iam exspirasse, admix-
tisque lacrimis eiularunt. Dixi autem illis Utique mors pa-
tris vestri mors non est sed vita sempiterna :"etenim liberatus
aerumnis huius saecuh ad requiem transiit perpetuam (et)
aelernum duraturam. Hisce auditis sciderunt vestes: suas
flentes.

CAPUT XXV.

Et quidem incolae (urbis) Nazareth et (totius) Galilaeae
cogmito ipsorum planctu ad cos confluxere, et fleverunt ab
hora tertia usque ad nonam. Hora autem nona omnes ad
cubiculum eius (Iosephi) simul abiverunt.— Atque sustulerunt
corpus eius, postquam illud unguentis sublimibus imbuerant,
Ero vero precabar patrem meum oratione coelestium: haec
eadem illa (est) quam manu mea prius exaravi quam utero
portarer Mariae virginis matris meae. Simul autem ac eam
absolvi et. enuntiavi Amen, ingens angelorum multitudo. ac-
cessit: duobusque ex illis mandavi ut vestem expanderent lu-
eidam eaque corpus senis benedicti losephi obvolverent.

CAPUT XXVL

Et affatus Iosephum dixi Non. dominabitur in te odor
mortis vel foetor, neque prodibit vernis de corpore tuo un-
quam. Non frangetur de eo membrum vel unicum, neque
ullus mutabitur in capite tuo pilus: neque peribit quicquam
de corpore tuo, o mi pater. losephe, sed manebit integrum
et incorruptum usque ad convivium mille annorum. Et quis-
quis mortalium curam habuerit oblationis die recordationis
fuae, ipsi ego benedicam et retribuam in congregatione .vir-
gium. Et quicumque cibum dederit miseris. pauperibus

viduis. et orphanis de labore manuum suarum, die quo tua
Ervasg. apoor. ed. Tischendorf. 9

430 MwwTORIA IOSEPHL

celebratur memoria, (et quidem) in nomine tno, non (ille)
destituetur bonis omnibus vitae suae diebus. Quisquis etiam
scyphum aquae vel vini bibendum praebuerit viduae aut or-
phano in nomine tuo, dabo tibi illum ut ingrediaris cum illo
ad convivium mille annorum. Omnisque homo cui curae erit
oblatio die commemorationis tuae, ipsi benedicam et rema-
nerationem praestabo in ecclesia virginum: reddam (inquam)
ipsi pro uno iriginla, sexaginta et centum. ΕἸ quicumque
bistoriam vitae tuae descripserit, laboris tui οἱ migrationis
de hoc mundo, sermonemque (hunc) ore meo prolatum, illum
tuae tutelae committam. dum in. hac vita versabitur. — Disce-
dente-autem de corpore anima eius, et ubi hic ipsi mundus
deserendus est, librum delictorum eius comburam, nec ullo
eum torquebo supplicio in die iudici; sed traiiciet mare
igneum, atque sine molestia et dolore illud pertransibit. Hoc
(est) quod. incumbit omni homini egeno, qui praestare nequit
quicquam ex 115 quae commemoravi: nimirum si nascitur ipsi
filius, vocabit nomen eius Iosephum. Sic locum non habe.
bit in illa domo vel penuria vel repentina aliqua. mors 18
sempiternum.

CAPUT XXVII.

Convenerunt deinceps optimates urbis in locum ubi po-
situm erat corpus senis benedicti losephi, et afferentes secum
amicula feralia voluerunt illud (eis) involvere secundum con-
suétudinem qua componere solent (cadavera) ludaei. Sed de-
preheoderunt eum sindonem suam (quasi adstrictam) tenere:
ita enim illa corport eins adhaesit ut cupientibus eam exuere
inyenta sit instar ferri immobilis et indissolubilis. Neque αἱ-
las in sindone illa reperire potuerunt extremitates, quae res
maximam ipsis admirationem iniecit. Tandem extulerunt eum
ad locum ubi sita erat spelunca, et aperuerunt ianuam, ut
conderent corpus eius inter corpora patrum eius. Tunc mihi
in mentem veniebat dies qua mecum ambulavit in Aegyptum,
summaque illa molestia quam mea.caussa sustinuit. Proinde

HISTORIA IOBEPIH. 431
(mortem) ems multo tempore deflevi, et reclinans me super
corpus etus dixi |

CapuT XXVIII. ;

»,Ü mors quae omnem scientiam reddis evanidam ac tot
lacrimas excitas et eiulatus, certe deus pater meus ille ipse
(65) qui hanc tibi potestatem concessit. Ob transgressionem
enim Adami et coniugis ems Evae intereunt (homines), neque
parcot mors vel uni. Nemini tamen accidit aut infertur quic-
quam sine mandato patris mei. Utique exstitere homines qui
vitam produxeraut ad nongentos usque annos, sed denati sunt.
Imo, licet eorum nonnulli diutius vixermt, eidem nihilominus
fato succabuere, nec ullus de ipsis unquam dixit Ego non
gustavi mortem. — Quippe dominus nunquam eandem poenam
iufert nisi semel, cum patri meo placuerit eam homini immit-
tere... Eodemque momento ubi procedens illa conspicit man-
datum ad se descendens de coelo, ait Prodibo contra illum
(hominem, ingentem excitatura) commotionem. Tunc fit sine
mora in animam impetus, et dominatur ipsi (mors), δ suum
arbitrium cum illa agens. Propterea. enim. quod Ádam non
fecit voluntatem patris .mei sed transgressus est mandatum
eius, ad iram contra illum concitatus pater meüs eum addixit
morti, et (hac ratione) ingressa est mors in mundum. Quod
δὶ observasset Adam praeceptum patris mei, nunquam ilh
mors obtigisset. Putatisne me petere posse a patre meo bono
ut mibi mittat currum igneum, qui suscipiat corpus patris
mei Iosephi. illudque transferat in. locum quietis, ut habitet
eum spiritalibus ?. Verum ob praevaricationem Adami descen-
dit ista aerumna οἱ mortis violentia in universum genus hu-
manum. Atque haec est caussa cur me oporteat mori secun-
dum carnem, (nimirum) pro opete meo (seu hominibus) quos
ereavi, ut consequantur graliam."

CaAPUT XXIX,

Haecee locutus amplexabar corpus patris mei losephi,
9o *

132 "HISTORIA IOSEPHI. .

εἰ flebam super illud: (reliqui) vero sepulcri 13nuam aperue-
runt et reposuerunt corpus eius in eo iuxta corpus patris eius
Iacobi. Tempore autem quo obdormivit completi ipsi erant
centum et undecim anni... Nunquam ipsi doluit dens ullus in
ore eius, nec hebes reddita fuit oculorum acies, nec statura
eius incurva, neque decreverunt vires: sed operam dedit arti
fabrili lignariae usque ad extremum vitae suae diem. Εἰ hic
dies erat sextus et vigesimue (mensis) ΑΒ}.

CAPUT XXX. -

Nos vero apostoli ubi (ista) audivimus a servatore nostro,
laeli. surreximus δἰ prono corpore ipsi honorem exhibentes
diximus O servator noster, tuam nobis exhibeto.gratiam: equi-
dem nunc audivimus sermonem vitae. Miramur tamen, o ser-
valor nosler, fata Henochi et Eliae, eos nimirum nulli obno-
xios fuisse morti. Enimvero sedem incolunt iustorum in prae-
sentem usque diem, neque viderunt corpora eorum corruptio-
nem. At senex ille Iosephus faber lignarius erat tamen pater
tuus secundum carnem. lussisti autem ut euntes per totum
mundum praedicemus sanctum evangelium, et dixisti Nuntiate
ilis (etiam) mortem patris mei losephi, et festum ipsi diem
(ac) sacrum anniversaria solemnitate celebrate. Quicumque
vero diminuerit quicquam de hoc sermone sive illi aliquid ad-
diderit, ille delinquit.— Miramur utique (losephnm) inde ab
illo die quo natus fuisti Bethlehemi te appellavisse filium suum
secundum carnem. Quare igitur eum, aeque ac illi (Henochus
et Elias) sunt, non reddidisti immortalem? et tu dicis eum
justam fnisse ei electum. -

CaAPUT XXXI

Respondit vero servator noster et dixit Equidem prophe-
tia patris mei iam consummata est super Adamum ob inobe-
dientiam eius. Et omnia ad nutum voluntatemque patris mei
disponuntur. Quippe si homo missum facit mandatum dei et
opera sectatur diaboli committendo peccatum, producitur ae-

HISTORIA IOSEPHI. 133

tas eius: in hoc scilicet (vivus) servatur ut forte poenitentiam
agat, el perpendat se tradendum esse in manus mortis. Quodsi
fuerit aliquis bonorum. operum studiosus, et ipsi vitae pro-
rogatur spatium, ut increbrescente senectutis eius fama eum
homines probi imitentur. Übi vero homimem conspicitis cuius
animus jn iram praeceps est, utique dies eius abbreviantur:
hi enim sunt qui in aetatis suae flore auferuntur. Omnis ita-
que prophetia quam pronuntiavit pater meus de filiis homi-
num, in qualibet re impleri debet. Quod vero attinet ad He-
nochum et Eliam, quomodo in hunc diem vivi subsistant, ea-
dem servantes corpora cum quibus nati fuerant, et quod pa-
trem meum Iosephum «oncernit cui non aeque ac illis contigit
in corpore suo permansio: equidem etiamsi vixerit homo mul-
las annorum myriadas in mundo, cum morte tamen vitam
aliquando commutare cogitur. Et dico vobis, o fratres mei,
quod oporteat illos ipsos (Henochum et Eliam) sub finem tem-
porum redire in muudum et vita defungi, in die nimirum
commotionis terroris angustiae et afflictionis. Nam antichristus
quattuor inferficiet corpora, eorumque effundet sanguinem
aquarum in mijodum, propter opprobrium cui eum exposituri
sunt, et ignominiam qua detecta ipsius impietate eum vivi
notabunt. |

CAPUT XXXII.

Et diximus O domine noster, deus et servator noster,
quinam sunt illi quattuor, quos dixisti e medio sublaturum
esse antichristum ob exprobrationem eorum? Respondit ser-
vator Illi sunt Henoch, Elias, Schila et Tabitha.. Hunc ser-
monem cam audivimus a servatore nostro, gavisi sumus et
exullavimus, omnemque gloriam et gratiarum actionem obtuli-
mus domino deo et servatori nostru lesu Christo. Hic est cai
debetur gloria honos dignitas dominium potentia et laus, si-
mul ac patri bono cum eo et spiritui sancto vivificanti dehinc
et omni tempore in saeculum saeculorum, amen.

ΘΩΜΑ ΙΣΡΑΗΛΙΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ PHTA ΕἸΣ TA
ΠΑΙΔΙΚΑ TOY KYPIOY.

CapurT 1.
᾿Αναγγέλλω ὑμῶν ἐγὼ Θωμᾶς ᾿Ισραηλίτης πᾶσι τοῖς ἐξ ἐθνῶν
ἀδελφοῖς Ἰνωρίσαι τὰ παιδικὰ xal μεγαλεῖα τοῦ κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅσα, ἐποίησεν γεννηθεὶς ἐν τῇ χώρᾳ ἡμῶν. οὗ
ἡ ἀρχὴ οὕτως.

CaPur If.
! Τοῦτο τὰ παιδίον Ἰησοῦς πενταέτης γενόμενος παίζων ἦν
ἐν διαβάσει ῥύαχος, χαὶ τὰ ῥέοντα ὕδατα συνήγαγεν εἰς λάχ-
χους, καὶ ἐποίει αὐτὰ εὐθέως χαθαρά, xal λόγῳ μόνῳ ἐπέταξεν

*) Ita titulus est in Bonon et Dresd, nisi quod Dresd post χυρίον addit
ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. . Par Λόγος εἰς τὰ παιδικὰ xol μεγαλεῖα (x. py. se-
cundis curis deleta videntur) τοῦ χυρίου xol σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ..
Vind ΙΠαιδικὰ τοῦ χυρίον xal ϑεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ .. Sinait
Σύγγραμμα τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Θωμᾶ περὶ τῆς παιδικῆς ἀναστροφῆς τοῦ χυρίον.

1. ᾿Αναγγέλλω (Dresd et Bonon ᾿Αναγγέλω) -- -- οὕτως ex Dresd et Bonon ..
Par ᾿Αναγκαῖον ἡγησάμην ἐγὼ Θωμᾶς à ᾿Ισραηλίτης πᾶσι toic ἐξ £3vov ἀδελφοῖς
γνωρίσαι τὰ παιδικὰ xol μεγαλεῖα τοῦ Χριστοῦ, ὅσα ἐποίησεν ὁ χύριος ἡμῶν xal
ϑεὸς ᾿Τησοῦς Χριστὸς (huc usque Parisiensis lectio similis est Sinaiticae, quam
.vide infra) γεννηϑεὶς ἐν τῇ χώρᾳ ἡμῶν ἐν τῇ Βηδλεέμ, ἐξιστάμενος (huius verbi
scriptura Thiloni dubia videbatur; coniecit ab auctore ipso scriptum fuisse ἐξιστῶν
[- στὰς} ἡμᾶς)" ὧν ἡ ἀρχή ἐστιν αὕτη. . Vind “Ἄπασι τοῖς ἐξ ἐογῶν γνωρίσαι
ἀδελφοῖς τὰ παιδικὰ ὅσα ἐποίησεν ὁ χύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἀναγκαῖον
ἡγησάμην ἐγὼ Θωμᾶς ὁ ᾿ἸΙσραηλίτης - - (reliqua Lambecius ex codice uon ex-
scripsit).

II, 1. Τοῦτο τὸ vai. ᾿Γησοῦς (Ἰησοῦς ex auctoritate codicum Parisiensis
et Vindobonensis scripsi; Dresd et Bonon habent ó ᾿Ιησοῦς) - « ἐπέταξεν αὐτά.
Par Τὸ γὰρ παιδίον Ἰησοῦς (adde 4v?) πενταέτης γενόμενος. βροχῆς δὲ γενο.
μένης, xal παυσάσης τῆς βροχῆς ὁ ᾿Ιήσοῦς ἔπαιζεν ἐπὶ διοδεύσει τινὸς ῥύαχος
καὶ τὰ παραρρέοντα ὕδατα σννηγάγετο εἰς λάχκους, μεδ᾽ ἑτέρων" παίδων τῶν

EVANGELIUM THOMAE GRAECE A. 135

αὐτά. ? Καὶ ποιήσας πηλὸν τρυφερὸν ἔπλασεν ἐξ αὐτοῦ στρου-
€ ι᾿ιβ- καὶ ἦν σάββατον ὅτε ταῦτα ἐποίησεν. ἦσαν δὲ xol
ἄλλα. παιδία. πολλὰ παίζοντα σὺν αὐτῷ. ^ ᾿Ιδὼν δέ τις lou-
δαῖος ἃ ἐποίει ὁ ᾿[ησοῦς ἐν σαββάτῳ παίζων, ἀπῆλθε παραχρῆμα
χαὶ ἀνήγγειλε τῷ πατρὶ αὐτοῦ ᾿Ιωσήφ ᾿Ιδοὺ τὸ παιδίον σού ἐστιν
ἐπὶ τὸ δυάκιον, xal λαβὼν πηλὸν ἔπλασεν πουλία (B, καὶ ἐβε-
βήλωσεν τὸ σάββατον. * Καὶ ἐλθὼν ᾿Ιωσὴφ ἐπὶ τὸν τόπον καὶ
ἰδὼν ἀνέχραξεν αὐτῷ λέγων Διὰ τί ταῦτα ποιεῖς ἐν σαββάτῳ ἃ
οὐκ ἔξεστι ποιεῖν: ὁ δὲ Ἰησοῦς συγκροτήσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ
ἀνέχραξε τοῖς στρουθύοις xal εἶπεν αὐτοῖς Ὑπάγετε. χαὶ πετα-
σθέντα τὰ στρουθία ὑπῆγον χράξοντα. " ᾿Ιδόντες δὲ οἱ Ιουδαῖοι

ἐθαμβήθησαν , χαὶ ἀπελθόντες διηγήσαντο τοῖς πρώτοις αὐτῶν
ὅπερ εἶδον πεποιηκότα τὸν ᾿[ησοῦν.

Ἑβραίων. xal αὐτὰ τὰ ὕδατα παραχρῆμα ἐγένοντο xaSapd.xal ἐνάρετα " λόγῳ
δὲ μόνῳ ἐπάταξεν (corrigendum est ἐπέταξεν) αὐτά, xal πάντως ὑπετάσσοντο
αὐτῷ... Vind Τὸ παιδίον ᾿Ιησοῦς πενταέτης γενόμενος, xal βροχῆς γενομένης
ἔπαιζεν ἐπὶ διάβασιν ῥύαχος, χαὶ τὰ ῥέοντα ὕδατα ῥυπαρὰ ὄντα συνήγαγεν εἰς
λάχχους, xai ἐποίει αὐτὰ χαϑαρὰ εὐβέως xal ἐνάρετα εἶναι, λόγῳ δὲ μόνῳ χαὶ
οὐχ ἔργῳ ἐπιτάξας αὐτοῖς.

2. Kal π. πηλὸν τρυφερὸν (et Dresd et Bonon πυλὸν τριφερόν) - - ὅτε
(Boson ὅτι) - — σὺν αὐτῷ... Par ᾿Επάραντος δὲ ἐκ τῆς χείλεως (sic) αὐτῶν
πηλὸν τρνφερόν, ἔπλασεν ἐξ αὐτοῦ στρουϑία τὸν ἀριθμὸν iG. ἦσαν οὖν xal τὰ
καιδία παίζηντα σὺν αὐτῷ .. Vind Εἶτα ἄρας £x τῆς ὕλεως πηλὸν τρυφερὸν
ἔπλασεν ἐξ αὐτοῦ στρουδία δώδεχα - ἦν δὲ σάββατον ὅτε ταῦτα ἐποίησεν καίζων.
καὶ πολλὰ παιδία etc (praeter haec Lambecius nihil exscripsit).

8. ᾿Ιδὼν δέ - - ἐν cag. παίζων (delevi ὅτι quod Dresd et Bonon ante ἐν
habent; cf. Par, in quo recte deest) — - ῥνάχιον (Dresd et Bonon ῥήαχον. Cf.
cod. Simait, in quo est περὶ τὸ ῤῥνάχιν) - - τὸ σάββατον .. Par ᾿Ιδὼν δέ τις "Iov-
δαῖος d ἐποίησεν Ἰησοῦς ἐν δαββάτῳ πλάττων τὸν πηλόν, ἀπῆλθεν εὐϑέως καὶ
ἀπήγγειλε τῷ πατρὶ αὐτοῦ ᾿Ιωσὴφ λέγων ᾿Ιδοὺ τὸ παιδίον σον παῖζον ἐπὶ τοὺς
δύακας (cum p: oribus ἐπὶ διοδεύσει τινὸς ῥύακος magis convenire videtor ἐπὶ
τοῦ ῥύακος), καὶ ἦρε πηλὸν xal ἔπλασεν ἐξ αὐτοῦ στρονϑία (8, xal βεβηλοὶ τὸ
σάββατον.

4, Καὶ £199» (ita Dresd; Bonon add à Ιωσήφ - - ἐν σαββάτῳ (ita
Dresd; Bonon ἐν σάββατον) - - ὑπῆγον χράζαντα (et Dresd et Bonon ἤπηγον
χράζων).. Par Καὶ ἐλθὼν d Ιωσὴφ ἐπὶ τὸν τόπον καὶ ἰδὼν ἀνέκραξεν αὐτὸν (sic)
λέγων Διὰ τί ταῦτα κοιεῖς ἐν σαββάτῳ, ὃ (sic) οὐκ ἔξεστι ποιεῖν; ὁ δὲ ᾿Ιησοὺς
συγκροτήσας τὰς παλάμας αὐτοῦ ἀνέκραξε τοῖς στρονϑίοις καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ὑπά-
ve πετάσσητε. καὶ μέμνησοέ μον ζῶντες (cf. ad haec Sinaiticum textum). χαὶ
κετασϑέντων τῶν στρουσίων ἐξῆλθον χράζοντα.

5. ᾿ἸΙδόντες -- -- διηγήσαντο (διήγησαν ex Bonouiensi editum ex errore Min-
garelli eso videtur) -— εἶδον (et Dresd et Bonon οἶδον, quod εἶδον et ἴδον pari
imre corrigi potest) - - v. Imgoóv . . Par ᾿Ιδόντες δὲ οἱ οἱ "Ioubaiot ἐϑαμβήϑησαν,

136 EVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

Capur Ill.

! *O δὲ υἱὸς "Avv, τοῦ γραμματέως ἦν ἑστὸς ἐχεῖ μετὰ
τοῦ Ἰωσήφ, xal λαβὸν χλάδον ἱτέας ἐξέχες τὰ ὕδατα ἃ συνή-
ae» ὃ Ἰησοῦς. ^ ᾿Ιδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς τὸ γινόμενον ἠγανάκτησε,
xa εἶπε πρὸς αὐτόν ΓΛδικε, ἀσεβὴ χαὶ ἀνόητε, τί ἠδύεησαν σε
οἱ λάχκοι xal τὰ ὕδατα: ἰδοὺ νῦν καὶ σὺ ὡς δένδρον ἀποξηραν-
θῇς. καὶ οὐ μὴ ἐνέγκῃς φύλλα οὔτε ῥίζαν οὔτε χαρπόν. ? Kal
εὐθέως ὁ παῖς ἐχεῖνος ἐξηράνθη ὅλος. ὁ δὲ ᾿[ησοῦς ἀνεχώρησε
χαὶ ἀπῆλθεν εἰς τὸν olxow Ιωσήφ. οἷ δὲ γονεῖς τοῦ ξηρανθέντος
ἐβάστασαν αὐτὸν θρηνοῦντες τὴν νεότηταν αὐτοῦ. χαὶ ἤγαγον
πρὸς τὸν ᾿Ιωσήφ, καὶ ἐνεκάλουν αὐτὸν ὅτι τοιοῦτον ἔχεις παι-
δίον ἐργαζόμενον τοιαῦτα.

CAPUT IV.

! Elca, πάλιν ἐπορεύετο διὰ τῆς κώμης, καὶ παιδίον τρέ-
χὼν διερράγη εἰς τὸν ὦμον αὐτοῦ. καὶ πικρανθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν
αὐτῷ Οὐκ ἀπελεύσει τὴν ὁδόν σου. χαὶ παραχρῆμα πεσὼν ἀπέ-

καὶ ἀπελθόντες διηγήσαντο τοῖς πρώτοις αὐτῶν ὅπερ ἴδον σημεῖον, πεποτηχὼς
ὁ Ἰησοῦς.

ΜΠ, 1. Ὁ δὲ νἱὸς 'A. τοῦ γραμματέως (τοῦ γραμμ. ex Par et Sinait; Dresd
et Bonon γραμματεύς sine τοῦ) ἦν (ita Par; Dresd et Bonon ὦν) ἑστὼς - -
συνήγ. ὁ ᾿Ιησοῦς. . Par Ὁ δὲ vL. "Ava τοῦ γραμματέως ἦν ἑστὼς ἐχεῖ μετὰ
Ἰωσήφ, καὶ λαβὼν χλάδον ἑτέας -- -- σννήγ. ὁ Ἰ[ησοῦς.

2. ᾿Ιδὼν δέ - - ἀσεβὴ (ita cum Dresd et Bonon [ἀσεβεῖ] etiam Sinait) xal
- - ἰδοὺ (Dresd add xal) - — οὔτε xapróv .. Per ᾿Ιδὼν δὲ τὸ παιδίον ᾿Ιησοῦς cà
γενόμενον ὑπ᾽ αὐτοῦ ἠγανάχτησε, xol εἶπεν αὐτῷ ᾿Ανόητε, τί ἠδίκησάν σε οἱ
λάχχοι καὶ ἐξέχεας τὰ ὕδατα; ἰδοὺ νῦν χαὶ σὺ -- - φύλλα οὔτε χλάδους οὔτε
χαρπόν.

ὃ. Καὶ εὐθέως - - νεότηταν (ita codices) - -- ἐνεκάλουν (et Dresd et Bonon
ἐνεγχάλουν, item Par. Cf. infra Sinaitici textus cap. IV, 2.) - — τοιαῦτα .. Par
Καὶ εὐθέως éEnpdv3v ὅλος. ὁ δὲ ᾿Τησοῦς ἀνεχώρησε xol ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶχον
αὐτοῦ. οἱ δὲ γονεῖς τοῦ ξηρανϑέντος ἐβάστασαν φέροντες αὐτὸν ϑρηνοῦντες τὴν
νεότητα αὐτοῦ, χαὶ ἤγοντο πρὸς τὸν Ἰωσήφ, καὶ ἐνεγχάλουν αὐτὸν ὅτι τοιοῦτον
ἔχεις παιδίον ἐργαζόμενον τοιαῦτα (vertit haec cum Cotelerio Fabricius - - ad
Iosephum quem incusabant Cur eiusmodi habes puerum talia operantem ?). Praeterea
vero Par addita habet haec: Εἶτα ὁ 'Incoüg παραχληϑεὶς παρὰ πάντων ἰάτρευσεν
αὐτόν, ἐάσαντός tt μῶλος (codex addit τινά. — lonesius pro eo reponendum duxit
εἶναι.) ἀργὸν ὀλίγον, εἰς τὸ προσέχειν αὐτούς...

IV, 1. Elta πάλιν - -- τρέχων (sic et Dresd et Bonon) - - διερράγη (Dresd
-Y&, Bonon διεράγει) - - ἀπελεύσει (ita et Dresd et Bonon) - - πεσὼν (sic

EVANGELIUM THOMAE GRAECE A. 137

θανεν. ἰδόντες δέ τινες τὸ γινόμενον εἶπον Πόθεν τοῦτο τὸ παι-
δίον ἐγεννήθη. ὅτι πᾶν ῥῆμα αὐτοῦ ἔργον ἐστὶν ἕτοιμον: 3. Καὶ
προσελθόντες oL γονεῖς τοῦ τεθνεῶτος τῷ Ἰωσὴφ χατεμέμφοντο
λέγοντες Σὺ τοιοῦτον παιδίον ἔχων οὐ δύνασαι μεθ᾽ ἡμῶν olxsiy
ἐν τῇ κώμῃ». 7| δίδασχε αὐτῷ εὐλογεῖν καὶ μὴ καταρᾶσθαι" τὰ
τὰρ παιδία ἡμῶν θανατοῖ.

CaPuT V.

! Καὶ προσχαλεσάμενος ὁ ᾿Ιωσὴφ τὸ παιδίον xac ἰδίαν
ἐνουθέτει αὐτὸν λέγων “ἵνα τί τοιαῦτα κατεργάξει, xal πάσχου-
σιν οὗτοι χαὶ μισοῦσιν ἡμᾶς καὶ διώχουσιν ; εἶπε δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς
᾿Εγὼ οἶδα ὅτι τὰ ῥήματά σου ταῦτα οὐκ εἰσὶν σά, ὅμως σιγήσω
διὰ σέ᾽ ἐκεῖνοι δὲ οἴσουσιν τὴν κόλασιν αὐτῶν. xal εὐθέως οἱ
ἐγκαλοῦντες αὐτὸν ἀπετυφλώθησαν. ? Καὶ οἱ ἰδόντες ἐφοβήθη-
σαν σφόδρα χαὶ ἠπόρουν, xal ἔλεγον περὶ αὐτοῦ ὅτι πᾶν δήμα
ὃ ἐλάλει, εἴτε καλὸν εἴτε xaxov, ἔργον ἦν xal θαῦμα ἐγένετο.
ἰδόντες δὲ ὅτι τοιοῦτον ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς, ἐγερθεὶς ὁ Ἰωσὴφ
ἐπέλαβεν αὐτοὰ τὸ ὠτίον xal ἔτιλεν σφόδρα. " Τὸ δὲ παιδίον
uterque) -- - ἕτοιμον .. Par Πάλιν οὖν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐπορεύετο διὰ τῆς χώμης, xol
καιδίον τρέχον διερράγη sig τὸν ὦμον αὐτοῦ. χαὶ πικρανϑεὶς ὁ "Insoüc εἶπεν
αὐτῷ Οὐχ ἀπελεύσῃ τὴν ὁδόν σον. xal. παραχρ. πεσὼν ἀπέϑανεν. ἱδόντες - -

ἐστὶν ;
2. Kol προσελϑόντες - - χατεμέμφοντο (ex Par est; in Dresd et Bonon de-

sideratur. Cf. etiam Sinaiticum, in quo est. ἐγχάλονν) λέγοντες - — παιδίον ἔχων

(ita rursus Par; Dresd παιδ. ἔχεις) οὐ - - αὐτῷ (ita Dresd; Bonon αὐτόν) εὖλο-
ye» - - ϑανατοῖ (Dresd et Bonon “τεῦ: Par Καὶ προσελθόντες - - χατεμέμφοντο
λέγοντες Ξὺ τοῦτο τὸ παιδίον ἔχων οὐ δύνασαι - — ἐν τῇ πόλει ἡμῶν" ἢ δίδασχς
τὸ παιδίον σον αὐτῷ (lonesius correxit αὐτός. Rectius Thiloni τὸ παιδ. σου ad-
ditamentum librarii videbatur; sed cf. textum Sinaiticum.) εὐλογεῖν xal μὴ χα-
ταρᾶσθαι, ἢ ἔξελθε σὺν αὐτῷ τῶν ὦδε" τὰ γὰρ - - ϑανατοῖ.

V, 1. Koi προσχαλεσάμενος -- - χατεργάζει (sic uterque codex) - - ταῦτα
οὐχ εἰσὶ σά (ita ex Par scripsi; Dresd et Bonon post ταῦτα pergunt ἐμὰ oux
εἰσίν ἀλλὰ σά, quemadmodum etiam in evangelio nostro Thomae latino legitur;
cf. iufra V, 2.) - - ἀπετυφλώϑησαν (sic uterque codex; per errorem igitur Thilo
edidit évupAdi30av) .. Par Προσχαλεσάμενος δὲ ὁ ᾿Ιωσὴφ τὸ παιδίον κατ᾽ ἰδίαν
ἐνουδέτει αὐτὸ λέγων "Ioa τί -- -- πάσχουσιν οὕτως, xal μισοῦσιν -- - εἶτεν δὲ ὁ
Ἰησοῦς ᾿Εγὼ οἶδα ὅτι τὰ ῥήμ. Gov ταῦτα οὐχ εἰσὶν σά, ἀλλὰ διὰ σὲ σιγήσω᾽"
ἔχεῖνοι δὲ οἱ εἰρηκότες σοι ταῦτα οἴσονσι τὴν χόλασιν τὴν αἰώνιον. χαὶ εὐ3. οἱ
ἐγχ. αὐτὸν ἐτνυφλώϑησαν.

2. Καὶ οἱ (ex Par est; in Dresd et Bonon desideratur) ἰδόντες - - - ἐγερϑεὶς
ὁ Ἰωσὴφ (ὃ 'LwG. rursus ex Par addidimus) - - σφόδρα .. Par Καὶ ol ἰδόντες

138 BVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

ἠγανάχτησς xal εἶπεν αὐτῷ ᾿Αρχετόν σοί ἐστιν ξητεῖν xol μὴ
εὑρίσκειν, χαὶ μάλιστα, οὐ σοφῶς ἔπραξας cux οἶδας ὅτι σός:
μή ps λύπει.

CaPor VI.
.! Καθηγητὴς δέ τις ὀνόματι Ζακχαῖος ἑστὼς ἐν μέρει τινὶ
ἤκουσε τοῦ ᾿Γησοῦ ταῦτα λαλοῦντος τῷ πατρὶ αὐτοῦ, καὶ ἐθαύ-
page» σφοδρῶς ὅτι παιδίον ὧν τοιαῦτα φθέγγεται. 2 Καὶ μετ᾽

ὀλίγας ἡμέρας προσήγγισεν τῷ ᾿Ιωσὴφ καὶ εἶπεν αὐτῷ ὅτι παι-
δίον φρόνιμον ἔχεις, καὶ νοῦν ἔχει" δεῦρο παράδος μοι αὐτὸ ὅπως
μάθῃ γράμμάτα, xoi ἐγὼ διδάξω αὐτὸ μετὰ τῶν γραμμάτων

πᾶσαν ἐπιστήμην καὶ προσαγορεύειν πάντας τοὺς πρεσβυτέρους |
καὶ τιμᾶν αὐτοὺς ὡς προπάτορρις χαὶ πατέρας χαὶ τοῦ ἀγαπᾶν
συνηλικιώτας. ὃ Καὶ εἶπεν αὐτῷ πᾶντα τὰ γράμματα ἀπὸ τοῦ
ἃ ἕως τοῦ ὦ μετὰ πολλῆς ἐξετάσεως τρανῶς. ἐμβλέψας δὲ τῷ
καθηγητῇ Ζαχχαίῳ λέγει αὐτῷ Σὺ τὸ ἄλφα μὴ εἰδὼς κατὰ
φύσιν, τὸ βῆτα πῶς ἄλλους διδάσχεις: ὑποχριτά, πρῶτον εἰ
οἶδας δίδαξον τὸ ἃ, καὶ τότε σοι πιστεύσομεν περὶ τοῦ β. εἶτα
ἤρξατο ἀποστομίζειν vOv: διδάσκαλον περὶ τοῦ πρώτου γράμμα-
τος. χαὶ οὐκ ἴσχυσεν αὐτῷ ἀνταποχριθῆναι. ὁ ᾿Αχουόντων δὲ

ἐφοβήϑησαν πᾶντες σφόδρα xal ἠπόρουν, xai ἔλεγον περὶ αὐτοῦ ὅτι πᾶν ῥῆμα
ὃ λέγει , εἴτε χαλὸν εἴτε χαχόν, ἔργον γίνεται, xol eoa tov. εἰδόντες δὲ ὅτι
τοῦτο ἐποίησεν ὃ Ἰησοῦς, ἐγερϑεὶς ὁ ᾿Ιωσὴφ ἐπελάβετο αὐτοῦ τὸ ὠτίον xat
ἕτιλεν αὐτό.

3. Τὸ δὲ παιδίον -- -- xol μάλιστα οὐ σοφῶς (ita ex Par scripsimus; Dresd
et Bonon post eJploxet pergunt μάλιστα ὅτι σοφῶς) - - μή με λύπει (Dresd et
Bonon ad haec addunt σὸς γάρ εἶμι, quae cum Parisiensi omisimus) .. Par Τὸ δὲ
παιδίον - — xal μὴ εὐρίσχειν αὐτούς (Thiloni sunt caeci illi facti quaerentes Iose-
phum), xoi μάλιστα oU σοφῶς ἔπραξας. οὐχ οἶδας ὅτι σός εἶμι; μή με λύπει.

VI, 1. Καϑηγητὴς - - ἐν μέρει τινὶ (τινί ex Par est; Dresd et Bonon non
habent) ἤχ. τοῦ '[qo. t. λαλοῦντὸς (Dresd. et Donon vitiose τῷ ᾿Ιησοῦ ταῦτα λα-
λοῦντα) - - φϑέγγεται .. Par Καϑηγητὴς - - ἤχουσε τοῦ ᾿[ησοῦ ταῦτα λαλοῦντος
τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, xol ἐθαύμασε σφόδρα ὅτι παιδίον ὃν τοιαῦτα Q3.

2. Καὶ μετ᾽ - - εἶπεν αὐτῷ: consentit Par [ὅτι παιδ. φρόν. ἔχεις x. v.
ἔχει: ita Par; Bonon et Dresd ὅτι (Dresd ἔτ) νοῦν ἔχει (Dresd νουνεχεῖ, Bouon
γοῦν ἐχεῦῦ, xal φρόνιμον ἔχεις παιδίον | δεῦρο (Par add οὖν) - — μάϑῃ (ita Par;
Dresd et Bonon μάϑω) γράμματα | xol ἐγὼ διδάξω - - xai προσαγορεύειν (ita
Dresd; Bonon -ρεύει) - - xol τιμᾶν αὖτ. ὡς mpoxat. usque συνηλικιώτας (ita
Dresd; Bonon a verbis xol τιμᾶν αὐτούς trausilit ad συνηλικιώτας, omissis me-
diis): horum nihil in Parisiensi legitur.

ὃ. Καὶ εἶπεν αὐτῷ πάντα - - πιστεύσομεν (Bonon - σωμενὴ) - - ἀνταποχρι-

EVANGELIUM THOMAE ΟΒΆΚΟΕ A. 139

πολλῶν λέγει τὸ παιδίον τῷ Ζαχχαίῳ "Axous, διδάσχαλε, τὴν
τοῦ πρώτου στοιχείου τάξιν, xal πρόσχες ὧδε πῶς ἔχει κανόνας,

9" " — — —— —

xui μεσαχαραχκτῆρα οὕς ὁρᾷς ξυνοὺς διαβαίνοντα, συναγομέ-
VOUS , ὕψους μὲν αὐτοὺς πορεύοντος πάλιν δὲ χεφαλαιοῦντος,
τρισήμους διμογενεῖς, ὑπάρχους δὲ xal ὑποστάτους, ἰιμέμνς:
κανόνας, ἔχεις τοῦ a.

Siva: ab his satis differt Parisiensis codex, qui sic habet Καϑίσαντος δὲ αὐτοῦ
τοῦ διδάξαι γράμματα τῷ Ἰησοῦ, ἥρξατο τὸ πρῶτον στοιχεῖον τὸ ἄλεφ. ὁ δὲ
᾿ησοῦς λέγει τὸ δεύτερον στοιχεῖον μπέϑ, γχίμελ, xol εἶπεν αὐτῷ πάντα τὰ
στοιχεῖα ἕως τέλους. xol ἀναπτύξας βιβλίον, τοὺς προφήτας ἐδίδασχε τὸν xa-
ϑηγητήν.

4. Horum nibil simile ín Parisiengi invenitur. Codicmm autem Dreesdemeis
et Bononieusis textus inde a verbis πῶς ἔχει χανόνας usque ad sectionis finem
perquam corruptus est. Scriptum enim ibi sic est: πῶς ἔχει χανόνας xh μέσα
χαρακτῆρας, ouc dom ξύνους, διαβαίνοντας, συναγομένονς, ὑψουμένους, χορεύον-
τας, βαλεφεγιοῦντας (Bouoa βάλε φεγ.), τρισήμους, ὁμογενεῖς, ὑπαρκουχϑέγ
(Bonoa -y3€) ζυγοστάτους, ἰσομέτρους" χανόνας ἔχει τὸ ἃ. Haec Mingarel-
lius, libri auctorem in littera A symbolum dei eiusque trini agnovisse existi-
mamas, in hunc fere modata emendanda censuit: πώς ἔχει χανόνας xal μεσσχα-
φραχτῆρας" osc ὅρα ξυνούς, διαβαίνοντας, σνναγομένους, ὑψσυμένονυς, χορεύοντας"
λεῖβε περιόντας, τρισήμους, ὁμογενεῖς, ὑπάρχονς τε" ζυγοστάτους, ἰσομέτρους"
πανόνας ἔχεις τοῦ ἃ, hac interpretatione addità Audi, magister, positionem: primi
elementi, et atiende quomodo habeat canones stu. líneas, et dümidios olaracteres : quos
imspice comunes , permeantes, congregatos , surgentes , salianies : accipe eos qui su-
perneoit, triincos, homogentos, et veluti principatum tmnentes, ad lNbellam positos et
«equalis sensurae: cauones seu lineas habes litterae Α. Ipse tamen Mingerellíaó
coniecturis se suis diffidere non dissimulevit: notas enim illas litterae A nec in
Graecorum Alpha nec in Hebraeorum Aleph quadrare. Malto quidem magis eas
quadrare in primam Armenorum litteram, probare sibi visus est iis quae Char-
dinas in Itinere persico X, pag. 26. (ed. Langlés 1811. tom. IX. pag. 124.) de
legendis Christianorum Persiae doouit. Ibi enim fefertur ex evangelio quodam
imfantüae persico ,qu'éant envoyé à l'école pour apprendre l'abc, le maíire lui
vouleni faire dire a, il s'orréta et dit au. maitre Apprenez - moi auparavant. pourquoi
ἴα premiire letirs de l'alphabet est ainsi faite. Surquoi le maítre le traitant de peti
bebülard , ii répondil Je ne dirai point a, que vous ne me disiez pourquoi la pre-
ware leüyre est ainsi foile. — Le maitre se metiant en colére, Jésus lui dit Je vous
l'apprendrei donc moi. La premitre lettre de l'aiphabet est. formée de trois. lignes
perpendiculaires sur une ligne diametrale (l'a arménien est ainsi. fait à peu. prés
comme une m renverséec), pour nous apprendre que le oosmmenctment de loutes choses
es wne essence on (rois personnes.* Quibus Mingarellii de loco nostro coniecturis
uimime locum restitutum et illustratum'* censuit Thilo. Ut emim, ait Cod.
apocr. I. p. 292., taoeamus coniecturas illas λάβε περιόντας et ὑπάρχονς
tt prorsus improbabiles, latina quam Mingerelltus dedit interpretatio constat. verbis
sinc sensu, quorum. plura graecis ne respondent quidem. — Neque hoc auctor ipse. innui
s fguram primae lilterae referre ad. illud trinitatis emblema; quod tamen sumi
potest si ab inepto snonacho (ila verba. aseuta esse. slatuas, Nem Marcosiorum

140 EVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

CaruT VII.

! Ὡς δὲ ἤχουσεν ὁ διδάσχαλος Ζαχχαῖΐος τὰς τοσαύτας
χαὶ τοιαύτας ἀλχηγορίας τοῦ πρώτου γράμματος εἰρηκότος τοῦ
παιδός, ἠπόρησεν ἐπὶ τοσαύτην ἀπολογίαν xal διδασκαλίαν αὐὖ-
τοῦ, xal εἶπεν τοῖς παροῦσιν Οἴμοι, ἠπορήθην ὁ τάλας ἐγώ,
ἐμαυτῷ αἰσχύνην παρέχων ἐπισπασάμενος τὸ παιδίον τοῦτο.
2 * Aooy οὖν αὐτό, παρακαλῶ σε, ἀδελφὲ Ιωσήφ᾽ οὐ φέρω. τὸ
αὐστηρὸν τοῦ βλέμματος αὐτοῦ, οὐ τρανῶ τὸν λόγον ἅπαξ.
τοῦτο τὸ παιδίον γηγενὴς οὐκ ἔστι, τοῦτο δύναται καὶ πῦρ δα-
μάσαι᾽ τάχα τοῦτο πρὸ τῆς χοσμοποιίας ἐστὶν γεγεννημένον.
ποία γαστὴρ τοῦτο ἐβάστασεν, ποία δὲ μήτρα τοῦτο ἐξέθρεψεν,
ἐγὼ ἀγνοῶ. οἴμοι, φῶλε, ἐξηχεῖ με, οὐ παρακολουθήσω τῇ
διανοίᾳ αὐτοῦ ἠπάτησα ἑαυτόν, 6 τρισάθλιος ἐγώ " ἠγωνιζόμην

de pueritia Christi libellus referente Irenaeo adv. haeres. 1, 20. haec tantum con-
ἐἐπιΐέ προσπαραλαμβάνουσι δὲ εἰς τοῦτο xaxsivo τὸ ῥᾳδιούργημα, εἷς τοῦ xuplov
παιδὸς ὄντος xal γράμματα μανϑάνοντος, xal τοῦ διδασχάλου αὐτῷ φήσαντος,
χαϑὼς ἔϑος ἐστίν, . Εἰπὲ ἄλφα, ἀποχρίνάσϑθαι τὸ ἄλφα πάλιν τε τὸ βῆτα τοῦ
διδασχάλου χελεύσαντος εἰπεῖν, ἀπσκρίνασϑαι τὸν χύριον ZU μοι πρότερον εἰπὲ τέ
ἐστι τὸ ἄλφα, καὶ τότε σοι ἐρῶ τί ἐστι τὸ βῆτα, χαὶ τοῦτο ἐξηγοῦνται ὡς αὖ-
τοῦ μόνου τὸ ἄγνωστον ἐπισταμένον, ὃ ἐφανέρωσεν ἐν τῷ τύπω τοῦ ἄλφα. Prae-
terea Thilo significavit pro οὖς ὅρα legi posse oU ὁρᾷς, item ξυντούς pro ξν-
νούς, ὑπαρπαχϑέντας vel ὑφαρπαχϑέντας pro ὑπαρπουχϑέν, φεγγοβολοῦντας pro
βαλεφεγιοῦντας (cf. Cod. apocr. 1. pag. ΟΧΙΠ.), denique τούτους addi posse ante
κανόνας ἔχει τὸ à. Nuperrime vero ab eadem cum Mingarellio sententia de tri-
nitatis symbolo profectus emendationem loci suscepit vir doctissimus R ud. Hof-
mannus, qui in libro quem inscripsit Das Leben Jesu nach den Apokryphen,
pag. 222. hunc textum proposuit πῶς ἔχει χανόνας xoi μεσαχαραχτῆρα, oUc ὁρᾷς
ξυνούς, διαβαίνοντα ᾿ συναγομένους, ὕψονς μὲν πορεύοντος, χεφαλαιοῦντος, τρισή-
μὸυς, ὁμογενεῖς ὑπάρχους δέ, ὑποστάτους, ἰσομέτρους - χανόνας ἔχεις τοῦ Α.
Qua ab emendatione non graviter differt quam ipsi proposuimus et in textum
recepimus. Habet autem haec coniiciendi licentia in loco tam corrupto non mt-
nimam excusationem inde quod uti non licet nisi codicibus recentissimis.

VH, 1. ἠπόρησεν: Dresd ἠπώρησεν | αἰσχύνην: uterque codex αἰσχύνης,
statimque post ἐπισπασμένος.

2. οὐ τρανῶ : Mingarellius corrigi voluit οὗ vel περὶ οὗ τρανῶ (de quo semel
dicam quid sentiam). — Contra Thilo notavit ex latino evangelio infantiae Pari-
siensi, in quo est nec audire gravitatem sermonum eius, potius reponi posse οὐδὲ
τρανόν. Sed omnino emendatione non opus 'esse videtur. | ἐξηχεῖ: Thilo ex
utroque codice edidit ἐξήχει. Hofmanuus maluit ἐξήγει. | παραχολουϑήσω : ita
Dresd ex emendatione ; ἃ prima fuerat παραχολουϑήσομαι | tavtóv: ita ex Dresd
et Bonon, nec corrigendum duxi. "Thilo dedit ἐμαντόν.

EVANGELIUM THOMAE GRAECE A. 141

y μαθητήν, xal εὑρέθην ἔχειν διδάσχαλον. ^ ᾿Ενθυμοῦμαι,
φίλοι. τὴν αἰσχύνην, ὅτι γέρων ὑπάρχων ὑπὸ παιδίου ἐνυκήθην.
χαὶ ἔχω ἐκκακῆσαι xa ἀποθανεῖν διὰ τούτου τοῦ παιδός" οὐ
δύναμαι γὰρ ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ ἐμβλέψαι εἰς τὴν ὄψιν αὐτοῦ.
χαὶ πάντων εἰπόντων ὅτι ἐνικήθην ὑπὸ παιδίου μικροῦ, τί ἔχω ᾽ς
εἰπεῖν: χαὶ τί διηγήσασθαι περὶ ὧν po. εἶπε χανόνων τοῦ πρώτου

“πὶ τ

στοιχείοω: ἀγνοῶ, ὦ φίλοι" οὐ γὰρ ἀρχὴν καὶ τέλος αὐτοῦ Y-

νώσχω. ἡ Τοιγαροῦν ἀξιῶ σε, ἀδελφὲ ᾿Ιωσήφ, ἀπάγαγε αὐτὸν
εἰς τὸν οὗκόν cou. οὗτος τί ποτε μέγα ἐστίν, | θεὸς ἢ ἄγγελος, ἡ
ἢ τί εἴπω οὐχ οἶδα.

CaPur VIII.

! Τῶν δὲ Ἰουδαίων παραινούντων τῷ Zaxyalo, ἐγέλασε.

τὸ παιδίον μέγα xal εἶπεν Νῦν χαρποφορείτωσαν τὰ σά, xol
βλεπέτωσαν οὗ τυφλοὶ τῇ ἢ καρδίᾳ. ἐγὼ ἄνωθεν πάρειμι ἵνα αὐ-
τοὺς χαταράσομαι καὶ εἰς τὰ ἄνω χαλέσω, ᾿χαθὸς διετάξατο ὁ

8. γέρων ὑπάρχων: in codicibus scripta est yep. ὑπάρχει, unde Thiloni ὅς
ante γέρων supplendum videbatur. Sed ἐνοκήϑην in codice extremam syllabam
compendio scriptam habet, quod non solvi debet 3v. Eo magis edendum ita
videbatur ut edidimus. | διὰ τούτου τοῦ παιδός: Bonou διὰ τοῦτο τοῦ παιδός |
ἐμβλέψαι: ita Dresd; Bonou βλέψαι | εἰπόντων: Dresd ὑπόντων | στοιχείου :
Dresd et hoc et aliis locis στοιχίου etc | αὐτοῦ γινώσχω: uterque codex αὖ-
TOU οὐ Tos .

4. οὗτος: in Dresd scriptum est nisi fallor τοῦτος. Hiuc malui edere οὗτος
quam τοῦτο, quod apud Mingar. et Thil. legitur.

Ceterum huic capiti respondent verba ea quibus in codice Parisiensi ista
historia finitur. Praegressis enim illis xal ἀναπτύξας - - ἐδίδασκε τὸν χαϑηγη-
^oTNN legantur ibi haec Αὐτὸς δὲ αἰσχννϑεὶς ἠπόρησεν, ὅτι οὐκ οἶδε πόϑεν αὐτὸς
οἶδε τὰ γράμματα. χαὶ ἐγερϑεὶς ἀνεχώρησεν οἴκαδε, ϑανμάζων ἐξιστάμενος τὸ
παράδοξον. Denique additer in Parisiensi codice fragmentum historiae de punnis
a puero tinctis, quam evangelium infantiae arabicum capite XXXVII. tradit,
graeci vero codices nostri reliqui non exhibent. Quod fragmentum sic habet:

(VHL.) ἸΠορενομένου 8t τοῦ "oco εἶδέ τι (codex τινα) ἐργαστήριον xat
τινα νεανίσχον βάπτων (sic) εἰς λέβητας ἱμάτια xot τζόχας τινὰς διαφόρους φαιάς,

τὸ xa$' ἔχαστον ἐχτελῶν xatd τὴν τοῦ ἑνὸς Exáctov βούλησιν. εἰσελϑὼν οὖν τὸ
παιδίον Ἰησοῦς (adde ἰδών) πρός πρὸς τόν} οὕτως ποιοῦντα τὸν νεανίαν, λα-
βὼν χαὶ αὐτὸς ἐκ τῶν προσχειμένων ὑφασμάτων ...

VIH, 1. παραινούντων: Mingarellio legendum videbatur παροινούντων (,quum
vero Iudaei Zacchaeum probro afficereni^). | πάρειμι: Dresd παρήμοι | χαταρά-
cout et infra xatapácttat: uterque codex χαταράσσομαι et χαταρράσσεται.
Thilo edid χαταράσωμαι et χαταράσηται, quemadmodum etiam Mingarellius
edi voluit.

44 EVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

ἀποστείλας με δί ὑμᾶς. ? Καὶ ὡς τὸ παιδίον χατέπαυσε τὸν
λόγον, εὐθέως ἐσώθησαν οἱ πάντες οἱ ὑπὸ τὴν κατάραν αὐτοῦ
τασόντες. “καὶ οὐδεὶς ἀπὸ τότε ἐτόλμα, παροργίσαι αὐτόν, ὅπως
μὴ χαταράσετα. αὐτὸν xal ἕσται ἀνάπηρος.

CaPur IX.

.! Καὶ μεθ᾽ ἡμέρας δέ τινας ἔπαιζεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἔν τινι 5o-
ματι ἐν ὑπερῴῳ. xal ἕν τῶν παιδίων τῶν παιζόντων μετ᾽ αὐτοῦ
πεσὼν ἀπὸ τοῦ δώματος χάτω ἀπέθανε" xol ἰδόντα τὰ ἄλλα
παιδία ἔφυγον, xal κατέστη ὃ Ἰησοῦς μόνος. ^ Καὶ ἔλθόντες
οἱ γονεῖς τοῦ τεθνεῶτος ἐνεχάλουν .... ἐκεῖνοι δὲ ἐπηρέαζξον αὖ-
τόν. ὃἧ Κατεπήδησεν ὁ Ἰησοῦς ἀπὸ τοῦ στέγου χαὶ ἔστη παρὰ
τὸ πτῶμα τοῦ παιδίου, χαὶ ἔχραξε φωνῇ μεγάλῃ καὶ εἶπεν
Ζῆνον, ---- οὕτω γὰρ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐχαλεῖτο --- ἀναστὰς εἰπέ
μοι, ἐγώ σε κατέβαλον: xol ἀναστὰς παραχρῆμα εἶπεν Οὐχὶ
χύριε, οὐ χατέβαλας ἀλλὰ ἀνέστησας. καὶ ἰδόντες ἐξεπλάγη-
σαν. οἷ δὲ γονεῖς τοῦ παιδίου ἐδόξασαν τὸν θεὸν ἐπὶ τῷ γεγο-
νότι σημείῳ, καὶ προσεκύνησαν τῷ ᾿Τησοῦ. .

ἃ. ανάπηρος: Dresd ἀνάπειρος. [dem cum. Bonon antea παροργῆσαι,

FX, 1. ἔπαιζεν: ita codices. Hinc per errorem Thilo edidit ἔπαιξεν |. δώ-
par: Dresd τόπω δώματι, priore voce obelo transfixa | πεσών: ita uterque
codex. | ἰδόντα τὰ ἄλλα: Dresd ἰδών tà ἄλλα; Bonon teste Mingarellio ἰδόντα
ἄλλα | χατέστη: uterque codex χατέβη. Emeudaudum esse χατέστη vel χατέ-
μεινεν, iam Thilo notavit. .

2. ἔλδόντες: uterqne codex ἔλθόντα | τοῦ τεθνεῶτος : ita Dresd; Bonon
τοῦ παιδίου ἤγονν τοῦ τεϑνεῶτος | ἐνεχάλουν: Bonon, ut supra, ἐνεγχάλουν.
Sequuntur in οοὐἀϊαδυς haec ὡς αὐτὸν χαταβληϑέντα αὐτόν, quae corropta eese
iw promtu est. Excidisse nonnihil, cum Thilone recte concladitur cum ex
quae sequuntur ἐχεῖνοι δέ, tum ex loco gemino evangelii latini, qui in Parisiensi
codice sic legitur Et cum venissent. parentes. illius infantis qui swortuus fuerat , di-
eebant adversus Jesum Vere tu illum ruere fecisti. Iesus. autem dixit Ego nunquam
eum ruere feci. Ipsi vero iínsidiabantur adversum lesum. Οὗ. etiam infra evang.
Thom. látin. cap. VII. Hinc ita fere legi potest évtxdAouy τὲν ᾿Ιησοῦν oig ὑπ᾽
αὐτοῦ χαταβληϑῆναι αὐτόν. xal εἶπεν ᾿Εγὼ οὐδέποτε χατέβαλον αὐτόν. ἐκεῖνοι
δὲ ἐπηρ. αὐτόν. Etiam in Sinaitico codice locus geminus est capite VIIT., quem
huc conferre invat. | ἐπηρέαζον: Dresd ἐπειρέαζον, Bonon ἐπειρεάζωντο.

8, στέγον: cf. ad B VIII, 1. Bonon στέατος. Thiloni στέγονς vel στεγνοῦ
corrigendum videbatur. | χατέβαλον: Dresd χατέβαλλον | χατέβαλας: Dresd
κατέβαλλας. Mingarellio et Thiloni edendum videbatur χατέβαλες | αλλά : Dresd
ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ γεγον. σημείῳ : uterque codex ἐπὶ τὸ γεγονότι σημεῖον.

EVANGELIUM THOMAE GRAECE Δ. 143

CaPUT X. |

! Mat ὀλίγας ἡμέρας σχίζων τις ξύλα ἐν τῇ γωνίᾳ νεώτε-
(oc, ἕπεσεν ἡ ἀξίνη χαὶ διέσχισεν τὴν βάσιν τοῦ ποδὸς αὐτοῦ,
καὶ ἔξαιμος γενόμενος ἀπέθνησχεν. “ Θορύβου δὲ γενομένου xai
συνδρομῆς. ἔδραμε xai τὸ παιδίον Ἰησοῦς ἐκεῖ, xai βιασάμενος
διῆλθεν τὸν ὄχλον, χαὶ ἐχράτησεν τοῦ νεανίσκου τὸν πεπληγότα,
πόδαν, καὶ εὐθέως ἰάθη. εἶπε δὲ τῷ νεανίσχῳ ᾿Ανάστα νῦν,
σχίζε τὰ ξύλα. xal μνημόνευέ μου. ὁ δὲ ὄχλος ἰδὼν τὸ γεγονὸς

προσωξύνησαν τὸ παιδίον, λέγοντες ᾿Αληθῶς πνεῦμα, θεοῦ ἐνουκεῖ

ἐν τῷ παιδίῳ τούτῳ.
Caper ΧΙ.
! "Ovcoc δὲ αὐτοῦ ἐξαέτους, πέμπει αὐτὸν ἡ μήτηρ αὐτοῦ

ὕδωρ ἀντλῆσαι xal φέρειν ἐν τῷ οἴκῳ, δεδωχὼς αὐτῷ ὑδρίαν..

ἐν δὲ τῷ ὄχλῳ συγχρούσας, ἡ ὑδρία ἐρράγη. ^ Ὃ δὲ ᾿Ιησοῦς
ἁπλώσας τὸ παλίον ὅπερ ἦν βεβλημένος, ἐγέμισεν αὐτὸ ὕδωρ
γχαὶ ἤνεγκε τῇ μηϊοὶ αὐτοῦ, ἰδοῦσα δὲ ἡ μήτηρ αὐτοῦ τὸ γε-

Novo, σημεῖον κατεφῶλει αὐτόν, xal διετήρει ἐν αὐτῇ τὰ μυστή-.

qui ἃ ἔβλεπεν αὐτὸν ποιοῦντα.

Capvr XII.
' Hav δὲ ἐν χαιρῷ τοῦ σπόρου ἐξῆλθεν τὸ παιδίον μετὰ

X, 1. γωνίᾳ: uterque codex γογίᾳ | ἔπεσεν: ita Dresd; Bonon xpi ἔπε-
σεν | Dresd et Bonon xj ἀξύνη. Dresd etiam. διέσχυσεν [ ἔξαιμος: Dresd et
Bonon ἐξ αἵματος. Sinaiticus codex recte ἔξαιμος.

2. xà παιδ. ᾿Ιησοῦς : ita Dresd; Bonon τὸ παιδ. ὁ ὁ ᾿Ιησοῦς | xóbav: ita
uterque codex | r6 νεανίσχῳ: Dresd τὸν v«aviaxov , Bonon τὸ νεανίσχον | προσ-
ἐχύνησαν τὸ παιδίον - -- ἐν τῷ παιδ. tovto: ita Dresd; Bonon nil nisi προσεχύ-
γησαν τὸ παιδ. τοῦτο.

ΧΙ, 1. πέμπει: Bouwon πέμπ. δέ | δεδωχώς: ita uterque codex. Thilo
edidit δεδωχνῖα, sed nescio au praestet hunc soloecismum cum tot aliis servare, |
συγχρούσας : mon cum Thilone scribendum puto συγχρούσασα. Eodem enim so-
loedsmo dictum est in Sinaitico codice (cf. B X, 1.) πορενόμενος δὲ συνε-
τρίβη etc.

2. ὅπερ ἦν βεβλημένος: ita Dresd; Bonon ὅνπερ ἦν βεβλημένον | ὕδωρ:
ita uterque codex. Mingar. et Thil. correxerunt. ὕδατος | χατεφίλει: Bonon
χατεφίλησεν | ἔβλεπ. αὐτόν: Dresd et Bonon ἔβλ. αὐτό.

* s

444 | RVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

τοῦ. πατρὸς αὐτοῦ ἵνα σπείρει σῖτον εἰς τὴν χώραν mütOv' xol
ἐν τῷ σπείρειν τὸν πατέρα αὐτοῦ ἔσπειρε καὶ τὸ παιδίον Ἰησοῦς
ἕνα, xóxxov σίτου. 32 Καὶ θερίσας xai ἁλωνίσας ἐποίησε χόρους
05 xal καλέσας πάντας τοὺς πτωχοὺς τῆς κώμης εἰς τὴν ἅλωνα
ἐχαρίσατο αὐτοῖς τὸν σῖτον xal Ἰωσὴφ ἔφερεν τὸ καταλειφθὲν
τοῦ σίτου. ἦν δὲ ἐτῶν ἢ ὅτε τοῦτο ἐποίησε τὸ σημεῦον.

CapuT XIII.

! Ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ τέκτων ἦν, καὶ ἐποίει ἐν τῷ χαιρῷ
ἐκείνῳ ἄροτρα καὶ ξυγούς. ἐπετάγη αὐτῷ χράββατος παρά τι-
νος πλουσίου ὅπως ποιήσει αὐτῷ. τοῦ δὲ ἑνὸς κανόνος τοῦ χα-
λουμένου ἐναλλάκτου ὄντος χολοβωτέρου, μὴ ἔχοντες τί ποιῆσαι,
εἶπεν τὸ παιδίον ὁ [ησοῦς τῷ πατρὶ αὐτοῦ Ἰωσήφ Θὲς κάτω τὰ
δύο ξύλα, xal ἐκ τοῦ μέσου μέρους ἰσοποίησον αὐτά. ? Καὶ
“ἐποίησεν ᾿Ιωσὴφ καθὼς εἶπεν αὐτῷ τὸ παλδίον. ἔστη δὲ ὁ "In-
σοῦς ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους χαὶ ἐχράτησεν τὸ χολοβώτερον ξύλον,
xal ἐκτείνας αὐτὸ ἴσον ἐποίησεν τοῦ ἄλλου χαὶ εἶδεν ὁ πατὴρ
αὐτοῦ Ἰωσὴφ xol ἐθαύμασε, xai περιλαβὼν τὸ παιδίον χατε-
φίλει λέγων Μαχάριός εἶμι, ὅτι τὸ παιδίον τοῦτο δέδωκέ μοι
6 θεός.

XII, 1. 0a σπείρει: ita uterque codex. Mingar. εἰ Thil. correxerunt fva
σπείρῃ | σῖτον: Dresd σίτον, item infra | παιδίον "Incoüc: ita Dresd et Bonon ;
sed Dresd supra lineam post παιδίον adscriptum habet ó. | xóxxov σίτον : Dresd
- χόχχ. σίτον |

2. ἁλωνίσας: Dresd ἀλονήσας, Bonon ἀλονήσας. Mingar, scribi voluit
ἀλονήσας vel ἀλωνίσας. Cum Thilone probavimus ὁλωνίσας, quamquam, at idem
notavit, cum pari probabilitate scribi potest ἁλοήσας. | χέρονς: uterque codex
χάρους | τὴν ἅλωνα: uterque codex τὸν ἅλωνα | χαταλειφϑέν: Dresd ex emen-
datione χαταληφϑέν | ἐποίησς : Bonon ἐποίησας.

XII, 1. ἦν, καὶ ἐποίει: in utroque codice desideratur xal. Miagarellies
malebat àv ἐποίει. | ποιήσει: ita uterque codex. "Thilo edidit ποιήσῃ | ἐναλ-
λάκτον ὄντος χολοβωτέρουν, μὴ ἔχοντες τί ποιῆσαι: ita de coniectura, quam Thilo
iam praeiverat, scripsimus. Codices habent ἐναλλάχτον μὴ ἔχοντος τί ποιῆσαι.
Praeterea Thilo scribi malebat ἔχοντές τι, quod nobis non videtur. | Ιωσήφ:
ita Dresd; Bonon tà Ἰωσήφ | ξύλα: Bonon ξύτα, et infra ξύτον.

2. ἐποίησεν τοῦ ἄλλον: ita Dresd; Bonon ἐπ. αὐτοῦ ἄλλου, pro quibas
Mingarellius reponi volebat αὐτὸ ἄλλῳ | xoi ἐθαύμασε: Bonon om χαί | κατε-
φίλει : Benon χατεφίλῃσς.

EVANGELIUM THOMAE GRAECE A. 145

CaPuT XIV.

! Ἰδὼν δὲ ᾿Ιωσὴφ τὸν νοῦν τοῦ παιδίου xo τὴν ἡλυσός-
τητα, ὅτι ἀχμάξει, πάλιν ἐβουλεύσατο μὴ εἶναι αὐτὸ ἄπειρον
τὸν γραμμάτων, καὶ ἀπαγαγὼν αὐτὸ παρέδωκεν ἑτέρῳ διδα-
σχάλῳ. εἶπε δὲ ὁ διδάσκαλος τῷ Ἰωσήφ Πρῶτον παιδεύσω αὐτὸ
τὰ ἔλληνυκά,, ἔπειτα τὰ ἔβραϊκά. ἤδει γὰρ ὃ διδάσχαλος τὴν
πεῖραν τοῦ παιδίου, xal ἐφοβήθη αὐτό" ὅμως γράψας τὸν ἀλ-
φάβητον ἐπετήδευεν αὐτὸ ἐπὶ πολλὴν ὥραν, καὶ οὐκ ἀπεχρίνατο
αὐτῷ. ? Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Εἰ ὄντως διδάσκαλος εἶ, xal
εἰ οδας καλῶς τὰ γράμματα, εἶπέ μοι τοῦ ἄλφα τὴν δύναμιν,
χἀγὼ σοι ἐρῶ τὴν τοῦ βῆτα. πικρανθεὶς δὲ ὁ διδάσκαλος ἔχρου-
σεν αὐτοῦ εἰς τὴν χεφαλήν. τὸ δὲ παιδίον πονέσας κατηράσατο
αὐτόν, καὶ εὐθέως ἐλιποθύμησε xal ἔπεσεν χαμαὰ ἐπὶ πρόσωπον.
ἢ ᾿Απεστράφη δὲ τὸ παιδίον εἰς τὸν οἶκον ᾿Ιωσήφ. Ἰωσὴφ δὲ
δυπήθη, καὶ παρήγγειλε τῇ μητρὶ αὐτοῦ ὅπως ἔξω τῆς θύρας.
μὴ ἀπολύσεις αὐτόν, διότι ἀποθνήσχουσιν οἱ παροργίζοντες αὐτόν.

CaPuT XV.

! Μετὰ δὲ χρόνον τινὰ ἕτερος πάλιν χαθηγητής, γνήσιος
φίλος ὧν τοῦ Ἰωσήφ, εἶπεν αὐτῷ ᾿Αγαγέ μοι τὸ παιδίον εἰς τὸ
παιδευτήριον " ἴσως ἄν δυνηθῶ ἐγὼ μετὰ χολαχείας διδάξαι αὐτὸ
τὰ γράμματα.. xol εἶπεν ᾿Ιωσήφ Ei θαρρεῖς. ἀδελφέ, ἔπαρον

XIV, 1. ᾿Ιωσήφ: ita Dresd; Bonon ὁ Ἰωσήφ [| παιδίσυ : ita Βοίου ; Dresd
καιδός | παρέδωχεν: uterque codex παρέδωχαν | ἤδει: codices ἴδει. Mingar.
et Thi. probaverunt οἷδε | πεῖραν τ. παιδίου: Dresd πείραν τ. καιδός | ὅμως:
Bonon ὅπως ἐπετήδενεν: ita cum Mingar. et Thilone. Codices ἐπετήχενεν.
Thilo ,nobis in mentem venerat ἐπέτυχεν vel. ἐνέτυχεν αὐτῷ (locutus est cum eo),
propier seqq. xal οὐχ ἀπεχρ. αὐτῷ (fortasse αὐτό)."

2. τὴν τοῦ fto: Dresd om τοῦ | πονέσας: ita.uterque codex | ἐἔλιπο-
ϑύμησε: codices ἐλυποϑύμησε

8. ᾿Απεστράφη : codices ἀπεστράφην | ἀπολύσεις : in Dresd correctum esse
videtur ἀπολύσῃς | ἀπουνγήσχουσιν: Dresd - σχωσιν.

XV, 1. φίλος dv: codex uterque φίλ. ἦν | χολαχείας : Thilo servandum
duxit χολακίας, quod in codicibus est | διδάξαι: codices διδάξω, quo servato
Miogarellius vertit fortasse ego eum doeebo, ϑὲ potero, lilleras cum blanditiis | El:
Bonon El; ἕπαρον: hio accentus in Dreed est (itemque ut videtur iu Bonon),

Eresg. apocr. ed. Tischenderf. 10

146 EVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

αὐτὸ μετὰ σεαυτοῦ. χαὶ λαβὼν αὐτὸ pev αὐτοῦ μετὰ φόβου
xai ἀγῶνος πολλοῦ, τὸ δὲ παιδίον ἡδέως ἐπορεύετο. 2 Καὶ εἰσ-
ελθὼν θρασὺς εἰς τὸ διδασχαλεῖον εὗρε βιβλίον χείμενον ἐν τῷ
ἀναλογίῳ , καὶ λαβὼν αὐτὸ οὐκ ἀνεγίνωσκε τὰ γράμματα τὰ ὧν
αὐτῷ, ἀλλὰ ἀνοίξας τὸ στόμα αὐτοῦ ἐλάλει πνεύματι ἁγίῳ, καὶ
ἐδίδασχε τὸν νόμον τοὺς περιεστῶτας. ὄχλος δὲ πολὺς συνελ-
θόντες παριστήκεισαν ἀκούοντες αὐτοῦ. καὶ ἐθαύμαξον ἐν τῇ
ὁραιότητι τῆς διδασχαλίας αὐτοῦ xal τῇ ἐτοιμασίᾳ τῶν λόγων
αὐτοῦ, ὅτι νήπιον ὧν τοιαῦτα φθέγγεται. ? ᾿Αχούσας δὲ ᾿Ιω-
σὴφ ἐφοβήθη, xal ἔδραμεν εἰς τὸ διδασχαλεῖον λογισάμενος μὴ
οὗτος ὁ χαθηγητής ἐστιν ἄπειρος. εἶπε δὲ ὁ καθηγητὴς τῷ
Ἰωσήφ Ἵνα εἰδῇς, ἀδελφέ, ὅτι ἐγὼ μὲν παρέλαβον τὸ παιδίον
ὡς μαθητήν, αὐτὸ δὲ πολλῆς χάριτος καὶ σοφίας μεστόν dou
χαὶ λοιπὸν ἀξιῶ σε, ἀδελφέ, ἄρον αὐτὸ εἰς τὸν οἶκόν σου.
* Ὡς δὲ ἤχουσεν τὸ παιδίον xata, εὐθέως προσεγέλασεν αὐτῷ
χαὶ εἶπεν ᾿Επειδὴ ὀρθῶς ἐλάλησας καὶ ὀρθῶς ἐμαρτύρησας, διὰ
σὲ κἀχεῖνος ὁ πληγωθεὶς ἰαθήσεται, καὶ παραυτὰ ἰάθη ὃ ἕτερος
καθηγητής, παρέλαβε δὲ Ἰωσὴφ, τὸ παιδίον καὶ ἀπῆλθεν εἰς
τὸν οἶκον αὐτοῦ.

non ἑπᾶρον | λαβὼν αὐτό; Bonon λαβ. αὐτόν | ἀγῶνος: ita scripsimus cum
Thilone pro ἀγόνου, quod codices habent.

2. “ρασὺς tie: codices ϑρασυνῆς. Mingarellius legi voluit xai εἰσελϑὸν
Spac) εἰς, pro quibus praestat edere x. εἰσελθὼν Spac) cl; | ἀναλογίῳ : Miu-
gerellius corrigi volebat ἀναλογείῳ | ὄχλος δὲ - - ἐθαύμαζον : ita maximam par-
tem ex Dresd edidimus praeeunte Thilone. [n eo enim sic scriptum est: xol
ἀχούοντες αὐτῷ. ὄχλος δὲ πολ. συνελϑ. παριστήχησαν (sic, quod παριστήκεισαν
edidimus. "Thilo παρεστήχεισαν) ἀχούοντες αὐτῷ, xal ἐϑαύμαζον. Contra Bo-
noniensis haec tantum habet: xal ἀχούοντες αὐτοῦ, xai ἐθαύμαζον | νήπιον ὦν:
Bonon dv om

9. xal ἔδραμεν εἰς τὸ -- ἄπειρος: ita Dresd; Bonen xal ἔδραμεν ἄ ἄπειρος,
omissis mediis. Praeterea sensus verborum μὴ οὗτ. ὁ xaSmy. ἐστιν ἄπειρος satis
aptus esse videtur. Alioquin suspicari possis legendum esse μὴ ovt. ὁ xa3. ἔσται
ἀνάπηρος. Cf. supra cap. VIII, 2. et Pseudo- Matth. XXXIX. Hoc loco ge-
mino id ipsum quod coniecimus confirmatur verbis his Quod cum audisset Ioseph,
currendo venil ad ianuam , timens ne ipse didascalus moreretur. [ εἰδῇς: ita etiam
Thiloni scribendum videbatur. Codices ἴδῃς.

4. xol παραυτὰ ἰάϑη ὁ €t. xa2.: ita Bonon; Dresd xai εὐθέως ὁ ἔτ. χαϑ
ἰάϑδη | Ιωσήφ: it» Dresd; Bonon ὁ ᾿Ιωσήφ.

*

BVANGELIUM THOMAE GRARCE A. 147

Caprur XVI. —

Ἔπεμψε δὲ Ἰωσὴφ τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν ᾿Ιάχωβον τοῦ δῆσάι
ξύλα xal φέρειν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ * ἠχολούθει δὲ xal τὸ παι-
Moy ᾿[ησοῦς αὐτῷ. χαὶ συλλέγοντος τοῦ ᾿Ιαχώβου τὰ φρύγανα,
ἔχιδνα, ἔδακε τὴν χεῖραν Ιαχώβου. 2 Καὶ κατατεινομένου αὐτοῦ
χαὶ ἀπολλυμένου προσήγγισεν ὁ "Inooüg χαὶ χατεφύσησε τὸ
δῆγμα χαὶ εὐθέως ἐπαύσατο ὁ πόνος, xal τὸ θηρίον ἐρράγη,
χαὶ παραυτὰ ἔμεινεν ὁ άχωβος ὑγιής.

CapruT XVII.
! Μετὰ δὲ ταῦτα ἐν τῇ γειτονίᾳ τοῦ ᾿Ιοσὴφ νοσῶν τι γή-
πῖον ἀπέθανεν, χαὶ ἔχλαιεν ἡ μήτηρ αὐτοῦ σφόδρα. ἤκουσε δὲ
ὃ Ἰησοῦς ὅτι πένθος μέγα χαὶ θόρυβος γίνεται, καὶ ἔδραμε σπου-
δαίως. xol εὑρὼν τὸ παιδίον νεχρόν, καὶ ἥψατο τοῦ στήθους
αὐτοῦ xal εἶπεν Σοὶ λέγω, βρέφος, μὴ ἀποθάνῃς ἀλλὰ ξῆσον,
χαὶ ἔστω μετὰ τῆς μητρός σου. χαὶ εὐθὺς ἀναβλέψας ἐγέλασεν,
εἶπε δὲ τῇ γυναικί ' Apoy αὐτὸ xal δὸς γάλα, καὶ μνημόνενέ μου.
? Καὶ ἰδὼν ὁ παρεστὼς ὄχλος ἐθαύμασεν, xa εἶπον ᾿Αληθῶς τὸ
παιδίον τοῦτο ἢ θεὸς ἦν ἢ ἄγγελος θεοῦ. ὅτι πᾶς λόγος αὐτοῦ
ἔργον ἐστὶν ἕτοιμον. χαὶ ἐξῆλθεν ὁ Imooíg ἐχεῖθεν παίζων μετὰ
χαὶ ἑτέρων παιδίων.

' Caprur XVIIL

! Μετὰ δὲ χρόνον τινὰ οἰκοδομῆς γενομένης xal θορύβου
βεγάλου, ἴστατο ὃ Ἰησοῦς καὶ ἀπῆλθεν ἕως ἐχεῖ. καὶ ἰδὼν ἄν-

XVI, 1. ξύλα καὶ φέρειν: ita Dresd; Bonon ξύτα xt φέρει | τὸ παιδίον
Ἰησοῦς: supplevimus ᾿Πησοῦς (scribi solitum i), quod in utroque codice deest
χεῖραν: ita uterque codex

2. χατατεινομένου : codices χατατιναμένον. Miugar. et ΤῊ. κατατειναμένον
proberunt; sed αὐαίαξε Thilo ,jfortasse rectius. χατατεινόμένον.““ [ ἀπολλυμένου :
codices ἀπολυμένου προσήγγισεν: Dresd προσίγγησεν; Bonon προήγγισεν.

XVII, 1. νοσῶν: ita uterque codex. Correxeruut Mingar. εἰ Thil. νοσοῦν |
καὶ ὄψατο. ita rursus uterque. | Σοὶ λέγω: omnino σοί legendum est pro σύ,
quod codd. habent. Bonou praeterea λέγων. | ἔστω: Dresd Koro, Mingar. et
Thi. (cam Bonon at videtur) ἔσο.

2. μετὰ xpi: ita Dresd; Mingar. et Thil. (cum Bonon ut videtur) xe μετά.

10*

148 EVANGELIUM THOMAE GRAECE A.

θρωπον vexoóv χείμενον ἐπελάβετο τῆς χειρὸς αὐτοῦ καὶ εἶπεν Σοὶ
λέγω, ἄνθρωπε, ἀνάστα, ποίει τὸ ἔργον σου. xal εὐθέως ἄνα-
στὰς προσεκύνησεν αὐτόν. 2 ᾿Ιδὼν δὲ ὁ ὄχλος ἐθαύμασεν καὶ
εἶπεν Τοῦτο τὸ παιδίον οὐράνιόν ἐστιν᾽ πολλᾶς γὰρ ψυχὰς ἔσω-
σεν ἐκ θανάτου, χαὶ ἔχει σῶσαι ἕως πάσης τῆς ζωῆς αὐτοῦ.

Capvt XIX.

! Ὄντος δὲ αὐτοῦ δωδεκαετοῦς ἐπορεύοντο οἷ γονεῖς αὐτοῦ
χατὰ τὸ ἔθος εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ. εἰς τὴν ἑορτὴν τοῦ πάσχα μετὰ
τῆς συνοδίας αὐτῶν, χαὶ μετὰ τὸ πάσχα ὑπέστρεφον εἰς τὸν
οἶκον αὐτῶν. χαὶ ἐν τῷ ὑποστρέφειν αὐτοὺς ἀνῆλθε τὸ παιδίον
Ἰησοῦς εἰς “Ιεροσόλυμα. " οἵ δὲ γονεῖς αὐτοῦ ἐνόμισαν αὐτὸν ἐν
τῇ συνοδίᾳ εἶναι. ^ ᾿Οδευσάντων δὲ ὁδὸν ἡμέρας μιᾶς, ἐξήτουν
αὐτὸν ἐν τοῖς συγγενέσιν αὐτῶν, xal px εὑρόντες αὐτὸν ἐλυπή-
θησαν. xal ὑπέστρεψαν πάλιν εἰς τὴν πόλιν ξητοῦντες αὐτόν.
xaX μετὰ τρίτην ἡμέραν εὗρον αὐτὸν ἐν τῷ ἱερῷ καθεζόμενον ἐν
μέσῳ τῶν διδασχάλων xal ἀχούοντα τοῦ νόμου καὶ ἐρωτῶντα
αὐτούς. προσεῖχον δὲ πάντες xal ἐθαύμαξόν, πῶς παιδίον ὑπάρ-
yo» ἀποστομίζει τοὺς πρεσβυτέρους καὶ διδασχάλους τοῦ λαοῦ,
᾿ἐπιλύων τὰ χεφάλαια, τοῦ νόμου καὶ τὰς παραβολὰς τῶν προφη-
τῶν. ? Προσελθοῦσα δὲ ἡ μήτηρ αὐτοῦ Μαρία εἶπεν αὐτῷ Ἵνα
τί τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν, τέκνον; ἰδοὺ ὀδυνώμενοι ἐζητοῦμέν σε.
xaX εἶπεν αὐτοῖς ὁ ᾿[ησοῦς Τί με ξητεῖτε ; οὐκ οἴδατε ὅτι ἐν τοῖς
τοῦ πατρός μου δεῖ εἶναί με; * Οἱ δὲ γραμματεῖς xal οἱ Φα-
ρισαζοι εἶπον Σὺ εἶ μήτηρ τοῦ παιδίου τούτου; ἡ δὲ εἶπεν ᾿Εγώ
εἶμι. χαὶ εἶπον αὐτῇ Μακαρία σὺ εἶ ἐν γυναιξίν, ὅτι ηὐλόγησεν
ὁ θεὸς τὸν καρπὸν τῆς χοιλίας cou τοιαύτην γὰρ δόξαν xol

ΧΥΠΙ, 1. νεχρὸν xtlucvov: ita Dresd; Bonon χείμ. νεχρόν | ἐπελάβετο:
Bonon ἐπεβάλετο.

XIX, 1. τὸ raus. ᾿Ιησοῦς : ita Dresd; Bonon τὸ παιδ. ὁ "Ino.

2. ὑπέστρεψαν: uterque codex ὑποστρέψαντες | καὶ ἀχούοντα toU νόμου :
'ad haec uterque codex addita habet χαὶ ἀχούοντα. Thiloni delenda videbantur
potius ea quae servavimus xol ἀχούοντα τοῦ νόμον | ὑπάρχων : codices ὑπάρχει.

3. "Iva τί: ite Dresd; Bonon om τί | ὀδυνώμενοι: codices ὀδυνόμενοι,
unde Mingarellius male adscripsit ὠδινόμενοι.

4. xai oi Φαρισαῖοι: ita Dresd; Bonon om οἱ | Maxaola σὺ sl: ita Dresd;
Bonon om t

EVANGELIUM THOMAE GRAECE A. 149

τοιαύτην ἀρετὴν xal σοφίαν οὔτε ἴδομεν οὔτε ἠκούσαμέν ποτε.
5»? ᾿ 3 » , , - e 7
Αναστας δὲ Ἰησοῦς ἠχολούθησεν τῇ μητρὶ αὐτοῦ, xal ἣν
ὑποτασσόμψενος τοῖς γονεῦσιν αὐτοῦ. ἡ δὲ μήτηρ αὐτοῦ διετήρει
πᾶντα τὰ γενόμενα. ὃ δὲ ᾿[Ιησοῦς προέκοπτε σοφία καὶ Toa,
χαὶ χάριτι. αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.
ὅ. τ. γον. αὐτοῦ : ita Dresd; Bonon τ. Y. αὐτῶν |. τῶν αἰώνων: ita Dresd ;
Bonon om. :

ZYITPAMMA TOY AT TIOY AIIOZTOAOY ΘΩΜΑ ΠΕΡῚ ΤΗΣ
ΠΑΙΔΙΚΗ͂Σ ANAZTPOOHS TOY KYPIOY.

CaPur 1.
᾿Αναγκαῖον ἡγησάμην ἐγὼ Θωμᾶς ὁ Ἰσραηλίτης γνωρίσαι
πᾶσι. τοῖς ἐξ ἔθνους ἀδελφοῖς τὰ παιδικὰ μεγαλεῖα ὅσα ἐποίησεν
ὃ χύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἀναστρεφόμενος σωματικῶς ἐν
πόλει Ναζαρέτ, (Qv ἐν πέμπτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἡλικίας

Capur Il.

! Μιᾷ τῶν ἡμερῶν βροχῆς γενομένης ἐξελθὼν τοῦ οἴχου οὗ
ἦν ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἔπαιζεν ἐν τῇ và, ἔνθα χατέρρεον ὕδατα᾽
καὶ ποιήσας λάχχους, κατήρχοντο τὰ ὕδατα,, xal ἐπλήθησαν
οἱ λάχκοι ὕδατος. εἶτα λέγει Θέλω ἵνα γένησθε καθαρὰ xai ἐνά-
gera, ὕδατα. χαὶ εὐθέως ἐγένοντο. 1 Διερχόμενος δέ τις παῖς
Αννα τοῦ γραμματέως xai βαστάζων βαῦδον ἐξ ἱτέας xact-
στρεῴε τοὺς λάχχους διὰ τῆς βαύδου, xol ἐξεχύθη τὰ ὕδατα.
xol στραφεὶς 5 Ἰησοῦς ἔφη αὐτῷ ᾿Ασεβὴ καὶ παράνομς, τί σε
ἠδύκησαν οἱ λάχχοι xal ἐξεχένωσας αὐτούς: οὐ μὴ ἀπελεύσει
. tj» ὁδόν σον, xal ἀποξηρανθῇς ὡς τὴν βαῦδον ἥνπερ κατέχεις.
? Καὶ πορευόμενος μετὰ μικρὸν πεσὼν ἀπέψυξε. — xol ἰδόντα τὰ
παιδία τὰ συμπαίζοντα αὐτῷ ἐθαύμασαν, xnl ἀπελθόντα ἀπήγ-

[. ἐξ ἔὥνους: ita Simaiticus codex, sed codd. quattoor reliqui ἐξ d9wdv.
Priora 'Avayxatow usque ὁ χύρ. ἡμῶν lnc. Xp. cf. cum codicibus Parisiensi et
Vindobonensi.

H, i. Cf. A II, 1.

2.8. Cf. k III, 1—3.

βαῦδον ἐξ ἰτέας: A TIE, 1. χλάδον ἱτέας | "Aot: servavi codicis acripta-

ram, quae eadem est in Dresd et Bonon. ἀπελεύσει: h.l in codice est ἀπε-
λεύσις, paullo infra ἀπελεύσει; hinc utroque loco - o£ edendum videbatur.

^

EVANGELIUM THOMAE GRAECE B. 151

γελᾶν τῷ πατρὶ τοῦ τεθνεῶτος. xal δραμὼν εὗρε τὸ παιδίον
τεθνηκός᾽ χαὶ ἀπῆλθεν ἐγκαλῶν τῷ Ἰωσήφ.

CaPUT lil.
1*0 δὲ ᾿ἸΙησοῦς ἐποίησεν ἐξ ἐχείνου τοῦ πηλοῦ στρουθία,
(β΄ ἦν δὲ σάββατον. xoi δραμὼν ἕν παιδίον ἀπήγγειλε τῷ 'Lo-
σὴφ λέγων ᾿Ἰδοὺ τὸ παιδίον σου παίζει περὶ τὸ ῥυάχιον, ποιήσας
ἐκ τοῦ πηλοῦ στρουθία, «ὃ οὐκ ἔξεστιν. 2. ὉὋ δὲ ἀχούσας ἐπο-
ρεύθη xal λέγει πρὸς τὸ παιδίον Ἵνα τί ταῦτα ποιεῖς, βεβηλώ-
σας τὸ σάββατον; ὁ δὲ Ἰησοῦς οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ, ἀλλ᾽ ἐμ.-
βλέψας ἐπὶ τὰ στρουθία λέγει Ὑπάγετε πετάσθητε χαὶ μιμνή-
σχεσθέ μου ξῶντα. χαὶ ἅμα τῷ λόγω πετασθέντα ἀνῆλθον εἷς
τὸν ἀέραν. καὶ ἰδὼν Ἰωσὴφ ἐθαύμασεν.

CaPpur IV.

! Μετὰ Sé τινας ἡμέρας διερχομένου τοῦ ᾿[ησοῦ μέσον τῆς
“πόλεως. παιδίον τι ῥἴψαν λίθον xav αὐτοῦ ἔπληξεν αὐτοῦ τὸν
ὦμον. χαὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς Οὐχ ἀπελεύσει τὴν ὁδόν σου.
καὶ εὐθέως χαταπεσὼν χαἀχεῖνος ἀπέθανεν. οἷ δὲ τυχόντες ἐξε-
τλάγησαν λέγοντες Πόθεν τὸ παιδίον τοῦτό ἐστιν, ὅπως πᾶν ῥῆμα
ὃ λέγει ἔργον γίνεται ἕτοιμον; 2. ᾿Αλλὰ χἀκεῖνοι ἀπελθόντες
ἐγκάλουν πρὸς ᾿Ιωσὴφ λέγοντες Οὐ δυνήσῃ μεθ᾿ ἡμῶν οἰκεῖν ἐν
τῇ πόλει ταύτῃ εἰ δὲ βούλῃ, δίδασχε τὸ παιδίον σου εὐλογεῖν
χαὶ μὴ καταρᾶσθαι" χαὶ γὰρ τὰ παιδία ἡμῶν θανατοῖ, xal πᾶν
ὃ Met ἔργον "vexat ἕτοιμον.

IIl, 1—2. C£. A II, 2 sqq.

δραμών: i codice est δραμόν, sed statim post λέγων et ποιήσας. Eo vero
mags δραμών edendum videbatur quouiam Sinaitici codicis scriba saepe o pro ὦ
posuit, quemadmodum antea habet σοματικῶς, ἐξελϑόν, εὐθέος, πορενόμενος μ.
W. πεσόν, xai δραμὸν εὗρε | ῥνάχιον: in codice Sinaitico est ῥῤναάχιν, quam ad
formam recentiorem scriba recentior antiquiorem deduxisse videtur; in Dresdensi
vero et Bononiensi aperto vitio ῥήαχον (i.e. ῥύαχον) scriptum est.

2. Haec magis cum Parisiensi quam cum Dresdenai scriptura conveniant.

ἀέραν: ita in codice scriptum est.

IV, 1. Cf. A IV, 1.

ἀπελεύσει: ita codex hahet, "Vide ad Il, 2.

2. C. A 1V, 2.

ἐγκάλονν: sic in codice est.

452 EVANGELIUM THOMAE GRAECE B. -

CaPUT V.
Καὶ χαθίσας ὁ Ἰωσὴφ ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, ἔστη τὸ παι-
δίον ἔμπροσθεν αὐτοῦ" καὶ χρατήσας αὐτοῦ ἐκ τοῦ ὠτίου ἔθλυζς
σφοδρῶς. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀτενίσας αὐτῷ εἶπεν ᾿Αρχετόν σοί ἐστιν.

CapPuT VI. |

! "I4 δὲ ἐπαύριον χρατήσας αὐτοῦ τῆς χειρὸς ἤγαγε πρός
τινα χαθηγητήν, Ζακχαῖον ὀνόματι, xa φησι πρὸς αὐτὸν Λάβε '
τὸ παιδίον τοῦτο, χαθηγητά, καὶ δίδαξον γράμματα. xal φη-
σιν ἐχεῖνος Παράδος μοι αὐτό, ἀδελφέ, χαγὼ διδάξω τὴν γρᾶ-
φήν, xal πείσω εὐλογεῖν πᾶντας χαὶ μὴ χαταρᾶσθαι. ^ Καὶ
ἀχούσας ὃ ᾿Τησοῦς ἐγέλασε καί φησι πρὸς αὐτούς Ὑμεῖς ἃ οἴδατε
λέγετε, ἐγὼ δὲ πλείω ὑμῶν ἐπίσταμαι" πρὸ γὰρ τῶν αἰώνων
εἰμί. χαὶ οἶδα πότε ἐγεννήθησαν οὗ πατέρες τῶν πατέρων ὑμῶν,
xo ἐπίσταμαι πόσα ἔτη τῆς ξωῆς ὑμῶν. xai ἀχούσας τις ἐξε-
πλάγη. ? Kol πάλιν εἶπεν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς Θαυμάξετε ὅτι εἷ-
mov ὑμῖν ὅτι οἶδα πόσα ἔτη τῆς ζωῆς ὑμῶν᾽ ἀληθῶς οἶδα πότε
ἐχτίσθη ὁ χόσμος. ἰδοὺ οὐ πιστεύετέ μοι ἄρτι" ὅταν ἴδητε τὸν
σταυρόν μου, τότε πιστεύσετε ὅτι ἀληθῆ λέγω. οἱ δὲ ἐξεπλήσ-
σοντο ἀχούοντες ταῦτα.

CaPvT VII.

d Γράψας δὲ ὁ Ζαχχαῖος τὴν ἀλφάβητον ἐβραϊστί, καὶ λέ-

Ye. πρὸς αὐτόν "AÀpa. xal qnaw τὸ παιδίον "Apa. χαὶ αὖθις
ὁ διδάσκαλος ᾿Αλφα᾿ καὶ τὸ παιδίον ὁμοίως. εἶτα πάλιν ὁ δι-
δάσχαλος éx τρίτου τὸ ἄλφᾳ. τότε ἐμβλέψας ὁ ᾿Ιησοὺς τῷ χα-
θηγητῇ λέγει Σὺ τὸ ἄλφα μὴ εἰδὼς πῶς ἄλλον τὸ βῆτα διδάξῃς:
xaX ἀρξάμενος τὸ παιδίον ἀπὸ τοῦ ἄλφα εἶπεν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τὰ

V. Cf. A V, 1---8,, ubi multo plura nostris leguntur. '

VI, 1. Cf. A VI, 1. 2.

2. 9. His quae respondeant A non habet. Sed cf. VIH, 1.

2. ἐξεπλάγη: in codice scriptum est, ἐξεπλάγισεν.

3. Θαυμάζξετε: de coniectura addidi, etsi ipsius scriptura codicis videtur
ferri posse. Huc confer evang. Thom. latin. VI, 4. | πότς ἐχτίσϑη: codex ὅτε

ἐκτίσϑην πιστεύσετε: codex πιστεύσητε.
VM, 1. Cf. A VI, 3.

EVANGELIUM THOMAE GRAECE B. |. 153

χβ τράμματα. Ἶ Εἶτα xai αὖθες λέγει ΓἌχουσον, διδάσκαλε,
τὴν τάξιν τοῦ πρώτου γράμματος, χαὶ γνῶθι πόσους προσόδους
xal χανόνας ἔχει χαὶ χαρακτῆρας ξυνοὺς διαβαίνοντας συναγομέ:
νους. χαὶ ἀχούσας ὁ Ζακχαῖος τὰς τοιαύτας προσηγορίας τοῦ
ἑνὸς γράμματος, ἐχπλαγεὶς οὐκ εἶχεν ἀποχριθῆναι αὐτῷ, καὶ
στραφεὶς λέγει τῷ Ἰωσήφ ᾿Αδελφέ, τὸ παιδίον τοῦτο ἀληθῶς οὐχ
ἔστι γηγενές᾽ ἄρον 60» αὐτὸ ἀπὶ ἐμοῦ.

CaPuT VIH.

! Μετὰ δὲ ταῦτα μιᾷ τῶν ἡμερῶν ἦν ὃ ᾿Ιησοῦς vato σὺν
ἄλλοις παισὶν ἐπάνω διστέγου οἴκους — xal κατωθισθὲν ἕν παιδίον
ὑπὸ ἄλλου χρημνιξόμενον ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ ἀπέθανεν. χαὶ ἰδόν-
τὸς οἱ συμπαίζοντες αὐτῷ παῖδες ἔφυγον . καὶ μόνος ὃ Ἰησοῦς
ὑπελείφθη ἑστὼς ἐπάνω τοῦ στέγου οὗ χατεχρημνίσθη ὁ παῖς.
* Καὶ μαθόντες οἱ γονεῖς τοῦ τεθνηκότος παιδὸς ἔδραμον μετὰ
χλαυθμοῦ. χαὶ εὑρόντες τὸν μὲν παῖδα χατὰ γῆς νεχρὸν κείμε-
γον, τὸν δὲ ᾿Ιησοῦν ἄνωθεν ἑστῶτα, ὑπολαβόντες ὡς ὑπ᾽ αὐτοῦ
χαταχρημνισθῆναι τὸν παῖδαν, καὶ ἀτενίξοντες ὠνείδιζον αὐτόν.
* Ὁ δὲ Ἰησοῦς ἰδὼν εὐθέως χατεπήδησεν ἀπὸ τοῦ διστέγου, xal
ἔστη πρὸς χεφαλῆς τοῦ τεθνηκότος χαὶ λέγει αὐτῷ Ζῆνον, εἰ
ἐγώ σε κατέβαλον; ἀνάστα χαὶ εἰπέ. οὕτως γὰρ ἐκαλεῖτο ὁ
παῖς. χαὶ ἅμα τῷ λόγῳ ἀνέστη ὃ παῖς, xai προσκυνήσας τὸν
Ἰησοῦν εἶπεν Κύριε, οὐ σύ με χατέβαλες, ἀλλὰ νεχρὸν ὄντα μέ

ἐζώωσας.

Capur ΙΧ.
! Καὶ μετ᾽ ὀλίγας ἡμέρας σχίξον τις τῶν γειτόνων ξύλον

2. Cf. A VI, 4., ubi scripturam libri ratione ctitica restituere conati sn-
mus. Sinaiticam vero scripturam intactam reliquimus, nisi quod ξυνούς et δια-
βαΐνοντας pro ὀξύνους (etiam Dresd codex l. 1. ξύνους, uon ξυνούς, habet) et
διαβένοντας edidimus. Ε |

Vil. Gf. A IX.

1. στέγου: videtur τὸ στέγον et τὸ διστέγον recentioribus pro τὸ στέγος,
ἡ στέγη placuisse. Etiam Dresd A IX, 2. habet ἀπὸ τοῦ στέγονυ.

2. τὸν παῖδαν: ita h. ]. codex. ]

8. Ζῆνον: in codice scriptum est ζήνων.

IX. Cf A X.

— -— «.

154 EVANGELIUM THOMAE GRAECE B.

ἀπέτεμε τὴν βάσιν τοῦ ποδὸς αὐτοῦ διὰ τοῦ πελέκυος, xal ἕξαι-
μὸς γεγονὼς ἤμελλεν ἀποθνήσχειν. ἦ Καὶ λαοῦ συνδεδραμιηκότος
“πολλοῦ συνῆλθεν καὶ o Ἰησοῦς ἐκεῖ, χαὶ ἁψάμενος τοῦ πεπλη-
γμένου ποδὸς τοῦ νεανίσκου, xai εὐθέως ἰάσατο αὐτόν, xal
φησιν αὐτῷ ᾿Ανάστα,, σχίσον τὰ ξύλα σου. xal ἀναστὰς προσε-
χύνησεν αὐτόν, εὐχαριστῶν καὶ σχίζων τὰ ξύλα. ὁμοίως xal
πᾶντες οἱ ὄντες ἐχεῖ θαυμάσαντες ηὐχαρίστησαν' αὐτῷ.

CAPUT X.

Γενομένου δὲ αὐτοῦ ἐτῶν ς, ἀπέστειλεν αὐτὸν Μαριὰμ. ἡ
μήτηρ αὐτοῦ χομίσαι ὕδωρ ἐκ τῆς πηγῆς. - πορευόμενος δὲ συνε-
τρίβη ἡ ὑδρία αὐτοῦ. xal ἀπελθὼν ἐν τῇ πηγῇ ἥπλωσε τὸν
ἐπενδύτην αὐτοῦ xal ἀντλήσας ὕδωρ ἐκ τῆς πηγῆς ἔπλησεν au-
τόν, χαὶ λαβὼν ἀπήγαγε τὸ ὕδωρ τῇ μητρὶ αὐτοῦ. ἰδοῦσα δὲ
ἐχείνη ἐξεπλάγη, καὶ περιπλακεῖσα χατεφίλει αὐτόν.

CaPuT ΧΙ.

1 Φθάσας δὲ τὸ ὀγδόον τῆς ἡλυκίας ἔτος, προσετάγη ὁ
Ἰωσὴφ. ὑπό τινος πλουσίου χράββατον οἰκοδομῆσαι αὐτῷ τέχτων
γὰρ ἦν. καὶ ἐξελθὼν ἐν τῷ ἀγρῷ πρὸς συλλογὴν ξύλων, συνῆλ-
θεν αὐτῷ xal ὁ ᾿[ησοῦς. καὶ χόψας δύο ξύλα xal πελεκίσας τὸ
ἕν ἔθηκεν πλησίον τοῦ ἄλλου, xal μετρήσας εὗρεν αὐτὸ χολοβώ-
τερον, xal ἰδὼν ἐλυπήθη, καὶ ἐζήτει εὑρεῖν ἕτερον. 2. ᾿Ιδὼν δὲ
ὃ Ἰησοῦς λέγει αὐτῷ Θὲς τὰ δύο ταῦτα ὁμοῦ πρὸς ἰσότητα ἀρ.-
φοτέρων προτομῶν. καὶ διαπορούμενος ὁ Ἰωσὴφ περὶ τούτου,
τί βούληται τὸ παιδίον, ἐποίησεν τὸ προσταχθέν. xol λέγει
αὐτῷ πάλιν Κράτησον ἰσχυρῶς τὸ κολοβὸν ξύλον. xal θαυμάξων
6 Ἰωσὴφ ἐχράτησεν αὐτό. τότε χρατήσας χαὶ ὁ Ἰησοῦς τὸ
ἕτερον ἄχρον εἴλχυσεν αὐτοῦ τὴν ἄλλην προτομήν ἐποίησεν

9

καχεῖνο ἴσον τοῦ ἄλλου ξύλου, xa φησι πρὸς τὸν Ἰωσήφ Μηκέτι
1. πελέχυος : codex πέλεχος. '
X. C£ A XI.
XI, 1. 2. Cf. A XIII.
1. προσετάγη: codex προσεγάγη.
2. ἐχράτησεν αὐτό: codex ἐχρ. αὐτόν, item infra ἐποίησεν κἀκεῖνον | εὖλ-
χυσεν: codex ἤλχησεν. . ]

EVANGELIUM THOMAE GRAECE B. 155
λυποῦ, ἀλλὰ ποίει ἀχωλύτως τὸ ἔργον 'σου. χαὶ ἰδὼν ἐκεῖνος
e , 4 ^V ——— 3 , e? » , "
ὑπερεοθαύμασεν. καὶ λέγει καθ ἑαυτὸν Μαχαριὸς εἶμι ἐγὼ. ὅτι
τοιοῦτον παῖδά μοι ἔδωχεν ὁ θεός. — P ᾿Απελθόντων δὲ ἐν τῇ πόλει
διηγήσατο τῇ Μαριὰμ ὁ ᾿Ιωσήφ. ἐχείνη δὲ ἀχούσασά τε xol
βλέπουσα τὰ παράδοξα, μεγαλεῖα τοῦ υἱοῦ αὐτῆς ἔχαιρεν, δοξά-
ζουσα αὐτὸν σὺν τῷ πατρὶ καὶ τῷ ἀγίῳ πνεύματι νῦν xol ἀεὶ
χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

ὃ. Haec A XIII. non habentur.
μεγαλεῖα : codex μεγαλία.

INCIPIT TRACTATUS DE PUERITIA IESU SECUN-
.DUM THOMAM.

Capevr 1. QUOMODO MARIA ET IOSEPH FUGIERUNT CUM EO IN
EGYPTUM.

! Cum facta fuisset conturbatio, quoniam requisitio facta
fuit ab Herode de domino nostro Iesu Christo, ut eum inter-
ficeret, tunc angelus dixit ad Ioseph — Tolle Mariam et pue-
rum eius, εἰ fuge in Egyptum a facie eorum qui quaerunt
eum interficere. Erat autem lesus annorum II cum-ingressus
est in Egyptum.

? Et deambulante eo per agrum seminatum, porrexit
manum et tulit de spicis el posuit eas super ignem et tritu-
ravit, et coepit comedere.

δ Cum autem in Egyptum introissent, acceperunt hospi-
tium in domo cuiusdam viduae, ei fecerunt in eodem loco
annum unum.

* Et factus est lesus anni terti. Et cum vidisset pueros

I], 2. Idem narratur in evang. Pseudo - Matth. cap. XXIVd. ex cod. B.

8. Eandem fabulam ex Parisienei codice exscripsit Thilo (Cod. apocr. I.
p. CX), postque et ipsi exscripsimus. Agit enim ibi caput XXV. de pisce arido
vitae restitulo. "Textus sic habet: Et factus est lesus annorum trium, El cum vi-
disset ludificare pueros, coepit ipse ludere cum eis. Cumque accepissel piscem aridum
qui erat sale íaclatus, misit eum in pelvim (Thilo pelvin) cum aqua εἰ praecepil ei
ui palpitaret. Εἰ coepit palpitare. Εἰ dixil ilerum ad piscem Reiacta (sic) sal tuum
quod habes el ambula in aqua. Et factum est ita. — Videntes autem vicini quod fa-
ctum fuerat , nunciarunt. (Thilo nunciaverunt) mulieri viduae, in cuius domo mwora-
batur Maria mater eius. Ul autem audita sunl talia, cum festinatione eiecit eos de

domo sua. Praeterea eandem fabulam habes in evang. Pseudo - Matth. capite
XXIV €. ex codice B.

wa

EVANGELIUM THOMAE LATINUM. 157

ludentes, coepit ludere cum' eis. Et accepit piscem unum
andum εἰ misit eum in pelvim, et praecepit ei ut palpitaret.
Et coepit palpitaré. Et dixit iterum. ad. piscem Reiecta 84]
tuum quod habes, et ambula in aquam. Et factum est ita.
Videntes autem vicinr quod factum fuerat, nuntiaverunt mu-
her viduae, in cuius domo: morabatur Maria mater eius.
llla vero wt. audivit, cum festinatione magna eiecit eos de
domo sua.

ὥρυτ 1. QUOMODO MAGISTER EIECIT EUM DE CIVITATE.

! Et deambulante Iesu. cum Maria. matre. eius per. me-
dium forum civitatis, respiciens vidit magistrum docentem
discipulos suos. Et ecce Xll passeres insidiantes inter se
ceciderunt per murum in sinum illius magistri qui pueros do-
cebat. lesus autem cum vidisset, hilaris factus est et stetit.
? Cum ille doctor vidit illum hilarem factum, cum furore
magno dixit. discipulis suis lte adducite- eum. δά me. Cum
anlem sustulissent eum, magister apprehendit auriculam eius.
et dixit Quid vidisti quod hilaris factus es? At ille dixit οἱ
Magister, ecce manus plena tritico. Ostendi illis et sparsi
triticum, quod in periculo e medio gerunt: propter hoc enim
pugnaverunt intra se ut dividerent triticum. ? Et non prae-

Εἰ coepit palpilare: haec ex Par inseruimus | sal tuum quod: ita rursus Par;
Vat salem tuum quod

1. [ta titulam restituimus: in codice enim est Quotodo Maria eiecil eum de
dvilate. Pro Maria possis etiam magister cum Maria corrigere ; sed praestat quod
in textu posuimus.

Eadem fabula in Parisiensi codice habetur capite XXVI., quod inscriptum
est De risu Iesu propter passeres sibi invicem insidiantes. : De textu eius Thilo haec
notavit (Cod. apocr. I. p. CX):

! EL deambulans lesus cum Maria matre sua per medium fori civilatis illius,
respiciens. vidi magistrum quendam discipulos suos docentem. Εἰ ecce seplem (VII
pro Xil?) passeres insidianles inter se ceciderunt. per murum in sinu. magistri qui
docebat pueros. lesus auiem cum hoec vidissel, hilaris facius est. * Ut autem vidit
€um doctor hilarem factum, cum furore magno ait discipulis suis Ile et adducile eum
αὐ me. Cum autem sustuliesenl eum , apprehendit auriculam (Thilo amiculum , sed
Wupicor in ipso codice esse auriculam) eius εἰ dixit Quid vidisti quia hilaris factus
€? At ille dizit. Magister , ecce manus plena iritici - - propter hoc passeres pugna-
wn ul divideren! (rititum inter se - - .

^H

-

τω -

(58 EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

terit inde lesus donec adimpletum est. Εἰ hoc facto magi.
ster coepit eum proiicere de civitate una cum matre sua.

Ga»vr Il. QUOMODO IESUS EGRESSUS EST DE EGYPTO.

1 Et ecce angelus domini obvians Mariae dixit ad eam
Tolle puerum et revertere in terram ludaeorum: defuncti
sunt enim qui quaerebant animam ejus, Surrexit autem Ma-
ria cum lesu, et perrexerunt in civitatem Nazareth quae est
in propriis rebus patris sui. ? Ut autem exiit loseph de
Egypto post mortem Herodis, tulit eum in deserto usque dum
fieret tranquillitas in lerusalem de 118 qui quaerebant animam
pueri. Et egit gratias deo quod dedit intelligentiam, et quia
imvenit gratiam coram domino deo, amen.

Ca»vr IV. QUAE FECIT DÓMINUS IESUS IN CIVITATE NAZARETH.

Gloriosum est enarrare Thomam Israelitam
et apostolum domini et de operibus lesu post-
quam egressus est de Egypto in Nazareth. In-
telligite omnes, fratres carissimi, quae fecit do-
minus lesus quando fuit in civitate Nazareth:
quod in primo capitulo.

IIT, 1. et perrexerunt: et non est in codice Vaticano. His respondent quae
ex capite XXVII. Parisiensis codicis exscripsit Thilo. Praemisso titulo De egressu
lesu εἰ Mariae de Egypto, ibi haec leguntur: Angelus domíni obviavit Mariae αἱ
dizil Tolle puerum et revertere in terram Iudae: defuncti sunt. ἐξ qui quaerebant ani-
mam pueri. Surrerit autem. Maria. cum lesu, ei perrexerunt ἐπ. civitatem Caphar-
»aum, quae est Tyberiadis, ín propriis rebus patris sui. * Ul autem inlellexit Io-
séph quia venil lesus de Egypto, post morlem Herodis, tulit eum $m deserto, usque
dum fleret. tranquilliias ἐπ Hierusalem ab his (qui) quaerebant puerum. Εἰ gratias
egit domino quod dedit ei talem intelligentiam, οἱ quia invenit gratiam coram domine
deo. Qui textus a Vaticano differt inprimis eo quod JIosepham non una cum
Maria ac puero ex Egypto redire sed redeuntes illos excipere facit. Quod etsi

. satis mirum est, tamen a coutextu haud abhorret.

Praeterea huc cf. Pseudo - Matth. evang. cap. XXlVe. ex cod. B.

IV. Gloriosum esl etc: ex his apparet latinum istum libellum non totam ex
graeco Thomae evangelio quod dicunt fluxisse: hoc enim caput [V. ad ipsum
eius evangelii initium conformatum esse asseritur. Ceterum quae correcta edidi-
mus vitiose in codice sic scripta suat Gloriosum est enarrare Thomam εἰ de ope-
ribus lesu posiquam egressus est de Egipto in Nasareth, Ismaelitam et apostolos do-
mini. Intelligite etc. . |

EVANGELIUM THOMAE LATINUM. 159

! Cum autem esset lesus annorum quinque, facta est
pluvia magna super terram, et deambulavit puer lesus per .
eam. Et pluvia erat terribilis, quam congregavit in pisci-
nam, εἴ praecepit verbo suo ut fieret clara. Εἰ statim facta
es. ? lterum tollebat de luto quod erat de ipsa piscina, et
fecit ex eo ad mensuram ΧΗ passerum. Erat autem sabba-
tum cum hoc fecit lesus inter pueros ludaeorum. Et abierunt .
pueri ludaeorum dicentes ad loseph patrem eius Ecce filius
tuus ladebat simul nobiscum, tulitque lutum et fecit passeres,
quod non fuit dignum facere in sabbato, et fregit illud. Εἰ
abit Ioseph ad puerum Iesum et dixit illi Quare hoc fecisti,
quod non erat dignum facere in sabbato? [6808 autem aper.
tis manibus praecepit passeribus dicens Recedite in altum et
volate: a nemime mortem invenietis. Et volantes coeperunt
clamando laudare denm omnipotentem. — Videntes autem Iu-
dae! quae facta sunt admirati sont, et abierunt nuntiantes
signa quae fecit lesus. ? Pharisaeus autem qui erat cum
lesu apprehendit ramum olivae et coepit dirigare fontem quem
fecit lesus. Cumque hoc vidisset lesus, turbatus dixit ad
eum Sodomita impie e! nesciens, quid te damnaverunt fontes
aquae, facturae meae? — Ecce sicut arbor arida fies, non ha-

1. esset: in codice desideratur.

Primam sectionem ex Parisiensi codice exscripsit Thilo Cod. apocr. T. p. CX I.
Ybi praemisso titulo capitis XXVIII. De aqua pluviali clarificata et decem. passe--
ribus de luto factis in sabbato, sic legitur: Cum autem esset Iesus annorum quatuor,
fecta est pluvia magna super lerram. Εἰ ambulabat puer lesus cum alíis pueris per
phuriam ef aquam, quae erat. lerribilis, congregavilque eam in piscinam, εἰ verbo
swo praecepü ut. fieret clarissima. — Ceterum simile argumentum est capitis XLI. in
Paris. cod., qubd inscribitur De sepiem lacubus εἰ duodecim. passeribus et duobus
peris per esum (radilis morti.

2. Et abierunt. pueri Iudaeorum: Iudaeorum in codice punctis appositis im-

probetar.

Ex Parisiensi codice haec tantum apud Thilonem exscripta sunt lesus auiem
dperiis manibus praecepit. passeribus dioens Ascendile in allum et volatie: a nemine
Torlem invenies. - Εἰ volabani passeres clamando ac laudando laudem dei omni-
potentis.

3. Haec sectio respondere videtur capiti XXIX. in codice Parisiensi, quod
titolum habet De Pharisato morluo ad vocem lesu. Praeterea conferenda est; cum
capite III. evangelii Thomae graeci A; item cum 1l. evang. Thon. gr. B.

€otpi: in codice scriptum est praecepit | nesciens: in. codige est nosciens.

160 EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

bens radices nec folia nec fructum. Εἰ statim arefactus ce-
cidit in terram et mortuus est. Parentes autem eius detule-
runt eum mortuum, 'et increpabant loseph dicentes Ecce quod
fecit filius tuus: doce eum orare et non blasphemare.

" Capvt V. QUOMODO CIVES CONTRISTATI SUNT ADVERSUS IOSEPH
PRO FACT IS IESU.

! Et post paucos dies deambulante lesu cum Ioseph per
villam concurrit de infantibus unus et percussit lesum im υἱ-
nas. [6808 autem dixit ad eum Non sic perficias iter tuum.
Et statim cecidit in terram et mortuus est. lllis autem vi-
dentibus mirabilia, clamaverunt dicentes Unde est iste puer?
Ét dixerunt ad Ioseph Non oportet esse nobiscum talem pue-
rum. [lle autem abiit et tulit eum. Εἰ dixerunt ei Recede
de loco isto, et si te oportet esse nobiscum, doce eum orare
et non blasphemate: filii autem nostri insensati sunt. 2. Vo-
cavit loseph Iesum et increpavit eum dicens Ut quid blasphe-
mas? Habitatores isti odium habent snper nos. lesus autem
dixit Ego autem scio quod isti sermones non sunt mei, sed
tui sunt; ego autem tacebo propter te: ipsi autem videant in
sapientia sua. Et hi statim qui loquebantur adversus lesum
caeci facti sunt, Et deambulantes dicebant Omnes sermones
qui procedunt de ore eius exercitium habent. ? Et cum vi-
disset Ioseph quae fecit Iesus, cum furore apprehendit eum

V, 1. Non sic perficias: in codice deest Non, quod ut adderemus, loci
gemini. suaserunt. Cf. evang. Thom. gr. A IV, 1. et B IV, 1. Οὐχ ἀπελεύσῃ
(-o&) τὴν ὁδόν cov. tem evang. Pseudo - Matth, cap. XXIX. Non revertaris
sanus de via (ua. ᾿

Filii autem nostri insensati sunt: ita codex habet. Eorum loco uterque textus
graecus habet (cf. l. 1.) τὰ yàp παιδία ἡμῶν Savaro.

2. increpavil eum dicens: sic de coniectura scripsimus consultis graecis ἃ
V, 1. (ὠνονθέτει αὐτὸν λέγων) In codice vero est praecepit eum. docere | haben
super nos: ad haec in codice additur de loco iso , quibus verbis isti quod prae-
cedit explicatum esse videtur. | deambulantes: codex deambulans Ι exercitium:
hanc vocem apparet, eodem sensu quo exitum accipiendam esse; hisi forte prae-
stat reponere exitum.

3. Haec efficiunt caput XXXI. in codice Parisiensi, quod inscribitur Quo-
modo lesus prohibuit loseph ne per iram eum tangeret. Legitur ibi, ut ex codiee
exscripsi, in huac modum: Qwum aulem vidisset loseph quae fecit Iesus, oum fu-

EVANGELIUM THOMAE LATIN UM. 161

per auriculam. — lesus autem turbatus dixit ad loseph Suf-
ficit tibi videre me, non me tangere. Tu enim nescis quis
ego sum: quod si scires, non me contristares. Εἰ quamvis
modo tecum sum, ante te factus sum.

"*
Caprvr VI. QUOMODO TRACTATUS EST TESUS A MAGISTRO.

! [gitur quidam homo nomine Zacheus auscultabat omnia
quae loquebatur lesus ad Ioseph, et admiratus in semetipsum
dicebat Talem puerum ita loquentem nunquam vidi. ΕἸ ap-
propinquans ad loseph dixit ei Sapientem puerum habes:
trade eum ad discendum litteras; cum autem doctus fuerit in
studio litterarum, ego docebo eum honorifice ut non fiat in-
sipiens. Respondit autem loseph et dixit ad eum Nemo
potest docere eum nisi solus deus. Numquid creditis, par-
vus erit parvulus iste? ? Iesus autem cum audisset talia di-
centem loseph, dixit ad Zacheum Vere magister, quia quanta
de ore meo procedunt vera sunt. Εἰ ante omnes fui domi-
Dus: vos autem alienigenae éstis. Quoniam mihi data est
gloria seculorum , vobis datum est nihil: quia ante secula
ego sum. Ego aulem .scio quot anni erunt vitae tuae, et.
quoniam tolleris in. exilium: quod dixit pater meus ut intel-
lips quia omnia quae procedunt de ore meo vera sunt.
ὁ ludaei autem qui astabant et audiebant sermones quos lo-
quebatur lesus, mirati sunt et dicebant quia talia. mirabilia
vidimus, et audivimus tales sermones ab isto puero, qualia.
nunquam audivimus nec audituri sumus ab alio aliquo ho-
mine, neque a pontificibus neque a magistris neque a Pha-

Tort apprehendil eum ῬΕΙ͂ auriculam. — lesus. aulem (urbalus dixit ad. loseph Sufficit
libi videre se; noli me tangere. Tu enim nescis quis ego sum: quod si scires, non
διε conirisiares. Quamvis enim lecum sumi, tamen ante te factus sum. | Lectionem
Parisiensem in textum recepimus scribentes Tu enim nescis quis ego sum, pro qui-
bus Vaticanus codex babet iu autem nescis quod ego sum.

VI. In titulo a magistro scripsimus pro ín agro, quod codex hubet.

1, Zacheus: retinuimus in hoc nomine. constantem scripturam codicis.

2. gloria seculorum: in codice est glbr. eorum. — Ceterum cf. evang. Thom.
graec. B VI, 2.

3. olio aliquo: in codice est alio aliquo alio.

Evang. apoer. ed. Tischeadorf. — ' 41

102 RVANGELIUM THOMAE LATINUM.

risaeis. * Respondit lesus et dixit eis Ut quid miramini?
Incredibilia habetis quia locutus sum veritatem? Scio quando
nati estis et patres vestri: et si plus dixero vobis, quando
mundus factus est, ego scio et qui me misit ad vos. Cum
audissent Iudaei sermggem quem dixerat infans, mirati sunt
propter hoc quod non poterant respondere. Et conversus in
semetipsum infans exultavit et dixit Proverbium dixi vobis:
ego autem scio quia debiles estis et nescientes.

5 Dixit autem. magister ille ad Ioseph Affer eum mihi,
ego docebo eum litteras. loseph autem apprehendit puerum
lesum et adduxit illum in. domum cuiusdam magistri, ubi
alii pueri docebantur. Magister vero dulci sermone coepit
eum docere litteras, et scripsit .1lli primum versiculum qui est
ab a usque t, et coepit eum palpare et docere, 5 Doctor
autem ille percussit infantem in capite: puer vero cum acce-
pisset, dixit ad eum Me autem oportet te docere et te non
docere me. Ego scio litteras quas ἴῃ vis docere mihi, et scio
quia vos estis mihi tanquam vàsa de quibus non exeunt nisi
voces οἱ non sapientia. Et incipiens versiculum dixit per lit-
.teras ab a usque ad t pleniter cum multa festinatione. Εἰ
respexit ad magistrum et dixit ei Tu autem nescis interpretare
quod est a et b; quomodo vis docere alios? Ὁ hypocrita,
si scis et dixeris mihi de a, tum dicam tibi de b. Ut autem
coepit enarrare doctor ille de prima littera, non potuit ullam
dare responsum. 1 lesus autem dixit ad Zacheum Audi me,

4. patres vestiri: codex patres vestros. Confer huc evang. Thom. graec. B
VI, 3.

9. Magisler vero dulci sermone etc: his respondent quae ex capite XXXII.
codicis Parisiensis, inscripto De Zachaeo magistro lesu “εἰ verbis eorum, exscripsit
Thilo Cod. apocr. I. pag. CXI. Magister auiem. dulcibus. sermonibus eum coepit
docere. (Thilo dicere), et scrípeit ei primum versiculum qui est ab a. eque t, et
coepi eum docere. ,

ab a usque t (an potius b? Οὗ, Cap. XII.): ab in codice desideratur.

6. εἰ non sapientia: adduntur voces tres, quarum primm est négue; duas
reliquas non assecutus sum. Fere est ai salvato | Phwpocrita: hoc an recte le-
gerim dubito. Sed cf. evang. ThomJgraec. A VI, 3. | mihi de a, tum dicam
tibi de b: ita de coniectura scripsimus; simili enim modo legendom est. In oo-
dice vero non est scriptum nisi miki de b.

EVANGELIUM THOMAYX LATINUM. | 163
dector, intellige: primam litteram..— Attende. mili. quomodo

habet duos versiculos: in medio grassando, permanendo, do:
aaBdo, dispergendo, variando, comminaudo: triplex. di.
ploeyde commiscende: simul ingenio pariter ommia communia
habentia.

* Cum vidisset Zacheus quia taliter. divideret primam
litteram, stupefactus est de prima littera et de tali homine et
doctrina, et exclamavit εἰ dixit Heu mihi, quod stupefactus
sum ego: conduxi mibi turpitudinem per istüm infantem.
* Εἰ dixit ad Ioseph Precor te valde, frater, tolle eum a me:
quia non possum intueri in facrem eius neque audire graves
sermones eius. — Quia iste infans ignem domitare et. mare re-
frenare potest: nam iste ante secula natus est. Quae vulva
eum peperit aut qualis mater eum nutrivit, ignoro. ? O
$Wici mei, dnmissus sum in mentem meam, illusus sum ego
miser. Ego autem: dicebam me habere discipulum: ipse au-
tem inventus est magister. Et turpitudinem meam non ' pos-
sim prae vàlere, quia senex sum; et quid ei loquar non pos-
tum mvenire. — Unde habeo irruere in validam infirmitatem
εἰ de isto seculo transmigvare, ant de ista civilate egredere,
quia ómmnes viderunt turpitudinem meam: infans decepit. me.
Quid habeo ad alios respondere, aut quales sermones reci-
tre, eo. quod vicit me in prima littera? ' Stapesco ego, o

7T. Altende mihi quomodo etc. [sta satis corrupta csse apparet. Praeter
graecos locos parallelos cf. Pseudo - Matth. evang. XXXT.: cui loco magis quam
wOsro, conveniunt verba a Thilone ex cod. Par. eap. XLVI. (Quomodo Zachias
rogavit foseph εἰ MariatA ul traderent. lesum magistro nomine Levi.) allata haec Ei
epit fesus singularum Nilerarum nomina inierrogare dicens Dic mihl , magister legis,
prima littera quare habel triangulos multos. giaoeretos , subacutos, mediatos, pro-
ducios, obductos, erectos , siratos, confractos vel erücifizos.

8. Cf. evang. 'Thom.- graec. A VIF, 1.

9. Cf. evang. Thom. graec. A Vif, 2. Codex Parisiensis capite XXXII.,
teste Thilone, quee huc quadrant haec habet Precor te valde, frater, tolle eum
"^w, quia iud son possum. intueri ín faciem eius nec audire gravilatem sermo-
mum eíus.

10. in mentem meam: haec nón satis scio an recte legerim. Tumeu etiam
*x Per. cod. cap. XXXIf. a 'Thilone efferuntar haec O amici mei, dünisqus sum
in mem] meam , illvsus sum ego mis, | egredere: sic in codice ext | quid ei:
codex quid. inde. Ceteram hac cf. evang. Thom. gr. A VII, 8.

11*

164 EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

amici mei et noti mei: neque primordium neque finem pos-
sum invenire quid ei respondeam. " Et nunc precor te,
frater loseph, tolle eum a me et duc illum in domum tnam,
quia isle magister est aut dominus aut angelus. Quid dicam,
nescio. '"* Et lesus conversus ad ludaeos qui cum Zacheo
erant dixit illis Omnes nunc non videntes videant, et non in-
telligentes intelligant, et surdi audiant, et qui propter me
mortui sunt resurgant, et eos qui sünt sublimes ad altiora
vocem, sicut praecepit mihi qui me misit ad vos... Cum an-
tem siluisset puer lesus, salvi facti sunt. omnes infirmi. qui
propter sermones eius infirmabantur. Εἰ non erant ausi lo-
qoi ad eum.

Ca»rvr VII. QUOMODO IESUS RESUSCITAVIT PUERUM.

! Una autem die eum ascenderet in domo quadam cum
infantibus, coepit ludére cum eis lesus. Unus autem de istis
pueris irruit per posticum, qui statim mortuus est. Et cum
hoc vidissent infantes, omnes fugierunt: lesus autem reman-
sit in domo illa. ? Et cum venissent parentes pueri qui de-
functus fuerat, dicebant adversus lesum Vere tu eum irruere
fecisti. Et insidiabantur ei. lesus autem descendens de domo
illa stetit super infantem mortuum et clamavit clara voce no-
men infantis Smoo Sinoo, surge et dic si ego irruere te feci.

11. Cf. evang. Thom. gr. A, VIT, 4.

12. Cf. evang. Thom. gr. ἃ VIII.

et eos qui suni sublimes ad altiora vocem: haec magnam partem conieci. Vi-.
dentur ad ea conferenda quae evang. Thom. gr. A VIII, 1. habet xal εἰς τὰ
ἄνω χαλέσω. In ipso codice sic fere scriptum est εἰ hiis qui sunt sublimes altie-
res ti voce. Fortasse post alliores nonnihil excidit. Cf. etiam Pseudo - Matth.
evang. XXXI. | ad eum: codex ad deum.

VlI. Eodem fere titolo notatur in cod. Par. capnt XXXIII. — [uscribitur
enim Quod (Quomodo?) lesus suscitavit puerum cum eo ludentem.

1. Una: codéx Ha | Unus autem: autem deest in codice. | Εἰ cum hoc
vidissent etc: cod. Par. Et cum vidissent hoc infantes , omnes fugeruni: Iesus auiem
remansil solus in domo iila.

2. Eli-cum venisseni etc: cod. Par. Εἰ cum venissent. parentes illius infantis
qui maqriuus fuerat, dicebant adversus lesum Vere tu. ülum ruere fecisti. lesus au-
tem dizit Ego nunquam eum ruere feci. Ipsi vero insidiabantur adversus lesum.

Sinoo Sinoo: secando loco iu codice est Síguo. Graeco Ζῆνον respondet.

EVANGELIUM THOMAE LATINUM. 165

Et subito surrexit et dixit Non, domine. Cum vidissent. au-
lem parentes eius tam magnum miraculum quod fecit lesus,
glorficaverunt deum et adoraverunt lesum.

Ciror VIII. QUOMODO IESUS SANAVIT PEDEM PUEBI.

! Post paucos vero dies puer quidam in ipso vico fin-
debat ligna percussitque pedem suum. 2. Et cum venisset
turba multa ad eum, venit et lesus cum illis. Εἰ tetigit pe-
dem qui laesus fuerat, et subito sanus factus est. Dixit. au-
tem ei lesus Surge et finde ligna et memora mei. Cum autem
vidisset turba signa quae cum eo facta sunt, adoraverunt Ie-
sum et dixerunt Vere certissune credimus quia deus es.

»"

Caror IX. QUALITER IESUS ATTULIT AQUAM IN PALLIO.

! Et cum esset lesus annorum sex, direxit eum mater
eius ad hauriendam aquam. — Cumque venisset lesus ad fon-
tem vel ad. puteum, erant ibi plurimae turbae et fregerunt
hydnam eius. ? Ipse vero accepit pallium eius, in quo in-
duebatur, et implevit eum aqua, et attulit Mariae matri. eius.
Cumque mater vidisset miraculum quod fecit lesus, osculata
est eum et dixit Domine, exaudi me et salva filium meum.

CaPor X. QUOMODO IESUS SEMINAVIT TRITIGUM.
! Cum autem esset tempus seminandi, egressus est [ο-

Vill. Hic textus paullo propius accedit ad evang. Thom. gr. À X. quam
ad B IX. In Par. cod. respoudet caput XXXIV. hoc titulo Quod Jesus sanavit
pedem findentis ligna (Thilo linguas. Probabiliter in codice scriptum est lingna.)
Praeterea "Thilo extrema inde attulit haec Cum aulem vidisset iurba signa quae
fecit dominus, adoraverunt deum (lege eum) εἰ dixerunt Vere ceriissimus deus est.
(lege es) .

IX. Cf. evang. Thom. gr. A XI. et B X. [n cod. Par. est caput XXXV.
quod inscribitar Quod lesus attuli! aquam beatae Mariae in pallio suo. [nde affert
Thilo verba haec Εἰ cum venisset ad puleum, erat ibi turba plurima puerorum , εἰ
fregeruu! hydriam eius.

9. osculata est: codex obschulaius est | salva füium meum: sic, sed cor-
Tüpta esse videntur. -

Pseudo - Matthaeus haoc fabulau) tradit capite XXX.

X. Cf. evang. Thom. graec. A XII. In cod. Par. caput X XXVI. inscri-
bitur De tritico α lesu wmulliplicato. Cf. etiam Pseudo - Matth. XXXIV.

166 EVANGELIUM THOMAE LATÓINUM.

seph ad seminandum triticum, et secutus est eum lesus. Dum
autem coepit seminare loseph, extendit nianum lesus et. tulit
de tritico quantum pusillo tenere potuit et dispersit. ? Venit
ergo loseph in tempore metendi ut meteret messem suam.
Venit et lesus, collegit spicas quas disperserat, et fecerunt
centum modia optimi frumenti: et vocavit pauperes et viduas
et orphanos, et erogavit illis triticum quod fecerat. loseph
tuht de ipso frumento modicum pre benedictione Iesu in
domum suam.

4

Caper ΧΙ, QUOMODO fESUS ADAEQUAVIT LIGNUM BREVIUS
LONGIORI.

! Et factus est lesus ánnorum octo. Erat architector
loseph, et faciebat ipse aratra et iuga bobum. — Quadam die
dixit quidam dives ad Ioseph Domine; fac mihi grabatum
unum et uhle et speciosum. Erat. autem loseph in tribula-
tione, quia lignum quod habebat actum ad hoc opus erat
breve. ? Dixit lesus ad eum Noli contristari. Apprehende
hoc lignum ab uno capite et ego per almd, et extrahámus
illud. Quod et factum est. Εἰ statim invenit illud utile ad.
hoc quod voluit. Et dixit ad Ioseph Ecce, labora quod vis.
Ioseph autem cum vidisset quod fecerat, amplexavit eum et
dixit Beatus sum ego, quod talem filium dedit mihi deus.

Cu»vor XIl. QUALITER IESUS TRADITUS EST AD ADDISCENDUM
LITTERAS.

! Et cum vidisset loseph quod talem gratiam habuisset
et statura crescebat ,. considerabat eum tradere ad discendum

2. Venit el: el non est in codice.

XL Cf. evang. Thom. gr. A ΧΙ. B XI. Item Pseudo- Matth. XXXVII.
In Par. cod. caput XXXVII. inscribitur De ligno per lesum dislento.

XII. Cf. evang. Thom. graec. A XIV. tem Pseudo- Matth. XXXVIII.
Item codicis Parisiensis caput XX XVIII. De quodam magistro lesu vita privato.

1. Par. cod. sic habet Et cum vidisset loseph quod ialem gratiam habebat ei
siatim (quod dubito an recte legerit Thilo pro eo quod apud nos est, statura) cre-
scebat, consideravit eum tradere ad discendas lileras. Tradit (Tradidit?) autem eum

EVANGELIUM THOMAB LATINUM. : 167

htteras.— Et tradidit illum ad alium doctorem ut eum doceret.
Dixit. autem ille doctor ad Ioseph Quales litteras desideras
illam puerum docere? — Respondit loseph et dixit Primum
doce ei litteras gentilicas et postea hebraeas. Sciebat autem
doctor illum esse optimae intelligentiae, et libenter suscipie-
bat eum. Et cum scripsisset ei prrmum versiculum, quod est
a et b, docebat illum per aliquantas horas: lesus vero tacebat
et nihil ei respondit. ? Dixit Iesus ad. magistrum Si vere
magister es et vere scis litteras, dic mihi fortitudinem de a,
ego autem dicam tibi fortitudinem de b. Tunc furore re-
pletus magister eius percussit eum in capite. lesus autem
iratus maledixit eum, et subito cecidit et morluus est.

* lesus autem régressus est in domum suam. loseph
vero disposuit ad Mariam matrem eius ut non dimitteret eum
egredi de atrio domus suae.

Carur XII. QUOMODO ALIO MAGISTBO TRADITUS EST.

! Post multos alios dies venit alius doctor, anicus Io-
seph, et dixit ad eum Trade eum mihi, et ego cum multa
suavitate docebo eum litteras. — Et dixit ad eum loseph Si
pervales, accipe eum ad disciplinandum. Fiat cum gaudio.
Cum accepisset eum doctor, ibat cum timore et magna con-

alii doctori ut doceret eum. Dixitque ille doctor ad loseph Qualem gratiam desideras
prímum ut doceam eum? — Respondit Ioseph εἰ dixit ei Primum doce eum lileras gen-
tilium εἰ poslea hebraeas. Εἰ cum scripsissel ei primum versiculum, quod est a εἰ b,
dosebat eum per aliquantas horas: lesus autem iacebat. et. nihil ei respondebat.

7. Par. codex sic: Dixit ergo tandem ad magisirum Sí vere magister es εἰ
vere literas scis, dic mihi fortitudinem de a, εἰ ego dicam (ibi fortitudinem de b.
Tum furore repletus magister percussit eum in capite. — lesus autem iratus maledixit
eum , εἰ subito cecidit εἰ moriuus est. ᾿

Ex hoc codicis Purisini capite quae Thilo Cod, apocr. J. pag. CXII. a Gra-
bio ex codice Oxoniensi allata dixit, ea plane conveniunt cum textu nostro
Pseudo - Matthaei 1. l. Notavit enim Grabius ex eo codice haec: El coepit ma-
gisier imperiose eum docere dicendo Dic Alpha. lesus vero dizit ei Tu mihi dic prius
quid sit Bela, et ego dicam libi quid sil Alpha. Εἰ ob haec magíster iratus percussi
lesum: εἰ posiquam percussit eum, moriuus est. |

ΧΗ. Cf. evang. Thom. graec. A XV. Item Pseudo - Matth. evang. XXXIX.
Ex cod. Par. huc pertinet caput XXXIX. quod inscriptum est De quodam alio
magistro lesu, cuius benigmilale lesus suscitavit magistrum defunctum.

168 EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

stantia, et habebat eum cum exultatione. ? Et cum venissa
ad domum doctoris, invenit librum in eodem loco iacentem,
et apprehendit eum et aperuit, et non legebat ea quae scripta -
erant in libro, sed aperiebat os suum et loquebatur de spiritu
sancto et docebat legem. Omnes vero qui ibidem stabant
diligenter eum audiebant, et magister ille iuxta illum sedebat
et libenter eum audiebat, et deprecabatur eum ut amplius
doceret, Cum collecta fuisset turba multa, audiebant omnem
sanctam doclrinam quam docebat et dilectos sermones qui
exiebant de oré eius, qui pusillus cum esset talia. dicebat.

δ Cum audisset Ioseph, timuit, cet currens . εν magister
ille, ubi erat lesus, dixit ad Ioseph Scias, frater, quia recepi
infantem tuum ad docendum vel ad disciplinandum: ipse au-
tem multa gravitate et sapientia repletus est. Ecce nunc tolle
eum cum gaudio in domum tuam, frater: quia gravitas quam
habet a domino data est εἰ. * Cum audisset lesus magistrum
talia dicentem, hilaris factus est et dicebat Ecce nunc, ma-
gister, vere dixisti. Propter te resurgere habet qui erat mor-
tuus. Et tulit eum loseph in domum suam.

CaPvr XIV. QUOMODO IESUS LIBERAVIT lIACOB A PERCUSSIONE
SERPENTIS.

Direxit autem Ioseph Iacob ad colligendam stipulam, et
secutus est eum lesus. lacob autem colligendo stipulam, mo-
mordit eum vipera, et cecidit iu terram quasi mortuus per
venenum. Cumque talia vidisset lesus, sufflavit in. plagam
eius, et subito sanus factus est Iacob, et vipera mortua est.

Caper XV. QUOMODO IESUS RESUSCITAVIT PUERUM.

! Post paucos dies infans vicinus eius defunctus est, et

3. et currens: post haec videtur nonuihil excidisse. Collatis locis parallelis
quos supra indicavimus, maximeque eo qui est Pseudo - Matthaei, supplendum
est aliquid eiusmodi ut venit ad scholam (ad portam) , timens ne magister more-
retur. Sed.

XIV. Cf. evang. Thom. graec..A. XVI. [Item Pseudo- Matth. XLI. In
Par. cod. conferendum est caput XL. quod inscribitur Quomodo lesus sanavit. Io-

seph (sic) a veneno viperae.

EVANGELIUM THOMAE LATINUM. 169

deplorabat eum mater eius valde. Audiens hoc lesus abiit
et stetit super puerum, et pulsavit in pectore eius et dixit
Tibi dico, infans, noli mori sed vive. Εἰ statim surrexit in-
fans. Dixit autem lesus ad matrem pueri Tolle filium tuum
et da ei ubera et recordare mei. ? Videntes autem turbae
hoc miraculum dixerunt. In veritate infans iste coelestis est:
iam enim plures animas liberavit a morte, et salvos fecit
omnes sperantes Jn se.

3 Scribae et Pharisaei dixerunt ad Mariam Tu es mater
istus Anfantis? Maria autem dixit Vere ego sum. ΕἸ dixe-
runt ad eam Beata es inter mulieres, quoniam benedixit deus
fructum ventris tui, quod talem gloriosum infantem et tale
donum sapientiae dedit tibi quale nunquam vidimus nec au-
divimus. ὁ Surrexit Iesus et secutus est matrem suam. Ma-
ria autem servabat omnia in corde suo quanta fecit lesus
signa magna in populo, sanando infirmos multos. lesus au-
tem crescebat statura et sapientia, et omnes qui videbant eum
glorificabant deum patrem omnipotentem, qui est benedictus
im secula seculorum, amen.

XV, 1 et 2. Cf. evang. Thom. graec. A XVII. [tem Pseudo - Matth. XL.
ex B. In Par. cod. caput XLII. inscribitur De fiio cuiusdam mulieris per lesum
vilae reddilo.

8. et 4. Haec respondent iis quae evang. Thom. graec. A XIX , 4 et 5.
habet. Item cf. Pseudo - Matth. XL. ex B. Ceterum eadem fere ex cod. Par.
cap. XLVIII. (i. e. ultimo) quod inséribitur Commendatio Iesu et Mariae matris
cius, ἃ Thilone exscripta sunt. Notavit is etiam quae proxime antecedunt ex
capite XLVII. (Quomodo Iesus sanctificabat et benedicebat convivantes) quae omnino
conveniunt cum fine evangelii nostri Pseudo - Matthaei. Sunt enim haec Et quando
volebat ad. refectionem accedere, accedebat Maria et Ioseph. et fratres lesu: hi siqui-
dem fratres ante oculos suos tlanquám luminaria vilam cius habentes observabant εἰ
timebant eum. Εἰ quando lesus dormiebat sive in die sive in nocte, claritas dei re-
splendebat super eum. — Haec igitur in Par. cod. sequitur textus sectionum nostra-
rum ὃ et 1. Qui sic habet:

* Scribae εἰ Pharisaei dixerunt ad. beatam Mariam Tu es maler. istius infan-
lis? Quae dixit Vere ego sum. Qui dixerunt ad. eam Βεαία es ergo tu inter omnes
mulieres, quoniam benedixit deus fructum ventris tui, qui εἰ tam gloriosum. infantem
dedil tibi: (ale enim denum sapieniiae nunquam vidimus nec audivimus. ἐπ aliquo.
* Maria autem observabat in corde suo quanta egit lesus in. populum Iudaeorum,
signa videlicel magna operando εἰ infirmos sunando , mortues suscilando εἰ virtutes
plurimas faciendo. lesus aulem crescebat in statura et sapientiae dono. Glorificave-

170 EVANGELIUM THOMAE LATINUM.

Post haec omnia Thomas Israelita Scripsi quae
vidi et recordatus sum gentibus et fratribus nostris, et multa
alia quae fecit lesus, qui natus est in terris Iudae. Ecce
omnia vidit domus Israel] ἃ primo usque ad novissimum,
quanta signa et mirabilia fecit lesus in ipsis valde bona et
invisibilia patri suo, quomodo enarrat scriptura sancta et
prophetae testificati sunt opera eius in omnibus populis Israel.
Et ipse est qui debet iudicare mundum secundum voluntatem
immortalitatis: quoniam ipse est filius dei in universo orbe
terrae. Ipsum decet omnis gloria et honor in sempiternum,
qui vivit et regnat deus per omnia secula seculorum, amen.

runi ergo omnes qui noverunt eum deum patrem omnipolentem , qui est benedictus in
secula seculorum , amen. .

* omnia: secundis curis additum est | Israeliia: codex ysmaeliia | fratribus
moséris: ante nostris in codice est seis, sed punctis improbatur | εἰ invisibilia
patri suo: ita in codice scriptum est. Verba vero Et ipse esl — — secuttdum vo-
luntatem. immortalüatis ἴῃ codice inter valde bona et el invisibilia collocata sunt :
per coniecturam igitur transposuimus,

EVANGELIUM INFANTIAE SALVATORIS ARABICUM.

IN NOMINE PATRIS RT FILIJ ET SPIRITUS SANCTI DEI UNIUS.

Auxiliante et favente summo numine inci-
pimus scribere librum miraculorum heri et do.
mini et salvatoris nostri lesu Christi, qui vo-
catur EVANGELIUM INFANTIAE, ipn pace domini.
À men. |

CaPvT I.

Invenimus [quae sequuntur] in libro Iosephi pontificis,
qum vixit tempore Christi; dicunt autem nonnulli eum esse
Caiapham. Dixit ille Iesum. locutum esse et quidem cum in
cunis Jaceret, dixisseque matri suae Mariae Ego sum lesus
filius dei, ὁ λόγος, quem peperisti quemadmodum adnuntiavit
tibi angelus Gabriel; misitque me pater meus ad salutem
mundi. |

—-

CaPvT Il.

Anno autem trecentesimo nono aerae Álexandri edixit
Augustus ut describeretur unusquisque in patria sua. Sur-
rexit igitur losephus, et assumta Maria sponsa sua Hieroso-
lyma abiit venitque Bethlehemum, ot cum familia soa in urbe
patria describeretur. Cumque ad speluncam pervenissent,

[. quem peperisti: hoc loco Fl. et i&m antea Sik. Apud ΤΊ}, post Ego
legitor.

172 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

dixit Maria Iosepho, instare sibi tempus pariendi neque se
posse in urbem proficisci; sed Hanc, inquit, speluncam in-
. tremus.. Hoc factum est cum sol occidebat. Iosephus autem
propere abiit ut mulierem ei accerseret quae ei adesset. Cum
igitur in eo occupatus esset, anum Hebraeam conspexit Hie-
rosolyma oriundam, ét Heus benedicta, inquit, huc ades et
speluncam istam ingredere, in qua est mulier partui vicina.

CaPuT Ilf.

Itaque post solis occasum anus et cum illa Iosephus ad
speluncam venit, eamque ambo intraverunt. Et ecce repleta
erat illa luminibus lucernarum et candelarum fulgore pul-
chrioribus et solari luce splendidioribus. Infans fasciis in-
volutus dominae Mariae matris suae mammam sugebat, in
praesepi repositus. Hanc lucem cum ambo mirarentur, rogat
vetula dominam Mariam Tune huius nati es mater? Et cum
domina Maria annuisset, Nequaquam, ait, similis es fihabus
Evae. Dixit domina Maria Sicuti filio meo nemo inter pue-
ros par est, ita eius genitrix nullam inter mulieres parem
habet. Respondit anus Hera mea, veni ego ut praemium
aéquirerem: iam dudum paralysi affecta sum. — Dixit ei hera
nostra domina Maria Impone manus tuas infanti. Quod cum
fecisset anus, extemplo convaluit. Tum exiit dicens Dehinc
famula ct ministra ero huius infantis omnibus diebus vi-
iae meae.

CaPUT IV.

Tum venerunt pastores; qui cum ignem succendissent
et admodum laetarentur, apparuerunt illis exercitus coelestes

M. Hoc (actum - -- occidebat: ita Fl. Apud Sik. et Thil. est Sol autem prae-
ceps ín occasum ferebatur. .

ΜΠ. fulgore pulchrioribus — — splendidioribus: ita Fl. Apud Sik. et Thil. est
felgorem excedentibus - - maioribus

Respondit anus - - affecta sum. Dixit ei: ita Vl. una correctis arabicis. Apud
Sik. et ΤῊ]. est Respondenie vero anu el dicente Hera mea, veni ego ul praemium
perpetuo duralurum acquirerem ,. inquil. illi

RVANGELIUM fINFANTIAE ARABICUM. | .173

landantes et celebrantes deum O. M.: idemque facientibus
pastoribus spelunca ista tanc temporis templo mundi. supe-
rioris smrilis facia est, quoniam ora et coelestia et terrestria
glorificabant οἱ magnificabant [deum] ob wativitatem domini
Christi. Cum vero anus illa Hebraea manifesta ista miracula
vidisset, gratias deo egit dicens Gratias tibi ago, o deus,
deus Israelis, propterea quod viderunt oculi mei nativitatem
salvatoris. mundi. |

CAPUT V.

Cumque adesset tempus circumcisionis, dies scilicet
octavus, puellus ex lege circamcidendus erat. ltaque circum-
ciderunt. illum in spelunca; sumsitque anus illa Hebraea pel-
liculam istam, dicunt vero ali? eam samsisse nervum umbili-
carem, eamque in ampulla olei nardini vetusti recondidit.
Erat autem illi filius seplasiarius, cui tradens illam Cave, , in-
quit, vendas hanc ampullam unguenti nardini, etiamsi. tre-
centi denarii pro illa tibi offerrentur.. Atque haec est ampulla
illa quam Maria peccatrix emit, et in caput et pedes domimi
nostri lesu. Christi effudit, quos deinde capillo capitis sui
abstersit. Decem diebus post Hierosolymam eum transtule-
runt, et quadragesimo a nativitate die templo illatum coram
domino stiterunt et pro eo sacrificia fecerunt; quod in lege
Mosis praescriptum est, scilicet Omnis mas adaperiens vul-
vam sanctus dei vocabitur.

CapuT VI.

Tum vidit illum Simeon senex instar colmmnae lucis re-
fulgentem, cum. domina Maria virgo mater eius de eo laeta-
bunda ulnis suis eum gestaret; circumdabant autem eum an-
geli instar circuli celebrantes, tanquam satellites regi adstan-
tes. Simeon igitur. propere ad dominam Mariam accessit et
manibus ante illam extensis dixit domino Christo Nunc, o

IV. templo mundi superioris similis (acta est: ita Fl. Apud Sik. et ΤῊ]. le-
gitur augusto lemplo simillima videbatur — -

474 EVANGELIUM INPANTIAE ARABIDUM.

domine mi, servum tuum in pace dimitte, secondum ea quae
dixisti; nam viderunt oculi mei clementiam tuam, quam pa-
rasli ad salutem omnium populorum, lucem omnibus grenti-
bus et gloriam genti tuae Israeli. Hanna quoque prophetissa
ili [caerimoniae] interfuit, et accessit deo gratias agens do-
minamque Mariam felicem praedicans.

CAPUT VII.

Et factum est cum natus esset dominus lesus Bethle-
hem ludaeae, tempore Herodis regis, ecce magi venerunt
ex oriente Hierosolymam, quemadmodum praedixerat Zera-
Quscht; erentque cum ipsis munera, aurum thus et myrrha;
et adoraveruut eum suaque ipsi munera obtulerunt. Tunc
domina Maria sumsit unam ex illis fasciis eamque pro opum
modolo illis tradidit, quam ipsi honorificentissime ab ea ac-
ceperunt. Eademque hora apparuit illis angelus in forma
stellae illius quae antea. dux itineris ipsis fuerat; cuius lucis
ductum secuti abierunt, donec patriam suam attiperunt.

CaPuT VIII.

Convenerunt autem ad illos reges et principes eorum ro-
gantes ecquidnam vidissent aut egissent, quomodo ivissent ac
vedivissent, quid secum attulissent. Hi vero monstrarant
ilis fasciam istam, quam domina Maria ipsis tradiderat:
quapropter celebrarunt festum, ignemque pro more suo suo-
cenderunt eumque adoraverunt, et fasciam illam in eum con-
iecerunt, corripuitque eam ignis et in sese comprehendit.
Exstincto autem igne fasciam extraxerunt talem qualis pri-
mum fuerat, ac si ignis eam non attigisset. Itaque coepe-
runt illam osculari capitibusque suis et oculis imponere, di-
centes Haec saue indubitata est veritas: utique magua res est

VM. ZeradusoM : ita Fl.; Sik. et ΤῊ. Zoradasch.

pro opum modulo: ita Fl.; Sik. et Thil. loco benedictionis

ΝΠ]. quid secum attulissent: ita Fl; 8ik. et ΤῊΣ. quos fandem ilineris co-
miles habuissent

RVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 175
quod ignis comburere illam aut perdere nequivit. Inde sum.

serunt eam et maximo cum honore in thesauris suis repo-
suerunt.

, Capvur IX.

Herodes autem cum vidisset magos se destituisse nec ad
se revertisse, accersivit sacerdotes et sapientes et dixit 118
Docete me ubi nasciturus sit Christus. | Cumque illi vespon-
dissent Bethlehemi Iudaeae, coepit cogitare de caede domin
lesu Christi. Tunc apparuit angelns domini Iosepho in somnis
dixitque Surge, sume puerum et matrem eius et abi in Egy-
pium. Surrexit igitur sub golli cantum et profectus est.

. CAPUT X.

Dum secnm reputat quomodo iter suum instituendum
esset, supervenit ipsi mane postquam paullulum viae confecit.
lamque appropinquabat urbi magnae, in qua idolum erat cui
reliqua Egyptiorum idola et numina munera et vota offere-
bant; aderatque liuic idolo sacerdos ministrans ipsi, qui, quo-
tiescumque satanas ex idolo illo loquebatur, ea. incolis Egypti
atque plagarum eius referebat. — Erat huic sacerdoti filiue
tennis, ab aliquot daemonibus obsessus, qui multa loque-
batur et proferebat, et cam corriperent eum daemones, lace-
ratis vestibus suis nudus remanebat et homines lapidibus pe-
tebat. Erat autem. nosocomium idolo illi dedicatum in illa
urbe; ad quam cum pervenissent Iosephus et domina Maria,
et in nosocomium istud divertissent, valde timuerunt. cives.
eius, conveneruntque omnes principes idolorumque sacerdo-
tes ad idolum illud eique dixerunt Ecquaenam est ista agitatio

IX. cum vidisset magos ipsum desliluisse nec ad. sese reverlisse: ita Fl.; Sik.
et Thil. vídens magos cunclari nec ad. sese reverti

X. supervenit ipsi mane, posiquam -- — confecit: ita Fl., qui etium arabicum
textum emendavit. Sik. et Thil. supervenü ipsi aurora, ruperatque de[atigatio
ftineris sellae cingulum

Erat aulem nosocomium — — íh illa urbe: ita F]., correcto simul erabioo. Sik,
et ΤῊ. /n vicinia autem isiius idoli erat nosocomium illius urbis.

176 EVANGELIUM. INFANTIAE ARABICUM.

et commotio in terra nostra oborta? Respondit eis idolum
Venit huc deus occultus, qui revera est.deus; neque ullus
deus praeter illum divino cultu dignus est, quia revera est
filius dei: quem cum persensisset haec terra, contremuüit eius-
que adventu commota et concussa est, et nos a magnitudine
potentiae eius valde timemus. — Eademque hora idolum istud
corruit, et ad ruinam eius omnes Egypti incolae aliique con-
currerunt.

CaAPUT XI. ,

Filius autem. sacerdotis, cum morbus eum solitus inva-
sisset, nosocomium ingressus Iosephum ibi et dominam Ma-
riam offendit, a quibus ceteri omnes diffugerant. Hera do-
mina Maria laverat fascias. domini Christi easque. super ligna
straverat. "Venit igitur puer iste daemóniacus, unam harum
fascium sumsit eamque capiti suo imposuit: tum daemones
corvorum ac serpentum figura fugientes ex ore eius exire coe-
perunt. Extemplo domini Christi iussu sanatus iste puer
deum laudare, hinc domino qui ipsum samaverat gratias
agere coepit. Quem cum sanitati restitutum pater vidisset,
Mi fili, inquit, quid tibi accidit? et qua ratione sanatus es?
Respondit filius Cum daemones me humi prostravissent, in
nosocomium abii, ibique feminam augustam cum puero in-
veni, cuius illa fascias recens lotas lignis iniecerat: harum
unam arreptam postquam capiti meo imposul, reliquerunt
me daemones et fugerunt. Valde de eo gavisus pater, Mi
fili, ait, fieri potest ut hic puer sit filius dei vivi qui coe-
los et terram creavit: cum enim ad nos transnt, factum est

quem cum persensisset haec lerra: ita T].; Sik. et ΤῊ. eius ad famam
haec regio

omnes Egypli incolae aliique: ita Fl.; Sik. et ΤΙ. praeler caeteros omnes
Aegypli incolae

XI. easque super ligna straverat: ita Fl., etiam arabicum emendaus. Sik. et
Thil. easque ín-ligillo suspenderat. Item iufra Fl. lignis iniecerat, Sik. et Thil. in
tigillo suspenderat.

daemones me humi prosiravisseni: ita Fl.; Sik. et Thil. agitarert me daemones

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 477.

idolum, cecideruntque omnes dii et vi magnificentiae. eius
perierunt.

-

CaPuT XII.

Hic impleta est prophetia quae dicit Ex Egypto vocavi
filium meum. — losephus vero et Maria cum idolum illud cor-
ruisse et periisse audissent, paverunt et timuerunt, Tum di.
xerunt Cum essemus in terra [sraelis, Herodes lesum inter-
ficere meditatus est, et propterea omnes infantes Bethlehemi
εἰ confinium eius occidit; neque dubium est quin Egypti,
simulatque hoc idolum fractum esse audiverint, nos igue sint
crematuri. |

CAPUT XII.

llinc egressi ad locum pervenerunt ubi erant latrones,
qui complures homines sarcinis et vestibns exspoliavérant eos-
que vinzerant. Tum latrones audiverunt strepitum ingentem,
qualis esse solet strepitus regis magnifici cum exercitu et equi-
tatu et tympanis ex urbe sna egréssi: qua re consternati la-
trones omnia quae rapnerant reliquerunt. — Captivi autem sur-
rexerunt , alii alioram vincula solverunt, et. receptis sarcinis
sais abierunt. Ibi cum losephum et Mariam accedentes vi-
dissent, dixerunt iis Ubi est ille rex cuius adventantis magni-
fico strepitu audito latrones reliquerunt nos, ita ut salvi eva-
serimus? — Respondit iis losephus Pone nos veniet.

CaAPUT XIV.

Deinde in aliam arbem venerant, ubi mulier erat dae-
moniaca, quam cum noctu aliquando aquatum exiisset sata-
nas maledictus et rebellis insederat. Haec neque vestimenta
pati neque in aedibus durare poterat; quotiescumque catenis
et loris constringebatur, disruptis illis'nuda in loca inculta
fugiebat, et in compitis sepulcretisque stans homines lapi-

vi magnificentiae eius perieruni: ita Fl.; Sik. et Thil. a vi maiore de-

sirucia suni
Evaag. apecr. ed. Tischendorf. 19

[78 KVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

dibus impetebat, suis vero gravissima mala parabat, Hanc
igitur conspicata demina Maria miseria est; quo facto statim
reliquit eam satanas, et in forma adolescentis fugiens abut

dicens Vae mihi a te, Maria, et a filio tuo. Sic ista mulier

a cruciatu suo sanaa est, suique sibi conscia propter nudi-
tatem erubuit. et hominum adspectum devitans ad suos abiit.
Postquam autem westes induit, patri suisque rem qualis erat
narravit: qui cum summi optimates civitatis essent, dominam
Mariam et Iosephum heonorificentissime hospitio. exceperunt.

CarvT XV.

Postridie viatico instructi ab illis digressi suat δὲ vesperi
eius diei in aliud oppidum, in quo nuptiae. celebrabantur,
pervenerunt; sed artibus satanae maledicti et opera incanta-
torum obmutuerat sponsa neque amplius loquebatur. Post.
quam autem demina Maria filium suum dominum Christunr
gestans oppidum intravit, eam. conspicata muta illa sponsa
manus suas versus dominum Christum extendit, eumque. ad
se perlractum uluis excepit, et arcte inhaerens osculata est,
eiusque corpus huc illuc motum sibi applicans super eum 86
mclinavit.. Extemplo solutus est nodus linguae eius, et aper-
tae sunt aures eius, deoque, qued sanitatem ipsi restituisse,
laudes et grates egit. Incolae. atem. eius. oppidi illa. nocte
gaudio exsultarunt, ac deum angelosque eius ad sese descen-
disse putarunt.

CaPrur XVL
Triduum ibi substiterunt, in honore habiti et laute vi-
venies. Viatico deinde instructi ab illis discesserunt et in
aliam urbem pervenerunt, in qua, quod hominibus frequens
erat, pernoctare cogitarunt. Erat vero in ea urbe muher

XV. Incelee autem - - pularunt: ita ΕἸ. Apud Sik. et Thil. est Magna üa-
que hac nocle laetitia inler cives eius oppidi oriebalur, adeo ul pulareni deum el
angelos eius ad sese descendisse,

XVI. mulier proba: ita Fl.; Sik, et ΤῊ. mulier nobilis

BVANGELIUM INFANTIAE ABABICUM, 179

proba, quae cum aliquando lavatum ad flumen ivisset, ecoe
satanas maledictus in forma serpentis insWHuerat in eam et
veutrem eius circumplicaverat; quoties autem nox ingruebat,
lyrannice eam vexabat. Haec mulier conspicata heram do.
minam Mariam et dommum Christum infantem in sinu eius,
hoius desiderio affecta herae dominae Mariae dixit O . hera,
da mihi hünc infantem ut eum gestem et deosculer. Dedit
intur eum mulieri: ad quam cum admotus esset, misit eam
ille satanas et fngiens eam reliquit, neque unquam post hunc
diem mulier illum vidit. Quare omnes qui aderant sumthum
deum laudarunt, et mulier ista hberaliter 115 benefecit.

CaPuT XVII.

Postero die eadem mulier aquam odoratam sumsit ut
dominum lIesuni lavaret; quo loto aquam illam qua id fecerat
recepit eiusque partem in puellam ibt babitantem, cuius cor-
pus lepra album erat, effudit illamque ea lavit: quo facto
puella statim a lepra purgata est. Oppidani autem isti dixe.
rmt Nullum est dubium quin Iosephus et Maria et puer iste
dn sint, non homines. Cum vero discessum ab illis para.
rent, puella ista quae lepra laboraverat ad eos accessit eos.
que rogavit ut se comitem adsumerent.

CapruT XVIII.

Hoc cum puellae annuissent, com iis abit. Postea in
urbem pervenerunt in quà arx erat clarissimi principis, qui
aedes excipiendis hospitibus habebat, Huc deverterunt; puella

quelles ἀπίεηι — “ vexabat : ita. Fl,; Sik. et 715]. singuliegue noctibus super iiia
86 exiendebalt

huius desiderio affecta herae dominae - - deosculer: ita Fl. Apud 8ik. et
Thi. est rogabat Mram dominam Mariam ὧδ sibi. infaniem unc gtstandum. & εἶδ.
oseuylandum (raderet :

XVII. quo loto -- -- purgata est: ita ΕἸ. Haec apud Sik. et Thil. sic habent:
eoque lolo aquam iliam penes se reservavit. — Eratque ibi puella, cutus corpus lepra
Gbum erai; quae cum eque hae perfunderetur. εἰ idvaretur, mundota fuit ex. tem-
pore a lepra sua

CAVI, qui aedes excipiendis - — habebat: ita ΕἸ. Apud Sik. et ἘΝΗ. est
cuius haud procul a diversorio aedes erani . .

12

180 EVANGELIUM INFANTIAE ABABICUM.

autem abiit et ad uxorem principis intravit: quam cum lev.
fem et tristem reperisset, caussam fletus sciscuata est, Ne
mirare, inquit illa, fletum meum: magna enim aegritudine
premor, quam adhuc nulli honiium eloqui sustiui. For-
tasse, ait puella, si mrhi illam. manifestaveris et. detexeris,
eius remedium habebo. Cela igitur, respondit uxor princi-
pis, hoc secretum nec.cuiquam eloquere. Ego rupta huic
principi, qui rex est cuiusque in ditione multae urbes sunt,
diu cüm eo vixi, sed nullum ex me filium suscepit. Cum
tandem filium ex eo peperissem, leprosus fuit: quem ille con-
spectum aversatus est, mihique ÁÀut, ait, hunc interfice, aut
nutrici trade, quae eum aliquo in loco educet unde nulla
omnino de eo notitia emergat. Mihi vero iam nihil tecum
est neque unquam posthac te videbo. Hinc consili. expers

.&um et moerore opprimor. Heu filium meum, heu coniugem.

Dixie tibi? inquit puella, morbo tuo medicam reperi,
quam tibi indicabo. — Nam ego quoque leprosa fui, sed mun-
davit me deus qui est Iesus, filius dominae Mariae. Rogante
autem muliere ubinam hic esset deus quem illa dixisset. Hic
tecum, inquit puella, in eadem domo versatur. Αἱ qua ra-
tione hoc fieri potest, ait τα, ubinam est? — Ecce, respondit
puella, Iosephum et Mariam: infans vero qui cum illis est,
lesus vocatur, atque is est qui me a morbo meo et cruciatu
sanavit. Αἱ qua ratione, ait illa, sanata es a lepra tua?
nonne id mihi indicabis? — Quidni? inquit puella; aquam
qua lotum fuerat corpus eius accepi a matre eius et in me ef-
fudi, ita purgata sum a lepra mea. Tum uxor principis sur-
rexit illosque invitavit ut hospitio suo uterentur, et splendi-
dum losepho convivium in magno virorum coetu paravit.
Postera vero luce aquam odoratam sumsit qua deminum Ie-
sum ablueret; et filium suum, quem secum assumserat, ea-
dem deinde aqua perfudit; et extemplo filius eius mundatus
est a lepra sua. Grates ergo et laudes deo canens Beata,

Hinc consilii expers - — opprimor: ita Fl.; Sik. et ΤῊΣ. taque smoerorem meum

' e$ conditionem miseram deplorans contabui

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 181

mquit, mater quae te peperit, o lesu: itane homines eiusdem
lecum naturae participes aqua qua corpus tuum perfusum fuit
mondas? Larga porro mumera dominae herae Mariae ob.
tulit, eamque eximio cum honore dimisit.

CapPUuT XIX.

Ad aliam deinde urbem perveuientes in. illa pernoctare
voluerunt. Diverteront. igitur ad virum recenti. matrimonio
devinctam , sed qui veneficio tactus uxore frui non poterat:
cumque ea nocte apud ipsum pernoctassent, solutum est vin-
culum ems. ΑἹ orta luce cum ad iter sese accingerent, pro-
hibuit eos sponsus, magnumque illis convivium apparavit.

Caprur XX.

Postero ergo die profecti et.alit urbi appropinquantes
ires viderunt - mulieres ἃ sepulcreto. cum fletu. procedentes.
Quas conspicata domina Maria dixit puellae quae ipsos comi-
tabatur Quaere ex illis quae sit ipsarum conditio, et quid
ipsis calamitatis acciderit... Cumque ἃ puella. rogatae.| essent,
uihil respondentes vicissim interrógarunt Unde vos, et quo
tenditis? iam enim praeteriit. dies et nox ingruit. Nos. via-
lores sumus, inquit puella, et deversorium in quo pernocte-
mus quaerimus. Dixerunt illae Ite nobiscum et apud nos
pernoctate. Secuti ergo illas in domum novam ornatam et
multa supellectile instructam introducti sunt. — Erat vero tem-
pus hiemale, et puella conclave -mulierum istarum ingressa
rursus eas flentes et lamentantes invenit. Ádstabat eis mulus
tegumento attalico instratus, cui sesama erant obiecta, cuique
oscula dabant et pabulum subministrabant. Dicente autem
puella ista Quid rei est, o dominae meae, de hoc mulo?
Responderunt illae flentes et dixerunt Mulus hic, quem cer-
nis, noster erat frater, eadem hac matre nostra natus. Cum
enim fato functus parens noster magnas nobis opes reliquisset,

XX. Quid rei esi - - de hoo mulo: ita correxit Fl. Apud Sik, et ΤΕ; per
errorem manifestum est Quam pulcher, o dominae meae, hic mulus esi

489 EVANGELIUM INFANTIAR ARABICUM.

etque hunc unicum fratrem haberemus, id egimus ut eum
matrimenio tungeremus et nuptias ei more hominum parare-
mus. Sed mulieres mutua zelotypia percitae illum nobis in-
sciis fascinarunt, et nos quadam nocte paullo ante lucem, fo.
ribus aedium nostrarum occlusis, fratrem hunc nostrum ma-
lum factum esse vidimus, qualem eum cernis. Nos vero
tristes, sicuti vides, non habentes patrem quo nos solemur,
nullum io mundo doctum aut magum ut incantatorem. omi-
simus quin illum accerseremus ; sed nihil nobis profuit. Quo-
ties autem pectora nostra moerore opprimuntur, surgimus et
cum matre ἰδὲ nostra abimus, ac postquam ad sepulcrum
patris nostri flevimus redimus.

CAPUT XXI.

Haee cum audivisset puella ista Bonis este animis, in-
quit, et nolite flere; etenim. medicina mali vestri propinqaa
eat, imo vobiscum est et in medio aedium vestrarum: nam
ego quoque leprosa fui, sed ut illam vidi mulierem cum eaque
parvulum hunc infantem cuius nomen est lesus, aqua qua
illum abluerat matér corpts meum perfudi, et sanata sum:
Novi autem illum vestro quoque malo posse mederi. Verum
surgite, dominam meam Mariam adite atque ei in. domum
vestram deductae secretum vestrum detegite, suppliciter illam
rogantes ut vestrum misereatur. Postquam mulieres sermo-
nem puellae audiverant, propere dominam heram Mariam
adierunt et ad sese iniroduxerunt, et coram ea consederunt
flentes et dicentes O domina nostra, hera Maria, miserere
ancillarum tuarum; neque enim senior nobis superest aut fa-
maliae princeps, neque pater aut frater qui nobiscum con-
suescat; sed mulus hic, quem vides, frater noster erat, quem
mulieres fascino talem quem cernis effecerunt. Te igitur τὸ-

Φ
—— Ha —

son habenies pairem: ita Fl. pro Sikii interpretutione quie paler non erai nobis

Quoties autem -- -- redimus: ita Fl; Sik. et ΤῊ. Itaque quoties pectora - --
owe ware hao nosiwg sepulcrum. patris nosiri adimus, εἰ posiquam ibi flevimus
revertimur .

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUN. 188

gsmus ul nostrum upnserearis, Tonc sortem illaram dolens
domina Maria sublatum dominum lesum dorso muli impo.
suit, et flevit ipsa pariter atque mulieres illae, et Iesu Christo
Hens,. inquit, mi fili, sana hunc mulum eximia tua potentia,
εἰ fac eum hominem ratione praeditum qualis antea erat. Ut
haec vox ex ore dominae herae Mariae prodiit, mutata forma
iste mulus homo factus est adolescens ab omni labe integer.
Tunc ipse ac mater eius et sorores dominam heram Mariam
adorarunt ac puerum super capita sua elatum osculari coepe-
,) dicentes Beata est genitrix.tua, o lesu, o servator
mundi; beati sunt oculi qui felicitate aspectus tui fruuntur.

CaPUT XXIL

Dixerunt porro ambae sorores matri suae Equidem fra.
ler noster auxilio" domini lesu Christi et salutari interventu
puellae istius, quae Mariae et filii eius indycium nobis fecit,
in hamanam formam erectus est. Nunc vero cum frater uo-
ster sit caelebs, convenit ut puellam hanc, famulam illorum,
nuptum ipsi demus. Hoc cum heram "Mariam rogassent,
ipsaque annuisset illis, splendidas huic puellae nuptias para-
verunt, et moerore in laetitiam planctuque in tripudium com-
mutato gaudere laetari exsultare et canere coeperunt, ob
magnam laetitiam splendidissimo vestitu et mundo ornatae.
Demde carmina et laudes recitare ac dicere coeperunt O Iesu
fili Davidis, qui moerorem in gaudium. et lamenta in laeti-
tiam convertis. Manseruutque ibi losephus et Maria. decem
dies. Deinde profecti sunt, magnis lionoribus ab hisee he-
mmibus affecti, qui illis valedixerunt, et a valedicendo. re-
verterunt flentes, maxime ista puella.

CipoT XXIII

Hine digressi cum in terram desertam perveuissent | eam-
que. latrociniis infestam esse audissent, losephus et hera

XXI. salutari inierventw: ita Fl. pro benedictione quod erat apud Sik,
. bipudium : ita Fl.; Sik. verterat'rieum.

184 - EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

Maria regionem hanc noctu traiicere cogitarunt, Αἱ inter
eundum ecce duos in via latrones conspiciunt cubantes, et
cum illis multitudinem latronum qui illorum socii erant itidem
dormientium. Erant autem duo isti latrones, in quos inci-
derant, Titus et Dumachus. Dixit. igitur. Titas. Dumacho
Rogo te ut istos sinas abire libere, atque ita ut socii nostri
eos non animadvertant. Recusante autem Durmacho rursus
Titus Cape tibi, inquit, a me quadraginta drachmas, et pi-
guus habe hocce. Simul zonam qua cinctus erat ei porrexit,
ut ne hisceret neve loqueretur. Vidensque domina hera Ma-
ria hunc latronem ipsis benefecisse, ait illi Dominus deus te
dextra sua sustentabit et remissionem peccatorum tibi largie-
tur. Dominus autem lesus respondit et dixit matri suae Post
triginta annos, o mater, crucifigent me ludaei Hierosolymae,
et duo isti.latrones mecum una in crucem tollentur, Titus ad
dextram meam et Dumachus ad sinistram, et post illum diem
praecedet me Titus in paradisum. Cumque dixisset illa Aver.
tat hoc a te deus, mi fili, abierunt illinc ad urbem idolorum,
quae, cum illi appropinquassent, in colles arenaceos fuit

mutata.

CaruT XXIV. |
Hinc ad sycomorum illam digressi sunt quae hodie Ma-
tarea vocatur, et produxit dominus lesus fontem in Matarea,
in quo hera Maria subuculam eius lavit. Ex sudore autem
domini Iesu, quem illa ibi sparsit, balsamum in illa regione
provenit. .

CapuT XXV.

Inde Memphin descenderunt, visoque Pharaone trien.
nium in Egypto substiterunt ; fecitque dominus lesus plurima
in Egypto miracula, quae neque in evangelio infantiae neque
in evangelio perfecto scripta reperiuntur.

XXIV. subuculam: ita Fl. pro tunicam.

EVANGELIUM INFANTIAE ARABIGUM. 185

CAPUT XXVI.

Éxacto vero triennio rediit ex Egypto, et reversus est;
cumque ludaeam attigissent, timuit Iosephus illam. intrare;
audiens vero decessisse Herodem et Archelaum filium in lo-
cum eius successisse, timuit. quidem, sed m ludaeam abiit.
Apparuitque illi angelus dei et dixit O Iosephe, abi in urbem
Nazareth atque ibi subsiste.

Mirum sane gestari sic εἰ circumferri per regiones do-
mium regionum.

CAPUT XX VII.

Ingressi: deinde urbem Bethlehemum viderunt ibi mor-
bos multos et graves, oculos infantum infestantes, qui inde
morbantur. Aderat ibi mulier aegrolum habens filium,
quem morti iam propinquum ad dominam heram Mariam ad-
duxit, quae illam conspexit lesum Christum lavaus. Tum
dixit mulier illa O domina mea Maria, adspice filium hunc
meum qui gravi dolore laborat. Εἰ exaudiens illam hera Ma-
ria Cape, inquit, aliquantum istius aquae qua filium meum -
ablui, eaque illum consperge. .Accipiens ergo illa paullulum
de ista aqua, prout dixerat hera Maria, filium suum ea per-
fudit: quo facto huius agitatio remisit, et cum paullulum dor-
miisset, salvus postea et sanus ex somno experrecius esl.
Mater de hoc gaudens rursus eum ad heram Mariam addu-
1i Haec vero ei dixit Gratias age deo, quod filium hunc
tuum sanavit.

CaprvuT XXVIII.

Erat ibidem alia mulier, vicina eius cuius filius modo
convaluerat. Huius filius cum eodem morbo laboraret, iam-

XXVI. timuit quidem, sed in Iudaeam abiit: ita Fl. pro Sikiana iaterpreta-
fione meluit εἰ ἐπ Iudaeam abiit.

XXV]. quo facto - - remisit: ita ΕἸ. Apud Sik. et Thil. legitur qui vehe-
snenii agitatione lassatus in soporem lapsus est.

186 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

que fere excaecati essent eius oculi, noctes et dies eiulabat.
Huic sanati infantis genitrix Quare, inquit, non defers filium
taeum ad heram Mariam, sicuti ego filium meum ad illam de-
tnli, cum morti propinquus esset? qui convaluit aqua illa
qua corpus Iesu filii eius ablutum fuerat. Quae cum ex es
audivisset mulier ista, ipsa quoque abiit, acceptaque eadem
aqua filium suum abluit, cuius extemplo corpus et oculi con-
valuerunt. Hanc quoque hera Maria, cum filium suum ad
ipsam detulisset eique omnia quae evenerant aperuissel, gra-
tias, deo pro filio in valitudinem restituto agere neque cui-
quam hanc rem narrare iussit. |

CaPUT XXIX.

Erant in eadem urbe duae feminae, unius viri uxores,
quarum utrique erat filius febricitans.— Harum altera. Maria

vocabatur, et filio eius Cleopae erat nomen. — Surrexit ista et

assumto filio suo dominam heram Mariam matrem Iesu adiit,
oblatoque ei pulero manti O domina mea Maria, inquit,
accipe. a me hoc mantile et pro illo da mihi unam fasciolam.
Fecit hoc Maria, abiitque mater Cleopae et confectam ex illa
subuculam filio suo induit. Sic sanatus est morbus eius; at
filius rivalis diem obiit. — Hinc orta inter illas inimicitia cum
alternis hebdomadibus munia domestica obirent, instarentque
quondam vices Mariae matris Cleopae, haec panem coctura
furnum calefecit, et massam subactam allatura filio suo Cleopa
ad furnum relicto abiit. Hunc aemula eius solum conspicata
— furnus autem succenso igne aestuabat. — prehendit et in
furnum coniecit, ac sese inde subduxit. Rediens Maria vi-
densque filium suum Cleopam in medio furno 1acentem ridere
furnumque refrixisse, ac si nihil in eum ignis coniectum fo-
ret, cognovit aemulam suam illum in ignem immisisse. — Ex-
tractum ergo eum ad heram dominam Mariam detulit eidem-

XXIX. Cleopae per totum caput: ita Fl.; Sik. et Thil. Kaljufo.
massam subaciam - -- abit: ita ΕἸ. Apud 8ik. et TThil. est farínam petitura,
fiio suo Kaljufo ad furnum relicto, foras prodibai

EVANGELIUM INFANTIAE ABABICUM. 187

que casum eius narravit. Cui illa Tace, inquit, neve cuiquam
hanc rem narra; nam metuo tibi si eam divulgaveris. Postea
aemula eius aquam haustura ad puteum processit, et conspi-
cata Cleopam iuxta puteum ludentem neque quemquam ad-
esse, prehensum illum in puteum deturbavit, ipsa autem do.
mum abit. Cum homines aquam ex puteo petituri accessis-
sent, viderunt puerum illum in superficie aquae sedentem:
Waque descenderunt eumque extraxerunt. Cepit autem eos
magna admiratio istius pueri, et deum laudarunt. Tum venit
maler eias sublatumque illum flens ad dominam heram Ma.
riam detulit et dixit O domina mea, vide quid aemula mea
lio meo fecerit, et quomodo in puteum illum deturbaverit ;
feri non potest quin eum aliquando perdat. Dixit illi hera
Maria Deus te ab ista vindicabit. Deinde cum aquam hau-
stura ad puteum aemula processisset, pedibus fune implicatis
in pateum decidit. — Venerunt quidem homines ut eam extra-
hereot, sed caput eius contusum et ossa fracta invenerunt.
Sie mala morte periit, et eventum in ea habuit dictum illud
Alte puteum foderunt, sed ceciderunt in foveam quam pa-
raverant. )

CapUT XXX.

Alia illic mulier geminos habebat filios qui in morbum
inciderant, defunctoque altero alter animam agebat: quem
sublatum mater flens ad dominam heram Mariam detulit et
O domina mea, inquit, opem mihi fer et succurre. Nam
duos habui filios, quorum alterum modo sepelivi, alter
vero morti propinquus est. Vide quomodo deum rogatura et
eralra sim. — Coepitque dicere O domine, tu es clemens et-
misericors οἱ pius: duos mihi dedisti filios, quorum alterum
cum abstnleris, hunc saltem mihi relinque. [taque hera Maria

neve cuiquam - - narra: haec apud' Sik. et Thil. omissa erant.

ipsa - - abiit: haec omissa eraut apud Sik. et Thil.

itaque descenderunt - — extrageruni: ita Fl. Verterat Sik. quem demissis [fu-
nibus] exirahebant

Alle puteum foderuni: ita Fl. pro Puieum foderunt et alie humum egesseruni

188 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

fervorem fletus eius conspiciens miserta est eius et Pone, in-
quit, filium tuum in lecto filii mei eiusque. vestibus ipsum
contege. Cumque posuisset eum in lecto im quo Christus ia-
cebat, iam vero vita defauctus oculos clauserat, simul atque
odor vestium domini lesu Christi illum puerum contigit, ocu-
los aperuit magnaque voce matrem inclamans panem poposcit
εἰ acceptum suxit. Tunc mater eius O domina Maria, inquit,
nunc cognovi virtutem dei in te habitare, adeo nt filius tuus
sanet homines eiusdem cum ipso naturae participes, post-
quam vestes eius attigerint. Hic puer sanatus is est qui in
evangelio Bartholomaeus vocatur. | |

CAPUT XXXI.

Erat porro ibi mulier leprosa, quae adiens dominam
heram Mariam. matrem lesu dixit Domina. mea, opem mihi
fer. ' Respondit vero hera Maria Ecquodnam auxilium petis?
aurumme an argentum? an ut corpus tuum a lepra mundetur?
Αἱ rogavit mulier ista Quis hoc mihi dare potest? — Cui hera
Maria Paullulum, inquit, exspecta, donec filium meum [6-
sum laverim et in lecto reposuerim. Ἢ Exspectavit mulier, ut
Maria ei dixerat: haec autem cum lesum in lecto posuisset,
aquam qua corpus eius abluerat mulieri porrigeus Cape, in-
quit, aliquantum istius "hquae et in corpus luum effunde.
Quod cum fecisset, extemplo muudata deum laudavit et gra-.
tes ipsi egit.

. CaPUT XXXIL .

Abiit ergo postquam triduum apud illam mausit, et in
" urbem perveniens vidit ibi virum. principem qui alius. priu-
cipis filiam duxerat uxorem: sed cum vidisset mulierem, con-
spexerat inter oculos eius signum leprae instar stellae; adeo-
que matrimonium dissolutum οἱ irritum factum fuerat. Hos

XXX. iam autem vila defuncius oculos. clauserat: ita Fl. pro modo autem
oculi eius in aeternam noctem. claudebantur. Quo loco etiam arabicum textum
emendavit Fl.

& RVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 189

illa mulier i eo statu conspicata moestitia oppressos et flentes
caussam ex illis fletus quaesivit. At illi Ne, inquiunt, in sta-
lum nostrum rnquirito; dolorem enim nostrum nulli morta-
ltum narrare aut alii cuiquam aperire possumus. Institit tamen
illa, atque ut illud sibi committerent rogavit: sese enim for-
tasse remedium eius indicaturam. Cum ergo monstrassent
ipsi puellam et signum leprae quod inter eius oculos appare-
bat, hoe conspecto Ego quoque, inquit mulier, quam hic
videlis, eodem morbo laberaveram, cum alicuius negotii
caussa, quod forte mihi obvenerat, Bethlehemum sum pro-
fecta. Ibi speluncam ingressa mulierem nomine Mariam vidi,
emus filius erat qui lesus vocabatur: haec cum me leprosam
vidisse!, mei miserla aquam qua filii sui corpus laverat mihi
porrexit, Ea corpus meum perfudi, et munda evasi. Dixe-
runt ergo feminae illi Numquid, o domina, surges οἱ no-
biscum proficiscens dominam heram Mariam nobis common-
strabis? — Annuente illa surrexerunt et ad. dominam heram
Mariam iverunt, splendida secum iuuera ferentes. Cumque
intrassent et munera illa ipsi obtulissent, puellam istam le-
prosam quam adduxerant ipsi monsirarunt. Dixit ergo hera
Maria Misericordia domini lesu Christi descendat super vos:
et paullulum aquae eius qua corpus Iesu Christi abluerat illis
quoqne porrigens hac rniseram lavari iussit. Quod cum fe.
cissent, extemplo sanata est, ipsique et omues adstantes deum
laudaverunt. Laeti ergo in urbem suam reverterunt, domi-
num propterea .laudantes. Cum vero princeps audisset sa-
natam esse uxorem suam, ea in domum suam recepta secun-
das nuptias fecit, et pro recuperata uxoris sanitate grates

deo egt.

CAPUT XXXIII.
Erat quoque ibi adolescentula, quae a satana affhgeba.
XXXIII. Cum ergo monsirasseni ipsi puellum — — sum profecia: ita Fl. Ver-

terat Sik. ita: Cum ergo monsirarent — - et signa leprae quae -- - apparebant, Ego
quoque , ínquit mulier, -- — laboravi, ei Bethiehemum negotiorum causa profeela sum

109 - EVANGELIUM INFANTIAE ABABICUM.. *

iur; maledictus enim ille forma ingentis draconis subinde illi
apparebat eamque deglutire parabat; omnem quoque eius
sanguinem exsugebat, ita ut cadaveri similis remaneret. Haee,
quotiescumque ad eam accedebat, manibus super caput iun-
ctis vociferabatur et dicebat Vae, vae mihi, quod nemo adest
qui a pessimo isto dracone me liberet. Pater autem et mater
eius et omnes qui circa ipsam erant aut ipsam videbant eius
sortem dolebant; et homines promiscue eam cireumsistebant
omnesque flebant et lamentabantur, praesertim cum ipsa fleret
et diceret O fratres mei et amici, nemone est qui ab homi-
cida isto me liberet? Filia vero principis quae a lepra sua
sanala fuerat, audiens vocem puellae istius adscendit in ca.
stell sui tectum viditque illam manibus super caput junctis
flentem omnesque circamstantium globos pariter flentes. Ko.
gavit igitur maritum istius daemoniacae an viveret mater uxo.
ris ipsius. Qui cum utrumque eius parentem vivere dixisset,
Matrem. es, inquit illa, ad me arcesse. Quam ut ab ee
ercessitam vidit, Lymphata baec adolescentula, inquit, num
fla tua es? lta, o domina, inquit muher illa tristis et
flens, haec filia mea est. Respondit filia pricipis Cela se.
cretum meum ; Bam fateor tibi mie fuisse leprosam, sed nunc
sanavit me domina Maria, mater lesu Christi. Quod si filiam
tuam sanari vis, ea Bethlehemum abducta Mariam matrem
,lesu require, et filiam iuam sanatum iri confide: ego vero
confido, te filia recte valente laetam huc reversuram. [lla
mulier simul aique orationem filiae principis audiit, confestim
filiam suam secum abduxit, et ad locum designatum profecta
dominam heram Mariam adiit eique filiae suae statum aperua.
Audita oratione eius hera Maria praebuit illi paullulum aquae
eius qua corpus filii sui lesu abluerat, idque eam in. corpus
filiae effundere iussit. Data quoque ipsi fascia ex panniculis
domini lesu Cape, inquit, hanc fasciam eamque hosti tuo,

XXXIII. ego vero confido ie - — ad locum designalum: ita Fl. Legitur ex
Sikii mierpretatione eredo enim íe sanata fia ietiaem roversuram. — Stalim ab ex-
irema. parte verbi surrexit ila, εἰ cum filia sua ad locum designatum .

RVANGELIUM INFPANTIAE ἈΒΑΒΕΟΌΝ: 191

quotieseumque : illam videris, ostende. Et cum salutatione
illas dimisit.

CaPUT XXXIV.

Cum ergo digressae ab illa m regionem suani rediissent,
adessetque tempus quo satanas ille invadere eam solebat, hoo
ipso tempore apparuit illi hic maledictus sub forma ingentis
draconis, a quo conspecto puella timuit. Cui mater Ne time,
o flia; sine illum ad te accedere, tum fasciam quam dedit
nobis domina Maria ostende ipsi, et quid futurum sit videa-
mus. Cum igitur satanas ille draconem terribilem refereus
appropinquasset, corpus puellae prae timore eius iuhorruit;
sed simulatque fasciam i&Mam promsit et capiti suo imposuit
oculosque ea obtexit, ex ea fascia flammae et prumae emicare
alque m draeenem proiici coeperunt. O magnum 1llud mira-
culum, quod factum est simulatque draco fasciam dowmiei
lesu adspexit, ex qua ignis emicabat et in caput eius atque
oculos proiiciebatur. Magna ille voce exclamavit Quid mibi
tecum est, o lesu fili Mariae? -quo a te fugiam? Magno
eum timore tergum vertens a puella discessit, neque unquam
postea ei apparuit. Puella autem jam ab eo otium babuit et
deo laudes gratiasque egit, et cum ipsa omnes qui miraculo
illi »erfuerant.

CAPUT XXXV.

Alia ibidem mulier degebat, cuius filius a satana vexa-
betur. Hic, ludas nomine, qnotiescumque satanas ille eum
cormpiebat, omnes qui ad eum appropinquebant mordebat,
ἃς si neminem uxia se inveniebat suas ipse manus et cae-
tera membra mordebat. Audiens ergo mater huius miseri
famam herae Mariae et filii eius lesu surrexit ac filium suum
Iudam secum ad dominam Mariam deduxit. Interim Iacobus
et loses dommum lesum infantem abdoxerant, at cum cae-

XXXIV. Pueja auttm - — habui: Ma Fl. pro $6 puellae use negotium fa-
cessere desiit

192 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

teris infantibus luderent; ac domo egressi consederant, et
cum eis dominus lesus. Accessit Iudas daemoniacus et ad
dextram lesu consedit; tum a satana, ut fieri solebat, infe-
status dominum lesum mordere voluit, sed non potuit, tamen
latus lesu dextrum percussit, unde hic flere coepit. Extem-
plo exivit ex puero illo satanas fugiens, cani rabido similis.
Hic autem puer, qui lesum percussit et ex quo satanas sub
forma canis exivit, erat ludas Ischariotes, qui illum Iudaeis
prodidit; et idem eius latus, 1n quo percusserat eum Iudas,
Iudaei lancea. confixerunt.

CAPUT XXXVI.

Cum vero dominus lesus septem a nativitate sua annos
complevisset, die quodam cum pueris aeqnalibus, 1. e. qui ei
aetate compares erant, versabatur. Ludebant autem in luto,
unde simulacra asinorum boum avium aliorumque anima-
lium fingebapt, et sua quisque arte glorians suum opns pro-
babat. Tunc dominus lesus dixit pueris Ego illa quae feci
simulacra incedere iubebo. Rogatus a pueris num igitur
ereatoris esset filius, dominus Iesus illa incedere iussit: quae
extemplo subsilire coeperunt; deinde, cum iis veniam dedis-
set, rursus substiterunt. Fecerat autem avium passerumque
figuras, quae, cum volare ipsas iuberet, volabant, et cum
stare iuberentur, cousistebant; cum autem cibum et potum
iis porrigeret, edebant et bibebant. Postquam abierunt pueri
et parentibus ista suis retulerunt, dixerunt illis patres ipso-
rum Cavete, o filii, iterum cum eo consuescatis: est enim
veneficus; fugite igilur eum et vitate, neve dehinc iteram
cum eo ludite.

CAPUT XXXVII.

Quodam die dominus lesus cum pueris. discurrens et

XXXVI. ludebant autem ἐπ luto - - probabat: ita Fl. pro Sikii interpreta-
tione, quae sic habet: qui ludentes varias ex ἰμίο formas fingebant , asinos , boves,
voluores, εἰ alia. his similia, et unusquisque suum iaotans opus super caeterorum
plasmata efferre conabatur

EVANGELIUM INFANTIAE ARABIGUM. 193

ludens officinam tinctoris praeteriit, cuius nomen erat Salem;
habebant autem in officina eius multos pannos, quos.tinctu-
rus erat. Ingressus igitur dominus lesus officinam tinctoris
pannos hosce universos sumsit et in cupam caeruleo indico
plenam coniecit. Salem cum venisset pannosque perditos vi-
disset, voce maxima clamare coepit et dominum lesum ob-
iurgare dicens Quid fecisti mihi, o fili Mariae? Me apud
omnes .oppidanos infamem reddidisti: quilibet enim commo-
dum sibi colorem voluit, tu. vero cum venisses omnia perdi-
disti. Bespondit dominus lesus Cuiuscumque panni colorem
mutari volueris, hunc ego tibi mutabo; statimque pannos ex
cupa extrahere coepit, singulos eo imbutos colore quem tin-.
cor volebat, donec omnes eduxit. Hoc miraculum atque
prodigium: videntes Iudaei deum laudarunt. |

CAPUT XXX VIII .

Iosephns autem per totam urbem circumiens dominum
lesum secum. ducebat, cum pr opter opificium eius homines
illum accerserent ut portas ipsis et mulctralia et spondas et
arcas conficeret; eratque cum ipso dominus lesus quocumque
ibat. Quoties ergo losepho aliquid operis sui sive cubito
sive spithama lougius aut brevius, latius vel angustius facien-
dum erat, dominus lesus manum suam versus illud extende-
bat, quo facto tale quale volebat Iosephus fiebat, neque ipsi
opus erat quicquam manu sua facere: non erat enim lose.
phus artis fabrilis admodum peritus.

CAPUT XXXIX.

Quodam vero die accersivit illum rex Hierosolymae et
Volo, inquit, Iosephe, ut solium mihi conficias ad. mensu-
ram loci illius in quo sedere consuevi. Paruit Iosephus, et

XXXVII. me apud omnes - — reddidisti: ita Fl. pre et me εἰ oitves meos ín-
turia. affecisi
XXXVII sive cubilo sive. spilhama: haec apud Sik. et "Fhil. omissa erant.

n0n erat enim etc: ita Fl. pro quia nec admodum pexilus erat artis fabrilis
Evang. apoer. ed- Tischendorf. 13

104 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

postquam statim operi manum admovit, biennium iu regia
mansit, donec fabricam illius solii absolvit. Cum autem il.
lud in locum suum trausferendum curasset, ab unoquoque
latere duas ei spithamas a praefinita mensura deesse animad-
vertit. Quo viso rex losepho iratus est; losephus autem a
rege vehementer timens noctem incoenatus peregit nec quic-
«uam omnino gustavil. Tunc a domino lesu rogatus quare
timeret, Quia, mquit losephus, omne illud quod per bien-
nium feci perdidi. — Cui dominus lesus Ne time, inquit, neve
animum abiice; sed prehende tu unum 801] latus,.ego alte-
ram prehendam, ut illud corrigamus. | Cumque fecisset lose-
phus quemadmodum dixerat dominus lesus, et uterque a la-
tere suo traxisset, correctum est solium et ad iustam loci il-
lius mensuram redactum. Quo prodigio conspecto qui ad-
erant obstupuerunt et deum laudarunt. Ligna vero eius solii
ex illis erant quae tempore Salomonis filii. Davidis celebra-
bantur, i. e. ligna. varia. οἱ multiplicia.

CaPUT XL. |

Alio quodam die dominus lesus in viam egressus et
pueros qui ad ludendum convenerant cónspicatus eos inse-
cutus est, pueri autem se ab illo absconderunt. | Dominus
lesus igitur cum ad portam domus cuiusdam venisset et stan-
tes ibi mulieres conspexisset, eas rogavit quonam pueri illi
abissent. | Cumque neminem ibi adesse respondissent, iterum
dominus lesus Hi, inquit, quos im fornace videtis, quinam
sunt? Respondentibus illis haedos esse triennes, clamavit
dominus lesus dixitqne Huc. exite, o haedi, ad pastorem ve-
stram. Tum pueri haedorum speciem habentes exierunt et

— -——

XXXIX. Iosephus autem a rege - - gusiavit: ita Fl. pro et Iosephus iram
regis meluens incoenatus dormiebat , cum nihil omnino gustasset

Ligna autem illius solii etc: ita Fl. Apud Sik. et Thil. est Fabricatum vero
erat solium hoc ex ligno illo quod exstilerat tempore Salomonis, Davidis filii, ligno
scilicel variis formis et figuris insignito.

XL. Tum pueri - — exierunt : ita Vl. ; Sik. et Thil. ΕἸ confestim egrediebantur
pueri haedis similes

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM, 195

circa ipsum exsultare coeperunt: quo conspecto mulieres illae
admodum miretae et tremore correptae propere dominum Ie-
sum supplices adorarunt, dicentes O domine noster Iesu, fili
Mariae, tu revera es pastor ille bonus Israelis, miserere an-
eillaram tuarum quae coram te stant quaeque nunquam dubi.
tarunt: ad sanandum enim, o domine noster, venisti, non
ad perdendum. Cum autem respondisset dominus Iesus, filios
Israelis. Aethiopum instar esse inter populos, dixerunt mulie-
res Tu, domine, ommia nosti neque te quicquam latet; nunc
vero te rogamus et a pietate tua petimus ut pueros istos ser-
vos tuos in pristinum ipsorum statum restituas. — Dixit ergo
domimus lesus Adeste o pueri, ut abeamus et ludamus;
et extemplo adstantibus hisce feminis haedi in. pueros ma-
tati sunt. m

Capvt XLI.

Mense autem Ádar lesus in modum regis pueros con-
gregavit: illi vestes suas humi straverunt, ipse super eas
consedit. Tum coronam ex floribus consertam' capiti eius
imposuerunt et cubiculartorum instar regi adstantium a dextra
εἰ sinistra coram ipso constiterunt. Quicumque autem per
viam illam transibat, ilum vi abstrahebant pueri dicentes
Huc ades et regem adora, deinde in via ina perge.

CaAPUT XLI...

Interea, dum haec gerebantur, accedebant viri qui pue.
rum gestabant. Hic enim puer ligna petiturus cum aequali-
bus suis in montem discesserat; ibi vero cum perdicis nidum
mvenisset, et manum suam ut ova exinde tolleret extendisset,
serpens eum malignus ex medio nido pupugit, ita ut auxilium
advocaret. Sodales cum propere accessissent, invenerunt il-
lum in terra iacentem mortui instar; tum venerunt propinqui

quaeque nunquam dubitarunt - - ad perdendum: ita Fl. pro quae minime du-
bitant quin (tu , o domine noster, ad sanandum , non vero ad perdendum veneris
XLI. deinde in via tua perge: ita Fl. pro ut felix tibi iter continga!
18"

| 196 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

eius eumque in urbem referendum sustulerunt. — Postquam
vero pervenerant ad locum eum in quo dominus lesus more
regis residebat, caeterique pueri ministrorum instar circumi-
stabant, pueri propere obviam processerunt ei qui a serpente
morsus erat et dixerunt propinquis eius Agite salutate regem.
Sed cum propter moerorem in quo versabantur accedere nol.
lent, pueri eos invitos vi abstraxerunt. Et cum ad dominum
Iesum pervenissent, rogavit ille quare hunc puerum gestarent.
Atque illis respondentibus quod serpens ipsum momordisset,
dixit dominus lesus pueris Eamus ut serpentem illum interfi-
ciamus. Rogantibus vero parentibus pueri ut abire se sine-
rent, quod filius ipsorum in agone mortis versaretur, respou-
derunt pueri dicentes Ánnon audisüs quod rex dixit Eamus
et occidamus serpentem? et vos morem ei non geretis? Et
sic ipsis nolentibus lecticam retro abduxerunt. Cumque: ad
nidum illum pervenissent, dixit dominus lesus pueris Hiccine
est locus serpentis? — Atque illis annuentibus, serpens a do-
mino vocatus sine moraà prodiit, sese ipsi submittens. — Cui
ille Abi, inquit, et omne venenum quod huic puero insinuasti
exsuge. ltaque serpens iste ad puerum adrepsit et. omne
suum venenum exsuxit; tunc maledixit. illi dominus Iesus:
quo facto statim diruptus est; puer autem manu domini Iesu
permulsus convaluit. Et cum flere inciperet, Noli flere, in-
quit- dominus lesus, mox enim meus eris discipulus. Εἰ hic
est Simon Cananites, 'cuius in evaugelio fit mentio.

CaPuUT XLIII.

Alio die losephus filium suum Iacobum lignatum mise-
rat, et comitem se illi dominus Iesus adiunxerat. Cumque
pervenissent ad locum in quo ligna erant, coepissetque Taco-
bus illa colligere, ecce vipera maligna illius manum momor-
dit, ita ut vociferari et flere inciperet. Eum igitur in hoc
statu cernens dominus lesus accessit ad ipsum, locumque in
quo vipera eum momorderat afflavit: quo facto extemplo sa-
natus est.

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. — 197

CAPUT XLIV.

Quodam die, cum dominus lesus iterum versaretur inter
pneros qui in tecto ludebant, quidam puerorum ex alto de-
cidens confestim exspiravit. Diffugientibus vero caeteris pue-
ris dominus lesus solus in tecto remansit. Cumque advenis-
sent propinqui illius pueri, dixerunt domino lesu Tu filium
nostram ex.tecto praecipitem dedisti. Illo autem id negante
vociferati sunt dicentes Filius noster mortuus est, et hic est
qui eum interfecit. Quibus dominus lesus Ne me, inquit,
infamate; quodsi mihi non creditis, agite rogemus puerum
ipsum, qui veritatem in lucem producat. Tunc descendit do-
minus lesus, et super mortuum stans voce magna Zeno, in-
quit, Zeno, quis te de tecto praecipitavit? Tunc respondens
mortuus Domine, ait, non tu me deiecisti, sed ὁ δεῖνα me
ex illo deturbavit. | Et cum praecepisset dominus adstantibus
ut ad verba eius attenderent, omnes qui aderant deum pro
hoc miraculo laudarunt.

CaPruT XLV. ^

Jusserat aliquando- hera domina Maria. dominum lesum
abire et aquam ips) ex puteo afferre. Cum ergo petitum
aquam abisset, hydria iani completa allisa et fracta est. Ex-
pandens vero dominus lesus sudarium suum collectam aquam
ad matrem suam in eo detulit, quae rem mirata est. Recon-
debat autem et conservabat in corde suo omnia quae videbat.

CaAPuT XLVI.

Rursus alio die dominus lesus ad rivum aquae versaba-
tur cum pueris, fecerantque iterum piscinulas.— Dominus au.
tem lesus duodecim passeres fimxerat, eosque circa piscinam

XLIV. Ne me, inquil, infamate - - agile rogemus: ita Fl. pro Sikii inter-
pretatione hac Ne me, inquit, arguile facinoris, cuius neuliquam me convincere po—
lerilis; sed. agile rogemus

XLV. allisa εἰ fracia esi: ita Fl. pro cum sursum altolleretur , fracta esi

XLVI. feceranique - - passeres finzerat: ita Fl. pro eduxerunique per. sulcos

108 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

suam ad singula latera ternos instruxerat. Erat autem dies
sabbati. Itaque accedens filius Hanani Iudaeus eosque con-
spiciens talia molientes, iratus et indignabundus Itane, in-
quit, die sabbati figuras ex luto fingitis? Εἰ propere accur-
rens piscinas eorum destruxit. Cum vero dominus lesus rha-
nus suas super passeres quos finxerat complosisset, avolarunt
li pipientes.

Deinde filio Hanani ad Iesu quoque piscinam accedente
eamque calceis conculcante, evanuit aqua eius. — Dixitque illi
dominus lesus Quemadmodum evanuit aqua 1sla, sic tua quo-
que vita evanescet. Et extemplo puer ille exaruit.

CAPUT XLVII.

Alio tempore cum vesperi dominus lesus cum losepho
domum reverteretur, obviam habuit puerum, qui currens
ipsum tam vehementer impulit ut caderet. Cui dominus lesus
Quemadmodum me proiecisti, ita cades neque surges. Ea-
demque hora corruit puer et exspiravit.

CAPUT XL VIII.

Erat porro Hierosolymae quidam Zachaeus nonmine qui
pueros erudiebat. Dixit is Iosepho Quare, o Iosephe, non
adducis ad me lesum ut litteras discat? Annuit illi losephus,
et ad heram Mariam hoc retulit. | Ad magistrum itaque illum
deduxerunt: qui simulatque eum conspexit, alphabetum ipsi
conscripsit et ut Aleph diceret praecepit. Et cum dixisset
Aleph, magister eum Beth pronunciare iussit... Cui dominus
lesus Dic mihi prius significationem litterae. Aleph, et tum
Beth pronunciabo. Cumque magister verbera ei intentaret,
exposuit ill! dominus Iesus significationes litterarum Aleph et
Beth; item quaenam litterarum figurae essent rectae, quae-

aquam ex rivo illo, piscinulas sibi consiruentes ; feceratque dominus lesus duodecim
passeres

iratus εἰ indignabundus: haec apud Sik. et Thil. non expressa erant.

eamque calceis conculcanie: ita Fl.; Sik. verterat ul illam. destrueret

RVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 199

nam intortae, quaenam in spiram circumductae, quae punctis
msignitae, quae lisdem carentes; quare alia litera aliam
praecederet ; aliaque plurima enarrare coepit et elucidare
quae magister ipse uec audiverat unquam nec in hbro ullo
legerat. Dixit porro magistro dominus lesus Attende ut di-
cam tibi. Coepitque clare et. distincte recitare Aleph, Beth,
Gimel, Daleth, usque ad Tau. Quod miratus magister Hunc,
mquit, puerum ante Noachum natum esse existimo; conver-
susque ad Iosephum ÁAdduxisti mibi, ait, erudiendum . pue-
rum magistris omnibus doctiorem. Herae quoque Mariae dixit
Filio huic tuo nulla institutione opus est.

CaAPuT XLIX.

Ad alium deinde magistrum doctiorem eum deduxerunt:
qui ut eum conspexit, Dic Alepb, inquit Cumque dixisset
Aleph, magister eum Beth pronunciare iussit. Cui respon-
dens dominus lesus Dic mihi, inquit, prius significationem
litterae Aleph, et tum Beth pronunciabo. Hic cum sublata
manu eum verberasset magister, confestim manus ipsius ex-
aru, et mortuus est. Tunc dixit losephus herae Mariae Ab -
hoc tempore non sinemus eum domo exire, quoniam quis-
. Quis ipsi adversatur morte plectitur.

CaPUT L.

Et cum factus esset annorum duodecim, duxerunt eum
Hierosolymam ad festum. Finito autem. festo ipsi quidem
reverterunt, sed dominus lesus remansit in templo inter. do-
ctores et seniores et eruditos ex filiis leraelis, quos de scien-
tiis varia interrogabat, et vicissim eis respondebat.. Dixit
enim illis Messias cuius est filius? Responderunt illi Filius
Davidis. Quare ergo, inquit, in spiritu. vocat illum. domi-
num suum, cum dicit Dixit dominus domino meo Sede ad

XLVII. ímortae - — in spiram circumduciae: ita Fl. Apud Sik. est obii-
quae —- - dupltoaíae
usque ad Tau: ita Fl. Apud Sikium est usque ad finem alphabeti

900 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM.

dextram meam, ut hostes tuos vestigiis pedum tuorum sub-
liciam? Rursus dixit ei princeps doctorum Legistine libros?
Et libros, inquit dominus lesus, et ea quae im libris conti-
nentur; et explicavit libros et legem et praecepta et statuta
et mysteria quae in libris prophetarum continentur, res quas
nullius creaturae intellectus assequitur. Dixit ergo doctor ille
Ego hactenus talem scientiam nec consecutus sum nec audivi:
quis tandem, putas, puer iste erit?

CaPvT LI.

Cumque adesset ibidem philosophus, astronomiae peri-
tus, rogassetque dominum lesum num astronoriae studuisset, .
respondit ei dominus lesus exposuitque numerum sphaerarum
εἰ corporum coelestium, eorumque naturas et operationes,
oppositionem, aspectum triquetrum, quadratum et sextilem, .
cursum directum eorundem et retrogradationem, scripula
scripulorumque sexagesimas, aliaque quae ratio non asse-
quitur.

CAPUT LII.

Aderat quoque inter illos philosophos tractandarum re-
rum naturalium peritissimus: qui cum rogasset dominum lIe-
sum an medicinae studuisset, respondens ille exposuit ei
physica et. metaphysica, hyperphysica et hypophysica, vir-
tutes quoque corporis et humores eorundemque effectus; nu-
merum item membrorum et ossium, venarum, arteriarum et
nervorum ; item effectum caloris et siccitatis, frigoris et. hu-
miditatis, quaeque ex hisce orirentur; quaenam esset operatio
animae in corpus eiusque sensus et virlutes; quaenam esset
operatio facultatis loquendi, irascendi, appetendi; denique

LI. cursum directum : ita Fl. pro progressionem

scripula scr. sexagesimas: ita Fl. pro computum denique el prognosticationem

LIf. tractandarum rerum naturalium : ita Fl. pro snedicinae ei naiuralis
scieniiae

üem effectum caloris ctc: ita Fl. pro temperamenta etiam, calidum et siccum,
frigidum et hunidum

EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM. 201

coniunctionem et disiunctionem, aliaque quae nullius crea-
turae intellectus assequitur. Tunc surrexit philosophus ille
et dominum lesum adoravit, et O domine, inquit, ab hoc
Aempore ero discipulus tuus et servus.

CAPUT LIII,

Dum haec et alia inter sese loquebantur, adfuit domina
hera Maria, postquam ipsum quaerens triduum cum Iosepho
circumivit. Videns ergo eum inter doctores sedentem perque
vices ipsos rogantem et respondentem, dixit illi Mi fili, quare
ita fecisti nobis? ecce ego et pater tuus te magno cum labore
quaerimus. Αἱ ille Quare, inquit, me quaeritis? nonne sci-
tis decere me ut in domo patris mei verser? Sed ipsi uon
intellexerunt verba quae eis dixerat. Tunc doctores illi ro-
garunt Mariam, hiccine ipsius esset filius, et annuente ipsa,
O te felicem, dixerunt, Maria, quae hunc talem peperisti.
Reversus autem cum eis Nazarethum in omnibus rebus morem
eis gerebat. Εἰ mater eius conservabat omnia verba ista in
corde suo. Dominus vero lesus proficiebat statura et sa-
pientia et gratia apud deum et homines.

CAPUT LIV.

Atque ab hoc die miracula arcana et secreta sua oecu-
lere coepit et legi operam dare, donec annum trigesimum
complevit, quando pater publice eum ad lordanem declara-
vit hac coelitus voce demissa Hic est filius meus dilectus, in
quo acquiesco; praesente spiritu sancto in forma columbae
candidae.

CAPUT LV.

Hic est quem supplices adoramus, qui essentiam uobis
ei vitam dedit et ex uteris matrum nostrarum nos eduxit, qui

coniunclionem εἰ disiunctionem: ita Fl. pro congregationem εἰ dissipationem
LIH. quaerimus - - quaeritis ; ita Fl. pro quaesivimus — - quaerebatis
LV. qui essentiam: ita FL pro quoniam essentiam

909 EVANGELIUM INFANTIAE ARABICUM,

corpus humanum propter nos assumsit nosque redemit, ul

complecteretur nos aeterna misericordia, et clementiam suam

ex liberalitate et. beneficentia οἱ generositate οἱ benevolentia

nobis exhiberet. — Ipsi est gloria et beneficentia el potentia et

imperium ab hoc tempore in sempiterna saecula. Amen.
Explicit EVANGELIUM INFANTIAE totum
auxilio dei supremi, secundum ea quae
in archetypo invenimus.

Ipsi esi gloria εἰ beneficentia: ita Fl. pro Ipsi sil gloria εἰ laus

YIOMNHMATA TOY KYPIOY ἩΜΩΝ IHZOY XPIZTOY
IIPAXGENTA EIII IIONTIOY IIIAATOY.

IIPOAOT OX.
^Evà ᾿Ανανίας mgotüctop ἀπὸ ἐπάρχων , τυγχάνων νομο-

μαθής, ἐκ τῶν θειῶν γραφῶν ἐπέγνων τὸν χύριον ἡμῶν Ἰησοῦν
Χριστὸν πίστει προσελθών, καταξιωθεὶς δὲ καὶ τοῦ ἁγίου βα-
πτίσματος᾽ ἐρευνήσας δὲ καὶ τὰ ὑπομνήματα τὰ χατὰ τὸν χαι-
ρὸν ἐκεῖνον πραχθέντα ἐπὶ τοῦ δεσπότου ἡμῶν ᾿ΤΙησοῦ Χριστοῦ,
ἃ κατέθεντο οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, ταῦτα εὗρον τὰ
ὑπομνήματα ἐν ἑβραϊκοῖς γράμμασιν, καὶ θεοῦ εὐδοκίᾳ μεθερ-
μεήνευσα γράμμασιν δλληνυχοῖς εἰς ἐπίγνωσιν πάντων τῶν ἐπι-
χαλουμένων τὸ ὄνομα τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τῆς

* [Jta titulum habent FH .. G τὰ ὑπομνήματα τοῦ χυρίου χαὶ ϑεοῦ καὶ
σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ .. C ὑπομνήματα τοῦ χυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ ἃ ἐπράχϑησαν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτον ἡγεμονεύοντος τῆς ᾿Ιουδαίας .. Coptus
Commentarii Salvatoris conscripti sub Pontio Pilato praeside .. Α ὑπομνήματα τῶν
πραγϑέντων εἰς τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτον ἡγεμόνος
συγγραφέντα ὑπὸ Νιχοδήμου ἄρχοντος συναγωγῆς τῶν ᾿Ιουδαίων γράμμασιν ἑβρὰϊ
χοῖς.. E ὑπομνήματα πραχϑέντα (codex πραγχέντα) περὶ τοῦ χυρίον ἡμῶν "In-
σοῦ Χριστοῦ ἐπὶ Ποντίου Τ]Πιλάτον τοῦ ἡγεμόνος τῆς ᾿Ιουδαίας, ἅπερ αὐτὸς d
Πιλάτος (hoc accentu codex) ἐξέπεμψεν διὰ ἰδίας ἀναφορᾶς Αὐγούστῳ Καίσαρε
ἐν τῇ Ῥώμῃ -. D ὑπόμνημα τοῦ χυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ xol [ἱστορία 2)
εἰς τὴν ἀποχαϑήλωσιν αὐτοῦ σνγγραφεῖσα παρὰ τοῦ ἁγίου ᾿Ιωάννου τοῦ StoAoyov.

Prologum istum solus habet codex C; non habent ADEFGH: hiat B.-
Praeterea vero invenitur etiam in Copto interprete, item in Latinorum codici-
bus nonnullis, quos ad latinum textum vide.

προτίχτωρ : ita codex; Birch edidit προτεκτὼρ | τυγχάνων : Thilo cum prae-
cedentibus coniunxit. Idem post γραφῶν interpunxit. | ἐπέγνων: codex ἐπέγνω
(Birch £mywo) | χαταξιωϑείς: codex χατηξιωθείς [ χατέϑεντο: codex -Sovro |
εὗρον: codex ἐρῶ (Birch εἰρω) | μεϑερμήνενσα : sic corrigendum videbatur pro

904 EVANG. NICODEMI PARS I. A.

βασιλείας τοῦ δεσπότου ἡμῶν Φλαβίου Θεοδοσίου, ἔτους érta-
χαιδεκάτου, xai Φλαβίου Οὐαλεντινιανοῦ τὸ ἕκτον, ἐν ἰνδι-
χτιῶνι 9. — |

Πάντες οὖν ὅσοι ἀναγινώσχετε xal μεταβάλλετε εἰς ἕτερα
βιβλία, μνὴήμονεύετέ μου xal εὔχεσθε ὑπὲρ ἐμοῦ, ἵνα ἵλεός μοι
γένηται ὁ θεὸς xal λάσηται ταῖς ἁμαρτίαις μου ἃς ἥμαρτον
εἰς αὐτόν.

Εἰρήνη τοῖς ἀναγινώσκουσι χαὶ τοῖς ἀχούουσι xal τοῖς οἱ-
χέταις αὐτῶν. ἀμήν.

INIM EDU REPE arta

"Ev ἔτει πεντεκαιδεκάτῳ τῆς ἡγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος
βασιλέως “Ρωμαίων, xal ᾿Ηρώδου βασιλέως τῆς Γαλιλαίας, ἐν᾿

μεϑερμηνεύσας quod in codice est | τὸ ἔχτον: codex τοῦ ἔχτον, unde Thilo
ToU Extov edidit. Videtur Valentinianus tum sextum consul fuisse dici. Ceterum
numerum ἑπταχαιδεχάτον confirmat Coptus, sed pro τὸ ἔὄχτον habet quintum.
Latinus vero pro priore annum decimum octavum, et pro Οὐαλεντινιανοῦ τὸ ἔχτον
habet Valentiniano Augusto. .

καὶ μεταβάλλετε: xal in codice excidit | xol εὔχεσθε: ita potius scriben-
dum videbatur quam εὔχ. xal, quemadmodum in codice est.

t. οἰκέτ. αὐτῶν : ita legendum videtur quemadmodum Coptus habet eorum-
que domui universae. Birch ex ipso codice hauserat αὐτῶν, sed Thilo ibidem
αὐτοῦ legit nec id (servos dei*) reiiciendum putat.

Hanc temporis notam actibus praefigunt ACEG, item D. Praetereunt
FH. Bursus hiat B. Eandem vero etiam Coptus et Latinorum aliquot codices
tenent.

"Ev (pro eo Birch edidit ᾿Εγένετο) ἔτει πεντεχαιδεχάτῳ cum CG. — Eundem
annum agnoscunt Clem. Alex. Strom. I. p. 147. Tertull. adv. Iad. 8. Au-
gust. civ. dei 18, 54. Lactant. institott. 4, 10... DE ἐν ἔτει ὀχτωχαιδε-
χάτῳ. Hunc annum tuentur Hieronymus et Cedrenus ex Eusebii (vide
post) ut sibi videntur auctoritate . . Latinorum codd. Eins. Flor. Fabric. ín
anno XVIIIIl. Quem annum confirmat ni fallor Coptus, in quo ante nono exci-
disse videtur decimo. Accedunt versiones veteres Germanicae, Anuglosaxonicae,
Francogallicae. Eandem computationem praeivit Eusebius in chron. armen.
If. p. 264. (cf. etiam Syncell. chronogr. p. 324. Niceph. hist. eccl. 1, 40.,
quamquam Hieronymus vertit XVIII., adstipulante post Cedreno, i. e. ty pro
(Q.).. A ἐν ἔτει δεχάτω. Item lat. cod. Cors. In utroque excidisse videtur
alter numerus .. denique Iul. Afric. (Beliq. sacr. ed. Routh. If, p. 187.) an-
mum Tiberii XVI. tuetar. |. ἡγεμονίας cam CDEG .. A βασιλείας |. βασιλέως
Ῥωμαίων cum EG, item Copto et Latino .. ( καὶ Qao. "Pop. .. τῆς 'Pe-
palsy ἀρχῆς .. D om | xoi Ἡρώδον (C add τοῦ, non item AG) βασιλέως τῆς
Γαλιλαίας (cum G et [Γαλατίας habet] C, item Copto et Latino; A τῆς lov-

sivz GESTA PILATI. Α. 905
ἐννεαχκαιδεκάτῳ ἔτει τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ, τῇ πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν
᾿Απριλλίων, ἥτις ἐστὶν εἰκὰς πέμπτη Μαρτίου, ἐν ὑπατείᾳ ᾿Ῥού-
φου xal Ῥουβελλίωνος, ἐν τῷ τετάρτῳ ἔτει τῆς διαχοσιοστῆς
δευτέρας ὀλυμπιάδος, ἐπὶ ἀρχιερέως τῶν Ἰουδαίων Ιωσήπου τοῦ
Καϊάφα. '

δαίας) .. D βασιλεύοντος Ἡρωώδον τῆς ᾿Ιονδαίας, E xat ἙΗρώδον τοῦ νἱοῦ Ἡρώ-
δου τῆς ᾿Ιουδαίας | ἐν (cum CG; praetermittunt AE) ἐννεαχαιδεχ. (A. ἐναχαιδεχ.)
ἕτει (hoc ante. ἐννεαχαιδ. ponunt C [habet τῇ] G; iidem ante τῆς ἀρχῆς addant
£x) τῆς dpy. αὐτοῦ .. D om | τῇ πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν ᾿Απριλλίων (haec cum G
εἰ [omisso ᾽λπριλλ.) A; C τῇ ὀγδόη ᾿Απριλλίω), ἥτις ἐστὶν εἰκὰς (ita A et
[νίχας]Ὶ G; C ἠχκάδι) πέμπτη Μαρτίον (ita G, item ΓΜαρτίω)] C; A τοῦ Map-
τίου μηνός) .. eadem apud Latinos habentur; item in Copto quamquam τῇ us-
quc ᾿Απριλλίων non exprimit .. DE om. Nostram actorum Pilati lectionem iam
notarunt Epiphanius (haer. L. Quartodecim. 1. ἀπὸ τῶν ἄχτων δῆϑεν Πιλά-
του αὐχοῦσι τὴν ἀχρίβειαν εὑρηκέναι, ἐν οἷς ἐμφέρεται τῇ πρὸ ὀχτὼ χαλανδῶν
᾿Απριλλίων τὸν σωτῆρα πεπονθέναι.) et auctor (Chrysostomus?) homil. 8, in
pascha (τὰ γὰρ ὑπομνήματα τὰ ὑπὸ Πιλάτον πραχϑέντα xal τὴν προϑεσμίαν πε-
ριάχει τοῦ πᾶσχα. ἱστορεῖται οὖν ὅτι τῇ πρὸ ὀχτὼ καλανδῶν ᾿Απριαλίων ἔπαϑεν
ὁ σωτήρ.). Sed Epiphapius testatur etiam in aliis actorum Pilati exemplis pro
die VIII. se invenisse diem XV. ' Eundem vero diem octavum ante Calend. April.
confirmant locis laudatis Clem. Alex., Tertull, Augustinus. Contra
Graecorum Menaea diem Martii XXIII. tenent, ad quos accedit Lactan-
tius l. 1. Denique Epiphan. haer. LI. Alogor. 23. est. πάσχει ὁ σωτὴρ ἐν τῷ
πρὸ τγ' καλανδῶν ᾿Απριλλίων. | ἐν ὑπατείᾳ (ita A; C ἐν ὑπατίου, G ἐν ἱπατίου)
Ῥούφον (ita A; G Ῥόφου; C ᾿Αρονφίνον, nisi forte est ἐν ὑπατίονα ῥουφίνου)
xal ῬΡουβελλίωνος (A Ῥουβελίωνος sic; G ἹΡουβελιανοῦ, C 'Ρονβιλεόνου) . . D
ἐκὶ ὑπάτον Βιχεντιανοῦ (,,quo nomine recentiores Graeci Romanum designant
cuius proprium nomen ignorant") . . E om. Sed cum lectione nostra consentit
etiam Coptus: consulatu Rufi εἰ Rubellionis. Item fere Latini, uisi quod Rufini
pro Rufi habent. Praeterea cf. Epiphan. haer. LI. Alogor. 23. (ὑπατεία 'Ῥού-
φον xal ἹΡουβελλίωνος), qui aeque ac Fasti Siculi Rufum εἰ Rubellionem (Fast.
Sic. Rubellinum) consules a consulata duorum Geminorum (τῶν δύο Γεμηνῶν)
distinguit, Aliter Tertull. 1. l. (passio perfecta est - — consulibus Rubellio Ge-
$íno εἰ Rufio (Fufio?] Gemino). Quam Tertulliani sententiam confirmat Tacit, '
annal. V, 1. ubi est Rubellio εἰ Fufio. consulibus, quorum utrique Geminus cogno-
mentum erat. | é τῷ τετάρτῳ ἔτει τῆς διαχ. δευτ. (E τῆς αὐτῆς pro x. ὃ. 8)
ὀλυμπ. cum ACG, item E (D haec omnia om). Consentit Coptus, nisi quod
δευτέρας praetermittit; item Latini. Iulio Africano pro quarto eiusdem
Olympiadis anno placuit secundus, cf. Routh Reliq. sacr. 1f. p. 188, Memorabile
vero est mirabilem solis defectionem a Phlegonte narratam in eundem aunum
incidisse tradi; cf. Euseb. Chron. armen. ΕἾ, p.265. et idem in Syncelli
chronogr. p. 324.: pro tà δέ enim omnino τῷ δ΄, adstipulante Hieronymo in-
terprete, legendum est, ita ot scripserit ex Phlegonte Eusebius τῷ δ΄ ἔτει τῆς
c8 ὀλυμπιάδος ἐγένετο ἔχλειψις ἡλίον μεγίστη τῶν ἐγνωρισμένων πρέτερον. | ἐπί
cum ADEG; item Copt et Lat .. C xol ἐπί | ἀρχιερέως cum ACG .. DE do-
χιερέων | ᾿Ιωσήπον τοῦ Καϊάφα cum A; item 'Iootrov (D - ἐππου) xol Καϊάφα
DG. Nec aliter. (vel eum ἃ vel cum DG facinnt) Copt et Latt . . C nil nisi

206 EVANG. NICODEMI PARS I. A.

Ὅσα μετὰ τὸν σταυρὸν xaX τὸ πάθος τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰ[ησοῦ. Χριστοῦ τοῦ σωτῆρος θεοῦ γράμμασιν ἑβραϊκοῖς ἱστορήσας
ἸΝΝυκόδημος ἔγραψε καὶ τοῖς μετέπειτα χατέλιπεν, ὧδέ πὼς ἔχει.

CAPUT I. '

* Συμβούλιον γὰρ ποιήσαντες οἱ ἀρχιερεῖς xal οἱ γραμμα-
té, Ἄννας xal Καϊάφας χαὶ Σήμης xal Δαθαὴς καὶ Γαμα-
λιήλ; Ἰούδας, Λευὶς καὶ Νεφθαλείμ,, ᾿Αλέξανδρος xal Ἰάειρος

Καϊάφα... Ἑ ἤΑννα xol Καϊάφα. Praeterea lectionem codicis A confirmant Io-
seph. antiqq, iud. 18, 4. à. et Euseb. hist. eccl. 1, 10. testantes plenum il-
lius pontificis nomen ᾿Ιώσηπος ὁ Καϊάφας fuisse.

"Oca μετὰ usque ὧδέ πως ἔχει: ita prorsus A .. CEG xal ὅσα μετὰ τὸν
στανρὸν xal τὸ πάϑδος toU χυρίον (CG χυρίον, E Ἰησοῦ), tum G pergit iaco-
ρήσας Νικόδημος παρέδωχεν τοῖς ἀρχιερεῦσιν xal τοῖς ἄλλοις ᾿Ιουδαίοις, συνέτα-
ξεν ὁ αὐτὸς Νιχέδημος γράμμασιν ἑβραϊκοῖς : C pergit ἱστόρησεν Νικόδημος xol
παρέδωχε τοῖς ἀρχιερεῦσι xal τοῖς ἄλλοις ᾿Ιουδαίοις" συνέταξεν δὲ d αὐτὸς Νυιό-
δημος γράμμασιν ἑβραϊκοῖς: E pergit ἰστόρησε Νικόδημος τὰ πεπραγμένα τοῖς
ἸΙονδαίοις καὶ τοῖς ἀρχιερεῦσι, συνέταξεν ὁ αὐτὸς Νικόδημος γράμμασιν ἑβραϊκοξς
ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις σταυρωϑέντος τοῦ ᾿Ιησοῦ xoi Ποντίον Πιλάτον ἡγεμο-
νεύοντος τῆς τε Παλαιστίνης xai τῆς Φοινίχης. . D haec tantum habet eaque
praecedentibus annexa: ὁ χύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ἐσταυρώϑη .. Coptus
quae habet, ea satis corrupta esse videntur: aíque hi omnes fuerunt post crucifi-
mionem εἰ ea quae conligerunt. domino noslro lesu Chrislo. | Nicodemus itaque dux
fudaeorum perquisivit ea quae summi sacerdoles εἰ reliqué Iudaei gesserunt sese Chri-
sio opponentes. Porro Nicodemus ea omnia scripsil ut memoriae mandarentur litteris
hebraicis hoc modo... de Latinis ad codicem A prope accedit Fabric quanta post
crucem et passionem domini hislorialus est Nicodemus lilleris hebraicis. Porro Flor
(similiterque Eins et Cors) et quanta posi - - Nicodemus acia a principibus sacer-
dolum (et) reliquis Iudaeis, mandavit ipse Nicodemus litteris hebraice.

I, 1. Συμβούλιον - - γραμματεῖς cum A .. FH Ἔν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις
συμβούλιον ποιήσαντες οἱ ᾿Ιουδαῖοι.. CDG nil eiusmodi nominibus sequentibus
praemittunt, nec magis codices latini, nisi quod Fabric post Annas addit enim ..
Copt Sequenies quorum notina suni | "Avvac x. Καϊάφας (6 Καΐφας) cum ACDG,
Copto et Latinis . . FH nec haec nec reliqua nomina habeut | xoi Σήμης xai
Δαϑαής cam A . . G x. Zoupyf. x. Ao3at, Copt et Summis εἰ Dothaim . . C x.
Νονμῆς x. Δοϑαή .. D xol Συμεών, altero omisso .. Latini plerique et (alii om)
Summas (Somne, Summe, Symeon) et (alii om) Datam (Dathan); duo vero codd.
Vat, item Venetus summi sacerdotes εἰ doctores, item Ambr εἰ alii summi sacer-
dotes, Dalam videlicet | xoi Γαμαλιήλ cum G et Copto; item omisso χαί €;
item vel addito vel omisso xal Latini.. AD om | ᾿Ιούδας : Coptus (item Ambr)
el ludas | Λευίς cam CD (Acc) G, item (Livis) Copt (Copt et aliquot codd.
lat. praeponunt ei) .. A Λενί, item plerique codd. lat. (unus Heyleb, idque ante
ludas positum) | xot (cum A Copt et aliquot codd, lat.; G aliique om) Νεφϑα-
Aelp. (-λήμ, - Mp) | ᾿Αλέξανδρος cum ADG Copto et Latinis plerisque (sed
Vatt et Ven Androson) . . C om | xai (C Vatt om) Ἰάειρος (G Ἴακρος, Copt

- ' aws GESTA PILATI. A. 207
καὶ οἱ λοιποὶ τῶν ᾿Ιουδαίων ἦλθον πρὸς Πιλᾶτον κατηγοροῦντες

τοῦ Ἰησοῦ περὶ πολλῶν πράξεων, λέγοντες Τοῦτον οἴδαμεν ὄντα,

υἱὸν Ἰωσὴφ τοῦ τέκτονος ἀπὸ Μαρίας γεννηθέντα, xol λέγει
ἑαυτὸν εἶναι υἱὸν θεοῦ xal βασιλέα" ἀλλὰ καὶ τὰ σάββατα, βε-
βηλοῖ, καὶ τὸν πάτριον νόμον ἡμῶν βούλεται καταλῦσαι. λέγει
ὁ Πιλᾶτος Καὶ τίνα ἐστὶν ἃ πράττει καὶ βούλεται καταλῦσαι:
λέγουσιν οἱ Ιουδαῖοι Νόμον ἔχομεν ἐν σαββάτῳ μὴ θεραπεῦσαί
τινα ᾿ οὗτος δὲ χωλοὺς xal χυρτοὺς ξηρούς τε χαὶ τυφλοὺς xal
παραλυτιχοὺς χωφοὺς xal δαιμονιζομένους ἐθεράπευσεν ἐν σαβ.-

Hierius) eu eum CG Copt Ven Vatt .. A xoi “Ἕρμηλος, D χαὶ ᾿Ιῴὥσηπος, plures
[διαὶ εἰ Syrus (Cyrus).

In recensione B haec nomina sic legantur: -- ἦλθον ἐκ τῶν ᾿Ιουδαίων πρὸς
αὐτοὺς (i. e. ad Annam εἰ Caiepham) ἀρχιερεῖς ᾿Ιούδας, Λευί, Νεφϑαλείμ, ᾿Αλέ-
ξανδρος, Σνρος.

οἱ λοιπ. τῶν ᾿Ιονδαίων cum CDG, item (reliqui Judaeorum) Flor Ems .. A
(aem ut videtor Copt et plerique codd. lat.) οἱ A. ᾿Ιουδαῖοι | ἦλθον cum A
Copto et Letinis . . CDG οἴτινες ἦλθον | πρὸς «Πιλᾶτον: solus C praem xac
ἰδίαν | χατηγορ. τοῦ Ἰησοῦ cum A, item (accus..domimum nosirum lesum Chri»
. sium) Ceps Vatt Ven .. CDG multique codd. lat. χατὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ χατηγορ. αὖ-
τόν (G αὐτοῦ) | περὶ TtoÀA. πράξ, cum AG, item de (in) multis Vatt Ven ..
Copt om .. CD aliique codd lat. add καχῶν Τοῦτον: G (item Vatt Ambr)
add τὸν Ιησοῦν .. Copt lesum, omisso τοῦτον | G εἴδαμεν | ὄντα υἱόν cum
A .. Ὁ υἱόν, Latioi flium .. C εἶναι αὐτὸν vióv .. D ὀνομαζόμενον υἱόν .. Copt
esse filium | ἀπὸ Μαρίας γεννηϑ. cam CG Copto et Latinis .. A xal Maplac ..
D xat xj μήτηρ αὐτοῦ Μαριάμ | ἑαυτὸν εἶναι vióv 3600 καὶ βασιλέα cam CDG,
Wem se esse dei fium εἰ regem Copt, item se esse. filium dei el regem Eins alii-
que .. Α υἱὸν ϑεοῦ ἑαυτὸν xal βασιλέα εἶναι | ἀλλὰ (Copt Cors om) xal τὰ

σάββ. βεβ. cum A Copt Cors .. CDG (item Latini) praem οὐ μόνον δὲ (pleri--

que Latini Εἰ non solum, Eins Non solum) τοῦτο (G om; Fabric add dicit) | πά-
rptoy cum AC .. DG πατρῷον νόμον ἡμῶν cum A Copto et Latinis ... CDG
om ἡμῶν | λέγει (Ὁ et codd. aliquot lat. add αὐτοῖς) ὁ Πιλ. Καὶ (C et Latini
om) τίνα (ita G et Latini; A Τὸ ἐστὶν ἃ (A δ) πράττ. xal βούλ. xaxa. (x. β.
xat. cum G et Letinis plurimis; A Flor om) cum GA Vatt Ven Flor etc .. €
om, item Copt (trausiluere ab altero χαταλῦσαι ad ajterum) . . D haec cum
alis plaribus (usque dum sequitur ᾿Αξιοῦμεν) om [λέγουσιν (G Copt Latiui add
αὐτῷ) οἱ ᾿Ιουδαῖοι oum AG Copt Latt .. C om | Nópav .. C Καὶ γὰρ νόμον |
περαπεῦσαι cum C Copt. Latt, item θεραπεύεσθαι G .. Α ἐργάζεσθαι | χωλούς
(claudos) primo loco habent ACG Copt Latt; sed in iis qui sequuntnr megua
est lectionis varietas: χυρτούς (gibbosos) et A et uterque Vaticanus secundo loco
habent: &npovc plane non habent nisi A, contra reliqui λεπρούς varie positos ad-
dunt: χωφούς cum À etiam Coptus commemorat, nou item reliqui. Secuti igi-
tur io his sumus prae ceteris codicem A (perperam is apud Thil. dicitur χωλοῖς
etc habere). Reliqui vero sic: C χωλοὺς xol παραλντιχοὺς καὶ τυφλοὺς καὶ
χυρτοὺς καὶ λεπροὺς χαὶ δαιμονιζομένους: G ye. x. tup. x. xupt. x. παραλυτ.
x. λεμπροὺς (s1c) »« δαιμονιζομένους : Copt claudos et leprosos εἰ omnes infirmos si

208 EVANG, NICODEMI PARS I. A.

βάτῳ ἀπὸ χαχῶν πράξεων. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Ποίων xa-
χῶν πράξεων; λέγουσιν αὐτῷ Γόης ἐστίν, xol ἐν Βεελζεβοὺλ
ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐχβάλλει τὰ δαιμόνια, χαὶ πάντα αὐτῷ
ὑποτάσσεται. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Τοῦτο οὐχ ἔστιν ἐν
πνεύματι ἀκαθάρτῳ ἐχβάλλειν τὰ δαιμόνια, ἀλλ᾽ ἐν θεῷ τῷ
᾿Ασχληπιῷ.

? Λέγουσιν οἵ Ιουδαῖοι τῷ Πιλάτῳ ᾿Αξιοῦμεν τὸ σὸν μέγεθος
ὥστε αὐτὸν παραστῆναι τῷ βήματί σου xal ἀκουσθῆναι. χαὶ
προσκαλεσάμενος αὐτοὺς ὁ Πιλᾶτος λέγει Εἴπατέ μοι ὅτι πῶς
δύναμαι ἐγὼ ἡγεμὼν ὧν βασιλέα ἐξετάσαι; λέγουσιν. αὐτῷ
Ἡμεϊς οὐ λέγομεν βασιλέα αὐτὸν εἶναι, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἑαυτὸν λέγει.
προσκαλεσάμενος δὲ ὁ Πιλᾶτος τὸν χούρσωρα λέγει αὐτῷ Μετὰ

a daemone vezalos ei surdos οἱ mulos: Eins claudos εἰ surdos, curvos et ραγαϊνίδοοῖ,
coecos ei leprosos el daemoniacos: "Vatt claudos et gibbosos, caecos, paralyticos, ie-
prosos , daemoniosos eL lunaticos. (Ceteros latinos codd. vide ad latinum actorum
Pileti textum.) | λέγει avr. «ὁ Πιλ. Π. x. πράξεων; λέγ. αὐτῷ cum G Copt
Latt .. AC om Γόης cum G Latt (Copt om Γόης ἐστ. xal) .. A ὅτι γόης,
C xal γέης | ἐν (G add τῷ) Βεελζεβ. (ᾧ Βελζεβ.) doy. v. δαιμ. cum AG Copt .
Lett .. C ἐν Βεελζ. (omissis &py. τ. δαιμ}) || xol πάντα enm AG... C x. τὰ
zd.| G om αὐτῷ | Τοῦτο οὐχ ἔστ. cum AC Copt Latt .. GE Ovx ἔστιν (ἔστ᾽
δυνατόν | év πνεύματι ἀχαϑάρτῳ : À om πνεύματι | τὰ (cum GE; C om) δαι-
μόνια :Α om | ἀλλ᾽ ἐν Sc. τῷ (ita A; C om) ᾿Ασχληπιῷ cum AC, item Flor ..
Copt et multi codd. lat. sed ín virtule (nomine) dei .. G (item αἱ videtur E) om

2. τῷ Πιλάτῳ: G Copt om | τὸ σὸν μέγεϑος cum AD Copt Vatt Cors..
CG Eins Fabric τὸ ὑμέτερον μέγεϑος, item E τοῦ ὑμετέρου χράτους | ὥστε aut.
παραστῆναι (E παρασταϑῆναι) τῷ βήμ. cov x. dxovc3. cum CGE Copt Latt ..
'D ὥστε αὐτ. παραστῆναι ἐπὶ τοῦ βήματός cov καὶ ἐρωτηϑῆναι παρὰ coU .. Α
ὥστε εἰσελθεῖν σε εἰς τὸ πραιτώριον xol ἐρωτῆσαι αὐτόν. ἦν γὰρ ὁ ᾿Ιησοῦς
μετὰ τοῦ ὄχλου ἕξω ἑστηκώς. | xat προσχαλ. avt. ὁ IIO. (A προσχ. δὲ ὁ Πιλ.
τοὺς ᾿Ιουδαίους) λέγει (C add αὐτοῖς) Εἴπατέ μοι ὅτι (cum €; AEG om) πὼς
δύν. ἐγὼ ἦγ. ὧν (G om) βασιλ. ἐξετάσας (ἐξετ. cum. CEG; A ἐμαντὸν λέγειν)
cum ACEG .. D ἀπεχρίϑη ὁ IIo. xal εἶπε τοῖς ᾿Ιονδαίοις Πῶς δύνασϑε (2) τὸν
βασιλέα ὑμῶν ἐξετάσαι .. Copt Respondit Pilatus Dicite mihi, nonne opus erit mit-
tere ducem ad. quaerendum regem. ltem Flor Vatt Advocans ad se Pilatus Iudaeos
Dicite mihi, quomodo possum ego dum praeses sum (Vatt cum sim praeses) regem
interrogare .. plures alii latini codd. haec non habent, neque magis habet textus
B actoram. | λέγουσιν αὐτῷ (D add οἱ 'Iov8atot) "Hj. οὐ λέγ. βασιλ. αὐτὸν (G
αὖτ. Bac.) εἶναι, ἀλλ᾽ αὐτὸς (Ὁ om) &avr. λέγει (D. Copt om εἶναι usque λέγει)
cum CDEG Copt Flor Vatt... A (ex omissione eorum quae interposita sunt or-
tum videtur illud ἐμαντὸν λέγειν, quod iste codex pro ἐξετάσαι habet) om. ftem
om codd. lat. multi. | προσχαλ. δὲ (Ὁ τότε προσχ., CE xal mpoox.) ὁ Πιλ. cum
CDEG Flor Eius Fabr; item Vatt Advocans itaque Pilatus, et Copt Quare Pilatus
accersivit .. À προσχαλ. δὲ xa( (om d TIU.) τὸν χούρσωρα cum AC (item FH)
.. EG χούρσορα, D τινὰ χαύρσορα | Μετὰ émuue dyS. ὁ "Inc. ACEG,

siva GESTA PILATI. A. 909

ἐπιευκείας ἀχθήτω ὃ Ἰησοῦς. ἐκβὰς δὲ ὁ κούρσωρ xal γνωρίσας
αὐτὸν προσεχύνησεν. καὶ λαβὼν τὸ χαθάπλωμα τῆς χειρὸς αὐ-
τοῦ ἥπλωσεν χαμαὶ χαὶ λέγει αὐτῷ Κύριε, ὧδε περιπάτησον xa
εἴσελθε, ὅτι χαλεῖ σε ὁ ἡγεμών. ἰδόντες δὲ οἱ ᾿Ιουδαῖοι ὃ ἐποίη-
σεν ó χούῤσωρ , κατέκραξαν τοῦ Πιλάτου λέγοντες Διὰ τί ὑπὸ
ὃς αὐτὸν οὐχ ἐκέλευσας εἰσελθεῖν ἄλλ᾽ ὑπὸ χούρσωρος:

χαὶ d do ὃ ὁ χούρσωρ θεάσάμενος αὐτὸν προσεχύνησέ , καὶ τὸ Qe
χεώλεον αὐτοῦ ἥπλωσε χαμαὶ καὶ ὡς βασιλέα αὐτὸν περιπατῆσαι
rex xev.

5. Ὁ δὲ Πιλᾶτος μετακαλεσάμενος τὸν χούρσωρα λέγει
αὐτῷ Τί τοῦτο ἐποίησας, xal ἥπλωσας τὸ φαχεῴλιόν cou ἐπὶ
τῆς γῆς καὶ ἐπὶ αὐτῷ περιπατῆσαι πεποίηκας τὸν Incoóv; λέγει

item Copt (ἐπέγοάιις mihi Iesum quieto modo) et Latt .. D add ὧδε | ἐχβάς cum
CD .. AE ἐξελθών γνωρίσ. αὐτὸν προσεκύνησεν cum A Eins Fabr, item ad-
dito αὐτῷ CD .. E Cept γνωρ. τὸν Ἰησοῦν προσεχ. αὐτῷ | καὶ λαβών cum A,
item (tollens) Vatt Ven; D xol ἐκβαλών... CE xoi ἔλαβε | τὸ χαϑάπλωμα (ita
A; GC χατάπλ.) cum AC .., DE τὸ φαχεόλιον, item FH (de utroque vide ad
hmius sectionis finem) τὸ φακιόχ, Latini faseiale | tfj; yetp. αὐτοῦ cam AC ..
D αὐτοῦ... FH 6 χατεῖχεν εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ, item Lotini .. E ὃ χατεῖχε χατὰ
τὴν τάξιν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ | ἥπλωσε χαμαί. cum AD et Latinis. . FH i13.
αὐτῷ χαμ., CE xal ἥπλωσεν αὐτὸ yop. | x. λέγει (FH. εἶπεν) αὐτῷ cum ΑΕῊ
. C etc x. λέγ. τῷ Ἰησοῦ | Κύριε... E add μου | ὧδε περιπ. xal εἴσελθε
cum C Eins Fabr aliisque latinis codd .. A Vatt add εἰς τὸ. πραιτώριον, item E
ἐκὶ τοῦ βήματος .. D ἐνταῦϑα περιπάτησον .. FH.om [ ὅτι cum AD Latt ..
reliqui om | ὃ ὀποίησεν ὁ χούρσωρ: D add ὅτι πρόσεκύνησε τὸν ᾿Ιησοῦν xoi
τὸ φαχεόλιον αὐτοῦ ἥπλωσε | χατέχραξαν: A ζήλου πλησϑέντες χατέχραζον | τοῦ
Πιλάτου (C τῷ Πιλάτῳ) .. D αὐτοῦ, sed pergit ἐπὶ τὸν Πιλάτον λέγοντες | Διὰ
τί ὑπὸ πραίχωνος (cod. rpéx.) αὖτ. οὐχ ἐχέλευσας (item E) εἴἶσελϑ. ἀλλ᾽ ὑπὸ
χούρσωρος cum À, item Latinis .. C Διὰ τί ὑπὸ πρεσπόχονα (πρεπόχονα 2 ali
πραέχωνα) α. o. ἐχάλεσας ἐλϑεῖν αλλ’ ὑπὸ χούρσωρα .. D Διὰ τί οὕτως ἐκέλευσας
αὐτὸν μετὰ τιμῆς εἰσελθεῖν .. FH om ᾿Ιδόντες δὲ -— ὑπὸ χούρσωρα | xol γὰρ
ὁ ὁ κούρσωρ Θεασάμενος -- -- περιπατῆσαι πεποίηχεν cum A. Similiter E et Latini
. C aliique om ;
Codices FH,-quos passim iam adhibeiums , hus duas | sectiones sic exhibent ;
Ἔν ταῖς ἡμεραῖς ἐκείναις συμβούλισν ποιήσαντες οἱ Ιουδαῖοι προσῆλθον πρὸς Ilt
λάτον (hec accentu.uterque codex) τὸν ἡγεμόνα, χρατοῦντες xai τὸν ᾿Γ[ησοῦν,
xol παρέδωκαν αὐτὸν αὐτῷ. ὁ δὲ ἡγεμὼν παραλαβὼν αὐτὸν χατέχλεισεν, xol
βουλύμενος αὐτὸν ἀναχρίναι παρόντων xal τῶν ᾿Ιουδαίων, ἀπέστειλεν τὸν χδύρ-
σωρα αὐτοῦ ἀγαγεῖν αὐτόν. . ὁ δὲ «χούρσωρ αὐτὸν ϑεασάμενος προσεκύνησεν αὐ-
τόν; xal τὸ φακιόλιον 8 χατεῖχεν εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἥπλωσεν αὐτῷ χαμαὶ χαὶ
εἶπεν αὐτῷ Kupte, χαλεῖ σε ὁ ἡγεμών.
ὃ. μεταχαλεσάμενος Cum CF etc .. Α προσχαλ. | καὶ ἥπλωσας τὸ Qi.
-- τὸν Ἰησοῦν cum A. Similiter Ven et honordsti lesum qui dicitur. Christus ..—
Evang. apocr. ed. 'l'iechendorf. 44

210 EVANG. ΝΙΟΟΌΕΜΙ PARS |. A.

αὐτῷ 6 χούρσωρ Κύριε ἡγεμόν, ὅτε μς ἀπέστειλας εἰς “Ιεροσόλυμα
πρὸς τὸν ᾿Αλέξανδρον, εἶδον αὐτὸν καθήμενον ἐπὶ ὄνου, χαὶ οἵ παῖ-
δες τῶν Ἑβραίων χλάδους κατεῖχον ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν καὶ ἔχρα-
ζον, ἄλλοι δὲ ὑπεστρώνννον τὰ ἱμάτια αὐτῶν λέγοντες Σῶσον δή,
6 ἐν τοῖς ὑψίστοις εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι χυρίου.
* Κράζξουσιν οἵ: Ἰουδαῖοι λέγοντες πρὸς τὸν χούρσωρα Οἵ
μὲν παῖδες τῶν ᾿Εβραίων ἑβραϊστὶ ἔκραζον. πόθεν δὲ σοὶ τὸ δλ-
ληνιστί: λέγει. αὐτοῖς ὁ χούρσωρ ρώτησα τινα τῶν Ιουδαίων
xa εἶπα Τί ἐστιν ὃ χράξουσιν éfoaiott; καχεῖνός μοι ἐρμιήνευ-
. σεν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Πῶς δὲ ἔχραζον ἑβραῖστί: λέγουσιν
αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι ᾿Ὡσαννὰ μεμβρορῆ βαρουχαμμᾶ ἀδοναῖ. λέγει
αὐτοῖς ὃ Πιλᾶτος Καὶ τὸ ᾿ὥὩσαννὰ καὶ τὰ λοιπὰ τί ἑρμιηνεύεται:
λέγουσιν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι Σῶσον δή, ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις εὐλογη-
μένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι χυρίου, λέγει αὐτοῖς δ᾽ Πιλᾶτος

GFH etc, item codd. let. plerique om | Κύριε ἡγεμών cum CDEF .. A Κύριέ
pov .. Letini om | ὅτε: F ὅταν | με ἀπέστ. cum.A et Letinis .. C etc ἀπέστ.
με | εἰς Ἱεροσόλυμα (E εἰς Ἱερουσαλήμ) cnm AE .. CDF ἐν Ἱεροσολύμοις . .
Vett ín lerusalem , Eins Fabr de lerosolyma | mop. τὸν (cum A; C etc om) 'AM-
Eav8ooy ..'Vatt Ven om | F ἴδον | χαϑήμενον cum AF .. C etc χαϑεζόμενον |
ἐπὶ ὄνου (Ε ὄνον) .. D ἐπὶ πώλον | χλάδους κατεῖχον (Ε ἐκράτουν χλάδ.) ἐν x.
y: αὖτ. xol ἔκραζον cum EF .. A ἔχραζον tfpaicrl, ᾿Χλάδους ἐν τ᾿ y. a. κατέ-
χοντες, item D ἔχραξον, χαὶ χατέχοντες χλάδ. ἐν τ. y. αὐτῶν... C ἔχραζον
Ὥσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, χλάδους ἐν t. y. α. κατέχοντες. — Similiter
Eins Febr; varie differunt elii quos ad latinum actorum textum vide. ι ἄλλοι δὲ
-- λέγοντες: D haec om | Σῶσον δή, ὁ ἐν t. Ui. cum CF Latt.. À 'Qocwna
ἐν τ. Oy. , D Ὡσαννὰ τῷ νἱῷ Δανίδ | xuplov: D τοῦ xvp.

ἃ, Koatovot ol ονδ. λέγοντες πρ. τὸν xoUpcopa (B πρὸς xojpcogot sic)
cum BF Latt.. C λέγονσι δὲ ol 'Iou8. xp. t. χούρσωρα. . Α καὶ λέγουσιν οἱ
"Iou8. τῷ χούρσωρι | Οἱ μὲν παῖδ. t. Ἕβρ. io. ἔκραζον. cum BCEF Latt ..
A Οἱ παῖδες ὡς λέγεις ξβραϊστὶ Exo. .. D om | πόϑεν δὲ (B om) σοὶ τὸ ἑλλη-
νιστί (B τῶ ελινηστῆ, F τὸ ἐληνιστῇ) cum BF .. A σὺ δὲ πόθεν ἔμαϑες xot
ἑρμηνεύεις αὐτὰ ἑλληνιστί.. Ὁ (similiter E) πόϑεν δὲ σὺ (cod. ἐσοὶ) “Ἑλλην
(cod. Dove) ὑπάρχων ἴδες (sic; B γινώσχεις) τὸ Lgpatot( .. Eins wnde tibi cum
sis Graecus Hebraioa ? Vatt unde tibi gentili est hoc nosse? — Similiter ali$ cedices
latini, | τῶν ᾿Ιουδαίων cum ΑΒΕ Latt .. CD τῶν Ἑβραίων | καὶ εἶπα τί ἐστ.

9 xpát. £Qo. eum BF Eins Vatt Ven (item Fabr, sed addit pueri post κράζου-
09); item omisso xal εἶπα C .. Α γέροντα Τί ἐστ. ὃ κράζ. ol παῖδες ἑβραῖστί..
D.om | xdxtiv. μοι tour. (B ἕρμ. μοι, D add πάντα) cam CFBD (omnes hi
ἕρμ. non ἡρμ.) Eina Ven .. À xai εἶπέ μοι ὅτι τὸ (ὥσαννὰ Σῶσον δὴ ἑρμηνεύςε-
ται. Similiter lat. codd. aliquot. | λέγει αὐτ. ὁ IIo. Πώς δὲ (C om) ἔκραζον
(B ἔχραζαν sic) ἔβρ. cum BC Eins; similiterque Vatt.Ven .. AD om | λέγ. avr. οἱ
Ἰσυδ. (C om ei 'Iou3. , item μεμβρ. usque d8ovat) Ὥσαννά᾽ μεμβρομῇ " βαρον
χαμμᾶ" ἀδοναΐῖ (i.e. fere "27M [O92] δ: 25 "pa 0v 9023 WN2 n»).

ὌΝ

sva GESTA PILATI. A. 211

Εἰ ὑμεῖς μαρτυρεῖτε τὰς φωνὰς τὰς παρὰ τῶν παίδων λεχθείσας,
τί ἥμαρτεν ὁ χούρσωρ: οἱ δὲ ἐσιώπησαν. . λέγει ὁ ἡγεμὼν τῷ
χούρσωρι Ἔξελθε xai οἴῳ βούλει τρόπῳ εἰσάγαγε αὐτόν. ἐκβὰς
δὲ ὁ χούρσωρ ἐποίησεν τὸ σχῆμα τὸ πρῶτον καὶ λέγει τῷ ᾿[ησοῦ
Κύριε, εἴσελθε". ὁ ἡγεμών .σε χαλεῖ.

^ Εἰσελθόντος δὲ τοῦ ᾿Ιησοῦ καὶ τῶν διγνοφόρων χατεχόν-
τῶν τὰ σίνα, ἐκάμφθησαν αἱ προτομαὶ τῶν σίγνων καὶ προσε-
χύνησαν τῷ boo). ἰδόντες δὲ οἵ ᾿Ιουδαῖοι τὸ σχῆμα τῶν σέύγνων,
τὸ πῶς ἐχάμφθησαν xol προσεκύνησαν τῷ ᾿[ησοῦ, περισσῶς ἔχρα-
ζον κατὰ τῶν. σιγνοφόρων. ὃ δὲ Πιλᾶτος λέγει πρὸς τοὺς Lou-
δαίους Οὐ θαυμάξετε πῶς ἐκάμφθησαν αἱ προτομαὶ xal προσεκύ-
νῃσαν τῷ ᾿Ιησοῦ; λέγουσιν οἱ Ιουδαῖοι πρὸς Πιλᾶτον ᾿Ημεῖς εἴδο-

λέγει avt. ὁ Ilo. Καὶ (C om, item χαὶ. τὰ λοιπ.) τὸ Ὥσ. x. τὰ λοιπὰ τί ppm. ;
λέγ. αὐτῷ οἱ "IouS. (C om λέγ. a. οἱ Ἰουδ.) Σῶσ. δή, ὁ ἐν τ. ὑψίστοις " εὐλογημ.
ὁ ἐρχόμ. ἐν ὀνόμ. χυρίου (( om ἃ ἐν τοῖς usque χυρίον) cum B; item C, quocum
fere faciunt codd. lat. .. AD om | Εἰ (D add οὖν) ὑμεῖς cum ABD, item Vatt
Ven .. C om Ei, item Eins Fabr | μαρτυρ. τὰς φων. τὰς (B om) παρὰ τ. π. λεχϑ,
cmn BC, item Latt.. D μαρτ. ταῖς φωναῖς ταύταις παρὰ T. νηπίων λεχϑείσαις . .
À μαρτ. xol συμφωνεῖτε ταῖς λεχϑείσαις φωναῖς τῶν παίδων [ ἐσιώπησαν: A
add μὴ δυνάμενοι τῷ Πιλάτῳ ὑπὲρ τούτου ἀποχριϑῆναι |. λέγει ὁ ἥγεμ. τῷ χούρσ.
cum CD Eins Fabr ., B Vatt Ven. λέγει πάλιν ὁ Πιλάτος τῷ χούρσ. .. A καὶ
λέγει τῷ χούρσ. | xai οἵῳ βούλ. vpor. (B οἵῳ to. βούλ., D ὡς βούλῃ) εἰσάγ.
αὐτόν (αὐτόν CD Latt; B τὸν Ἰησοῦν) cum BCD Latt.. A χάλεσον τὸν Ἰη-
σοῦν | ἐχβάς cum BC .. AD ἐξελθών | d χούρσωρ: B add ἐκ τοῦ πραιτωρίου |
τὸ Gy? τὸ πρῶτ. cum C (cf. infra I, 6. ubi omnes codd. eundem accusativum
habent) .. B τὸ (sic) σχήματι τῷ πρώτω (sic prorsus), Bins Fabr sicu$ et priori
schemate .. Α xarà τὸ πρῶτον σχῆμα .. D χαϑὼς xal τὸ πρότερον, item lat.
eodd. | xol λέγει τῷ "IncGob.cum AB Vatt Ven .. C Eins Fabr x. λέγ. αὐτῷ . .
D xai ἁπλώσας τὸ φαχεόλιον αὐτοῦ χαμαὶ λέγει τῷ "Lncoo | εἴσελθε cum ABD
Lett .. Com | ὁ ἦγεμ. σε xo). (À χαλεῖ σε ὃ jy.) cum CDA... B Latt praem ὅτι

9. καὶ τῶν διγνοφόρων cum ACD Rins Cors.. B om χαΐ (et habét σιγνω-
φόρων) | κατεχόντων: B χρατούντων | ἐκάμφϑησαν: E ἔχαμψαν | αἱ κροτομᾳὶ
(D προτιμαῦ τῶν σίγνων cum BCDE (sed BE add ἑαυταῖς) Eins Cors . . A om
t. σίγνων | ἰδόντες δὲ -- τὸ (C om) πῶς éxXpg3. (B add &avtaic) - — περισ-
σῶς (ita BAD; C περισσοτέρως) Expat. x. v. σιγνοφ. (B ubique otyveq.)- cum
BC Eins Vatt .. Α oi δὲ ᾿Ιονδαῖοι περισσῶς ἔχραζον xarà τῶν σιγνοφόρων, ὅτι
αὐτοὶ ϑέλοντες ἔχαμψαν τὰς προτομάς (cum prieribus οἱ δὲ -- - χατὰ τ. σιγνοῷ.
consentiunt Ven Fabr, sed reliqua om) .. D ἤάννας 8k καὶ Καϊάφας καὶ ᾿Ιώσιτ-
πος οἱ τρεῖς ψευδομάρτυρες ἤρξαντο περισσῶς χράζειν χατὰ τῶν σιγνοφόρ. | à δὲ
Πωὼ.. λέγει (ita etium Eins Fabr) .. Α λέγει ὁ IIO. |. πῶς (B τὸ πῶς) ἐχάμφϑ,
(C αἱ αὐταὶ ἐκάμφϑ., B ἐκάμφϑ. ξανυταῖς (scriptum est αἱ αὐταῖς]) αἱ προτομαὰ
(cun AB; CD add τῶν σίγνωγ) cum ABCD .. E πως ἑαντὸς ἔχαμψαν αἱ προτ.
τῶν. σύγνων | πρὸς Πιλᾶτον: Α τῷ Πιλάτῳ | εἴδομεν cum A; item vidimus

14 *

219. EVANG. NICODEMI PARS 1. À.

μεν πῶς ἔκαμψαν οἱ σιγνοφόροι xal προσεκύνησαν αὐτῷ. προσ-
χαλεσάμενος δὲ ὃ ἡγεμμὸν τοὺς σιγνοφόρους λέγει αὐτοῖς. Τί
οὕτως ἐποιήσατε; λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ Ἡμεῖς ἄνδρες “Ελληνές
ἐσμεν χαὶ ἱερόδουλοι , καὶ πῶς εἴχαψεν προσκυνῆσαι αὐτῷ : καὶ
γὰρ χατεχόντων ἡμῶν τᾶς προτομὰφ ἑαυταῖς ἐκάμφθησαν xa
προσεκύνησαν αὐτῷ.

ὃ Λέγει ὁ Πιλᾶτος τοῖς ἀρχισυναγώγοις χαὶ τοῖς πρεσβυτέ-
ροις τοῦ λαοῦ ᾿Επκλέξασθε ὑμεῖς ἄνδρας δυνατοὺς καὶ χραταινούς,
χαὶ αὐτοὶ χατάσχωσιν τὰ σίχγνα, xal ἴδωμεν εἰ ἑαυτοῖς κάμ-
πτονται. ἐπιλαβόμενοι δὲ οἱ πρεσβύτεροι τῶν ᾿ΙἸουδαίων ἄνδρας
δώδεχα χραταιοὺς καὶ δυνατούς, ἀνὰ BE ἐποίησαν χατασχεῖν τὰ
σίγνα, xal ἐστάθησαν ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ ἡγεμόνος.
xaX λέγει ὁ Πιλᾶτος τῷ χούρσωρι Ἔχκβαλε αὐτὸν ἔξω τοῦ πραι-
τωρίου. χαὶ εἰσάγαγε αὐτὸν πάλιν οἴῳ βούλει τρόπῳ. χαὶ ἐξ-

Lett .. BC οἴδαμεν | πῶς ἔχαμψαν οἱ σιγνοφ. cum BC Eins (item Fabr ut vi-
detur) .. À m. ἔχ. τὰς προτομὰς ol σιγν., D π. Ex. ot σιγν. τὰ σίγνα (ita. Vatt
quemadmodum inclinaverunt vultus) | xol πρροσεχ. τῷ ᾿Ιησοῦ .. À xol mpoctx.
ϑελόντων αὐτῶν τῷ Ιησοῦ .. D om haec usque ad finem sectionis | ὁ ἡγεμών
cum AC Eius Fabr.. B Vatt Ven ὁ Πιλάτος | Τί οὕτως cum AB Eins Fabr ..
C Vatt Ven Τί τοῦτο | λέγονσιν cum AB Eins .. C add αὐτοί, item et ipsi Yatt
Ven (Fabr signifer) | τῷ Ilüdto .. Α αὐτῷ | "Em. ἐσμ. x. iepob- cum A
Latt, item B "EJA. xal ἱερόδ. ὄντες .. E ἐσμὲν ἱερόδουλοι .. C “Ἕλληνες ὑπάρ-
χομεν | xoi (B om) πώς εἴχαμεν (cum B'C, B'*E εἴχομεν, A ἔχομεν. Eins
Fabr habuimus) xp. αὐτῷ (αὐτῷ cum AB; CE αὐτόν) | χατεχόντων (C xacé-
χοντας) ἡμῶν τὰς zpot. cum ACE, item B xar. ἡμ. tà σίγνα | tavraio ἐκάμ-
φϑησαν cum C, item praemisso ol προτομαί. B.. E αὐταὶ ἑαντὰς ἔχαμψαν .. A
αὗται ὑφ᾽ ἑαυτῶν ἐκάμφϑ. | mpoctx. αὐτῷ cum ΑΒ. . C om αὐτῷ .. γαῖδ add
eum, Eius Vatb lesum, Fabr neutrum.

6. τοῖς ἀρχισυναγώγοις .. B add αὐτῶν | τοῦ λαοῦ cum B, item Vatt Vea
(Eins plebis ipsorum) .. C Cors x. λ. τῶν ᾿Ιουδαίων .. A om | ᾿Εχλέξασϑε (sic)
ὑμεῖς cum ABC .. D "Yy. ἐκλέξ. | xal χραταιούς cum ABDE Vatt Eins Ven..
C Fabr om | xai αὐτοί cum ABCE Latt .. D οἴτινες | χατάσχωσιν cum BDE ..
À χατασχέτωσαν .. C χατέχουσιν | ἑαυτοῖς cum CE, item αὐτοῖς B .. Α abra
sic .. D om | D χάμποντ. ἢ οὔ | οἱ πρεσβ. t. ᾿Ιονδ. cam BC etc Vatt Eins
Fábr.. A oi ᾿ἰονδαῖοι | δώδεχα (B δεχαδύο) .. A post δυνατούς pon | B δυνατ.
x. xpat. [ ἀνὰ ἐξ cum AB .. CE ἀνὰ ἕξ ἔξ. Similiter Eius senos ei senos | xa-
τασχεῖν cum AC... BE κατέχειν | ἐστάθησαν cum ΒΟ etc, item lat. codd. .
A στῆναι | ἔμπρ. τοῦ βήματος cum B (sic) C etc, item Vatt Ven .. Α om τ.
βήμ. (Eins Fabr ante conspectum) | xal λέγει cum BC etc .. Α λέγει οὖν | ἜἜχβ.
αὐτὸν ἔξω t. rp. cum BC .. A Vatt Ven Eins Fabr " Exg. τὸν Ἰησοῦν ἕξ. τ.

. D παραλαβὼν τὸν ᾿Ιησοῦν ἔξελθε τοῦ mp. | xol εἰσάγαγς a. m. οἵῳ β. tp.
cum BC Eins Fabr, item similiter Vatt Ven .. D x. εἰσάγ. αὐτὸν αἷς βούλῃ ..

d

siv& GESTA PILATI. Α. 913

ἦλθεν ἔξω τοῦ πραιτωρίου. ὁ ᾿ξησοῦς xal ὁ χούρσωρ. χαὶ προσ-
χαλεσάμενος ὁ Πιλᾶτος τοὺς πρώην κατέχοντας τὰς προτομὰς
λέγει αὐτοῖς "Ὥμοσα κατὰ τῆς σωτηρίας Καίσαρος, ὅτι ἐὰν μὴ
χαμφθῶσιν τὰ σίγνα εἰσιόντος τοῦ Ἰησοῦ, ἀποτεμῶ τὰς χεφα-
λὰς ὑμῶν. καὶ ἐχέλευσεν ὃ ἡγεμὼν ἐκ δευτέρου εἰσελθεῖν τὸν
Ἰησοῦν. xal ἐποίησεν ὁ χούρσωρ τὸ σχῆμα τὸ πρῶτον, xal
πολλὰ παρεκάλεσε τὸν ᾿[ησοῦν Uva, ἐπιβῇ. ἐπὶ τοῦ φαχεωλίου αὐ-
τοῦ. καὶ ἐπέβη καὶ εἰσῆλθεν. εἰσελθόντος δὲ αὐτοῦ ἐχάμφθη-
σαν πάλιν τὰ σίγνα xal προσεκύνησαν τῷ Ἰησοῦ.

Capvr If.
! Ὁ δὲ Πιλᾶτος ἰδὼν ἔμφοβος γενόμενος ἐζήτησέν ἀναστῆ-
ναι ἀπὸ τοῦ βήματος. ἔτι δὲ αὐτοῦ ἐνθυμουμένου ἀναστῆναι,

A plane om | xai ἐξῆλθεν (CE ἐξελθὼν) - - xal ὁ χούρσ, (haec C om) cum
B(C)E, item Eins Fabr Vatt. (Ven exeuntibus autem etc) .. A om... D om
omnia usque dum sequitur xal ἐποίησεν ὁ χούρσωρ | xal προσχαλεσάμενος ..
C om χαί (item E?) | τοὺς πρώην (E τ. -πρώτους τοὺς) xatéy. τὰς προτ. cum
BE Vatt Ven Fabr Eins .. A τοὺς 'IovSalouc τοὺς χατέχοντας τ. προτ. .. C τσὺς
χατέχ. τὰς Kpot. χαὶ τοὺς πρώτους τῶν ᾿Ιουδαίων | λέγει (E xoi λέγ.λ αὐτοῖς
"Ὥμοσα χατὰ - - ὅτι cnm BCE, item Vatt Ven .. A (similiter Eins) ὥμοσεν αὐ-
τοῖς χατὰ -- -- λέγων ὅτι | κατὰ τῆς σωτηρ. (A add τοῦ) Kalc. cum AC Latt ..'B
. χατὰ Καίσαρος | μὴ χαμφϑώῶσιν. cum B (item E?) Vatt Ven (item Fabr ut vi-
detor) .. AC om μή, item Eius | rà σίγνα cum BC .. Α ai προτομαί | εἰσ-
ἰόντος cum B; A εἰσελθόντος. Item Latini .. C ἀνελθόντος | ἀποτεμῶ cum A
(B ἀποτεμνῶ sic) E, item Latt... C ἀποτέμνω | B ὑμῶν τὰς χεφ. | xo ἐκέ-
λευσεν (B. χελεύει) ὁ vjyep. cum AB Latt .. C xol καϑίσας ὁ ἡγεμ. ἐκέλενσεν |
ἐκ δευτ. εἰσελϑ. v. "Ing. cum B Vatt Ven .. A εἰσελϑ, ἐκ Bv. x. 'Igo. .. €
Eins FaBt εἰσελϑ. c. "I. ἐκ Btvx. .. E om £x Sev. | xai ἐποίησεν (E add πάλιν)
ὃ κούρσ. .. D τότε ὁ x. ἐποίησε | τὸ σχῆμα τὸ πρῶτον: ita h. l. ABC, item
D τὸ πρότερον σχῆμα (sed Eius Fabr eodem schemate) | xal πολλά .. D' xai ὁπλώ-
σας τὸ φακεόλιον αὐτοῦ | παρεχάλεσεν cum ABDE .. C παρεχάλει | τὸν 'In-
σοῦν cum BD, item Eins Fabr; item praemisso & χούρσωρ C (similiter Vatt) ..
A om | Qva ἐπιβῇ ἐπὶ (A om) τοῦ (C τῷ) φαχεωλίον (ita A; B φαχιολ., CE
φαχεολ. et qnidem C -λίῳ) αὐτοῦ... D ὅπως περιπατήσῃ OC αὐτοῦ | D om
x. ἐπέβη x. εἰσῆλθεν .. A add εἷς τὸ πραιτώριον | αὐτοῦ cum ABC .. D Latt
τοῦ Ἰησοῦ ἐκάμφϑησαν πάλιν (A πάλ. ἐκάμφῳϑ.) cum BCA .. D ἔκαμψαν.
Kem Latt om πάλιν | τὰ σίγνα cum BCD; A αἱ προτομαί.. B add &avtd,
€ ἑαντῶν | ἮΝ

1i, 1. ἰδών cum ABC Latt .. DE om | ἔμφοβος (A praem xa() cum AB
DE .. C ExSapQoc | ἐξήτησεν (C ἐζήτε, cum B(C) .. A ἐϑέλησεν, D ἐβού-
Àeto .. Vatt Ven volut, Eins Fabr coepit [ ἀπὸ (A om) τοῦ βήματ. cum (A)BC
Lett .. D om | ἔτι δὲ αὐτοῦ cun BC etc .. A αὐτοῦ δέ (similiter codd. lat.) |

LV

014 EVANG.. NIOODEMI PARS I. A.

ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔπεμψεν πρὸς αὐτὸν λέγουσα Μηδὲν σοὶ καὶ τῷ
ἀνθρώπῳ τῷ διχαίῳ τούτῳ πολλὰ γὰρ ἔπαθον S0 αὐτὸν Vox tc.
ὁ δὲ Πιλᾶτος προσκαλεσάμενος τοὺς Ἰουδαίους λέγει αὐτοῖς Ot-
Bett ὅτι ἡ γυνή pou θεοσεβής ἐστιν xaX μᾶλλον ἰουδαΐζει σὺν
ὑμῖν. λέγουσιν αὐτῷ Ναί, οἴδαμεν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος
᾿Ιδοὺ ἔπεμψεν ἡ γονή goo λέγουσα Μηδὲν σοὶ καὶ τῷ ἀνθρώπῳ
τῷ δοιαίῳ τούτῳ πολλὰ γὰρ ἔπαθον bc αὐτὸν νυκτός. ἀποχκρι-
θέντες δὲ οἱ ᾿Ισυδαῖοι λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ Μὴ οὐκ εἴπαμέν σοι

᾿ ὅτι γόης doti; ἰδοὺ ὀνειροπόλημα ἔπεμψε. πρὸς τὴν γυναῦκά σου.

Ὃ δὲ Πιλᾶτος προσχάλεσάμενος τὸν ᾿Ιησοῦν λέγει αὐτῷ
Τί οὗτοί σου καταμαρτυροῦσιν; οὐδὲν λαλεῖς; ὁ δὲ ᾿Γησοῦς ἔφη
EX (νὴ εἶχον “ἐξουσίαν, οὐδὲν ἂν ἐλαλοῦσαν εἷς γὰρ ἕκαστος

ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔπεμψ. πρ. aut. (B πρ. τὸν ἡγεμόνα) oum BC, item codd. lat. .

Α ἔπεμψ. τ Y. α. mp. αὖὐτ., item D (et Vatt Ven) ἀπέστειλε πρ. avc. vj y. αὖτ. |
xoi τῷ dv3p. τῷ Su. τούτω cum BC Eins .. AD Vatt Ven Fabr xo τῷ δικαίῳ
ἐχείνῳ 1 δὲ αὐτὸν νυχτός cum Ὁ et praemisso κατ᾽ ὄναρ E .. B δι᾽ αὐτὸν (sic)
διὰ τῆς νυχτός .. A δι᾿ αὐτὸν τῇ νυχτὶ ταύτῃ .. Ὁ σήμερον xat ὄναρ δ αὐτοῦ
ἐν τῇ νυχτὶ ταύτῃ ] ὁ δὲ IIO. προσχαλ. cum BC Vatt Ven .. A xoi προσχαλ. ..
D Eins Fabr haec om wsque δά alterum. δὲ αὐτὸν νυχτός | τοὺς ᾿Ιουδαίους ..
B add ἅπαντας, E πάντας. [tem omnibus Iudaeis Hal, non item Vatt | λέγ.’
αὐτοῖς cum AB Latt .. C λέγ. πρὸς αὐτούς | σὺν ὑμῖν... E om σύν | G Πι-
λᾶτος cum BU Vett .. A om | 'I8oj Pr. τ y: μ. λέγουσα cum BE Vatt, item
post 7 y. p. addito Iipóxàa C .. A αὕτη ἔπεμψε πρός με λέγ. 1 A Μηδὲν σοὶ
καὶ τῷ διχαίῳ ἐχείνῳ, item Vatt Ven | vuxtóc .. B διὰ τῆς νυχτός [λέγουσιν
τῷ Πιλάτῳ .. A λέγ, αὐτῷ Μὴ οὐκ cum ΒΟ (Eins Fabr Numquid non) .. A
ἹΠὴ ovv .. DE om Μή | A εἴπομεν |. γόης (cum BCE; A πλάνος; Ὦ μάγος:
Eins Fabr maleficus, Vatt Ven magus) ἐστίν com AB Latt .. CDE add xai ἐν
(E add τῷ) Βεελζεβοὺλ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐχβάλλει τὰ δαιμόνια (C om ἐχβ.
t. buy) xai (C xd) πάντα αὐτῷ ὑποτάσσεται (D om xal πά. a. ὑποτ.) 1 ἰδοὺ
(B add ὅτι xat) ὀνειροπόλημα (sic enim [cf. Clem. Alex. p. 839. omnimo re-
stituendum videtur pro ὀνηρόπομα, quod in cod. B est; C habet ὀνειρόπεμπτα, E
ὄνειρον πετακόν, D om; Vat Ven somniorum fantasma, Eins Fahr somnium)
ἔκεμψε (D add οὗτος) πρὸς τὴν γυναῖκα σον cum BCDE Lett .. A eolus χαὶ
ὀνείρατα πέμπει.

2. Ὁ δὲ Πιλ. (Ὁ Τότε d Πιλ.) προσχ. τ. Ine. “λέγ. αὐτῷ cum BCD, item
fere Latt .. A Ὁ δὲ Πιλ. λέγει τῷ "Iso! | Τί οὗτοί (B τί οὗτι, alii videntur
tot pro τί habere unde Thi edidit Τοιοῦτοι. Sed id confusis τ et οἱ ortam est).
cov χατάμαρτ. (B χαταμ. σου) cam BCE, item praemisso Οὐχ ἀχούεις D; tam
BCE pergunt οὐδὲν λαλεῖς (C λέγεις), D. xal οὐδένα dxtoxplvn λόγον. [tem Vett
Ven Quid est quod isti adv. te testificantur 7 ét nihil ad 'eos loqueris? Similiter
Elus Cors Febr, uisi quod com D praeponunt Non (Num) uwdie (audisti) ..

Τί οὐ λαλεῖς ὑπὲρ ὧν cov χαταμαρτυροῦσιν | ἔφη cum AD ; B εἶπεν... CE ἐπα
χρίϑη, Lett respondit (ei) | εἶχον (B εἶχαν) .. A add οὗτοι |. οὐδὲν (B οὐχ) ἄν
cum AB .. Ὁ etc om ἄν | ἐλαλοῦσαν cum BDE .. AG ἐλάλουν 1 εἷς γὰρ (auiem)

sive GESTA PILATI. Α. 215

ἐξουσίαν ἔχει τοῦ στόματος αὐτοῦ λαλεῖν ἀγαθά τε καὶ πονηρά"

αὐτοὶ ὄψονται.

3 ᾿Αποχριθέντες δὲ οἱ πρεσβύτεροι τῶν ᾿Ιουδαίων λέγουσιν
τῷ Ἰησοῦ Τί ἡμεῖς ὀψόμεθα; πρῶτον ὅτι ἐκ πορνείας γεγέννη-
0m. δεύτερον ὅτι ἡ δὴ γένεσις ἐν Βηθλεὲμ, νηπίων ἀναίρεσις
γέγονεν" τρίτον ὅτι ὁ πατήρ σον ᾿Ιωσὴφ xai ἡ μήτηρ σου Μαριὰμ
ἔφυγον εἰς Αἴγυπτον διὰ τὸ μὴ ἔχειν αὐτοὺς παρρησίαν ἐν τῷ λαῷ.

ὁ Λέγουσίν τίνες τῶν ἐστηχότων εὐλαβεῖς ἐκ τῶν ᾿Ιουδαίων

Ἡμεῖς οὐ λέγομεν αὐτὸν εἶναι ἐκ πορνείας, ἀλλὰ οἴδαμεν ὅτι

ἐμνηστεύσατο ὁ ᾿Ιωσὴφ τὴν Μαρίαν, xai οὐ. γεγέννηται ἐκ πορ-
was. λέγει ὁ Πιλᾶτος πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους τοὺς λέγοντας εἶναι
αὐτὸν ἐκ πορνείας Οὗτος ὁ λόγος ὑμῶν οὐκ ἔστιν ἀληθής, ὅτι
ὅρμαστρα γέγοναν, χαθὰ καὶ αὐτοὶ λέγουσιν oi σύνεθνοι ὑμῶν.

I ————-
Éxacrog cum B, item (εἶ y. £x.) E et. (Exaot. γάρ omisso εἷς) A; item Vatt
Ven .. C (et ut videtur etiam D) om γάρ | E τοῦ ἰδίου στόματος | τε xal
am AB .. C etc om τε | αὐτοὶ ὄψ. cum ABDE Latt .. C om

ἃ, ol πρεσβύτ. τῶν ᾿Ιουδ. cum BDE Latt .. C οἱ xg. τοῦ λαοῦ τῶν Ἶονδ...
À οἱ Ἰουδαῖσι | BC ὀψώμεϑα! πρῶτον: E add μέν ] γεγέννησαι cum C etc ..
AB ἐγεννήδης | B δεύτερον 8€ [ " σὴ γένεσις cum CD; item Ven Fabr pro
(in) nativitate tua .. AB Eins Cors ἡ γέννησίς (generatio) σον . . E γεννηϑέντος
σου | νηπίων .. Α om | dvalg. γέγονεν (D ἐγένετο) cam BCDE .. A ἀναίρεσιν
εἰργάσατο | Μαριάμ cum A .. BC etc Mapía | ἔφνγ. εἰς Aty. cum A Latt .
BC etc. εἷς Aty. ἔφνγ. |. διὰ τὸ - - παρρησίαν (cum AB Latt; € παράκλησιν,
E παρουσίαν) -- λαῷ .. D om

4. τῶν ἑστηχότων cum ACE .. D ex τῶν παρεστηχότων .. B ex τῶν ἐπό-
τῶν (sic) | εὐλαβεῖς ἐκ (C om) τ. "Iou8. cum CE .. Α ἐκ τῶν. εὐλαβῶν "Iov-
δαίων.. B ᾿Ιουδαίων ἄνδρες εὐλαβεῖς .. D ᾿Ιονδαίων. Ex Latinis nostram le-
ctionem confirmant codices qui, habent quidam de adslantibus benigni (Eins et alii
benigne) ex Iudaeis. Iamvero D statim subiungit horum virorum nomina in hunc
modum Λάζαρος, ᾿Αστέριος, ᾿Αντώνιος, ᾿Ιάχωβος, Ιωάννης, Σαμουήλ, Ζήρας,
Ἰσαὰκ xoi Φινεές, et pergit δὲ ἐμαρτύρησαν ἐπὶ βήματος Πελάτου περὶ τοῦ 'Im-
σοῦ λέγοντες Ἡμεῖς οἴδαμεν ὅτι éx πορνείας οὐ γεγέννηται, ἀλλὰ οἴδαμεν ὅτι
ἐμνηστεύσατο ὃ Ἰ ὡσὴφ τὴν Μαρίαν, καὶ οὕτως ἐτέχϑη ἐκ πνεύματος dylov. Ea
vero quae sequuntur usque ad initium capitis V. ompia omittit. Similis ratio est
cdicum Vaticanorum latini textus. | Ἡμεῖς οὐ λέγ. αὖτ. εἶναι ἐκ πορν. (B. ἐκ
X. εἶν.) cum BCE, item Latt .. A Ἡμεῖς οὐκ ἔχομέν τι xar' αὐτοῦ οὐδὲ λέγο-
μὲν αὐτὸν éx πορνείας | ἀλλά: A ἀλλ᾽ | B οἴδαμεν αὐτόν, ἐμνηστεύσατο | ὁ
Ἰωσήφ cam ἈΠΕ .. BC om ὃ | xal οὐ γεγ. ἐκ πορν. cum BC Eins Ven (non
ergo etc) .. Α χαὶ μόνον οὐ γεγέννηται δὲ ἐκ πορν. .. E om | λέγει ὁ IIo. - -
εἶναι avt. (C αὖτ. εἶν.) ἔχ πορν. cum. BCE Eins .. A λέγει πρὸς τοὺς λοιποὺς
᾿Ιονδαίους | Οὗτ. ὁ λόγ. - - ἀχηϑής cum ΒΟΕ: Latt . . À ᾿Αληϑές ἐστι τοῦτο τὸ
ῥῆμα (est interrogatio) ὅρμαστρὰ γέγοναν (C. - vaot) cum BC .. E ὁρμασία γέ-
Tow .. A ὀνομαστήρια γέγονεν [ xaSà xal αὐτοί cum CE .. B καϑὰ αὐτοί, ἃ
ὡς αὐτοὶ |. λέγ. οἱ σύνεϑνοι (C σύνεχϑοι, E συνέϑνιο) ὑμῶν cam BCE .. Α οἱ

PPP

216 EVANG, NICODEMI PARS I. A.

λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ " Avvas καὶ Καϊάφας " Ava» τὸ πλῆθος χρά-
Cope» xal οὐ πιστευόμεθα ὅτι ἐκ πορνείας γεγέννηται" οὗτοι
προσήλυτοί εἰσιν xal μαθηταὶ αὐτοῦ. χαὶ προσκαλεσάμενος - ὃ
Πιλᾶτος Ανναν καὶ Καϊάφαν λέγει αὐτοῖς Τί ἐστιν προσήλυτοι;
λέγουσιν αὐτῷ “Ελλήνων τέκνα ἐγεννήθησαν , Χχαὶ νῦν γεγόνασιν
Ἰουδαῖοι. λέγούσιν ob εἰπόντες ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας,
Λάξαρος, ᾿Αστέριος, ᾿Αντώνιος, ᾿Ιάχωβος, ᾿Αμνής. Ζηρᾶς,
Σαμουήλ, Ἰσαάκ, Φινεές, . Κρίσπος, ᾿Αγρίππας xai ᾿Ἰούδας
Ἡμεῖς προσήλυχοι οὐ γεγεννήμεθα , ἀλλὰ τέχνα, ᾿Ιουδαίων ἐσμὲν
χαὶ ἀλήθειαν λαλοῦμεν ' καὶ γὰρ εἰς τὰ ὅρμαστρα ᾿Ιωσὴφ καὶ
Μαρίας παραγεγόναμεν.

σ. ὕ. λέγ. | λέγουσιν τῷ - - Δπαν (cum BE Latt; C om) τὸ πλῆϑ. χράζομεν
(cum B, item Ven Nos cum omni multitudine dicimus; E χράζουσι, C Eius χρά-
(e) cum BCE Latt .. A ἀποχριπέντες δὲ "Awac xal Katag. λέγουσιν ὡς πρὸς
ἅπαν τὸ πλῆϑος Δέγομεν | xal οὐ πιστενόμεϑδα cum B .. CE x. οὐ πιστεύεις,
item A sed post 8. ἐ. x. γεγέννηται ponit .. Latt plane om | οὗτοι cum ABE ..
C αὐτοί. Praeterea B add γάρ, E Latt. δέ | προσήλ. elo. καὶ μαϑ. avt. cum C
Lett.. E vp. εἰσ. xal oi ἴδιοι μαϑηταί .. B xp: αὐτοῦ celo. x. μαϑηταί .. À μα.
αὐτοῦ εἰσὶ xal προσήλ. | xol προσχαλεσάμενος -- Τί ἐστιν (cum B, item Eins
Cors Ven Quid [Fabr Qui) sunt proselyti; CE Καὶ τίς ἐστ) προσήλυτοι (ita B
Latt; CE -λυτος) cum BCE Latt .. A om | λέγουσιν αὐτῷ .. Α οἱ δὲ λέγου-
σιν | Ἑλλήν. τέχνα ἐγ. x. νῦν yep. 'Iovy8. cum AB Latt... CE Ἑλλήνων τέχνων
(E - κνα) γεγόνασιν ol ᾿Ιουδαῖοι | λέγουσιν ol εἰπόντες cum AC Ven .. B λέγ. οἱ
Ἰουδαῖοι οἱ εἰπόντες .. E οἱ ἀπεχρίϑησαν εἰπόντες | Ott οὐ vey. ἐκ΄ πορν. cum
BCE'.. A μὴ γεγεννῆσθαι αὐτὸν ἐκ πορνείας | Λάζαρος (A ὅ τε Λάζαρ xaL
Etiam B Latt add xal, non item CDE) ᾿Αστέριος (Eius aliique add ef, non Ven)
᾿Δλντώνιος (Δ "Avtravoc, B Eins Fabr Ven add xaf) Ἰάχωβος (B add xa) ᾿Αμνὴς
(ita B, ᾿Αμής A, Ἰωάννης D; Annes Ven, item codd. lat. alii vel h. 1. vel post
Amnes, Annes, Annas, Amenius. E vero Ἡσαΐας, C εἷς; sed in utroque sequi-
tur ἼΑννας. Praeterea B. Ven add xa() Ζηρᾶς (cum AD, item Αήρας B; CE
"Àwac. Ven Azaras, alii Zaras, Zarus, Yeras ; Caras. Praeterea B. Eins Fabr
add xa() ΣΣαμονὴλ (Ven add et) 'Icadx (B 'Icax; A h.l. ᾿Αγρίπας postque loco
Agrippae ᾿Ισαάχ. Praeterea BE Eins Fabr add xat) Φινεές (B Φιναίος. Veu
add et) Κρίσπος (ita B; Κρίππος A, Κρίππιος C; Πρίσχος E. Ven Crispes, alii
Crispus, alii Crippus. Praeterea B Eins Fabr add xat) ᾿Δλγρίππας (B ᾿Αγύππας;
A Ἰσαάκ, sed vide ante) xoi (ita ABE Latt; C om. D post xai Φινεές tria
nomina reliqua omittit) Ἰούδας. In altera recensione ista nomina sic leguntur:
Λάζαρος, ᾿Ασϑάριος, ᾿Αντώνιος, "Idxeoc, Ζαρᾶς, Σαμονήλ, Ἰσαάκ, Φινεές,
Κρίσπος, Δάγριππος, ᾿Αμεσὲ (duo codd. Ἑὐμεσσὲ) καὶ ᾿Ιούδας. | Ἡμεῖς (C
praem Kal) mp. ov γεγεννήμεϑα (B οὐχ ἐγεννήϑημεν), ἀλλὰ -- -- λαλοῦμεν (ita
BE; C λέγομεν) cum BCE Latt .. A Ἡμεῖς μὲν κατ᾽ ἀλήϑειαν τέχνα ᾿Ιουδαίων
ἐσμέν, xal τὴν ἀλήϑειαν μαρτυρσῦμεν καὶ λέγομεν | xol γὰρ ε. t. ὅρμαστρα (€
add αὐτῶν) ᾿Ιωσὴφ x«i (Latt om 'Iuoc. χαῦ Mag. παραγεγόναμεν (B. παραγενό-
μεθα, E παρεγενόμεϑα) cum BCE Latt ...A ὑμεῖς δὲ φϑόνῳ πολλῷ κατὰ τοῦ

sivc GESTA PILATI. A. .. 017
* Προσχαλεσάμενος δὲ ὁ Πιλᾶτος τοὺς δώδεκα ἄνδρας τού-
τους τοὺς εἰπόντας ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας. λέγει αὐτοῖς
ὋὉρκίζω ὑμᾶς κατὰ τῆς σωτηρίας Καίσαρος, εἰ ἀληθῆ εἰσὶν ἃ
εἴπατε, ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας; λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ
Ἡμεῖς νόμον ἔχομεν μὴ ὀμνύειν, ὅτι ἁμαρτία ἐστίν αὐτοὶ δὲ
ὀμόσουσιν ὅτι οὐκ ἔστιν καθὼς εἴπαμεν, xal ἔνοχοί ἐσμεν θανά-
του. λέγει ὁ Πιλᾶτος πρὸς [Ανναν xal Καϊάφαν Οὐδὲν ἀπο-
χρίνεσθς πρὸς ταῦτα: λέγουσιν ἼΑννας καὶ Καϊάφας πρὸς Πι-
λᾶτον OL δώδεκα οὗτοι πιστεύονται ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορ-
wu; ἅπαν τὸ πλῆθος χράξομεν ὅτι ἐκ πορνείας γεγέννηται καὶ
γόης ἐστὶν xol λέγει ἑαυτὸν υἱὸν θεοῦ καὶ βασιλέα. xol οὐ πι-
στευόμεθα.
5 Καὶ κελεύει ὁ Πιλᾶτος ἅπαν τὸ πλῆθος ἐξελθεῖν ἐκτὸς
τῶν δώδεχα ἀνδρῶν τῶν εἰπόντων ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ. ποῤνείας,
xoi τὸν ᾿[ησοῦν ἐχέλευσε χωρισθῆναι" xal λέγει αὐτοῖς 0 Πιλᾶ-

Ἰησοῦ φερόμενοι τὴν ἀλήϑειαν ὑπὸ τοῦ ψεύδους καλνφϑῆναι βούλεσθε, xal διὰ
τοῦτο dyrtudycoSe ἡμῖν.

5. Προσχαλ. δὲ (ita B Latt; C Καὶ xpoox.) - - τούτους (cum CE Ven; B
Eins om) τοὺς εἶπ. - -- λέγει αὐτοῖς cum BCE Latt .. A Γνοὺς δὲ ὁ IIo. ὅτι
ἀληϑὴ εἰσὶ τὰ παρ᾽ αὐτῶν λεγόμενα, λέγει αὐτοῖς [εἰ (4 Oa εἴτητέ μοι el)
ἀχηϑῆ εἰσὶν (cum AB; C ἀλήϑειά ἐστιν, E ἀληϑῶς ἐστίν) ἃ (cum ΔΕ; B om,
sed eo loco aliquot litteras erasas habet) εἴπατε (B add pot; C om ἃ εἴπατε)
ὅτι - -- πορν. (A om ὅτι - - πορν.) .. Ven si verum est, dicile mili ," quoniam etc;
Cors si vere dixistis quoniam etc: Cf. text. let. | λέγουσιν com BCE .. A Latt
add ἐχεῖνοι | Ἡμεῖς cum ABE .. C om | ὅτι ἁμαρτία ἐστίν cum B (sed prae-
missum habet εἰ xal, ac si librarius aliud scripturus fuisset; cf. C) Latt .. ACE
om αὐτοὶ δὲ (cum BE Ven; A Eius om) ὁμόσουσιν (ita B; ὀμόσωσιν E; ὁμο-
σάτωσαν Α) χατὰ τῆς σωτηρίας Καίσ. (A om xatd τ. σ. K.) ὅτι - - εἴπαμεν
(A εἴπομεν, οὐδὲ εἰς τὰ ὀνομαστήρια. παρεγένοντο sic) καὶ ἕν. ἐσμεν ϑανάτου (A
ϑανάτον dcóuc3a) cum BE; A; item Latt .. C εἰ καὶ ὀμόσωμεν, ἔνοχοί ἐσμεν |
λέγει ὁ IIO. - - Καϊάφαν cum BE Ven .. Α ὁ 6b" Awac xal Καϊάφας ἐπὶ πολὺ
ἐσίγησαν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος .. C om omnia usque dum sequitur xal λέγει
ἑαντὸν εἶναι vióv .. plures codd. lat. om una cum seqq. Οὐδὲν dr. xo. ταῦτα |
λέγουσιν — -- xp. Πιλᾶτον .. À οἱ δὲ εἶπον |. OU δώδεχα - - καὶ λέγει ξαυτὸν (€
αὐτὸν εἶναι, vide ante) -- πιστενόμεϑα cum BE(C), item .codd. lat. aliquot ..
A Auto πιστεύεις, xal ἡμῖν ἀπιστεῖς ὅτι (x πσόν. γεγένν. xol Ott πλάνος ἐστὶ
χαὶ λέγει ἑαυτὸν υἱὸν ϑεοῦ χαὶ βασιλέα, καὶ οὐ πιστενόμεϑα.

6. Καὶ (cum B Ven, alii Latini ergo; E Τότε; C om) χελεύει (cum B;
CE ἐκέλευσεν ; Latini iubens, iussit) ὁ Πιλᾶτος... A Τότε à Πιλ. ϑνυμοῦ μεγάλον
πλησϑεὶς ἐκέλευσε | ἅπαν (A om) τὸ πλῆϑος (A add ἕξω) ἐξελθεῖν | éxcóc τῶν
(C éx τούτων) ἀνδρῶν -- - χωρισθῆναι (cum CE Latt; B ἐξελθεῖν) xol λέγ. a. 6
Tià. (Latini praeter Ven om ὁ Πιλ.). cum BCE Latt .. A χαταλείψας δὲ μόνους

-

218 EVANG. NICODEMI PARS |. A.

τος Ποίῳ λόγῳ. θέλουσιν αὐτὸν ἀποκτεῖναι; λέγουσιν αὐτῷ Z ζῆλον
ἔχουσιν, ὅτι ἐν σαββάτῳ θεραπεύει. λέγοι ὁ Πιλᾶτος Περὶ χα.-
λοῦ ἔργου θέλουσιν αὐτὸν ἀποκτεῖναι; λέγουσιν αὐτῷ Ναί.

CAPUT ΠῚ. |

! Καὶ θυμοῦ πλησθεὶς ὁ Πιλᾶτος ἐξῆλθεν ἔξω τοῦ πραιτω-
οίου καὶ λέγει αὐτοῖς Μάρτυρα ἔχω τὸν ἥλιον ὅτι οὐδεμίαν αἰτίαν
εὑρίσκω ἐν τῷ ἀνθρώπῳ τούτῳ. ἀπεχρίθησαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι χαὶ
εἶπαν τῷ ἡγεμόνι Εἰ μὴ ἦν οὗτος καχοποιός, οὐκ ἄν σοι παρε-
δώχαμεν αὐτόν. εἶπεν δὲ ὁ Πιλᾶτος Λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ
κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν χρίνατε αὐτόν. εἶπαν οἱ ᾿Ιουδαῦοι τῷ Πι-
λάτῳ Ἡμῖν oux ἔξεστιν ἀποκτεῖναι οὐδένα. εἶπεν ὁ Πιλᾶτος
Ὑμῖν εἶπεν ὁ θεὸς μὴ ἀποκτεῖναι, ἀλλ᾽ ἐμοί:

2 Καὶ εἰσῆλθεν πάλιν εἰς τὸ , πραιτώριον δ Πιλᾶτος xai
ἐφώνησεν τὸν ᾿Γησοῦν xav ἰδίαν xal εἶπεν αὐτῷ Σὺ εἶ ὁ βασι-
λεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων ; ἀπεχρίθη ὁ Ἰησοῦς τῷ Πιλάτῳ 'Ao ἑαυτοῦ

τοὺς δώδεχα τοὺς εἰπόντας μὴ γεγεννῆσθαι τὸν Ἰησοῦν ἐκ πορνείας, καὶ διαστή-
σας τὸν Ἰησοῦν ἀπ’ αὐτῶν λέγει αὐτοῖς | Ποίῳ (A praem Εϊπατέ μοι) λόγ. 3€-
λουσιν (Α ϑέλωσιν) aut. ἄποχτ. cam (A)CE Latt .. B Περὶ ποίον ἔργον βούλον-
ται αὐτ. ἀποχτ. | λέγουσιν αὐτῷ cum CE, item Latt .. ΑΒ λέγουσιν (4 add οἱ
δεχαδύο) τῷ Πιλάτῳ I Ζῆλον (ἃ add μέγαν) ἔχονσιν .. B om | ὅτι ἐν σαββ.
ϑεραπεύει .. Α add τοὺς προσερχομένους αὐτῷ | λέγει (B add αὐτοῖς) ὁ 1{ὲλ. |
Περὶ καλοῦ (cum BG Lett; E add οὖν) ἔργου... À Διὰ χαλὸν ἔργον | ϑέλουσιν
αὐτὸν (B add λοιπὸν) ἀποκτεῖναι (Α ἀπ. ajc.); λέγουσιν (ita E Eins Fabr; B
praem χαί, A oi δέ) αὐτῷ (A om) Ναί (ἃ add διὰ καλόν) .. C haec male om;
Ven om λέγουσιν αὖτ. Ναί.

HI, f. Καὶ ϑυμοῦ cum BC .. A θυμοῦ δέ.. E Ven Τότε ϑυμοῦ».. Eins
Θυμοῦ | λέγει αὐτοῖς cum BCE Ven Eins .. A Fabr λέγ. τοῖς ᾿Ιονδαίοις | B
οὔτε μίαν | τούτῳ .. ἃ add xol τί βούλεσϑε αὐτὸν ἀποχτανϑῆναι | xoi εἶπαν
(ita B; C x. εἶπον; A Ven Fabr (non Eins] plane om) τῷ ἡγεμόνι (cum AC
Bins Yen; B Fabr tà Πιλάτῳ) .. E om | B παρεδώχ. σοι αὖτ. | εἶπεν δέ cum
ACE .. B Latt εἶπεν δὲ αὐτοῖς | B om ὑμεῖς xol χατὰ -- -- χρίν. αὐτόν |. εἶπαν
(ita BC) οἱ ᾿Ιονδ. τῷ Πιλάτῳ .. A λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι (etiam Veu om τ. 110.)
| Ἧμδ (A post ἕξεστ.) ovx ἔξεστιν (C ἔστιν) |. εἶπεν ὁ IIO. (ita B; Ven dicit
illis Pilatus; C εἶπ. δὲ ὁ IIO. πρὸς τοὺς ᾿Ιονδαίους, Eins dicit Pl. Iudaeis) Ὑμῖν
(C Οὐχ ὑμῖν) εἶπ. ὁ 3c. μὴ (€ τοῦ) dr., ἀλλ᾽ ἐμοί cam BCE Latt .. A om

2. Καὶ εἰσῆλθεν (ita AB Febr; € Ven Eins εἰσελθών) πάλιν (C post πραι-
τώριον, À om) εἷς τὸ rp. d IIO. xai (C Ven Eins om) ἐφώνησεν (ita AC; B
ἐχάλεσεν) τ. I. xav' (B καϑ ἰδ. x. εἶπ. αὐτῷ .. E xol ἀναστὰς ἀπὸ τοῦ βήμάτος
εἰσῆλθεν. εἷς τὸ xg. παραλαβὼγ xal τὸν 'Inco)v* xal λαβὼν αὐτὸν κατ᾽ ἰδ. εἶπεν
αὐτῷ | ὁ βασιλεύς οὐπι ΑΒΕ .. C om ó ἀκεχρίϑη ὁ Inc. τῷ 1IO. cum CE Ven,
etiam Eins Fabr ; item B additis his xal Aye: αὐτῷ... Α ἀπεχρ. αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς | Ao.

sivs GESTA PIJLATI. Α. ΕΝ 219

σὺ τοῦτο λαλεῖς, ἢ ἄλλοι σοι εἶπον περὶ ἐμοῦ; ἀπεχρίθη ὁ Πι-

λᾶτος πρὸς τὸν Ἰησοῦν Μήτι xao ᾿Ιουδαῖός εἶμι: τὸ ἔθνος τὸ
σὸν χαὶ οἱ ἀρχωερεῖς παρέδωχάν σε ἐμοί τί ἐποίησας: ἀπεκρίθη
Ἰησοῦς 'H βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου" εἰ
γὰρ ἐκ τοῦ κόσρου τούτου ἦν ἡ βασιλεία ἡ ἐμή. ob ὑπηρέται
ἂν οἱ ἐμοὶ ἠγωνίζοντο ἵνα μὴ παραδοθῶ τοῖς ᾿Ιουδαίοις ᾿ νυνὲ δὲ
ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐντεῦθεν. εἶπεν αὐτῷ ὃ Πιλᾶτος
Οὐκοῦν βασιλεὺς εἶ σύ; ἀπεχρίθη. αὐτῷ ὁ ᾿᾿ησοῦς ZU λέγεις,
ὅτι βασιλεύς εἶμι ἐγώ᾽ εἰς τοῦτο γὰρ γεγέννημαι καὶ ἐλήλυθα
ἦα πᾶς ὁ ὧν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀχούσῃ βου τῆς φωνῆς. λέγει
αὐτῷ ὁ Πιλᾶτος Τί ἐστιν ἀλήθεια; λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς ᾿Αλή-
(uu ἐξ οὐρανοῦ. λέγει ὁ Πιλᾶτος ᾿Επὶ γῆς ἀλήθεια οὐκ ἔστιν:
λέγει ὁ Ἰησοῦς τῷ Πιλάτῳ "Opdc, οἱ τὴν ἀλήθειαν λέγοντες πῶς
χρίνονται ἀπὸ τῶν ἐχόντων τὴν ἐξουσίαν ἐπὶ γῆς.

ὕλρυτ IV. - '

L Καὶ καταλείπων τὸν ᾿Ιησοῦν ἔσω τοῦ πραιτωρίου ἐξῆλθεν

ἑχυτοῦ cum BCE .. À ᾿Απὸ σεαυτοῦ | σύ cum AB .. C (et ut videtur E) om ᾿
λαλεῖς cum C... A (ante τοῦτο ponit) BE λέγεις | σοι εἶπον cum ACE.
&aciv» σοι ] - ἀπεχρίϑη ὁ Πιλ. mp. τ. Ἰησοῦν cum B (Ven respondit Pil. , Eins
respondens Pil. dizit ad Jesum) .. C ἀπ. ὁ Y. xp. τ᾿ ϑεὸν xoi εἶπεν αὐτῷ .. A
dxzxp. ὁ Πιλ. χαὶ εἶπε.. E λέγει αὐτῷ ὁ Il. | Mv .. E Μή | χἀγώ « cum
BE.. AC ἐγώ | dxexp. "Ino. cum CE .. AB drexp. à 'Inc., et B add. xoi
εἶπεν | εἰ γάρ cum CE .. AB Latt om γάρ | ἡ (C om) fac. τ ἐμή h. 1. cam
BE Latt .. C post εἶ γάρ .. A om | dv οἱ ἐμοί cum AE .. B οἱ ἐμ. dv .. C
om ἄν | νυνὶ (A νῦν) δέ cum ACE Ven Eins Fabr .. B Cors νῦν οὖν εἶπεν
(A Mtt) α. ὁ TIO. cum AB Latt... Ὁ (et E?) praem χαί 1 ἀπεχρίϑη αὐτῷ à
Ἰησοῦς 7. ἡ male om | εἰμὶ ἐγώ εἰς τοῦτο γὰρ γεγένν. xoà ἔχήλυϑα cum. CE
(ftem Ven sum ego. Ego ἐπέπι in hoc etc) .. A εἶμι" ἐγὼ γὰρ εἷς τοῦτο ἐχήλυϑα
xui εἰς τοῦτο γεγένν. .. B (item codd. lat. vel omissis vel additis tlc x. χόσμ.)
εἰμὶ ἐγώ. λέγει ὁ Ἰησοῦς τῷ Πυλάτῳ πάλιν "Eyd εἷς τοῦτο γεγένν. χαὶ εἷς
τοῦτο ἐλήλυϑα εἰς τὸν χύσμον | fw πᾶς cum BCE .. À Latt ἵνα μαρτυρήσω τῇ
ἀληϑείᾳ, Νὰ πᾶς (Latt et [Ven om] omnis - - audit - -)| ἀχούσῃ (8 -ct)
cum AB .. CE ἀχούῃ | B τῆς φων. pov { λέγει αὐτῷ (cum BCE; A om; Ven
eutem) à Ino. | ἀλήϑεια : ita etiam A absque erticalo | λέγει αὐτῷ (Latt om)
ὃ Inc. ᾿Αλήϑ. ἐξ odp. (E add ἐστίν, item Latt). λέγει (E add αὐτῷ) d HU,
"Exi (E add τῆς) γῆς ἀλ. οὐκ ἔστιν cum BE Eins Fabr Cors, similiterqne Ven
. AC om | λέγει ὁ 'L τῷ Πιλ. (A Ven om τῷ Πιλ.) Ὁρᾷς (E"Apa. AE Ven
add ὅτι) οἱ τ. dÀ. λέγ. πῶς (ita B Eins; AE Ven om) χρίν. ἀπὸ (E παρὰ) τ.
ἐχόντ. τ. ἐξ. ἐπὶ (B add τῆς) γῆς (ἀπὸ -- γῆς cum BE Eins Ven; lat. reliquos
vide ad text. iat.; A vero ὑπὸ τῆς τῶν ἀρχόντων ἐξουσίας ἐπὶ τῆς γῆς) cum
ABE Latt .. € om
, YXW,1. Καὶ (Eins om) καταλείπων (B - λειπών) omm BGCE (Eine) .. A Ven
Cors Fabr Καταλυτὼν (relinquens) τοίνυν τὸν Ἴησ. ἔσω τοῦ πραιτ. (ita B;

290 EVANG. NICODEMI PARS 1. Δ.

ὁ Πιλᾶτος πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους xai λέγει αὐτοῖς ᾿Εγὼ οὐδεμίαν
αἰτίαν εὑρίσκω ἐν αὐτῷ. λέγουσιν αὐτῷ οἵ ᾿Ιουδαῖοι Οὗτος εἶπεν
Δύναμαι τὸν ναὸν τοῦτον καταλῦσαι καὶ διὰ τριῶν “ἡμερῶν οἶκο-
δομῆσαι αὐτόν. λέγει ὁ Πιλᾶτος Ποῖον ναόν; λέγουσιν οἱ 'lou-
δαῖοι Ὃν οἰκοδόμησεν ὁ Σολομὼν ἐν τεσσαράκοντα καὶ ἕξ ἔτεσιν,
οὗτος δὲ λέγει λύειν καὶ οἰκοδομεῖν αὐτὸν διὰ τριῶν, ἡμερῶν. λέ-
γεῖ αὐτοῖς ὃ Πιλᾶτος ᾿Αθῷός εἰμι ἀπὸ τοῦ αἥκατος τοῦ ἀνθρώπου
τοῦ δικαίου τούτου ᾿ ὑμεῖς ὄψεσθε. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῦοι Τὸ αἷμα
αὐτοῦ ἐφ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα, ἡμῶν.

2 Προσχαλεσάμενος δὲ ὁ Πιλᾶτος τοὺς πρεσβυτέρους xol
ἱερεῖς xal Λευίτας εἶπεν αὐτοῖς λαθραίως Μὴ οὕτως ποιήσατε"
οὐδὲν γάρ ἐστιν ὃ κατηγορήσατε αὐτοῦ ἄξιον θανάτου" ἡ γὰρ
χατηγορία ὑμῶν περὶ θεραπείας ἐστὶν χαὶ βεβηλώσεως σαββάτου.
λέγουσιν οἱ πρεσβύτερόι xai oL ἱερεῖς καὶ οἱ Λευῖται Κατὰ Καί-

Α ἐν τῷ πραιτωρίῳ, E εἰς τὸ πραιτώριον; Latt inius praetorium , ἐπ praetorium,
in praetorio) ἐξῆλο. ὁ Πιλ. (h. l. B; reliqui varie transpon) cum ΒΑΕ Latt ..
C à IIO. τὸν 'Inc. ἕξω τοῦ πραιτ. ἐξῆλθεν | “ἐν αὐτῷ cum BCE Eius Cors Ven
.. À ἐν τῷ ἀνθρώπῳ τούτῳ .. Fabr in Jesim | λέγουσιν αὐτῷ (A om) οἱ Ἰονδ.
Οὗτος εἶπεν Aóv. τὸν va. t. χαταλ. (ita AB Eins; E Ven Cors Fabr xara. τ.
γα. t.) xol διὰ rp. ἡμερ. (ita AE; B ἐν τρισὶν ἡμέραις) οἰχοδομῆσαι (ita A, B
ἐγεῖραι, item Latt; E οἰκοδομήσω) αὐτόν. λέγει (ita AE; B Latt add αὐτοῖς)
ὁ Πυ. - - λέγουσιν (ita AB; E Latt add αὐτοῖς) οἱ ᾿Ιουδ. cum ABE Latt .. C
om (trausiliendo ab altero λέγουσιν [αὐτῷ] oi "Iovu8. ad alterum) | οἰχοδόμησεν
cum B... AC ὠκοδόμ. | ὁ Zolouv.. A om ὁ | οὗτος δέ cum ACE... B
αὐτός .. Lett εἰ iste, ipse | λέγει... A εἶπε | λύειν (CE χαταλῦσαι; B add
αὐτόν) xol οἰχοδομεῖν (CE - ἦσαι) αὐτὸν διὰ τριῶν ἡμερῶν (Β πάλιν pro avt. ὃ.
tp. ἦμ.): «d haec A add πάλιν λέγει ὁ Πιλᾶτος Καὶ διὰ τοῦτο ϑέλετε᾽ ἀποχταν-
ῆναι αὐτόν; οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ Ναί. | λέγει αὖτ. ὁ Πιλ. cum B Ven .. A
ὁ δὲ Πιλ φησίν... CE πάλιν λέγει ὁ Πιλ. αὐτοῖς, item Eins Fabr οἱ iterum dicit
eis Pil. | 'ASQóc εἶμι... B add χαγώ, Latt ego (Ven ante ἀθῷος habet) | τοῦ
dySpojrou cum BE Eins Fabr... AC Ven om τοῦ δικαίου τούτον .. E Eins
Fabr om x. διχ. | λέγουσιν .. B Eins Fabr add αὐτῷ, non ACE Ven

2. Ilpoox. δέ cum BE Ven.Eins Fabr .. A Kal xpoox. .. C Ilpoox. | A
om ὁ II3. | καὶ (B add τοὺς) ἱερεῖς .. A ἱερεῖς τε | λαϑραίως (B λάϑρα) cum
BCE Latt .. A om | A Νὴ οὕτω ποιεῖτε | οὐδὲν - - ϑβανάτον cum B... CE
οὐδὲν (E οὐδὲ) γὰρ χατηγορεῖτε (E χατηγορήσειτε sic) αὐτὸν (ita C, E ἄξιον)
ανάτου .. Α οὐδεμία γὰρ κατηγορία θανάτου ὑπάρχει ἐν αὐτῷ .. Latt libere |
περὶ ϑεραπείας ἐστὶν (h. l. B; C post σαββ.) xoi βεβηλ. σαββάτον (ita BE; C
σαββάτων) .. À περὶ 3tp. νοσούντων xal περὶ βεβηλώσεως σαββάτον ἐστί | My.
οἱ πρεσβ. (ita B Latt; C add τοῦ λαοῦ) x. οἱ ἱερεῖς xal οἱ (C om) Λευῖται τῷ
Πιλ. com BC Latt .. A λέγουσι τῷ Πιλάτῳ .. E λέγουσιν οἱ Ιουδαῖοι Κατὰ
Καίσαρος ἐάν τις βλασφημήσῃ (B - μήσευ - - λέγει ὁ TIO. "AE. ἐστ. ϑανάτον

avr GESTA-PILATL A. 991 .

σαρὸς ἐάν τις βλασφημήσῃ, ἄξιος θανάτου ἐστὶν ἢ οὖ; λέγει ὁ
Πιλᾶτος Αξιός ἐστιν θανάτου. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι τῷ Πιλάτῳ
Εἰ εἰς Καίσαρα ἐάν τις βλασφημήσῃ, ἄξιός ἐστι θανάτου, οὗτος
δὲ χατὰ τοῦ θεοῦ ἐβλασφήμησεν.

3 ᾿Εχῴλυσε δὲ ὁ ἡγεμὼν ἐξελθεῖν τοὺς ᾿Ιουδάίους ἔξω τοῦ
πραιτωρίου, xai προσχαλεσάμενος τὸν ᾿Ιησοῦν λέγει αὐτῷ Τί
ποιήσω Got; λέγει ὁ ᾿Τησοῦς τῷ Πιλάτῳ 'Qz ἐδόθη σοι. λέγει ὁ
Πιλᾶτος Πῶς ἐδόθη; λέγει ὁ ᾿Ιησοῦς Μωυσῆς καὶ ol προφῆται
προεκήρυξαν περὶ τοῦ θανάτου μου χαὶ τῆς ἀναστάσεως. παρι-
στορήσαντες δὲ οἱ ᾿Ιουδαῖοι καὶ ἀκούσαντες λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ
Τί πλεῖον ἔχεις ἀκοῦσαι τῆς βλασφημίας ταύτης; λέγει ὁ Πι-
λᾶτος τοῖς ᾿Ιουδαίοις Εἰ οὗτος ὁ λόγος βλάσφημός ἐστιν, περὶ
τῆς βλασφημίας λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς χαὶ ἀπαγάγετε εἰς τὴν
συναγωγὴν ὑμῶν, χαὶ κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν χρίνατε αὐτόν.

eum CE Ven .. B a verbis βλασφημήσει, ἄξ. Sav. ἐστίν (sic) transit ad eadem
verba quemadmodum subsequuntur, assentientibus Eins Fabr aliisque, ita ut quae
isterposita sunt, ἢ οὔ usque ad ἄξιός ἐστ. ϑανάτον, omittantur... Α Κατὰ Kalc.
ἐὰν βλασφ. τις, τίνος ἄξιός ἔστιν ; ὁ δὲ λέγει Θανάτον. | Δέγουσιν οἱ Ἰ. τῷ Πι-
λάτῳ .. haec À male om | Εἰ εἰς Καίσαρα --- ἐβλασφήμησεν cum CE; item
prioribus omissis Ven quanio magis hic qui deum blasphemaverit dignus est mori ..
Α Καὶ εἰ Saváxou ἄξιός ἐστιν ὁ xatà Καίσαρος βλασφημήσας, πῶς (sic) οὗτος
oux ἀποχτανθήσεται xatd ϑεοῦ βλασφημήσας .. B cum pluribus Latinis nil nisi
(ride ente) οὗτος δὲ χατὰ ϑεοῦ ἐβλασφήμησεν
3. ᾿Εκέλευσε 86. cum A Eins aliisque . . B xal ἐχέλενσεν .. C Ven τότε
ἐχάλευσεν | C om τοὺς ᾿Ιουδαίους | ἔξω .. B é&x | xal πρόσχαλεσ. (C om) τὸν
"Inc. (C add xa) λέγει αὐτῷ cum (ΟΕ Ven Fabr .. B Eins x. προσχ. t. 'I. ὁ
Πιλᾶτος εἶπεν αὐτῷ... A xol λέγει τῷ Ἰησοῦ | A om τῷ Πιλάτῳ | ὡς (sed CE
ὕτως) ἐδόϑη (C ἐδόσϑω vitiose) cum CE, item Sicut datum (Fabr dicium) est
Eims Ven Fabr .. B οὕτως ἐδόϑη σοι... Α ἐξουσία ἐδόϑη σοι ἐπ᾽ ἐμοί (sic) |
λέγει ὁ Πιλ. Πῶς (B add οὕτως) ἐδόϑη (B add uot) cum A(B), item Eius Fabr
Ven Dicit (ei) Pilatus Quomoda (Ven add sicu!) datum (Fabr dictum) est ., C om
λέγει (A. φησίν, B add αὐτῷ) ὁ Ἰησοῦς | Μωυσῆς: ita AB.. C Μωσῆς |
προεχήρυξαν cum CE Eins Fabr Cors .. AB ἐχήρνξαν, item. Ven annuncigyerunt
| pov xai τῆς dvacx. cum. CE .. AB pov (A om) “αὶ t. dv. jov | παριστορή-
σαντες (cum B παραστορήσαντες, et C περιστωρήσαντες. Α παρατηρήσαντες) δὲ
οἱ (B om) ᾿Ιουδ. xal (B** om) ἀχούσαντες cam BCK .. E ἀχούσαντες δὲ ταῦτα
οἱ "IovBaiot, similiterque Lett | Τί xA. ἔχ. dx. (C add περὶ) τῆς βλ. taut. cum
CE; Ven quid umplius desideras audire blasfemiam . . Fabr Eius quid amplius
(Eins add ab het) vis blasphemiam istius (Eins om?) audire .. Α τί τούτον πλέον
ϑέλεις xol μεῖζον τῆς βλασφημίας ταύτης ἀχοῦσαι.. B τὶ πλέων: καὶ μείζονα.
τούτου ϑέλεις τῆς βλασφ. ἀχοῦσαι ταύτης | τοῖς ᾿Ιονδαΐοις .. A Ven om . , Eins
aliique eis περὶ τῆς βλασφημίας cum BC'.. AE Latt om | ἀπαγάγετε.. B

999 EVANG. NICODEMI PARS I. A.

λέγουσιν οἱ Ἰουδαῖοι τῷ Πιλάτῳ 'O νόμος ἡμῶν περιέχει." Kv-
θρωπος εἷς ἄνθρωπον ἐὰν ἁμαρτήσῃ , ἄξιός ἐστιν λαμβάνειν τεσ-
σαράκοντα παρὰ μίαν ὁ δὲ εἰς θεὸν βλασφημῶν, λιθοβολίᾳ λι-
θοβολεῖσθαι αὐτόν.

᾿ Λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ οἴῳ βού-
'λεσθε τρόπῳ ἀμύνασθε αὐτόν. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι τῷ Πιλάτῳ
Ἡμεῖς βουλόμεθα ἵνα σταυρωθῇ. λέγει ὁ Πιλᾶτος Οὐκ ἔστιν

"ἄξιος σταυρωθῆναι.

5 Περιβλεψάμενος δὲ ὁ «ἡγεμὼν εἰς τοὺς περιεστῶτας ὄχλους
τῶν Ἰουδαίων, θεωρεῖ πολλοὺς δαχρύοντας τῶν ᾿Ιουδαίων xai λέ-
γει Οὐ πᾶν τὸ πλῆθος" βούλεται αὐτὸν ἀποθανεῖν. λέγουσιν οἱ
πρεσβύτεροι τῶν ᾿Ιουδαίων Δυὰ τοῦτο ἤλθαμεν ἅπαν τὸ πλῆθος
ἵνα, ἀποθάνῃ. λέγει ὁ Πιλᾶτος τοῖς ᾿Ιουδαίοις Ἵνα τί ἀποθάνῃ:
λέγουσιν οἵ ᾿Ιουδαῖοι Ὅτι εἶπεν αὐτὸν υἱὸν θεοῦ χαὶ βασιλέα.

CAPUT v.
. ! Νικόδημος δέ τις ἀνὴρ Ἰουδαῖος ἔστη ἔμπροσθεν τοῦ ἡγε-

add αὐτόν Ϊ ἄνθρωπ. εἰς ἄνϑρ. ἐὰν ἁμαρτ. (A ἐὰν dp. ἄνϑρ. εἰς ἄνϑρ.) cum
ACE .. B ἄνϑρ. ἐὰν ἁμάρτῃ | τεσσαρ. παρὰ- μίαν cum AB .. CE παρὰ μίαν
πληγὰς τέσσαρ. (C pg) | ὁ δὲ εἰς ϑεὸν βλασφημῶν λιϑοβολίᾳ (cod. - av) λϑο-
βολ. αὐτόν cum B, similiterque latinus codex habet.. EA ὁ δὲ ε. 3. ἁμαρτήσας
(ἃ ἁμαρτὼν) λιϑοβοληϑήσεται ; «C εἰ δὲ εἰς 3eóv, λιϑοβολείσϑω
4. xoi οἵῳ βούλεσθε τρόπῳ .. B καὶ xatd τὸν νόμον ὑμῶν qj ἐὰν βούλεσϑε
τρόπῳ .. latinus codex εἰ secundum legem vestram | ἀμύνασϑε αὐτόν .. B dy.
αὐτῷ | λέγ. οἱ (B om) Ἴουδ. τῷ IIO. (A om τ. Π|λ.} | λέγει (B add αὐτοῖς)
ἃ Πιλ. | σταυρωθῆναι cum DB; item praemisso τοῦ C .. À ϑανάτου
5. Περιβλεψ. δέ cum C (et E?) Latt .. AB xoi περιβλ. [ ὁ ἡγεμών oum
B Latt.: C ὁ Πιλᾶτος .. A om | εἰς (E om) τ. περίιεστ. ὄχλ. t. Ἰουδ. ϑεωρεῖ
T. ἃ. t. Ἰονδ. cum BCE Latt .. A ϑεωρεῖ ἐκ τῶν περιεστώτων πολλοὺς δαχρύον-
τας | καὶ λέγει cum CE Eins Ven .. AB Cors add αὐτοῖς, Fabr add ad principes
sacerdgjum Iudaeorum | Οὐ (E Μὰ τὸν ἥλιον, οὐ) πᾶν -— αὐτὸν (C om) ἀπο-
ϑανεῖν cum BCE Latt ., A Βούλεσϑε xal ὑμεῖς ἀποχτανϑῆναι αὐτόν; οἱ δὲ εἶπον
Οὐ βουλόμεϑα, ὅτι αἰτίαν οὐχ εὑρίσχομεν | οἱ πρεσβ. τῶν ᾿Ιουδαίων cum CE
Fabr et (addito Pilato) Ven .. AB Eins om τῶν ᾿ἴονδ. sed add τῷ Πιλάτῳ (A
^Ems πρὸς Πιλᾶτον) | A ἤλθομεν πάντες ἵνα | λέγει ὁ IIo. τ. ᾿Ιουδαίοις (x. 'Ious.
cem B Eins Cors; A om; Fabr ad eos) “ἵνα τί (ita B; A Διὰ τί Cua) ἀποθάνῃ
cum ΑΒ Eins Cors Fabr... C Ven om, item E una cum seqq. λέγουσιν οἱ "Ios.
λέγουσιν οἱ (B om) 'IouS. | εἶπεν cum ABC ., E λέγει | αὐτόν cum BC ..
AE ἑαντόν | βασιλέα .. E add εἶναι (Latt post υἱὸν ϑεοῦ add)
V, 1. B om ἀνήρ! ἔστη.. CE ἐστιν |. ἔμπρ. τοῦ ἡγεμόνος cum DE Latt ..

sive GESTA ῬΗΑΤΙ. A. 995

μόνος χαὶ λέγει ᾿Αξιῶ, εὐσεβή, χέλευσόν μοι εἰπεῖν ὀλίγους λό-
ἴους. λέγει ὁ Πιλᾶτος Εἶπέ. λέγει ὁ Νικόδημος ᾿Εγὼ εἶπον
τοῖς πρεσβυτέροις xal τοῖς ἱερεῦσι xal Λευίταις xal παντὶ τῷ
πλήθει τῶν Ιουδαίων ἐν τῇ συναγωγῇ Τί ξητεῖτε μετὰ τοῦ ἀν-
θρώπου τούτου; ὁ ἄνθρωπος οὗτος πολλὰ σημεῖα ποιεῖ καὶ πα-
ράδοξα, ἃ οὐδεὶς ἐπόίησεν οὐδὲ ποιήσει. ἄφετε αὐτὸν xal μὴ
βούλεσϑέ τι πονηρὸν xmv αὐτοῦ εἰ ἐκ θεοῦ ἐστὶν τὰ σημεῖα ἃ
ποιεῖ, σταθήσονται, εἰ δὲ ἐξ ἀνθρώπων, χαταλυθήσονται. χαὶ
γὰρ Μωυσῆς ἀποσταλεὶς παρὰ θεοῦ εἰς Αἴγυπτον ἐποίησεν ση-
μεῖα πολλά, ἃ εἶπεν αὐτῷ ὁ θεὸς ποιῆσαι ἔμπροσθεν Φαραὼ βα-
σιλέως Αἰγύπτου. xal ἦσαν ἐχεῖ ἄνδρες θεράποντες Φαραὼ
᾿Ιαννῆς καὶ Ιαμβρῆς. καὶ ἐποίησαν καὶ αὐτοὶ σημεῖα οὐκ ὀλίγα
ἃ ἐποίει Μωυσῆς, καὶ εἶχον αὐτοὺς: οἱ Αἰγύπτιοι ὡς θεούς, τὸν
Ἰαννῆν χαὶ τὸν ᾿Ιαμβρῆν. χαὶ ἐπειδὴ τὰ σημεῖα ἃ ἐποίησαν
οὐχ ἦσαν éx θεοῦ, ἀπώλοντο xal αὐτοὶ xal οἱ πιστεύοντες

ABC ἕμπρ. τοῦ Πιλάτον | ᾿Αξιῶ cum A (add oc) CE Latt .. BD om εὐσεβή
cum BCD (add ἡγεμών) .. E ut videtur εὐσεβής .. A om | χέλευσόν μοι cum
DE, item À Ca χελεύσῃς μοι... BC χέλενσόν με [ εἰπεῖν .. B λαλῆσαι | 0X-
γους λόγους cum AB Latt; item D ὀλίγον λόγον .. E χαϑαροὺς λόγους, item C
χαϑαροῦ λόγον | λέγει ὁ Πιλ. cum AB Latt .. C etc ὁ IIO. λέγ. | ὁ Nuxó8.
cum ABE .. C (et D?) om ὁ | τοῖς πρεσβ. x. t. Vp. xal (C add τοῖς, non item
AB) Λευίτ. cum AC Latt .. B τοῖς ἱερεῦσιν x. v. πρεσβ, x. Δεν. | παντὶ τῷ
πλήϑει cum A .. BCD πᾶν τὸ (C παντὸς) πλῆϑος μετὰ v. dv2p. τούτον (À
om tout.) .. D ἐχ τοῦ ἄνϑρ. τούτον .. B add τοῦ ϑανατῶσαι αὐτόν (cod. αὐτῶ)
| ὁ &vSp. (D add ydp) οὗτος (homo iste, homo.hic) cum CD Lett .. Α ovt. ὁ
ἄνϑρ. .. B om à dv3p. ποιεῖ (facil, fecit, faciebat) καὶ παράδοξα .. Α παρά-
δοξα ἐποίησεν .. B ποιεῖ παράδοξα ἐν τῷ λαῶ | D ἃ οὐδεὶς ἄλλος | οὐδέ (B
οὔτε, D οὐδέ ποτε) ποιήσει .. À οὐδὲ ποιεῖ | βούλεσθε cum BCE .. AD βου-
AnSüte | τι πονηρὸν (B χαχὸν) xav' αὐτοῦ cum EB .. A χατ᾽. αὐτοῦ πονηρὸν -
γενέσθαι .. C χατ᾽ αὐτοῦ πονηρά | εἶ cum AB Latt .. D εἰ μέν, E xol εἰ, C
εἶ xal | éx Θεοῦ doclv .. D εἰσὶν ἐκ ϑεοῦ | τὰ σημεῖα cum ABD Ven .. CE
ταῦτα τὰ σημ- | σταϑήσονται (D στερεωϑήσ.) et χαταλυϑήσονται cum B (etiam
Fabr esi et stabunt etc) D .. A (sed is om εἰ δὲ ἐξ ἄνδρ. χαταλ.) CE σταϑήσε-
ται et χαταλυϑήσεται | D. ἐξ ἀνϑρώπον | καὶ γάρ cum ABE.. C om yap | Μων-
σῆῇς com AB .. C Μωσῆς | παρὰ (B add τοῦ) ϑεοῦ .. A post εἰς At. ponit |
εἶπεν αὐτῷ (Α Ven om) ὁ ϑεὸς (B ὁ Ἰησοῦς) ποιῆσαι (C om) ἔμπρ. Φ. βασ.
Aly. (A om Aly. una cum seqq. καὶ ἦσαν usque Φαραώ) | apa cum E..
B τοῦ Φ., € τῷ O. | ᾿Ιαμβρῆς .. Latt Mambres | xai (A om) ἐποίησαν cum
ABE .. C χαὶ ἐποίουν | xol αὐτοί... B χαχεῖνοι | οὐχ ὀλίγα .. B πολλά, sed
post Movcvjc add oux ὀλίγα | d ἐποίει cum BC .. E ὅσα ἐποίησε, Α ὡς ἐποίησε
| τὸν (C om) "Iaw. x. τὸν (C om) 'Iapfg. cum BC Vatt .. A (add Φαραώ ad
ϑεούς) KE Eins aliique om | xai ἐπειδὴ - - ἐποίησαν (cum CE; ἐποίουν B) - -
ἐκ ϑεοῦ cum BCE .. A xol ἐν τῷ μὴ εἶναι τὰ σημεῖα ἀπὸ 3c0 | οἱ πι-

-Φὠ

294 EVANG. NICODEM! PARS I. A.

αὐτοῖς. xal νῦν ἄφετε τὸν ἄνθρωπον τοῦτον᾽ οὐ γάρ ἐστιν
ἄξιος θανάτου.

? Λέγουσιν τῷ Νοιοδήμῳ οἱ Ιουδαῖοι Σὺ μαθητὴς αὐτοῦ
ἐγένου καὶ τὸν λόγον ὑπὲρ αὐτοῦ ποιεῖς. λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ
Νικόδημος Μὴ χαὶ ὁ ἡγεμὼν μαθητὴς αὐτοῦ ἐγένετο χαὶ τὸν
λόγον ὑπὲρ αὐτοῦ ποιεῖ; οὐ κατέστησεν αὐτὸν ὁ Καῖσαρ ἐπὶ
τοῦ ἀξιώματος τούτου; ἦσαν δὲ οἱ Ἰουδαῖοι ἐμβριμούμενοι χαὶ
τρίζοντες τοὺς ὀδόντας αὐτῶν κατὰ τοῦ Νυκοδήμου. λέγει πρὸς
αὐτοὺς ὁ Πιλᾶτος Τί τοὺς ὀδόντας τρίζετε κατ᾽ αὐτοῦ ἀλήθειαν
ἀκούσαντες: λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι to Νικοδήμῳ Τὴν ἀλήθειαν
αὐτοῦ λάβῃς xai τὸ μέρος αὐτοῦ. λέγει ὁ Νυκόδημος ᾿Αμὴν
ἀμήν, λάβῳ καθὼς εἴπατε. ,

CaPuT VI.
! Εἷς δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων παραπηδήσας ἠξίου τὸν ἡγεμόνα

στεύοντες cum CE .. AB (Latt qui crediderunt) οἱ πιστεύσαντες τὸν ἄνϑρ. τοῦ-
τὸν .. Α αὐτόν

2. τῷ Nu. οἱ Ἴουδ. cum B Vatt .. AC Eins Ven οἱ Ἰουδ. τῷ Nu. [ἐγέ-
vou cum AB Latt .. E c .. C ποιῇ | A ὑπὲρ éxslvou | λέγει mp. aix. ὁ (B om)
Nue - - ὑπὲρ αὐτοῦ ποιεῖ (Α ποιεῖται) cum ABE Vatt Eins Fabr Ven" .. C
Cors Ven* om | οὐ κατέστησεν - - ἀξιώμ. τούτον (B om coit.) .. A om [ἦσαν
δὲ (B οὖν) οἱ Ἰ. ἐμβριμούμενοι (ita BCE) - - κατὰ τοῦ Νικοδ. cum BGCE pluri-
misque Latinis .. D οἱ δὲ ᾿Ιονδαῖοι ἕτριζον τοὺς ὀδόντας χατὰ τοῦ Nu. .. A Ven
ἦσαν δὲ οἱ ᾿Ιουδ. ἐμβριμώμενοι τῷ Νικοδήμῳ | λέγει (ita ABDE Vatt; C xol
λέγε.) πρὸς αὐτοὺς (D om) ὁ Πιλ. | Τί τ. ὀδόντας... B add ὑμῶν κατ᾽ av-
τοῦ ἀλήθειαν ἀχούσαντες οὐπι E Vatt .. D Ven xara τοῦ (fortasse χατ᾽ αὐτοῦ,
ut est in Ven) τὴν ἀλήϑειαν εἰπόντος... Α xav' αὐτοῦ; ἀλήϑειαν γὰρ λέγει ..
B xat' αὐτοῦ (vide post) .. C χατὰ τοῦ Νιχοδήμον | λέγουσιν (Α ἀπεχρίϑησαν)
οἱ Ἰουδ. τῷ Νικ. cum EA Ven, item omisso τῷ Νιχόδ. (sed vide post) D -.
B ἀκούσαντες δὲ οἱ ᾿Ιουδ. λέγονσιν τῷ Νικοδήμῳ .. C male om [ Τὴν ἀλήϑ,
αὐτοῦ (ita BC Latt; A om; E ταύτην; D Τοῦ Νικοδήμου τὴν ἀλήϑ. αὐτός, pro
quibus scribendum videtur τῷ Νιχοδήμῳ Τὴν ἀἄληϑ. αὐτοῦ) λάβῃς (D λάβοι,
corrige λάβοις; Α σὺ λάβοις post τὸ μέρ. αὐτοῦ) | λέγει ὁ Nux. cum ABD ..
CE om ὁ | ᾿Αμήν bis cum ΒΟ; item ter Vatt Ven .. ADE Eins aliique semel
| λάβω (ita BE; A λάβοιμι; C om) χαϑ. εἴπατε cum ABEC, item Latt .. D
γένοιτο

VI, 1. Εἷς δὲ τῶν Ἰονδ. παραπηδήσας cum E, item B Εἷς τῶν ᾿Ιονδ. ἄλ-
lo; τις παραπ., item C 'Ex δὲ τῶν ᾿Ἰουδ. ἄλλος παραπ... A Ἰ]αρελθὼν δέ τις
éx τῶν Ἰουδ. .. D "Ἕτερος πάλιν ἐκ τῶν 'Iou8. .. Latt ΕΖ ludaeis quidam alius
auiem exsiliens , Alius quidem ludaeus festinanler , Alius autem Iudaeus | festinanter,
Eziens autem quidem alius exsiliens | ἥξίον (B ἀξιοῖ t. ἡγεμ. λόγον (C λέγων)
εἰπεῖν cam ABC .. E εἶπεν ᾿Αξιῶ, ἡγεμών, εἰπεῖν λόγον, item D λέγει Κέλευσόν

sive GESTA ΡΙΓΑΤΙ. Α. 995

λόγον εἰπεῖν. λέγει ὁ ἡγέμών EX τι θέλεις εἰπεῖν. εἶπέ. ὁ δὲ
Ἰουδαῖος ἔφη ᾿Εγὼ τρυάχκοντα ὀκτὼ ἔτη ἐν χλίνῃ κατεκείμην ἐν
ὀδύνῃ πόνων. xal ἐλθόντος τοῦ ᾿[ησοῦ πολλοὶ δαιμονιζόμενοι καὶ
ποικίλαις νόσοις χαταχείμενοι ἐθεραπεύθησαν ὑπ αὐτοῦ. xal
τοες νεανίσχοι χατελεήσαντές με ἐβάστασαν με μετὰ τῆς χλίνης
χαὶ ἀπήγαγόν με πρὸς αὐτόν. χαὶ ἰδών με o Τησοῦς ἐσπλαγχνίσθη
xai λόγον εἶπέν μοι ᾿Αρόν σου τὸν χράββατον xal περιπάτει. χαὶ
ἦρα τὸν κράββατόν μου χαὶ περεπάτησα. λέγουσιν οἱ Ἰουδαῖοι
τῷ Πιλάτῳ ᾿Ερώτησον αὐτὸν ποία ἡμέρα ἦν ὅτε ἐθεραπεύθη. λέγει
ὃ θεραπευθείς "Ev σαββάτῳ. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι Μὴ οὐχ οὕτως
ἐδιδάξαμεν ὅτι ἐν σαββάτῳ θεραπεύει καὶ δαίμονας ἐχβάλλει:

μοι, ἡγεμών, ἔνα λόγ. εἰπεῖν .. similiter Latt variant | λέγει ὁ ἡγεμών .. B χαὶ
λέγει ὁ Πιλᾶτος... Α d προσέταξεν ὁ ἡγεμ. | EU 30... εἰπεῖν, εἶπ: cum AB Eins
Cors Fabr, item omisso εἰπεῖν C Vatb Ven.. D Vat& Εἰπέ | ὁ δὲ ᾿Ιουδ, ἔφη
cum A, similiterque Latt... BC om .. D λέγει ὁ ἡγεμών (2 Videtur Εἰπέ, λέγ.
ὁ ἥγεμ. habere, oiittens seqq. cum BC) | "Eye .. B (item Fabr) add ἐν 'Ie-
ϑουσαλήμ. | τριάχ. (D add xoi) ὀχτὼ ἔτη cum CD .. A ἐν rptax. ὀχτὼ ἕτεσιν,
B ἕτεσιν τριάχ. ὀχτώ | ἐν χλίνῃ (Latt postponuut) χατεχείμην cum AB .. CD
χατάχειμαι ἐν τῇ χλίνῃ | ἐν ὀδύνῃ πόνων .. A xoi ἐν ὀδύνῃ πολλῶν πόνων |
xai ἐλπόντος (ita etiam plares Latt) .. A ἐλϑ. δέ τοῦ ᾿ξησοῦ., B τοῦ χυρίον |
χαταχείμενοι .. A χατεχόμενοι | ἐθεραπ. ὑπ’ (E map) αὐτοῦ cum BE Latt ..
C ἔϑερ. παρόντος αὐτοῦ .. Α ἰάσεως ἔτυχον | νεανίσχοι cum AB Latt .. E μέν
.. € πιστότατοι |. E ἐλεήσαντες ἐβάστασ. με μετὰ τῆς χλ. (A om μς μ. x.
xk) χαὶ ἀπήγ. (E ἐπήγαγ.) με (4 om) xp. avt. cum CEA Vatt Eins Cors .. B
μετὰ τῆς χλίνης μον προσήνεγχάν με αὐτῷ | xol ἰδών μὲ o ᾿Ιησοῦς (A om)
ἐσπλαγχν. (A εὖὐσπλ.) .. D ἰδὼν δὲ ὁ "Ino. xai σπλαγχνισϑεὶς ἐπ᾽ ἐμοί | xo (D
om) λόγον (B λόγῳ, A add μόνον) εἶπέν μοι (μοι cum ABDEs; C om) ἦἾΑρον
com AE Vatt Ven .. BC Eins aliique praem Ἔγειρε, item 1) "Ἔγειρε xol | σον
t. χράββ. cum CDE .. AB τ. χράββ. (B χραββατον, item infra) cov | xol ἦρα
cwm ADE .. B x. ἐπῆρα, C x. ἀτῆρα. Eyaeterea AC similiterque Latt praem
xai παραχρῆμα ἰάϑην, item D καὶ σὺν τῷ λόγῳ αὐτοῦ εὐπέως ἠγέρϑην . . nihil
praem cum BE | χαὶ περιεπάτησα .. D xal ἀπῆλθον ὑγοὴς εἰς τὸν οἶκόν μὸν
δοξάζων τὸν ϑεόν | A om τῷ Π[ιλάτῳ | ᾿Ερώτησον (B '"Excpo.) .. A add οὖν |
ποία ἡμ. ἦν Ott ἔϑερ. cum ABE Eins Cors Fabr.. C Vatt Veu ποίᾳ ἡμέρᾳ
ἔϑερ. | λέγει ὁ ϑεραπενϑείς cum B, item xal ἀποχριϑεὶς ὁ ἰαϑεὶς εἶπε E, simi-
Bterqne Latt (Eins Cors nil nisi Dixit, Ven Dixit autem homo ille, Vatt. Respondet
is qui sanatus [uerat dicens, Fabr Dixit languidus sanatus) ... A λέγει ὁ Πιλᾶτος
τῷ τεϑεραπευμένῳ Ποία ἡμέρα ἦν ὅτε (sic) ἐθεραπεύϑης. ἀπεχρίϑη ὁ ἄνϑρωπος

. € ἐρωτηϑεὶς παρὰ τοῦ ΠΙΙλάτον περὶ τῆς ἡμέρας λέγει | Ἔν σαββάτῳ cum
AC, E Eins alique Τὸ σάββατον, B (similiterque Vatt Ven) Ἔν σαββ. ἐϑερα-
πεύϑην (sed codex -2») | oi Ιουδαῖοι (ita etiam Eins Cors) .. B Vatt Ven Fabr
add τῷ Πιλάτῳ | Μὴ οὐχ οὔτ. ἐδιδάξ. (B add σοι, non item Latt) .. A Οὔχ
εἴπομέν (item dicimus Cers) σοι ϑεραπεύει .. C ἐθεραπεύϑη | δαίμονας cum
CE, item daemones Vatt Ven .. AB Eins aliique δαιμόνια | ἐκβάλλει .. E. ἐλαύνει

Evang. apocr. ed. Tischendorf. 45

—— AURA m ^ 3, m

M

296 EVANG.: NICODRMI PARS I. A.

? Καὶ ἄλλος ᾿Ιουδαῖος παραπηδήσας λέγει ᾿Εγὼ τυφλὸς
ἐγεννήθην, φωνὴν ἤχουον καὶ πρόσωπον oux ἔβλεπον xai παρά-
Yovxog τοῦ Ἰησοῦ ἔκραξα φωνῇ μεγάλῃ ᾿Ελέησόν με, υἱὲ Δαυίδ.
xai ἠλέησέν με καὶ ἐπέθηκεν τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς ὀφθαλ-
μούς μου. x«l ἀνέβλεψα παραχρῆμα. καὶ ἄλλος ᾿Ιουδωῖος πα-
ραπηδήσας εἶπεν Κυρτὸς ἤμην, καὶ ὥρθωσέ με λόγῳ. καὶ ἄλλος
εἶπεν Λεπρὸς ἐγενόμην καὶ ἐθεράπευσέν με λόγῳ.

| CaPuT VII. |
Καὶ γυνή τις ἀπὸ μακρόθεν χράξουσα εἶπεν Αἰμορροοῦσα
ἤμην, καὶ ἡψάμην τοῦ κρασπέδου τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, καὶ
ἐστάχη poo ἡ ῥύσις τοῦ αἴματος ἡ δί ἐτῶν δώδεκα. λέγουσιν
οἱ ᾿Ιουδαῖοι Νόμον ἔχομεν γυναῖκα εἰς μαρτυρίαν μὴ ὑπάγειν.

2. Καὶ ἄλλος eum ΑΒ Latt.. C Καὶ πάλιν ἄλλος, item D Καὶ ἕτερος
πάλιν | D om Ἰονδαῖος | παραπηδήσας λέγει (C. εἶπεν) cum BC Eins aliisque ;
item Α παρελθὼν λέγει... D Vatt Ven. εἶπεν | Ἐγώ .. A (item Latt) om |
ἐγεννήϑτν .. D ἐξῆλθα £x χοιλίας μητρός μου | φωνὴν ἤχονον cum CD Eins
Vatt Ven alüsque, item A sed addit xol μόνην .. E φωνῆς μόνον ἤχονον, B
xal φωνὴν μόνην ἤχονον | xal πρόσωπον cum BCE Fabr Eins.. AD Vatt Ven
Cors πρόσωπ. δέ | xol παράγοντος (B παριόντος) τοῦ Ιησοῦ (AÀ αὐτοῦ) .. E
χαὶ παράγων ὁ ᾿Ιησοῦς | φωνῇ μεγάλῃ (C φωνὴν μεγάλην) .. B add λέγων |
vi£ .. E praem χύριε | xal ἠλέησέν με -- -- x. χ αὐτοῦ (oum AB Eins aliisque ;
C Vatt Ven om) ἐπὶ (B εἰς) xv. ὁ. pov .. D καὶ εὐθέως ἐσπλαγχνίσϑη ἐπ’ ἐμέ,
xai πτύσας ἐποίησε πηλὸν xal ἐπέϑδηκεν ἐπὶ τ΄ ὁ. μὸν | A mapayp. ἀνέβλεψ. |
χαὶ ἄλλος .. D x. ἕτερος | Ιουδαῖος cum AB (praem ἄνϑδρωπος)) E (add ἄν-
ρώπος) Vatt Cors Fabr.. GE Eins Ven om | maeparn$rcac. . AD add εἰς
μέσον | Κυρτὸς jux x. ὥρϑωσε (C ὄρϑωσε, Α- ἀνώρϑωσε, D ἐϑεράπενσςε) p.
A. χαὶ ἄλλος εἶπεν Δεπρ. ἐγενόμην (D. ἐγεννάμην) x. dS, με λόγῳ cum E omni-
busque codd. latinis .. ACD om xal ἄλλος εἶπεν Λεκρὸς -- -- λόγῳ, item B om
Κυρτὸς - - ἄλλ. εἶπεν.

VII. Kat .. A Πρὸς τούταις | γυνή τις cum BD .. A. add ὄνομα Βερνίκη,
C ὀνόματι Βερονίχη, item Latt Veronica nomine | ἀπὸ μαχρόϑεν χράζουσα (À
»ράξασα) .. D ἀπομαχρίζονσα, atque sic pergit xol ὡς μόνον ἥψατο τοῦ xpaané-
δὸν τοῦ ἱματίον αὐτοῦ, εὐθέως ἔστη v ῥύσις τοῦ αἵματος μον: quae corrupta
esse apparet. | εἶπεν... B ἔλεγεν | ἥμην cum BC γαϊδ.. A Vatb Ven Fabr
add ἐν ἔτεσι δεχαδύο | xal ἐστάλη μου ἡ ῥύσ. τ. αἵματ. vj (cod. om) δι᾿ ἐτ.
δώδεχα cum Β.. CA xal εὐθέως (Α παραχρῆμα) ἔστη ἡ ῥύσ. τ. αἷμ. δι᾿ (A
τῶν) ἐτ. δώδ. (Α δεκαδύο ἐτῶν). Item Fabr (et stalim fluxus sanguinis mei sie-
lit) sed om (ut D) δι ér. 898. .. Vatt Ven et statim sana facia sum | λέγουσιν
oum AB Vatt Fabr .. C etc Ven praem τότε | oi ᾿Ιουδαῖοι.. B add τῷ Πι-
λάτω | Νόμον (A Ἡμεῖς νόμον) Éyousv - - μὴ ὑπάγειν cum ABDE Latt .. C
DI waixa εἰς μαρτ. μὴ ὑπάγη...

τονε GESTA PILATI. A. 227

CapPur VIII.

Καὶ ἄλλοι δέ τινες πλῆθος ἀνδρῶν τε xai γυναυκῶν ἔκραζον
λέγοντες Οὗτος ὁ ἄνθρωπος προφήτης ἐστίν, χαὶ τὰ δαιμόνια
αὐτῷ ὑποτάσσονται. λέγει ὁ Πιλᾶτος πρὸς τοὺς εἰπόντας αὐτῷ
ὅτι τὰ δαιμόνια. αὐτῷ ὑποτάσσονται Διὰ τί καὶ οἱ διδάσκαλοι
ὑμῶν οὐχ ὑπετάγησαν αὐτῷ; λέγουσιν τῷ Πιλάτῳ Οὐκ οἴδαμεν.
ἄλλοι δὲ εἶπον ὅτι τὸν Λάζαρον τεθνηκότα ἤγειρεν ἐκ τοῦ μνη-
μείου τετραήμερον. ἔντρομος δὲ γενόμενος ὁ ἡγεμὼν λέγει πρὸς
ἅπαν τὸ πλῆθος τῶν ᾿Ιουδαίων Τί θέλετε ἐκχέειν αἷμα ἀθῷον :

CaPUT ΙΧ.

! Καὶ προσχαλεσάμενός τὸν Νικόδημον xal τοὺς δώδεχα
ἄνδρας τοὺς εἰπόντας ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας λέγει αὐτοῖς
Τί ποιήσω, ὅτι στάσις γίνεται ἐν τῷ λαῷ ; λέγουσιν αὐτῷ ᾿Ημεῖς
οὐχ οἴδαμεν αὐτοὶ ὄψονται. πάλιν ὁ Πιλᾶτος προσχαλεσάμενος
e ^ - ^ 3 , ΑΞ. e , δ᾽ -
ἅπαν τὸ πλῆθος τῶν ᾿Ιουδαίων λέγει Οἴδατε ὅτι συνήθεια ὑμῖν
ἐστὶν κατὰ ἑορτὴν τῶν ἀξύμων ἕνα ἀπολύειν ὑμῖν δέσμιον. ἔχω

VIE. Καὶ (B om) ἄλλοι δέ (ita CE, item B; A om) τινες... D καὶ &e-
ρον | πλῆϑος ἀνδρ. tt (D om) x. vvv. eum BED Ven .. C Vatt om πλῆϑος ..
A Eins Cors ἀπὸ τοῦ πλήϑους ἄνδρες τε xal γυναῖκες | προφήτης ἐστίν... E
δίκαιος ἦν | ὑποτάσσονται oum AB... CE ὑποτάσσεται | λέγει ὁ IIO. mp. τ.
εὐκόντας (E πάντας omisso αὐτῷ sq) a. ὁ. τὰ (cum E; B om) ὃ, α. ὑποτάσσ.
cum BE Eins .. AC om (propter ὁμοιοτέλεντον ?) item plures codd. latini | Διὰ
τί καὶ οἱ - - ὑπετάγησαν (ita B, item [vide infra) A; C ὑποίάσσονται) αὐτῷ;
λέγουσιν - - Ovx οἴδαμεν cum BC .. A xol διὰ τί οἱ διδάσχαλοι ἡμῶν οὐχ ὑπε-
τάγησαν αὐτῷ, ἡμεῖς οὐχ οἴδαμεν. αὐτοὶ ὄψονται .. varie differunt latini ο0-
dices, quos vide ad latinum textum. | ἄλλοι δὲ (A add τινὲς τῶν ᾿Ιουδαίων)
εἶπον (A ἔλεγον) cum BA Latt... C ἄλλος δὲ εἶπε. Praeterea C Latt add τῷ
Πελάτῳ | ὅτι (cum BC Eins Fabr; A Vatt aliique om) τὸν Act. (A Adt. τινα)
τεθνηκότα (Α τεθνεῶτα; C post μνημείου) ἤγ. ἐκ x. μνημ. (A ἐκ νεχρῶν) te-
τραήμερον (bh. 1. A; C post Δάζαρ.; Lett ante éx t. μνημ.; B om) | ὁ ἡγεμών
..A ὁ Πιλᾶτος | ἅπαν... B πᾶν | ϑέλετε cum AC .. B βσύλεσϑε |. ἐχχέειν
cum BC .. Α ἐχχέαι

ΙΧ, 1. αὶ προσχαλεσάμενος cum AC :. Β add ὅ ἡγεμών, item Lett Pi-
letus | τὸν INuxd&. x. v. 8. ἄνδρας (ita B Latt; A om) τοὺς - - £x πορνείας cum
AB Lett .. C om | γίνεται cum BC Latt .. A ἐστίν | ἐν τῷ λαῷ cum-AC
Lett .. B om | πάλιν cum B Lett .. C xai πάλιν... A om | ὁ Πιλ. προσχ. --
λέγει cum-€, similiterque Latt; item ὁ IIO. ente λέγει posito B .. A λέγει ὁ IIo.
καντὶ τῷ πλήϑει τῶν ᾿Ιουδ. | συνήϑεια ὑμῖν (B ἡμῖν) cum BC Eins aliisque ;. A
9m ὑμῶν | κατὰ ἑορτήν cum B€ (Latt per diem) .. Α ἐν τῇ ἑορτῇ | τῶν ἀξύμων

15"

28 EVANG. NICODEMI PARS IH. A.

ἕνα χατάδικον δέσμιον ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ φονέαν λεγόμενον Βα-
ραββᾶν, xal τοῦτον τὸν στήκοντα χατενώπιον ὑμῶν τὸν ᾿[ησοῦν,
εἰς ὃν οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσκω ἐν αὐτῷ. τίνα θέλετε ἀπολύσω
ὑμῖν; οἵ δὲ χράζξουσιν Τὸν Βαραββᾶν. λέγει ὁ Πιλᾶτος Τί οὖν
ποιήσωμεν Ἰησοῦν τὸν λεγόμενον Χριστόν ;; λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι
Σταυρωθήτω. ἕτεροι δὲ ἔλεγον Οὐχ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος ἐὰν
τοῦτον ἀπολύσεις, ὅτι εἶπεν ἑαυτὸν υἱὸν θεοῦ xai βασιλέα " θέ-
Aug οὖν τοῦτον βασιλέα καὶ οὐ Καίσαρα.

2 Θυμωθεὶς δὲ ὁ Πιλᾶτος λέγει πρὸς τοὺς Ἰουδαίους ᾿Αεὶ
στασιαστὸν τὸ ἔθνος ὑμῶν, καὶ τοῖς εὐεργέταις ὑμῶν ἀντυλέγετε.
λέγουσιν οἵ Ἰουδαῖοι Ποίοις εὐεργέταις; λέγει αὐτοῖς “Ο θεὸς
ἡμῶν ἀπὸ δουλείας σχληρᾶς ἐξήγαγεν ὑμᾶς ἐκ γῆς Αἰγύπτου
xa διὰ θαλάσσης ἔσωσεν ὑμᾶς ὡς διὰ ξηρᾶς, xal ἐν τῇ ἐρήμῳ

cum AC Latt .. B oin ἔχω ἕνα χατάδ. δέσμ. -- Οφονέαν λέγοβ. Βαραββᾶν
(cod. Βαραβᾶν) cum C Eins aliisque .. B ἔχω δὲ ἐν τῷ δεσμ. φονέαν τοῦτον
λεγόμ. Βαρραβᾶν (sic).. A ἔχῳ δὲ καταδίκους ἐν τῷ δεσμ., ἐν οἷς χαὶ φονέα
τὸν Βαραβᾶν (sic) | xaX τοῦτον τὸν στήχοντα (ita B; C τούτων ἐστηχότων) χατε-
νώπιον (ita B; C xatd πρόσωπον) ὑμῶν (B ἡμῶν) τὸν Ἴησ. εἰς ὃν (C ἶσον, B à)
οὐδεμίαν (uterque οὔτε μίαν) αἷτ. εὖρ. ἐν αὐτῷ cum ΒΟ, similiterque Fabr ..
Α τοῦτον οὖν τὸν ἱστάμενον ἐνώπιον ὑμῶν ᾿Ιησοῦν βούλομαι ἀπολῦσαι διὰ τὸ μὴ
εὐρίσκέιν με αἰτίαν ἐν αὐτῷ | τίνα 3. d. ὑμῖν cum BC Eins Cors .. A τίνα vol-
νυν SéX. ἀπολύσω (etiam Fabr om ὑμῖν) | ot δὲ χράζονσιν (A λέγονσι) cum AC
.. B χράζουσιν οἱ 'IouBaio .. Latt clamaverunt aulem omnes dicentes | ov Ba-
ραββ. (cod. Bappagav) cum B .. AC om τόν λέγει (cum AB Latt; C xoi λέ-
γεὺ ὁ (ita AB; C om; praeterea BC Latt praem αὐτοῖς, non item A) Πω. |
ποιήσωμον cum B .. AC Latt ποιήσω | λέγουσιν oi ᾿Ιουδ. cum AB .. C om ot
'[ovy8. .. Latt dicunt omnes | ἕτεροι δὲ ἔλεγον cam B .. Α τινὲς δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων
ἀπεχρίϑησαν .. Eins iferum dixerunt ludaei, Fabr iterum clamani dicentes Pilato . .
C ἕτερος δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων ἔλεγε πρὸς τὸν Πιλᾶτον | Οὐχ (ita AB; C Τάχα οὐχ)
εἶ (B ἦν) - - ἐὰν τοῦτ. ἀπολύσεις (ita B Latt; A ἐὰν μὴ σταυρώσῃς αὐτόν; Ὁ
om) | ὅτι εἶπεν - - ϑέλεις οὖν τοῦτον (Eins ni forte vis hanc esse etc) Gao. x. οὐ
Ka(c. cam C, similiterque Latt .. B ὅτι εἶπ. ἑαντὸν τὸν υἱὸν Θεοῦ xol βασιλέα
εἶναι καὶ οὐ Καίσαρα .. Α ἀλλὰ σὺ τάχα τοῦτον ϑέλεις εἶναι βασιλέα, οὐχὶ δὲ
τὸν Καίσαρα, Ceterum Vatt brevissime ubsolvunt IX, 1 ---ΧΙ, 1; item Ven
ΙΧ, 1--- ἡ. Cf. text. lat.

2. Θυμωϑεὶς δέ cun A .. B Θυμοῦ δὲ πλησϑεὶς .. C Χολέσας (sic) δέ! B
xp. t. Ἴονδ. εἶπεν | ᾿Αεὶ crac. cum AB Latt... Ο᾽ Διστασιαστόν | có 83v. (A
γένος) ὑμῶν cum B .. A add xoi κατάρατον, C ἐστί | A πάντοτς ἀντιλέγετε |
“λέγει αὐτοῖς cum B .. C λέγει ὁ Πιλᾶτος, Α ὁ δὲ Πιλᾶτος ἔφη .. Latt dicit eis
Pilatus | 'O ϑεὸς ὑμῶν .. C solus praem ὡς ἀχούω | ἀπό... A ἐκ | ἐξήγαγεν
ὑμᾶς £x y. Aly. xoi δ. 3. ἔσωσεν (B ὁδήγησεν, item Latt) Jp. ὡς 5. ξηρᾶς
cum BC Latt .. Α ἐξήγαγεν ὑμᾶς διὰ ϑαλάσσης ὡς διὰ ξηρᾶς | ἐν τῇ ἐρήμῳ ..

siv& GESTA PILATI. A. - 299

δαυδραψεν ὑμᾶς μάννα xal ὀρτυγομήτραν ἔδωχεν ὑμῖν, xal ἐκ
πέτρας ὕδωρ ἐπότισεν ὑμᾶς, καὶ νόμον ἔδωχεν ὑμῶν“ xol ἐπὶ
τούτοις ὅλοις παρωργίσατε τὸν θεὸν ὑμῶν, xol ἐξητήσατε μό-
σχον χωνευτόν. χαὶ παρωξύνατε τὸν θεὸν ὑμῶν, xol ἐζήτησεν
ἀποκτεῖναι ὑμᾶς" καὶ ἐλιτάνευσεν Μωυσῆς ὑπὲρ ὑμῶν, καὶ οὐκ
ἐθανατώθητε. — xal νῦν χαταγγέῶλετέ μου ὅτι βασιλέα μισῶ.

? ᾿Αναστὰς δὲ ἀπὸ τοῦ βήματος ἐζήτει ἐξελθεῖν. χαὶ χρά-
ζουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι λέγοντες Ἡμεῖς βασιλέα οἴδαμεν τὸν Καίσαρα
καὶ οὐ τὸν ᾿Τησοῦν. χαὶ γὰρ οἱ μάγοι δῶρα προσήνεγκαν αὐτῷ
ὡς βασιλεῖ᾽ xal ἀκούσας o Ἡρώδης παρὰ τῶν μάγων ὅτι βασι-
λεὺς ἐγεννήθη, ἐζήτησεν τοῦ ἀποχτεῖναι αὐτόν. γνοὺς δὲ αὐτοῦ
ὁ πατὴρ Ιωσὴφ παρέλαβεν αὐτὸν χαὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ, xa
ἔφυγον εἰς Αἴγυπτον" xol ἀχούσας Ἡρώδης ἀπώλεσεν τοὺς παῖ-

s τῶν “Ἑβραίων τοὺς γεννηθέντας ἐν Βηθλεέμ. |

C om τῇ | διέϑρεψ. (C ἔϑρεψ.) Up. μάννα eum BC Eatt .. A πεινῶντας τῷ
μάννα BuSpetpe [ xol óprvy. ἔδωχεν ὑμῖν xol ἐκ πέτρας - -- νόμον ἔδ. ὑμῖν cum
C, similiterque Latt .. AB χαὶ ὀρτυγομήτρ. (B add xol νόμον) ἔδωχεν ὑμῖν,
omissis reliquis |. xaX ἐπὶ (Latt ín) voít. ὅλοις (C πᾶσ᾽ παρωργίσ. (C παροργ.)
t. 9. ὑμῶν cum BC Latt .. A ἐν πᾶσι δὲ τούτοις παρώργ, μᾶλλον τ. 9. ὑμῶν [
καὶ ἐξητήσατε μόσχον χωνευτόν. χαὶ παρωξύνατε (cod. xapoE) τὸν ϑεὸν ὑμῶν
cum C Cors Fehr .. AB Eins om | ἐζήτησεν ἀποχτ. ὑμᾶς cam AC .. B ἦ9έ-
λησεν ἀπολέσαι ὑμᾶς | A ὑπὲρ ὑμῶν Μωυσῆς | οὐχ &Savate9uce cum C .. B
οὐχ ἀπεχτάνϑητε... Α οὐχέτι ἀπεϑάνετε | xoi νῦν χαταγγ. cum BC .. A νῦν δὲ
χαταλέγετέ μον | ὅτι βασιλέα μισῶ cum. C Latt .. Β. ὅτι ἄλλον βασιλέα ϑέλω ..
ἃ ὅτι τὸν βασιλέα Ἰησοῦν ζητῶ

3. ᾿Αναστὰς δὲ com AB... C Latt Καὶ ἀναστάς. Praeterea B add ὁ τἶἷγε-
μών, C ὁ [Πιλᾶτος ; sed A Latt neutrum add | ἐζήτει cam A .. BC ἐζήτησεν |
καί .. B add νῦν | χράζουσιν cum B .. C Expatov .. A ἀνέχραξαν φωνήν | λέ-
γοντες cum Α Latt .. C praem τῷ Πιλάτῳ, B idem add | gacu. οἵδ. τὸν (B
om) Kaíc. cum BC Latt .. A τὸν Kaíc. οἵδ. βασιλ. elvat | καὶ οὐ (ita B; € σὺ)
τὸν "Ino. cam BC Latt .. Α οὐχὶ δὲ τοῦτον | ol μάγοι δῶρα πρ. αὐτῷ ὡς βα-
σιλεῖ cum C Latt .. A οἱ μάγ. ἀπὸ ἀνατολῶν δῶρα αὐτῷ ex βασιλεῖ ἤνεγχαν ..
B οἱ μάγ. προσήν. αὐτῷ ἀπὸ ἀνατολών δῶρα ὡς βασιλεῖ | καὶ ἀχούσας ὁ (B om)
Ἡρωώδ. παρὰ τῶν μάγων (x. v. pay. cum C Eins Cors; B Fabr om) ὅτι - - τοῦ
ἀποχτ. αὐτόν cum BC Latt .. A xal ἀπήγγειλαν τῷ Ἡρώδῃ ὅτι β. éy., καὶ ἐζή-
τησεν ὁ Ἡρώϑης ἀποχτεῖναι αὐτόν | αὐτοῦ ὁ πατήρ cum C .. ΑΒ ὁ rat. αὐτοῦ
| παρέλαβεν (B παραλαμβάνει) αὖτ. x. τ. p. αὐτοῦ cum BC Eins Cors .. A παρέ-
λαβε τὴν p. α. Μαριάμ | ἔφνγον cum A Eins Cors .. BC ἔφυγεν (Fabr fugit ín
Aegyptum cum maire sua. Maria) | xoi ἀκούσας Ἡρώδης ἀπώλεσεν cum € .. B
ἀκούσας δὲ Ἡρώδης ὁ βασιλεὺς ἀπέχτεινε.. Α καὶ BU αὐτὸν ἀπώλεσεν Ἡρώ-
δης .. similiter variant Latini | τοὺς παῖδας τῶν “Ἑβραίων (B add ἀπὸ διετοῦς
καὶ χατωτέρω) τοὺς γενν. ἐν Βηϑλ. cum AB Eins Cors .. ὦ τοὺς παῖδ. τοὺς ἐγ

030 EVANG. NICODEMI PARS 1. A.

*'Axóucag δὲ ὁ Πιλᾶτος τοὺς λόγους τούτους ἐφοβήθη.
καὶ χατασιγήσας ὃ Πιλᾶτος τοὺς ὄχλους, ὅτι ἔχραζον, λέγει
αὐτοῖς “Ὥστε οὗτός ἐστιν ὃν ἐζήτει ᾿Ηρώδης: λέγουσιν οἱ Ἰου-
δαῖοι Ναί, οὗτός ἐστιν. καὶ λαβὼν ὕδωρ ὁ Πιλᾶτος ἀπενίψατο
τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἀπέναντι τοῦ ἡλίου λέγων ᾿Αθῷός εἶμι ἀπὸ τοῦ
αἴματος τοῦ δικαίου τούτου ὑμεῖς ὄψεσθε. ^ πάλιν χράζουσιν' ol

ἸΙουδαῖοι ὅτι τὸ αἷμα αὐτοῦ dp ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν.
? Τότε ἐκέλευσεν 6 Πιλᾶτος τὸν βῆλον ἑλκυσθῆναι τοῦ βή-

4, 'τοὺς λόγους τούτους cum AC Latt... B add παρὰ τῶν Ἰουδαίων | ἐφο-
βήϑη. xol χατασιγήσας ὁ Πιλ. τοὺς ὄχλ., ὅτι ἔχραζον (cod. ἔχραζαν), λέγει
αὐτοῖς cum B, item Latt (et silentio facto ἐπ populo qui clamabant (ita Eins; Cors
clamabat] dixit eis [ita Cors; Eins dizit Pilatus]) .. A ἐφοβήϑη, xal χατασείσας
τῇ χειρὶ λέγει τοὺς ὄχλους σιγᾶν .. C λοιπὸν (cod. λιπὸν) ὅτι Éxpatov, λέγει |
“Ὥστε (Ergo) οὗτός ἐστιν cum C Bins, item omisso Ὥστε B Cors .. Α πυνϑα-
νόμενος ἐὶ οὗτός ἐστιν | ἐζήτει Ἡρῴδης cum BC Eins Cors .. A (Fabr) add
droxtetvat | λέγουσιν οἱ ᾿Ιονδαῖοι cum BC (Fabr) .. A Eins Cors λέγ. αὐτῷ |
Nati (Lett om) οὗτός ἐστ. cum BG Latt .. A om οὗτ. ἐστ. | xol λαβών cum
AB (Latt accipiens autem) .. C τότε λαβών | A om ὁ Πιλᾶτος et αὐτοῦ | ἀπέ-
γαντὶ τοῦ ἡλίον cum BC .. A Latt ἀπέν. τοῦ ὄχλου [τοῦ Buc τούτου cum AB
Lett .. C τούτον τοῦ δι: | πάλιν χράζουσιν cum B .. C χαὶ πάλ. xp... À
χράζουσιν .. Latt δὲ responderunt | ὅτι cum C .. AB om

6. Τότε cum AC Latt .. B Καί | τὸν βῆλον (C τὸν βίβλον) &x. τοῦ (C
ἐπὶ τοῦ) (jp. cum A, item C; porro B &Ax. τὸ βῆλον ἐπὶ τοῦ βήματος. Δο-
cedit Ven velum solvi .. Eins (similiterque Cors) adduci illum ante tribunal; Fabr
adduci lesum ante se. Quam ad lectionem latinam Muenterus (cf..Staeudlin u.
Trschirner: Archiv für alte und neue Kirchengesch. V. 2. 1822. p. 334.) ipsum
graecum textum conformari voluit; illud enim ξλχυσθῆναι ἐπὶ τοῦ βήματος non
posse nisi de ipso Iesu dictum esse. Nüper eandem amplexus sententiam H of -
mannus (vide supra pag. 140.) locum ita emendandum duxit ut pro βῆλὸν (8l-
βλόν) reponeret βέβηλον, cf. Leben Jesu p. 362. Quae coniectura et facilis ést
pro vocis similitudine nec nihil ab ipsa re commendationis habet. Contra vero
est quod veri est. dissimillimum, h. 1, βέβηλον a Pileto üuncupari in quem mode
dixisset ᾿Αϑῷός εἶμι ἀπὸ τ. αὖμ. τοῦ δικαίον τούτον. Nec apte provocatur ad
illam σαββάτων βεβήλωσιν quae in [udaeorum δοοσπδαιΐοπο erat, quum in Pilati
sententia eius rei nulla prorsus sit habita ratio. Porro contra est quod subse-
quitur statim τῷ ᾿Ιησοῦ vel xarà τοῦ ᾿Ιησοῦ; praecedente enim τὸν βέβηλον le-
gendum esset αὐτῷ vel xat' αὐτοῦ; Denique ea quae sequuntur, xal ἐξῆλθεν
ὁ ᾿Τησοῦς ἐκ τοῦ πραιτωρίου, ad lectionem illam ex qua Jesus iam ad tribunal
extra praetorium positum tractus dicitur, non satis conveniunt. Quae quum ita
sint, lectio in textum nostrum recepta non temere deserenda videtur. Henc ad
explicandam duo inprimis loci faciunt, iam a Thilone illi quidem adscripti. ΑἹ
ter est Basilii M. in epistola 79. s. 123. ad Euststhium Sebastiae episco. (ed.
Bened. p. 340 sq.) εἰ γὰρ οἱ τοῦ xócuov τούτον ἄργοντες ὅταν τινὰ τῶν χαχούρ-
γῶν ϑανάτῳ χαταδιχάζειν μέλλωσιν, ἐφέλχονται τὰ παραπετάσματα, καλοῦσι δὲ
τοὺς ἐμπειροτάτους πρὸς τὴν ὑπὲρ τῶν 'προχειμένων σχέψιν - -᾿ Alter Chryse-

siva GESTA PILATI. A. 23t

ματος οὗ ἐχαθέζετο, xoi λέγει τῷ "Incoó Τὸ ἔϑνος τὸ σὸν χατή-
λεγξέ σε ὡς βασιλέα διὰ τοῦτο ἀπεφηνάμην πρῶτον φραγελ-
λοῦσθαί σε διὰ τὸν θεσμὸν τῶν εὐσεβῶν βασιλέων, xal τότε
ἀναρτᾶσθαι ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἐν τῷ κήπῳ ὅπου ἐπιάσθης"
Δυσμᾶς καὶ Γέστας οἱ δύο χαχοὔργοι συσταυρωθήτωσαν cot.

CapuT X.

! Καὶ ἐξῆλθεν ὁ Ἰησοῦς ἐκ τοῦ πραιτωρίου, xai οἱ δύο
χαχοὔργοι σὺν αὐτῷ. xal ὅτε ἀπῆλθαν ἐπὶ τὸν τόπον, ἐξέδυσαν
αὐτὸν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ xal περιίξωσαν αὐτὸν λέντιον, χαὶ στέ-
φανον ἐξ ἀκανθῶν περιόθηχαν αὐτῷ περὶ τὴν κεφαλήν. χαὶ

stomi est in Matth. cap. XVII. homil. LVI. (pag. 360. ed. Savil.) χαϑάπερ γὰρ
ἐκὶ τοῦς δικασταῖς ὅταν δημοσίᾳ χρίνωσι, τὰ παραπετάσματα συνελχύσαντες ol
παρεστῶτες πᾶσιν αὐτοὺς δεικνύουσιν - -’ De ipsa voce βῆλος cf. Cangii glos-
sarium sub QéAow, βῆλον. | οὗ ἐκαθέζετο cum AB .. C οὗ ἐκαϑίζετο [ λέγει τῷ
Ἰησοῦ cum B Ven .. A ἀπεφήνατο λέγων τῷ ᾿Ιησοῦ, C οὕτως ἀπεφήνατο χατὰ
τοῦ [ησοῦ, Eins aliique ef proseculus est his verbis dicens senlentiam Pilatus adversus
lsum. Praeterea C solus addit ἀπόφασις Πιλάτου, id quod ex margine in textgm
transisse videtur. | χατήλεγξέ σε ὡς βασιλέα cum A Latt... B κατήγγειλάν σον ὡς
βασιλεῖ... C χατέκεξάν σε ὡς βασιλεῖ (sic) | δυὰ τοῦτο. cum AB Latt .. C χαὶ ἃ.
t. | ἀπεφηνάμην cnm AB .. C corrupte ἀφυνάμην. Ργαείοτεα B add xard σοῦ |
φραγελλοῦσϑ. (A φραγγελοῦσϑ., B φραγελοῦσϑ.) σε cum AB Latt .. C om oc |
διὰ tdv 9. v. εὐσεβ. fac. cum B... C διὰ τῶν ϑεσμῶν τῶν ἀσεβῶν Qacu... A διὰ
τὸν “εσμὸν τὸν βασιλιχόν... Latt propier statuta priorum (ita Eins Fabr; Ven Cors
om) principum (Veu imperatorum) | xal τότε cum BC .. A ἔπειτα | ἀναρτᾶσθαι
com AB (B add σε)... C ἀρτᾶσϑαι (isque αὐτόν addit) | ἐπὶ τοῦ cum ΒΩ... A
om τοῦ | ἐν τῷ cum BC.. A ἐπὶ τῷ | ἐπιάσϑης cum AB.. C ἐπιάσθη. Ex La-
tinis Pabr sic: ei ín cruce suspendi. in eo loco ubi lentus es; Eins Cors deinde prae-
etpit alievari eum (Cors eum elevari) ἐπ crucem (Cors ín cruce) in eo loco ubi (Core
quo) tentus est; Ven ni] nisi et tune crucifigi in cruce | xol Δυσμᾶς xol Γέστας
(ita ex B et Latt; Α Zréyac) οἱ δύο xaxoupyot συσταυρωϑήτωσαν oot cum A ..
C xal δύο xaxoüpyot σὺν αὐτῷ ; item B additis his ὁ εἷς λεγόμενος Δυσμᾶς xal
d ἕτερος Γεστάς, (hoc accenta). Eins Cors Fabr εἰ duo maligni (Cors Fabr duos
malignos) cum 60 (Fabr tecum), quorum nomina sunt haec Dismas (Dimas , Dymas)
εἰ Gestas. Horpm vero nihil habet Ven, nisi quod seqq. Kol ἐξῆλθεν — σὺν
αὐτῷ sic reddit: et flageliaium iradidil Iudaeis Iesum ad. crucifigendum , εἰ duos
latrones cum ipso: unus nomine Dismas et alius nomine Gesias.

X, 1. Καὶ ἐξῆλθεν - - σὺν αὐτῷ cum B Eins Fabr; item A xal iis. ὁ
"Ino: xal οἱ δύο λῃσταὶ ἀπὸ τοῦ πραιτωρίον . .. C xoi εὐθὺς ἐξήγαγον τὸν ᾿Γησοῦν
dx) τοῦ πραιτωρίον ἅμα τῶν δύο χαχούργων | ἀπῆλθαν cum AB .. C ἦλθον |
ἐπὶ τὸν (B τοῦ) “τόπον (B - πον). . A add τοῦ χρανίου, similiter Eins Fabr |
ἐξέδυσαν cum.AB Latt .. C.add οἱ στρατιῶται | αὐτόν cum A Latt .. C τὸν
Ἰησοῦν .. B om | τὰ ἱμάτια αὐτοῦ: A add xal Supcolooqto αὐτά (vide infra)
| λέντιον cum B. .. AC λεντίῳ | περιέϑηχαν αὐτῷ περὶ v. xsp. cum B .. Α ἐπέ-

- -“.-- ----

--

p

939 EVANG. NIOODEMI PARS i. A.

ἐσταύρωσαν αὐτόν ἅμα δὲ καὶ τοὺς δύο χαχούργους ἐχρέμα-
σαν σὺν αὐτῷ. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἔλεγεν Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς οὐ
γὰρ οἴδασιν τί ποιοῦσιν. χαὶ διεμερίσαντο τὰ ἱμάτια αὐτοῦ οἱ
στρατιῶται. καὶ ὕστατο ὁ λαὸς θεωρῶν αὐτόν. xol ἐξεμυκχτή-
ριζον αὐτὸν ol ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ἄρχοντες σὺν αὐτοῖς λέγοντες
λλλους ἔσωσεν, σωσάτω ἑἕαυτόν᾽ εἰ υἱός ἐστι) τοῦ θεοῦ οὗτος,
χαταβάτω ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. ἐνέπαιζον δὲ αὐτῷ ol. στρατιῶται
προσερχόμενοι xaX ὄξος μετὰ χολῆς προσφέροντες αὐτῷ, καὶ ἔλε-
γον Σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων, σῶσον σεαυτόν.
᾿Εκέλευσεν δὲ ὁ Πιλᾶτος μετὰ τὴν ἀπόφασιν εἰς τίτλον
ἐπιγραφῆναι τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γράμμασιν ξλληνυκοῖς ῥωμαϊκοῖς
xal ἑβραϊκοῖς, καθὼς εἶπαν οἵ ᾿Ιουδαῖοι ὅτι βασιλεύς ἐστιν τῶν
Ιουδαίων. |
? El; δὲ τῶν χρεμασθέντων χαχούργων ἔφη αὐτῷ λέγων
Εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτὸν xal ἡμᾶς. αἀποχριθεὶς δὲ

"mew ἐπὶ τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ... C περιέϑηχαν αὐτοῦ τῇ χεφαλῇ | καὶ ἐσταύ-
ρωσαν αὐτόν cum C... AB Latt om ἅμα δὲ καὶ τοὺς δύο καχούργ. ἐκρέμασαν
σὺν αὐτῷ cum € .. AB ὁμοίως δὲ (B om) καὶ τ. 8. xax. ἐκρέμασαν (B σὸν
αὐτῷ pro ἐχρέμ.) Δυσμᾶν (B τὸν μὲν ἔνα) ἐκ δεξιῶν xal Zeéyoay (B. τὸν δὲ ἔτε-
ρον) ἐξ εὐωνύμων. Similiter Latini, | Πάτερ cum AB Latt .. Com | B ἄφες
αὐτούς | καὶ διεμερίσαντο τ. i. a. ol Grp. cum BC Ven (Eius aliique om αἱ
στρατ., sed Fabr Cors add super vestem eius millentes soriem) . . A om | xe
ἴστατο (cum B, C στήχεῦ ὃ λα. Step. αὐτόν (C om avt.) cum BC, item Latt
(εἰ steterunt. populi ; Ven et ibat populus expectans) .. A om | οἱ ἄρχιερ. xal οἱ
ἄρχοντες σὺν αὐτοῖς cum B .. C οἱ ἄρχιερ. xol ol πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ .. Α οἱ
ἱερεῖς xol οἱ ἀργισυνάγωγοι .. similiter variant Latini | σωσάτω tavtóv cum B
Latt .. AC xa ξαντὸν οὐ δύναται σῶσαι (utrumque coniungit Veu) εἰ υἱός - -
ἀπὸ t. σταυροῦ cum B (similiter Latt) .. AC εἰ υἱός ἐστι τοῦ 3eo0. (C εἰ νὶ.
S&o0 εἶ apud Birchium, εἰ vL εἶ τοῦ 9. apud TThil.), καταβάτω νῦν ἀπὸ t. στ.
xai πιστεύσομεν (C - σωμεν)ὴ εἰς αὐτόν | ot στρατιῶται cum B Latt .. AG καὶ
ol στρ. | ὄξος μετὰ χολῆς cum AC Eins Cors Fabr .. B Ven nm μετὰ χολῆς |
Σὺ εἴ cum B .. AC Latt El σὺ εἶ | ὁ βασιλεύς cum B Latt... AC praem ὁ
Χριστός | σῶσον atavtóv (B - τῷ) .. B add χαταβάτω ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. Prae-
terea Β et Latt add xal λαβὼν Aoyylvoc (hoc acceuta) ὁ στρατιώτης λόγχην
ἔννξεν αὐτοῦ τὴν πλευράν, xal ἐξῆλθεν αἷμα xal ὕδωρ.
᾿Εχέλευσεν 86 .. B τέτε ἐκέλευσεν | εἰς τίτλον ἐπιγραφῆναι (Α γραφῆναι)
τὴν a. a. cum A (sic) B... C xal τίτλον ἐπιγραφῆναι τὴν a. a. [ DX. oup.
καὶ δβραῦς. cum B, item Latt (Ven Eins Cors hebraicis (Cors e£) graecis et la-
tinis; Fabr hebr. et lat. et gr.) .. A by. xol ῥωμ. .. C nil nisi ἐλληνικοῖς |
"de εἶπαν (A εἶπον) - - τῶν Ἰονδ. cum AB, similiterque Lett .. C om
2. Εἷς δέ cum ΑΒ... C add τις | B τῶν συγχρεμασϑέντων αὐτῷ xaxoup-
C Latt add ὀνόματι Γεστᾶς [ ἔφη αὐτῷ λέγων cum B .. A ἔλεγεν αὐτῷ

sive GESTA PILATI. A. 933
Δυσρμᾶς ἐπετίμα αὐτῷ λέγων Οὐδὲν φοβῇ σὺ τὸν θεόν, ὅτι ἐν
τῷ αὐτῷ χρίματι εἶ; καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως ἄξια γὰρ ὧν ἐκρά-
ξαρμεν ἀπολαμβάνομεν" οὗτος δὲ οὐδὲν χαχὸν ἐποίησεν. καὶ

ἔλεγεν τῷ Ῥησοῦ Ννήσθητί βου, xp, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. &-

πᾶν δὲ αὐτῷ ὃ ᾿[ησοῦς ᾿Αμμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι σήμερον μετ᾽
ἐμοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ εἶ.

CaPvT ΧΙ.

Ἣν δὲ ὡσεὶ ὥρα ἕκτη καὶ σκότος ἐγένετο ἐπὶ τὴν γὴν
ϑως ὅρα: ἐνάτης, τοῦ ἡλίου σχοτισθέντος, xol ἐσχίσθη τὸ xaca-
πότασμα τοῦ ναοῦ μέσον. καὶ φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὃ ὃ Ἰησοῦς
εἶπεν Πατήρ, βαδδαχ ἐφχὶδ ῥουξλ, 9 ἑρμηνεύεται Εἰς χεῖρας
σου παρατὥημι τὸ πνεῦμα μου. χαὶ τοῦτο εἰπὼν παρέδωχε τὸ
πνεῦμα. ἰδὼν δὲ ὁ ἑκατόνταρχος τὸ γενόμενον ἐδόξασεν τὸν θεὸν
λέγων ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος ἦν. xal πᾶντες οἱ παρα-

(Kins Ven dizit ei) .. C ἔφη πρὸς τὸν ᾿[ησοῦν (item Fabr) | Δυσμᾶς cum A
Eins Cors .. C (Ven Fabr) ὁ ἕτερος Δημᾶς .. B d ἕτερος [ ἐπετίμα cum ΑΒ.
€ ἐπετίμησεν | Οὐδέν cum A'C .. BA'* Latt οὐδέ | B φοβεῖ | B ἐν αὐτῷ τῷ
χρίμ. (Ven ín ipso crimine) | εξ... Α ἐσμέν | χαχὸν ἐποίησεν cum C .. ΑΒ
ἄτοπον ἔπραξεν | xol ἔλεγεν (A add Δυσμᾶς) τῷ ᾿Ιησοῦ (Ven nil nisi et dixit)
cam € Cors (A Ven) .. B xai εἶπεν ὁ ἐπιτιμήσας τὸν ἕτερον αὐτοῦ .. Fabr εἰ
post haec suspirans dix. ad. Iesum; Eins et posiquum conturbavit socium suum dicit
ἔνα | ἐν τῇ Bao. σὸν cum A Eins.. BC Fabr Cors Ven praem ὅταν ἔλθῃς |
εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ Ιησοῦς cum BC Latt.. A ὁ δὲ Ἰησοῦς | ᾿Αμὴν ἀμήν com
AB .. C Latt 'Apyjv | λέγω cot cum AB Lett .. C add Δημᾷ | ὅτι cum B
Fabr Veu.. AC Eins Cors om | ἐν τῷ παραδ. εἶ cum B .. AC Latt ἔσῃ ἐν
T. παραδ. v

XI, 1. dod ὥρα cum AB .. C ὡς doa ἐπὶ τὴν (ita C; A ἐπὶ πᾶσαν
τήν, B ἐφ᾽ ὅλην- τήν, item Latt super universam terram) Ὑῆν h.l. cum AC
Lett .. B post ἐγνάτης habet | ἐνάτης: ità A; B ἐννάτης; € 3 | τοῦ ναοῦ ..
C om τοῦ | μέσον cum B Ven Vatt; item A additis ἀπὸ ἄνωθεν ἕως χάτω ..
C Eins Cors Fabr «i; δύο (haec om Fabr) dr? ἄνωθεν ἕως χάτω | φωνῇ μεγάλῃ
(B -vàv -λην) ὁ ᾿Ιησοῦς cum BC .. A ὁ "Inc. q. guty. ] Πατήρ cum B.. AC
πάτερ (scribitur ut solet πὲρ) | βαδδὰχ (ita C; B gapayay) ἐφχὶδ (C ἐϑχίδ,
B ἐφεχέδ) ῥονέλ (ta B, C δοήλ) (cf. Ps. 80, 6. ^r" '"rpow T3].
ὃ ἑρμηνεύεται Εἷς χεῖράς (ita B; C χεῖρά) σου παρατίϑημε (ita C; B παραϑή-
copa) τὸ Tw. μ. cum BC, similiterque Ven .. A εἰς χεῖράς σον παρατίϑημι τὸ
προ μο (item Eins aliique sed praem Hely Hely etc, cf. ad text. lat.) | τοῦτο
cum AC .. B Lett ταῦτα παρέδωχε τὸ πνεῦμα cum C... A ἐξέπνευσεν .. B
ἐχοιμήϑη .. Latt emisit spiriium , Cors exspiravit | ἰδὼν δέ cum-AC Latt .. B
xai ἰδών τὸ γενόμενον cum AC Latt .. B om | ὅτι cum ΒΟ... A ὄντως ] ὁ
ἄνορωπος .. B om ᾧ | ἦν com AB Latt .. C ἐστιν | παραγενόμενοι (B - νάμε-

234 EVANG. NICODEMI PARS 1. A.

γενόμενοι ὄχλοι ἐπὶ τὴν θεωρίαν ταύτην, θεωροῦντες τὰ γενόμενα,
τύπτοντες ἑαυτῶν τὰ στήθη ὑπέστρεφον.

* *O δὲ ἑκατόνταρχος ἀνήνεγκεν τῷ ἡγεμόνι τὰ γενόμενα.
ἀχούσας δὲ ὁ ἡγεμὼν καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔλυπήθησαν σφόδρα,
χαὶ οὐκ ἔφαγον οὐδὲ ἔπιον ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ. μεταπερμψά-
μενος δὲ ὁ Πιλᾶτος τοὺς Ἰουδαίους εἶπεν αὐτοῖς ᾿Εθεωρήσατε τὰ
γενόμενα : οἱ δὲ λέγουσιν "κλειψις ἡλίου γέγονεν κατὰ τὸ εἰωθός.

3 Ἑϊστήχεισαν δὲ οἵ γνωστοὶ αὐτοῦ ἀπὸ μαχρόθεν, xai
γυναῖκες ak συνελθοῦσαι, αὐτῷ ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ὁρῶσαι ταῦτα.
ἀνὴρ δέ τις ὄνομα ᾿Ιωσήφ, βουλευτὴς ἀπὸ ᾿Αριμαθαίας πόλεως
ὑπάρχων, προσδεχόμενος καὶ αὐτὸς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ,
οὗτος προσελθὼν τῷ Πιλάτῳ ἠτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ. xal

wx) cum AB .. C παραπορευόμενοι | Α om ὄχλοι | ϑεωροῦντες (A ἱἰδόντες)
cum BA Eins Ven .. C xal ϑεωρ. | tà γενόμενα .. B τὰ γεγεννημένα | ξαντῶν
cum ΑΒ... C αὐτῶν

2. ἀνήνεγχεν cum AC .. B ἀνήγαγεν | τῷ ἡγεμόνι cum AC Latt... B τῷ
Πιλάτῳ | τὰ γενόμενα cum A Eins Cors, item praemisso ἅπαντα C Fabr .. B
om | ὁ ἡγεμών com AC Lett.. B ὁ Πιλᾶτος | xol ἡ γννὴ αὐτοῦ cum ABC
Vatt Ven .. Eins Fabr Cors om | xai ovx Ep. οὐδὲ ἔπ. cum AC Lett (ei non
tanduc. neque biberuni) .. B xol οὔτε ἔφαγ. οὔτε ἔπιον | ἐν (C om) τῇ τἷμ. ἐκ.
cum AC .. B τὴν ἡμέραν ἐχείνην [ μεταπεμψάμ. δὲ ὁ TIO. τοὺς ᾿Ιουδ. εἶπεν
αὐτ. oum Α Eins Cors... B μετεκέμψατο δὲ ὁ llo. πρὸς τοὺς "IouS. xal λέγει
αὐτοῖς .. C xal μετέπεμψεν ὁ Πιλ. τοῖς ᾿Ιονδαίοις x. εἶπ. avv. | ᾿Εϑεωρήσατε..
A Εἴδε (corige Εἴδετε) | τὰ γενόμενα (B -νάμενα) .. A add σημεῖχ | λέ-
γουσιν cum ΑΒ .. C εἶπον αὐτῷ | γέγονεν .. B γεγέννηται |. κατὰ τὸ εἶωϑός :
solus A add haec: Ἔφη αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Μιαρώτατοι, οὕτως εἰς πάντα ἀἄλη-
Seuttt; ἐγὼ οἷδα οὐκ ἄλλατέ ποτε τοῦτο γενόμενον εἰ μὴ ἐν σελήνης γέννᾳ. τὸ
γὰρ πάσχα ὑμῶν τῇ χϑὲς ἡμέρᾳ ἐφάγετε τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ τοῦ μηνός, xal
λέγετε ὅτι ἔκλειψις ἡλίον ἐγένετο.

8. οἱ γνωστοί cum B Vatt Ven .. AC Eins aliique πάντες οἱ yv. | αὐτοῦ
cum B omnibusque Latinis .. AC τῷ (C τοῦ) Ἰησοῦ | A om ἀπό | xol γνναῦκες
cmn AC .. B χαὶ αἱ γνναῦς. | αἱ συνελθοῦσαι αὐτῷ cum A .. BC (Latt) αἱ
συναχολουϑήσασαι (C - δοῦσα) αὐτῷ (C om) | ὁρῶσαι ταῦτα .. B add γενόμενα
| ἀνὴρ δέ τις ὄνομα cum A .. BC Latt xo! (Eins aliiqne om) ἰδοὺ ἀνὴρ (Latt
vir quidam) ὀνόματι ᾿Ιωσήφ | βουλεντὴς ἀπὸ ᾿Αριμαϑαίας πόλεως ὑπάρχων
A .. BC βουλευτὴς (C Λενίτης) ὑπάρχων, ἀνὴρ ἀγαϑὸς xal δίκαιος, οὗτος οὐ
σνγκατέϑετο τῇ βουλῇ καὶ τῇ πράξει αὐτῶν (ita B; C οὗτος οὐχ ἦν sequente
statim τὴν βασιλείαν τοῦ ϑεοῦ, ita ut plura exciderint), ἀπὸ ᾿Αριμαϑείας (ite
codex) πόλεως τῶν ᾿Ιουδαίων. Sümiliterque habent Latini, quamquam satis
variant | προσδεχόμενος xal αὐτὸς τὴν Qac. τοῦ ϑεαοῦ cam B, item Latt ..
Α ὃς xal αὐτὸς προσεδέχετο τὴν Bas. v. 2600 ,. QC (vide ante) nil nisi τὴν β.
t. 3. | B οὗτος προσελθὼν (B προσῆλθεν) τῷ Πελάτῳ (B add xoi) ἡτήσατο τὸ
σῶμα τοῦ Ἰησοῦ .. praeterea C (item Fabr ei praeses permisii) invitis AB Eius

sive GESTA ΡΙΓΑΤΙ. Α. 935
καθελὼν αὐτὸ ἐνετύλιξεν ἐν σινδόνι καθαρᾷ, xai ἔθηκεν αὐτὸ ἐν
μνημείῳ λαξευτῷ, ἐν ᾧ οὐδεὶς οὐδέπω ἦν χείμενος. ΄

CaPUT XII.

' ᾿Αχούσαντες δὲ οἵ Ιουδαῖοι ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ ἠτή-

σατο ὃ ᾿Ιωσήφ, ἐζήτουν αὐτὸν xal τοὺς δώδεκα τοὺς εἰπόντας
ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας ὁ ᾿Ιησοῦς, xai τὸν Νικόδημον καὶ
ἄλλους ἑτέρους πολλούς, οἴτινες παραπηδήσαντες ἔμπροσθεν τοῦ
Πιλάτου τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐφανέρωσαν τὰ ἀγαθά. πάντων δὲ
ἀποχρυβέντων μόνος ὁ Νικόδημος ὥφθη αὐτοῖς, ὅτι ἀνὴρ ἄρχων
ἦν τῶν Ἰουδαίων xal λέγει αὐτοῖς ὁ Νικόδημος Πῶς εἰσήλθατε
εἰς τὴν συναγωγήν ; λέγουσιν αὐτῷ οἱ Ιουδαῖοι Σὺ πῶς εἰσῆλθες
elg τὴν συναγωγήν : ὅτι συνίστωρ αὐτοῦ εἶ, καὶ τὸ μέρος αὐτοῦ
μετὰ σοῦ ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι. λέγει ὁ Νικόδημος ᾿Αμὴν ἀμήν.
ὁμοίως δὲ xat o Ἰωσὴφ παρεχβὰς εἶπεν αὐτοῖς Τί ὅτι ἐλυπήθητε
xax ἐμοῦ, διότι ἠτησάμην τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ: ἰδοὺ ἐν τῷ

Gors Vatt Ven addit xal ἐπέτρεψεν ὁ Πιλᾶτος ἀποδοθῆναι τὸ σῶμα χαϑελὼν
αὐτό (Α add ἀπὸ τοῦ ξύλον, Eins Cors de cruce) cum AB .. C χαϑ. αὐτόν (item
Lett) | év σινδόνι cum B Latt .. AC om é& ἔϑηχεν cum BC .. A ἔϑετο |
αὐτό cum BC .. A om. (Latt rursus αὐτόν reddunt) | ἐν μνημείω λαξευτῶ cam
€ .. À ὦν μνήματι λαξευτῷ χαινῶ .. B ἐν τῷ χαινῷ (cod. χενῶ) αὐτοῦ μνημείῳ
.. similiter Latini variant | οὐδεὶς οὐδέπω ἦν χείμενος cum.B .. C οὐκ ἦν οὐ-
δέπω [adde οὐδείς 2] κείμενος .. A (ita Latinorum nullus) οὐδέποτέ τις τῶν 3a-
νόντων ἐτέθη ,

XII, 1. τὸ σῶμα t. I. ἡτήσατο ὁ ᾿Ιωσήφ cum AC Eins Ven Vatt .. B
ὃ "Iec. ἡτήσ. τὸ σῶμα v. Ἶ. | ἐζήτουν αὐτόν cum AB Latt .. C xal ἐζήτ. xol
αὐτόν | τοὺς δώδεχα τούς cum AC .. B Lett τ. 848. ἄνδρας τούς [ὁ Ἰησοῦς
cam BC .. A Latt om | xol τὸν Νικόδ. -- -- πολλούς cum BC et Latt plerisque
.. A om | erc παραπηϑήσαντες - -- τὰ ἔργ. αὐτοῦ (B om) ἐφ. τὰ dy. (B add
τοῦ Ἰησοῦ) cum BC et Latt plerisque .. A οἴτινες ἐφανέρωσαν τὰ ἔργὰ αὐτοῦ
ἔμπροσθεν τοῦ Πιλάτον | μόνος (C μόνον) com AC Latt .. B μὴ γνούς |. ἦν
τῶν 'lov8. cam A .. BC τῶν 'Iovs. ἦν | ὁ Νιχόδημος com BC .. A Latt om |
εἰσήλθατε cum BC .. A εἰσήλθετε |. εἷς T. συναγωγ. cum AB... C nt videtur
ἐν τῇ συναγωγῇ | λέγουσιν αὐτῷ (ita B Vatt Ven Eins Cors Fabr; C om) οἱ
"ous. (Eins Cors om) cum BC Latt .. Α oi δὲ εἶπον |. Σὺ πῶς - - συνίστωρ
(B συνείστωρ, C συνήστορ) αὐτοῦ εἶ (ita B Ven Vatt, item [vide post] A; €
Eins aliique ἧς) - - αἰῶνε cum BC, similiter.Latt .. À Θεωροῦμεν ὅτι συνήγορος
xai μαϑητὴς αὐτοῦ εἶ, καὶ τὸ μέρος αὐτοῦ ἔχειν σε φαμὲν (hos accentus cod.
habet) ἐν τῷ νῦν αἰῶνι καὶ ἐν τῷ μέλλοντι |. ᾿Αμὴν ἀμήν cum BC (Latt plerique
ter habent Amen) .. Α΄ alterum om | ὁμ. δὲ χαί cum AB .. C δέ.. Ven Fabr
similiter οἱ, Eins Vatt Cors. similiter | παρεχβάς cum BC Latt.. A om | Τί
ὅτε omn A .. Β΄ Ὅτι, C Τί | κατ᾽ ἐμοῦ cum AB .. C παρ᾽ ἐμοῦ |. διότι cum

--———— ——— ——— -ἕ -.-.

077
& 7

238... EVANG. NICODRMI PARS f. A.-

καινῷ uou μνημείῳ ἔθηκα αὐτόν, ἐντυλίξας αὐτὸν ἐν σινδόνι
καθαρᾷ, καὶ ἐπεχύλισα λίθον ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ μνημείου.. καὶ

.οὐ χαλὼς ἐπράξατε xatd τοῦ δικαίου, ὅτι οὐ μετεμελήθητε

σταυρώσαντες αὐτόν, ἀλλὰ xal λόγχῃ αὐτὸν ἐχεντήσατε. χρα-
τήσαντες δὲ oi Ιουδαῖοι τὸν Ιωσὴφ ἐκέλευσαν αὐτὸν ἀσφαλισθῆ-
ναι μέχρι τῆς μιᾶς τοῦ σαββάτου, καὶ λέγουσιν αὐτῷ Γίνωσκε
ὅτι ἡ ὥρα οὐκ ἀπαιτεῖ πρᾶξαί τι χατὰ σοῦ. ὅτι σάββατον δια-
qae." γίνωσχε δὲ ὅτι οὐδὲ ταφῆς χαταξιωθήσῃ, ἀλλὰ δώσωμεν
τὰς σάρκας. σοὺ τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ. λέγει αὐτοῖς ὁ
Ἰωσήφ Οὗτος ὁ λόγος τοῦ ὑπερηφάνου ἐστὶν Γολιάθ, ὃς ὠνείδισεν
θεὸν ζῶντα χαὶ τὸν ἅγιον Δαυῶ. εἶπεν γὰρ ὁ θεὸς διὰ τοῦ προ-
φήτου ᾿Εμοὶ ἐχδύκησις. κἀγὼ ἀνταποδώσω, λέγει κύριος. χαὶ
νῦν 6 ἀχρόβυστος τῇ σαρχὶ καὶ περιτεμνόμενος τῇ καρδία λαβὼν

A.. BC ὅτι | iSo) ἐν τῷ χαινῷ (B χενῷ, C χήπῳ) μου μνημ. (B μν. pov)
ἔϑηχα (B τέϑηχα sic) αὐτόν (itu B Latt; C αὐτό) ἐντυλ. αὐτὸν (ita B Latt; C
αὐτό) ἐν (ita B; C om) - - ϑύρ. τ. μνημείου (ita C Vatt aliique, B Fabr aliique
t. σπηλαίου) cum CB et Latt plerisque .. A nil nisi xal ἀπεϑέμην αὐτὸ dv σιν-
δόνι, Ven ei posui eum in monumento | χαὶ oU χαλῶς .. Α γνῶτε οὖν ὅτι οὐ xa-
Méc | τοῦ δικαίου cum BC Latt; A add τούτον | ὅτι ov . . Α οὐδέ | ἀλλὰ xat
cum AB .. Ὁ χαλάμην xal | λόγχῃ αὐτὸν ἐχεντήσατε cum ἃ (Eins lanceastis
eum, Vatt lancea eum perforantes, Ven lancea perforastis) .. BC λόγχην αὐτῷ
ὑπεβάλετε (B - βάλλετε) | κρατήσαντες δὲ οἱ "Iouà, τὸν "[oG. ἐκέλευσαν αὐτὸν
ἀσφαλισϑῆναι (A τ. 'L. xal χκαταχλείσαντες ἠἡσφαλίσαντο) μέχρι τῆς μιᾶς τοῦ
σαββάτου (A μέχρι τῆς χυριαχῆς) cum BA Vatt Ven .. C (similiterque Eima
Cors Fabr) ταῦτα ἀχούσαντες οἱ ᾿Ιουδαῖοι παρὰ τοῦ ᾿Ιωσὴφ εὐθὺς χρατήσαντες
αὐτὸν ἐκέλευσαν ἀσφαλισϑῆναι αὐτὸν μέχρι τῆς ἡμέρας τοῦ σαββάτου | xal λέ-
γουσιν αὐτῷ cum B Vatt Ven Eins aliisque .. C ἔλεγον οὖν αὐτῷ .. Α εἰπόντες
| Γίνωσχε ὅτι cum BC Latt .. A om | ἡ ὥρα οὐχ ἀπαιτεῖ com BC, item Latt
(Vat* hora non exigit , Vatb hora non est compelens, Ven Fabr Eins hac hora in-
competit [Ven Fabr non competit]; Cors hac hora non compotes sumus) .. À v
ὥρα οὐ δίδωσι | χατὰ σοῦ cum AB.. C μετὰ coU διαφαύει cum BC .. A
ἐπιρώσχει | γίνωσχε δὲ (cod. om) ὅτι cum C Latt. (Vatt Ven cognosce auiem
quia , Eis Cors Fabr soimus autem quia) .. B ἐπεὶ .. À xal | οὐδέ cum AB..
Ο᾽ οὔτε | χαταξιωϑήσῃ cum A .. B ἀξιοῦσαι, C ἀξιούσῃ .. Lett dignus eris (es)
| δώσωμεν cum BC .. Α δώσομεν | τὰς σάρχας σου cum AB .. C τὰ χρέη (sic)
σου | τ. πετ. τοῦ οὐρανοῦ cum AC... B add xel τοῖς ϑηρίοις τῆς γῆς παραδώ-
σωμεν, item omisso παραδώσ. Lett ὁ Ἰωσήφ cum ΑΒ... Com ὁ | ἐστὶν
Γολιάϑ cum C .. ΑΒ TI'o. ἐστίν | B ὀνείδισεν |. εἶπεν γάρ cum AB Ven Fabr
.. C Rins Cors εἶπε δέ | διὰ τοῦ προφήτον cum A Lett .. Ο διὰ τῶν προφη-
τῶν .. B om | χἀγώ cum B Ven Fabr Eins Cors .. AC Vett ἐγώ | xol νῦν
ὁ dxoóg. (A add μὲν) τῇ σαρχὶ (cu BC; A τῷ σαρχίῳ) xal (A om) περι-
τεμνόμενος (ita C, B περιτεμνημένος; À περιτετμημένος δὲ) τῇ καρδίᾳ .. Eies
Cors Et obsirucius corde Pilatus; Vatt Ven Nam εἰ (Unde, Ei nonne) venerabülis

swe GESTA PILATL A: — 937
ὅδωρ. ἀπενίψατο τὰς χεῖρας αὐτοῦ χατέναντι τοῦ ἡλίου λέγων
᾿Αθῷός εἶμι ἐγὼ ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ δικαίου τούτου ὑμεῖς.
ὄψεσθε. καὶ ἀποχριθέντες τῷ Πιλάτῳ εἴπατε, Τὸ αἷμα. αὐτοῦ
ép ἡμᾶς xal ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν. καὶ νῦν φοβοῦμαι μή ποτε
φθάσει ἡ ὀργὴ xup(óu ἐφ᾽ ὑμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ὑμῶν, χαθὸς
εἴπατε. ἀχούσοντες δὲ οἱ ᾿ἸΙουδαῖοι τοὺς "λόγους τούτους ἐπι-

χράνθησαν τῇ ψυχῇ. καὶ ἐπιλαβόμενοι τὸν Ἰωσὴφ ἐχράτησαν
αὐτὸν xal ἐνέκλεισαν εἰς οἶκον ὅπου οὐχ ἦν θυρίς , καὶ παραφύ-

λαχες παρέμειναν τῇ θύρᾳ᾽ καὶ ἐσφράγισαν τὴν θύραν ὃ ὅπου ἦν
ἐγκεχλεισμένος Ἰωσήφ.

Τῷ δὲ σαββάτῳ ὅρον ὥρισαν οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἱ
ἱερεῖς καὶ οἱ Λευῖται ὥστε πάντας εὑρεθῆναι ἐν τῇ συναγωγῇ
τῇ Mui τοῦ σαββάτου. xoi ὀρθρίσαντες ἅπαν τὸ πλῆθος ἐν τῇ
συναγωγῇ ἐβουλεύσαντο ποίῳ θανάτῳ ἀποκτείνωσιν αὐτόν. χαθε-
σθέντος δὲ τοῦ συνεδρίου ἐκέλευσαν αὐτὸν ἀχθῆναι μετὰ ἀτιμίας

praeses | τὰς χεῖρ. αὖτ. h. l. cum A Latt; B post xar. τ. ἡλίον .. C om | χατ-
ἔναντι cum AB... C ἀπέναντι [ τοῦ ἡλίον cum BC Eins Cors Ven (Vatt Fabr
om).. Α τοῦ λαοῦ | cipi ἐγώ cum B Vatt Ven Fabr .. AC Eins Cors om
ἐγώ | τοῦ Bu. τούτον cum AB Latt .. C τούτ. t. Bu. ὑμεῖς ἔψεσϑ. cam AC
Vatt Ven Eins Cors .. B Fabr om | xol ἀποχριϑέντες τῷ Πιλ. εἴπατε cum C
et Latt plerisque .. B (item Ven) xol ἀπεχρίϑητε t. Πιλ. λέγοντες (Ven om
λέγ.) .. A αὐτοὶ δὲ ὑμεῖς εἴπατε | xoi νῦν φοβοῦμαι -- φϑάσει (sic) -- ἐφ᾽
ὑμᾶς (super nos) - - ὑμῶν (nostros) καϑὼς εἴπατε cum B, Eins .. A εἶπε δὲ ὁ
Πιλᾶτος Φοβοῦμαι μή ποτε φϑάσῃ wj ὀργὴ xvplov ἐφ᾽ ἡμᾶς .. C nil nisi χαϑὼς
εἴπατε (transiluit ab altero τὰ τέχνα ἡμῶν ad. alterum. τὰ τέχνα ὑμῶν), similiter
Cors Fabr | ἐπιχράνϑησαν τῇ ψυχῇ cum C Vatt (item Fabr aliique exacerbati
sunt animo nimis) .. B ἐπιχράνϑ. σφόδρα .. Α ἐπικράνϑθησαν | xol ἐπιλαβόμ. τ.
Ἰωσ. ἐχράτησαν αὐτὸν xal cum BC Eins .. A Fabr alique xol κρατήσαντες τὸν
Ἰωσήφ | ἐνέχλεισαν cum AB .. C (Latt) add αὐτόν εἰς οἶκον (B add axo-
τεινόν) cum BC item (ἐπ domo, in domum) Vett Ven .. A Eins aliique ἐν οἰκή-
ματι (in cubiculo , ín cubiculum) | 9xov.oux ἦν ϑνρίς cum A Vatt Eins aliisque . .
BC Ven ὅπου ϑυρὶς οὐκ ἦν | x2 παραφύλαχες (€ παραϑήλαχεςῷ) παρέμ. τῇ ϑύρᾳ
(€ τὴν 3ύραν) cum BC.. A καὶ φύλακες ἐτήρουν τὴν ϑύραν | xol ἐσφράγισαν
τὴν ϑύρ. ὅπου ἦν éyx. "Ius. cum B Vat? Ven, similiterque Fabr aliique ... A
ἐσφραγισμένη» (cum praecedentibus coniungens) .. C Vatb om

2. Τῷ δὲ σαββάτῳ cum AB .. C Kol τῷ capp. 1 ὅρον (B ὄρϑρον) ὥρισαν;
(B ὅρισαν) cum AB .. C ὥρισαν | xai οἱ ἱερεῖς xai οἱ Δενῖται cum BC . 4
ἱερεῖς τε xoi Atv. | πάντας εὑρεϑῆναι (A add τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ) cum AC.
παντ. συναχϑῆναι (Fabr aliique congregarentur omnes) | ópSploaveec (A ἀρθρίσαν)
ἅπαν τὸ πλήϑος (A add τῶν ᾿Ιουδαίων) cum BA .. C ὀρπρίσαντες ἅπαντες | ἐβου-
λεύσαντο cum A (sic) C .. B ἐβούλευσαν | ἀἄποχτ. αὐτόν cum AB Vatt Ven ..
C Fabr aliique ἀποχτ τὸν ᾿Ιωσήφ | xaStoSévto; δέ cum A .. B χαϑίααντος
86... C χαϑημένον ] C ἐχέλευσεν [ μετὰ ἄτιμ. πολλῆς (cum iniuria multa, cum

238 EVANG. ΝΙΘΟΌΕΜΙ PARS I. A.

πολλῆής. χαὶ ἀνοίξαντες τὴν θύραν οὐχ εὗρον αὐτόν. xol ἐξέστη
πᾶς ὁ λαός, καὶ ἔκθαμβοι ὀγένοντο ὅτι τὰς σφραγῖδας εὗρον
ἐσφραγισμένας, καὶ ὅτι τὴν χλεῖδαν εἶχεν ὁ Καϊάφας. xal οὐκέτι
ἐτόλμησαν ἐπιβαλεῖν τὰς χεῖρας αὐτῶν εἰς τοὺς λαλήσαντας ἔμ.-
πρόσθεν τοῦ Πιλάτου ὑπὲρ τοῦ ᾿[ησοῦ. -

CaPUT XIII.

! "Ex δὲ αὐτῶν καθεζομένων ἐν τῇ συναγωγῇ καὶ θαυμα-
ξόντων διὰ τὸν ᾿Ιωσὴφ ἔρχονταί τινες τῆς χουστωδίας, οὗς ἡτή-
σαντο οἱ ᾿Ιουδαῖοι παρὰ τοῦ Πιλάτου τηρεῖν τὸν τάφον τοῦ [η-
σοῦ. ἵνα, μιὴ ποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ κλέψωσιν αὐτόν. xai
ἀνήγγειλαν λέγοντες τοῖς ἀρχισυναγώγοις καὶ τοῖς ἱερεῦσι καὶ
τοῖς Λευίταις τὰ γεγονότα" τὸ πῶς ἐγένετο σεισμὸς μέγας, καὶ
εἴδομεν ἄγγελον καταβάντα ἐξ οὐρανοῦ. χαὶ ἀπεκύλισεν τὸν λύ-

magna iniuria) cum BC Vatt Ven .. A μετὰ πάσης ἀτιμίας .. Fabr aliique om
| τὴν 3ópav cum AC Vatt Ven aliisque .. B τὰς ϑύρας | B ἔχϑαμβος ἐγένετο |
τὰς σφρ. εὗρον (B ηὗραν) ἐσφραγισμένας cum B Vatt (signgtis signaculis) Ven
(signacula invenerunt signata et portam clausam) .. A τ. agp. εὖρ. odag .. C x.
GQp. £Up. xal τὰς ϑύρας ἐσφραγισμένας .. Fabr aliique libere signalam énvenerumt
"clavem cubiculi (omissis seqq. xal ὅτι τὴν xA. etc) | xal ὅτι (A om) τὴν χλεῖδαν
(ita BC; A χλεῖδα) εἶχ. ὁ Katag. cum (A)BC Vatt Ven .. de Fabr. aliisque
vide ante | xol οὐχέτι cum AB Vatt .. C add λοιπόν | ἐπιβαλεῖν t. y. αὐτῶν
cum BC Vatt .. À τ΄ y. avr. ἐπιβ. | εἰς (C ἐπὶ) τοὺς λαλήσαντας cum BC
Vatt .. A τοῖς ἄλλοις Ιουδαίοις τοῖς λαλήσασιν ὑπέρ (pro) cum B Vett ..
AC περί

XIII, 1. Ἔτι. δὲ - - dy τῇ συναγωγῇ (A haec om) - - διὰ τ. 'Ioc. (A
haec om) ἔρχοντ. τινες τῆς χουνστωδ. (A doy. oi ἐχ τῆς χουστ. ὑπηρέται), ος
(B add χαὶ) ἡτήσ. -- παρὰ τοῦ Πιλάτου (A haec om) - - να μή ποτε ἐ. οἱ μαϑ.
αὐτοῦ (C om) χλέψ. αὐτόν (pro ἵνα usque αὐτόν A habet πρὸς τὸ μὴ χλαπῆναι
αὐτὸν ὑπὸ τῶν μαϑητῶν αὐτοῦ) cum BCÁ Vatt (similiter etiam Ven) .. Fabr
Eins Cors Haec omnibus admirantibus (Cors Et pro his) ecce quidam (Cors om)
de militibus qui sepulcrum custodiebant (Cors -dierant) χαὶ ἀνήγγειλαν (ita AC;
B ἀπήγγ.) λέγοντες τοῖς dpy. x. τ. lp. x. t. Atv. (ita B Vatt Ven; A nil misi
λέγοντες; C corrupte τοῖς ἀρχιερεῦσιν x, t. ἀρχισυναγώγοις xal Δεν. λέγουσιν)
τὰ γεγονότα (A om) cum B Vatt Ven, item C, item A .. Eins Fabr Cors ἐπέγαπξ
"(Cors intrantes) ín (Cors em)*synagogarh (Fabr -goga) dixit (Cors dixerunt) | τὸ
πῶς cum BC (male ante τὰ γεγονότα ponit) Vatt Ven .. A Fabr aliique ὅτι |
ἐγένετο σεισμ. μέγας cum BC Ven .. A Vatt. σεῖσμ. ἐγέν. μέγας. Praeterea. B
add τηρούντων ἡμῶν τὸν τάφον, item C ἡμῶν γὰρ τηρούντων ἐγένετο, item. Vatt
illis custodientibus eum (similiter Fabr aliique nobis custodientibus monumentum Iesu
[ποία est terrae motio) . . nilil addidi cam A Vatb Ven | εἴδομεν (C ἴδ.) cum AG
.. B ἴδαμεν |. ἄγγελον χαταβάντα cum A ... BC πῶς &yy. (B Vatt add xuplov,

sive GESTA PILATI. A. 939

θον ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ͵ μνημείου χαὶ ἐκάθισεν ἐπάνω αὐτοῦ"
χαὶ ἔλαμψεν ὡσεὶ χιὼν xal ὡς ἀστραπή. καὶ ἡμεῖς πολλὰ φο-
βηθέντες ἐχείμεθα ὡσεὶ νεκροί χαὶ ἠκούσαμεν τῆς φωνῆς τοῦ
ἀγγέλου λαλοῦντος ταῖς γυναιξίν, aive παρέμενον τῷ τάφῳ,
ὅτι μὴ φοβεῖσθε ὑμεῖς" οἶδα γὰρ ὅτι Τησοῦν ξητεῖτε τὸν ἐσταυ-
θωμένον. οὐκ ἔστιν ὧδε ἠγέρθη καθὼς εἶπεν" δεῦτε ἴδετε τὸν
τόπον ὅπου ἔχειτο ὁ χύριος. χαὶ ταχὺ πορευθεῖσαι εἴπατε τοῖς
μαθηταῖς αὐτοῦ ὅτι ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν, καὶ ἔστιν ἐν τῇ
Ιαλιλαία.

2 Δόγουσιω οἱ Ἰουδαῖοι Ποίαις γυναιξὶν ἐλάλει: λέγουσιν ot
τῆς χουστωδίας Οὐκ οἴδαμεν ποῖαι ἦσαν. λέγουσιν οἱ Ἰουδαζοι
Ποίᾳ ὥρᾳ ἦν; λέγουσιν οἱ τῆς χουστῳδίας Μέσης νυκτός. λέ-
γουσιν οὗ ᾿Ιουδαῖοι Καὶ διὰ τί οὐκ ἐχρατήσατε αὐτάς: λέγουσιν

Veu alüque dei) κατέβη | ἀπὸ τοῦ στόματος cum A .. BC ἀπ, τῆς ϑύρας...
Vatt Ven ab ostio, Fabr aliique om | τοῦ μνημείου cam AC .. B τ. σπηλαίου |
ἐκάθισεν cum A ;. BC éxaSqto | χαὶ ἔλαμψεν dott χιὼν xol οἷς ἀστραπή cam

. BC Latt ἦν δὲ ἡ ἰδέα αὐτοῦ (haec omnia B om) o; ἀστραπή, χαὶ τὸ ἔν-
δυμα αὐτοῦ λευχὸν ὠσεὶ χιών | καὶ ἡμεῖς πολλὰ φοβηῦ. ἐχείμεϑα ὡσεὶ νεκροί
cum A .. BC Lett ἀπὸ δὲ τοῦ φόβον αὐτοῦ ἐγενόμεθα ὡσεὶ vexpol | ἡχούσ. τῆς
φωνῆς τοῦ dyy. λαλοῦντος (B τοῦ λαλοῦντ. ἀγγ.) cum AB Vatt Ven .. C Fabr
aliique 5x. τοῦ ἀγγέλον λέγοντος | atc. παρέμενον (ita A; BC παρέμειναν) τῷ τάφῳ
(C τὸ σῶμα. BC add τοῦ ᾿Ιησοῦ,, non item A) oum ABC .. Fabr Bins ad se-
pulcrum lesu, Cors quae venerant ad. sepulcrum. Chwisti .. Vatt Ven om | ὅτι μὴ
9od. ὑμ. cum A .. BC om ὅτι. - Praeterea C praem χαὶ ἔλεγε, B καὶ λέγει αὖ-
ταῖς, Ven e£ dicentis, Vai ei dicens, Cors et dixil angelus; sed nihil addidi cum
A Vath Fabr Eins | ζητεῖτε τὸν £gravo. cum C Fabr Eins Cors... AB Vatt
Ven τὸν ἐστανρ. Cnr. | ἠγέρθη cum AB Vatt Eins aliisque .. C Ven add γάρ |
δεῦτε ἴδετε cum AC .. B Latt δεῦτ, xal ἴδ, | ὁ χύριος cum ABC Vatt Ven ..
Fabr aliique om | τοῖς μαϑηταῖς αὐτοῦ .. Vatt add et Petro | χαὶ ἔστιν (hnnc
accentum ipse cod. habet) ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ cum A .. BC Latt xoi ἰδοὺ (Vatt
Fabr aliique om) προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν: ἐχεῖ αὐτὸν ὄψεσϑε, χαδὼώς
εἶπεν ὑμῖν (χαϑὼς etc C Vatt aliique; B Ven Eins ἰδοὺ εἶπον ὑμῶν)

4. ΔΛέγονσιν οἱ Ἰουὰδ. IlIolat; vuv. ἐλάλει (ita C Vatt Ven, item Quae susi
mulieres illae ad quas angelus loculus est. Fabr Eins Cors; B Οὐχ οἴδατε volat
ἦσαν αἱ γυναῖκες); λέγουσιν (C om) οἱ τ. xovor. Οὐκ οἴδαμεν T. ἦσ. (ita BG
Vatt, item omissis x. o. Ven; Eins aliique coniungunt hauc et alteram quae-
stionem, item utramque responsionem in unam contrahunt) .. À haec om (trans-
iluise videtur ab altero λέγουσιν oi ᾿Ιουδ. ad alterum) | λέγουσ. oi ᾿Ιουδ. Ilola
ὥρᾳ (Qua hora) ἦν; A. ol τῆς χουστ. Μέσης vuxt. cum B Vatt Veu .. AC (Fabr
aliique) em | Καὶ διὰ τί cum AB Vatt .. C Veo om Καί | αὐτάς cum A Vatt
Fabr aliisque .. BC τὰς γυναῖκας, Ven snulieres ias | λέγουσιν οἱ τῆς xovox. πρὸς
τοὺς Ἰουδ. cum B'Vatt, item omissis xo. t. 'I. C .. Α λέγ. οἱ στρατιῶται ..

939 EVANG. NIOODEMI PARS I. A.

ἐσταύρωσαν αὐτόν" ἅμα, δὲ καὶ τοὺς. δύο χαχούργους ἐχρέμα-
σαν σὺν αὐτῷ. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἔλεγεν Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς οὐ
γὰρ οἴδασιν τί ποιοῦσιν. χαὶ διεμερίσαντο τὰ ἱμάτια αὐτοῦ οἱ
στρατιῶται. χαὶ ἵστατο ὃ λαὸς θεωρῶν αὐτόν. καὶ ἐξεμυχτή-
ριξζον αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ ἄρχοντες σὺν αὐτοῖς λέγοντες
λλλους ἔσωσεν, σωσάτω ἑαυτόν᾽ εἶ υἱός ἐστιν τοῦ θεοῦ οὗτας,
χαταβάτω ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. ἐνέπαιζον δὲ αὐτῷ cl στρατιῶται
προσερχόμενοι καὶ ὄξος μετὰ χολῆς προσφέροντες αὐτῷ, xai ἔλε-
γον Σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν 'loubatoy, σῶσον σεαυτόν.
᾿Εκέλευσεν δὲ ὁ Πιλᾶτος μετὰ τὴν ἀπόφασιν εἰς τίτλον
ἐπιγραφῆναι τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γράμμασιν ξλληνυκοῖς ῥωμαϊ κοῖς
xal ἐβραϊκοῖς, καθὼς εἶπαν ol ᾿Ιουδαῖοι ὅτι βασιλεύς ἐστιν τῶν
Ιουδαίων. ᾿
? Eig δὲ τῶν χρεμασθέντων χαχούργων ἔφη αὐτῷ λέγων
Εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτὸν xal ἡμᾶς. ἀποχριθεὶς δὲ

δηκαν ἐπὶ τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ .. C περιέθηκαν αὐτοῦ τῇ κεφαλῇ | καὶ ἐσταύ-
paca» αὐτόν cum C .. AB Latt om | ἅμα δὲ καὶ τοὺς δύο καχούργ. ἐκρέμασαν
σὺν αὐτῷ com € .. AB ὁμοίως δὲ (B om) xai τ. δ. xax. ἐχρέμασαν (B σὺν
αὐτῷ pro ἐχρέμ.) Δνυσμᾶν (B τὸν μὲν ἕνα) ἐκ δεξιῶν xal Στέγαν (B τὸν δὲ ὅτε-
ρον) ἐξ εὐωνύμων. Similiter Latini. | Πάτερ cum AB Latt .. C om | B ἄφες
αὐτούς | xoi διεμερίσαντο τ. ἱ. a. οἱ στρ. cum BC Ven (Eius aliique om οἱ
στρατ., sed Fabr Cors add super vesiem eius snillenles soriem) . . A om |. xol
ἴστατο (cum B, C στήχε) ὁ λα. ϑεωρ. αὐτόν (C om avt.) cum BC, item Latt
(εἰ steterunt populi ; Ven et ibat populus expectans) .. A om | oi doyup. xol οἱ
ἄρχοντες σὺν αὐτοῖς com B .. C οἱ ἀρχιερ. xol ol πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ .. Α οἱ
ἱερεῖς xol ol ἀρχισυνάγωγοι .. similiter variant Latini | σωσάτω ἕαυτόν cum B
Latt .. AC xot ξαντὸν ov δύναται σῶσαι (utrumque coniungit Ven) | εἰ vlóc - -
ἀπὸ t. σταυροῦ cum B (similiter Latt) .. AC εἰ vióc ἐστι τοῦ ϑεοῦ (C. εἰ vi.
ScoU εἶ apud Birchium, εἰ vi. εἶ τοῦ σε. apud Thil.), χαταβάτω νῦν ἀπὸ t. στ.
xai πιστεύσομεν (C - σωμεν) εἰς αὐτόν | οἱ στρατιῶται cum DB Lott .. AC xal
οἱ στρ. | ὄξος μετὰ χολῆς cum AC Eins Cors Fabr .. B Ven nm μετὰ χολῆς |
Σὺ εἶ cum B.. AC Latt Εἰ σὺ εἶ | ὁ βασιλεύς cum B Latt .. AC praem ó
Χριστός | σῶσον σεαντόν (B - τῷ) .. B add χαταβάτω ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. Prae-
terea B. et Latt add xol λαβὼν Αογγίνος (hoc acceuta) ὁ στρατιώτης λόγχην
ἕννξεν αὐτοῦ τὴν πλευρᾶν, xol ἐξῆλθεν αἷμα xal ὕδωρ.

᾿Εχέλευσεν 86 .. B τότε ἐκέλευσεν | εἰς τίτλον ἐπιγραφῆναι (A. γραφῆναι)
τὴν a. α. cum A (sic) B... C χαὶ τίτλον ἐπιγραφῆναι τὴν a. a. | ἔλλην. ῥωμ.
xai ἑβραῖχ. cum B, item Latt. (Ven Eins Gora hebraicis (Cors ei) graeois et lg
linis; Fabr hebr. et lat. et gr.) .. A ἔλλην. xol ῥωμ-. .. C nil nisi ἑλληνικοῖς |
xa3dc εἶπαν (Α εἶπον) - - τῶν ᾿Ιουδ. cum AB, similiterque Latt .. C om

2. Εἷς δέ cum AB .. C add τις | B τῶν συγχρεμασϑέντων αὐτῷ xaxoup-
γῶν .. C Latt add ὀγόματι Γεστᾶς [ ἔφη αὐτῷ λέγων cum B .. A ἔλεγεν αὐτῷ

sive GESTA PILATI. Α. 933

Δυσμᾶς émerlpu αὐτῷ λέγων Οὐδὲν φοβῇ σὺ τὸν θεόν, ὅτι dy
τῷ αὐτῷ χρίματι εἶ; xal ἡμεῖς μὲν δικαίως ἄξια γὰρ ὧν ἐπρά-
amps» ἀπολαμβάνομεν᾽ οὗτος δὲ οὐδὲν χαχὸν ἐποίησεν. — xol
ἔλεγεν τῷ Ἰησοῦ Μνήσθητί βου, κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. &- -
πεν δὲ αὐτῷ ὁ wood, ᾿Αμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι σήμερον μετ
ἐμοῦ ἐν τῷ παραδείσῳ εἶ.

CAPUT ΧΙ.

Νν δὲ ὡσεὶ ὥρα ἔχτη καὶ σχότος ἐγένετο ἐπὶ τὴν γὴν
ἕως ὥρας ἐνάτης, τοῦ ἡλίου σχοτισθέντος, καὶ ἐσχίσθη τὸ χατα-
πέτασμα. τοῦ ναοῦ μέσον. xci φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς
εἶπεν Πατήρ, βαδδᾶὰχ ἐφκὶδ ῥουέλ, ὃ ἑρμηνεύεται Εἰς χεῖράς
σου καρατὥθημι τὸ πνεῦμά μου. — xal τοῦτο εἰπὼν παρέδωχε τὸ
πνεῦμα. ἰδὼν δὲ ὁ ἑκατόνταρχος τὸ γενόμενον ἐδόξασεν τὸν θεὸν
λέγων ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος ἦν. xal πᾶντες οἱ παρα-

(Eins Ven dixit ef) .. C ἔφη πρὸς τὸν ᾿[ησοῦν (item Fabr) | Δυσμᾶς cum A
Rios Cors .. C (Ven Fabr) ὁ ἕτερος Δημᾶς .. B d ἕτερος [ ἐπετίμα cum AB ..
€ ἐπετίμησεν | Οὐδέν cum A'C .. BA'* Latt οὐδέ | B φοβεῖ |. B ἐν αὐτῷ τῷ
xolp. (Ven in ipso crimine) | el... Α ἐσμέν | xaxóv ἐποίησεν cum C .. AB
ἄτοκον ἔπραξεν | καὶ ἔλεγεν (A add Δνσμᾶς) τῷ ᾿Ιησοῦ (Ven nil nisi et dixif)
cam € Cors (A Veo) .. B xai εἶπεν ὁ ἐπιτιμήσας τὸν ἕτερον αὐτοῦ... Fabr et
pos haec suspirans dix. ad. lesum ; Eins et posiquum conturbavit socium suum dicit
ks | ἐν τῇ Bac. σου cum A Eins.. BU Fabr Cors Ven praem ὅταν ἔλθῃς |
εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ Ioco); cum BC Latt. . A ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς | ᾿Αμὴν ἀμήν cum
AB .. C Latt ᾿Αμήν | λέγω σοι cam AB Latt .. C add Δημᾶ | ὅτι cum B
Fabr Veu .. AC Eins Cors om | ἐν τῷ παραδ. εἶ cum B .. AC Latt ἔσῃ ἐν
t. παραδ. | a
XI, 1. ὡσεὶ ὥρα cum AB .. C ὡς ὥρα | ἐπὶ τὴν (ita C; A ἐπὶ πᾶσαν
τήν, B ép ὅλην. τήν, item Latt super universam terram) γῆν ἢ. 1. cum AC
Latt .. B post ἐννάτης habet | ἐνάτης: ita A; B ἐννάτης; € S | τοῦ ναοῦ ..
C om τοῦ | μέσον cum B Ven Vatt; item A additis ἀπὸ ἄνωθεν ἕως χάτω ..
C Eins Cors Fabr εἷς δύο (haec om Fabr) ἀπ᾿ ἄνωθεν ἕως χάτω | φωνῇ μεγάλῃ
(5 -viv -λὴν) ὁ Ἰησοῦς cum BC .. A ὁ "Inc. q. μεγ. Πατήρ cum B... AC
πάτερ (scribitur ut solet πξρ) | βαδδὰχ (ita C; B βαραχαχ) ἐφχὶδ (C £3xl5,
B B ipexén) ῥονέλ (ta B, C Bo) [cf Ps. 30, 6. ^ri ὍΡΩΝ 7:3].
ὃ ἑρμηνεύεται Elc χεῖράς (ita B; C χεῖρά) aov apes npe (ita C; B παραϑή-
Cw) τὸ πν. p. cum BC, similiterque Veu .. A εἰς χεὶράς σον παρατίϑημι τὸ
πο. μι (Mem Eins alique sed praem Hely Μὴν *tc, cf. ad text. lat.) | τοῦτο
AC.. B Lett ταῦτα | παρέδωχε τὸ πνεῦμα cum C.. A ἐξέπνευσεν .. B
ἐχοιμήϑη .. Latt emisit spirilum , Cors exspiravit | ἰδὼν δέ cum AC Latt .
χαὶ ἰδών | τὸ γενόμενον cum AC Latt .. B om | ὅτι com BC .. A ἄντως | ὁ
ἄνϑρωκος .. B om ὁ | ἦν oum AB Latt .. € ἐστιν | παραγενόμενοι (B. - νάμε-

234 EVANG. NICODEMI PARS f. A.

γενόμενοι ὄχλοι ἐπὶ τὴν θεωρίαν ταύτην; θεωροῦντες τὰ γενόμενα,
τύπτοντες ἑαυτῶν τὰ στήθη ὑπέστρεφον.

2 Ὃ δὲ ἑκατόνταρχος ἀνήνεγκεν τῷ ἡγεμόνι τὰ γενόμενα.
ἀχούσας δὲ ὁ ἡγεμὼν xal ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔλυπήθησαν σφόδρα,
xal οὐκ ἔφαγον οὐδὲ ἔπιον ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ. μεταπεμψά-
μενος δὲ ὁ Πιλᾶτος τοὺς ᾿Ιουδαίους εἶπεν αὐτοῖς ᾿Εθεωρήσατε τὰ
γενόμενα; οἱ δὲ λέγουσιν "ἔκλειψις ἡλίου γέγονεν χατὰ τὸ εἰωθός.

ὁ Εϊστήκεισαν δὲ οἵ γνωστοὶ αὐτοῦ ἀπὸ μαχρόθεν, xa
γυναῖκες ai συνελθοῦσαι αὐτῷ ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ὁρῶσαι ταῦτα.
ἀνὴρ δέ τις ὄνομα ᾿Ιωσήφ, βουλευτὴς ἀπὸ ᾿Αριμαθαίας πόλεως
ὑπάρχων, προσδεχόμενος χαὶ αὐτὸς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ,
οὗτος προσελθὼν τῷ Πιλάτῳ ἠτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ. χαὶ

γοῦ cum AB .. C παραπορενόμενοι | À om ὄχλοι | ϑεωροῦντες (A ἰδόντες)
cum BA Eins Ven .. C xol ϑεωρ. | τὰ γενόμενα .. B τὰ γεγεννημένα | ξαντῶν
cam AB .. C αὐτῶν :

2. ἀνήνεγκεν cum AC .. B ἀνήγαγεν | x ἡγεμόνι cam AC Latt .. B τῷ
Πιλάτῳ | τὰ γενόμενα cum A Eins Cors, item praemisso ἅπαντα C Fabr .. B
om | ὁ ἡγεμών cum AC Latt.. B ὁ Πιλᾶτος | xoi τ γυνὴ αὐτοῦ cum ABC
Vatt Ven .. Eins Fabr Cors om | xai οὐχ ἔφ. οὐδὲ ἔπ. cum AC Latt (et non
manduc. neque biberuni) .. B xal οὔτε ἔφαγ. οὔτε ἔπιον [ ἐν (C om) τῇ τἷμ. éx.
cum AC .. B τὴν ἡμέραν ἐχείνην μεταπεμψάμ. δὲ ὁ IIO. τοὺς ᾿Ιονδ. εἶπεν
αὖτ. cum A Eins Cors.. B μετεπέμψατο δὲ ὁ Πιλ. πρὸς τοὺς Ἴονδ. xoi λέγει
αὐτοῖς .. C xat μετέπεμψεν ὁ Πιλ. τοῖς ᾿Ιουδαίοις x. εἶπ. avv. | ᾿Εϑεωρήσατε ..
A Εἴδε (corrige Εἴδετε) | τὰ γενόμενα (B - νάμενα) .. A add σημεῖα | λέ-
γουσιν cum ΑΒ .. C εἶπον αὐτῷ | γέγονεν .. B γεγέννηται || κατὰ τὸ εἰωθός :
solus A add haec: Ἔφη αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος Μιαρώτατοι, οὕτως εἰς πάντα ἀλη-
ϑεύετε; ἐγὼ olBa οὐχ ἄλλατέ πότε τοῦτο γενόμενον εἰ μὴ ἐν σελήνης γέννᾳ. τὸ
γὰρ πάσχα ὑμῶν τῇ χϑὲς ἡμέρᾳ ἐφάγετε τῇ τεσσαρεσχαιδεχάτῃ τοῦ μηνός, καὶ
λέγετε ὅτι ἔκλειψις ἡλίον ἐγένετο.

8. ol γνωστοί cum B Vatt Ven .. AC Eins aliique πάντες οἱ y». | αὐτοῦ
cum B omnibusque Latinis .. AC τῷ (C τοῦ) "Loo! | A om ἀπό | xol γυναῦκες
cun AC .. B xai αἱ γνναῦς. | αἱ συνελθοῦσαι αὐτῷ cum A .. BC (Latt) αἱ
OvvaxoAooS,0acat (C - δοῦσα!) αὐτῷ (C om) | ὁρῶσαι ταῦτα .. B add γενόμενα
| dvijo δέ τις ὄνομα cum A .. BC Latt xal (Eins aliique om) ἰδοὺ ἀνὴρ (Latt
vir quidam) ὀνόματι ᾿Ιωσήφ | βουλευτὴς ἀπὸ ᾿Αριμαϑαίας πόλεως ὑπάρχων cum
A .. BC βουλευτὴς (C Λευίτης) ὑπάρχων, ἀνὴρ ἀγαθὸς xal δίκαιος, οὗτος οὐ
σνυγχατέϑοτο τῇ βονλῇ καὶ τῇ πράξει αὐτῶν (ita B; C οὗτος οὐχ ἦν sequente
statim τὴν βασιλείαν τοῦ ϑεοῦ, ita ut plure exciderint), dxà ᾿Αριμαϑείας (ite
codex) πόλεως τῶν ᾿Ιουδαίων. Similiterque babent Latini, quamquam satis
variant | προσδεχόμενος xal αὐτὸς τὴν ac. τοῦ ϑεοῦ cum B, item Laett..
Α ὃς xal αὐτὸς προσεδέχετο τὴν Qao. v. 200 ,. C (vide ante) nil. nisi τὴν f.
t. 9. | B οὗτος προσελθὼν (B προσῆλθεν) τῷ Πελάτῳ (δ add xoi) ἡτήσατο τὸ
σῶμα τοῦ Ἰησοῦ .. praeterea O (iem Fabr et praeses permis) invitis AB Eins

sive GESTA PILATI. Α. 935
καθελὼν αὐτὸ ἐνετύλιξεν ἐν σινδόνι καθαρᾷ, καὶ ἔϑηκεν αὐτὸ ἐν
μνημεώῳ λαξευτῷ, ἐν ᾧ οὐδεὶς οὐδέπω ἦν χείμενος. — —

CAPUT XII. :

' ᾿Αχούσαντες δὲ οἵ ᾿Ιουδαῖοι ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ ἠἡτή-

σατο ὃ ᾿Ιωσήφ, ἐξήτουν αὐτὸν xal τοὺς δώδεκα τοὺς εἰπόντας
ὅτι οὐ γεγέννηται ἐκ πορνείας ὁ ᾿Ιησοῦς, xal τὸν Νικόδημον καὶ
ἄλλους ἑτέρους πολλούς, οἴτινες παραπηδήσαντες ἔμπροσθεν τοῦ
Πιλάτου τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐφανέρωσαν τὰ ἀγαθά. πάντων δὲ
ἀποχρυβέντων μόνος ὁ Νικόδημος ὥφθη αὐτοῖς, ὅτι ἀνὴρ ἄρχων
ἦν τῶν Ἰουδαίων᾽ xal λέγει αὐτοῖς ὁ Νικόδημος Πῶς εἰσήλθατε
εἰς τὴν συναγωγήν ; λέγουσιν αὐτῷ οἱ ᾿Ιουδαῖοι Σὺ πῶς εἰσῆλθες
εἰς τὴν συναγωγήν ; ὅτι συνίστωρ αὐτοῦ εἶ, xal τὸ μέρος αὐτοῦ
μετὰ σοῦ ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι. λέγει ὁ Νικόδημος ᾿Αμὴν ἀμήν.
ὁμοίως δὲ καὶ ὁ Ιωσὴφ παρεχβὰς εἶπεν αὐτοῖς Τί ὅτι ἔλυπύήθητε
xav ἐμοῦ, διότι ἠἡτησάμην τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ; ἰδοὺ ἐν τῷ

Cors Vatt Veu addit χαὶ ἐπέτρεψεν ὁ Πιλᾶτος ἀποδοθῆναι τὸ σῶμα | χαϑελὼν
αὐτό (A add ἀπὸ τοῦ ξύλου, Eins Cors de cruce) cum AB .. C xaS. αὐτόν (item
Latt) | ἐν σινδόνι cum B Latt... AC om ἐν |. ἔϑηχεν cum BC .. A ἔϑετο |
αὐτό cum BC .. A om. (Latt rursus αὐτόν reddunt) | ἐν μνημείῳ λαξευτῷ cum
C.. Α ἐν μνήματι λαξευτῷ χαινῷ .. B ἐν τῷ χαινῷ (cod. χενῶ) αὐτοῦ μνημείῳ
..simüliter Latini variant | οὐδεὶς οὐδέπω ἦν χείμενος cum B .. C οὐκ ἦν οὐ-
δέπω (adde οὐδείς 2) χείμενος .. À (ita Latinorum nullus) οὐδέποτέ τις τῶν Sa-
νόντων ἐτέθη

Xi, 1. τὸ σῶμα τ. Ἰ. ἠτήσατο ὁ Ἰωσήφ cum AC Eius Ven Vett .. B
ὁ Ἴωσ. ἡτήσ. τὸ σώμα v. 'I. ἐζήτουν αὐτόν cam AB Latt .. Ο xol ἐζήτ. χαὶ
αὐτόν | τοὺς δώδεχα τούς cum AC .. B Lett τ. δώδ. ὄνδρας τούς | ὁ ᾿Ιησοῦς
cem BC .. A Latt om | xol τὸν Νικόδ. -- - πολλούς cum BC et Latt plerisque
.. A om | eec παραπηϑήσαντες - - τὰ ἔργ. αὐτοῦ (B om) dp. τὰ dy. (B add
τοῦ Ἰησοῦ) cum BC et Latt plerisque .. A οἵτινες ἐφανέρωσαν τὰ ἔργὰ αὐτοῦ
ἔμπροσθεν τοῦ Πιλάτου | μόνος (C μόνον) cum AC Latt .. B μὴ γνούς |. ἦν
τῶν 'lou8. cmn A .. BC τῶν 'Iovys. ἦν |. ὁ Νιχόδημος cum BC .. A Latt om |
εἰσήλθατε cum BC .. A εἰσήλθετε | εἰς t. συναγωγ. cum AB .. C at videtur
ἐν τῇ συναγωγῇ | λέγουσιν αὐτῷ (ita B Vatt Ven Eins Cors Fabr; C om) ot
Ἶουδ. (Eins Cors om) cum BC Latt .. A oi δὲ εἶπον | E9 πῶς - - συνίστωρ
(B συνείστωρ, C συνήστορ) αὐτοῦ εἶ (ita B Ven Vatt, item [vide post] A; C
Eius aliique ἧς) - — al&w cum BC, similiter-Latt .. A Θεωροῦμεν ὅτι συνήγορος
xal μαϑητὴς αὐτοῦ εἶ, xal τὸ μέρος αὐτοῦ ὄχειν σε φαμὲν (hos accentus cod.
habet) ἐν τῷ νῦν αἰῶνι xai ἐν τῷ μέλλοντι | ᾿Αμὴν ἀμήν cum ΒΟ (Latt plerique
ter. habent 4men) .. A akerum om | ὁμ. δὲ χαί cum ΑΒ... C δέ.. Ven Fabr
similier €, Eins Vatt Cors aimililer | παρεκβάς cum BC Latt... A om ] TL
ὅτε cem A .. Β Ὅτι, € Τί | xat ἐμοῦ cum AB .. C παρ᾽ ἐμοῦ |. διότι cum

* -
(70m

233. ΕΥ̓́ΑΝΘ. NICODEMI PARS f. A.-

χοινῷ poo μνημείῳ ἔϑηχα αὐτόν, ἐντυλίξας αὐτὸν ἐν σινδόνι
καθαρᾷ, xaX ἐπεχύλισα λίθον ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ μνημείου... χαὶ

. οὐ χαλῶς ἐπράξατε xatd. τοῦ δικαίου, ὅτι οὐ μετεμελήθητε

σταυρώσαντες αὐτόν, ἀλλὰ xal λόγχῃ αὐτὸν ἐχεντήσατε. χρα-
τήσαντες δὲ οἱ ᾿Ιουδαῖοι τὸν Ιωσὴφ ἐκέλευσαν αὐτὸν ἀσφαλισθῆ-
vat μέχρι τῆς μιᾶς τοῦ σαββάτον, xai λέγουσιν αὐτῷ Γίνωσκς
ὅτι ἡ ὥρα οὐκ ἀπαιτεῖ πρᾶξαί τι κατὰ σοῦ, ὅτι σάββατον δια-

᾿φαύει᾽ γίνωσχε δὲ ὅτι οὐδὲ ταφῆς χκαταξιωθήσῃ, ἀλλὰ δώσωμεν

τὰς σάρπας. σοὺ τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ. λέγει αὐτοῖς ὁ
Ἰωσήφ Οὗτος ὁ λόγος τοῦ ὑπερηφάνου ἐστὶν Γολιάθ, ὃς ὠνείδισεν
θεὸν ζῶντα καὶ τὸν ἅγιον Δαυΐδ. εἶπεν γὰρ ὁ θεὸς διὼ τοῦ προ-
φήτου ᾿Εμοὶ ἐκδύκησις, κἀγὼ ἀνταποδώσω, λέγει χύριος. — xol
γῦν ὁ ἀχρόβυστος τῇ σαρχὶ καὶ περιτεμνόμενος τῇ καρδία λαβὼν

A.. Β6 ὅτι | ἰδοὺ ἐν τῷ χαινῷ (B χενῷ, C χήπῳ) pov μνημ. (B py. μου)
ἔϑηχα (B τέϑηκα sic) αὐτόν (ita B Latt; C αὐτό) ἐντυλ. αὐτὸν (ita B Lett; C
αὐτό) ἐν (ita B; C om) - - 3p. τ. μνημείου (ita C Vatt aliique, B Fabr aliique
t. σπηλαίου) cum CB. et Latt plerisque .. A nil nisi xol ἀπεϑέμην αὐτὸ ἐν σιν-
8ów, Ven εἰ posui eum in monumento | xal oU χαλῶς .. À γνῶτε οὖν Ott οὐ xa-
λῶς | τοῦ δικαίου cum BC Latt; A add τούτου | ὅτι οὐ .. Α οὐδέ | ἀλλὰ xal
cum AB .. Ο'χαλάμην xal | λόγχῃ αὐτὸν ἐχεντήσατε cum A (Eins lanceastis
eum, Vatt lancea eum. perforantes, Ven lancea. perforastis) .. BC λόγχην αὐτῷ
ὑπεβάλετε (B - βάλλετε) | κρατήσαντες δὲ oi ᾿Ιονᾶ, τὸν "loc. ἐκέλευσαν αὐτὸν
ἀσφαλισϑῆναι (A τ. 'L. καὶ χαταχλείσαντες ἠσφαλίσαντο) μέχρι τῆς μιᾶς τοῦ
σαββάτον (A μέχρι τῆς χυριαχῆς) cum BA Vatt Ven .. C (similiterque Eins
Cors Fabr) ταῦτα ἀχούσαντες οἱ ᾿Ιουδαῖοι παρὰ τοῦ ᾿Ιωσὴφ εὐθὺς χρατήσαντες
αὐτὸν ἐχέλευσαν ἀσφαλισϑῆναι αὐτὸν μέχρι τῆς ἡμέρας τοῦ σαββάτον | xal λέ-
γουσιν αὐτῷ cum B Vatt Ven Eins aliisque .. C ἔλεγον οὖν αὐτῷ .. À εἰπόντες
| Γίνωσχε ὅτι cum BC Latt .. A om | ἡ ὥρα οὐχ ἀπαιτεῖ cum, BC, item Latt
(Vat& Mora non exigit , Vatb hora non est compelens, Ven Fabr Eins hac hora. in-
competit [Ven Fabr non competit] ; Cors hac hora non compotes sumus) .. À ἡ
ὥρα οὐ δίδωσι | χατὰ σοῦ cum ΑΒ... C μετὰ σοῦ διαφαύει cum BC .. A
ἐπιφώσχει | γίνωσχε δὲ (cod. om) ὅτι cum C Latt (Vatt Ven cognosce autem
quia, Eins Cors Fabr soimus autem quia) .. B ἐπεί... Α xa( | οὐδέ cum AB...
Ο᾽ οὔτε | χαταξιωϑήσῃ cum A .. B ἀξιοῦσαι, C ἀξιούση .. Latt dignus eris (es)
| δώσωμεν cum BC .. A δώσομεν τὰς σάρκας σὸν cum AB .. C τὰ χρέη (sic)
cov | t. πεῖ. τοῦ οὐρανοῦ cum AC... B add xol τοῖς ϑηρίοις τῆς γῆς παραδώ-
ce p£v, item omisso παραδώσ. Latt | ὁ ᾿Ιωσήφ cum ΑΒ... Com ὁ | ἐστὶν
Γολιάϑ cum C .. AB T'oX. ἐστίν | B ὀνείδισεν |. εἶπεν γάρ cum AB Ven Fabr

. € Eins Cors εἶπε δέ | Su τοῦ mpopritov cum A Latt .. C διὰ τῶν προφη-
τῶν... Bom | xdy& cum B Ven Fabr Eins Cors .. AC Vatt ἐγώ | xoi νῦν
ὁ dxpóg. (A add μὲν) τῇ σαρχὶ (cucàà BC; A τῷ σαρχίῳ) xal (A om) περι-
τεμνόμενος (ita C, B περιτεμνημένος; Α περιτετμημένος δὲ) τῇ χαρδίᾳ .. Eins
Cors Εἰ obsiructus corde Pulatus; Vatt Ven Nam εἰ (Unde, Ei nonme) venerabilis

swe GESTA PILATI. A... 937
ἤὅδωρ. ἀπενίφατο τὰς. χεῖρας αὐτοῦ κατέναντι τοῦ ἡλίου λέγων
᾿Αὐβῷός εἶμι ἐγὼ ἀπὸ τοῦ αἴματος τοῦ δικαίου τούτου ὑμεῖς
ὄψεσθε. καὶ ἀποχριθέντες τῷ Πιλάτῳ εἴπατε Τὸ αἷμα αὐτοῦ
ép ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν. χαὶ νῦν φοβοῦμαι μή ποτε
φθάσει 1 ὀργὴ χυρίόυ ἐφ ὑμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ὑμῶν, καθὼς
εἴκατε. ἀκχούσαντες δὲ οἱ ᾿Ιουδαῖοι τοὺς «λόγους τούτους ἐπι-

χράγθησαν τῇ ψυχῇ. καὶ ἐπιλαβόμενοι τὸν Ἰωσὴφ ἐκράτησαν
αὐτὸν xal ἐνέκλεισαν εἰς οἶκον ὅπου οὐχ ἦν θυρίς, xal παραφύ-

λακες παρέμεναν τῇ θύρᾳ᾽ καὶ ἐσφράγισαν τὴν θύραν ὅπου ἦν
ἐγχεκλεισμένος Ἰωσήφ. |

ó δὲ σαββάτῳ ὅρον ὥρισαν οἱ ἀρχισυνάγωγοι χαὶ οἱ
ἱερεῖς καὶ οἱ Λευῖται ὥστε πάντας εὑρεθῆναι ἐν τῇ συναγωγῇ
τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου. χαὶ ὀῤθοίσαντες ἅπαν τὸ πλῆθος ἐν τῇ
συναγωγῇ ἐβουλεύσαντο ποίῳ θανάτῳ ἀποχτείνωσιν αὐτόν. χαθε-
σθέντος δὲ τοῦ συνεδρίου ἐκέλευσαν αὐτὸν ἀχθῆναι μετὰ ἀτιμίας

praeses τὰς χεῖρ. αὖτ. h. 1. cum A Latt; B post xax. τ. ἡλίον .. C om | χατ-
ἔναντι cum ΑΒ... C ἀπέναντι [ τοῦ ἡλίον cum BC Eins Cors Ven (Vatt Fabr
om).. Α τοῦ λαοῦ | εἰμὶ ἐγώ cum B Vatt Ven Fabr .. AC Eins Cors om
ἐγώ | co) Bu. τούτον cum AB Latt .. C τούτ. τ. 80. | ὑμεῖς ἔψεσθ. cam AC
Vatt Ven Eins Cors .. B Fabr om | xol ἀποχριϑέντες τῷ Πιλ. εἴπατε cum C
et Latt. plerisque .. B (item Ven) xol ἀπεχρίϑητε t. Πιλ. λέγοντες (Ven om
My.) .. A αὐτοὶ δὲ ὑμεῖς εἴπατε | xol νῦν φοβοῦμαι - - φβάσει (sic) - - ἐφ᾽
ὑμᾶς (super nos) -- ὑμῶν (nostros?) χαϑὼς εἴπατε cum B, Eins .. A εἶπε δὲ d
Πυᾶτος Φοβοῦμαι μή more φϑάσῃ ἡ ὀργὴ χυρίον ἐφ᾽ ἡμᾶς .. C nil nisi χαϑὼς
εἴπατε (transiluit ab altero τὰ τέχνα ἡμῶν ad alterum τὰ τέχνα ὑμῶν), similiter
Cors Fabr | ἐπιχράνϑησαν τῇ ψυχῇ cum C Vatt (item Fabr aliique exacerbati
sunt animo nimis) .. B éxuxpav23. σφόδρα .. A ἐπικράνϑησαν | xal ἐπιλαβόμ. τ.
'Iec. ἐκράτησαν αὐτὸν xal cum BC Eins .. A Fabr aliique xal χρατήσαντες τὸν
Ἰωσήφ | ἐνέχλεισαν cum AB .. C (Latt) add αὐτόν | εἰς οἶκον (B add Gxo-
τεινόν) cum BC item (in domo, in domum) Vatt Ven .. A Eins aliique ἐν οἰκή-
ματι (ἐπ cubiculo , ín cubiculum) l ὅπον -OUxX ἣν Supl; cum A Vatt Eins aliisque -
BC Vea ὅπου ϑυρὶς οὐκ ἦν | xat παραφύλαχες (C παραϑήλακες) παρέμ. τῇ ϑύρᾳ
(C τὴν ϑύραν) cum BC.. A καὶ φύλακες ἐτήρουν τὴν ϑύραν | καὶ ἐσφράγισαν
τὴν Sp. ὅπου ἦν vx. "Ius. cum B Vat? Ven, similiterque Fabr aliique .. A
ἐσφραγισμένη,» (cum praecedentibus coniungens) . . C Vatb om

2. Τῷ δὲ σαββάτῳ cum ΑΒ... C Καὶ τῷ σαββ. 1 ὅρον (Β ὄρϑρον) ὥρισαν:
(8 ὄρισαν) cum AB .. C ὥρισαν | xal ol ἱερεῖς xal oi Δενῖται cum BC... A
ἱερεῖς τε xol Atv. | πάντας εὑρεθῆναι (A add τοὺς μετ΄ αὐτοῦ) cum AC .. B
παντ. συναχϑῆναι (Fabr aliique congregarentur omnes) | ὀρϑρίσαντες (A ὀρϑρίσαν)
ἅπαν τὸ πλῆϑος (A add τῶν ᾿Ιουδαίων) cum ΒΑ... C ὀρπρίσαντες ἅπαντες | ἐβου-
λεύσαντο cum A (sic) C .. B ἐβούλενσαν | dxoxt. αὐτόν cum AB Vatt Ven .,
C Fabr aliique droxt. τὸν ᾿Ιωσήφ | xaStoSévto; δέ cum A .. B χαϑίσαντος
&€.. C χαϑημένον | C ἐχέλευσεν [ μετὰ dtu. πολλῆς (cum iniuria multa, cum

938 EVANG. NICODEMI PARS I. A.

πολλῆς. xai ἀνοίξαντες τὴν θύραν οὐχ εὗρον αὐτόν. χαὶ ἐξέστη
πᾶς ὃ λαός, καὶ ἔκθαμβοι ὀγένοντο ὅτι τὰς σφραγῖδας εὗρον
ἐσφῥαγισμένας, καὶ ὅτι τὴν χλεῖδαν εἶχεν ὁ Καϊάφας. xai οὐκέτι
ἐτόλμησαν ἐπιβαλεῖν τὰς χεῖρας αὐτῶν εἰς τοὺς λαλήσαντας ἔμ.-
πρόσθεν τοῦ Πιλάτου ὑπὲρ τοῦ ᾿Τησοῦ. ᾿ .

CaPuT XIII.

! "Ecc δὲ αὐτῶν καθεζομένων ἐν τῇ συναγωγῇ καὶ θαυμα-
ξόντων διὰ τὸν Ιωσὴφ ἔρχονταί τινες τῆς χουστωδίας, οὖς ἠτή-
σαντο οἵ ᾿Ιουδαῖοι παρὰ τοῦ Πιλάτου τηρεῖν τὸν τάφον τοῦ Ἰ[η-
σοῦ, ἵνα, μιή ποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ χλέψῳσιν αὐτόν. xai
ἀνήγγειλαν λέγοντες τοῖς ἀρχισυναγώγοις χαὶ τοῖς ἱερεῦσι xal
τοῖς Λευίταις τὰ γεγονότα" τὸ πῶς ἐγένετο σεισμὸς μέγας, wal
εἴδομεν ἄγγελον καταβάντα ἐξ οὐρανοῦ. xal ἀπεχύλισεν τὸν AC-

magna τπίυγία) cum BC Vatt Ven .. Α μετὰ πάσης ἀτιμίας .. Fabr aliique om
| τὴν ϑύραν cum AC Vatt Ven aliisque .. B τὰς ϑύρας | B ἔχϑαμβος ἐγένετο |
τὰς σφρ. εὗρον (B ηὗραν) ἐσφραγισμένας cum B Vatt (signgtis signaculis) Ven
(signacula invenerunt signata et portam clausam) .. À τ. agp. εὖρ. aac .. C τ.
σφρ. &Up. xal τὰς ϑύρας ἐσφραγισμένας .. Fabr aliique libere signatam invenerunt
clavem cubiculi (omissis seqq. xol ὅτι τὴν xA. etc) | xal ὅτι (A om) τὴν χλεῖδαν
(ita BC; A χλεῖδα) εἶχ. ὁ Καϊάφ. cum (A)BC Vatt Ven .. de Fabr. aliisque
vide ante | xol οὐχέτι cum AB Vatt .. C add λοιπόν | ἐπιβαλεῖν τ. y. αὐτῶν
com BC Vatt .. À τ΄ y. avt. ἐπιβ. | clc (C ἐπὶ) τοὺς λαλήσαντας cum BC
Vatt .. Α τοῖς ἄλλοις Ιουδαίοις τοῖς λαλήσασιν | ὑπέρ (pro) cum B Vatt ..
AC περί

XIII, 1. "Ἔτι δὲ - - ἐν τῇ συναγωγῇ (A haec om) - - διὰ τ. 'Ioc. (A
haec om) ἔρχοντ. τινες τῆς χουστωδ. (A Épy. οἱ éx τῆς χουστ. ὑπηρέται), ος
(B add xal) ἡτήσ. -- παρὰ τοῦ Πιλάτου (A haec om) - - Να μή ποτε é. οἱ μαϑ.
αὐτοῦ (C om) χλέψ. αὐτόν (pro ἵνα usque αὐτόν A habet πρὸς τὸ μὴ χλαπῆναι
αὐτὸν ὑπὸ τῶν μαϑητῶν αὐτοῦ) cum BCA Vatt (similiter etiam Yen) .. Fabr
Eins Cors Haec omnibus admirantibus (Cors Et pro his) ecce quidam (Cors om)
de militibus qui sepulcrum custodiebant (Cors -dierant) | χαὶ ἀνήγγειλαν (ita. AC;
B ἀπήγγ.) λέγοντες τοῖς doy. x. τ. lep. x. τ. Atv. (ita B Vatt Ven; A ui] nisi
λέγοντες; C corrupte τοῖς ἀρχιερεῦσιν x. t. ἀρχισυναγώγοις xol Δεν. λέγονσω)
τὰ γεγονότα (A om) cum B Vatt Ven, item C, item A .. Eins Fabr Cors írirens
"(Cors intrantes) in (Cors om)*esynagogam (Fabr -goga) dizit (Cors dixerunt) | τὸ
πῶς cum BC (male ante τὰ γεγονότα ponit) Vatt Ven .. A Fabr aliique ὅτι |
ἐγένετο σεισμ. μέγας cum BC Ven .. A Vatt σεισμ. éyév. μέγας. Praeterea B
add τηρούντων ἡμῶν τὸν τάφον, item C ἡμῶν γὰρ τηρούντων ἐγένετο, itern Vat&
illis custodientibus eum (similiter Fabr aliique nobis cusiodientibus monumentum Iesu
facta est terrae motio) . . nilil addidi cam A Vatb Veu | εἴδομεν (C ἴδ.) cum AC
.. B ἴδαμεν |. ἄγγελον χαταβάντα cum A ... BC πῶς &yy. (B Vatt add χυρίον,

ava GESTA PILATI. A. 939

θον ἀπὸ τοῦ στόματος τοῦ μνημείου καὶ ἐκάθισεν ἐπάνω αὐτοῦ"
xal ἔλαμψεν ὡσεὶ χιὼν xol ὡς ἀστραπή. — xal ἡμεῖς πολλὰ φο-
βηθέντες ἐκείμεθα ὡσεὶ νεκροί καὶ ἠχούσαμεν τῆς φωνῆς τοῦ
ἀγγέλου λαλοῦντος ταῖς γυναιξίν, αἴτινες παρέμενον τῷ τάφῳ,
ὅτι μὴ φοβεῖσθε ὑμεῖς" οἶδα γὰρ ὅτι Ἰησοῦν ξητεῖτε τὸν ἐσταυ-
ρωμένον. οὐχ ἔστιν ὧδε ἠγέρθη χαθὼς εἶπεν δεῦτε ἴδετε τὸν
τόπον ὅπου ἔχειτο ὁ χύριος. χαὶ ταχὺ πορευθεῖσαι εἴπατε τοῖς
μαθηταῖς αὐτοῦ ὅτι ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν , καὶ ἔστιν ἐν τῇ
Γαλιλαία.

32. Λέγουσιν οἵ ᾿Ιουδαῖοι Ποίαις γυναιξὶν ἔλαλει;: “λέγουσιν ot
τῆς χουστωδίας Οὐχ οἴδαμεν ποῖαι ἦσαν. λέγουσιν οἱ Ἰουδαῖοι
Ποίᾳ ὥρᾳ ἦν; λέγουσιν oi τῆς κουστῳδίας Μέσης νυκτός. λέ-
γουσιν οἱ Ιουδαῖοι Καὶ διὰ τί οὐκ ἐχρατήσατε αὐτάς; λέγουσιν

Ven alüque dei) χατέβη | ἀπὸ τοῦ στόματος cum A .. BC ἀπ. τῆς SUpac ..
Vatt Ven ab ostio, Fabr aliique om | τοῦ μνημείου cum AC .. B τ. σπηλαίου |
ἐχάϑισεν cum A .. BC ἐχάϑητο |. χαὶ ἔλαμψεν ὡσεὶ χιὼν xol óc ἀστραπή cum

. BC Lett ἦν δὲ ἡ ἰδέα αὐτοῦ (haec omnia B om) ὡς ἀστραπή, xoi τὸ ἕν-
δυμα αὐτοῦ λευχὸν ὠσεὶ χιών | xol ἡμεῖς πολλὰ φοβηϑ. ἐκείμεϑα dor νεχροί
A.. BC Latt ἀπὸ δὲ τοῦ φόβον αὐτοῦ ἐγενόμεθα cogi νεκροί | ἠκχούσ. τῆς
φωνῆς τοῦ dyy. λαλοῦντος (B τοῦ λαλοῦντ. ἀγγ.) cum AB Vatt Ven .. C Fabr
aliique yx. τοῦ ἀγγέλου λέγοντος | att. παρέμενον (ita A; BC παρέμειναν) τῷ τάφῳ
(C τὸ σῶμα. BC add τοῦ Ἰησοῦ, non item A) cum ABC .. Fabr Eins ad se-
pulcrum lesu Cors quae venerant ad. sepulcrum Christi .. Vatt Ven om | ὅτι μὴ
qog. Ug. cum A .. BC om ὅτι. Praeterea € praem xoi ἔλεγε, B xol λέγει av-
ταῖς, Ven εἰ dicenlis, Vat& et dicens, Cors et dixit angelus; sed nihil addidi cum
A Vatb Fabr Eins | ζητεῖτε τὸν ἐστανρ. cum C Fabr Eins Cors... AB Vatt
Ven τὸν ἐσταυρ. Cnt. | ἠγέρθη cum AB Vatt Eins aliisque .. C Ven add ydp |
δεῦτε ἴδετε cam AC .. B Latt δεῦτ. καὶ Us, | ὁ χύριος cüm ABC Vatt Ven ..
Fabr aliique om | τοῖς μαϑηταῖς αὐτοῦ .. Vat* add ei Petro | xat ἔστιν (hunc
accentum ipse. ood. habet) ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ cum A .. BC Latt xol ἰδοὺ (Vatt
Fabr aliique om) προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν: ἐχεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, χαϑὼς
εἶπεν ὑμῖν (χαϑὼς etc C Vatt aliique; B Ven Eins ἰδοὺ εἶπον ὑμῖν)

24. Δέγουσιν οἱ "Iou8. ΠΠοίαις yov. ἐλάλει (ita C Vatt Ven, item Quae susi
mulieres illae ad quas angelus loculus est. Fabr Eins Cors; B Ovx οἴδατε ποῖαι
ἦσαν αἱ γυναῦκες) ; λέγονσιν (C om) οἱ τ. χουστ. Οὐκ οἴδαμεν x. ἦσ. (ita BC
Vatt, item omissis x. ἦσ. Ven; Eins aliique coniungunt hauc et alteram quae-
stionem, item utramque responsionem in unam contrahunt) .. A haec om (traas-
iluisse videtur ab altero λέγουσιν oi ᾿Ιουδ. ad alterum) | λέγουσ. oi "IovO. Ποίᾳ
ὥρᾳ (Qua hora) ἦν; X. οἱ τῆς χουστ. Μέσης νυχτ. cum B Vatt Ven .. AC (Fabr
alüque) om | Kal διὰ τί cum AB Vatt .. C Venu om Καί | αὐτάς cum A Vatt
Fabr aliisque .. BC τὰς γυναῖκας, Ven mulieres istas | λέγουσιν οἱ τῆς χουστ. πρὸς
τοὺς Ἰουδ. cum B Vatt, item omissis fg. v. I. G .. A λέγ. οἱ στρατιῶται ..

240 EVANG. ΝΙΟΟΌΕΜΙ PARS I. A.

οἱ τῆς χουστωδίας ᾿ς vexool ἐγενόμεθα ἀπὸ τοῦ φόβου, μὴ ἐλ-
πίζοντες ἰδεῖν τὸ φῶς τῆς ἡμέρας, καὶ πῶς εἴχομεν χρατῆσαι
αὐτάς: λέγουσιν οἱ Ἰουδαῖοι Ζῇ κύριος, οὐ πιστεύομεν ὑμῖν.
λέγουσιν οἷ τῆς χουστωδίας πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους Τοσαῦτα ση-
μεῖα εἴδετε εἰς τὸν ἄνθρωπον ἐκεῖνον χαὶ οὐχ ἐπιστεύσατε, χαὶ
ἡμῖν πῶς ἔχετε πιστεῦσαι: καὶ γὰρ καλῶς ὠμόσατε ὅτι ζῇ χύ-
Qus xai γὰρ ἐκεῖνος ξῇ. πάλιν λέγουσιν οἱ τῆς χουστωδίας
Ἡμεῖς ἠκούσαμεν ὅτι τὸν αἰτησάμενον τὸ σῶμα τοῦ ᾿Ιησοῦ ἕνε-
χλείσατε αὐτόν, σφραγίσαντες τὴν θύραν, xal ἀνοίξαντες οὐχ
εὕρατε αὐτόν. δότε οὖν ὑμεῖς ὃν -ἐφυλάττετε, xal ἡμεῖς δώσο-
μεν τὸν ᾿[ησοῦν. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι 'O ᾿Ιωσὴφ εἰς τὴν πόλιν
Ven nil nisi responderunt | 'Qc (B ὡσεὶ) νεχροὶ ἐγενόμεϑα (B ἐγενάμεϑα) ---
μὴ ἔλπίζοντες (ita A Vatt Ven; B μὴ προσδοχῶντες) - - xai πῶς ey. xp. αὐτάς
(haec cum A Vatt, similiter Fabr aliique; B Ven om) - - Ζῇ χύριος (B ὁ χύρ.),
οὐ (B add μὴ) πιστεύομεν (B πιστεύσωμεν) ὑμῖν (Latt [quia] mon credimus vo-
bis). λέγ. οἱ τῆς xouct. xp. t. ονδ. (ita B, item respondenies (Ven.om) custo-
des. (Fabr áliique milites] dixerunt [Ven dixeruntque custod.) Pudaeis Vatt Ven
Fabr aliique; A véro ol δὲ στρατιῶται εἶπον) .. C haec omnia praetermittit | «t-
δετε (B ἴδ.) .. C (apud Birchium) οἴδατε | xol ἡμῖν (ita C Vatt Ven; Fabr
alique om xai; A ἡμῖν δέ) πῶς ἔχ. (pro-his C vitiose προσέχ.) πιστεῦσαι .. B
haec om | xoi γὰρ xo. ὠμόσ. (Ven haec om) ὅτι (B om) ζῇ χύρως .. C so-
lus add οὐ πιστεύομεν (apud Bitchium - pev) ὑμῖν | καὶ ydo ἐκεῖνος ζῇ cum
A Latt plerisque .. BC Ven om | πάλιν (ita B Ven Vat&; C xal πάλ.) λέγ. οἱ
v. χουστ. (Ven γαῖδ add Iudaeis) cum BC Ven Vat&.. A Vatb Fabr aliique om
| Ἡμεῖς cum B Fabr aliisque .. À xal ἡμεῖς, Vatt et... C Vatb Ven om | éve-
χλείσατε αὐτόν, σφραγίσ. τ΄ Sup. cum B; item C ἐγχλείσαντες αὐτὸν xol σφρα-
γίσαντες ; similiter Fabr aliique ínclusistis ἐπ cubiculo super clavem signanies . . A
ἐνεχλείσατε ἐν οἴκω ὅπον Suplc οὐχ ἦν, καὶ τὴν ϑύραν ἀσφαλισάμενοι καὶ σφρα-
γίσαντες φυλαχάς τε xal χαταστήσαντες ἐτηρεῖτε. .. Vatt inde ab ὅτι sic: quia
Ioseph. (hoc nomen Latini omnes addunt) qui petiit corpus lesu inolusistis in. car»
cerem ubi non erat fenestra, ei signastis annulis vestris; similiter Ven omissis ubi
- - fenestra | καὶ ἀνοίξαντες .. C solus om | B ηὔρατε | δότε οὖν (B om)
ὑμεῖς cum AB Fabr Eins Cors, item Vatt Ven date ergo vos ( Ven om) nobis ,.
C δότε ἡμῖν | ὃν ἐφυλάττετε cum A .. BC Vatt Veu τὸν Ιωσήφ (B add xod
toy) .. Fabr Eins Cors loseph quem in cubiculo custodistis (Cors 4nclusistis) | καὶ
ἡμεῖς δώσομεν (C δίδομεν ὑμῖν) τὸν 'Iuc. cum A(C), item Latt ei nos (Vatt
Ven add vobis) dabimus lesum (Vatt Ven add Christum [dominum], item Fabr
aliique quem in sepulero custodivimus) .. B xal τότε, ὑμεῖς διδόντες τὸν ᾿Ιωσύήφ,
καὶ ἡμεῖς τὸν ᾿Γησοῦν. | λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι .. A add roig ὑπηρέταις | Ὁ Ἰω-
σὴφ (B Ἡμεῖς δίδωμεν [sic] ὁ ᾿Ιωσὴφ) εἰς τὴν πόλιν αὐτοῦ ἀπῆλθεν cum AB,
item Vett Ven .. C Τὸν ᾿Ιωσὴφ ἡμεῖς δίδομεν, ἀπόδοτε xal ὑμεῖς τὸν "IncoUv.
λέγουσιν οἱ τῆς χονστωδίας Πρῶτον δύτε ὑμεῖς τὸν ᾿Ιωσήφ, xai εἶθ᾽ οὕτως δί-
δομεν ἡμεῖς τὸν ᾿Γησοῦν. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι Ὃ ᾿Ιωσὴφ εἰς πόλιν αὐτοῦ ἀπῇλ-
“εν. Ex his prima et extrema etiam Fabr Eins Cors habent in hunc modom:

--

sive GESTA PILATI. Α. 941

αὐτοῦ ἀπῆλθεν. λέγουσιν οἵ τῆς χουστωδίας πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους
Καὶ ὁ Ἰησοῦς ἀνέστη, χαθὼς ἠκούσαμεν τοῦ ἀγγέλου, χαὶ ἔστιν
ἐν τῇ. Γαλιλαία.

3 ᾿Αχούσαντες δὲ oL Ἰουδαῖοι τοὺς λόγους τούτους ἐφοβή.
ϑησαν σφόδρα, λέγοντες Μή ποτε ἀκουσθῇ ὁ λόγος οὗτος καὶ πάν-
τες χλιθῶσιν εἰς τὸν Ἰησοῦν. - χαὶ συμβούλιον ποιήσαντες οἱ
Ιουδαῖοι χατεβάλλοντο ἀργύρια ἱκανὰ χαὶ ἔδωχαν τοῖς στρα-
τιώταις λέγοντες Εἴπατε ὅτι ἡμῶν χοιμωμένων ἦλθαν οἱ μαθηταὶ
αὐτοῦ νυκτὸς xai ἔχλεψάν αὐτόν. χαὶ ἐὰν ἀκουσθῇ τοῦτο ὑπὸ

loseph πος dabimus, dale nobis lesum. loseph autem in tivilale tia. Arimathia esi. |
My. οἱ τῆς xovor. πρὸς t. lou$. (C τοῖς '"lovSalo) cum BC Vatt. (item Ven
omimis xo. τ. lov8.) .. À-oi δὲ στρατιῶται εἶπον (item Fabr aliique respondentes
οὐδε: dizerunt) | Καὶ ὁ "Ino. ἀνέστη, xa9. ἠἦχ. τοῦ ἄγγ., xoi ἔστιν ἐν τῇ Γαλ.
A (similiter Vat& Εἰ lesus, quemadmodum audivimus ab angelo, in Galilaea
e) .. BC xai ὁ ᾿Ιησοῦς. εἷς τὴν Γαλιλαίαν (C om e. τ. L6.) ἐστίν, χαϑὼς ἠχού-
σαμεν τοῦ ἀγγέλον τοῦ ἀποχυλίσαντος τὸν λίθον ὅτι προάγει ὑμᾶς εἷς τὴν Γαλι-
λαίαν .. Vatb Ven Et lesus est in Galilaea (Ven om lesus - -- Galilaea) , sicut au-
divimus ab angelo (Ven add qui revolvit lapidem) Ecce (Ven quia Iesus) praecedet
vs in Galilaea (Ven -iaeam) .. Fabr aliique Si Ioseph £n. APimathia est, et Tesus
in Galilaea est, sicul audivimus ab angelo dicenle mulieribus.

3. ἐφοβήδησαν σφόδρα cum ABE (ἐφ. φόβον, omisso op.) Vatt Ven, item
omisso σφ. Fabr etc . . ἐπικχράνϑησαν σφόδρα | λέγοντες cum CE Vatt Ven
(Fabr etc dicentes ad semetipsos) .. A xoY εἶπον . . B em | δή ποτε (Ne quando)
ἀχονσπῇ ὁ λόγος οὗτος (cum ACE Vatt, item audiantur sermones isti Vea Cors
Hal, item Havn δὲ auditus fuerit sermo iste; B ἀχούσαντες οὕτως, Fabr Eins au-
dienles sermones istos) xol (ita ACE atque etiam B, item Vatt Ven; Fabr etc om)
πάντ. χλιϑῶσιν (cum C, item χλίνουσιν vel -νωσιν E; AB πιστεύσωσιν, item
omnes Letini credant vel credenty εἰς v. ᾿[ησοῦν (A τῷ “[ησοῦ) | καὶ συμβούλ.
cum BCE Laett.. Α σνμβ: δέ | ποιήσαντες οἱ "IouBatot cum AB Vatt Ven ..
CE ποιήσαντες (E λαβόντες idque ante cuj. ponit) sine οἱ ᾿Ιουδ., sed C add
εἰς αὐτούς (item Vatt Ven énier s. inira se) .. Fabr Eins Cors εἰ omissis συμβ.
ποιήσ. | χατεβάλλοντο (ita BC, E ἔλαβον, Vatt protulerunt, Fabr aliique con-
gregantes ; A. Ven ἔδωχαν) ἀργύρια ἱκανὰ (ita ABE Vutt Ven; C Fabr etc ἀρ-
γύριον ἱκανὸν) xol ἔδωκ. (A Ven haec om) τοῖς στρατιώταις (ita ACE Vatt Fabr
etc; B Vetr τοῖς τῆς χουστωδίας) | λέγοντες (B Ven add αὐτοῖς, C om λέγ.)
Ekare cum A Vatt Fabr etc, item B Ven, item C .. E ἵνα εἴπωσιν | ὅτι ἡμῶν
(γαῖα Ven Fabr etc vobis) xou. ἦλθαν (ita B, Α- ἦλθον) οἱ ua. αὖτ. νυχτὸς (ita
B Fabr etc, A post b. αὐτόν; Vatt Ven. plane om) xai ἔχλ.. αὐτόν cam AB
Llett.. C (item E wt videtur) ὅτι οἱ uaS. aut. νυχτὸς ἐλθόντες ἔχλεψ. ast. ἡμῶν
χοιμωμένων | xo ἐὰν dxovo3jj τοῦτο (C τό pro τοῦτο) ὑπὸ (ita CE Latt; B
ἐπὶ) τοῦ ἥγεμ., ἡμεῖς πείσωμεν (ita BC; E - σομεν 7) adv. x. du. ἀμερίμν. ποιή-
σωμεν (ita RC; E - σομὲν 2) com BOE Latt. A καὶ ἄν ἀχούσῃ τοῦτο ὁ ἡγεμών,

Evang. apoer. ed. "l'ischendorf/ — 16

dk:

949 EVANG. NJCODEM! PARS 7. A.

τοῦ ἡγεμόνος, ἡμεῖς πείσωμεν αὐτὸν χαὶ 9 ὑμᾶς ἀμερίμνους ποκή-
σωμεν. οἱ δὲ λαβόντες εἶπον ὡς ἐδιδάχθησαν.

. CaPUT XIV.

! Φινεὲς δέ τις ἱερεὺς xai ᾿Αδᾶς διδάσκαλος xal ᾿Αγγαῖος
Δευΐτης χατελθόντες ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐν “Ἱεροσολύμοις ἐξηγή-
σαντο τοῖς ἀρχισυναγώγοις καὶ τοῖς ἱερεῦσιν καὶ τοῖς Λευίταις
ὅτι εἴδομεν τὸν ᾿ξησοῦν χαὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ χαθεζόμενον εἰς
τὸ ὄρος τὸ χαλούμενον Μαμίλχ, καὶ ἔλεγεν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ

ἡμεῖς πείσομεν αὐτόν | οἱ δὲ λαβόντες cum A Eius Cors Fabr... E om λαβόν-
T£; .. BC Vatt Ven add. xà ἀργύρια, item G τὸ ἀργύριον |. εἶπαν cum A Eins
Cors φὰς... BCEG ἐποίησαν | ὡς (ita AGy BE χαϑώς, C xa9d) ἐδιδάχϑησαν.
Nihil praeterea addidi cum A ., BCEG add καὶ Bwqnulotm ὁ λόγος οὗτος παρὰ
᾿Ιουδαίοις μέχρι τῆς (G τὴν) σήμερον (B add ἡμέρας, G ἡμέραν) .. Eins Cors
Febr εἰ diffamaius est omnibus sermo illorum. Vatt Ven inde ab οἱ δὲ λαβόντες
sic: Qui acoipientes argenteos verilatem celare minime poluerunt (Ven verit. minime
lacuerunt). Volentes dicere Discipuli eius nobis dermieniibus venerua εἰ tulerunt eum,
εἰ dicebant vero (ita Vat*; Veu Volebant itaque dicere quia discipuli eius furati suni
nobis dormienlibus, et son polerant exprimere; sed dicebant) Vere (Vat* om) sur-
rexit dominus lesus Christus a morluis et nos (Von om) vidinus angelum dei (Ven
domini) descendenlem de caelo el revolvit lapidem (Ven add ab ostio monumenti) et
sedij (Ven sedebat) super eum (Vatb om omnia inde eb Volentes usque super eum).
Et diffamalus (Vdt& disseminatus) est sermo isle apud Iudaeos (Vot ab omni po-
pulo ludaeorum) usque in praesentem diem.

XIV, 1. Φινεές cum Α (Μετὰ δέ τινας ἡμέρας Oo. v) CEG Latt. ple-
risque. (Vatb Eueas) .. B Φιναῖος | τις ἱερεύς .. G ὁ ἀρχιερεύς ᾿Αδᾶς oum
ΑΒΘ, item Ada Fabr Cors.. C Vatb (Vate Addam) ᾿Αδδᾶς... E "Ave | "Aq-
γαῖος cum B (᾿Αγγέως) Éins (Aggeus) Fabr Cors (hi Agaeus); item À ᾿Αγγίας
et (Egias, Legias) Vatt Ven .. C clc" Awac, E Ἠλίας, G 'Hoalac | χατελ-
ϑόντες cum BCEG , item descendenles Vatt Veu .. A Fabr aliique ἐλθόντες | d»
Ἱεροσολύμοις . . Α εἰς ἱἱερουσαλήμ | ἐξηγήσαντο cum ΒΕ, item ἐξηγοῦντο G ..
A διηγήσαντο, C διηγοῦντο .. Latini dizerun( vel retulerunt | A om χαὶ v. lt.
x t. ΔΛενίταις | ὅτι εἴδομεν cum AG Eins Cors Fabr.. CE Vatb ὅτι εἶδον .. B ἃ
εἶδον, λέγοντες Εἴδαμεν, item Vat& Ven quanta viderant quomodo - - viderant (Veu
sedebat) | xol τοὺς (BG Ems Gors Fabr add £y8txa, non add C Vett, ueque
magis Α Ven) pa2wv. avt. χαϑεζόμενον (ita B; CG - μένους) cum RCG Vatt
Eins etc .. A Ven μετὰ τῶν μαϑητῶν αὐτοῦ .. E uil oisi χαϑήμενον | εἰς và
ὄρος cum AC .. ΒΕ ἐπὶ τὸ ὄρος, G ἐπὶ τοῦ ὄρους (sed sequente χαλούμενον) |
τὸ χαλούμενον can ΑΒΕΘ Vatt Vea .. ἃ om | Μαμίχ cam A .. B Μαμβήχ,
E Mojx, G.Mogpéáx, C Mong; Vat Manbre sive. Malech , Vatb Maxire sive
Amalech, Veu Mambre; Cópt (ex cap. XVI, 2.) Mabrech. Οἱ, de idolo ΘΒ
sive Dy» : eiusque ia mónte olivarum cultu 2 Beg. 23, 13. t Reg. 11, à. 88.
Jer. 49, 1. 3. tem. de ,, monte scandali ^ 2 Reg. 23, 18. 1 Reg. 11, 7. |

δινα GESTA PILATI. Α. ᾿ 243
Πορευθέντες εἰς τὸν χύσμον ἅπαντα κηρύξατε πάσῃ τῇ κτίαει᾽
ὁ τπαστεύσα: xai βαπτισθεὶς σωθήσεται, ὁ δὲ ἀπιστήσας χατα-
χριθήσεται. σημεῖα δὲ τοῖς πιστεύσασιν ταῦτα παραχολουθή-
* ἐν τῷ ὀνόματί μου δαιμόνια ἐκβαλοῦσιν, γλώσσαις λα-
λήσουσιν χαιναῖς, ἔφεις ἀροῦσιν, xA θανάσιμόν τι πίωσιν οὐ
μὴ αὐτοὺς βλάψει, ἐπὶ ἀρρώστους χεῖρας ἐπιθήσουσιν καὶ καλῶς
ἕξουσιν. ἔτι τοῦ ᾿Ιησοῦ λαλοῦντος πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ
εἴδομεν αὐτὸν ἀναληφθέντα εἰς τὸν οὐρανόν.
? Δέγουσω of πρεσβύτεροι καὶ οἵ ἱερεῖς καὶ Λευῖται Δότε δάξαν
τῷ θεῷ ᾿Ισραήλ, καὶ δότε αὐτῷ ἐξομολόγησιν εἰ ταῦτα ἠκούσατε

xai ἴδετε ἅπερ ἐξηγήσασθε. λέγουσω οἱ ἐξηγησάμενοι Ζῇ κύριος
ὃ θεὺς τῶν πατέρων ἡμῶν ᾿Αβραᾶμ. ᾿Ισαὰκ xoi Ἰακώβ, 8 OTt ταῦτα
ἠκούσαμεν: χαὶ ἴδομεν αὐτὸν ἀναληφθέντα εἰς τὸν οὐρανόν. λέγουσιν

Πορευϑέντες ---- πάσῃ τῇ χτίσει cum BCG Latt, item E addito τὸ εὐαγγέλιόν
poo (similiter Vatt Ven add. εἰ ἀππερμέαίε (praedicate| evang. regni dei) .. A IIo-
ρεύεσϑθε xal διδάξατε τὸ εὐαγγέλων πάσῃ τῇ χτίσει | ὁ (CE ὅτι ὁ, Eins Fabre
Cors εἰ qui) πιστ. x. βαπτισϑεὶς (G - σπήσας) aw. ὁ δὲ ἀπ. χαταχρ. (Eins Cors
Fabr om ὁ δὲ ἀπ, xat.) cum BCEG Vatt Ven Eins eto .. Α om | σημεῖα δὲ
-- ταῦτα παραχολουϑήσουσιν (ita B, item - cet Ὁ, .item Vatt Ven; C axolou-
φήσει ταῦτα) ἐν τῷ - - ἐχβαλοῦσιν (sed BCG - λλουσιν)" - - ὄφεις (ita BG Vatt;
C Ven χαὶ (Veu om] ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν ὄφειφ) - - βλάψει (ita BC; G - ψη)"
-- χεῖρας (ita BG, € τὰς y.) - — ἕξουσιν com BCG Vatt Ven .. A καὶ ὅτι οἱ
ταστοὶ πολλὰ σημεῖα ποιήσουσι xal πολλοὺς ἀσθενοῦντας ἰάσονται .. E Kins Fabr
Cors om | ἔτι τοῦ -— πρὸς τ. μαϑ. (ita BG Vatt; Ο τοῖς μαϑηταῖς) air. (E
xal ὅτι αὐτοῦ λαλοῦντος τοῦτα, Ven haec 6o lequenie, Eins εἰς εἰ eum haec io-
culus fuisset discipulis suis) εἴδομεν (C ἴδομεν, B εἴδαμεν) -- -- οὐρανόν cum BCG
Vatt, item. E Ven Eins etc .. A εἶτα ἴδομεν αὐτὸν μετελωόντα εἰς τὸ ὄρος τῶν
Quando xai ἀναληφϑέντα εἰς d οὐρανόν.
2. αἱ πρεσβύτεροι xal οἱ ἱερεῖς xol Δενῖται cum C (B οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ πρεσβ.
τοῦ λαοῦ, Vatt sacerdotes εἰ Levitae εἰ seniores, Ven rd, οἱ Levilae, Fabr etc
principes sacerdotum εἰ sen. οἱ Lev.) . . EG οἱ 'IouBaiot (item ut videtur A; ia
enim omáttens omnia a λέγουσιν οἱ - — Δότε usque λέγονσιν οἱ - - Εἰς τοῦτο vi-
éétur a verbis qvaXrpb. elc τ. oup. λέγονσιν ok -- — trausiluisse ad eadem quae
infra sequuntur. Tum vero post ἢ εὐχὴν δοῦναι τῷ Ju addit λέγονσι πρ. av-
τοὺς πάλο Ζῇ χύριος — - εἰς T. oUp. Ordo igitur ommino turbatus est.) | Δότε
|. G praem πρὸς αὐτούς, Fahr etc tribus viris illis τῷ 3c9- Ἰσραήλ cora BCG
Latt plerisque .. E Ven om 'Iop. | «i t. jx. x. ἴδετε (ita ὦ, € olBars) ἅ. ἔξ.
cua CG, samiliterque Vatt Vea Fabr eto.. E ὅτι ταῦτα ἃ ἐξηγήσασϑε καὶ ἡμού-
eate xat οἴδατε (corrige εἴδατε)... B ταῦτα δὲ ἐξηγήσασος ἃ ἠκούσατε καὶ ste.
Cf. Jos. 7, 19. | οἱ ἐξηγησάμενοι cum ΒΟ... E οἱ ἐξηγούμενοι [ τῶν πατέρων
ἡμῶν cum ABE Fabr etc -. € ἡμῶν... Vatt Ven om | ABpadp. ᾿Ισαὰκ aal
᾿Ιακώβ cum ΑΒ... EC Latt ὁ ϑεὸς (C add toU) ᾿Αβρ. xal ὁ ἃς. (C add ταῦ)
'Io. καὶ ὁ 3€. (C add toU) Lex, | Α΄ ἀχηκόαμεν | ÜBopa» cum BC .. A εἶδ. |
16*

944 EVANG. NICODEM! PARS I. A.

ol πρεσβύτεροι χαὶ οἱ ἱερεῖς xai οἱ Λευῖται πρὸς αὐτούς Εἰς τοῦτο
ἤλθατε εὐαγγελίσασθαι ἡμῖν, ἢ ἤλθατε εὐχὴν δοῦναι τῷ θεῷ: οἱ
δὲ λέγουσιν Εὐχὴν δοῦναι τῷ θεῷ. λέγουσιν οἱ πρεσβύτεροι καὶ
ol ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Δευῖται πρὸς αὐτούς Εἰ εὐχὴν ἤλθατε δοῦναι
τῷ θεῷ, εἰς τί οὖν ἡ φλυαρία αὕτη ἣν ἐφλυαρήσατε ἀπέναντι
καντὸς τοῦ λαοῦ: λέγει Φινεὲς ἱερεὺς καὶ ᾿Αδᾶς διδάσχαλος καὶ
᾿Αγγαῖος Λενίτης πρὸς τοὺς ἀρχισυναγώγους xa ἱερεῖς xai Λευί.
τας Εἰ οἱ λόγοι οὗτοι os ἐλαλήσαμεν καὶ ἴδομεν ἁμαρτία ἐστίν,
ἰδού ἐσμεν ἐνώπιον ὑμῶν᾽ χατὰ τὸ ἀγαθὸν ἐν ὀφθαλμοῖς ὑμῶν
κονήσατε ἡμῖν. οἱ δὲ λαβόντες τὸν νόμον ὥρχισαν αὐτοὺς μηδενὲ
ὀξηγήσασθαι ἔτι τοὺς λόγους τούτους. χαὶ ἔδωχαν αὐτοῖς φα-
γεῖν xul πιῖν, xal ἐξέβαλαν αὐτοὺς. ἔξω τῆς πόλεως, δεδωχότες
αὐτοῖς καὶ ἀργύρια καὶ ἄνδρας τρεῖς μετ᾽ αὐτῶν, xal ἀπεκατέ-
στησαν αὐτοὺς ἕως τῆς Γαλιλαίας. ᾿

πρὸς αὐτούς cum ABC Vett.. E om | ἤλθατε cum BC... A ἤλθετε |. εὐαγ-
γελίσαϑ9.. ἡμῖν cum ABE (add τὰ εὐαγγέλια ταῦτα) Vatt .. C om ἡμῖν | ἢ ἦἤλ-
ὅατε cum BC. (habet εἰσέλθατε pro ἢ $43) .. E 3j ἤλθετε SÀ 3 | οἱ δὲ λέ-
γονσιν Εὐχὴν (C male add ἔλϑατε) δοῦν. τῷ ὁτῷ cum CE, item Vatt .. B haec
male praetermittit, item A, item plures Latini. | λέγουσιν ., B add πάλιν | οἱ
πρεσβ. x. οἱ doy. x. οἱ Δεν. np. aut. cám B Vatt .. CAE οἱ "IovyBaiot xp. avr.
(AE om zo. aux) | Ei (B om) εὐχὴν ἤλθατε (E - Seve?) δ. c. 3c, εἰς τί οὖν
ἢ oXoap. αὕτη (pro εἰς usque αὕτη B habet πρὸς τὴν φλναρίαν ταύτην) -— παν-
τὸς (B of) τ. λα. cum BE Vatt .. C Εἰς τί οὖν ἡ φλ. αὕτη ἣν ἐφλ. ἀπ. καντ.
v. λαοῦ... Α Τί οὖν παρεγένεσϑε ἐφ΄ ἡμᾶς xol χηρύξαι ἢ εὐχὴν ἀποδοῦναι τῷ
δεῷ (videntur his proprio modo cenfirmata repeti ea quae supra leguntur Eis
τοῦτο ἤλθατε etc); εἰ οὖν εἰς εὐχὴν ἤλθετε, τί φλνυαρεῖτε ἀπέναντι τοῦ λαοῦ; | l
λέγει Φιν. (Vatb at supra Eneas) ἱερ. (cum B Vatt; C om) x. ᾿Αδᾶς (ita B, ἃ
Adest, Vatt Addas) 809. x. ᾿Αγγαῖος (B ᾿Αγγέος, Vatt ut snpra &gias et Legiae ;

C 'Hoalas) no. t. ἄρχισ. X. (C add πρὸς τοὺς) ip. x. Δεν. cum BC Vatt .. A
λέγει Φινεὲς πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς .. . E λέγουσιν οἱ ἄνδρες, similiterque Fabr etc |
Ei οἱ - - καὶ (€ add 6v) ἴδομεν (C οἴδαμεν; B om x. ἴδ.) dyapt. ἐστίν, ἰδού
(post ἰδού E hiat) ἐσμεν ἐνώπ. 9p. χατὰ (C om ἁμαρτία usque xatd) τὸ dy. dv
óq9. Jp. ποιήσ. ἡμῖν (C ἐν 693. ἡμῶν εἴπωμεν) cum B(E)(C), item si verba
isa quae locuti sumus, vidimus εἰ audivimus, peccatum est (Vatb sunt), ecce sumus
if 'tonspeclu vesiro; secundum quod bonum δὲ in oculis vestris facite nobie Vatt,
nec fere aliter Ven , . Α εἰ τοὺς λόγονς σὺς ἐλαλήσαμεν φλναρίαι εἰσίν, ἰδοὺ
ἐνώπιον ἡμῶν χατὰ τὸ ἀρεστὸν ὑμῖν ποιήσατε .. Fabr (similiterque Eins Cors) si
verba quae audivimus ab Iesu εἰ quod vidimus eum ascendentem. in οοείωνι (aceamus,
peccatum habebimus. | ὥρχισαν (BC 8pxnoay) αὐτούς (B αὐτοῖς) [ ἐξηγήσασθαι
eum BC .. A διηγήσασϑ. | E (C ἐπὸ .. A om | xoà ἔδωχαν cum A Vatt
Ven .. BC ἔδωχ. δέ | καὶ ἐξέβαλαν (ita B; - λον G) - - δεδωχότες (ita B, C.
δώσαντες) -- μετ᾽ αὐτῶν (ita B Vatt Ven; C om) xai ἀπεχατέστησαν (ita B,
qui perduzerun( Vett, ut perducerent Veo; C τοῦ ἀποκαταστῆσαι) αὐτοὺς ἕως τῆς

sve GESTA PILATI. Δ. 945

, Πορευθέντων δὲ τῶν ἀνδρῶν ἐχείνων ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ συν-
ἤχθησαν οἱ ἀρχιερεῖς xal οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἱ πρεσβύτεροι ἐν
τῇ συναγωγῇ. ἀποκλείσαντες τὴν πύλην, καὶ ἐκόπτοντο χοπετὸν
μέγαν λέγοντες “Ὅτι τοῦτο, γέγονεν τὸ σημεῖον ἐν τῷ Ἰσραήλ: ὃ : ὁ
δὲ ἼΑννας χαὶ Καϊάφας εἶπον Τί θορυβεῖσθε, τί χλαίετε; ἢ οὐκ
οἴδατε ὅτι oí μαθηταὶ αὐτοῦ ἔδωχαν χρυσίον ἱκανὸν τοῖς φρο.
pot; τοῦ τάφου καὶ ἐδίδαξαν αὐτοὺς εἰπεῖν ὅτι ἄγγελος καταβὰς
ἀπεχύλισε τὸν λίθον ἀπὸ τῆς θύρας τοῦ μνημείου ; οἵ δὲ ἱερεῖς
καὶ oí πρεσβύτεροι εἶπον Ἔστω ὅτι ἔχλεψαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ
τὸ σῶμα," ἡ ψυχὴ δὲ πῶς εἰσῆλθεν εἰς τὸ σῶμα, καὶ διατρίβει
ἐν τῇ Γαλιλαία: οἱ δὲ μιὴ δυνάμενοι πρὸς ταῦτα ἀποκριθῆναι
μόλις ποτὲ εἶπον Οὐχ ἔξεστιν ἡμῖν ἀχροβύστοις πιστεῦσαι.

Γαλιλ. (ita B, usque [in] Galilaeam Vatt Ven; C el; τὴν Γαλιλαίαν) cum BC Vatt
Ven (libere Fabr etc) .. A xoi ἐχβαλόντες αὐτοὺς ἔξω τῆς πόλεως ἀπέλυσαν,
δόντες αὐτοῖς xoi ἄνδρας τρεῖς ὥστε διασῶσαι αὐτοὺς ἕως τῆς Γαλιλαίας. Prae-
terea BC Vatt add xol ἐπορεύϑησαν ἐν εἰρήνῃ (C om ἐν clp.): uihil addidi cum
À Ven (item Fabr etc)

3. Πορευϑέντων δὲ τ. d. dx. ἐν τῇ Γὰαλιλ. (ἐ. c T. ex BC Vatt; A om)
συνήχϑησαν ol ἄρχιερ. καὶ οἱ (καὶ ot ex CB; A om) ἄρχισ. x. οἱ (xal οἱ ex BC;
A om) TtpecQ. ἐν τῇ σνναγωγ. dxoxAelo. τὴν πύλην (codex πόλιν) καὶ ἐκόπε.
xox. μέγ. λέγοντες cum A .. B χαὶ πορευϑέντων τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων ἐν τῇ Γα-
λιλαίᾳ, συμβούλιόν ποιήσαντες (corrige ἐποίησαν 2) οἱ ᾿Ιουδαῖοι πρὸς ἑαυτούς, οἱ
ἀρχιδσυνάγωγοι καὶ οἱ ἱερεῖς xol ol Λευῖται, εἰς τὴν συναγωγὴν λέγοντες .. €
συμβούλεον δὲ ποιήσαντες οἱ Ιουδαῖοι οἱ πρὸς ξαντούς, πορευϑέντων τῶν ἀνδρῶν
ἐν τῇ Γ.αλιλαίᾳ, ἀπέστειλαν αὐτοὺς οἱ ἀρχιερεῖς xoi οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἱ
Δευῖται εἰς τὴν συναγωγὴν xol ἐχόπτ. xot μέγ. λέγοντες. . Vatt Tuno consilium
fecerunt. Rudaei: ínter se , cum. ascenderent ill in. Galllaeam , et clauserunt archisyna-
gogae symagogas , e irati sunt. ira magna [furore magno dicentes) .. Fabr etc con-
gregdti ergo sunt omnes Iudaei εἰ fecerunt. énter se magnam lamenlationem dicenles |
"Ὅτι (c£. Nov. Test. ed. Tischdf. 1849. p. XXVI. ὅτι pro τί 9v) τοῦτο γέ-
γονεν τὸ σημ. ἐν v. 'Iop. cam B, item Quid hoc signum contigit (factum est). in
ler. (erusalem.) Vat& Ven Fabr etc .. AC Τί τοῦτο τὸ σημεῖον, (A add τί τὸ
ϑέαμα,) ὃ γέγονεν ἐν τῷ "op. (A addit γενομένας γὰρ εἶδον ἅπαντες πολλὰς εὐερ-
γεσίας αὐτοῦ) | ὁ δὲ "Avv. x. Καϊχφ. εἶπον cum A (Fabr etc) .. BC Vatt λέ-
γουσιν (B A£yeo) "Avv. x. Καϊάφ. | Τί ϑορυβεῖσϑε —- ἀχροβύστοις cum A .. BC
vero sic Τί xtpgÜvxoc (B add docu) ἡ ψνχὴ ὑμῶν; τοῖς στρατιώταις ἔχομεν πι-
στεῦσαι ὅτι ἄγγελος (B add χυρίου) κατέβη ἐξ (B ἐκ τοῦ) οὐρανοῦ xol ἀπεκχύ-
λισεν τὸν λίθον ἐκ (B ἀπὸ) τῆς ϑύρας τοῦ μνημείου; (huc usque satis consen-
tiunt Vatt Ven; Fabr etc om Τί περίλ. xj d. ὑμ.) χαὶ πάντες (Thilo coniecit
πάντως) οἱ (ita B; C χαὶ ὅτι ol; fortasse xai γὰρ οἱ corrigendum est. "Vatt
Non ita est, sed quia [Vatb om] discipuli; Ven Sed quia [etiam graece ferri
potest ἀλλ᾽ ὅτι) diec.; Fabr aliique Forsitan haec discipuli eius dixerunt eis εἰ de-
deruni etc) μαϑηταὶ αὐτοῦ ἔδωχαν χρυσίον ἱκανὸν αὐτοῖς (B τοῖς στρατιώταις)

246 EVANG. NICODHMI PARS 1. A.

CAPUT XV.
! ᾿Ανέστη δὲ ὁ Νικόδημος xai ἔστη ἔμπροσθεν τοῦ Guve:
δρίου χέγων ᾿Ορθῶς λαλεῖτε. οὐχ ἀγνοεῖτε, λαὸς χυρίου, τοὺς
| ἄνδρας τοὺς κατελθόντας ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας, ὅτι αὐτοὶ φοβού-
og ἡβενοι, τὸν θεόν εἶσιν καὶ ἄνδρες εὐπορίας. μισοῦντες πλεονεξίαν, .

Ez

474.6 320 ἄνδρες εἰρήνης xal αὐτοὶ ἐξηγήσαντο μετὰ ὅρκου ὅτι εἴδαμεν
τὸν Ἰησοῦν εἰς τὸ ὄρος τὸ Magy μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ,
καὶ ὅτι ἐδίδασχεν ὅσα ἠχούσαμεν παρ᾿ αὐτοῦ. καὶ ὅτι εἴδαμεν

xe ἔλαβον (B ἔλαβαν) τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ. xoi αὐτοὶ (C add οἱ μαϑηταὶ) ἐδέ-
δαξαν αὐτοὺς (C τοὺς τηρούντας τὸν τάφον) ταῦτᾳ εἰπεῖν, ὅτι εἴπατε (C om)
ἤΑγγελος χυρίον χαταβὰς (B κατέβη xal) ἀπεχύλισεν τὸν λίϑον ἀπὸ τῆς ϑύρας
τοῦ μνημείου. ἢ οὐχ οἴδατε ὅτι οὐχ ἐξὸν ἀχροβύστῳ πιστεῦσαι τί ποτε (ita B;
C ὅτι οὐχ ἐξ ὧν ἀκρόβυστον πιστεύεται τὸ ῥῆμα); τί δὲ (ita C; B om; Vat
Nom ut scitis acceperunt , Ven scientes quia hi) ὅτι χαὶ πάρ᾽ ἡμῶν ἔλαβον (B ἔλα-
Bav) ἱκανὸν χρυσίον (B yp. ixav.) xoi καϑὼς ἐδιδάξαμεν αὐτοὺς οὕτως. (C add
καὶ) εἶπαν; (Cum istis posterioribus inprimis conveniont Ven et Vatb; malto
brevior est Vat&; satis libere reddit Fabr cum similibus.)
XV, 1. ᾿Ανέστη δὲ ὁ Nu. cum AC Ven Fabr etc.. B om δὲ à | ἔμπροσϑ.
t. συνεδρ. cum AC .. B ἐν μέσῳ τοῦ συνεδρ., Vatt. in medio eorum, Ven ín me-
dio concilio, Fabr aliique orà. |: λέγων cum A .. B xol εἶπεν .. C om (Latt et
eit, et dizit, dizit) | λαλεῖτε cum A, item loquimini Fabr Eins Cors .. BC εἴ
marc, Vait Ven dizigis | λαὸς xvp. cum BC .. A ἀδελφοί .. Latt om | τοὺς
ἄνδρας (ita etiani Vatt Ven Fabr etc) .. A om | xact)3óvtaq cum B Vatt Veu
. AC ἐλθόντας | ὅτι αὐτοὶ qof. τ. 9. εἶσιν cmn BC (Vatt εἰ ipsi) .. A ὅτι
ἄνθρωποί εἶσι of. v. 9. | καὶ ἄνδρ. εὐπορίας (cod. - pe(ac) cum C .. B (omisso
χαῦ ἄνδρ. εὔποροι (idem reddi videtur a Veneto interprete viri iustf) .. A om |
pi. πλεὸν. cum AB .. G μισ. χαὶ πλεον. | ἄνδρ, εἰρήνης cum B Veu (viri pa-
cis) .. G ἄνδρ. εἰρηνοκοί (Vatt viri pacifici) . . Α ἀγαπῶντες ἀλήϑειαν. — Hune
locum sic exhibet Fabr cam similibus: Recle loquimini, füii Israel. Vos audistis
omnia quae loculi sunt ires üli viri iurantes in. lege. domini. — Vatt Recte dixistis.
Numquid εἰ viri descendentes a Galilaea, εἰ épsi timenies deum suum, sunt viri men-
dacium dicenits (Vatb mendaoes) ? Ven Recle dixislis. Numquid et dli viri tusti,
qui descimderunt de Galilaea , non sunt limentes dominum, viri pacis, mendacium
odientes ? | xol αὐτοί cum BC Vatt (et ipsi) .. A οὗτοι γοῦν | A ἐξηγήσαντο
μετὰ (ita B; C gv) ὄρκου cum BC Vatt Ven .. A με’ (sic) ὄρχου ἐξηγή-
σαντο | εἴδαμεν (B ἴδαμ.) cum BC.. Α εἴδομεν |. cl; τὸ ὄρ. τὸ Mou,
cum A .. C εἰς τὸ ὄρ. Μομφῆ .. B χαϑήμενον ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ χαλούμενον Μαμ-
βήχ .. Vatt Ven ἐπ monte Manbre (Mambre) sedentem μετὰ τ. ua9. αὐτοῦ com
AB Vett Fabr etc .. C μετ. τῶν δώδεχα (Ven XI) μα. ast. | xai ὅτι (cod.
ὅτε; vide infra Vatt) ἐδίδασκ. ὅσα ἡχούσαμεν (ita ex C; B ἠκούσατε) παρ᾽ av-
TOU (cod. r. αὐτῶν, quod ipsum cum ἠχούσατε coniunctum haud ineptum est),
xai ὅτι εἴδαμεν -- οὐρανόν cum B, item Vatt ei quia docebat eos audientibus no-
bis, et quia etc (Vatb vidisse Iesum - — ei docentem eos, se ipewn audientibus, εἰ
se vidisse etc), item Ven et dootbat eos, εἰ qualiter viderunt etc .. C omissis re-

ei vr GESTA PILATI. A. 247

αὐτὸν ἀναληφθέντα εἰς τὸν οὐρανόν. . xal οὐδεὶς ἠρώτησεν αὐτοὺς
τὸ ποίῳ σχήρατι ἀνελήφϑη. καὶ γὰρ καθὼς ἐδίδασχεν ἡμᾶς τὸ
τῶν ἁγίων γραφῶν βιβλίον, ὅτι xal Ἡλίας ἀνελήφθη εἰς τὸν
οὐρανόν. καὶ ᾿Ελισσαῖος ἐφώνησεν φωνῇ μεγάλῃ, καὶ ἔρριψεν
Ἡλίας τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ ὀπάνω τοῦ ᾿Ελισσαίον, καὶ ἔρριψεν
᾿Ἐλισσαῖος τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ ἐπάνω τοῦ ᾿Ιορδάνου, χαὶ ἐπέ-
ρῥάσεν καὶ ἦλθεν εἰς ᾿Ιεριχώ. — xol ὑπήντησαν αὐτῷ τὰ τόκνα
τῶν προφητῶν καὶ εἶπαν ᾿Βλισσαῖε., ποῦ ὁ κύριός OOo λίας;
xal εἶπεν ὅτι ἀνελήφθη εἰς τὸν οὐρανόν. χαὶ εἶπαν πρὸς ᾿Βλισ-
cai Μὴ πνεῦμα ἥρπασεν αὐτὸν καὶ ἔρριψεν ἐφ᾿ ἕν τῶν ὀρέων:
ἀλλὰ λάβωμεν τοὺς παῖδας ἡμῶν μεθ᾿ ἑαυτῶν χαὶ ξητήσωμον
αὐτόν. χαὶ ἔπεισαν τὸν ᾿Ελισσαῖον, καὶ ἀπῆλθεν μετ᾽ αὐτῶν.

liquis sic: ἃ ἠχούσαμεν παρ᾽ αὐτόν, xai ὅτι εἴδαμεν - — οὐρανόν .. À χαὶ μετα-
βάντα εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν xol ἀφναληφϑέντα ς. τ. οὐρ. .. Fabr totum locum
eic habet Vidimus lesum loquentem oum discipulis sul super. montem oliveti, et vi-
dimus eus ascendentem. in coelum. | xa (ita A; B xot ὅτι; C ἔτι δὲ ὅτι; Vate
quod) οὐδ. vp. avt. τὸ (ita C; B xd; A om) ποίῳ (A add τρόπῳ ἢ ποίῳ) σχήμ.
ἀνελήφϑη .. Vat& quod nullus interrogavit eos. antequam. assumptus. est. in. cae-
iem .. Veu Fabr om | xol γὰρ χαϑὼς ἐδίδ. ἡμᾶς τὸ (cod. om) τῶν dy. ypag.
βιβλ. (ood. add ἐκράτει, quod cum seqq. coniunctam aptdm sensum praebet ; est
emim fere fama oblinebat: sed apparet id additum esse ad explicandum anacolu-
thon, quod est iu loco nostro. Similis ratio est loci Rom, δ, 8.) ὅτι καὶ (xal
confirmant etiam E Vat&) "Hi(ac (cod. praem ó δίκαιος, item Fabr beatus, Vott
soncius; sed id ignorant ACE Ven) dy. εἰς τ. ovp. cum B .. C xol ydp χαϑὼς
διδάσκει τὸ ἅγιον βιβλίον ὅτι εἷς "Hia, -- oup. .. E post lacunam rursus. in-
dpit a verbis ἡμῶν [ἡμᾶς }) τὸ ἀπόκρνφον βιβλίον ὅτι xal Ἡλίας —- op. .. A
καὶ γὰρ ᾿Ηλίας ἀνελήφθη reliquis omnibus omissis .. Vatt Et sicut docet nos scri-
ptura sacrí libri, quia el sanctus. (Vutb scriptura sacra, sanctus) Elias assumptus
esl. in. caelum .. Ven Nonne legisti ἐπ scripturis sanclis, Helias assumptus est ..
Fabr Et docet nos acripiura quod. beatus Elias propheta. assumius. est | ἐφώνησεν
φων. μεγ. eum AC .. B ἐβόησεν φ. μ., item E ἐβόησε | xol Epp. Ἡλίας - -
ἑκάνω x. "IopB. cum B Vatt Ven (Fabr plane om); item A omissis Ηλίας usque xal
ἔρριψεν ᾿Ελισσαῖος .. C corrupte xoà ἔρριψεν τὴν μηλωτὴν ἐπάγω αὐτοῦ "Extocaloy
καὶ ἔϑηχεν τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ ἐπάνω τ. ᾽Ιορδ... E καὶ ἔλαβεν ᾿Ελισσαῖος τὴν
μηλωτὴν τοῦ 'HAov καὶ ἔρριψεν αὐτὴν ἐπάνω τ. 'Ioo&. ΟἹ, Βασιλ. δ΄ 2, 13sqq.
| ἐπέρασεν .. E add τὸν Ιορδάνην | τὰ τέχνα .. Α οἱ vto | A εἶπον | Ἔλισ-
σαῖς: ita A3 B πρὸς ᾿Ἔλισσαιέ, E τῷ, ᾿Ελισσαίῳ, Vatt Ven ad. Elisaeum | 11οὗ
cun BE .. AC Latt add ἔστιν | E om d χύρ. σον | A om ὅτι | A ὡς εἰς τὸν
οὐρανόν | Α εἶπον | Μὴ πνεῦμα .. E Μήτι dpa τὸ πν. |. flot. (B ἀνήρπ.) αὐ-
τόν cum AB Vatt Ven .. CE Fabr avr. ἥρπ, |: C om καὶ ἔρριψ. | ἐφ᾽ ἕν (C
ἐν Ev) τῶν ὀρέων cum A(C) Vatt Ven .. BE ἐπάνω τῶν (B om) ὀρέων, Fahr
ἐπ montibus Israel | ἀλλὰ (E Vat? udd μᾶλλον) -- - μεϑ᾽ ἑαυτῶν (ita By CE ἡμῶν
-τ ἔκεισαν (ita BC Lett; BH σννέπεσαν) τὸν Ἔλισσ. (E τῷ ᾿Ελισσαίῳ) x. ἀπῆλϑ.

248 EVANG, NICODEMI PARS 1. Δ.

καὶ ἐξήτησαν αὐτὸν τρεῖς ἡμέρας καὶ οὐχ εὗρον αὐτόν, καὶ ἔγνω-
σαν ὅτι ἀνελήφθη. χαὶ νῦν ἀχούσατέ μον, xa ἀποστείλωμεν
ἐν παντὶ ὁρίῳ ᾿Ισραὴλ xai ἴδωμεν μή πὼς ἀπὸ πνεύματος ἀνε-
λήφθη ὁ Χριστὸς xal ῥέριπται ἐν ἑνὶ τῶν ὀρέων. χαὶ ἤρεσεν
πᾶσιν ὁ λόγος οὗτος. καὶ ἀπέστειλαν ἐν παντὶ ὁρίῳ ᾿Ισραήλ,
xol ἐζήτησαν τὸν Ἰησοῦν, χαὶ οὐχ εὗρον αὐτόν" εὗρον δὲ τὸν
-3 4 3 A ? 1 , - — 32 ἢ
Ιωσὴφ εἰς ᾿Αριμαθαίαν. καὶ οὐδεὶς ἐτόλμησεν χρατῆσαι αὐτόν,
? Καὶ ἀνήγγειλαν τοῖς πρεσβυτέροις καὶ τοῖς ἱερεῦσιν xol
τοῖς Λευίταις ὅτι περιήλθομεν ἐν παντὶ ὁρίῳ ᾿Ισραήλ, καὶ οὐχ
e" 3 3 - ? 4 e 3
εὕρομεν τὸν Incoó»* τὸν δὲ ᾿Ιωσὴφ εὕρομεν εἰς ᾿Αριμαθαίαν.
ἀχούσαντες δὲ περὶ τοῦ ᾿Ιωσὴφ ἐχάρησαν xai ἔδωχαν δόξαν τῷ
θεῷ ᾿Ισραήλ. — xe συμβούλιον ποιήσαντες οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ
οἱ ἱερεῖς χαὶ ol Λευῖται ποίῳ τρόπῳ συντύχωσιν τῷ ᾿Ιωσήφ, ἔλα-
βον τόμον χάρτου xai ἔγραψαν τῷ ᾿Ιωσὴφ τάδε.
M. avr. (haec habent CE Vatt Ven Fabr, sed om B) cum BCE Latt .. A omnia
om | xai ἐζήτησαν cum BC Vatt Ven... Α ἐζήτ. δέ | αὐτόν cum AB Vatt
Ven... Com | τρ. rjj. (B ἡμ. xo.) cum BC Fabr... A Vatt Ven t9. vju- καὶ
τρεῖς νύχτας | B ηὗραν | A om αὐτόν | ὅτι ἀνελήφϑη cum AB .. C (Vatt Ven)
ὅτι ἀληθῶς ἀν. | Καὶ νῦν... A Νῦν οὖν | ἀποστείλωμεν (ex, C; B ἀποστέλλο-
μεν, E ἀποστείλατε, Vatt Ven millamus) ἐν παντὶ ὁρίῳ (εἷς B, Ε. τόπῳ) 'Iog.
xal ἴδωμεν (x. ἴδ. cum B Vatt Ven; E om) μή πως - - ó Χριστ. (Vou lesus
Christus, Vatt lesus) x. ῥέρυτται (ita B Vatt Ven, E ἔρριψεν) ἐν (E ἐφ᾽ - - ὁρίῳ
(ita rursus B; E ut videtur ὀρείῳ) -Iop. cum BE Vatt Ven (similiter etiam Fabr
etc) .. À xal ἀποστείλατε εἰς πᾶν Optoy (sic) Ἶσρ. xol ζητήσατε αὐτόν... € καὶ
ἀποστείλωμεν ἐπὶ πάντα τὰ ὄρεα 'lop. ξητῆσαι αὐτόν | χαὶ ἐζήτησαν τ. Ἴησ.
(pro his E τοῦ ζητῆσαι αὐτόν, item Vatt Ven) x. οὐχ εὗρον (B ηὗραν) αὐτόν
(B om) cum CBE, item Latt .. À xal τοῦτο ποιήσαντες οὐχ εὗρον τὸν 'IncoUy ἰ
εὗρον (B ηὗραν) δὲ x. Ἰ1. εἰς ᾿λριμαϑαίαν (B - ϑίαν, C - ϑείαν. Vatt Ven αὖ
Arimathia) —- xg. αὐτόν .. Α εὑρόντες δὲ τὸν Ιωσὴφ οὐκ ἐτόλμησαν xp. avt.
2. Καὶ ἀνήγγειλαν (ita B, item A; E ἀπήγγ.; C ἀνήνεγχαν) - -- x. τοῖς
(B om) Λενίταις cum BCE Vatt .. A ὑποστρέψαντες δὲ ἀνήγγειλαν τοῖς ἄρχι-
συναγώγοις λέγοντες .. Ven annunciaverunt autem. Iudaeis, Fabr et reversi diserunt
| ὅτι (quia Vatt Ven; A om) περιήλθομεν (B -xj33a0tv, item Vatt) ἐν x. ὁρίῳ
(ita B, A πᾶν ὅριον, C 6. v. Ope) Iop. x. οὐχ (B οὐχ, item C et h. l. et alibi
ut videtur) εὕρομεν (B ηὗραν, item Vatt) - -- Ἰωσ. εὕρομεν (B ηὗραν, uou Vatt)
εἰς ᾿Αριμαϑαίαν (B - 3Uxy, C - 3elav; A ἐν ᾿Αριμαϑαίᾳ et addit solus xai ἐφοβή-
ϑημεν χρατῆσαι αὐτόν) | ἀχούσαντ. δὲ (ita ACE Vatt Ven; B xal ἀχούσ.) π,
t. Ioc. (E add xo!) ἐχάρησαν xai ἔδωχὰν -- 'Iop. (A om 'Iop.; E om χαὶ ἔδ.
usque Ἰσρ.) | xoi συμβ. (A συμβ. δὲ) ποιήσαντες .. E xoi λαβόντες συμβ. | οἱ
ἄρχισ. x. ol leo. x. οἱ Acuir. cum B Vatt Ven .. AC οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύ-
τεροι (C Λευῖταῦ .. E om usque τῷ "Ioovp | C τῷ ποίῳ tp. συντ. τὸν ᾿Ιωσήφ
| ἔλαβον τόμ. χάρτον (E E. χάρτην) xaX ἔγραψαν .. B λαβόντες δὲ τόμ. y. ἔγρα-
Ψψαν | τῷ Ἰωσὴφ τάδε (Vatb ad Ioseph; Fabr ad loseph dioentes) . . Α αὐτῷ,
Β αὐτῷ λέγοντες

sive GESTA PILATI. A. 240

Ἑλρήνη σοι. Οἴδαμεν ὅτι ἡμάρτομεν. εἰς τὸν θεὸν xai εἰς ok,
καὶ ηὐξάμεθα τῷ θεῷ ᾿Ισραὴλ χαταξιῶσαί σε ἔλθεῖν πρὸς τοὺς
πατέρας σου χαὶ πρὸς τὰ τέκνα σου, ὅτι ἔλυπήθημεν ἅπαντες᾽
ἀνοίξαντες γὰρ τὴν θύραν οὐχ εὕρομέν σε. . καὶ οἴδαμεν ὅτι βου-
Xd xaxip ἐβουλευσάμεθα xaxd, σοῦ. ἀλλὰ ὃ κύριος ἀντελάβετό
σου, χαὶ αὐτὸς ὃ χύριος διεσκέδασεν τὴν βουλὴν ἡμῶν τὴν χατὰ
σοῦ, τίμις πάτερ Ἰωσήφ.

? Καὶ ἐξελέξαντο ἀπὸ παντὸς Ἰσραὴλ ἑπτὰ ἄνδρας φίλους
τοῦ Ἰωσήφ, οὕς καὶ αὐτὸς ὁ ᾿Ιωσὴφ ἐγνώριζεν, xal λέγουσιν
αὐτοῖς οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἵ ἱερεῖς καὶ οἱ Λευῖται Βλέπετε᾽ εἰ

δεξάμενος τὴν ἐπιστολὴν ἡμῶν ἀναγνῷ, οἴδατε ὅτι qal ὑμῶν
ἐλεύσεται πρὸς ἡμᾶς" εἰ δὲ μὴ ἀναγνῷ, οἴδατε ὅτι χεχάχωται

Εϊρήνη σοι cum AE .. BC add xal πάντα ὅσα (B add εἴδαμεν, sed post
σοι deest οἴδαμεν) cot, item Ven ei omnia quae sunt tua, Vatt Fabr οἱ omnibus
quae (Fabr qui) (ua (Fabr lecum) sunt | Οἴδαμεν... B εἴδαμεν, sed vide ante |
xol ηὐξάμεϑα τῷ ϑεῷ Ἴσρ. καταξιώσαί σε ἐλϑεῖν (cod. om σε ἔλ3.) mp. r. πατ.
σοῦ x. Tp. τὰ τέχνα σὸν cum B... C ἀλλὰ εὐξάμενος τῷ ϑεῷ χαταξίωσον ἐλϑεῖν
Xp. τ. πατ. σὸν χαὶ τέχνα. .Α Fubr χαταξίωσον οὖν ἐλϑεῖν πρ. t. TET. σον;
τέχνον (Fabr pro τέκνον habet et füios iuos) .. E καὶ εὐξάμενος σὺ τὸν ϑ5εόν,
ἔσωσέ σε’ πχαταξίωσον οὖν (AS. xp. t. κατ. σον xal τὰ σὰ τέχνα .. Vatt sed ἐμ
deprecatus es deum Israel οἱ liberavit te de manibus nosiris. Εἰ nunc dignare venire
ed patres duos εἰ ad filios tuos. (Vat* ad paires (uos εἰ fratres). Similiter Ven,
sed om Εἰ nunc etc | ὅτι ἐλυπήϑημεν ἅπαντες " ἀνοίξαντες ydp τὴν ϑύρ. (ianuam)
οὐχ (cod. οὐχ) εὕρομέν σε cum C, itenf Vatt .. B ὅτι ἐπιϑυμοῦμέν σε πάντες
ἰδεῖν. ὅτι ἀνοίξαντες τὰς ϑύρας οὐκ ηὔραμέν ot .. E ὅτι ἐλιποϑυμήσαμεν dyol-
. Urt τὰς ϑύρας xal μὴ εὑρόντες σς .. Fabr etc qui admirati sumus de assum-
piene tua .. A plane om | χαὶ οἴδαμεν cum CE .. Fabr etc scimus, Ven sei-
mus quidem , Vatt novimus .. À ἡμεῖς γὰρ οἴδαμεν .. B οἶδ. δέ | βονλὴν χαχήν
(A χαχ. B.) .. B fou. πονηράν | ἀλλὰ (A ἀλλ᾽) ὁ xig. ἄντελ. cov cum ABC ..
E d. ὁ ϑεὸς ἐπελάβετό σον | xo αὐτὸς ὁ χύρ (ita B, item ei ipse dominus Fabr
etc; C om ὁ xóp.) διεσχ. τ. Q. vij τὴν (B εἱσταὶ vitiose) x. σοῦ (B oc) cum
BC (et E?) Fabr etc .. A xol διεσχέδ. τὴν πονηρὰν xard σοῦ ταύτην βουλήν |
τίμιε πάτερ Ἰωσήφ (B add xai τίμιε παντὸς τοῦ λαοῦ) .. Fabr Eins Cors Pax
tibi domine loseph honorabilis ab omni plebe, Vatt Et nuno honorandus es, pater
leseph, ab omni populo .. A plane om

ἃ. Ἰσραήλ .. B praem τοῦ λαοῦ | φίλους τοῦ Ἰωσήφ (cum E Vatt Ven,

iem AC φιλοῦντας τὸν Ἴωσ., B φίλους αὐτοῦ) oUc x. avt. ὁ Ἰωσὴφ (cum CB
Vatt Ven; AE om) ἐγνώριζεν (cum B, item noverat amicos suos (esse) Vatt Ven;
AE ἠγάπα, C λίαν ἐφίλει; Fabr etc om) | xat λέγ. αὐτοῖς (B om) οἱ doyto- x.
οἱ ip. x. οἱ Atv. (B om x. οἱ A., sed addit h. 1. πρὸς τοὺς ἄνδρας) cum C
Vatt; item B .. À x. λέγ. αὐτοῖς οἱ ἀρχιερεῖς .. E Fabr Ven x. λέγ. πρὸς αὐὖ-
πούς (Veu om xp. αὐτ.} |. Βλέπετε (ita E Vatt, C Ven om; sed habent etiam
ΑΒ) εἰ δεξ, - - οἴδατε - - εἰ δὲ μὴ ἀναγνῷ (ita E Vatt, item si auem susceperit

EP ——— —

250 EVANG. NiCODEM! PARS 1. X.

πρὸς ἡρᾶς, χαὶ ἀσπασάμενοι αὐτὸν ἐν εἰρήνῃ ἐπιστράφητε πρὸς
ἡμᾶς. χαὶ εὐλογήσαντες τοὺς ἄνδρας ἀπέλυσαν αὐτούς. καὶ
ἦλθον οἱ ἄνδρες πρὸς ᾿Ιωσήφ, xai προσεκύνησαν αὐτὸν χαὶ εἶπαν
πρὸς αὐτόν Εἰρήνη σοι. xal εἶπεν Εἰρήνη ὑμῖν καὶ παντὶ τῷ
λαῷ ᾿Ισραήλ.΄ οἱ δὲ ἐπέδωκαν αὐτῷ τὸ βιβλίον τῆς ἐπιστολῆς.
ποὶ δεξάμενος ὁ ᾿Ιωσὴφ ἀνέγνω καὶ περιεπτύξατο τὴν ἐπιστολήν,
χαὶ εὐλόγησεν τὸν θεὸν χαὶ εἶπεν Εὐλογητὸς χύριος ὁ θεός, ὃς
ἐλυτρώσατο τὸν 'IooaxjA ἀπὸ τοῦ μὴ ἐκχέειν αὐτοὺς αἷμα ἀθῷον"
καὶ εὐλογητὸς ὁ χύριος, ὃς ἐξαπέστειλεν τὸν ἄγγελον αὐτοῦ χαὶ
ἐσχέπασέν μς ὑπὸ τὰς πτέρνγας αὐτοῦ. xal παρέθηκεν αὐτοῖς
τράπεζαν, καὶ ἔφαγον καὶ Érxov, xal ἐκοιμήθησαν ἐκεῖ.

* Καὶ ὀρθρίσαντες ηὔξαντο᾽ xal ἐπέσαξεν Ἰωσὴφ τὴν ὄνον
αὐτοῦ χαὶ ἐπορεύθη μετὰ τῶν ἀνδρῶν, καὶ ἦλθον εἰς τὴν ἁγίαν

et non legerit Ven; C ἐὰν δὲ δεξάμενος τὴν ἐπιστολὴν ἡμῶν μὴ ἀναγνῷ) -- —- ἐπι-
στράφητε (ita E, item A, cf. etiam B; C ἀποστράφητε) tp. rjj. cum EC Vatt
Ven .. B Βλέπετε μή πως δεξάμενος τὴν ἐπιστολὴν ἡμῶν μὴ ἀναγνῶ αὐτήν"
οἴδατε γὰρ ὅτι κεχάχωται πρὸς ἡμᾶς " xat ἀσπασάμενοι αὐτὸν ἐν εἰρήνῃ ἐπιστρέ-
ψαῖε mo. ἡμᾶς .. Α Βλέπετε" ἐὰν γὰρ δεξάμενος τ. ἐπιστ. ἀγαγνῷ, γινώσχετε
ὅτι ἔχει τι πρὸς ἡμᾶς εἰπεῖν, xot ἀσπασάμενοι αὐτ. ἐν εἰρ. ἐπιστράφητε xp. ἡμ.
| x. εὐλογ. τοὺς ἄνδρ. ἀπέλυσαν αὐτούς (E add ἐν εἰρήνῃ) cum ΒΕ .. AC x. εὖλ.
αὐτοὺς ἀπέλνσαν, item Vatt | x«t ἦλθον (Β ἦλθαν) οἱ ἄνδρ. tp. "Ioco. cum BCE
. À οἱ δὲ A2. no. Ἰωσ. Praeterea A Vatt Ven add ἐν ᾿Αριμαϑαίᾳ, item E
εἰς ᾿Αριμαϑαίαν: nihil addidi cum BC Fabr etc | x. mpoGex. αὐτόν (B αὐτῷ)
cam ABE .. C om αὐτόν | xal sm. xp. αὐτόν cum BE .. C Vatt Ven om np.
αὐτόν .. A plane om | Εἰρήνη col cum E .. A om .. BC add xol πάντα ὅσα
(B add ἐν) col, item Vatt et omnibus quae tua sunt, Ven et omnía quae habes |
καὶ εἶπεν (B add ᾿Ιωσήφ, Vatt eis Ioseph) .. Α λέγει δὲ πρὸς αὐτούς | παντὶ
τῷ λαῷ (Α οἴχῳ) Ἰσρ. cum € Vatt Ven, item A .. B om τῷ λαῷ Ι οἱ δὲ éx£-
δωκαν (ita A, C ἀπέδ., Ven porrexerunl, Vatt dederunty .. B xai ἔδωχαν | τὸ
βιβλ. τῆς ἐπιστ. (tomum [libellum] epistolae) cum C Vat& Fabr etc .. AB (item
E, in quo ante ἐπιστολήν litura est) Ven (Vatb epistolas) τὴν ἐπιστολήν | ὁ (B
om) Ἰωσήφ cum CEB Latt .. Α om | ἀνέγνω x. περίιεπτ. (amplezatus est) τὴν
ἐκιστ. cum BC Vate .. E Vatb ἀνέγνω αὐτήν .. A om | καὶ (A om) εὐλόγ.
(B ηὐλόγ.) τ΄ θεόν cum ABC Vatt Ven .. E om | ὃς ἐλντρώσατο - -- ἐκχέειν
αὐτοὺς (ita B, CE om) αἷμ. ἀϑῷον (E τοῦτο [adde τὸ] αἷμ. τὸ ἀναίτιον), x.
εὐλογ. ὁ (B orm) χύριος (Ven dominus deus, Vatt Fabf deus) cum BC(E) Latt ..
A om (ob ὁμοιοτέλεντον) | ἐξαπέστειλεν cum AB .. C ἀπέστ. | xoi ἐσκέπασεν
- - xai rapfSvxcy (his Vatt Ven praem εἰ osculatus est eos, item Fabr etc) avr.
τράπεζαν cum BCE Latt.. A xal σχεπάσας με ὑπὸ τὰς Tt. αὐτοῦ παρέϑηκέ
μοι τράπεζαν ᾿
4. ἐπέσαξεν .. B ἔστρωσεν | ᾿Ιωσὴφ τὴν 5: α. cum ΑΒ .. C τὴν ὅ. avv.
᾿ὁ ᾿[Ιωσήφ᾽ ἐπορεύϑη cum ABE .. C ἐπορεύετο | μετὰ t. ἀνδρῶν cum ABC ..
E Latt μετ᾽ αὐτῶν | καὶ ἦλθον (B ἦλθαν» ἃ 3236) εἰς “τὴν dy. πόλ. (ita AC;

às GESTA PILATI, Δ. 251

κόλιν ᾿Ιερουσαχήμ. χαὶ ὑπήντησαν πᾶς ὁ λαὸς τῷ ᾿Ιωσὴφ καὶ
ἔκραζον Εἰρήνη co ἐν τῇ εἰσόδῳ σου. xal cms» πρὸς πάντα
τὸν λαόν Ἐζρήνη ὑμῖν, wal κατεφίλησεν αὐτούς. χαὶ ηὔξαντο
ὃ λαὸς σὺν τῷ lori, καὶ ἐξίσταντο ἐπὶ τῇ θεωρίᾳ αὐτοῦ. χαὶ
ὑπεδέξατο αὐτὸν Νιοκόδημος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ καὶ ἐποίησεν
δοχὴν μεγάλην. xal ἐκάλεσεν ἼΑνναν χαὶ Καϊάφαν χαὶ τοὺς
πρεσβυτέρους καὶ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς Λευίτας εἰς τὸν οἶχον αὖ-
«00. καὶ εὐφράνθησαν τρώγοντες xal πίνοντες σὺν τῷ ᾿Ιωσήφ,
καὶ ὑμνήσαντες ἔχαστος ἐπορεύθη εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ὁ δὲ Ἴω-
vio ἔμεινεν εἰς τὸν οἶκον Νικοδήμου.

τῇ δὲ ἐπαύριον, ἥτις ἦν παρασχευή, ὀρθρίσαντες οἱ do-
γχισυνάγωγοι 3:2. οἱ ἱερεῖς χαὶ οἱ Δευῖταν εἰς τὸν οἶκον Νικοδήμου,
ὑπήντησεν αὐτοῖς Νικόδημος καὶ εἶπεν Εἰρήνη ὑμῖν. καὶ εἶπαν

B τ πόλ, τὴν ἁγίαν) "Ito. .. E uil niai εἰς Ἱερουσαλήμ | ὑπήντησαν (E ἀπήν-
τησαν) eux CE ψαὶδ.. ΑΒ ὑπήντησεν | πᾶς ὁ λα. τῷ Ἰωσ. x. ἔκραζ. (C x.
ἔχρ. τῷ Ἰωσ᾽ cum AEC .. B αὐτὸν (sic) πᾶς ὁ λα. Ἰσραὴλ x. ἔχραξαν | Eb
ρήνη σοι dw τῇ elu. cou com A .. E Elp. σοι, C Elo. εἰσόδῳ eov .. B Εἰρήνη
ἡ εἴσοδός Gov, ἄνθρωπε τοῦ ϑεοῦ .. Fabr Eins Cors Pax ín (Cors om) introitum
hum (Cors Eins - ilu fuo), pater Ioseph; Vett Ven non exprimunt | xat (A à δὲ)
six. πρὸς q. t. λ. (É om mp. m. t. )-) cum AB(E . . Ὁ xal Ἰωσὴφ ἠσπάσατο
κάντα τὸν λαὸν χαὶ εἶπεν | καὶ κατεφίλησεν αὐτούς cum A .. BC x. χατεφίλη-
σεν αὐτὸν (B om) πᾶς ὃ λαός (B add τὸν Ιωσηφ); item Fabr (qui alia plara
omittit) et osculati sun eum omnes .. Vett Ven om | xol ηὔξαντο (A - taro) d
λαὸς σὺν τῷ "Ioco cum: ACE Vatt Ven (Fabr om ana. cum xoi ἐξίσταντο eto)
..Bom | ἐξίσταντο... E ἐξέστησαν | ἐπὶ (C om) τῇ 5. αὐτοῦ cum ACE Vate
(ín visione eius) .. B ἐπὶ τὸ (sic) ϑεωρεῖν αὐτόν, Ven aspicientes eum | x. ἐποίη-
δεν Soy. μεγάλ. cóm ACE Vatt Ven Fabr .. B om | "Aw x. Καϊάφ. καί cum
ACE Vatt Ven .. B om | καὶ τοὺς (A om) ἱερεῖς (Vatt Ven principes sacerdo-
$m; Eom x. t. lp.) καὶ τοὺς (A om) Αευΐτ. | εἰς c. 'obx. αὐτοῦ cam ACE
Yett Veo .. B om | xai εὐφράνθησαν (sic) oum BE Vett .. C χαὶ ἦσαν... A
om wsqoe εἰς t. οἷκ. αὐτοῦ (videtar igitur ab altero εἰς v. oix. αὐτ. οὐ alterunt
transiluisse) τρώγοντες cum CE .. B ἐσθίοντες | ὑμγήσαντες .. E add τὸν
Sev (Vatt Ven benedi. deum) | ἑκορεύϑη (Yatt ἐν) cum B .. C ἀπῆλθεν, 8
ἐξῆλθεν | Α ἐν τῇ οἰκίᾳ Νικοδήμον )

Τῇ δὲ ὀκαύρων cum AE Lett .. Β xol τῇ inopes . . € om usque dum δὲν
quitur xol ὑκήντησεν | ἥτις ἦν παρασκενή cuur E, item Vett Fabr .. A ἥτις
ἐστὶ μετὰ τὴν παρασχενήν -. B Ven om | ὀρϑρίσαντες. - - ὑπήντησεν cum BE ..
A doSpusuy -- — καὶ ὑπήντ. (xol ὑπήντ. etiam ὦ, vide aute) | -οἱ ἄρχισυν. (ita
AE, item Vatt; B οἱ ἀρχιερεῖς) χαὶ ol ἱερεῖς (ita E Vatt; Α x. οἱ ἄνδρες ; B om)
x. οἱ Atutc. | αὐτοῖς (B αὐτοὺς) Νικόδ. cum AB .. C aut. ὁ Nux. | καὶ εἶπ,
Elj. ὑμῖν cum ABE Vatt... C om | xal εἶταν (Vett add ad eum) cum BE Vatt

. € (vide qaae: paulló aote om) x. εἶπ. πρὸς αὐτὸν ok ἀρχγισννάγωγοι καὶ οἱ εν
ρεῖς καὶ οἱ Λευῖται .. A Pm δα hand dübie vitiosus est: omittit xol εἶξαν un«

η34 EVANG. NICODEMI PARS I. A.

Εἰρήνη coi xal τῷ Ἰωσήφ, xoi παντὶ τῷ οἴκῳ σοῦ καὶ παντὶ
τῷ οἴχῳ Ἰωσήφ. καὶ εἰσήνεγκεν αὐτοὺς εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ.
χαὶ ἐκαθέσθη ἅπαν τὸ “συνέδριον, χαὶ ᾿Ιωσὴφ ἐκάθισς μέσον
Αννα xai Καϊάφα xe οὐδεὶς ἐτόλμησεν λαλῆσαι αὐτῷ ῥῆμα.
xai εἶπεν ᾿Ιωσήφ. Τί ὅτι ἐκεκλήκατέ pss διανεύουσιν δὲ τῷ Ne
χοδήμῳ λαλῆσαι πρὸς τὸν Ἰωσή φ. ἀνοίξας δὲ Νικόδημος τὸ
στόμα, αὐτοῦ εἶπεν τῷ ᾿Ιωσήφ Πάτερ. οἶδας ὅτι οἷ τίμιοι διδά-
σχᾶλοι καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ ol Λευῖται ζητοῦσιν παρὰ σοῦ μαθεῖν
δῆμα. καὶ εἶπεν ᾿Ιωσήφ᾽ Ερωτήσατε. καὶ λαβόντες τὸν νόμον
ἴΑννας xal Καΐαφας ὥρκισαν τὸν ᾿Ιωσὴφ λέγοντες Δὸς δόξαν τῷ
θεῷ Ἰσραὴλ xal δὸς αὐτῷ ἐξομολόγησιν. “ὅτι ὁ Αχαρ. ὁρκισθεὶς
παρὰ τοῦ προφήτου [ησοῦ οὐκ ἐπιώρκησεν, ἀλλὰ ἀνήγγειλεν
αὐτῷ πάντα, καὶ οὐκ ἔκρυψεν αὐτῷ ῥῆμα᾽ xol σὺ οὖν μὴ
cum Εἰρήνη cot, ita ut xal τῷ ᾿Ιωσήφ cum Εἰρήνη ὑμῖν coniuogat ; rursus vero
καὶ παντὶ usque ᾿Ιωσήφ omittit. | xat παντὶ τῷ οἴκῳ σοῦ cum BE, item Vatt ..
C om εἰσήνεγχεν (ita ABE; C dg ἤνεγχαν) αὐτούς .. B Vatt add Νικόδημος
| οἶκον cum ABE Vatt ... C χῆπον | xoi ἐχαϑ. ἅπαν. (ita A; B πᾶν) - - καὶ
Ἰωσὴφ (ita B Vett; Α ὁ δὲ 'Ioc.) ἐκάϑισςε (ita A; B ἐκαϑέσϑη) μέσον (ita A;
B ἐμμέσῳ) "Avv. x. Κα. cum AB Vatt... € xol ἐκάϑισαν ἴΑννας x. Καϊάφας |
ἐτόλμησεν (ausus es) cum AB Vatt .. C (et E?) Ven ἐτόλμα | λαχῆσαι αὐτῷ
(B λαλ. αὐτόν, E λαλ. τῷ Ἰωσήφ, C avt. λαλ., Vatt om αὐτῶ) ῥῆμα (ita B
Vatt; C τι ῥῆμα; A λόγον) | xal εἶπεν cum AB Vatt .. C εἶπε δέ. Praeterea
C Vatt add, πρὸς αὐτούς | ᾿Ιωσήφ cum ΑΒ... C ὁ Ἴωσ. | € Τί ἐστιν ὅτι |
ἐχεχλήχκατε cum BC .. À χεχλήχατε | διανεύουσιν δέ cum AB, item (illi vero
innuerünt, sed innuebant) Vatt Ven .. C xai διένενον, E xai νεύουσι | λαλῆσαι
cum ABE .. C ὥστε λαλῆσαι | πρὸς τὸν "lc. cum ΒΕ... AC τῷ 'Ieo. | dvol-
ξας δὲ (ita B Vatt Ven; C xai ἀνοίξ. à) Νικόδ, τὸ στόμα αὐτοῦ (ita 6 Vatt
Ven; B.om) εἶπεν τῷ (B. τὸν) Ἰωσ. cum BC Vàtt Ven .. À xol εἶπε | Πάτερ
cum E .. A Κύριέ μον, πάτερ Ιωσήφ .. B τίμις παντὸς τοῦ λαοῦ, Vatt Paler
leseph (sed omittunt antea τῷ ᾿Ιωσήφ) venerabilis omni populo Israel, Ven Vene-
rabilis pater omni populo Israel .. C plane om | B om τίμιοι | x. ot ito. x. οἱ
Δενῖται .. A bis om oi | ζητοῦσιν .. E ϑέλουσι | παρ. σσῦ μαϑεῖν ῥῆμα cum
B.. À μαϑεῖν παρὰ goo tt ῥῆμα, item omisso μαϑεῖν C, E μαϑ. tt παρ. σοῦ ..
Vatt quaerunt a te loqui verbum aliquod, Ven cupiunt audire a ie verbum | x
εἶπεν (ita etiam Vatt) .. Α εἶπε δέ |. Ιωσήφ cum AB .. C ὁ Ἴωσ. | ᾿Ερωτήσ.
cmn AE Ven .. BC add με | τὸν νόμον "Avv. x. Καϊάφ. (E Vatt "A. x. K. x.
vj.) cum ABE Vatt .. C oi ἱερεῖς (Ven principes) t. νόμ. | B ὄρχισαν ἰ τὸν
Ἰωσήφ cum AGE Vatt Ven .. B αὐτόν | ὅτι (B καὶ ὅτ) ὁ Αχαρ (B 'Aydp)
- - ἐκιώρχησεν (B ἐπεόρχησεν), ἀλλὰ (A ἀλλ ἀνήγγ. avt. πάντα xol osx ἔκρ.
α. ῥῆμα (ita B; A dyjry. αὐτῷ τι ῥῆμα) cum BA .. E χατὰ τὸν τύπον τοῦ
Νάχαρ [ὃς] ὥρκισε Μιχαίαν, xai οὐκ ἐπιώρκησεν, ἀλλ᾽ ἀνήγγειλεν αὐτῷ τὰ
πάντα, xal οὐχ ἔκρυψεν αὐτῷ τι ῥῆμα .. C ὅτι [Αχαρ ὀρχίσϑη παρὰ τοῦ προ-
φήτον τοῦ μὴ ἀποκρύψαι τι ῥῆμα | καὶ σὺ οὖν μὴ (ita E, item omiseo οὖν Bi

sive GESTA ΡΗΑΤΙ. Α. ' 253

χρύψῃς de ἡμῶν ἕως ῥήματος. καὶ εἶπεν Ἰωσήφ Οὐ χρύψω
ἀφ᾿ ὑμῶν ῥῆμα ἕν. χαὶ εἶπαν πρὸς αὐτόν Λύπῃ ἐλυπήθημεν ὅτι
ἠτήσω τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐνετύλιξας αὐτὸ σινδόνι καθαρᾷ,
xal ἔθηκας αὐτὸν ἐν μνήματι. καὶ διὰ τοῦτο ἠσφαλισάμεθα, σε
ἐν οἴκῳ ὅπου θυρὶς οὐκ ἦν ἐν αὐτῷ, xal χλεῖδας xal σφραγῖδας
ἐπεθήκαμεν εἰς τὰς θύρας, χαὶ παραφύλακες ἐτήρουν ὅπου ἧς χε-
χλεισμένος. χαὶ τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου ἀνοίξαντες οὐχ εὕραμέν σε,
καὶ ἔλυπήθημεν σφόδρα" xal ἔκστασις ἐπέπεσεν ἐπὶ πάντα τὸν
λαὸν χυρίου μέχρι τῆς ἐχθές. χαὶ νῦν ἀνάγγειλον ἡμῖν τί γέγονας.

. 5 Καὶ εἶπεν Ιωσήφ Τῇ παρασχευῇ περὶ ὥραν δεκάτην ἀπε-
χλείσατέ ps, xal ἔμεινά, τὸ σάββατον πλῆρες. xal μεσούσης
γυχτός, στήκοντός μου xal εὐχομένου, ὁ οἶκος ὅπου ἐνεκλείσατέ

À μὴ οὖν xai σύ; C οὕτως x. αὐτὸ μὴ) χρύψῃς (ita ΑΒ; CE droxo.) ἀφ᾽ ἡμ.
ἕως ῥήματ. (ita BC, item addito ἑνός E; A τι ῥῆμα ante ἀφ᾽ xj.) | Οὐ χρύψω
ceu ABE .. C Ζῇ κύρος, ov μὴ ἀποχρύψω | ῥῆμα ἕν cmm B, item omisso
& E.. A ἕως ῥήματ. ἑνός, C τι ῥῆμα | εἶπαν .. AC εἶπον | Aíry (ita E,
A λύπην) ἔλυπήϑ. cum EA Vatt .. C Ἐλνπήϑημεν .. B Ἐπειδὴ QvriS. (simi-
liter Fabr). Praeterea CE add xatà σοῦ, uou item AB Latt | ἐνετύλιξας (ita
ACE; B ἐτύλιξας) αὐτὸ (ita ABE Ven; C Vatt om) σινᾶ. (ita AE Ven; BC
Vatt ἐν 008.) | αὐτόν cum B Vat* (item Ven, sed is iam antea eun) .. AC
αὐτό | ἐν μνήματι oum A Vatt .. € μνημείῳ .. BE ἐν τῷ χαινῷ σου μνημείῳ
(E μνήματι) |. d οἴκω (ἐπ domo) cum BE Vatt .. AC Fabr ἐν (C add t$) οἱ-
χήματι (in-cubiowlo) | Suplc οὐκ ἦν (ita A; B οὔτε Sup. ἦν, E οὐχ ἦν Spa)
ἐν αὐτῷ cum ABE .. C ϑνρὶς οὐκ ἦν | καὶ χλεῖδας καὶ σφραγῖδας ἐκεϑήχαμεν
cam AB .. C x. χλεῖδα x. σφραγῖδα ἐπεϑ., item E xal ἡσφαλισάμεϑα xol σφρα-
qa ἐπενήκ. | εἰς τὰς ϑύρας cum B; item E «lc τὴν ϑύραν τῆς φυλαχῆς .. À
σοι... C om (sed AC vide post) | xal παραφ. (E φύλακες) £x. (B add. τὸν οἶκον)
ὅκου ἧς (B ἦσϑα) xcd. (B ἔγχεχλ) cam ΒΕ... A xoi τὴν ϑύραν φύλ. ἐτήρ.
ὅπον ἧς χεκλεισμ., item C χαὶ. τὴν ϑύραν παραφύλ. ἐτήρουν. καὶ τὸ οἴκημα
ὅκου ἧς ἐνχεχλεισμ. (haec C male oum seqq. coniuogit) | x«l τῇ τοῦ σαββ. (oum
B, item unc sabbati Vatt; E τῶν σαββάτων) ἀνοίξ., «(Vatt add ianuas) -- — xol
οὐχ (B oux) ——- σφόδρα cam BE Vatt.. AC xai (C tjj) μιᾷ τῶν σαββ. ἠνοίξα-
μὲν τὰς ϑύρας, xoi μὴ εὑρόντες σε (C οὐκ εὕρομέν σε, καὶ) ἐλυπήϑ. og. | ἐπέ-
πεσεν (Α ἐγένετο) ἐπὶ πάντα (A om) τ. λα. χυρ. (irruit super omnem populum dei)
CEA Vatt Ven ... B ἐπέπεσεν πάντας ἡμᾶς | ἐχϑές oum B .. AC χϑές |
ἀνάγγ. cum ΑΒ... C (et E?) ἀκάγγ. [ τί γέγονας .. A τί σοι γέγονε

9. εἶπεν... B edd αὐτοῖς | περί (etiam Ven Vaib οἰγοα) .. A om | drt-
κλείσατε cum C, reclusistis Flor-.. ABE ἐνεχλείσατε, inclusistis Vatt Ven [ἔμεινα
cum ABE Vatt Ven .. C ἐμείνατε [ τὸ odBQ. πλῆρες (cod. πλήρης) cum B,
item iotum sabbatum plenum Vatt Ven .. C τῷ σαββάτῳ πλήρις.. Α τῷ cuf-
βάτῳ ὅλην τὴν ἡμέραν μεσούσης (E μέσης) νυχτός (O τῆς vuxt.) eum ACE...
B μεσοννχτίου | στήνοντος cum ΒΕ .. Α ἱσταμένον. . C ἑστηχότος | ὁ οἶχος
ὅπου ἐνεκλείσ, με (B Vat* ἤμην ὀνκεκλεισμένος) ἐχρεμάσϑη cum AE Ven Vath,

954 EV ANG.'NIQODHUMI PARS I. A.

με ἐχρεμάσθη ἐκ τῶν τεσσάρων γωνιῶν, xal εἶδον ὡς ἀστραπὴν
φωτὸς εἰς τοὺς ὀφθαλμούς μου. xal ἔμφοβος γενόμενος ἔπεσα
χαμαί, καὶ ἐπελάβετό μου τῆς χειρός τις xal ἐξέβαλέν με ἀπὸ
τοῦ τόπου ὅπου ἤμην πεπτωχώς, καὶ ἰχμὰς ὕδατος ἐξεχύθη ἀπὸ
τῆς χεφαλῆς μου μέχρι τῶν ποδῶν μου, xal ὀσμὴ μύρου ἦλθεν
περὶ τοὺς μυχτῆράς μου. καὶ ἐχμάξας uou τὸ πρόσωπον χαπτε-
φίλησέν με xa εἶπέν μοι Μὴ φοβοῦ, Ἰωσήφ" ἄνοιξον τοὺς ὀφθαλ-
μούς cou xai ἴδε τίς ἐστιν. à λαλῶν σοι. καὶ ἀναβλέψας εἶδον
τὸν ᾿Ιησοῦν᾽ xe ἔντρομος γενάμανας ἐδόκουν. φάντασμα εἶναι,
xal τὰ προστάγματα, ἔλεγον" xal αὐτὸς συνέλεγέν μοι. xal ὡς
᾿ eux ἀγνοεῖτε ὅτι φάντασμα, ἐὰν συναντήσει Tol xal ἀκούσῃ
τῶν προσταγμάτων. φυγῇ φεύγει" καὶ ἰδὼν ὅτι συνέλεγέν μοι,
εἶπον αὐτῷ "Pagi ᾿Ηλία. καὶ εἶπέν μοι Οὐχ εἰμὶ “Βλίας. xoi
εἶπον αὐτῷ Τίς εἶ, χύρις; καὶ εἶπέν μοι ὅτι ἐγώ εἶμι Ἰησοῦς,
οὗ xal τὸ σῶμα ἠτήσω παρὰ Πιλάτου. καὶ ἐνέδυσάς με αινδόνι
καθαρᾷ καὶ σουδάριον ἐπέθηκας ἐπὶ τὸ πρόσωπόν μου, xo ἔϑη-
Xs με ἐν τῷ μνημείῳ σου τῷ καινῷ, χαὶ ἐκύλισας λίθον μέγαν

item B αιδ.. C Fabr ἐχρεμάσϑη ὁ οἶχος |. dq ἀστρ. φωτὸς (C πυρὸς) εἷς v.
éq9. (C ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς) μὸν cum AEC Vatt Ven... B ἀστῥαπὴν φωτός, item
praemisso Jesum Fabr | À γενόμενος ἔμφοβος | A ἔπεσον | xol ἐπελάβετο ..
Α ἐπελάβετο δέ (ab his inde verbis codex A deficit) | B τῆς χειρός gov | τις
cum E Vatt Von (Fabr jesus) .. C om .. B** ἄγγελος ante ἐπελάβετο | καὶ ἔξέν
βαλεν - - ὅπου (C οὖ) ἥμ. πεπτωχώς com BO Vatt Von .. E xoi ἀνέστησέ us |
| ἶκχμάς.. B ἀχμάς, .C ἡγμᾶς | ἀπὸ cum C (item Vatt Veu) .. B ἐπί... E
ἐπάνω |. E om μέχρι τ. ποδ. pov | ὀσμή cum BE .. € ὡς ὀσμή | περί... B
ἐπί | ἦλθεν cnm B (post puxt. μον ponit) C .. E om | Ἰωσήφ " ἄνοιξον - -
ἴδε (hoc accentu B) - - εἶδον τὸν ᾿Γησοῦν oum BC Vatt Ven .. ΒΕ Ιωσήφ. ἤναιξα
τοὺς ὀφθαλμούς uou χαὶ ἀνόβλεψα, xoi εἶδον τ. "Inc. |. yevápssóc eum B .. C
γειόμενος | ἐδόκουν (putabam) cum B Vatt Ven .. C ἐνόμισα | φάντασμα cum
"BE .. C φαντασία (sic) | xal τὰ (C om) προστ. Dy. cum BC .. E καὶ ἠἀρξά-
μὴν λέγειν τὰ προστ. | xal ὡς οὐκ ayv. (E ὡς οὔδατε) - - ἐὰν συναντήσει (ita B;
R ἀπαντήσῃ 7) - - φ. φεύγει, xat ἰδών (ita E; B εἰδὼς) ὅτι συνέλ. μοι (B add
τὰ προστάγματα, non E, nec C) εἶπον (E ἐϑαρσοποιήϑην xal εἶπ.) αὐτῷ cum
BE .. C καὶ οὐχ (sic omisso eq vitatur amacolathion) ἀγνοεῖτε, φάντασμα dd»
ἀπαντήσει τοὶ xal ἀκούσῃ τῶν προστ. φυγεῖν ὅτι συνέλεγέν μοι, καὶ εἶπα αὐτῷ
f Ῥαββὶ (cod. ῥαμβὴ) 'HMa —- x. εἶπον αὐτῷ cum B Vatt Ven (similiter Fabr)
.. CE om (ob ἑμοιοτέλευτον) |, ὅτι ἐγώ cum B... CE om ὅτι | E παρὰ τοῦ
Iju. | ἐνέδυσάς (E ἐνετύλιξας) με σίνδονι cmm CE.. B ἐνετύλιξας αὐτὸ ἐν
σινδ. | ἐπέθηχας cam C .. ΒΕ ἔϑηχας | ἐπὶ τὸ πρ. μον cum C, item E εἰς
τὴν ὄψιν μου, item ín (super) faciem meam Vatt Ven .. € ἐπὶ τὴν κεφαλήν μον
| ἐν (B ἐπὶ) τῷ μνημείῳ (B σπηλαίῳ) σου τῷ χαινῷ com CB Vatt Ven .. E ἐν

&vx GESTA PILATI. A. 955

κρὸς τὴν θύραν τοῦ μνημείου. χαὶ εἶπον τῷ λαλοῦντί μοι Δεῖξόν
βοι τὸν τόπον ὅπου Ü x σέ. καὶ ἀπηνεγκέν με καὶ ἔδειξέν μοι
τὰν τόπον ὅπου ἔθηκα αὐτόν, xal τὰ σινδόνιαν ἔχειτο ἐν αὐτῷ,
χαὶ τὸ σουδάριον τὸ εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ " xal ἐπέγνων ὅτι
Ἰησοὺς ἐστίν. “καὶ ἐπελάβετό μου τῆς χειρὸς καὶ ἔστησέν με τῶν
θυρῶν χεκλεισμένων μέσον τοῦ οἴκου μου, καὶ ἀπήγαγέν με εἰς
τὴν χλίνην qoo xal εἶπέν μοι Ἑξρήνη σοι. xal κατεφίχησέν μᾷ
xoi εἶπέν μοι Ἕως τεσσαράκοντα; ἡμερῶν μὴ ἐξέλθῃς ἐκ τοῦ οἵ-
xou σου" ἰδοὺ γὰρ πορεύομαι πρὸς τοὺς ἀδελφούς pau εἰς τὴν
Γαλιλαίαν. | ,

CaPUI XVI.

1 Καὶ ἀκούσαντες οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἱ ἱερεῖς χαὶ ci
Λευῖσας τὰ δήματα ταῦτα παρὰ τοῦ ᾿Ιωσὴφ ἐγένοντο ὡσεὶ νεχροὶ
xal ἔπεσαν χαμαί, καὶ ἐνήστευσαν ἕως ὥρας ἐνάτης. xal φακρε-
χάλεσεν ὁ Νικόδημος σὺν τῷ Ἰωσὴφ τὸν Ανναν καὶ τὸν Καϊά-

τῷ χαινεῦ σού μνήματι | ϑύραν t. μνημείον.. B Veu Sp. τ. σπηλαίον | xal
εἶχον τῷ λαλοῦντί μοι cum BE Vatt (Ven om τῷ X. μι.) .. C x. εἶπα ἐγὼ μετὰ
τὸ λαλῆσαι αὐτὸν μετ᾽ ἐμοῦ | ἔϑηχα cum B... C τέϑηχα (sic) | B otn male
ἀπήνεγχέν (E ἀπῆγε) με x. ἔδ. μοι |. ἔϑηχα cum B .. C rursus τέϑηχα | τὸ
σωδόνεον ἔκειτο ἐν αὐτῷ cam B... E xai τὴν σινδώνι (sio, tekte 'Thil) ὃ περεέν
βαλα αὐτόν, Stem C x. τὴν σινδόνα ἡ περιέϑδηκα αὐτόν .. Veu Fabr e( sindonem,
iem Vatt additis quem iniseram ei | τὸ εἰς τὸ xo. αὐτοῦ em B .. R d ἐνετύ-
λιξα αὐτοῦ τὸ πρ., C ἄνπερ (sic) ἐνόδυσα τὸ xp. αὐτ., Vatt Ven quod involveram
in faciem tius, Fabr in quo caput eius involvi | καὶ ἐπέγνων (C ἔγνων) cum BG,
hem Vatt εἰ cognovi .. E ἀπὸ τότε ἔγνων ἀληθῶς, Ven el lunc manifeste cognovi,
Fahr iune cogsovi | ᾿Ιησοῦς eum CE .. B à Ἰησ. | B τῆς χειρ. uou ἔστησέν
(posuit) με v. 9, xtxX. (E om τ. 3. κεχλ.) μέσον (E ἐν μέσῳ) τοῦ oix. μον cum.
CE Vatt Ven .. B ἐξέβαλέν με χεχλεισμένων τῶν Sup. | xal ἀπήγαγέν (Vatt
pesulique, Ven εἰ pauscivit [ἀνέπκανσεν 2]) με & t. xÀ. μου cum C Vatt Ven ..
B x. ἀπήγ. με εἷς τὸν οἶκόν μου xat ἀνέπανσέν με εἰς τὴν x). uov.. Eom | Ἐπ
pím σοι (ita B; C cov?) .. E om una cum seqq. xol χατ. με x. sir. μοι (ob
ὁμοιοτέλεντον) | καὶ εἶπέν. μοι cum B Vatt Ven .. € xot παρήγγειλέ μοι λέγων
τεσσαράχόντα τἱμερῶν (B vjutp. τεσσ.) cum BE Latt .. C τεσσάρων ἡμερῶν |
μὴ ἐδίλγῃς (nom eneus) eum CE Latt .., B μὴ ἐξελθεῖν πρὸς v, dti. μου
h. ], cum Β Vatt. Ven (Fabr om c. v. 121.) .. C post Γαλιλαίαν -
ΧΥ͂Ι, 1. οἱ ἄρχισ. (Fabr príncip. sacerd.) χαὶ οἵ ip. x. οἱ Atv. eum C'Ven
Fabr; item omisso x. ol Δεν. Vatt .. E oi ἀρχιαυνάγωγοι-.. . B οἱ ᾿Ιουδαῖϑι |
παρὰ v. "Lec. cum BC Vatt Ven .. E' Fabr om | ἕως ὥρας ἐνάτης (BC ἐγννάκ.):
in BC Vatt Ven .. apud Thik per errorem at videtwr editum eat ὁ. ἡμέρας
(vi. ^x. παρεκάλεσεν (ita etiam E) d (E om) Nu. σὺν τῷ (E. Noc καὶ) "Ios.
τὸν (E ὁπ} "Aw. x. τὸν (E om) Κα. (E add καὶ) t. iep. x. τ᾿ Atv. (E om x. x.

956 EVANG. NICODEM? PARS I. A.

φαν, τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς Λευίτας λόγοντες ᾿Ανάστητε xol στῆτε
ἐπὶ τοὺς πόδας ὑμῶν, καὶ γεύσασθε ἄρτον καὶ ἐνισχύσατε τὰς
ψυχὰς ὑμῶν, ὅτι αὔριον σάββατον χυρίου ἐστίν. χαὶ ἀνέστησαν
χαὶ ηὔξαντο τῷ θεῷ, χαὶ ἔφαγον χαὶ ἔπιον, χαὶ ἐπορεύθησαν
ὅχαστος ἀνὴρ εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ.

Τῷ δὲ σαββάτῳ ἐκάθισαν οἱ διδάσκαλοι ἡμῶν καὶ οἱ ἱερεῖς
γχαὶ Λευῖται συνξητοῦντες πρὸς ἀλλήλους xal λέγοντες Τίς αὕτη
ἡ ὀργὴ ἡ φθάσασα εἰς ἡμᾶς; ὅτι οἴδαμεν τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ
τὴν μητέρα. λέγει Δευὶς διδάσκαλος Τοὺς γονεῖς αὐτοῦ οἶδα
φοβουμένους τὸν θεὸν χαὶ τὰς εὐχὰς μὴ ἀποστεροῦντας καὶ τὰς
δεχάτας ἀποδιδόντας τρὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ. xal ὅτε ἐγεννήθη 6
Ἰησοῦς, ἀνήνεγκαν αὐτὸν οἵ γονεῖς αὐτοῦ ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ,
χαὶ θυσίας xal ὁλοκαυτώματα ἔδωχαν τῷ θεῷ. — xal ὅτε. ἔλαβεν
αὐτὸν ὁ μέγας διδάσκαλος Συμεὼν εἰς τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ, xal
εἶπεν Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν Ojo, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά
σου ἐν εἰρήνῃ ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὃ
ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποχά-
λυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ. καὶ ηὐλόγησεν αὐτοὺς
Συμεών, καὶ εἶπεν πρὸς Μαριὰμ. τὴν μητέρα αὐτοῦ Εὐαγγελί-
Atv) λέγοντες cuin BE .. C x. προσχαλεσάμενος ὁ Nux. xal Ἰωσ. τὸν "Avv. x.
τὸν Κα. λέγουσιν τοῖς ἀρχιερεῦσιν xol τοῖς ΛΔενίταις .. Vatt Hoc videnies Nécode-
mus et Ioseph rogaverünt eos dicenies; similiter Ven, Fabr haec cum aliis pluribus

om | ᾿Ανάστητε xol στῆτε com CE, item surgite (Vatb add et) siate Vatt .. B
᾿Αναστάντες | ἐπὶ (super, supra) τούς cum BE Vatt .. C εἰς τούς | ἄρτον cum
BC.. E ἄρτον | C ἐνισχύσασϑε | σάββ. χυρίου ἐστίν cum B Vatt Ven .. C
σάββ. τοῦ xuplow (omisso ἐστίν) | xot (C om) ἀνέστησαν χαί cum CE Vea ..
B Vatt xoi ἀναστάντες | ἕχαστος ἀνήρ cum C .. BE Vatt om ἀνήρ
Τῷ δὲ σαββάτῳ cum CE.. B τὸ δὲ σάββατον | ἐχάϑισαν cum BE .. C
ἐχαδϑέσϑησαν | οἱ Busdox. ἦμ. χαὶ (haec omnia om B) oi lp. x«i (B add οἷ)
ΔΛενῖται.. Vatt dídascali εἰ doctores | συνζητοῦντες cum ΒΟ... E σνζητ. ? | xol
λέγοντες cum C Vatt Ven .. E xoi εἶπαν... B om | αὕτη ἡ ὀργή cum BC Vea
. E Vatt ἡ opy. αὔτη " ἡ 93. εἰς (ita B; C πρός, E om) ἡμᾶς .. Vatt Ven
quae superbenit nobis | E ὅτι μὲν τὸν πα. o. xal t. μητ. οἴδαμεν | Δενίς (B «ἡ
oum BE Vatt Ven (Fabr etc Levita) . . C ᾿Αδδᾶς | xol τὸς Bex. ἀποδιδόντας
(B - διδοῦντας) cum BC Vatt Ven . .E om | ἀνήνεγχαν cum CE .. Β' προσή-
γεγχαν .. Vatt levaverunt, Ven adduxerunt | ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ cum C Vatt (in
loco isto) .. B ἐπὶ τῷ τόπῳ ἁγίῳ, E εἰς τὸν τόπον ἅγιον, Ven (item Fabr ete)
ín templum*| ϑυσίας cam BC Latt .. E ϑυσίαν |: xot ὅτε (B ὅτ᾽ ἔλαβεν (item
Fabr etc ei qudndo suscepit) .. Ven accipiens quoque, Vatt nam et - - (wit |. B
ὅτι ἴδον |. B τὸν σωτήριόν σον, sed pergit Ó. πάντων τῶν λαῶν. cum. BC: Latt
, E παντὸς τοῦ λαοῦ | ηὐλόγ. (C εὐλόγ. 2) αὐτούς .. B ηὐλόγ. αὐτόν | Euay-

"Y

, swv& GESTA PILATL A. 957.

ξομαί σοι περὶ τοῦ παιδίου toutou. xal εἶπεν Μαρία ᾿Αγαθόν,
χύριξ μου. χαὶ εἶπεν Συμεὼν πρὸς αὐτήν ᾿Αγαθόν " ἰδοὺ οὗτος
χεῖται εἰς πτῶαιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ ᾿Ισραήλ, xo
εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον" καὶ σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν Ψυχὴν διελεύ-
σεται ῥομφαία, ὅπως ἂν ἀποχαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν χαρδιῶν
διαλογισμοί. |

? Λέγουσιν τῷ διδασχάλῳ Λευί Ταῦτα σὺ vog οἶδας: M-
qe. αὐτοῖς Λευίς Οὐχ οἴδατε ὅτι παρ αὐτοῦ ἔμαθον τὸν νόμον :
λέγουσιν αὐτῷ. τὸ συνέδριον "Tóv πατέρα σου θέλομεν ἰδεῖν. χαὶ
μετεστείλαντο. τὸν πατέρα αὐτοῦ. καὶ ἐρωτήσαντες αὐτόν, εἷ-
πεν αὐτοῖς Τί ὅτι οὐκ ἐπιστεύσατε τῷ υἱῷ μου; ὁ μακάριος καὶ
δίκαιος Συμεὼν αὐτὸς ἐδίδαξεν αὐτῷ τὸν νόμον. λέγει τὸ cuvé-
ὅριον ῥαββὶὲ Λευί ᾿Αλῃθές ἐστιν τὸ ῥῆμα ὃ ἐλάλησας: καὶ εἶπεν
᾿Αληθές ἐστίν. καὶ εἶπαν πρὸς ἑαυτοὺς οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἵ

γελίζομαί (ita B Vat& Ven; E - λίσωμέν) σοι (E add σήμερον) περὶ τ. T. t. xol
εἶπ. Μαρία -- - "Aya3óv: (Ven om; Vat& add et dizit iterum) ἰδού cum BE (sed
i a verbis παιδίου τούτον statim pergit xal εἶπεν αὐτῷ [sic] Συμεών ᾿Ιδού, ita
ut plura excidisse appareat) Vat& Ven (Vatb Fabr etc priora tantum Evayy. us-
que περ. τ. xau. tour. habent, tum pergunt Ecce) .. C statim pergit ᾿Ιδού | xol
εἰς σημεῖον .. C xal εἶναι amp. '

2. Λενί: B Λευεί, E Atulc .. C om Δέγουσιν τῷ usque ἔμαθον τὸν νόμον
| Ταῦτα σὺ πῶς οἷδας cum E, item Ven (similiterque Vatt) Et (v haec quomodo
sosi (Vatt vidisti) .. B X) ταῦτα πῶς ἤχουσας | λέγ. αὖτ. (Vatt Ven om) Λευίς
cum B Vatt Ven .. E om Δευίς | οἴδατε... B εἴδατε | παρ᾽ αὐτοῦ (ab ipso)
cmn E Vatt Ven .. B παρ᾽ αὐτῷ | λέγουσιν (ita C; B λέγε) αὐτῷ (B αὐτὸν)
τὸ συνέδριον cum BC, item Vat& dicunt ipsi de concilio, Vatb dícil concilium . .
E λέγουσιν αὐτῷ, Ven et dixerunt Iudaei ] ἰδεῖν cum CE Vatt (Ven scire) .. B
ἐρωτῆσαι | μετεστείλαντο: € -Aato, B μετέστειλαν, E μεταστείλας | xai épo-
τήσαντες αὐτόν, εἶπεν αὐτοῖς cum B; item Vatb εἰ didicerunt eo dicente . . E
καὶ ἔμαϑον παρ᾽ αὐτοῦ. xal εἶπεν ὁ πατὴρ ἀντοῦ, item Vat? et didicerunt ab eo.
ΕἸ paler eius dixit ad eos .. C xoi ἐπυνδάνοντο παρ᾽ αὐτοῦ εἰ ταῦτα οὕτως ἔχει.
καὶ εἶπεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ πρὸς αὐτούς. | ὁ μαχάριος cum BE Vatt .. C ὁ μέγας
| ἐδίδαξεν (C -Eoro) αὐτῷ (ita CE) cum CE .. B αὐτὸν ἐδίδαξεν | λέγει τὸ
σννέδρ. ῥαββὶ Λενί (cod. ῥαββεὶ Acus() ᾿Αληϑές ἐστιν τὸ ῥῆμα ὃ (haec ex CE
asumsi, vide post; B ἀληϑές ἐστιν τὰ ῥήματά σον d) ἐλάλησας (B add ἡμῖν,
non item CE, nec Vatt) cum B etc; item Vatt dicit concilium ad Rabbi Levi
Verus est sermo. (Vat? add (uus) quem dizisti .. C λέγει αὐτῷ τὸ συνέδριον "Apa
δὲ ἢ (sic pro "Apa δὴ) ἀληϑῶς (pro - Sé) ἐστιν τὸ ῥῆμα τοῦτο ὅσα (sic pro δ)
δλάλησας .. E καὶ λέγει τὸ συνέδρ. τῷ Δευί ᾿Αληϑές ἐστι τὸ ῥῆμα δ᾽ ἐλάλησε |
xdi εἶπεν (C εἶπ. δὲ πρὸς αὐτούς) ᾿Αληϑές (C Ναί, ἀχηϑῶς) ἐστιν cum EC ..
B Vajt om | xat εἶπαν πρὸς ξαυτοὺς οἱ - - cum B. Vatt .. C τότε οἱ - — εἶπαν...

Eveng. epoer- ed. Tischendorf. . 17

uc

258 EVANG. NIOODEMI ΡΆΒΘ i. A

ἱερεῖς καὶ οἱ Λευῖται Δεῦτε ἀποστείλωμεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν πρὸς
τοὺς τρεῖς ἄνδρας τοὺς ἐλθόντας καὶ ἐξηγησαμένους περὶ τῆς
διδαχῆς καὶ τῆς ἀναλήψεως αὐτοῦ, καὶ εἴπωσιν ὑμῖν πῶς εἶδον
αὐτὸν ἀναληφθέντα. χαὶ συνήρεσεν ὁ λόγος οὗτος πᾶσιν. χαὶ
ἀπέστειλαν τοὺς τρεῖς ἄνδρας τοὺς ἤδη ἀπελθόντας εἰς τὴν Γα-
λιλαίαν μετ΄ αὐτῶν xal εἶπαν πρὸς αὐτούς Εἴπατε ῥαββὶ ᾿Αδᾷ
xai ῥαββὶ Φινεὲς καὶ ῥαββὶ ᾿Αγγαίῳ Εἰρήνη ὑμῖν xal πᾶσι τοῖς
αὖσι σὺν ὑμῖν. ἐπιξητήσεως πολλῆς γενομένης ἐν τῷ συνεδρίῳ
ἀπεστάλημμεν πρὸς ὑμᾶς τοῦ χαλέσαι ὑμᾶς εἰς τὸν ἅγιον τόπον
τοῦτον ᾿Ιερουσαλύμ..

Καὶ ἐπορεύθησαν οἱ ἄνδρες εἰς τὴν Γαλιλαίαν, χαὶ εὗρον
«αὐτοὺς καθεζομένους καὶ μελετοῦντας τὸν νόμον, χαὶ ἠσπάσαντο
αὐτοὺς ἐν εἰρήνῃ. | xai εἶπαν οἱ ἄνδρες οἱ εἰς τὴν Γαλιλαίαν
πρὸς τοὺς ἀπελθόντας πρὸς αὐτούς Εἰρήνη ἐπὶ παντὶ τῷ ᾿Ισραύλ.
xai εἶπαν Εἰρήνη ὑμῖν. οἱ δὲ πάλιν εἶπαν πρὸς αὐτούς 1{ ὅτι

E καὶ εἶπαν τὸ συνέδριον ἀποστείλωμεν .. Β ἀκοστέλομεν (sic) | τ. τρεῖς ἄνδρ.
cum C Latt; item B τ. ἄνδρ, τοὺς τρεῖς... E om | x. ἐλθόντ, x. ἐξηγησ. (E
ἐξαγγειλαμένονς) cum CE Vatt .. B Ven om £)2. xal | εἶδον .. B εἴδασιν n
συνήρεσεν (conplaeuit) cum BE Vatb.. C Vat Ven ἤρεσεν | xai ἀπέστειλαν τοὺς
τρεῖς (E om) ἄνδρ. cum BE Vait Ven ^». € x. ἀπέστ. πρὸς v. vp. d. | τοὺς ἤδη
ἄπελϑ. εἷς v. l'aX. μετ᾽ avt. cum B, item E .. C τοὺς ἐλθόντας xal ἀπελθόντας
μετ᾽ αὐτῶν εἰς τὴν Γαλιλ. | εἶπαν .. C εἶπον ῥαββὶ (B ter ῥαββεῦ ᾿Αδᾷ «CB
᾿Αδᾶᾷ; Ven Adam; Vatt Addas, Adde) x. 5. «Do. x. 5. (C ter τῷ ῥαββέ, sed B
ter om τῷ) ῥ. ᾿Αγγαίῳ (B ᾿Αγγέῳ, Vatt Ven Egia; G Ἡλίᾳ; E om xol ῥαββ.
'Avy-): hunc ofdinem babent C(E) Vatt Ven .. B primo loco 'ϑινεές, akero
᾿Αδδᾷ ponit | καὶ πᾶσι τοῖς οὖσι σὺν ὑμῖν cum E Ven (Paz vobis et vestris) ..
BC xol πάντα ὅσα (B add ἐν) ὑμῖν .. Vatt om | ἐπιζητήσεως cum B .. C ζη-
τήσεως | B γενναμένης | ἀπεστάλημεν cum C, item Vatt directi sumus . . BE
ἀκεστείλαμεν (Veu missimus sic; sed videtur potius misei sumus corrigendum
esse) | πρὸς ὑμᾶς τοῦ χαλέσαι ὑμᾶς com B, item Vem (ad vos advecandos , ut
veniatis) Vatt (ad vocandum vos, ad vos wi veniatis) .. E τοὺς ἄνδρας τούτους
χαλέσαντας ὑμᾶς, item C μετὰ τοὺς ἄνδρας τούτους καλέσαι ὑμῶν | εἰς τὸν Gy.
τόπον τοῦτ. ἱΐερονσ. cum C Vatb, item E Vot& εἰς τὴν ἁγίαν πόλιν ἡμῶν (γεῖδ
om) 'Iep. (Veu uil nisi cl; “1ερ.}.. B praem ἀπὸ τῆς Γαλιλαίὰς, reliqua vero ab
εἰς nequc xai ἐπορεύ abscisso margine inferiore perierunt.

B ηὗραν | μελετοῦντας .. ita et B et C | t0» νόμον cum C Vatt Ven ..
B τοὺς νόμους | xal εἶπαν (cum BC, Thi. ed. εἶπον) οἱ ἄνδρ. ol εἷς τὴν
Γαλὼ, (ita B; C om οἱ εἰς τ. DL.) xp. τ. drceÀ3. xp. aut. cum BC .. E xoi εἷ-
παν πρὸς αὐτούς | Elp. ἐπὶ πα. τῷ Ἰσρ. cum B. . € (et E?) Elp. παντὶ τῷ
λαῷ 'lop. | xai εἶπαν Εἰρήνη ὑμῖν. οἱ δὲ πάλιν εἶπαν πρὸς avtov cum CE ..
Bom | Τί ὅτι ἤλθατε cum C Vatb.. BE Τί δὲ (E om) ἤλϑ. πρὸς ἡμᾶς |

sva GESTA PILATI, Δ. 250

ἤλθατε: xal εἶπαν οἱ ἀποσταλέντες Καλοῦσιν ὑμᾶς τὸ συνέδριον
ἐν τῇ ἁγίᾳ πόλει ᾿ἱερουσαλήμ. ἀκούσαντες δὲ οἵ ἄνδρες ὅτι ζη:
τοῦνται éx τοῦ συνεδρίου, ηὔξαντο τῷ θεῷ, xal ἀνεχλίθησαν
μετὰ τῶν ἀνδρῶν xal ἔφαγον xal ἔπιον, καὶ ἀνέστησαν καὶ ἔπο-
ρεύθησαν ἐν εἰρήνῃ ἐν Ἱερουσαλήμ.

Καὶ τῇ ἐπαύριον ἐκαθέσθη τὸ συνέδριον ἐν τῇ συναγωγῇ»
χαὶ ἐπερώτησαν αὐτοὺς λέγοντες Ὄντως εἴδατε τὸν ᾿[ησοῦν xafie-
ζόμενον εἰς τὸ ὅρος Μαμῶχ, διδάσχοντος αὐτοῦ τοὺς ἔνδεχα μα-
θητὰς αὐτοῦ, καὶ εἴδατε αὐτὸν ἀναληφθέντα; καὶ ἀπεχρίθησαν
αὐτοῖς xaX εἶπαν οἱ ἄνδρες Kc ἴδομεν αὐτὸν ἀναληφθέντα,, ob-
τως καὶ εἴπαμεν.

3 Λέγει ἼΑννας ᾿Αρατε αὐτοὺς ἀπ ! ἀλλήλων, καὶ ἴδωμεν
εἰ συμφωνεῖ ὁ λόγος αὐτῶν. καὶ ἦραν αὐτοὺς dm ἀλλήλων.
χαὶ καλοῦσιν πρῶτον τὸν ᾿Αδᾶ xal λέγουσιν αὐτῷ Πῶς ἴδες τὸν

καὶ εἶπαν οἱ ἀποσταλέντες cum C Vatb (dizerunt legaif) .. BE οἱ δὲ εἶπον (B add
πρὸς αὐτούς) | Καλοῦσιν (Vatt Clamat) on. τὸ -- Ἱερουσαλήμ cum C Vatt ..
B Ot ἀρχιερεῖς ὶ τὸ συνέδριον χαλοῦσιν ὑμᾶς εἰς ἹΙἹερουσαλήμ . . E Ol vp
ψαντες ἡμᾶς ps3 ὑμῶν πρώην νῦν χαλοῦσιν ὑμᾶς εἰς τὸ συνέδριον ἐν τῇ aue
{ωγῇ εἷς τὴν ἁγίαν πόλιν. | ἐκ τοῦ συνεδρίον (Vatt ἃ concilio) cum B Vatt ..
C (et E?) ἐν τῷ συνεδρίῳ | ἀνεκλίϑησαν (B - χλήϑησαν) cum BE Vatt (recu-
busrunt) .. C ἀπελθόντες μετὰ τῶν. ἀνδρῶν (cum illis, oum viris) cum BE Vatt
.» € add τῶν ἐλθόντων | χαὶ ἀνέστησαν cum CE Vath.. B Vat? om | ἐν εἰ
φσήνῃ cum CE Vatt .. B om | ἐν "Iep. cum € (et E?) .. B elc "Ito.

Καὶ τῇ ἐπαύρων cum BE Vat& (Vatb om xaf) .. C Τῇ δὲ ἐπαύρ. ἐχκαϑέσϑη
cum BC .. E ἐχάϑισε | ἐπερώτησαν: ita B (et E?), item Vat&.. C éxnpd-
τησεν (sed retinet λέγοντες) ἰ Ὄντως (Manifeste) εἴδατε (BE οἵδ.) cum BE
Copt Vatt .. C Πῶς tSece | xaSctópavov εἰς τὸ ὄρος cum BE .. C χκαϑήμενον
ἐν τῷ ὄρει | Μαμίλχ: ita constantiae caussa ex A (qui ἢ. 1. hiat) scribendum
erat .. B Μαμβήχ, E Mox, C Mougij, Copt Mabrech, Vatt Mambre | διδώ-
σχοντος uvtoo cum B.. C διδάσχων .. E xal διδάσχοντα .. Copt doomniem (sino
xx() | CvSexo (etiam Copt habet) .. Vatb (reliqui Latini h. 1. buc son faciunt)
om | xal εἴδατε: ita B (Copt num vidistis); E xal πάλιν Οἴδατε ; .C καὶ ὅτε
οἴδατε. | ἀναληφϑέντα... E add εἰς τόν-οὐρανόν | καὶ ἀπεχρίϑησαν αὐτοῖς (E
om) xol εἶπαν οἱ ἄνδρες (E om οἱ ἄνδρ.) Ὥς (ita C; E Οὕτως) ἴδομεν (E o
δαμεν) a. ἄναλ. (E add εἰς τὸν οὐρανόν), οὕτως xal εἴπαμεν (E om οὔτ. x. εἶ.)
cum C(E) .. B Copt om, Jtem Latini nostri h. ]. plura praetereunt.

8. ΔέγειΑννας cum E Copt (Fabr tunc Annas δὲ Caiphas segregaverumt eos
etc) .. € λέγ. ᾿Ανανίας ῥαββί .. B λέγει αὐτοῖς | xoi ἴδωμεν εἰ συμφωνεῖ (ita
E; B ἐὰν συμφωνῇ) - - αὐτοὺς dr. ἀλλήλων cum ΒΕ... € om (ob ὁμοωτέλεντον)
πρῶτον τόν: C τὸν πρῶτον, E πρῶτον, B τόν | ᾿Αδᾶ.. BC ᾿Αδδᾶ. Vide eu-
pra. | ῥαββί.. ων Πῶς ἴδες (ita ΒΩ) τ. "I. dw. cam BC. . E Εἰπὲ quis
47"

.960 EVANG.. NICODEMI PARS J. A.

Ἰησοῦν ἀναληφθέντα; λέγει ᾿Αδᾶς "Ext καθεζομένου αὐτοῦ εἰς
τὸ ὄρος Μαμὶλχ καὶ διδάσκοντος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἴδαμεν
νεφέλην ἐπισχιάσασαν αὐτόν τε. χαὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ" καὶ
ἀνήγαγεν αὐτὸν ἡ νεφέλη εἰς τὸν οὐρανόν, xa οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ
ἔκειντο ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ χαλοῦσιν Φινεὲς τὸν ἴε-
ρέα, καὶ ἠρώτησαν καὶ αὐτὸν λέγοντες Πῶς ἴδες. τὸν ᾿Τησοῦν
ἀναλχηφθέντα; xol αὐτὸς εἶπεν ὡσαύτως. ἠρώτησαν δὲ πάλιν
τὸν ᾿Αγγαῦῖον, xal αὐτὸς εἶπεν ὡσαύτως. καὶ εἶπαν τὸ συνέ-
ὅριον Ὃ νόμος Μωυσέως περιέχει ᾿Επὶ στόματος δύο ἢ τριῶν στα-
θήσεται -πᾶν δῆμα. λέγει ὁ Βουθὲμ. διδάσκαλος Γέγραπται ἐν
τῷ νόμῳ Καὶ περιεπάτει ᾿Ενὼχ σὺν τῷ θεῷ, καὶ οὐχ ὑπάρχει
ὅτι ἔλαβεν αὐτὸν ὁ θεός. Ἰάειρος διδάσχαλος εἶπεν Καὶ τοῦ

. Ὲ

πῶς οἴδατε (sic) αὐτὸν ἀναλ. | λέγει ᾿Αδᾶς cum B (item Vatt dicit primus Ad-
das) .. C xal λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Αδδᾶς .. E xal εἶπεν | "Erc χαϑεζομένον av. εἰς
τὸ ὄρος (ita B; C ἐν τῷ ὄρει) Mop. (ex A scripsi ut supra; B Mapgry, €
Μομφῆ, Vatb Mambre) καὶ διδᾷσχοντος (ita B; C διδάσχων) τ. μ. α. εἴδαμεν
(ita B, C ἴδωμεν) veg. ἐπισχ. αὐτόν τε xal (ita C; B αὐτῷ xal, sed sequitur
τοὺς etc) τοὺς μαϑητὰς αὐτοῦ, xal ἀνήγαγεν αὐτὸν (ite B; C xol ἐπήρϑη) ἡ
νεφέλη - - ἔχειντο (ita B; C ηὔχοντο χείμενοι, etiam Vatt) ἐπὶ mp. ἐπὶ τ΄ y. cum
BC (similiter Vatt, sed ex parte propius ad E accedunt) .. E ὅτι εἶδὸν αὐτὸν
χαϑεζόμενον καὶ διδάσχοντα τοὺς ἔνδεχα μαϑητάς, xal εὐθέως ἦλθεν vj νεφέλη
xa ἥρπασεν αὐτόν (Vatt εἰ subito [Vatb om] nubes lucida obumbravit eum etc),
xai ἀνελήφϑη εἰς τὸν οὐρανόν | xal χαλοῦσιν cum B (Vett vocantes aulem) ..
C χαλοῦσι, G χαλοῦσιν πάλιν .. E haec et sequentia breviter comprehendit his
καὶ πάλιν ἠρώτησαν τὸν Φινεὲς xol τὸν Ἡλίαν, xal εἶπαν καὶ αὐτοὶ ὡσαύτως |
- Φινεὲς (B Φιναίαν, G Φοιναία, C τὸν Φινεές) τὸν (ita CG; B.om) ἱερέα (B
ἱερέαν, item C?) .. consentiunt Vatt | xol ἠρώτ. xal (ita B, item Vat& et
ipsum ; CG om) αὖτ. λέγοντες (ita CG Vatt; B om) | ἴδες cum BC .. G εἶδες
| ἀναληφϑέντα cum. CG Vatt .. B om | ἠρώτησαν δὲ (ita BC; G om) πάλιν τὸν
"ATyatov-(ita B, Vatt ut supra Egia; C Ἡλίαν, G Ἡσαΐαν) | καὶ αὐτὸς εἶπεν
ὡσαύτως (ita G; C. ὁμοίως) cum GC .. B xol εἶπεν αὐτοῖς τὰ ὅμοια | χαὶ cl-
παν (BG εἶπεν) “τὸ συνέδρ. (B add τῶν ᾿Ιουδαίων) | Μωνσέως: ita B .. CG
Νιωσέως | δύο ἢ τριῶν cum BEG Ven Vatb Fabr .. C Vat* δύο xol tp. Prae-
terea CG (et E?) Fabr add μαρτύρων, sed id om cum B Vatt (Vatb hominum)
Ven | ῥῆμα... E add τέλειον | ὁ Βουϑέμ cum 6G; B Βουϑῆς, Ven Abudem,
Vatb Abundes .. C ὁ ᾿Αδδᾶς | £v τῷ νόμῳ .. B add Μωνσέως | Kot περιε-
πάτει (cod. - πατην) ᾿Ενὼχ σὺν τῷ ϑεῷ cum E, item (et ambulavit Enoch cum
deo) Vatt Ven... CG xol μετετέθη Ἔνωχ ΄.. B ovx (sic) eUploxevo Ἐνώχ | xat
οὐχ ὑπάρχει (E ὑπῆρχεν) cum CEG (Vett Ven εἰ transiatus est) .. B om | ὅτι
ἔλαβεν cum EG item (quia ἐμ) Vatt Ven .. BC ὅτι μετέϑηχεν | "Ideos .-
EG Ἰάηρος, B Ἱερέως, C Ἠαϊρος | εἶπεν cum CG (et E?) .. B λέγει | Καὶ

sive GESTA PiLATI. A. 261

ἀγίυυ Μωυσέως θάνατον ἠκούσαμεν, xal αὐτὸν οὐχ εἴδαμεν Xé
γραπται γὰρ ἐν τῷ νόμῳ χυρίου Καὶ ἀπέθανεν Μωυσῆς ἐκ στό-
μᾶτος xug(ou, xal οὐχ ἔγνω ἀνὴρ τὴν ταφὴν αὐτοῦ ἕως τῆς
ἡμέρας ταύτης. χαὶ ῥαββὶ Λευὶς εἶπεν Τί ὅτι ῥαββὶ Συμεὼν
εἶπεν, ὡς εἶδεν τὸν Ἰησοῦν, ᾿Ιδοὺ οὗτος χεῖται εἰς πτῶσιν καὶ
ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ ᾿Ισραήλ, καὶ εἰς σημεῖον ἀντύλεγόμενον :
χἀὶ ῥαββὶ ᾿Ισαὰκ εἶπεν Γέγραπται ἐν τῷ νόμῳ Ἰδοὺ ἐγὼ ἐξαπο-
στέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς προπορεύσεται
ἔμπροσθέν σου τοῦ διαφυλάξαι σε ἐν πάσῃ ὁδῷ ἀγαθῇ. ὅτι τὸ
ὄνομά, μου χέχληται ἐν αὐτῇ.

ὁ Τότε "Avvac χαὶ Καϊάφας εἶπαν ᾿Ορθῶς εἴπατε τὰ γε-
γραμμένα ἐν τῷ νόμῳ Μωυσέως, ὅτι τοῦ ᾿Ενὠχ θάνατον οὐδεὶς
εἶδεν xai Μωυσῆ θάνατον οὐδεὶς ὀνόμασεν. ὁ δὲ ᾿Τησοῦς λόγον

τοῦ ἁγέξου cum B Vatt .. CG Ven om Καί | ἠχϑύσαμεν .. C male οὐχ ἦχ. |
xal αὐτὸν oux (B pro his οὐ μέντοι) εἴδαμεν (ita B; CG οἴδαμεν; E εἴδομεν 7):
item Vatt Ven εἰ non vidimus | γέγρ. γάρ cum BEG Ven Vat& ,. C Vatb om
γάρ | £x (G διὰ) στόματος cum EG item ex ore Vatt Ven .. B διὰ λόγον, C
ἐν ῥήματι (sed scriptum ibi est ἐν αἰτήματι) [ ἀνήρ cum BCG .. E ἄνθρωπος
| ἕως τ. ἡμ. ταύτης cum CEG, item usque in praesentem diem Vatt .. B Ven
μέχρι τῆς σήμερον (hodiernum) ἡμέρας | Τί ὅτι cum G, item (Quid est (quod)
Rabbi) Ven .. C διότι, B ὅτι, item (quod) Vatb (Vat& et) .. E om Τί ὅτι us-
que xai ῥαββὶ "Ic. εἶπεν | ῥαββί.. B ῥαββεῖς, G ῥαμβίς (idem antea ῥαμβὶ
Aug) ὡς εἶδεν (ita C; B ἴδεν, Ο οἶδεν) x. ᾿ΙΤησοῦν (Ὁ τ. Χριστὸν Ino.) ..
Vatt Ven om | ἐν τῷ ᾿Ισραήλ cum BG Vatt Ven .. C om | xat ῥαββὶ (G ῥα-
fic) 'Icadx (C Ἡσαΐας) εἶπεν cum G Vatt Ven, item C .. B εἶπεν πάλιν (itu
ut verba quae sequuntur ad ῥαββὶ Δευίς pertineant) | ᾿Ιδοὺ ἐγώ cum CG Vate,
item Ἰδού. E Vatb Ven .. B om | ἐξαποστέλλω (E - στελῶ 2) cum B (- στελλών)
GE, item mitto Vatt Ven .. C ἀποστελῶ πρὸ προσώπου cov cum BE Ven ..
C (sed vide post) G om | ὃς προπορεύσεται ἔμπρ. σου cum BG .. C ὃς npo-
πορεύεται πρὸ προσώπον σον .. E Ven ὃς χατασχενάσει τὴν ὁδόν σον ἔμπροσῶ.
σον | τοῦ διαφυλαξ. Gs ἐν πάσῃ ὁδῷ dya3y cum CG, item E (cum prioribus
coniungens) ἐν πάσῃ ὁδῴ αὐτοῦ dy«3yj, item Vatt (Vat9 custodire in omni via
bona, Vatb qui custodiat omnes vias bonas) .. B τοῦ διαφ. τὴν ὁδόν Gov τὴν ἄλη-
Sur» ὅτι τὸ ὄνομά pov (ita CG; B σου) χέχληται ἐν αὐτῇ (haec B habet;
G ἐπικαλεῖσθαί σε, C ἐνέγχαται) .. Vatt quia (Vatb ef) nomen eius attuli (V ath
aliulif) novum (ἤνεγχα καινόν) .. E om. Omnino vitium iu his latet.

4. Τότε cum CG Vatt Ven... BE om | 'Op3ó« εἴπατε cum BEG Vatt
Ven.. C καϑὼς εἴπ. | τὰ γεγραμμένα cam CEG .΄. B γέγραπται |. ἐν τῷ νόμῳ
Μωνσέως (ita BG; CE Μωσέως) cum BEG Latt .. C Mo. ἐν τ. vóp. | ὁτι τὸν
᾿Ενὼχ 3άν. οὐδ. εἶδεν (ita G, E οἶδεν, C ὀνόμασεν; Vatt. Ven vidil) cum ΘΕῸ
Vatt Ven .. B ὅτι ϑάνατον τούτου οὐδ; εἶδεν | καὶ Μωυσῆ (ita B, item εἰ sancti
Moysi Vat? ; sed E xal τοῦ προφήτου Ἡλίον ,G VatbP Ven xal τοῦ ἁγίου Hiis.
Praeterea Vat* Eliae nomen pro Enoch habet) ϑάνατ. οὐδεὶς ὀνόμασεν (ὀνόμασεν

262 EVANG, ΝΙΟΟΌΕΜΙ PARS I. A.

3 - , . 1 3 1 , : ,
ἔδωχεν τῷ Πιλάτῳ xai ὅτι εἴδαμεν αὐτὸν ῥαπίσματα λαβόντα
καὶ ἐμπτύσματα εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, xai ὅτι οἱ στρατιῶται

᾿ στέφανον ἐξ ἀχανθῶν περιέθηκαν αὐτῷ, xal ὅτι ἐφραγελλώθη

καὶ ἀπόφασιν ἔλαβεν ἀπὸ Πιλάτου, καὶ ὅτι ἐπὶ τοῦ Κρανίου
ἐσταυρώθη xal δύο λῃσταὶ μετ᾽ αὐτοῦ, χαὶ ὅτι ὄξος ἐπότισαν
αὐτὸν μετὰ χολῆς, καὶ ὅτι λόγχῃ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ ἐξεκέντησεν
Λογγῖνος ὁ στρατιώτης, καὶ ὅτι τὸ σῶμα αὐτοῦ ἠτήσατο Ἰωσὴφ
ὃ τίμιος πατὴρ ἡμῶν, καὶ ὅτι καθὼς λέγει ἀνέστη, καὶ καθὼς λέγου-
σιν οἱ τρεῖς διδάσκαλοι Εἴδομεν αὐτὸν ἀναληφθέντα εἰς τὸν οὐρα-
vóv. χαὶ ὅτι ὁ ῥαββὶ Λευὶς εἶπεν μαρτυρήσας τὰ λεχθέντα παρὰ
τοῦ ῥαββὶ Συμεῶνος, χαὶ ὅτι εἶπεν ᾿Ιδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν

[non ὠνόμ.} habent BCG; E rursus οἷδεν) cum BEG Vatt Ven .. C (sed is ante
habet ὀνόμασεν pro εἶδεν) om |. C λόγον ὃ ἔδωχεν |. to Πιλάτῳ cun BG ..
C om τῷ | καὶ ὅτι εἴδαμεν (C ἴδομεν, G οἴδωμεν) cum B (is praeterea a se-
cunda anu istis praemissa hebet xal ὅτι ἐσταυρώϑη ἐπὶ τοῦ χρανίον), CG,
itern Vet* ei quía vidimus .. E Vatb om ὅτι (Pendere videtur et h. l. et iu seqq.
ab cir.) | λαβόντα cum CG (et Ε7).. Β λαμβάνοντα | xot ἐμπτύσμ. εἰς τὸ
fo. αὖτ. cum Ο.. C x. ἐμπτ. ἔλαβεν, B καὶ ὅτι dur. ἐλάμβανεν cl; τὸ πρόσωπ.
αὐτοῦ, E xol ὅτι ἐμπτ. ἔλαβε τὸ πρόσωπ. avt. | xoi ὅτι (cum €, BG om) οἱ
στρ. (B οἱ στρ. post περιέϑ. ponit) -- -- περιέϑ. αὐτῷ cum BCG .. E om | καὶ
ὅτι (cum BE; G om) ἐφραγελλώϑη cum BEG ;. C x. ὅτι ἐφραγέλλωσαν αὐτόν |
καὶ ἀπόφ. ἔλαβ. ἀπὸ (BG ὑπὸ) IIO. cum BCG .. E om | xoi ὅτι (cum C; G
om) ἐπὶ τοῦ (Ὁ τόπον pro τοῦ) Κρῤανίου ἐστ. cum CG .. BE x. ὅτι ἐπὶ ξύλου
ἐστ. (item Fabr ín ligno mortuus est; neque magis Vatt Ven τοῦ Κρανίον expri-
munt) | καὶ ὅτι ὄξος cum BCE .. G om ὅτι [ ἐπότισαν αὐτόν cum ΒΟ Vate ..
EG Vath ἐποτίσϑη | μετὰ χολῆς cum B (item felle et aceto potaverunt) .. C add
καὶ ὑσσώπον, item G μεμιγμένης .. E om | xai ὅτι (cum CE; BG om; prae-
terea C add τὸ σῶμα αὐτοῦ) λόγχῃ (B om? alio loco ponit?) ἐξεκέντησεν : ita
BCEG, sed B post verba xal τὴν πλευρὰν αὐτοῦ deficit, nisi quod ex vestigiis
scripturae deperditae concludendum videtur sequi d στρατιώτης Αογγῖνος | Aoy-
voc: ita G; CE ὁ Aoyy. | ὁ στρατιώτης cum C, item miles Vatt Ven .. G
ὃ ἑκατόνταρχος, E d στρατηγός | xol ὅτι τὸ copa: ita omnes i. e. CEG | ἠτή-
σατο Ἰωσ. ὁ τίμιος πατὴρ ἡμῶν cum C, item Vatt postulavit pretiosus (Vatb do-
inus) pater noster Joseph (Vatb Ios. pat. nost.) .. E ἡτήσατο ὁ τίμιος ᾿Ιωσήφ,
G ὁ τίμιος πατὴρ ἠἡτήσατο Ἰωσήφ | καὶ ὅτι καϑιοὸς λέγει (ta E, C λέγουσιν)
ἀνέστη cum EC, similiter Vatt Ven (sed Latini om xa3. λέγ.) .. G om | xal
(Ὁ add ὅτι) χαϑὼς λέγουσιν: ita CEFGH, item Ven Εἴδομεν (ita FH; OG
ἴδωμεν) eum CFGH Copt (simile anacolathon vide supra) .. E Ven (Vatt) εἶδον
| «at ὅτι ῥαββί etc: hanc postremam partem addunt CEFGH (reliqui. codices
graeci AB iam ante defecerunt, item D), item Coptus interpres. De latinis
vero codicibus Vatt Ven priora tantum habent eaque cam capite XVII. coniun-
gunt; Fabr etc omittunt. | xal ὅτι: ita CEFGH .. Vatt Ven Copt om ὅτι | ὁ
ῥαββὶ (H ῥαββίς, G ῥαμβίς) Acul; cum FGH .. CE om à | εἶπεν... G ante
Atw ponit | ἸΣνμεῶνος. .. FH Συμεών | xoi ὅτι εἶπεν cam CEFGH ... Copt

^

sve GESTA PILATI. Α. 963

ἀνάστασω πολχῶν ἐν τῷ Ἰσραήλ, καὶ εἰς συμεκῶν d ἄμεγον.
xai εἶπαν πάντες οἱ διδάσκαλοι πρὸς πάντα τὸν λαὸν χυρίου Ri
παρὰ χυρίου ἐγένετο αὕτη καὶ ἔστι θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς
ὑμῶν, γινώσκοντες γνώσεσθε; οὗτος ᾿Ιακώβ, ὅτι γέγραπται "En.
χατάρατος πᾶς ὁ ἐπὶ ξύλου χρεμάμενος. καὶ ἑτέρα γραφὴ δι-
δάσχει Θεοὶ οἔτινες τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν οὐς ἐποιήσαντο,
ἀπολοῦνται. καὶ εἶπαν οἵ ἱερεῖς xal οἱ Λευῖται πρὸς ἀλλήλους
Εἰ ἕως τοῦ σώμμου τοῦ λεγομένου ᾿Ιωβὴλ τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ,
γνόσχετε ὅτι ἐπικρατεῖ ἕως τοῦ αἰῶνος. χαὶ ἔγειρεν ἑαυτῷ λαὸν
χαινόν. τότε παρήγγενλαν οἱ ἀρχισυνάγωγοι καὶ οἱ ἱερεῖς xai οἱ
Λευῖται παντὶ τῷ ᾿Ισραὴλ λέγοντες ᾿Επικατάρατος ὁ ἀνὴρ ἐκεῖ-
νος ὃς ποίημα χειρὸς ἀνθρώπου προσχυνήσει., xal ἐπχκατάρατος
ἀνὴρ ὃς κτίσματα παρὰ τὸν κτίσαντα, προσκυνήσει. χαὶ εἶπεν
πᾶς ὃ λαός ᾿Αμὴν ἀρίρ.

Καὶ ὕμνησεν πᾶς ὃ λαὸς τὸν χύρων xal εἶπεν Εὐλογητὸς
κύριος, ὃς ἔδωχεν κατάπαυσιν τῷ λαῷ loops κατὰ πάντα ὅσα

diceus | xoà εἶπαν Gta EFH; 6 εἴπατε λοιπόν) πάντες (E óm) ol διδ. πρὸς πάντα
τὸν λαὸν κυρίον (haec com FGH ; E πρὸ πάντων τῶν λαῶν) .. C om χαὶ εἶπαν
mque dum sequitur χαὶ εἶπαν οἱ ἱερεῖς | El; ita FH, item Coptus wt videtar
(postquam eniwo nonnulla praecedunt quae legi mequeunt, pergit quando haec
treni insignia coram oculis nosrís) .. EG om | ὑμῶν cun FH .. EG Copt ἡμῶν
| γνώακοντες vwioto3« cum ΕΘΗ Copt .. E γινώσχετε οὖν καὶ γνώσεσϑε | οἷ-
xo; Ἰακώβ cum FH, item G ὁ obe τοῦ 'Iax., item Copt .. E λαὸς ἸΙσραήλ |
Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ἐπὶ ξύλ. κρεμ. onm FGH Copt.. E om ama cum seqq. xad
ἑτέρα γραφὴ διδάσχει (Copt Elenim soripiera nos docef) | οἴτινες cum G .. K
αἴ | inoojoavro cum G .. E ἐποίησαν | ἀπολοῦνται oum G (item Copt) .. E ἀπο-
MoSeca» | καὶ oi Atv. cum CE .. G em οἱ | El ἕως τοῦ σώμμον (ita codex,
sed quid eit non assequor) t. λέγ. ᾿Ιωβὴλ τὸ μν, αὐτοῦ oem G; mec fere aliter
Copt, sed plura ibi latent. .Legitur exim sic Εἰ dizerwni saeerdoles ei Levitae
infer δὲ... δὲ tile quem vocant Iobel , eius memoria persisti , si . . . soitole nomeu
tius mansurum esse in sempüernum εἰ relicturum 6486 sibi populum novum .. C xo
ἴσος τοῦ Acyopávov ᾿Ιονὰ τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ .. E εἰ ἐν τοσούτῳ μετὰ τοῦ λε-
γομένου "Ingo καὶ τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ ἐστί | ἐπικρατεῖ (C - χρατῆ) ἕως cmm
CG.. X ἐποιρατίσεως | καὶ ἔγειρεν cum G, item C ἐγείρῃ .. E ποιεῖ | καὶ.
οἱ Asviom cum CE ,. G om οἱ | χειρὸς ἀνθρώπον cam CE .. G χειρῶν dy-
δρώπων | χαὶ ἐπικατάρατος ὁ ἀνὴρ ὃς χτίσματα (Copt creaturam) π. τ. χτίσ.
χροσχνγήσει cum E Copt.. CG om χαὶ εἶπαν πᾶς 6 λαός ᾿Αμὴν ἀμήν oum
CE (is addit γένοιτο γένοιτο) Copt. (ter habet duis) .. G ab boc €i. πᾶς ὁ Me
tramlit ad id quod sequitur ὕμνησεν πᾶς ὁ λαός
Καὶ ὕμνησεν: ita E Copt... C x. χοιπὸν ὕμν. 1 Ἐλογητὸς xvptoc (E add
ἐμήν) ὃς ἔδιαχο» cum EG Copt .. C om male Ἐῤλογ. χύριος | κατάπανσω cum
CG.. E ἀνάπαυσιν | κατὰ πάντα ὅσα ἐλάλησεν: haec (nobiscum) Copt cum

270 | EVANG. NICODEMI PARS Ι. B.
πρὸς αὐτόν Κύρις, οὐχὶ τὰ σημεῖα προσεχύνῃσαν τὸν Ἰησοῦν,
ἄλλ᾽ οἱ στρατιῶται ol ταῦτα χατέχοντες ἀμελῶς.

δ Λέγει ὁ Πιλᾶτος τῷ ἀρχισυναγώγῳ Ἔκλεξαι ἄνδρας δυ-
γατοὺς δώδεχα χαὶ δὸς αὐτοῖς τὰ σημεῖα, ὥστε χατέχειν “ταῦτα
ἰσχυρῶς. - xal τούτου γενομένου ἐκέλευσεν ὁ Πιλᾶτος τῷ ὑπηρέτῃ
ἐκβαλεῖν ἕξω τὸν Ἰησοῦν καὶ πάλιν εἰσαγαγεῖν αὐτόν. εἰσερχο-
βένου δὲ αὐτοῦ πάλιν ἔχλιναν τὰ σημεῖα xal προσεκύνησαν αὐ-
τόν. ἐθαύμασεν οὖν μεγάλως ὁ Πιλᾶτος. οἱ δὲ Ἰουδαῖοι εἶπον
Μάγος ἐστίν. χαὶ διὰ τοῦτο ποιεῖ αὐτά.. ]

CAPUT II.

1 Λέγει ὁ Πιλᾶτος τῷ Ἰησοῦ ᾿Αχούεις τί οὗτοί σου χατα-
μαρτυροῦσιν, xdi οὐκ ἀποκρίνῃ; ἀπεχρίθηὴ ὁ Ἰησοῦς καὶ λέγει
Πᾶς ἄνθρωπος ἐξουσίαν ἔχει τοῦ λαλεῖν εἴτε καλὸν θέλει εἴτε χα-
κόν᾽ ἔχοντες οὖν xal αὐτοὶ ἐξουσίαν ἃ θέλουσιν λέγουσιν.

? Εΐπον oi ᾿Ιουδαῖοι πρὸς αὐτόν Τί ἔχομεν λέγειν περὶ 000;
πρῶτον, ὅτι ἐξ ἁμαρτίας εἶ γεγεννημένος δεύτερον, ὅτι διὰ σέ,
ὅτε ἐγεννήθης , ἐφόνευσαν τὰ βρέφη * τρίτον; ὅτι ὁ πατήρ σον
χαὶ ἡ μήτηρ σου ἔφυγον εἰς i Αἴγυπτον, διὸ οὐδὲν did θάρ-
Gog εἰς τὸν λαόν.

5 !ErÀ τούτοις ἀπεκρίδησαν ot ᾿Ιουδάϊοι οἱ παρόντες ἐχεῖσε
θεοσεβεῖς ἄνθρωποι xal εἶπον Ημεῖς λέγομεν ὅτι ἡ γέννησις αὖ-

A" e 3 A e ν A 3 ^
τοῦ ἐξ ἁμαρτίας οὐκ ἔστιν οἴδαμεν γὰρ ὅτι τὴν μητέρα αὐτοῦ
ΝΙαριὰμ. ὃ Ιωσὴφ κατὰ λόγον μνηστείας ἐδέξατο εἰς τήρησιν.
τὰ σημεῖα: C τὰ σημαῖα

6. δυνατούς: Ο χαλοὺς δυνατούς | xol δὸς αὖτ. t. σημεῖα : haec ΒΩ om |
ταῦτα: BC αὐτά | 8b αὐτοῦ πάλιν ἔχλιναν: BC δὲ τοῦ ᾿Ιησοῦ ἔχλεναν προσεκύν.
αὐτόν: C add ὡς βασιλέα τῶν βασιλευόντων xal χύριον τῶν χυριενόντων | ἐστίν:
ita A .. (B?) € ἐστί | ποιεῖ αὐτά: B T. ταῦτα

II, 1. τί οὗτοι: À τί ὅτι |, droxolvg: C ἀποχρίνει { εἴτε xaX. S. €. xaxóv:
Ka AB. C ἃ 36a | οὖν: C om | ἃ 36. λέγουσιν cum A .. B ἃ S6. λέγειν»
C φϑέγγειν ἃ. ϑέλουσιν

2. Εἶπον: C add οὖν | C γεγενημένος |. 81€ ἐγεννήθης: A ὅτι ἐγ. | ἐφό-
νευσαν τὰ βρέφη cum C .. A ἐφονεύϑησαν δεκατέσσαρες χιλιάδες βρέφη, Β ἐφο-
y€í3. τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες βῥέφη | εἰς τὴν Αἴγ. cum A .. BC om
τήν ϑάρσος cum A .. C ϑάρος, B ϑάρρος

ἃ. οἱ (A om) παρόντες ἐκεῖσε cum AB .. C οἱ παρ. δώδεχα | ὅτι τὶ γέν-
νησις αὐτοῦ - — Μαριὰμ (ita B; A Μαρίαν) - - ἐδέξατο (ἃ. l. A add ταύτον.
Quod si quis-retinere voluerit, non tam ταύτην quam ἑαυτῷ corrigendum vi-

sz ACTA PILATI. B 971
εἶπεν ὁ Πιλᾶτος Λοιπὸν ψεύδεσθε ὑμεῖς οἱ λέγοντες ὅτι ἐξ ἅμαρ-
τίας ἐστὲν ἡ γέννησις αὐτοῦ. λέγουσιν πάλιν αὐτοὶ τῷ Πιλάτῳ
Ὁ λαὸς ὅλος μαρτυρεῖ ὅτι μάγος ἐστίν. ἀπεχρίθησαν οἱ θεοσε-
βεῖς Ἰουδαῖοι xai εἶπον ᾿Ημεῖς χαὶ εἰς τὴν μνηστείαν τῆς μητρὸς
αὐτοῦ ἦμεν, χαὶ ᾿Ιουδαῖοί ἐσμεν, xal πᾶσαν τὴν πολιτείαν αὖ-
τοῦ ν᾽ ἀλλὰ μάγον εἶναι, τοῦτο cux οἴδαμεν. οὗ δὲ ταῦτα
λέγοντες Ιουδαῖοι ἦσαν οὗτοι Λάζαρος, ᾿Ασθάριος, ᾿Αντώνιος,
Ἰάκωβος, Ζαρᾶς, Σαμουήλ, Ἰσαάκ, Φινεές, Κρίσπος, Δά-
γίππος, ᾿Αμεσὲ xa "lov.

4 Λέγει οὖν πρὸς αὐτοὺς ὁ Πιλᾶτος Εἰς τὴν ξωὴν τοῦ Καί.
| 6apoz θέλω ἦα ὀμόσητε, εἰ χωρὶς ἁμαρτίας ἐστὶν ἡ γέννησις τοῦ
ἀνθούώπου τούτου. ἀπεκρίθησαν οὗτοι 'O νόμος ἡμῶν ὁρίζει ἵνα
μηδὲν ὀμνύωομεν, ὅτι μεγάλη ἁμαρτία ἐστὶν ὁ ὄρχος. πλὴν εἰς
τὴν ζωὴν τοῦ Καίσαρος ὀμνύομεν ὅτι χωρὶς ἁμαρτίας ἐστὶν ἡ
γέννησις αὐτοῦ εἰ δὲ ψευδόμεϑα, χαρατομηθῆναι πάντας ἡμᾶς
χέλευσον. ταῦτα τούτων εἰπόντων ἀπεχρίθησαν οἱ χατηγοροῦν-
τες Ἰουδαῖοι πρὸς τὸν Πιλᾶτον xal εἶπον Kal πλέον πιστεύεις
τοῖς τοιούτοις δώδεχα μόνοις ᾿Ιουδαίοις ἢ τῷ. παντὲ πλήθει xa
ἡμῖν ἀχριβὸς εἰδόσιν αὐτὸν μάγον καὶ βλάσφιμκον xal υἱὸν θεοῦ
ἑαυτὸν ὀνομάζοντα :

5 Τύτε ἐκέλευσεν ὁ Πιλᾶτος ἐξελθεῖν πάντας ἐκ τοῦ πραυ-᾿
τορίου ἄνευ μόνων τῶν ῥηθέντων δώδεκα" χαὶ τούτου γενομένου
detur) -- — πάλω αὐτοί (B αὖτ. πάλ.) - - ὅλος (A om) -- - μάγος (Α d μάγος)
-- Ἰουδαῖοι (B οἱ Ἰουδ.) - — ήμεν (B ἤμεϑα) - — εἶναι τοῦτο (A εἶν. τοῦτον,
B τοῦτον εἶν.) οὐχ οἴδαμεν (A εἴδαμεν) cum AB .. C sio: ὅτι ἡ γέννησις αὐτοῦ
χαὶ ἡ ἀναστροφὴ οὐχ ἔστιν ἐξ ἁμαρτίας, ὡς φατέ" ὅτι xoi εἷς τὴν μνηστείαν
τῆς μητρὸς αὐτοῦ ἐΐσμέν (sic; corrige ἦμεν. Item C infra εἶσαν pro ἦσαν.),
χαὶ ἣ μήτηρ αὐτοῦ Μαρία ἐδόϑη τῷ Ἰωσὴφ εἷς μνηστείαν, σὺ γαμοκήν, ἀλλ᾽ εἷς
τήρησιν xal πᾶσαν τὴν πολιτείαν αὐτοῦ ἴδομεν (codex ἴδωμεν), ἀλλὰ μάγον ἢ
πλάνον οὐχ οἴδαμεν, ὡς φϑέγγεσϑε (cod. - oo) | λέγοντες Ἰουδαῖοι cum ΒΟ.

Α λέγ. ϑεοσεβεῖς Ἰονδ. | Λάζαρος usque Κρίσπος: in his nominibus codd. ABC
prorsus consentiunt | Δάγριππος cum BG .. Α Δαγρίπος (hec acceutw). — Ex
sltera recensione nomen ᾿Αγρίππας huc quadrat | 'Apeoé cum A .. BC Εὐμεσσέ

4. τοῦ Καίσαρος: C om coU ἀἄπεχρ. οὗτοι cum AC .. B add xoà εἶπον |
Ga μηδ. ὀμνύωμ. cum ΑΒ... C μὴ ὀμνύειν ὅλως |. πλήν cum A... BC mA. δέ!
ὀμνύομεν cnm A .. BC ὀμνύωμεν | πάντας cum A .. BC om | ταῦτα tovt.
εἶπ. cum AB .. C om | mp. τὸν Ilo. cum A .. BC om τόν | μόνοις cum A ..
BC om | τῷ παντί cum A .. BC παντὶ τῷ | βλάσφημον cum BC .. A βλασφη-
μοῦντα | ξαντόν: C om |

5. ἐξελθεῖν πάντας cum A€ .. B πάντας éEOO. | μόνων: AC μόνον |

͵
279 EVANG. NICODEMI PARS I. B.

λόγει πρὸς αὐτοὺς χρυφίως ἁ Πιλᾶτος Τὸν ἄνθρωπον τοῦτον φαί-
νεται ὅτι ἀπὸ φθόνου καὶ μανίας θέλουσιν οἱ Ιουδαῖοι ἵνα φονεύ-
σουσιν αὐτόν. ἕν γάρ, διότι χαταλύει τὰ σάββατα, κατηγο-
φοῦσιν αὐτοῦ αὐτὸς δὲ τότε ποιεῖ καλὸν ἔργον, διάτι θεραπεύει
τοὺς ἀσθενεῖς τοῦτο χαταδύκη θανάτου εἰς τὸν ἄνθρωπον οὐκ
ἔστιν. λέγουσιν αὐτῷ xai οἱ δώδεκα Ναί, χύρις, οὕτως ἔχει.

CaPur III.

! ᾿ἘἘξῆλθεν οὖν ὁ Πιλᾶτος ἔξω μετ᾽ ὀργῆς καὶ θυμοῦ, xol
λέγει πρὸς τὸν Ανναν χαὶ τὸν Καϊάφαν xal πρὸς τὸν ὄχλον ot
ἔφερον τὸν Ἰησοῦν Μάρτυρα ἔχω τὸν ἥλιον ὅτι οὐδὲν. πταῖσμα
εὑρίσκω εἰς τοῦτον τὸν ἄνθρωπον. ἀπεχρίθη ὁ ὄχλος Εἰ οὐκ ἦν
οὗτος γόης καὶ μάγος καὶ βλάσφημος, oux ἂν πρὸς τὸ μεγαλεῖον
τὸ σὸν αὐτὸν ἤγομεν. εἶπεν ὁ Πιλᾶτος ᾿Εξετάσατε τοῦτον ὑμεῖς,
καὶ ἐπεὶ νόμον ἔχετε, χαθὼς λέγει ὁ νόμος ὑμῶν, οὕτως ποιή-
σᾶτε. εἶπον οἱ Ἰουδαῖοι 'O νόμος ἡμῶν οὐδένα ἄνθρωπον παρα-
χωρεῖ φονεῦσαι. λέγει 6 Πιλᾶτὸς Ei ὑμεῖς φονεύειν οὐ βούλεσθε,
πόσον μᾶλλον ἐγὼ.

? ΦῬότε ἐστράφη ὁ Πιλᾶτος ἐν τῷ παλατίῳ καὶ λέγει πρὸς
τὸν Ἰησοῦν Εἰπέ“μοι, σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων ; ἀπεκρίθη
ὃ Ἰησοῦς Σὺ τοῦτο λέγεις. ἢ ἄλλοι ᾿Ιουδαῖοι εἶπον τοῦτο πρὸς

φαίνεται: A praem ἄρχοντες, item BC χατὰ τὸ φαινόμενον ἄρχοντες, quae verba
iu margine δὰ οἱ ᾿Ιονδαῖοι adscripta fuisse jam 'Thilo suspicatus est. Praeterea
B post φαίνεται add μοι | ἀπὸ q3óvov cum AB .. C διὰ φϑόνον | xol μανίας
cum A .. BC om xal | φονεύσουσιν cum AC .. B (?) φονεύσωσιν [ Ev: A ἐάν,
C ἕνα | τὰ σάββατα cum BC .. A τὸ σάββατον | À χατηγορ. αὐτόν | διότι
ϑεραπεύει cum BC .. Α ὅτι ϑεραπ. | τοὺς ἀσϑεγεῖς: C add ὡς xal τὰς λοιπὰς
ἡμέρας [τοῦτο καταδίκη cum BC .. A τότε χαταδ. | χαὶ οἱ δώδ. cun C ..
ΑΒ om χαί | € χύριέ μον
IH, 1. καὶ τὸν Καϊάφαν: C om τόν | ὄχλον cum ΒΩ... A λαόν | δὲ ἔφε-
ρον (BC ὃν ἤφερον) τ. 'Inc- cum BC .. A om Μάρτυρα - - εἷς x. x. ἄνϑρωπ.
cum ΑΒ... C Τίνα χατηγορίαν φέρετε xatd τοῦ ἀνθρώπον toutov, atque eadem
B praemittere dicitur illis Μάρτυρα etc | drmtxo. ὁ ὄχλ. cum A .. BC add xo
εἶπεν | Εἰ οὐκ cum A .. BC ᾽Εὰν μή | μάγος x. βλάσφημος cum A .. BC
βλάσφ. x. μάγ. xal χαχοποιός | αὐτὸν ἤγομεν cum A .. BC ἤγομ. avt. καὶ παρε-
δώχαμεν | εἶπεν ὁ Πιλ. cum A .. BC εἶπ, οὖν ὁ Πιλ. | C ᾿Εξετάσετε |. A
οὕτω | εἶπον ol Ἰουδ. cum AB . . C εἶπ. οὖν οἱ ᾿Ιονδ. | φονεῦσαι cum A ..
BC ἡμᾶς qov. | πόσον: sic AB; C τόσον
"29. xe λέγει πρ. τὸν Ἰηδοῦν cum A .. BC xai ἐφώνησεν τὸν Ἰησοῦν (C
τῷ Ἰησοῦ) xol εἶπεν αὐτῷ | σὺ “εἶ cmm AC... B εἰ σὺ εἶ ] ἀπεχρ. d "Ino.

-.μ-..ὦ...,..... m

sme ACTA PILATT. B. 273

σέ, ἵνα μὲ ἐρωτήσεις; εἶπεν ὃ Πιλᾶτος Καὶ μήτι ἐγὼ Ἕβραζός
εἶμι; ἐγὼ οὐχ εἰμὶ “Ἑβραῖος ὁ λαός cou δὲ xal οἱ ἀρχιερεῖς.
παρέδωχάν σε εἰς τὰς χεῖράς μου" χαὶ εἰπέ d el Baci; εἶ
τῶν ᾿υδαίων. ἀπεκρίθη ὁ Ἰησοῦς, Ἢ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν
ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ᾽ εἰ γὰρ ἦν ἡ ἐμὴ βασιλεία, ἐν τούτῳ τῷ
χόσμῳ, ol στρατιῶταί μου οὐχ ἂν ἔμελλον ἀμελῆσαι χρατηθῆναί
ps* λοιπὸν ἡ βασιλεία μου οὐκ ἔστιν ἐν τούτῳ τῷ χόσμῳ. λέγει
ὁ Πιλᾶτος τὸ λοιπὸν βασιλεὺς el; εἶπεν ὁ Ἰησοῦς Σὺ εἶπας" ἐγὼ
εἰς τοῦτο ἐγεννήθην τοῦ μαρτυρεῖν τὴν ἀλήθειαν, xal et τίς ἐστιν
ἄνδρωπος τῆς ἀληθείας, πιστεύει τὸν λόγον μου καὶ ποιεῖ αὐτόν.
λέγει ὁ Πιλᾶτος Τί ἐστιν ἡ ἀλήθεια: ἀπεχρίθη ὁ Ἰησοῦς Ἢ
ἀλήθειά ἐστιν ἐκ τῶν οὐρανῶν. λέγει ὁ Πιλᾶτος Ἔν τῇ γῇ
δὲ οὐχ ὅστιν ἀλήθεια :- λέγει. ὁ Χριστός ᾿Εγώ εἶμι ἡ ἀλήθεια᾽
x«l πῶς ἐν τῇ γῇ κρίνεται "ἡ ἀλήθεια παρὰ τῶν ἐχόντων γηΐ-
νην ἐξουσίαν ;

; | Caeur IV.

! ᾿Αφεὶς οὖν ὁ Πιλᾶτος τὸν Χριστὸν μόνον ἐξῆλθεν ἕξω καὶ
λέγει τοῖς ᾿Ιουδαώοις ᾿Εγὼ οὐδὲν εὑρίσκω πταῖσμα εἰς τοῦτον τὸν
ἄνθρωπον. ἀπεχρίθησαν οἱ ᾿Ιουδαῖοι “Ἡμεῖς ἦα εἴπωμεν τῇ με-
γαλειότητί σου τί εἶπεν αὐτός εἶπεν ὅτι δύναμαι χαταλῦσαι τὸν
ναὸν τοῦ θεοῦ xal διὰ τριῶν ἡμερῶν οἰκοδομῆσαι αὐτόν... λέγει
ὁ Πιλᾶτος Καὶ ποῖον ναὸν εἶπεν ἵνα καταλύσῃ; εἶπον οἱ “Ἑβραῖοι
Τὸν ναὸν τοῦ Σολομῶντος, ὃν ἔχτιξεν ὁ Σολομὼν ἐπὶ ἔτεσι, τεό-
σαρόχοντα Se. |

cm A .. BC dmexg. αὐτῷ ὁ lvo. xol εἶπεν ἐρωτήσεις: ita AC... B «τήσῃς
| € εἶπεν δὲ ὁ LIO. [ἐγὼ οὐκ εἰμὶ "Ego. cam AB .. C om | ὁ Aa. σον δέ cum
A .. BC om δέ | oix ἔστ. ἐν τῷ x. τούτῳ: € add ἀλλ᾽ aleiwoc | ἔμελλον cum
A.. BC ἔἕμελον | ἐν τούτῳ τ΄ x. cum A .. BC ἐν τῷ x. τούτῳ | Τὸ λοιπόν
cum AB .. C om Τό | εἶπ. ὁ Te6. cum A .. BC ἀπεχρίϑη Ἰησοῦς | Τί ἐστ.
ἡ dij. cum A .. BC om ἡ | ἀἄπεχρ. ὁ Inc. (B ὁ Χριστός) Ἧ ἀλήϑ. dox. (A
add ὁ Χριστὸς 6) éx τ. οὐρ. - - γηΐνην ἐξονσίαν cum AB . . C ἀπεχρ. ὁ "Ino.
Ἐγώ εἶμι ἡ ἀλήϑεια, ὃς λαλῶ τὴν ἀλήϑειαν

IV, 1. εἷς τοῦτ. τ. ἄνϑρωπ. cum Α΄.. B ἐν τούτῳ τῷ ἀνθρώπῳ, C ἐν τῷ
ἄνϑρ. τούτῳ | Ἡμεῖς ἵνα εἴπωμεν cum AB. .» C Ἐροῦμεν | εἶπεν ὅτι cum AB ..
C ἔφη ὅτι | λέγει ὁ Πιλ. Καὶ (A omy - - χαταλύσῃ (B - λύσερ) ; εἶπ. οἱ "Egpato
(B ᾿ἸΙουδαζοῦ) - - ἐκὶ ἔτεσι (B ἐπὶ ἔτη) τεσσ, ἕξ cum AB .. C ὃν (prioribus
omissis) ἔχτιζεν ὁ Σολομῶν (hoc accentu) ἐπὶ (rv, τεσσ. ἔξ. χαὶ ἀναστὰς ὁ ἀρ-

* Evang. apocr. ed. Tischendorf. 48

974 EVANG. NICODEMI PARS I. B.

? Λέγει OTIO coo ἰδίᾳ πρὸς τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ τοὺς γραμ-
ματεῖς xol τοὺς Φαρισαίους Παρακαλῶ ὑμᾶς, μηδὲν ποιήσατε
χαχκὸν εἰς τοῦτον τὸν ἄνθρωπον. ἐὰν γὰρ ποιήσητε xaxóv εἰς
τοῦτον, ἄδικα μέλλετε ποιήσειν" οὐ γάρ ἐστιν δύκαιον ἀποθανεῖν
τοιοῦτον ἄνθρωπον. ὅστις ἐποίησεν ἀγαθὰ μεγάλα πρὸς πολλοὺς
ἀνθρώπους. εἶπον ἐκεῖνοι πρὸς -τὸν Πιλᾶτον Εἰ ὁ ἀτιμάσας, χύ-
ed μου, τὸν Καίσαρα ἄξιός ἐστι θανάτου, πόσῳ Ys μᾶλλον οὗτος
ὁ ἀτιμάξων cO» θεόν.

3 Τότε ὥρισεν ὁ Πιλᾶτος, xal ἐξῆλθον πάντας ἕξω. {τα
λέγει τῷ Ἰησοῦ Τί θέλεις ποιήσω σοι: λέγει ὁ Ἰησοῦς τῷ Πιλάτῳ
Ποίησον εἰς ἐμὲ ὅπως ἐστιν ὡρισμένον. λέγει ὁ Πιλᾶτος Πῶς
ἐστὶν ὡρισμένον: ἀπεκρίθη Ἰησοῦς O Μωυσῆς xal οἱ προφῆται
ἔγρωψαν σταυρωθῆναί με καὶ ἀναστῆναι. ἀκούσαντες οἵ ᾿Εβραῖοι
εἶπον πρὸς τὸν Πιλᾶτον Τί ξητεῖτε ἀχοῦσαι μεγαλωτέραν ὕβριν
ἐξ αὐτοῦ πρὸς τὸν θεόν : λέγει ὁ Πιλᾶτος ὝὝβρεως λόγος οὗτος
πρὸς τὸν θεὸν οὐκ ἔστιν, ἐπεὶ ἐν ταῖς προφητικαῖς βίβλοις γρά-
φεται. εἶπον οἱ “Εβραῖοι Ἢ ἡμετέρα γραφὴ λέγει ᾿Εὰν πταίσῃ
ἄνθρωπος πρὸς ἄνθρωπον, ἤγουν ἐὰν ὑβρίσῃ αὐτόν, ἄξιός ἐστιν
ἵνα λαμβάνῃ μετὰ ῥάβδου πληγὰς τεσσαράχοντα " ἐὰν δὲ ὑβρίσῃ
τις τὸν θεόν, ἵνα λιθοβολῆται.

᾿ς Τότε ἦλθε μηνυτὴς ἀπὸ τῆς Πρόκλης τῆς γυναιχὸς Ic
λάτου πρὸς αὐτόν τὸ δὲ μήνυμα ἔλεγεν ὅτι πρόσεχε ἡ συγχα-
χιερεὺς λέγει τῷ ᾿[ησοῦ ᾿Εξορχίζω σε χατὰ τοῦ ϑεοῦ τοῦ ζῶντος, Uva ἡμὴ εἴπῃς
εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς toU ϑεοῦ τοῦ ζῶντος. λέγει ᾿[ησοῦς (non ὁ 'Ino.) Σὺ
εἶπας. τότε ὁ ἀρχιερεὺς διέσχισεν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ λέγων ὅτι ἐβλασφήμησεν"
τί ἔτι χρείαν ἔχομεν μαρτύρων ; ἠχούσατε τὴν βλασφημίαν αὐτοῦ
2. ἰδίᾳ cum A .. B χατ᾽ ἰδίαν, C xav ἰδία | C πρὸς τοὺς ἀρχιερ. xo)
γραμμ, xa Φαρισ. | C om Παρακαλῶ - - ἐὰν ydp ποιήσητε (B - σετε) xax. εἰς
τοῦτ. (B εἰς τοῦτ. χαχ.) -- -ὀ ποιήσειν | C μεγάλα ἀγαϑὰ εἰς πολλ. ἀνϑρ. | C ϑανάτ.
ἐστίν | γε cum C .. AB om | ὁ ἀτιμάζων cum A ...B ὁ ἀτιμάσας... € ὁ ὑβρίζων
B. C ὄρισεν |. ὅπως ἐστίν cum BC .. Α ὅπερ ἐστίν | My. ὁ IIo. Πῶς 6.
ep. ἀπεχρ. 'Inc. cum A ; . BC nil nisi xol πάλιν ὁ ᾿Ιησοῦς ἔφη | με καὶ dvacr.
eum ΒΩ... A x. ἄἀναστ. με |. ἀχούσ. οἱ "Eo. cum A .. BC ἀχούσ. δὲ ταῦτα οἱ
"IovBato. (B 'Egoaio) | ζητεῖτε cum A .. BC ζητεῖς μεγαλωτέραν cam AB ..
C μεγαλειοτέραν | λόγος οὗτος cum AC .. B (2) ὁ X. ost. | B πρὸς ϑεόν |
᾿Εὰν πταίσῃ - - ὑβρίσῃ αὐτόν cum ΑΒ. C "Ed» ὑβρίσει ἄνϑρωπος ἄνθρωπον |

€ om ἄξιός ἐστιν |. C ἦα λαμβάνει | € εἰ δὲ τὸν ϑε. ὑβρίσει τις |. C λιϑοβο-
λφοῦται, Α -λίται

4. τὸ δὲ μήνυμα Dey; cum AB .. C nil nisi λέγων | ὅτι Xp. px) ovy».

“Ῥω ACTA PILATE 8. 275
ταβῇς ἵνα γένηταί τὶ χαχὸν εἰς τὸν ᾿Γησοῦν τὸν χαλὸν ἄνθρω-
πον. ὅτι χατὰ ταὐτὴν τὴν νύχταν φοβεροὺς ὀνείρους εἶδον δι
αὐτόν. ἔδωχεν δὲ ἀπολογίαν ὁ Πιλᾶτος πρὸς τοὺς ᾿Εβραίους λέ-
τῶν ὅτι ἐὰν ἔχετε ὕβριν εἰς τὸν θοὸν τὸν λόγον ὃν λέγετε ὅτι εἶπεν
ὁ Ἰησοῦς, λάβετε αὐτὸν χαὶ χρίνατε ὑμεῖς κατὰ τὸν νόμον ὑμῶν.
. εἶπον οἱ ᾿Ιουδαῖοι τῷ Πιλάτῳ ᾿Ημεῖς θέλομεν ἵνα σταυρώσεις, αὖ-
τόν. λέγει ὁ Πιλᾶτος Οὐκ ἔστιν τοῦτο καλόν:

5 Στραφεὶς δὲ ὁ Πιλᾶτος πρὸς τὸν “λαὸν εἷδε πολλοὺς
κλαίοντας. καὶ εἶπεν ᾿Ἔμοὶ δοχεῖ ὅτι οὐκ ἔστι τοῦ λαοῦ παντὸς
ϑέλημα τὸν ἄνθρωπον τοῦτον ἀποθανεῖν. λέγουσιν οἱ ἱερεῖς: καὶ

οὗ γραμματεῖς Ἡμεῖς διὰ τοῦτο τὸν λαὸν ἅπαντα ἠγάγομεν, ἦα

λάβῃς πληροφορίαν ὅτι πάντες τὸν θάνατον αὐτοῦ θέλουσιν. λέ-
«e. ὁ Πιλᾶτος Τί γὰρ xaxov ἐποίησεν ; εἶπον οἱ ᾿Ἑβραῖοι Βασιλέα
ἑαυτὸν εἶναι λέγει χαὶ υἱὸν θεού.

CAPUT V.

! "[ouSaiteg οὖν θεοσεβὴς μέσον σταθεὶς ὀνόματι Νικόδημος
εἶπεν πρὸς τὸν Πιλᾶτον Δέομαι τῆς μεγαλειότητός σοῦ ἐᾶσαί με
εἰπεῖν πρὸς σὲ ὀλίγα τινὰ βήματα. Εἰπέ, ἔφη ὁ Πιλᾶτος. λέγει
ὁ Νικόδημος ᾿Εγὼ εἶπα τοῖς ἱερεῦσιν καὶ τοῖς Λευίταις χαὶ τοῖς
γφαμματεῦσι xul τῷ λαῷ παρὼν ἐν τῇ συναγωγῇ Ttva, λόγον
ἔχετε χατὰ τοῦ ἀνθρώπου τούτου; οὗτος ὁ ἄνθρωπος' πολλὰ θαύ-
ματα ποιεῖ, ὅσα ἄνθρωπός ποτε οὐκ ἐποίησεν οὐδὲ μιὴ ποιήσει.
ἄφετε οὖν αὐτόν .καὶ εἰ μέν ἐστιν ἀπὸ θεοῦ ὅσα ποιεῖ, ἴστασθαι

ἵνα γένητ. (Α λέγηταῦ -- - τ᾿ xaX. ἄνϑρωπον (Α τ. χαλ. τὸν ἄνϑρωπον, sed cor-
rectum est ἀνθρώπων, non mutato τόν) com ΑΒ... Ὁ Πρό σεχέ τῷ δικαίῳ "Ince
μὴ συγκαταβῇς (omissum est ἵνα) γένηταί τι χαχὸν εἷς αὐτόν | ταύτην cum BC
.A om | νύχταν σαπὶ AC | 'Έβραίους oum Α΄.. BC Ἰουδαίους | λέγων (co-

dex d λέγ.) ὅτι ἐὰν ἔχετε ὕβριν εἰς t. 9, τὸν My. oum A .. BC ᾿Ιδοὺ ἐάν ἔχετε
ὅτι ὕβρις ἐστὶ πρὸς τ. 3. τὸν Xóy. | εἶπον οἱ ᾿Ισνυδ, cuth AB... C λέγουσιν οἱ
ἱερεῖς καὶ γραμματεῖς | ἵνα σταυρώσεις (B - σῃφ)ὺ cum BC .. A ἵνα σταυρώσω-
μὲν | C (item B?) ἔφη ὁ Πιλᾶτος

6. τραφεὶς δὲ ὁ IIO. - - ὅτι οὐχ ἔστι (ita A; B οὐχ εἶναι) - - ϑέλουσιν.
λέγει ὁ Πιλᾶτος cum AB .. C omnia om | εἶπ, οἱ "Egg. cum Α΄.. BC εἶπ, οὖν
οἱ Ιουδαῖοι

'YV, 1. Ἰουδ. οὖν μέσον σταϑείς - - yw με. (A: μοῦ -- Elré, ἔφη ὁ Τὰ.
(B ἕφ. ὁ IIo. Εἠπῶ - - ἐν τῇ συναγωγῇ Τίνα cun AB .. C nil nisi haeo 'Iov8.
οὖν ϑεοσεβ. Νικόδημος ὀνόματι otafielg μέσον πάντων ἔφη Τίνα ι C. οπι -αὐδὲ
μὴ ποιήσει | C om οὖν | “εἰ μέν dote .. C om ἔστω

18 *

s

276 EVANG. NICODEMI PASS 1. B.

μέλλουσιν εἰ δέ ἐστιν ἀπὸ ἀνθρώπων, καταλυθῆναι μέλλουσιν.
Καθὼς ἐγένετο xal ὅταν ἀπέστειλεν ὁ θεὸς τὸν Μωυσῆν εἰς τὴν
Αἴγυπτον, χαὶ εἶπεν πρὸς αὐτὸν ὁ Φαραὼ βασιλεὺς τῆς Αἰ-
γύπτου ἦα ποιήσῃ σημεῖον, χαὶ ἐποίησεν. εἶτα εἶχεν ὃ Φαραὼ
xai μάγους δύο, τὸν Ἰαννῆν καὶ τὸν ᾿Ιαμβρῆν, καὶ ἐποίησαν
χαὶ αὐτοὶ σημεῖα μαγυκῇ τέχνῃ χρώμενοι. οὐχὶ δὲ ὅσα ἐποίησεν
ὃ Μωυσῆς. εἶχον δὲ οἱ Αἰγύπτιοι τοὺς τοιούτους μάγους ὡς
. θεούς διότι δὲ οὐχ ἦσαν ἐκεῖνοι ἐκ θεοῦ, κατελύθησαν ὅσα ἐποίη-
σαν. οὗτος οὖν ὃ Ἰησοῦς τὸν Λάζαρον ἀνέστησεν, xal ζῇ. διὰ
τοῦτο δέομαί σου. χύριέ βου, ἦα μκηδὲν παραχωρήσῃς φονευθῆ-
ναι τοῦτον.

2 ᾿Εθυμώθησαν οἱ Efoatot χατὰ τοῦ Νυωοδήμου xoi εἶπον
αὐτῷ Τὴν ἀλήθειαν τοῦ Ἰησοῦ Üq παραλάβῃς καὶ μέρος να
ἔχεις μετ᾽ αὐτοῦ. λέγει ὁ Νικόδημος ᾿Αμιὴν ἀμήν" γένοιτό μοι
χαθὼς λέγετε. ᾿

CaruT VL
! Ταῦτα εἰκόντος τοῦ Νικοδήμου ἕτερος ἐγερθεὶς “Ἑβραῖος
λέγει τῷ Πιλάτῳ Δέομαί σου, κύριέ μον Πιλᾶτε, ἄκουσον κἀμοῦ.
ἀπεχρίθη ὁ Πιλᾶτος Εἰπὲ ὁ τι βούλῃ. λέγει ὁ “Ἑβραῖος ᾿Εγὼ
ἐχείμηην ἀσθενῶν ἐπὶ χλίνης ἔτη τριάκοντα ὀκτώ, καὶ ἰδών με
ἐλυπήθη καὶ εἶπέ μοι ᾿Εγείρου, ἄρον τὸν χράββατόν cou xal

C om εἰ δέ ἐστιν usque χαταλυϑ. μέλλ. | xoi εἶπεν πρός cum BC .. A om χαί]
ὁ Φαραὼ fac. τῆς Αἰγύπτου : BC om ὁ et τῆς | Β (2) δύω | xal τὸν ᾿Ιαμβρῆν:
BC om τόν | xai ἐποίησαν xoi αὐτοί: C om καί prius | οὐχὶ δὲ ὅσα - - ὥχατε-
λύϑῃσαν ὅσα ἐποίησ. cam A .. BC xai χατελύϑησαν (C ἐχατελύϑησαν) αὐτῶν
τὰ σημεῖα ὑπὸ τῆς Μωσαϊκῆς ῥάβδον, διότι οὐκ ἦσαν éx ϑεοῦ, εἰ xal ὡς ϑεοὺς
εἶχον τοὺς μάγους οἱ Αἰγύπτιοι |. ἀνέστησεν: C add τεταρταῖον διὰ λόγον μόνον
| xaX ζῇ: C add τὰ ἔργα αὐτοῦ παρίστανται ἀληϑινὰ πρὸς ἔλεγχον τοῦ. φϑόνον
τῶν Φαρισαίων. |. tva. μηδὲν παραχωρήσῃς : C μηδὲν (sic) παραχωρήσεις | φονευϑ.
τοῦτον cum ΑΒ... C φονευ". τὸν τοιοῦτον ἰατρὸν xol ζωοτρόφον

2. ᾿Ἐϑυμώϑησαν cum A .. BC add λιάν | οἱ 'Egoatot cum ΑΒ .. C οἱ
γραμματεῖς | τοῦ 'Inooó: C om τοῦ | ἕνα ἔχεις: ita AC; Β (2) ἦα ἔχῃς | B
ter habet ἀμήν | | γένοιτό μοι (B om) χαϑ. λέγ. cum AB .. C om

VE, 1. Ταῦτα εἰπόντος v. Nux. cum AB .. C om | Ἑβραῖος cum AB ..
C Ἰονδαῶος | χύριέ μου cum A .. BC om μου | ἀπεχρίϑη usque ὁ Ἑ βραῶς
cum A .. BC om | xoi ἰδών με cum BC... A praem χαὶ ἀχούων τὰ ϑαύματα
ὅσα ἐποίει ὁ “εός, ἐχονόμισα (sic) xol ἤγαγόν με βασταχτώς ἄνθρωποι μετὰ τοῦ
χραββάτον ἔμπροσϑεν αὐτοῦ | «ἦρον cum BC .. A καὶ ἄρον (ρογαὶξ v, χράβατόν

sive ACTA PILATI. B. d 977

ὕπαγε εἰς τὸν οὗκόν σου. καὶ ἐν τῷ εἰπεῖν μοι τὸν λόγον ἠγέρθην
χαὶ περιεπἄτουν. λέγουσιν οἱ Effoaiot ᾿Ερωτήσατε αὐτὸν ἐν ποίᾳ
ἡμέρα, τῆς ἑβδομάδος τοῦτο γέγονεν. λέγει ἐκεῖνος Ἐν σαββάτῳ.
εἶπον ot ᾿Ιουδαῦοι Καὶ λοιπὸν ἀληθῶς ἡμεῖς λέγομεν ὅτι τὸ σάβ.
βατον οὐ τηρεῖ:

?" E«eoog πάλιν σταθεὶς μέσον εἶπεν ᾿Εγὼ ἐγεννήθην τυφλός,
χαὶ πορευομένου τοῦ Ἰησοῦ χατὰ τὴν ὁδὸν ἐβόησα πρὸς αὐτὸν
λέγων ᾿Ελέησόν με, χύριε, υἱὲ Δαυίδ. χαὶ λαβὼν πηλὸν ἔχρισέ
μου τοὺς ὀφθαλμούς. καὶ. εὐθὺς ἀνέβλεψα, “Ετερος εἶπε Κυλ-
Mz ἤμην, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἐβόησα ᾿Ελέησόν με, κύριε. καὶ λα-
βόμενός με τῆς χειρός, εὐθὺς ἠγέρθη. — "AXXog εἶπεν ᾿Εγὼ
λεπρὸς ἦν, χαὶ ἰάσατό με μόνον διὰ λόγου.

Capur VII.

Euoétr ἐκεῖ καὶ γυνὴ ὀνομαζομένη Βερονύτη χαὶ εἶπεν ὅτι
δώδεκα ἦν ἔτη ἐγὼ ἐν ῥύσει αὕματος, καὶ μόνον τοῦ ἱματίου
αὐτοῦ τῆς ἄχρας ἡψάμην, xol εὐθὺς ἰάθην. λέγουσιν οἱ "Tou-
δαῖοι Μαρτυρίαν γυναικὸς ὃ νόμος οὐ παραδέχεται.

CapuT VIII.

Δλλοι ἄνθρωποι ἐβόησαν Οὗτος ὁ ἄνθρωπος πῤοφήτης ἐστί,
χαὶ οἱ δαίμονες αὐτὸν φοβοῦνται. λέγει ὁ Πιλᾶτος Καὶ πῶς
οὐδὲν ἐφοβοῦντο οὕτω καὶ τοὺς γονεῖς ὑμῶν οἱ δαίμονες: λέγου-
σιν ᾿ἐχεῖνοι Οὐ γινώσκομεν. ἔΛλλοι πάλιν εἶπον Τὸν Λάζαρον
τέσσαρας ἡμέρας ἔχοντα, ἐν τῷ μνημείῳ διὰ μόνου ᾿ λόγου ἄνέ-
9.) [καὶ ἐν τῷ εἰπεῖν -- — περιςπάτουν cum AB .. C xal εὐθὺς ἦρα τὸ χλινίδιόν
μον χαὶ ἀπῆλθον εἰς τὸν οἶχόν μον | λέγονυσῳ οἱ -- - γέγονεν (Β ἐγένετο) - - ov
τηρεῖ cum AB . . C om (sed vide ad finem sectionis 2.)

2. "Extpoc πάλιν στ. μέσον (B ἐν μέσῳ) —- ldcaró με μόνον διὰ λόγου -
cum AB .. Ο εἷς: Ὁμοίως xal ὅ ποτε τυφλὸς ἐκ γεννητῆς (sic, non. γενετῆς)
xol ὁ λεπρὸς xol 2dt&pot λεπροὶ xal παράλντοι ἔχραζαν (sic) Διὰ λόγου μόνου

τοῦ Ἰησοῦ ἰάϑημεν. λέγουσιν οἱ γραμματεῖς ᾿Αλλὰ διὰ σαββάτον ἐποίησεν, καὶ
τὸ σάββατον οὐ τηρεῖ.

VIL ἦν ἔτη cum BC .. A ἔτη ἦν [ τοῦ la. avc. τῆς ἄχρας com AB .

C τοῦ χρασπέδον τοῦ ἱματίου αὐτοῦ | οἱ Ιουδαῖοι cum AB .. C οἱ γραμματεῖς !
C οὐ δέχεται

VIII. "AXXet ἄνϑρωποι cmm AB... c ἤλλλοι πάλιν ϑεοσεβεῖς | προφ. ἐστί
cm AB .. € προφ. ἦν | καὶ οἱ δαέμονες - - οὕτω (A οὕτως post ὑμῶν). --
τέσσ. ἡμέρ. ἔχ. ἐν τῷ μνημείῳ (B τεταρταῖον ὄντα ἐν τῷ μνήματο - - ἀκούσας

278 EVANG. NICODEMI PARS I. B.

στησεν. ἀχούσας οὖν ὁ Πιλᾶτος τὴν ἀνάστασιν τοῦ Λαζάρου
ἐφοβήθη, x λόγει πρὸς τὸν λαόν Διὰ τί θέλετε ἵνα χύσητε
αἷμα ἀνθρώπου δικαίου ; “

CaPUT IX.

! Εῤτα προσεκαλέσατο τὸν Νυκόδημον xal τοὺς δώδεχα.
θεοσεβεῖς Ἰουδαίους χαὶ εἶπε πρὸς αὐτούς Τί λέγετε ἵνα ποιήσω,
ὅτι 6 λαὸς ταράσσεται: λέγουσιν ἐχεῖνοι Οὐ γινώσχομεν᾽ ὃ βούλῃ;
ποίησον. ὁ λαὸς δὲ ὅρον ποιεῖ, ἀδύκως ποιεῖ να ἀΐρῃ τοῦτον.
ἐξῆλθεν πάλιν ὁ Πιλᾶτος ἔξω xal λέγει πρὸς τὸν λαόν Οἴδατε ὅτι
ἐν ταῖς ἑορταῖς τῶν ἀξύμων ἐστὶν σύνηθες ja, ἔλευθερῶ δι᾽ ὑμᾶς
ἕνα, ἀπὸ τῶν χεχρατημένων εἰς φρουρὰν ὑπευθύνων. ἔχω οὖν ἕνα
ἐν τῇ φυλακῇ χαχοὔῦργον. λῃστὴν λεγόμενον Baoafav, ἔχω χαὶ
τὸν Ἰησοῦν, ὅστις ποτὲ χαχὸν οὐχ ἐποίησεν τίνα σὺν ἐκ τῶν
δύο θέλετε ἵνα, ἀπολύσω ὑμῖν; ἀπεχρίθη ὁ λαός ᾿Απόλυσον ἡμῶν
τὸν Βαραβᾶν. λέγει ὃ Πιλᾶτος Τί οὖν ποιήσω τὸν Ἰησοῦν : λέ-
γουσιν ἐκεῖνοι Σταυρωθήτω. παλιν ἐβόησαν ἕτεροι ἐξ αὐτῶν
'"Eav τὸν Ἰησοῦν ἀπολύσεις, οὐκ. εξ φύλος τοῦ Καίσαρος. διότι
υἱὸν θεοῦ ἑαυτὸν ὀνομάζει xal βασιλέα. xal ἐὰν ἐλευθερώσεις
αὐτόν, γῴνεται βασιλεὺς καὶ μέλλει λαβεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ
Καίσαρος.

? ᾿Εθυμώθη οὖν ὁ Πιλᾶτος καὶ εἶπε Πάντοτε ἡ γενεὰ ὑμῶν
ἦν διαβολυκὴ χαὶ ἄπιστος, καὶ ἀεὶ πρὸς τοὺς εὐεργέτας ὑμῶν
ἦτε ἀντίδικοι. εἶπον οἵ Εβραῖο, Καὶ τίνες ἦσαν ἡμῶν εὐεργέται:
λέγει ὁ Πιλᾶτος 'O θεὸς ἐλευθερώσας ὑμᾶς x τῶν χειρῶν Φαραώ,

οὖν (Α dx. ταῦτα) - - ἀνθϑρώπον δικαίου (B. δίκαιον ἀνθρώπου) cum AB... C
ἐκ πέντε ἄρτων χιλιάδας ἔϑρεψε πέντε, χαὶ ἐν ἑπτὰ ἄρτοις χιλιάδας τέσσαρας"
χαὶ οἱ δαίμονες αὐτὸν φοβοῦνται. λέγει ὁ Πιλᾶτος Καὶ πῶς οὐδὲν ἐφοβοῦντο
οὕτω καὶ τοὺς γον. Up. τὰ δαιμόνια ; καὶ ἀπόχρισιν οὐχ ἔδωχαν.

ΙΧ, 1. Elta προσεκαλέσατο -- - ὅσον ποιεῖ ἀδίκως ποιεῖ (A om ἀδύκ. ποι.)
ἵνα αἴρῃ (A εὕρῃ, B εὕρωσι) τοῦτον (uterque codex τοῦτο) cum AB .. € om |
ἐξῆλθεν πάλιν: C εἶτα P0323. πάλ. | Οἴδατε (A Οἶδα) - - ἐστὶν σύνηϑες com
AB .. C "E3e; ἐστὶν ἐν ταῖς ἔορτ. v. ἀζύμων ἔχω ouv ἕνα cum A .. BC om
ἕνα | Bapefaw: A h. ]. Βαρανβάν, sed infra Βαραβάν (hunc accentum et A et
C habent) | C ἀπεκρ. ὁ ἀγνώμων λαός | C ἕτεροι ἐβόησαν | ἀπολύσεις cum
€.. A (et B?) -λύσῃς | B ὀνομάζει &xvxóv |. ἐλευϑερώσεις (B - σῃς 2) αὐτόν
emn ΑΒ... C avt. ἀπολύσῃς | γίνεται cum BC .. Α xod γέννηται (γεγένηται)

2. εἶπ. οἱ Ἔβρ. cum ΑΒ... C ctr. οὖν οἱ 'IovBaiot | € ὁ ἔλευϑερῶν ὑμᾶς | yeu.

swa ACTA PILATI. B. | 279

καὶ διαπεράσας ὑμᾶς τὴν ἐρυθρὰν θάλασσαν ὡς ἐπὶ ξηρᾶς. xal
χορτάσας ὑμᾶς τὴν ὀρτυγομήτραν. ἐκ πέτρας ἀνύκμου ποτίσας
τὸ ὕδωρ, xal ὁ δοὺς ὑμῖν νόμον, ὃν χατελύσατε τὸν θεὸν ἀργη-
σάμενοι" χαὶ εἰ μὴ Μωυσῆς ἐστάθη παραχαλῶν τὸν θεόν, πικρῷ
θανάτῳ ἂν ἐμέλλετε παραπολέσθαι. πάντων οὖν ἐχείνων ἐπελά-
θεσθε. οὕτω δὲ xal νῦν λέγετε ὅτι οὐδὲν ἀγαπῶ ἐγὼ τὸν Καί-
σαρα ἀλλ᾽ ἔχω μῖσος εἰς αὐτόν, χαὶ θέλω ἵνα ἐπιβουλεύσωμαι
χατὰ τῆς βασιλείας αὐτοῦ..

? Καὶ ταῦτα εἰπὼν 6 Πιλᾶτος ἠγέρθη τοῦ θρόνου μετὰ
θυμοῦ ; θέλων φυγεῖν ἐξ αὐτῶν. ἔχραξαν οὖν οἱ ᾿Ιουδαῖοι λέγον-
τες Ἡμεῖς τὸν Καίσαρα θέλομεν βασιλεύειν ἡμῶν, οὐ τὸν 'Incoóv,
διότι ὁ ᾿Τησοῦς ἐδέξατο ἐκ τῶν μάγων χαρίσματα. — xol ἤκουσε
τοῦτο καὶ ὁ “Ηῤρώδης ὅτι βασιλεὺς μέλλει γενέσθαι, καὶ ἠθέλησεν
ἦα φονεύσῃ αὐτόν, xal ἐν. τούτῳ ἀπέστειλεν xal ἀπέκτεινεν
πάντα τὰ βρέφη τὰ ἐν Βηθλεέμ. διὰ τοῦτο δὲ χαὶ Ἰωσὴφ ὃ
πατὴρ αὐτοῦ xal ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἔφυγον ἀπὸ τοῦ φόβου αὐτοὺ
εἰς τὴν Αἴγυπτον. ΄

* ᾽Αχούσας τοιγαροῦν ὁ Πιλᾶτος χατεσίγησε πάντα τὸν
λαὸν xal λέγει Λοιπὸν οὗτός ἐστιν ὁ Ἰησοῦς, ὃν ἐζήτει ἵνα φο-
νεύσῃ, τότε ὁ Ηρώδης; λέγουσιν αὐτῷ Ναί. γνωρίσας οὖν 6
Πιλᾶτος ὅτι τῆς ἐπιχρατείας ἐστὶ τοῦ “Ηρώδου, ὡς ἐκ τοῦ γένους
χαταγόμενος τῶν Ιουδαίων ἀπέστειλεν πρὸς αὐτὸν τὸν ᾿Ιησοῦν.
ὃν ἰδὼν ᾿Ηρώδης ἐχάρη μεγάλως ἦν γὰρ ἐπιθυμῶν, ἰδεῖν αὐτὸν
Φαραώ cum BC.. A y. τοῦ Pap. | 34X. ὡς ἐπὶ ξηρᾶς (A ξηρῆς) cum AB ..
C SdX διὰ ξηρᾶς | ὀρτυγομήτραν cum BC .. A μάννα ἐν ἐρήμῳ | ἐκ πέτρας
-- τὸ ὕδωρ cum BC .. A xal ποτίσ. ὕμ. ὕδωρ ἐκ πέτρ. | xal ὁ δούς cum ΑΒ

. C xaX διδούς | τὸν (C καὶ τὸν) Scóv ^. B om τόν | A ἂν (C om) ἐμέλλ.
πάντες παρ. | ἐπελάϑεσθε cum BC .. A add xol εἷς μετάνοιαν οὐκ ἔρχεσϑε |
οὕτω δέ: C om δέ | ὅτι: non est in ABC^| οὐδέν cum BC... A οὐδέ | ϑέλω
ἵνα ἐπιβουλεύσωμαι cum ΑΒ΄.. C ϑέλω ἐπιβουλεύσομαι
8. τοῦ ϑρόνον: ita (absque ἀπό) AB... Com | € om ϑέλ. φυγ. ἐξ avt. |
C ἔχραξ, οὖν πάλιν | C om ὁ ᾿Ιησοῦς | ἐδέξ. dix τ. pg. cum AC .. B éx x. e
ἐδέξ. | καὶ ἤχουσε t. x. à (B om) "Heo: -- xai 934. cum AB .. C τοῦτο
ἀχούσας "Hp. - - 3,36€. | C a φονεύσει αὐτόν | A ἀπέκτειναν | διὰ τοῦτο, δέ
cum À .. BC om δέ | B xol ὁ Ἰωσ. ὁ | ἀπὸ t. φ. αὐτοῦ (ita A'; ΑΒ αὖ-
τῶν) cam ΑΒ... C om | C εἰς Αἴγυπτον
&. χατεσίγησε cum C .. AB praem τοὺς τοιούτους λόγους xal φοβηϑείς |
λέγές cum BC .. A ἐἶπε |. ἐζήτει ἵνα gov. τότε ὁ Ἡρώδ. cam A .. BC étota

τότε Ἡρώδ. φονεῦσαι | ὡς ἐκ τοῦ y. x. t. Ἰονδ: cum .A .. BC om | BC τὸν
"Inc. πρὸς avt. | 8» ἰδὼν - - μεγάλως cam & .. BC xoi ἰδὼν αὐτὸν ὁ Ἡρώδης

280 EVANG. NICODEMI PARS Ι. B.

ἀπὸ πολλοῦ ἀχούων τὰ θαύματα ἃ ἐποίει. ἐνέδυσεν οὖν αὐτὸν
ἱμάτια λευκά εἶτα ἤρξατο αὐτὸν ἐρωτᾶν. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς dmó-
χρισιν οὐκ ἔδωχεν αὐτῷ. θέλων δὲ ὁ “Ἡρώδης ἰδεῖν xal θαῦμά
τί ποτε γενόμενον παρὰ τοῦ Χριστοῦ xal μὴ ἰδών, ἀλλ᾽ ὅτι οὐδὲ
ἀπεχρίνατο πρὸς αὐτὸν τὸν τυχόντα λόγον, αὐτὸν ἀπέστειλεν
αὖθις πρὸς τὸν Πιλᾶτον. τοῦτο ἰδὼν ὁ Πιλᾶτος εἶπε τοῖς ὑπηρέ-
ταις αὐτοῦ ἀγαγεῖν ὕδωρ. νιπτόμενος οὖν τὰς χεῖρας μετὰ τοῦ
ὕδατος ἔφη πρὸς τὸν λαόν ᾿Αθῴός εἶμι ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ χα-
λοῦ ἀνθρώπου τούτους ὑμεῖς ὄψεσθε ὅτι ἀδίκως φονεύεται, ἐπεὶ
» M τ 5 « ,- 3« «4? Ν t , 1 ^
οὔτε ἐγὼ εὐρον ἐν αὐτῷ αἰτίαν, αλλ οὔτε Ηρώδης᾽ Sux τοῦτο
M τα. d . M - | 3 -
γὰρ ἔπεμψεν αὐθις τοῦτον πρὸς ἐμὲ ὄπισθεν. εἶπον οἱ ᾿Ιουδαῖοι
Τὸ αἷμα αὐτοῦ ép ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέχνα ἡμῶν.
* "Tore ἐκάθισεν ὁ Πιλᾶτος εἰς τὸν θρόνον αὐτοῦ ἵνα ποιήσῃ
,» - " ΄ , j » - €) -
ἀπόφασιν. ὥρισεν oU», καὶ ἢλθεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ ὁ ᾿Ιησοῦς.
καὶ ἔφερον στέφανον ἐξ ἀκανθῶν xal ἔθηκαν ἐπὶ τὴν χεφαλὴν

ἐχάρη λίαν | ἃ ἐποίει cum A .. sed BC haec add: οὐχ ὡς μέλλων τι χερδᾶναι
(C χερδάνα) ψυχωφελὲς (C τι repetit ante vy.) ὁ Ἡρώδης ἐχ τῆς ϑέας τοῦ
᾿Ιησοῦ, ἀλλ᾽ ὅτι ἤχουεν ὅτι σοφός ἐστιν xal τερατουργός, ἐπεϑύμει ἰδεῖν ἀλλό-
χοτον ἄνηρωπον xal ἀχοῦσαι αὐτοῦ τί λέγει, οὐχ ἦα πιστεύσει (ita C; B - oy) |
ἱμάτ. λευχά cum A .. BC add ἤγουν λαμπρὰν ἐσθῆτα | ἐρωτᾶν cum A .. BC
add Ἰόϑεν εἶ xol ποίου γένους | ἀπόχρ. οὐχ 68. αὐτ. cum. A . . BC ἐσιώπα.
Iidem add" εἱστήχεισαν δὲ χαὶ οἱ ἀρχιερεῖς κατηγοροῦντες αὐτόν | ἰδεῖν xal ϑαῦμα
cum A .. BC praem αὐτόν | αὐτὸν (sed videtur potius dvt- scriptum esse)
αἀπέστ. cum A .. BC praem ἐμπαίξας | τοῦτο (ita BC; A τοῦτον) ἰδών... BC istis
haec praem: xal ἐγένοντο φίλοι ὅ τε Πιλᾶτος xoi Ἡρώδης ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ
pev ἀλλήλων᾽ προὐπῆρχον ἐν ἔχϑρᾳ ὄντες πρὸς ἑαυτούς. ὁ δὲ λαὸς ἔχραζε (B
-ξε) πρὸς τὸν Πιλᾶτον λέγοντες (B λέγων) Σταυρωϑήτω. λέγει ὁ Πιλᾶτος Τὸν
βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; οἱ δὲ μεμάλως ἔχραζον Οὐχ ἔχομεν βασιλέα cl μὴ
Καίσαρα. | ὑπηρέταις cum AB ..' Οὗ στρατιώταις | νιπτόμενος οὖν: A praem
xai οὗτοι ἔφερον | τοῦ καλοῦ (A add τοῦ) dv3p. tour. cum A .. BC τοῦ δικαίου
τούτον xal χαλοῦ dv3p. | φονεύεται: A praem τοῦτο | ἀλλ᾽ οὔτε cum BC .. A
oU86 | πρὸς ἐμέ cum A .. BC mp. με | εἶπον cum A .. BC add οὖν

5. Τότε ἐχάϑισεν cum A .. BC praem haec: οἱ δὲ ἀρχιερεῖς éSopyfloUvro
Ga τὸν ᾿Ιησοῦν συντόμως ἀπολέσωσιν. τότε λέγει τῷ Ἰησοῦ d Πιλᾶτος Σὺ εἶ
ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων; ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀπόχρισιν οὐκ ἔδωχεν αὐτῷ. λέγει à
Πιλᾶτος ᾿Ἔ μοὶ οὐ λαλεῖς ; οὐχ οἶδας ὅτι ἐξουσίαν ἔχω στανρῶσαί σε xat ἐξουσίαν
ἔχω ἀπολῦσαί σε; εἶπεν οὖν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Οὐχ ἔχεις (ita uterque) ἐξουσίαν
κατ᾽ ἐμοῦ οὐδεμίαν, cl μὴ ἦν σοι δεδομένον ἄνωθεν" διὰ τοῦτο ὁ παραδιδούς μέ
cot μείζονα (C μείζων) ἁμαρτίαν ἔχει. | o IIO. εἰς v. 3p. aur. cum ΑΒ .. C ἐν
ϑρόνῳ ὃ Πιλ. | 0a ποιήσῃ (A - ἡσι) ἀπόφ. cum AB .. C ἵνα ἀπόφασιν δῷ, et
add (item B?) χατὰ τοῦ Ἰησοῦ | ἔμπροσθεν αὐτοῦ: A om αὐτοῦ | ἔϑηχαν cum

δινα ACTA PILATI. Β. 981
αὐτοῦ χαὶ κάλαμον ἐπὶ τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα. εἶτα ἐποίησεν
ἀπόφασιν. xo λέγει πρὸς αὐτόν Ἢ γενεά σου λέγει καὶ μαρ-
τυρεῖ σε ὅτι θέλεις να βασιλεύσῃς᾽ διὰ τοῦτο ὁρίζω ἦα σε τύ-
ψωσι πρῶτον μετὰ ῥάβδου πληγὰς τεσσαράχοντα, χαθὼς ὁρί-
ζουσιν ol νόμοι τῶν βασιλέων , xal tva, σε ἐμπαίξωσι, χαὶ τελευ-
ταῖν ἦα σε σταυρώσωσυ.

CaPuT X.

! Τῆς τοιαύτης οὖν ἀποφάσεως γενομένης παρὰ τοῦ Ile
λάτου ἤρξαντο οἵ ᾿Ιουδαῖοι τύπτειν τὸν ᾿[ησοῦν, οἱ μὲν ῥάβδοις,
οἱ δὲ χερσίν. οἱ δὲ ποσίν οἱ δὲ xal εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ
ἔπτυον. εὐθὺς οὖν χατασχευάσαντες τὸν σταυρὸν καὶ δόντες
᾿ τοῦτον πρὸς αὐτὸν ἐπέταντο ὁδεύειν. xal οὕτω πορευόμενος, βα-
στάζων χαὶ τὸν σταυρόν, ἦλθε μέχρι xal τῆς πύλης τῆς πόλεως
Ἱεροσολύμων. ἀπὸ τῶν πολλῶν οὖν πληγῶν καὶ ἀπὸ τοῦ βάρους
τοῦ σταυροῦ μὴ δυναμένου τούτου περιπατεῖν, ἐκ τῆς ἐπιθυμίας
ἧς εἶχον οἱ Ιουδαῖοι σταυρῶσαι αὐτὸν ὅσον τάχος, ἄραντες ἀπ᾽
αὐτοῦ τὸν σταυρὸν ἔδωχαν αὐτὸν πρός τινα συναντήσαντα αὖ-
τοῖς ὀνόματι Σίμωνα, ὅστις εἶχε καὶ δύο υἱούς, ᾿Αλέξανδρον xal
Ῥοῦφον- ἦν δὲ ἀπὸ Κυρήνης τῆς πόλεως. ἔδωχαν οὖν πρὸς
αὐτὸν τὰν σταυρόν, οὐχ ὡς ἐλεοῦντες τὸν Ἰησοῦν xal ἐλαφρύ-
νοντες ἀπὸ τοῦ βάρους αὐτόν, ἀλλ᾽ ἐπιθυμοῦντες, ὡς εἴρηται,
φονεῦσαι αὐτὸν συντομώτερον.

ἃ (.χεν)ὴ B .. C add μετὰ πυγμῆς | xol χάλαμον cum AB .. C praem xoi ἱμά-
τιον πορφυροῦν περιέβαλον αὐτῷ (codex αὐτό) ἤγουν χλαμύδα χοχκίνην |. va. βα-
σλεύσῃς: C - σεις, Α -Ὡς | ἦα σε τύψωσι πρῶτον cum AB .. C ἵνα δήσωσί
σε ἐπὶ τὸν κίονα xol τύψωσι | Α ἐμπαίξουσι .

X, 1. τύπτειν τὸν ᾿Ιησοῦν —— ἔπτνον com A .. C (similiterque ut videtur
B) τύπτειν τὸν ᾿Ιησοῦν ἐπὶ τὸν νῶτον xal πᾶν μέλος, οἱ μὲν βουνεύροις, οἱ δὲ
ῥάβδοις, ἄλλοι χερσίν, ἕτεροι ποσίν" οἱ δὲ εἰς τὸ πρόσωπον ἕπττνον, Sattpot ἐρά-
mov ἐξ ὄπισθεν εἰς τὸ πρόσωπον, xal ἄλλοι ἔλεγον ἔμπροσθεν Προφήτενσον τίς
ἐστιν d παίσας σε ἕτεροι γοννυκετοῦντες ἔμπροσθεν αὐτοῦ ἐνέπαιζον αὐτῷ λέγον-
τες Χαζρε ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιονδαίων | xai δόντες τοῦτον cum A .. BC praem
ὑπήγοντο πρὸς τὸ σταυρῶσαι αὐτόν | βαστάζων xai τόν (€ om) cum AC.
xal Gast. τόν | μέχρι xat cum A .. BC om χαί | μὴ δυναμένου τούτον cum
A.. BC μὴ δυνάμενον τοῦτον | .éx τῆς ἐπιδυμίας: BC praem οὗτοι | ἧς cum
AC.. B fj» | ὅσον τάχος cum A .. BC τάχος | πρός τινα (À om 1wa): BC
add Κυρηναῖον | Σίμωνα: BC add ἐξερχόμενον (C - μένου) ἀπ᾿ ἀγροῦ | συντο-

[4

μώτερον: BC add ἠγγάρευσαν οὖν αὐτὸν τὸν Kupnvatoy ἕνα ἄρῃ τὸν σταυρὸν av-

282 EVANG, NICODEMI PARS I. B.

? ᾿Ηχολούθει οὖν ἐκεῖ ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ὁ ᾿Ιωάννης.

Εἶτα φυγὼν ὑπάγει πρὸς τὴν θεοτόχον xai λέγει αὐτῇ Ποῦ
ἦσθα καὶ οὐκ ἦλθες ἵνα ἴδῃς τί ἐγένετο: ἀπεκρίθη αὐτή Τί ἐστιν
ὅπερ ἐγένετο: λέγει. ὁ Ἰωάννης Γίνωσχε ὅτι ἐπίασαν οἱ ᾿Ιουδαζοι
τὸν διδασχαλόν μου καὶ ὑπάγουσιν ἵνα σταυρώσωσιν αὐτόν.
ἀχούσασα, τοῦτο ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἔχραξε φωνῇ μεγάλῃ λέγουσα
Υἱέ μου, υἱέ μου, τί ἄρα xaxóv ἐποίησας καὶ ὑπάγουσίν σε να
σταυρώσουσιν; ἠγέρθη ὥσπερ ἐσκοτισμένη, καὶ ἀπέρχεται κλαίου-
σα κατὰ τὴν δδόν. ἠχολούθουν αὐτῇ καὶ γυναῖχες, T| τε Μάρθα
xa Μαρία, ἡ Μαγδαληνὴ καὶ ἡ Σαλώμη, xol ἕτεραι παρθένοι.
ἦν δὲ xal ᾿Ιωάννης μετ᾽ αὐτῆς. ὡς οὖν ἔφθασαν εἰς τὸ πλῆθος
τοῦ ὄχλου, λέγει ἡ θεοτόχος πρὸς τὸν Ἰωάννην Ποῦ ἔστιν ὁ- υἱός
μου; λέγει ὁ ᾿Ιωάννης Ορᾷς ἐκεῖνον τὸν φοροῦντα τὸν στέφανον
τὸν ἀχάνθινον χαὶ τὰς χεῖρας δεδεμένον; ἀχούσασα, ἢ θεοτόχος
xal ἰδοῦσα αὐτὸν ὀλιγοψύχησε καὶ ἕπεσεν ἐξ ὀπίσω εἰς τὴν γῆν,
καὶ ἔχειτο ἱκανὴν ὥραν καὶ ai γυναῦκες ὅσαι ἠκολούθουν αὐτῇ
ἱστάμεναι γύρωθεν αὐτῆς ἔχλαιον. ἀφ᾽ οὗ δὲ ἀνέπνευσε xal
ἠγέρθη. ἐβόησε φωνῇ μεγάλῃ λέγουσα Κύριέ μου. υἱέ μου, ποῦ

τοῦ. χαὶ φέρουσιν αὐτὸν ἐπὶ Γολγοθὰ ς $à C, -9à B) τόπον, ὅ ἐστι μεϑερμη-
γενόμενον χρανίον τόπος.

2. ᾿Ἠχολούϑει: A -λούϑησαν (sic) | λέγει αὐτῇ (Α αὐτήν) cun A .. C
(similiterque B per totam hanc sectionem) λέγει μετὰ δαχρύων Ὦ χυρία μον xal
μῆτερ τοῦ διδασχάλου gov | ἦλθες ἦα ἵ τ. ἐγ. cum A ... C εἶδας τὸ σνμβάν |
αὐτή Τί -- - ἐγέν. cam Α.. C ἡ παάναγνος Τί ἐστιν, ᾿Ιωάννη | λέγει ὁ "Io. Γί-
νωσχξὲ - - σταυρώσ. αὐτόν cum A .. C ὁ δὲ μετὰ ϑερμῶν δαχρύων χαὶ οἰμωγῶν
ἀπείρων ἔφη Τὸν φίλτατον vióv σον xal διδάσχαλόν μου ὑπάγουσιν οἱ ἀχάριστοι
καὶ ἄϑεοι ᾿Ιουδαῖοι σταυρῶσαι αὐτόν" τὸν ὡραῖον κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν
ἀνθρώπων ἄμορφον ἐποιήσασι (sic) μετὰ δαρμῶν | ἀχούσασα - - σε (iu codice
deest) ἵνα σταυρώσουσιν cum A .. C ἀχούσ. τοῦτο *j ϑεοτόχος ἔχραξε μεγάλῃ τῇ
φωνῇ Οἴμοι οἴμοι, νῖέ μον γλυχύτατε’ τί γὰρ χαχὸν ἐποίησας τοῖς ᾿Ιουδαίοις
xai ὑπάγουσίν σε σταυρῶσαι; ἠγέρϑη - — κατὰ τὴν ὁδόν cum Α.. C ἐχαϑέ-
ζετο δὲ xol ἠγέρϑη ὡς ἐσχοτισμένη xal ἀπήρχετο δρομαία χλαίουσα xard τ. ὁδ.
| xai γυναῖκες: C add χλαίονσαι | C xol Σαλώμη | C τὸν ἀχάνϑινον στέφανον
| τὰς χεῖρ. δεδεμένον cum A ., C praem xal τὸ πρόσωπον μεμελανωμένον ἐχ τῆς
πληγῆς τοῦ ἐξ (dele?) ἀχανϑίνου στεφάνου xai τῶν ἐμπτνσμάτων. — Praeterea A,
non item C, post δεδεμένον add ἐχεῖνός ἐστιν | ἀχούσασα ἡ 3εοτ. - - ἔχλαιον
cum A .. C ἀχούσ. yj ϑεοτ. τὰς χεῖρας δεδεμένον xal ἰδ. αὐτὸν ὀλιγοψύχως ἔπε-
σεν ὄπισϑεν χαμαὶ εἰς τὴν γῆν, καὶ ἔχειτο ἐπὶ ἱκανὴν ὥραν xal αἱ - - ἱστάμεναι
γύρ. αὐτῆς καὶ ἔκλαιον | ἀφ᾽ οὗ δὲ - - φωνῇ μέγ. λέγουσα Κύριέ μου; vié uou
com A .. C vero plurima de suo addit. Habet euim ita: dq οὗ δὲ ἄν. x. ἠγέρϑη,
δραμοῦσα ὡς λέαινα ὑπὸ (potius ἀπό 2) ἀγροῦ καὶ διαρρήξασα τὰ ἱμάτια αὐτῆς,

ἕνα ACTA PILATI. B. 983
τὸ χάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου ; πῶς ὑπομενῶ θεωρεῖν σε τοιαῦτα
πάσχοντα: xài ταῦτα, λέγουσα 'κατέξαινε μετὰ τῶν ὀνύχων τὸ
κρόσωπον αὐτῆς καὶ ἔτυπτε τὸ στῆθος. ποῦ διέβησαν, ἔλεγέ,
τὰ ἀγαθὰ ὅσα ἐποίησας ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ: τί χαχὸν πρὸς τοὺς
Ἰουδαίους ἐποίησας: οὗτως οὖν ἰδόντες αὐτὴν οἱ Ἰουδαῦοι θρη-
νοῦσαν χαὶ χράξουσαν. ἦλθον καὶ ἐδίωξαν αὐτὴν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ"
ἡ δὲ οὐχ ἐπείθετο φυγεῖν, ἀλλ᾽ ἔμενε λέγουσα ὅτι φονεύσατε ἐμὲ
πρῶτον. ᾿Ιουδαῖοι παράνομοι.

5 Τότε ἀπεσώθησαν εἰς τὸν λεγόμενον Κρανίον τόπον, ὃς
ἦν λιθόστρωτος, καὶ ἐχεῖ ἔστησαν οἱ Ιουδαῖοι τὸν σταυρόν.
ἔπειτα ἐξέδυσαν τὸν ᾿Ιησοῦνφ xal ἔλαβον τὰ ἱμάτια αὐτοῦ οἵ
στρατιῶταλ xal διεμερίσαντο ταῦτα πρὸς ἑαυτούς, αὐτῷ δὲ ἐνέ-
δυσαν δάσον χόχχινον, καὶ ἀνεβίβασαν αὐτὸν καὶ ἐκάρφωσαν ἐν

οὐρανολόξως (2) ὑπεβλέπετο τοὺς ᾿Ιουδαίους λέγουσα Δότε μοι ἄνδρες ὁδὲν περι-
πατῆσαι xai περιπλαχῆνάι τῷ τραχήλῳ τοῦ ἀρνίον μον" δότε μοι ἄνδρες τόπον
ὅπως κλαύσω τὸν παμφίλτατον νἱόν μον, τὸ ἀρνίον τῆς ψυχῆς pov: δότε μοι
ἔνδρες τόπον [ἵνα] τύχω τὸ ϑνλλαγγάλαχτον (2) τῶν μασϑώῶν μον" δότε ἄνδρες
τόκον ὅπως ϑεωρήσω xal χλαύσω τὸν γλνχύτατον υἱόν μον. xal τὸ στῆϑος αὖ-
τῆς τύπτουσα ἐβόα λέγουσα Οἴμοι οἴμοι, γλνχύτατε vié, φῶς τῶν ἐμῶν ὀφϑαλ-
μῶν, παμβασιλεῦ. οἴμοι οἴμοι, πῶς ὑπομενῶ ϑεωρῶν σε ἐν σταυρῷ χρεμάμενου;
οἴμοι οἴμοι, ποὺ μοι τοῦ Γαβριὴλ τὰ εὐαγγέλια; δεῦτε πάντες χλαύσατε τὴν τε-
τραυματισμένην μον ψνχήν, ὅτι τὸν μονογενῆ μον νἱὸν χαὶ γλυχύτατον βλέπω
ἀπαγόμενον ὡς ἀρνίον ἄχαχον ἐπὶ’ σταυροῦ xal ὡς χατάδιχον ταῖς χεραὶ δεδεμέ-
νον, xal τὸν τανύσαντα τὸν οὐρανὸν ὡσεὶ δέρριν ὡς λῃστὴν μετὰ λῃστῶν ἀπα-
γόμενον. δεῦτε ἀχούσατε λαοὶ φυλαὶ xal γλῶσσαι, τοιοῦτον ἄδικον Θάνατον δί-
δουν (sic) “τοῦ νἱοῦ pov. xol πάλιν γεγωνοτέρᾳ φωνῇ ἐβόα λέγονσα Υἱέ μον, υἱέ
μου γλυκύτατε | Ποῦ τὸ χάλλος “-- -- πάσχοντα cum A .. C sic: Ποῦ σον τὸ
xí), ἔδυ τῆς μορφῆς; πῶς ἀγνώριστος φαίνῃ uot: ὁ ὡραῖος χάλλει παρὰ τοὺς
νϊοὺς τῶν ἀνθρώπων ἧς (codex ἦν) πρότερον, νῦν δὲ ἀγνώριστος εἶ (codex εξη),
Ὑλυχύτατε. πῶς ὑπομενῶ ϑεωρῶν σε τοιαῦτα κάσχοντα; | xal ταῦτα λέγονσα
-- καὶ (oodex om) ἔτνπτε - - πρὸς τ. Ἰουδ. ἐποίησας cum Α.. C xai ταῦτα
λέγουσα ἔτυπτε τὸ στῆϑος αὐτῆς xal δαχρυρροοῦσα μετὰ οἰμωγῶν βαρέων λέ-
γουσα Ποῦ ἕδυ, υἱέ μον, τὰ ἀγαϑὰ ὅσα ἐποίησας ἐν τῇ -᾿Ιονδαίᾳ ; τί γὰρ χαχόν,
vid μου γλυκύτατε, πρὸς τοὺς ἀχαρίστονς ᾿Ιουδαίους ἐποίησας : ἀντὶ ἀγαϑῶν xaxd
ἔλαβες’ ἀντὶ τοῦ ἀγαπᾶν σε, vié pov παμφίλτατε, τὸν ψόγον προσεφέρασι (sic)
χαὶ σταυρῷ σε προσηλῶσαι βούλονται. οἴμοι, οὗλοι. | ἐδίωξαν cum A .. C
ἐδίωχον |- ὅτι φονεύσατε: G om ὅτι ᾿

8. Τότε ἀπεσώϑησαν (ite B; A ἀπεσύϑησαν; C ἔσωσαν) - - Κρανίον (ita
A; C χρανίον) -- - τὸν σταυρόν | ἔπειτα ἐξέδυσαν τὸν ᾿Ιησοῦν - -- ἕκτῃ τῆς ἡμέ-
ρας cam Α.. C vero in hunc modum exaggerata habet: xoà ἐξέδνσαν τὰ ἱμάτια
αὐτοῦ, xal διεμερίσαντο ταῦτα οἱ στρατιῶται πρὸς ἑαντούς, καὶ τὸν χιτῶνα. ἦν
δὲ ὁ χιτὼν ἄραφος ἐκ τῶν ἄνωθεν ὕφαντος δι᾿ ὅλου" εἶκον οὖν πρὸς ἀλλήλονς
οἱ στρατιῶται M3) σχίσωμεν αὐτόν, ἀλλὰ λάχωμεν περὶ αὐτοῦ τίνος ἔσται. τοῦτο

284 : ΕΥΨΑΝΟ. NIGODEMI PARS I. B.

τῷ σταυρῷ ὥρᾳ ἕχτῃ τῆς ἡμέρας. μετὰ ταῦτα, ἔφερον xal Suo
λῃστάς, τὸν μὲν δεξιᾷ αὐτοῦ. τὸν δὲ ἀριστερᾷ.
- 4. Ἴ6τε ἡ θεοτόχος ἰσταμένη καὶ βλέπουσα ἔκραξέ φωνῇ

ὅλον γέγονεν Uva ἡἣ γραφὴ πληρωϑῇ vj λέγουσα Διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά pov &av-
τοῖς, xol ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλλον χλῆρον. xol γονυπετοῦντες ἔμπροσθεν
αὐτοῦ ἐνέπαιζον. αὐτὸν λέγοντες Χαῖρε ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων. χαὶ ἐμπτύσαν-
τες αὐτὸν ἔλαβον τὸν χάλαμον χαὶ ἔτυπτον εἰς τὴν χεφαλὴν͵ αὐτοῦ. χαὶ ὅτε ἐνέ-
παιξαν αὐτόν, τότε αὐτὸν ἐσταύρωσαν. ἦν δὲ ὥρα ἔχτη τῆς ἡμέρας, παρα-
σχευῆς οὔσης, ὅτε ἀνεβίβασαν αὐτὸν ἐν τῷ σταυρῷ xal ἐχάρφωσαν τανύσαντες
τὰς παγάαχράντους αὐτοῦ χεῖρας, ὡς ἦν δυνατόν, xol τοὺς πόδας αὐτοῦ σύραντες
κάτωϑεν. Praeterea C h.l. add 'O δὲ Πιλᾶτος ἔγραψε τίτλον, xai ἐπέϑηχεν (cod.
ἐπέϑηχαν) ἐπάνω αὐτοῦ τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γεγραμμένην γράμμασιν ξλληνικοῖς χαὶ
ῥωμαϊχοῖς (perperam additum est ᾿Ιουδαίων) xol ἑβραϊζκοῖς λέγων Οὗτός ἐστιν ὁ
βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων. οἱ δὲ ἀρχιερεῖς ἔλεγον My, γράφε οὕτως, ἀλλ᾽ ὅτι αὖ-
τὸς εἶπεν (sic). ὁ δὲ Πιλᾶτος ἔλεγεν Ὃ γέγραφα, γέγραφα. | μετὰ ταῦτα ἔφε-
po» - -- ἀριστερᾷ cum Α.. C τότε σταυροῦνται σὺν αὐτῷ δύο λῃσταί, εἷς ἐκ
δεξιῶν ὀνόματι Δυσμᾶς, xal εἷς ἐξ εὐωνύμων ὀνόματι Γίστας: οἱ δὲ παραπο-
ρενόμενοι ἐβλασφήμουν αὐτὸν χινοῦντες τὰς χεφαλὰς αὐτῶν χαὶ λέγοντες Οὐαὶ ὁ
χαταλύων τὸν ναὸν xal ἐν τρισὶν ἡμέραις οἰκοδομῶν, σῶσόν σεαντὸν xal χατά-
βηϑι ἀπὸ τοῦ στανροῦ. ὁμοίως καὶ οἱ ἀρχιερεῖς ἐμπαίζοντες πρὸς ἀλλήλους μετὰ
τῶν γραμματέων λέγοντες Γλλλους ἔσωσεν, ἑαντὸν οὐ δύναται σῶσαι, ὁ Χριστὸς

ὃ vidc (? βασιλεύς ? ToU Ἰσραήλ’ καταβάτω νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, ἦα ἴδωμεν
καὶ πιστεύσωμεν αὐτῷ.

4. Τότε ἡ ϑεοτόχος ---- Υἱέ μου, νἱέ μον cum Α.. horum loco C longas
Mariae lumentationes habet. Legitur enim ibi sic: Καὶ ταῦτα πάλιν ἀχούσασα
ἡ ϑεοτόχος λυπουμένη xai ἐκ βάϑους χράξασα Ὧ πόποι (praeterea additur quod
corruptum est μ᾽ ἐγόντος), xal πρὸς τὸν ἀρχάγγελον ἔλεγεν Ὦ Γαβριήλ, ποῦ εἶ
ἵνα δικάσομαι μετὰ σοῦ; ποῦ μοι τὸ Χαῖρε ὃ ἔφης;. πῶς οὐχ εἶπές μοι ἔχτοτε
τὰ ἄμετρα βάσανα τοῦ γλυχυτάτον καὶ φιλτάτου μον νἱοῦ, καὶ [τοῦ] μονογενοῦς
τὸν ἄδικον ϑάνατον; πῶς οὐκ εἶπές μοι τὴν ἀπαραμύϑητον ϑλῖψιν .... (quae
sequuntur corrupta sunt; scripta enim ita sunt: τῆς ἐμῆς μόνης μοῦ ἀγαπητοῦ
vioU); πῶς οὐκ εἶπές μοι và ἀνεχδιήγητον xal τεϑλιμμένον χωρισμὸν τοῦ σπλαγ-
χνοιοῦ pov υἱοῦ xol τὴν στέρησιν τῶν ἐσχοτισμένων μον ὀφθαλμῶν ; πῶς τότε
οὐχ εἶπές μοι τὴν πανεπίβουλον παράδοσιν τοῦ νἱοῦ μου παρὰ τοῦ δολίου xol πα-
ρανόμον ᾿Ιούδα τοῦ μαϑητοῦ xal ἐπιβούλον; χύριε ἐλέησον. πῶς οἱ τετυφλωμένοι
xai ἐσχοτισμένοι μὸν ὀφθαλμοὶ βλέπονσι τοσαῦτα βάσανα τοῦ γλυχντάτον xal
σπλαγχνικωτάτον μὸν υἱοῦ; τίς ἐν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ εἶχεν τοιούτους πόνους,
χαὶ εὐρεϑῇ κατασβέσαι μὸν τοὺς τοιούτους βαρυτάτους πόνους xol στεναγμοὺς
τοῦ χωρισμοῦ τοῦ μονογενοῦς μον vio) xal ϑεοῦ; οἴμοι οἴμοι, υἱέ μου παμφίλ-
τατε. ποῦ χαταφύγω ἢ ποῦ προσδράμω ; οἴμοι, τέκνον, οἴμοι. xol πῶς φανή-
cogat τοῖς ἀνθρώποις (corrupte additur τῆς τοσαύτης λυπημένης xal παράπονε-
μένης); τί εἶχον λέγειν xaS' ἑαυτῶν ὑπὲρ ἐμέ; οἴμοι, αὕτη ἐστὶν τοῦ (in codice
scriptum est τοὐτόδυνος) χεχριμένον μήτηρ, ὅσπερ ἐχαλεῖτο βασιλεὺς καὶ υἱὸς
τοῦ ϑεοῦ. οἴμοι, γλνχύτατε υἱέ μον, πῶς ἔχω μνησθῆναι τῆς ἀμέτρον καὶ
σπλαγχνικῆς σου ἀγάπης; ἀλλ ἕως ϑανάτον ἔστωσαν ἐν ἐμοὶ λύπη, ϑλίψεις,
πόγοι, Bdxpua xat στεναγμοὶ ἀπαραμύϑητοι. καὶ οὐχ ἔστιν ἐν ἐμοὶ παρηγορία,
υἱέ μον, οὐδεμία, ὅτι, ἄρτι βλέτω, χωρίζομαι ἀπὸ σοῦ. καὶ λοιπόν, vié μον,

διψα ACTA PILATI. B. ' 985

μεγάλῃ “λέγουσα Υἱέ μου, υἱέ μου. Καὶ: στραφεὶς πρὸς αὐτὴν
ὁ Ἰησοῦς καὶ ἰδὼν τὸν ᾿Ιωάννην πλησίον αὐτῆς xal χλαίοντα
μετὰ τῶν λοιπῶν γυναριῶν εἶπεν Ἰδοὺ ὁ υἱός σου. ἔπειτα λέγει
xal πρὸς τὸν Ἰωάννην [500 ἡ μήτηρ σου. Η δὲ ἔχλαιε μεγάλως
λέγουσα Διὰ τοῦτό σε χλαίω, υἱέ μου, ὅτι πάσχεις ἀδίκως, ὅτι
σε xay οἵ παράνομοι Ιουδαῖοι εἰς πυκρὸν θάνατον. χωρὶς
σοῦ, υἱέ μου, τί ἐγὼ γενήσομαι: πῶς ξήσω χωρὶς σοῦ ; ποτα.-
Tij» βιοτὴν διάξω; ποῦ οἱ μαθηταί σου οἱ χαυχώμενοι συναποθνή-
σχεῖν σοι; ποῦ οἱ παρὰ σοῦ ἰαθέντες: πῶς οὐχ εὑρέθη τις βοη-
θῆσαί σοι: Καὶ πρὸς τὸν σταυρὸν ἀφορῶσα ἔλεγε Κλῖνον σταυρέ,
ἵνα περιλαβοῦσα τὸν υἱόν μου χαταφιλήσω τὸν ἐμὸν υἱόν, ὃν ἐν
τοῖς μασθοῖς τούτοις ξενοτρόπως ὡς μὴ ἄνδρα γνῶσα ἐθήλασα.
χλῖνον σταυρέ, βούλομαι τῷ υἱῷ μοὺ περιπλακῆναι. κλῖνον
σταυρέ. ἵνά τῷ υἱῷ μου ὡς μήτηρ συντάξωμαι. Ταῦτα ἀκχούονγ..
τες οἵ Ιουδαῖοι προσελθόντες ἐδίωξαν xal αὐτὴν xai τὰς γυναῖ.
χας καὶ τὸν ᾿Ιωάννην μαχράν-

ἀκοδϑανοῦμαι κἀγὼ ἅμα σὺν σοί, καὶ O3, δέομαί cov vé, ὁ ἀρχάγγελος
Γαβρεὴλ ὁ δόσας μοι πρῶτον τότε yapdw, xal συνζεύξει τὴν ψυχήν μον μετὰ
σοῦ. πάλιν ἔκραξε φωνῇ μεγάλῃ μετὰ οἰμωγῶν [xai] δαχρύων xoi ἀτενίζουσα
πρὸς αὐτόν ὙἹἱέ.μον, vié μον, τί πέπονθα οὕτως αἰφνιδίως; τί γένωμαι χωρὶς
σοῦ, υἱέ μου: | Καὶ στραφεὶς - - Ἰδοὺ. ἡ μήτηρ σον com A ., C τότε στρα-
φεὶς πρὸς τὴν μητέρα ὁ ᾿[ησοῦς xal ἰδὼν τὴν μητέρα xal τὸν ἀγαπητὸν μαϑη-
τὴν ᾿Ιωάννην ἱστάμενον πλησίον αὐτῆς καὶ χλαίοντα μετὰ τῶν λοιπῶν γυναικῶν,
εἶπε πρὸς τὴν ϑεοτόχον ὁ Ἰ[ησοῦς Γύναι, ἰδοὺ ὁ υἱός σον᾽ ἔπειτά φησι πρὸς τὸν
Ἰωάννην ᾿Ιδοὺ τ μήτηρ σον | Ἡ δὲ Gua - - βοηθῆσαί σοι cum A .. C ἡ δὲ
ϑεοτόχος χλαίων (sic) ἐχραύγαζεν Διὰ t. σε χλ., υἱέ μον, διότι σε παρέδωχαν
οἱ παράν. ᾿Ιονδ. εἰς πικρὸν xol ἄτιμον ϑάναταν, ὡς ἐκεῖνοι νομίζουν (sic) ἀλλ᾽
ὁ θάνατός σον, vi μον, ἅγιος xal δίκαιος χαὶ σωτηρία τοῦ κόσμον παντὸς εἰ-
ρεϑήσεται. ἐκτὲς σοῦ, νὶέ μον, ποταπὴν βιοτὴν διάξω; Καὶ πρὸς τὸν σταν-
ρὸν -- - βούλομαι (codex uterque βουλομένη) - - συντάξωμαε cum A .. C xol mg.
t. σταυρ. ἄφορ. ἔλεγεν Κλῖνον ot. , (ya περιλαβοῦσα τὸν vui. μον xal χαταφιλήσω
τὰ σκλάγχνα μον, τὰ φύλλα τῆς καρδίας μον, ὃν ἐν τοῖς μασϑεῖς τούτοις ξενο-
τρόκως ὡς μὴ ἄ. yv. ἐδήλασα. χλῖνον στ., βονλομένη τῷ φιλτάτῳ pov νἱῷ
Κεριπλ. xÀ. στ., ἵνα τῷ ποπεινοτάτῳ μὸν υἱῷ ὡς μήτηρ συντάξωμαι (codex συν-
τάξαι) καὶ καταφιλήσω. Practereaque add Ποῦ τὸ κάλλος σον, vié μου γλνκύ-
ταῖς; ποῦ σον ἡ εὐπρέπεια, υἱέ μον παμφίλτατε; ὁ ὡραῖος χάλλει παρὰ τοὺς
νἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, οὐχ ἔχεις εἶδος οὐδὲ κάλλος , υἱέ μου γλυκύτατε, ὑπὸ χει-
βῶν ἀνόμωον. λοιπὸν σὺν σοὶ , Savoüpat. | Ταῦτα ἀκούοντες oi (C add μισόσεοῦ
ονδ. πρ. ἐδ. xoi (C om) αὐτὴν xol - - μαχράν cum AC. Sed C add Τότε ἡ
πάναγνος ἀλαλάξασα (cod. - λάξας) ἔλεγεν Οἴμοι οἴμοι , υἱέ μου, οὐδὲ xa (ic)
ὄψιν ἀφιοῦμαι βλέπειν σε, οἴμοι οἴμοι, τί εἴπω εἰς τὴν μισοϑείαν (sic) τῶν ἀμνή-
μὼν ᾿Ιονδαίων ; πάντες͵ (sc) μητέρες, συνχλαύσατέ μοι μόνῃ, τῇ μόνῃ ἀγαπητῇ

ὅ88 EVANG. NICODEM! PARS I. B.

5 Ἔπειτα ἐβόησεν ὁ ᾿Ιησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων Πάτερ,
μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην οὐ γὰρ οἴδασιν τί
ποιοῦσιν. ἔπειτα λέγει Διψῷ. χαὶ εὐθὺς ἔδραμεν εἷς ἀπὸ τῶν
στρατιωτῶν xal λαβὼν σπόγγον xal πλήσας αὐτὸν χολῆς xal
ὄξους μεμιγμένον χαὶ θεὶς ἐπὶ χαλάμου ἐπότιζε τὸν ᾿[ησοῦν. χαὶ
γευσάμενος οὐκ ἤθελε πιεῖν. οἱ δὲ ᾿Ιουδαῖοι οἱ ἱστάμενοι χαὶ βλέ-
ποντὲς χατεγέλων αὐτὸν καὶ ἔλεγον ᾿Εὰν ἀληθῶς ἔλεγες ὅτι υἱὸς
εἰ τοῦ θεοῦ, κατάβηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, xal παρευθὺς ἦα πι-
στεύσωμεν εἰς σέ. - ἕτεροι ἔλεγον χαταγελῶντες Ἴλλλους ἔσωσεν,
ἄλλους ἐθεράπευσεν. xal ἰάσατο ἀσθενεῖς, παραλελυμένους,, M-
προύς, δαιμονιξομένους, τυφλούς, χωλούς, νενεχρωμένους, χαὶ
ἑαυτὸν οὐ δύναται θεραπεῦσαι.

ὁ “Ὡσαύτως xal ὁ ἐν τῷ ἀριστερῷ αὐτοῦ μέρει ἐσταυρω-
μένος λῃστὴς πρὸς αὐτὸν ἔλεγεν "Edw τοῦ θεοῦ υἱὸς εἶ, χατάβηθι
xaX σῶσον καὶ ἑαυτὸν xal ἡμᾶς. ὄνομα αὐτῷ ἦν Γίστας. ὃ δὲ
ἐκ δεξιῶν ἐσταυρωμένος ὀνόματι Δυσμᾶς ὠνείδιζε τὸν αὐτὸν λῃ-
στὴν λέγων Ταλαίπωρε xai ἄθλιε, οὐ φοβῇ τὸν θεόν; ἡμεῖς ἄξια
ὧν ἐπράξαμεν ἐπάθομεν" οὗτος δὲ πάντως οὐδὲν χαχὸν ἔπραξε.
χαὶ στραφεὶς πρὸς τὸν Ἰησοῦν λέγει αὐτῷ Κύριε, ὅταν βασιλεύ-

μητρὶ τοῦ υἱοῦ μου (pergit xol ἐμῆς μόνης νἱοῦ ἀγαπητοῦ). συνχλαύσατέ uet,
πάντες (sic) φυλαὶ xal γλῶσσαι. τὴν παρϑενίαν ἐφύλαξα (codex φυλάξας), μὴ
τύχω τὰς λύπας τῶν μητέρων" χἀγὼ δὲ ὑπερῆρα πάντας (sic) τὰς μητέρας
μλαυϑμοῖς τε xol ὀδυρμοῖς.
5. "Ἔπειτα ἐβόησεν ὁ "Inc. (C Ὁ δὲ Ἰησ. ἐβό.) -- στήσῃς (€ οτήσεις)
- -- ποιοῦσιν (C add οἱ ἄϑλιοι) - - εἷς ἀπὸ (C om) τῶν στρ. cum AC | xo λὰ-
Bd σπόγγον -- — οὐκ ἤϑελε πιεῖν cum C; in A enim textus corruptus est in hunc
modam: xol ἐγέμισεν ἀγγίον xol λαβὼν ὄξους (ἀγγεῖον ὄξους: καὶ λαβών 2) καὶ
Sec (adde ἐπί καλάμον ἐπότιζεν αὐτόν. Reliqua xol γενσ. -- - πιεῖν A non
habet. | C χατεγέλουν | 'Edv ex € est; A om | xoi παρευϑὺς - - εἰς σέ cum
A... C καὶ πιστεύσωμέν cox | C om ἕτεροι Der. χαταγελ. | χωλούς ex C
est .. A om
6. αὐτοῦ μέρει: C om αὐτοῦ | λῃστής: c add ἤγουν ὁ Γίστας, sed om
wp. avt. ἔλεγεν [ C χατάβηϑι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ xol σῶσον σεαντὸν xal μᾶς.
Tum om ὄνομα - - Γίστας | € ὁ δὲ ἐκ δεξιῶν λῃστὴς ὁ Δυσμᾶς | ἃ Ὦ ἄϑλιε
καὶ ταλαίπ., οὐ φοβεῖ t. 5.; ἡμεῖς γὰρ ἄξια dv ἐπράξαμεν ἀπελάβομεν" οὗτος
δὲ m. οὐδ. x. ἐκοίησεν οὔτε ἔπραξεν. — Praeterea. idem perperam addita babet
haec: οὐχ οἶδας ἄϑλις τὸν ἥλιον σχοτισϑέντα xoi τὴν σελήνην ἐφ᾽ ὅλην τὴν οἷ-
χκουμένην ἀπὸ ὥρας ἔχτης ἕως ὥρας ἐννάτης; τὸ χαταπέτασμα τοῦ ναοῦ Oyt-
σϑέντα (sic); | C om αὐτῷ | Κύριε, ὅταν -- -- ἀλήθειαν (post ἀλήϑειαν in co-
dice pergitur ὅτι ἐν τῇ βασιλείᾳ μον, ἦα σε ἔχω εἴς, ex quibus priora ὅτι ἐν

sme ACTA PILATT. B. 287

cQ, pj poo ἐπιλάθου. ὃ δὲ εἶπεν αὐτῷ Σήμερον, λέγω σοι
ἀλήθειαν. ἵνα ce ἔχω εἰς τὸν παράδεισον μετ᾽ ἐμοῦ.

CAPUT ΧΙ.

! πειτα ὁ Ἰησοῦς χράξας φωνῇ μεγάλῃ Πάτερ, εἰς
χεῖράς σου παραθήσομαι τὸ πνεῦμά μου, ἀπέπνευσε. χαὶ παρ-
αυτύκα ἦν ἰδεῖν τὰς πέτρας σχιξζομένας" σεισμὸς γὰρ ἐγένετο εἰς
τὴν γῆν ἅπασαν. καὶ τοῦ σεισμοῦ σφοδροῦ χαὶ μεγάλου γεγο-
νότος ἐσχίζοντο καὶ αἱ πέτραι. - ἠνοίγοντο χαὶ τὰ μνημεῖα τῶν
WxoÓv, wal τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη, xal σχότος

t. B. μι ex margine irrepsisse in textum videntur, nisi aliquid excidit) - - μετ'
ἐμοῦ cum A .. C Ννήσθητί μον, χύρις, ὅταν ἔλδῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σον. ὁ δὲ
Ἰησοῦς εἶπ. αὐτῷ ᾿Αμὴν λέγω σοι, σήμερον μετ᾽ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ:
lam sequitur in codice C narratio de [esn infante cum parentibus in praedonem
Dysmam incidente, tam ieiuna illa quidem tamque vitiose et corrupte scripta
wt paucis ear excerpere qnam totam exscribere praestet. Incipit his: οὗτος d
λῃστὴς d Δνσμᾶς εἰς τὴν γέννησιν Χριστοῦ, ὅ ἐστιν εἰς χρόνους λγ΄, ὅταν φωνὴ
ἐξῆλθεν ὑπὸ ἀγγέλου τῷ Ἰωσὴφ (a ἄρῃ τὸ βρέφος xoi τὴν μητέρα αὐτοῦ eto,
Pergitur de itinere Egyptiaco, in quo prope iam ad fines Egypti Maria cum Io-
sepho esuriens allocnta esse dicitur palmam (φοινικαίαν χάρπιμον καὶ πάνν ὥραίαν)
Κλῖνε δένδρον μὸν χαλὸν xal χάρισόν μοι éx τοῦ σοῦ ὡὠραιοτάτον χαρποῦ. Ad-
ditur χαὶ εὐθὺς ἔκλινεν, xol ἐλάβασιν ἀπὸ τοῦ καρποῦ ὅσον ἥϑέλον. χαὶ πάλιν
ἴστατο τὸ δένδρον εἰς xal πρότερον. lam vero incidunt in Dysmam praedonem
(xat διερχόμενοι μικρὸν ἔμπροσθεν συνήντησαν τούτου τοῦ λῃστοῦ τοῦ λεγομένον
ἀνομᾶ). Iste pulchritudine Mariae tactus eam cum infante (ἐν ὠλέναις αὐτῆς)
adorasse et exclamavisse dicitur El γὰρ μητέρα εἶχεν θεός, εἶχον dv εἰπεῖν ὅτι
σὺ εἶ. Recipit autem sanctam familiam in domum suam, et exiens veuatum
vehementer commendat uxori suae. — Huic est filius leprosus, semper plorans,
qui aqua de lavacro [esu ublutus extemplo sanatur. Quam rem Dysmas a vo-
hatione reversus maxime miratas Mariam omni modo veneratur ct in itinere
adiuvat. Nec minus resipisceus ipse adest redeunti ex Egypto, ita ot Maria οἱ
benedicat et remunerationem officiorum ei factum tri promittat. Quam remu-
merationem revera locum habuisse, siguificatur his: διὰ τοῦτο ἠξιώϑη xal ἐν
τούτῳ διὰ τῆς χάριτος τοῦ ἐλεημονος Stob xal τῆς αὐτοῦ μητρός - - Ga pap-
τυρήσει ἐν τῷ σταυρῷ ἅμα σὺν Χριστῷ. — Narratio exit repetitis verbis latronia
et Iesu de cruce pendentium. ΄

ΧΙ, 1. Ἔπειτα -- ἀπέπνευσε cum A .. C Τότε ὁ "Ino. xp. φ. p. εἶπε Πά-
ttp, εἷς χεῖράς (Α χεῖρά) σον T. τὸ mw. μ., xal μετὰ τοῦ λόγον ἀπέπν. | καὶ
παραυτίχα - - ἕως ἐννάτης ἐγένετο cum A .. B (ab hoc enim loco rursus huius
codicis textum Thilo attulit) C ἦν δὲ dort ὥρα ἔχτη, xol παρανυτίχα σεισμὸς
ἐγένετο μέγας εἰς τὴν γῆν ἅπασαν, ὥστε πᾶς ὁ κόσμος ἔφριξε, xol ἀπὸ τοῦ
(B om) σφοδροῦ σεισμοῦ ἐσχίζοντο αἱ πέτραι. ἠνοίγοντο καὶ (C om) τὰ (C om)
μνημεῖα τῶν νεχρῶν (C om τ. νεχρ.) χαὶ πολλὰ σώματα τῶν δικαίων ἠγέρϑησαν,
xot (C om) ἐσχοτίσϑη ὁ ἥλιος καὶ τὸ χαταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσϑη μέσον, xoà

988 EVANG. -NICODEMI PARS I. B.

ἀπὸ ἕκτης ὥρας ἕως ἐνάτης ἐγένετο. χαὶ τοὐύτὠν πάντων γινο-
μένων φοβηθέντες οἱ μὲν ᾿Ιουδαῖοι ἔλεγον ὅτι ὄντως ὁ ἄνθρωπος
οὗτος δίκαιος ἦν, Λογγῖνος δὲ ὁ ἑκατόνταρχος ἱστάμενος εἶπεν
᾿Αχηθῶς θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος ἄλλοι ἐρχόμενοι xal ὁρῶντες αὐ-
τὸν χατατύπτοντες τὰ στήθη ἀπὸ τοῦ. φόβου αὖθις ἐστρέφοντο
ὄπισθεν.

2 Ἢ δὲ ἑκατόνταρχος τὰ τοιαῦτα πάντα θαύματα χατα-
. γοήσας, απελθὸν εἰς τὸν Πιλᾶτον διηγήσατο ταῦτα. ὁ δὲ ἀχού-
σας ἐθαύμασεν xal ἐξεπλάγη, καὶ ἀπὸ τοῦ φόβου αὐτοῦ xal
τῆς λύπης τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ φαγεῖν ἢ πιεῖν οὐκ ἠθέλησε. διεμη-
νύσατο δέ, xal ἦλθεν πρὸς αὐτὸν ὅλον τὸ συνέδριον ἀφ᾿ οὗ διέβη
τὸ σχότος, χαὶ εἶπεν πρὸς τὸν λαόν Εἴδετε πῶς ἐσχοτίσθη ὁ ἥλιος,
εἴδετε πῶς ἐσχίσθη τὸ καταπέτασμα. ὄντως ἐγὼ χαλῶς ποιῶν
τὸν ἄνθρωπον τὸν καλὸν οὐδαμῶς φονεῦσαι προεθυμούμην. οἱ δὲ
χκακούργοι ἔλεγον πρὸς τὸν Πιλᾶτον ὅτι τοιοῦτον σχότος ἔχλειψις
ἡλίου ἐστί, χαθὼς ἐγένετο χαὶ ἐν ἑτέροις χαιροῖς.. ᾿ εἶτα λέγουσιν

σχότ. ἐγένετο ἐφ᾽ ὅλην τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐννάτης. | καὶ. τούτων (BC add οὖν)
T γινομένων (BC γενομ.) οἱ μὲν Ἰονδ. (ita BC; A οἱ 'I. μὲν αὐτῶν) ἔλεγον - -
ἦν. Λογγ. δὲ (BC om) ὁ ἔχ. ἰστάμ. (BC add μετὰ παρρησίας) εἶπεν - - ἦν
οὗτος. (A h.l. addit ἕτεροι ἔλεγον τῷ Ἰούδᾳ Τί πρὸς ἡμᾶς; σὺ ὄψῃ.) ἄλλοι
ἐρχ- - - χατατύπτοντες (ita BC; A τύπτ.) τὰ στ. (BC add αὐτῶν xal) ἀπὸ - -
ὄπισϑεν.

2. Ὁ δὲ ξχατόνταρχος - - διηγήσ. ταῦτα cum ABC | ὁ δὲ ἀχούσας 63.
xal (A om) ἐξεπλ. - - ἠθέλησε cum ΑΒ .. C om | διεμηνύσατο - - πρὸς αὐτὸν
(BC om) - - xp. t. λαόν (BC add ὁ Πιλᾶτος) cum ABC | -Εἴδετε (h. 1. codex
εἴδετε, postea ἴδετε) πῶς ἐσχοτίσϑη - - προεϑυμούμην cum A.. BC Ἑΐδετε
πῶς σεισμὸς καὶ σχότος ἐφ᾽ ὅλην τὴν οἰκουμένην ἐγένετο xoi τὸ χαταπέτασμα
τοῦ ναοῦ ἐσχίσϑη. ὄντως καλῶς ἐγὼ ἐποίουν, τὸν ἄνθρωπον οὐδαμ. φον. προῖ-
υμούμην | οἱ δὲ χαχοῦργοι -- - τοιοῦτον (B τοιοῦτο) - - xatpoig; ex ΒΟ.
haec in Iudam proditorem transfert, de quo plura addit quae hunc in locum
perum quadrant. Habet enim ita: ὃ δὲ ᾿Ιούδας ἐκεῖ παριστάμενος εἶπεν ΓΕ χλει-
dte vou ἐστί, χαϑὼς ἐγένετο xol ἐν ἑτέροις χαιροῖς. ἀλλ᾽ ὅμως ὁ λαὸς ὅλος
αὐτὸν xal μόνον. χατηγόρουν xal ὕβριζον χαὶ ἐπάνω αὐτοῦ τὴν αἰτίαν ἐτίϑεσαν
τῆς στανρώσρως, xot χατεβόων αὐτοῦ πάντες Ὁ προδότης, λέγοντες, ὁ παράνο-
μος; ὁ ἄπιστος, ὁ ἀχάριστος, ὁ τὸν διδάσχαλον- αὐτοῦ φονεύσας, ὁ παρ᾽ αὐτοῖ
τὰς πόδας νιπτόμενος, ὁ τὸ βαλάντιον αὐτοῦ κατέχων xai ὅσα ϑέλων διδοὺς ἐξ
αὐτοῦ xal ὅσα ϑέλων ἀποχοπτόμενος. ἐφ᾽ οἷς οὗτος ἀγαναχτῶν χαὶ μὴ δυνάμενος
τοὺς ὀνειδισμοὺς ὑπομένειν ταῖς ἀχοαῖς, παραγενόμενος ἐν τῷ ναῷ καὶ εὑρὼν
τοὺς ἀρχιερεῖς χαὶ τοὺς “γραμματεῖς εἶπεν Γινώσχω ἀληϑῶς ὅτι χαχῶς ἐποίησα
xol λάβετε τὰ ἀργύρια ἅ᾽ μοι δεδώχατε διὰ “τὸ προδοῦναι τὸν ᾿Γησοῦν πρὸς φόνον
ὑμῖν. μὴ ϑελόντων δὲ τῶν ᾿Ιουδαίων δέξασϑαι τὰ ἀργύρια, ῥίψας ταῦτα μέσον
αὐτῶν ἔφυγε, καὶ ἀπελθὼν ἐποίησεν ἀγχόνην διὰ σχοινίον xol ἐχρεμάσϑη, καὶ

sive ACTA PILATI. B. 909

αὐτῷ Huic ἔχομεν τὴν ἑορτὴν τῶν ἀξύμων διὰ τῆς αὔριον ἡμέ-
ῥᾶς, καὶ παραχαλοῦμέν σε, ἐπεὶ ἔτι πνέουσιν οἱ ἐσταυρωμέόνοι,
fva, χαταθλασθῶσι τὰ ὀστᾶ αὐτῶν xai καταβιβασθῶσιν. εἶπεν
ὁ Πιλᾶτος Τοῦτο γενήσεται. ἀπέστειλεν οὖν στρατιώτας καὶ
εὗρον ἔτι πνέοντας τοὺς δύα λῃστάς, χαὶ συνέθλασαν αὐτῶν τὰ
σχέλῃ " τὸν δὲ ᾿[ησοῦν εὑρόντες τεθνηκότα οὐδαμῶς αὐτοῦ ἥψαντο,
εἰ Pa) εἷς στρατιώτης ἐλόγχευσεν αὐτὸν ἐν τῇ δεξιᾷ πλευρᾷ , xa
εὐθέως ἐξῆλθεν αἷμα xai ὕδωρ.

, Πρὸς ἑσπέραν δὲ τῆς παρασκευῆς χαταντώσης Ἰωσήφ

τις ἀνὴρ εὐγενὴς χαὶ πλούσιος ) θεοσεβὴς ᾿Ιουδαῖος. εὑρὼν τὸν

οὕτως ἀπήγξατο. Conferenda sunt haec cum tribus prioribus sectionibus capitis
primi in codice C, quemadmodum supra pag. 268 sq. exscripsimus. lam vero
sequitar !adaeorum et Pilati de titulo .crucis diepntatio, conferenda cunt iis quae
supra ad X, 3. ex codice C attulimus, Legitur in codice A sic: Οἱ δὲ 'Iov-
δαῖοι προσελθόντες εἶπον τῷ Πιλάτῳ Ou χαλώς ἐγράφησαν, χύρις ἡμῶν, τὰ
γράμματα ἄνωθεν τῆς χεφαλῇς τοῦ ᾿Γησοῦ " μαρτυροῦσι γὰρ αὐτὸν βασιλέα ἡμῶν.
διὰ τοῦτο δεύμεϑά cov. ἵνα ὁρίσῃς xal γράφῃς ἐχεῖσε ὅτι οὗτος εἶπεν ὅτι ἐστὶ
βασιλεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων. “ἔφη ὁ Πιλᾶτος ^O ἔγραψα, ἔγραψα. "Tandem pergitur
lis quae in textum recepimus , εἶτα λέγουσιν αὐτῷ etc, His rursus codices ΒΩ
haec praemissa habent: xai ὁ Πιλᾶτος λέγει αὐτοῖς (uterque, codex αὐτῶν) Καὶ
τὰ ἕτερα καὶ ἐξαίσια ϑαύματα τί λέγετε εἶναι; xol οὐχ εἶχόν τι ἀπολογηϑῆναι.
Pergant autem χαὶ ταῦτα λέγων οὗτος, προσελθόντες λέγονσιν Ἡμεῖς ἔχομεν etc.
διὰ τῆς αὔρ. ἦμ. cum BC .. A διὰ τὴν αὔριον |. ἕνα h. 1. cam ΒΩ .. & ante
ἐπεὶ ἔτι | χαταϑλασϑῶσιν τὰ ὀστᾶ cum A... BC χαταχλασϑῶσι τὰ σχέλη | τοὺς
λῃστάς cum BC .. A τ. δύο X. | εἶ μὴ εἷς στρατ. ἐλόγχ. αὖτόν cum A .. BC
τότε ἀπελθὼν εἷς στρατ. xoi ἐλόγχευσε τὸν Ἰησοῦν | ΒΟ ἐν τῇ δεξ. αὐτοῦ πλ.

Poet αἷμα καὶ ὕδωρ codd. BC plura addita habent de prophetarum circa
res Christi.ultimas vaticiniis. Ea in C sic leguntur: xal ἐπληρώθησαν ol λόγοι
τῶν προφητῶν. Ἱερεμίας εἶπεν Δεῦτε xol ἐμβάλωμεν (codex ἐμβάλλομεν) ξύλον
εἰς τὸν ἄρτον τοῦτον, xal ἐχτρέψομεν αὐτὸν ἀπὸ γῆς ζώντων, xal τὸ ὄνομα αὖ-
τοῦ ἀπὸ γῆς ζώντων (sic) οὐ μὴ μνησθῇ ἔτι, χύριε τῶν δυνάμεων, χρίνων δί-
χαια. Ζαχαρίας ἔφη Καὶ ἔστησαν τὸν μισϑόν μον τριάχοντα ἀργυρίοις. ᾿Ησαΐας
εἶπεν Τὸν νῶτόν μὸν ἔδωκαν εἰς μάστιγας, τὰς δὲ σιαγόνας μον εἰς ῥὰπίσματα
᾿ τὸ δὲ πρόσωπόν pov οὐχ ἀπέστρεψα ἀπὸ αἰσχύνης ἐμπτυσμάτων, καὶ χύριος
ἐγεγήπη βοηθός pov. χαὶ πάλιν ὁ αὐτὸς εἶπεν "Qc πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχϑη,
χαὶ ὡς ἀμνὸς ἄχακος ἐναντίον τοῦ χείραντος αὐτὸν ἄφωνος, οὕτως οὐχ ἀνοίγει
τὸ στόμα αὐτοῦ. ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ ἡ χρίσις αὐτοῦ ἤρϑη. τὴν δὲ γενεὰν
αὐτοῦ τίς διηγήσεται; ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς τ ζωὴ αὐτοῦ. χαὶ λοιπὸν érÀw-
βώϑησαν νῦν οἱ λόγοι τῶν προφητών, καϑὼς προείπομεν.

3. Poet χατἀντώσης C add haec: εἰς ἀπείρους λογισμοὺς ἐλθών (sic) ἡ
“κοτόχκος, διαβουλενομένους τοὺς ᾿Ιονδαίους (sic. Potius scribe - μένων τῶν -αἰων)
ἀφεῖναι ἄταφον τὸ σῶμα τοῦ ᾿Ιηροῦ, x«i τὸ ἀφεῖναι μόνον τὸ σῶμα ὀδύρετο xal
πρὸς τὸν Πιλᾶτον ἀπελθεῖν οὐχ ἐπαρρησιάζετο. χαὶ στέλλει πρὸς ᾿Ιωσὴφ τὸν
Ἰωάννην. O59» δὲ ΙΙωσὴφ πρὸς τὴν ϑεοτόκον λέγει πρὸς αὐτόν Ἰωσήφ, παρακαλῶ

Evaag. apocr. ed. Tischendorf. 19

200 EVANG. NICODEMI ΡΑΒΒ I. B.

Νικόδημον, ὃν προφθάσας 5 λόγος ἐδήλωσςο, λέγει αὐτῷ Οἷα
ὅτι ζῶντα τὸν 'Incoóv ἠγάπας xol τοὺς λόγους αὐτοῦ ἡδέως
ἤκουες, καὶ πρὸς τοὺς Ιουδαίους εἶδόν σε μαχόμενον ὑπὲρ αὐτοῦ.
εἰ δοκεῖ σοι οὖν, πορευθῶμεν πρὸς τὸν Πιλᾶτον xal αἰτησώμεθα
τὸ σῶμα τοῦ ᾿Ιησοῦ πρὸς ταφήν, ὅτι μεγάλη ἁμαρτία χεῖσθαι

αὐτὸν ἄταφον. Δέδοικα, λέγει ὁ Νικόδημος, μή πως ὀργισθέν-"

τος τοῦ Πιλάτου πάθω. τι χαχόν. εἰ δὲ σὺ μόνος ἀπελθὼν xal
αἰτήσας λάβῃς τὸν τεθνηκότα, τότε κἀγὼ συνοδεύσω σοι χαὶ τὰ
πρὸς κηδείαν ἐπιτήδεια πάντα, συνδιαπράξομαι. ταῦτα, εἰπόντος
τοῦ Νικοδήμου ὁ ᾿Ιωσὴφ εἰς τὸν οὐρανὸν ἀτενίσας τοὺς ὀφθαλ-
μοὺς χαὶ εὐξάμενος τῆς αἰτήσεως Wi διαμαρτῆσαι, ἀπῆλθεν
πρὸς τὸν Πιλᾶτον, χαὶ προσαγορεύσας ἐκαθέσθη. εἶτά φησι
πρὸς αὐτόν Δέομαί cou, χύριέ μου, εἴ τι παρὰ τὸ. δοχοῦν τῇ
μεγαλειότητί σου αἰτήσομαι, μὴ ὀργισθῆναί μοι. ὁ δὲ ἔφη Καὶ
τί ἐστιν ὃ αἰτεῖς; λέγει ᾿Ιωσήφ Ιησοῦν τὸν χαλὸν ἄνθρωπον, ὃν
ὑπὸ φθόνου οἱ Ιουδαῖοι χατήνεγχαν εἰς τὸ σταυρῶσαι, τοῦτον
παρακαλῶ ἵνα μοι δῷς πρὸς ταφήν. λέγει ὁ Πιλᾶτος Kad, τί

σε, παρηγόρησον τὴν λύπην μον, ὅτι εἶδα (o18.?) τὴν ἀληθινὴν ἀγάπην σον πρὸς
“τὸν γλυχύτατον υἱόν μον, xal ποίησόν μοι δύο αἰτήματα. ἄπελθε πρὸς Πιλᾶτον
αἰτῆσαι τὸ σῶμα τοῦ ἀγαπητοῦ pou υἱοῦ ἕνα ϑάψω, xol δώρησαί μοι xal τὸ
μνημεῖον ὃ ἔχεις λελατομημένον χαινὸν ἐν τῷ χήπω. ὁ δὲ ᾿Ιωσὴφ πλησθεὶς δα-
χρύων τε (sic) σφοδρῶν λέγει Κυρία μού, γενηϑήτω τὸ ϑέλημά σον, ὡς ϑέλεις.
Jam pergit οὗτος ὁ ᾿Ιωσὴφ ἀνὴρ εὐγενής τε xal πλούσιος xal ϑεοσεβὴς ᾿Ιουδαῖος,
εὑρὼν xal τὸν Νιχόδημον, ὃν προφϑάσας ὅ λόγος ἐδήλωσε, λέγει αὐτῷ Οἶδα
ὅτι τὸν ᾿Ιησοῦν ἡγάπας λίαν xal τοὺς λόγ. αὐτοῦ (αὐτοῦ in A deest) - - μεγάλη
(Α add ἐστὶ) ἁμαρτία -- ἄταφον. | ὁ Νιχόδημος: C om ὁ | ἐπιτήδεια cum
Α΄.. C ἐπιτάφια |. C ἀτενίσας εἰς t. οὐρ. τὸ ὄμμα | € xai αἰτησάμενος μὴ
διαμαρτ. τῆς αἰτήσεως | πρὸς αὐτόν: C add μετὰ δαχρύων | χύριέ μον: C om
μον | εἴ τι: Aon τι | € τῇ σῇ μεγαλειότητι l 'Καὶ τί: € om Καί | λέγει
Ἰωσήφ Ἰησ. t. χαλ. (cod. add τὸν) ἄνϑρ. - - κατήνεγχαν εἰς τὸ (ita C; A χατη-
νέγκασάν σε) σταυρῶσαι cum A .. C λέγ. "Lec. "Inc. τὸν ξένον καὶ χαλὸν ἄν-
ὥρωπον, ὃν —- σταυρῶσαι | τοῦτον παρακαλῶ -- - xo. ταφήν cum A .. C haec
mirum in modum exaggerat : Δός μοι τοῦτον τὸν ξέγον, δα τὸν ξένον τοῦτον χης
δεύσω. δός μοι τοῦτον τὸν ξένον ἵνα τὸν ἐχ ξένης χώρας ὄντα χηδεύσω τὸν ξέ-
vay: ὅπον τὴν χεφαλὴν χλίνει, oux ἔχει ὁ ξένος. δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ὅπον
ὁ ᾿Ιούδας ὁ ᾿Ισκαριώτης τοῦτον ἐπαρέδωχεν τοῖς ᾿Ιονδαίοις ἀδίκως ὡς ξένον. δός
οι τοῦτον τὸν ξένον εἰς. Decies repetito isto Δός μοι cum variis additamentis
(quinto loco ὅ ὅτι ἀδελφοὺς οὐκ ἔχει ὡς ξένος, sexto ὅπου xal οἱ paca αὐτοῦ
ἔφνγογ, xo οὐκ ἦν τις χηδεῦσαι τοῦτον τὸν ξένον, octavo ὅπον ᾿Ιουδαῖοι αὐτὸν
χατεμαστίγωσαν ὡς ἐξ ἀλλοδαπῆς χώρας ξένης ἔ ὄντα ξένον, decimo, δός μοι τὸ
«σῶμα τοῦ τεθνηκότος ἵνα τοῦτο χαταφιλήσω ἐν τῇ ἀποχωρήσει μας [sic, neo-

διψε ACTA ΡΙΗΙ,ΑΤΙ. B. 404
γέγονεν ὅτι μαρτυρηθέντα τοῦτον ὑπὸ τῆς γενεᾶς αὐτοῦ ἐπὶ pa-
γείαις χαὶ ἐν ὑποψία ὄντα λαβεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ Καίσαρος
xol οὕτω παρ ἡμῶν εἰς θάνατον ἐκδοθέντα,, τιρᾶσθαι αὖθις τοῦ-
to» νεκρὸν ἐπιτρέψωμεν ; ὁ δὲ Ἰωσὴφ περίλυπος γενόμενος χαὶ
δαχρύσας τοῖς ποσὶ προσέπεσε τοῦ Πιλάτου Μή cot, λέγων, χύ-
ριέ μου, ἐπὶ νεχρῷ φθόνος τις ἐκιγένηται. πᾶσα γὰρ xaxía, dv
τῇ τελευτῇ δεῖ συναπόλλυσθαι τοῦ “ἀνθρώπου. ἐγὼ δὲ οἶδα τὴν
μεγαλειότητά σου. πόσα ἐσπούδασας ὥὦστε μὴ σταυρῶσαι τὸν
Ἰησοῦν, xoi πόσα πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους ὑπὲρ αὐτοῦ εἴπας, τὰ
μὲν παραινῶν, τὰ δὲ xol θυμούμενος, xal ὕστερον πῶς τὰς
χεῖρας ἀπένυψας χαὶ μηδαμῶς ἔχειν μέρος ἀπεφήνω μετὰ τῶν
θελόντων ἀποχτανθῆναι αὐτόν. ἐφ᾽ οἷς ἅπασι δέομαί σου μὴ
ἀποστραφῆναι τὴν αἴτησίν μους οὕτω τοίνυν ἐπιχείμενον ἰδὸν
9 Πιλᾶτος τὸν Ἰωσὴφ xai ἱκετεύοντα xol δαχρύοντα, ἤγειρεν
αὐτὸν λέγων ᾿Απιθι᾿ χαρίζομαί σοι τὸν τοιοῦτον νεκρόν, xa τοῦ-
τὸν λαβὼν πράττε ὅσα σὺ βούλῃ.

* Καὶ «te ὁ ᾿Ιωσὴφ εὐχαριστήσας τῷ Πιλάτῳ καὶ χατα-
φιλήσας αὐτοῦ τὰς χεῖρας καὶ τὰ ἱμάτια, ἐξῆλθεν τῇ καρδίᾳ
μὲν χαίρων ὡς τοῦ ποθουμένου τυχών, τϑὺς ὀφθαλμοὺς δὲ φέρῳν
ἔτι δαχρύοντας οὕτω xol τὴν χαρὰν εἶχε λελυπημένος. ἄπεισιν
οὖν πρὸς τὸν Νικόδημον xal τὰ γενόμενα πάντα διασαφεῖ. εἶτα
σμύρνην καὶ ἀλόην ἑκατὸν λίτρας xal μνημεῖον χαινὸν ἐξωνησά-
graece]) , bis sequitur similiter Δώρησαί pot. εἴς locus omnino conferendus est .
cum Epiphanii oratione in sepulchrum Christi pag. 264. (ed. Colon. 1682.) De-
Bique est Δέομαι τῇ μεγαλειότητί (sic) σον μὴ παραχούσῃς τῆς αἰτήσεώς uou.
ταῦτα ἔλεγεν ᾿Ιωσὴφ τεχνντως πρὸς Πιλᾶτον να λάβῃ τὸ σώμα τοῦ ᾿Ιησοῦ,
τῇ (codex xj δὲ τῇ) ἀγχονίᾳ τῆς ψνχῆς μεγάλα ἐγκωμιάσας τὸν ᾿[ησοῦν μυστι-
xéc | λέγει ὁ Πιλᾶτος (C ὁ δὲ IIO. λέγε) Καὶ τί - - ἐν (G om) ὑποψίᾳ ὄντα
(C add ἤϑελον, — Corrige ϑέλειν 2) λαβεῖν -- - τοῦτον (C add τὸν) νεχρὸν ἐπιτρέ-
φωμεν (ita C; A -Ψομεν) | ὁ: δὲ: Ιωσὴφ -- ὥστε μὴ σταυρῶσαι (C ἦα μὴ
σταυρωϑῆναῦ -- -- ἀποχτανϑῆναι (C ἐποχτεῖναι) -- - t. αἴτησίν μον (C add ἀλλ᾽
οἰκετῶς [corrige ὑκέτης) σοι προσπίπτω). οὕτω τοίνυν - - xal τοῦτ. λαβ. (baec
C om) πράττε (C πρᾶττε (hocaccentu] εἰς αὐτὸν) ὅσα σὺ βούλῃ (C σοι βουλητά.)

4, C sic: Τότε Ἰωσὴφ εὐχαριστήσας - - ἐξῆλθε χαίρων τῇ καρδίᾳ ὡς τὸν
ποδούμενον τυχών, τοὺς ὁφ5. δὲ -- χαρὰν [omisso εἶχε] ἔτι λελυπημένος καὶ
τὴν λύπην χαίρων καὶ ἀγαλλιώμενος. ἄπειαιν οὖν - - διασαφεῖ | εἶτα σμύρνην
- -᾿ ἐξωνησάμενοι (codex - μενος) -- — κατέϑεντο cum A .. C διότι δὲ κάκεϊνος
εὐσεβὴς καὶ ἠγάπα τὸν Ἰησοῦν, καὶ εἶπε τούτῳ πάντα τὰ τοῦ Πιλάτον. ἐξω--

νῃσάμενοι δὲ σμύρνην - - λίτρας χαὶ μνημεῖον χαινόν, ἐν σ. M. ἐχαϑεῦλαν τὸ
19 *

909) EVAMG. .NICOBEMI PARS I. B.

μενοι, ἐν σινδόνι λευχῇ ἅμα τῇ θεοτόκῳ xol τῇ Μαγδαληνῇ
Μαρίᾳ καὶ τῇ Σαλώμῃ σὺν τῷ ᾿Ιωάννῃ xai ταῖς λοιπαῖς γοναιξὶ
τοῦτον κηδεύσαντες ὡς ἔθος ἐν τῷ τάφῳ κατέθεντο.

5 Ἢ δὲ θεοτόχος ἔλεγε χλαίουσα Πῶς οὐ μή os θρηνήσω,
υἱέ μου" πῶς τὸ ἐμὸν πρόσωπον οὐ σπαράξω τοῖς ὄνυξιν. τοῦτο
ἐκεῖνό ἐστιν, υἱέ μου, ὅπερ Συμεὼν ὁ πρεσβύτης προεῖπέ μοι,
ὅτε τεσσαραχονθήμερον βρέφος προσήγαγόν σς ἐν τῷ ναῷ. αὕτη
ἐστὶν. ἢ ῥομφαία ἥτις νῦν κατὰ τὴν ψυχήν μου διέρχεται. τίς
τὰ ἐμὰ δάχρυα.. γλυχύτατέ μου υἱέ, χαταπαύσει; πάντως οὐ-
δεὶς εἰ μὴ σὺ μόνος, ἐὰν χαθὼς εἶπας ἀναστήσῃ τριήμερος.

Ἢ Μαγδαχηνὴ Μαρία, ἔλεγε χλαίουσα ᾿Αχούσατε, λαοὶ
φυλαὶ καὶ γλῶσσαι. xoi μάθετε ποίῳ θανάτῳ οἱ παράνομοι "Iov-
δαῖοι τὸν μυρία καλὰ πρὸς αὐτοὺς πεποιηκότα παραδεδώχασιν.
ἀκούσατε xal θαυμάσατε. τίς ἀκουστὰ ποιήσει ταῦτα πρὸς
ἅπαντα κόσμον; ἐγὸ- ἐν “Ῥώμῃ μόνη πρὸς τὸν Καίσαρα ἀπελεύ-
σομακ᾽ ὀγὼ τούτῳ δηλώσω ὅσον xuxov 6 Πιλᾶτος τοῖς παρανό-
pou; ᾿Ιουδαίοις πειθόμενος πέπραχεν. ᾿ΩὩσαύτως. καὶ ᾿Ιωσὴφ ὀδύ-
eevo λέγων Οἴμοι, γλυχύτατε. Ἰησοῦ, ἐξ ἀνθρώπων φίλε da
σιῴτατε᾽ εἰ χρὴ μὲν καὶ ἄνθρωπον ὀνομάζειν σε, τὸν οἷα οὐδέ-
Tote πεποίηχεν ἄνθρωπος θαύματα ἐργασάμενον. πῶς σε χη-
δεύσω, πῶς σε ἐνταφιάσω. νῦν ἔδει py συμπαρεῖναι οὃς ἐν
ὀλίγοις ἄρτοις. ἐξέθρεψας" οὕτω γὰρ οὐκ ἂν ἔδοξα τῆς ἀξίας
ἀπολειπόμενος.. “
σῶμα ἅμα σὺν τῇ δεοτόκῳ - - ἅμα καὶ τῇ Ξαλώμῃ - - ἐν τάφῳ καινῷ
χατέσεντο. .

. 8, Ἧ δὲ (C add πάναγνος) ϑεοτ. ἔλεγ. χλαίουσα (C ϑρηνωδοῦσα Cy.) cum
AC | Πῶς οὐ (C om) μή σε 9o. vL. p. (C add ποϑητῶ -- τοῖς ὄνυξιν cum AC.
Sed C his plura praem, de quibus pauca excerpere satis erit. Ea incipiunt Πῶς
σε χλαύσω, γλνκχύτατε υἱέ μον, ϑεωρῶν (sic) σε ἀδίχως ϑινήσκοντα. πῶς ϑεωρῶ
ας, φίλτατόν μέλος μον. πῶς ζήσω χωρὶς σοῦ etc. Extrema sunt εὐχαριστῶ,
υἱέ μου, τῷ ἡλίῳ (cod. τοῦ ἡλίου) σον ὅτι ἀπημαυρώϑη, καὶ τῇ γῇ (cod. τῆς
γῆς) ὅτι ἐσχίσθη xol ἐφοβήϑη, xal ταῖς πέτραις (cod. αἱ πέτραῦ διότι ἐφράγη-

σαν ἰδὼν (sic) τὴν ἀνομίαν τῶν ἀμνήμων ᾿Ιουδαίων. | τοῦτο ἐχεῖνο - - προσή-
γαγόν σε ἐν τῷ (ita C; A ἤγαγον τῷ) ναῷ - - ἀναστήσῃ (C - στήσεῦ) τριήμε»
eec cum AC.

ἔλεγε κλαίουσα cum α. ἐν C χλαίονσα xal τριχώμενος σὺν δάχρυσιν ἔλεγε |
᾿Αχούσατς, λαοὶ - - πέπραχεν: in his AC plerunque consentiunt | Ὡσαύτως
καὶ ᾿Ιωσήφ etc éx AC, nisi quod C pleraque exaggeret. ita idem post ἀπολει-
πόμενος add οὕτω δὲ xal Ἰωάννης xal αἱ γφναῖκες ὀδύροντο. τότε καὶ Νικόϑη-

»svz ACTA ΡΙΧΑΤΙ. B. c 993

Εξτα 0 pi» Ἰωσὴφ μετὰ τοῦ Νυτοδήμεου ἐπορεύθησαν. εἰς

tX ὅκα. ὁμοίως δὲ. xal ἡ θεοτόχος μετὰ τῶν γυναικῶν, συμ--
παρόντος χαὶ τοῦ ᾿Ιοάννου αὐταῖς.

CAPUT XII.

! "Taco, γνωρίσαντες οἵ Ἰουδαῖοι πραχθέντα παρᾶ. τε Ἴω-
σὴφ καὶ τοῦ Νικοδήμου ἐταράχϑησαν xav αὐτῶν μεγάλως. xo
διαμιηνυσάμενοι τῷ ᾿Ιωσὴφ οἱ ἀρχιερεῖς ΓΑννας καὶ Καϊάφας εἷ-
πὸν αὐτῷ Διὰ τί ἐποίησας τὴν κηδείαν, ταύτην τῷ Ἰησοῦ ; λέ-
γει Ἰωσήφ ᾿Εγὼ οἶδα. τὸν ᾿ξησοῦν ἄνδρα δύκαιον xal ἀληθινὸν
καὶ ἀγαθὸν χατὰ πάντα. “καὶ οἶδα xal ὑμᾶς ὅτι διὰ φθόνον
ὠχονομήσατε "τὸν φόνον αὐτοῦ xal ἐν τούτῳ ἐκήδευσα αὐτόν.
τότε ὀργισθέντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ χρατήσαντες τὸν ᾿Ιωσὴφ ἔβαλον
αὐτὸν ἐν τῇ φυλαχῇ. xal λέγουσιν αὐτῷ Εἰ μὴ αὔριον εἴχομεν
τὴν ἑορτὴν τῶν ἀξύμων, αὔριον χαὶ σὲ ὡς ἐχεῖνον ἐφονεύσαμεν
dv* τὸ δὲ νῦν ἔχον τηρούμενος, τῇ χυριαχῇ πρωὶ θανάτῳ παρα-
δοθήσῃ- εἶπον ταῦτα, xal τὴν εἰρχτὴν τῇ σφραγῖδι ἐσημειώ-
σαντο, χλείθροις οὖσαν παντοίοις ἠσφαλισμένην.

2 Οὕτω τοίνυν τῆς παρασκευῆς τελεσθείσης, τῷ σαββάτῳ
πρωὶ ἀπῆλθον οἱ Ιουδαῖοι πρὸς τὸν Πιλᾶτον xo). εἶπον αὐτῷ Κύ-
Qu, ὁ πλάνος ἐχεῖνος εἶπεν ὅτι μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἀναστήσεται.
μή πὼς οὖν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ νυχτὸς χλέψωσιν αὐτὸν xal πλα-
νήσουσι τὸν λαὸν ἐπὶ τῷ τοιόύτῳ ψεύδει. χέλευσον τηρεῖσθαι τὸν
τάφον αὐτοῦ. ὁ Πιλᾶτος οὖν ἐπὶ τούτῳ παρέδωκεν αὐτοῖς στρα-
μος χαὶ Ιωσὴφ μετὰ ᾿Ιωάννου (cod. - ννην) xal τῶν λουκζῶν γυναικῶν ἐνταφίασαν
τὸν ᾿Γησοῦν.

XII, 1. Ταῦτα γνωρίσαντες ---- εἶπον αὐτῷ cum ABC | Add τί ἐποίησ.
cun BC .. A Διὰ τί ἦα ποιήσῃς | ταύτην τῷ "Incoó cum C .. AB τοιαύτην
ἐκὶ τῷ νεχρῷ τοῦ ᾿Ιησοῦ | xaX ἀληϑινόν: BC om χαί | καὶ ὑμᾶς: BC om xao |
B ἀπὸ q3óvov | C οἰκονομήσατε | BC male om εἴχομεν τ. E. v. dt. , αὔριον |
ΒΟ τηρούμενος (B - νον)" τῇ δὲ χυριαχῇ

2. Κύριε, ὃ πλάνος ἐχεῖνος εἶπεν ὅτι cum Α.. C (item B ot videtur) Κύ-
pu ἐξουσιάῤχα, τέ γὰρ ἐποίησας; διὰ τί τὸν ᾿Τησοῦν ἐδίδως ἐνταφιάσαι ; ᾿ ἡμεῖς
ἐβουλόμεϑα χρέμασϑαι ἐπὶ ξύλον ἦα ὑπὸ ὀρνέων βρωϑῇ ᾿ σὺ δὲ ἐδωρήσω τῷ
Ιωσὴφ ἐνταφιάσαι, ἦα κλέψωσιν αὐτὸν xal εἴπωσιν ὅτι ἀνέστη ἐκ νεχρῶν καὶ
ἕσται vj ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης. ὁ δὲ Πιλᾶτος ἔφη "Ὦ τῆς ἀνοίας
τοῦ q3Évou ὑμῶν. οἱ δὲ πάλιν λέγονσε Κύρις, ἐμνήσθημεν ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος
ἕτυ ζῶν εἶπεν ὅτι 1 μή πως οὖν: ΒΟ om οὖν | πλανήσονσι cum C .. À - cwm |
τῷ τοιούτῳ: Α om τῷ | κέλευσον: Q add δεόμεσπά cov | € Πιλᾶτος οὖν ἐπὶ

994 EVANG, NICODEMI PARS I, B.
τιώτας κενταχοσίους. οἱ καὶ ἐκάθισαν. περὶ τὸν τάφον ὥστε τη-
ρεῖν αὐτόν. θέμενοι καὶ σφραγῖδας ἐπὶ τὸν χίθον τοῦ μνήματος.
Τῆς χυριαχκῆς οὖν διαφωσχούσης συμβούλιον οἱ ἀρχιερεῖς
μετὰ τῶν Ἰουδαίων ποιήσαντες, ἀπέστειλαν ἐχβαλεῖν τὸν Ἰωσὴφ
ἀπὸ τῆς φυλαχῆς ἐπὶ τῷ θανατῶσαι αὐτόν" ἀνοίξαντες δὲ οὐχ
εὗρον αὐτόν. χαὶ ἐξενίξοντο ἐπὶ τούτῳ, πῶς τῶν θυρῶν χεχλει-
σμένων xal σώων τῶν χλειδῶν xoi τῶν σφραγίδων εὑρεθεισῶν.ὁ

Ἰωσὴφ ἐγένετο ἄφαντος.

CAPUT XIII.

1 Ἐπὶ τούτῳ δὲ παραγενόμενος εἷς στρατιώτης ἐκ τῶν τη-
ρούντων τὸν τάφον. εἶπεν ἐν τῇ συναγωγῇ Μάθετε ὅτι ἀνέστη ὁ
Ἰησοῦς. λέγουσιν οἱ Ἰουδαῶι Πῶς; ὁ δὲ ἔφη Σεισμὸς ἐγένετο

πρῶτον᾽ sica, ἄγγελος κυρίου ἀστραπηφόρος ἐλθὼν ἐξ οὐρανοῦ
ἐκύλισε τὸν λίθον ἐκ τοῦ μνημείου καὶ ἐκάθισεν ἐπάνω αὐτοῦ.
xal ἀπὸ τοῦ φόβου αὐτοῦ ἐγενόμεθα πάντες οἱ στρατιῶται ὡς
νεκροί, καὶ οὔτε φυγεῖν ἐδυνάμεθα οὗτε λαλῆσαι. ἠκούσαμεν
δὲ τοῦ ἀγγέλου λέγοντος πρὸς τὰς γυναῖκας τὰς ἐλθούσας ἐχεῖσε
τὸν τάφον ἰδεῖν ὅτι μιὴ φοβεῖσθε ὑμεῖς οἶδα γὰρ ὅτι Ἰησοῦν ζη-
τεῖτε, οὐχ ἔστιν ὧδε, ἀλλὰ ἀνέστη, καθὼς προεῖπεν ὑμῖν. χύ-
(jas xol ἴδατε τὸν τάφον ὅπου ἔχειτο τὸ σῶμα αὐτοῦ. πορού-

τούτῳ ἔδωχεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τοῦ σφραγίσαι αὐτοὶ τὸν λίϑον τοῦ μνήματος ὡς
βούλονται. καὶ λαβόντες χουστωδίαν ἤγουν στρατιώτας πενταχοσίους, δὲ xol éxa3.
ἐπὶ τὸν τάφον -- - τοῦ μνήματος. lamvero C add haec: ἐφύλαττον αὐτὸν τῷ
σαββάτῳ (cod. τῷ σάββατον) ἕως ὄρϑρον βαϑέως τῆς χυριαχῆς. μετὰ τοῦτο
σεισμὸς πάλιν ἐγένετο μέγας κρῶτον. εἶτα ἄγγελος xuplou ἀστρακηφόρος ἐλϑὼν
ἐξ οὐρανοῦ ἐχύλισε τὸν λίϑον ἐχ τοῦ μνήματος χαὶ ἐκάϑισεν ἐπάνω αὐτοῦ. “ἀπὸ
᾿δὲ τοῦ ἀγγέλον ἀπενεχρώϑησαν οἱ στρατιῶται. τότε ἀνέστη ὃ χύριος " ἤγειρε τὸν
᾿Αδὰμ xdi πάντας τοὺς προφήτας, oue εἶχεν ὁ διάβολος ἐν τῇ χερὶ αὐτοῦ ἤγειρε
δὲ κάκεϊ πάντας τοὺς πιστεύοντας εἷς αὐτόν. εἴη τὸ ὄνομα xupiou εὐλογημένον
σὺν τῷ πατρὶ αὐτοῦ καὶ τῷ παναγίῳ πνεύματι, νῦν καὶ ἀςὶ xol εἰς τοὺς αἱξῶνας
τῶν αἰώνων, ἀμήν. Atque his ipsis textus evangelii in codice C finitur. Eadem
habere dicitur codex B, addita subscriptione hac: Τέλος τῶν ἁγίων παϑῶν xol
ἀρχὴ τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ toU κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Tamen is simi-
liter. atque codex A pergit Τῆς χυριαχῆς οὖν διαφωσχούσης etc, quae infra vide,

3. συμβούλιον - -- ποιήσαντες, ἀπέστειλαν etc cum A .. B συμβουλὴν ἐποίη-
σαν οἱ dpy. μ. t: Ἰονδ. xol ἀπέστειλαν eic | B ἐκ τῆς φυλαχῆς | ὁ ᾿Ιωσὴφ
ἐγένετο cum A .. B Ἰωσὴφ δὲ ἐγέν.

ΧΙ, 1. ᾿Ἐπὶ τούτῳ (ἀ τοῦτο) -- ἐκ (B om) τοῦ μνημείον - - ὡς (B
el) νεκροί -- -- ἀλλὰ (B ἀλλ ἀνέστη -- ἴδατε (B ἴδετε) -- τὸ σῶμα αὐτοῦ

ἕνα ACTA ΡΙΠΑΤΊ. Β. 995

θητε δὲ xal εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ὅτι ἠγέρϑη ἀπὸ τῶν
γεκρῶν " καὶ πορεοέσθωσαν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ, ἐκεῖ γὰρ αὐτὸν εὑ-
ρήσουσι. διὰ τοῦτο. λέγω πρὸς ὑμᾶς ἐγὼ τοῦτο πρότερον.

? Λέγουσιν οἱ Ιουδαῖοι πρὸς τοὺς στρατιώτας Ποῖαι ἦσαν
αἱ γυναῖκες ai ἐλθοῦσαι εἰς τὸ μνῆμα, καὶ διὰ τί οὐχ ἐχρατή-
σατε αὐτάς: λέγουσιν οἱ στρατιῶται "Ex τοῦ φόβου χαὶ τῆς
θεωρίας μόνης τοῦ ἀγγέλου οὔτε λαλεῖν οὔτε σαλεύειν ἐδυνάμεθα.-
εἶπον οἱ ᾿Ιουδαῖοι Ζῇ o θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι οὐδὲν πιστεύομεν
ὅσον λέγετε. λέγουσιν οἱ στρατιῶται Τοσαῦτα θαύματα, ἐποίη-
σεν ὁ ᾿[ησοῦς xal οὐκ ἐπιστεύσατε, xal ἄρτι μέλλετε πιστεύειν
ἡμῖν; ἀληθῶς λέγετε ὅτι ζῇ ὁ θεός, xal ὄντως ἀληθῶς ζῇ ὃν
ὑμεῖς ἐσταυρώσατε. πλὴν ἠκούσαμεν ὅτι τὸν Ἰωσὴφ εἴχετε ἐν
τῇ φυλακῇ κεκλεισμένον" εἶτα ἀνοίξαντες τὰς θύρας οὐχ εὕρατε
αὐτόν. δότε οὖν ὑμεῖς τὸν Ιωσήφ, xal οὕτω δώσομεν xal ἡμεῖς
τὸν Γησοῦν. λέγουσιν οἱ ᾿Ιουδαῖοι Τὸν Ιωσὴφ τὸν ἐκ τῆς φυ-
λακῆς φυγόντα εὑρήσετε αὐτὸν εἰς ᾿Αριμαϑίαν τὴν χώραν αὐτοῦ.
λέγουσι xal οἱ στρατιῶται ᾿Απέλθατοε χαὶ ὑμεῖς εἰς τὴν Γαλι-
λαίαν καὶ εὑρήσετε τὸν Ἰησοῦν, χαθὼς ὁ ἄγγελος - εἶπε ταῖς
qoae. |

3 "End τούτοις οἱ Ἰουδαῖοι φοβηθέντες εἶπον τοῖς στρατιώ-
ταις ᾿Ορᾶτε ἕνα μηδενὶ τοῦτον τὸν λόγον εἴπητε xol πάντες πι-
στεύσουσιν εἰς τὸν ᾿[ησοῦν.. οὗ χάριν ἔδωχαν αὐτοῖς καὶ ἀργύ-
pun πολλά. οἱ δὲ στρατιῶται εἶπον Φοβούμεθα «ἡ πως ἀχούσῃ
ὁ Πιλᾶτος ὅτι ἐλάβομεν ἡμεῖς ἀργύρια. καὶ φονεύσει ἡμᾶς. οἱ
δὲ Ἰουδαῖοι εἶπον Λάβετε ταῦτα, χαὶ ἐγγυώμεθα ἡμεῖς ἵνα δώ-
σομεν τῷ Πιλάτῳ ἀπολογίαν ἀντὶ ὑμῶν" μόνον εἴπατε ὅτι ἐχοι-
μᾶσθε. xo εἰς τὸν ὕπνον ὑμῶν ἦλθον οἱ μαθηταὶ τοῦ Inoo0- καὶ
ἔκλεψαν αὐτὸν ἐκ τοῦ μνήματος: ἔλαβον οὖν ol στρατιῶται τὰ
(B τοῦ 'Inco?) - - t. μαϑηταῖς αὐτοῦ (E in margine add χαὶ τῷ Πέτρῳ) - -
ἐγὼ τοῦτο πρότερον cum AB. |

2. Λέγουσω ol - -- ἐδυνάμεϑα. εἶπον (B add οὖν) ot -- -- ὄντως ἀληϑώς Cfi
(B «ἀὰ xal) ὃν ὑμεῖς - - πλὴν (B male add οὐχ) --- τὸν (A om) ἐκ τῆς (B om)
φυλακῆς φυγόντα (A φεύγοντα) -- -- ᾿Αριμαϑίαν (ita. wterque, non - ϑαίαν) - -
λέγονσι χαὶ (A om) οἱ στρατ: etc cum ΑΒ.

8. “Ἐπὶ τούτοις -- - εἰς (B ἐπὶ) τὸν Ἰησοῦν - - ἀργύρια πολλά (h. 1. B add
ἦα εἴπωσιν Ἡμῶν κοιμωμένων ἦλθον ol μανηταὶ αὐτοῦ καὶ ἔχλεψαν αὐτόν. Vide
infra) - - ἵνα δώσομεν (B δώσωμεν) -- - ἐκοιμᾶσϑε ν᾿ καὶ εἰς τὸν ὕπνον - - ἐν

296 EVANG. NICODEMI PARS I. B.

ἀργύρια. καὶ εἶπον χαθὼς παρηγγέλθησαν. χαὶ μέχρι τῆς σή-
μᾶρον ὁ τοιοῦτος ψευδὴς λόγος λόγεται παρὰ τοῖς ᾿Ιουδαίοις.

CaPuT ΧΙΝ.

! Μεθ᾿ ἡμέρας δὲ ὀλίγας ἦλθον ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας εἰς τὰ
“Ἱεροσόλυμα, ἄνθρωποι τρεῖς ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν ἦν ἱερεὺς. ὀνόματι
Φινεές, ὁ ἕτερος Δενίτης ὀνόματι ᾿Αγγαῖος, καὶ ὁ ἕτερος στρα-
τιώτης ὀνόματι ᾿Αδᾶῶς. οὗτοι ἦλθον πρὸς τοὺς ἀρχωρεῖς καὶ εἷ-
πον αὐτοῖς x«l τῷ λαῷ Τὸν ᾿Ιησοῦν, ὃν ὑμεῖς ἐσταυρώσατε,
εἴδομεν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ μετὰ τῶν ἕνδεκα μαθητῶν αὐτοῦ εἰς τὸ
ὅρος τῶν ἐλαιῶν, διδάσκοντα πρὸς αὐτοὺς καὶ λέγοντα Πορεύ-
θητε εἰς πάντα, τὸν χόσμον καὶ κηρύξατε τὸ εὐαγγέλων. χαὶ
ὅστις πιστεύσει χαὶ βαπτισθῇ σωθήσεται, ὅστις δὲ οὐ πιστεύσει
κατακριθήσεται. καὶ ταῦτα λέγων ἀνέβαινεν εἰς τὸν οὐρανόν. καὶ
ἐθεωροῦμεν xa ἡμεῖς χαὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν πεντακοσίων ἐπέκεινα.

? ᾿Αχούσαντες ταῦτα οἵ ἀρχιερεῖς xai οἱ ᾿Ιουδαῖοι εἶπον
πρὸς τοὺς τοιούτους τρεῖς Δότε δόξαν τῷ θεῷ τοῦ Ἰσραήλ, καὶ
μετανοήσάατε ἐφ᾽ οἷς χαταψεύδεσθε. ἀπεχρίθησαν οὗτοι Ζῇ ὃ
θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, τοῦ ᾿Αβραὰμ ᾿Ισαὰκ xoi Ἰακώβ, οὐ
ψευδόμεθα, ἀλλ᾽ ἀληθῶς ὑμῖν λέγομεν. τότε εἶπεν ὁ ἀρχιερεύς,
καὶ ἔφερον τὴν παλαιὰν τῶν Ἑβραίων ἐκ τοῦ ναοῦ, xai ἐξόρ-
χισεν αὐτούς, καὶ δοὺς αὐτοῖς χαὶ ἀργύρια ἀπέστειλεν αὐτοὺς
εἰς τόπον ἕτερον, δα μὴ τὴν ἀνάστασιν τοῦ Σριστοῦ ἐν ' Iegoao-
λύμοις κηρύξωσιυν.
τοῦ μνήματος (B om χαὶ εἰς τ. Um. osque ἐκ τοῦ μνήματ.) - - ἔλαβον οὖν οἱ
(B xaX Da. οὗ - - παρὰ (B ὑπὸ) τοῖς ᾿Ιουδαίοις cum AB.

XIV, 1. Μεϑ᾽ ἡμέρας δὲ - - ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν ἦν up. (B Ἦν ὁ εἷς ἱερ.) --
᾿Αγγαῖος (B ᾿Αγγέος), καὶ ὁ ἕτερος (B ὁ δ᾽ ἄλλος) - - ᾿Αδᾶς (ita B ut videtar;
A ἘΠδάς) -- -- διδάσχ. πρὸς (B om) αὐτοὺς -- - εἰς πάντα τὸν (B om): χόσμον - -
xai ὅστις πιστ. xol βαπτισϑῇ (B xol πιστεύσας xal βαπτισθεὶς) σῶϑ., ὅστις
δὲ οὐ rut. (B ὁ δὲ ἀπιστήσας) χαταχρ. - — xal ἐϑεώρ. καὶ ἡμ. (B καὶ ξωράχα-
μεν. αὐτὸν xal vp.) -- — ἐπέχεινα cum AB.

2. ᾿Αχούσαντες - -- οὗτοι (B οἱ τρεῖς οὗτοῦ Ζῇ (B add χύριος) -- ἀλη-
ἧς (ita uterque) —- τότε εἶπ. ὁ apy. xal ἔφερον τ. παλ. τῶν "Eo. (cf. infra
XVII, 2. τὴν παλαιὰν tov ᾿Ιονδαίων. Actorum textus A XIV, 2. babet οἱ δὲ
λαβόντες τὸν νόμον ὥρκισαν αὐτούς) ὡς τοῦ ναοῦ xal ἐξόρχισεν (ita) αὐτούς
(haec omnia inde a τότε ex A. Multo brevier in his est B, qui sic ha-
bet: τότε ἐξώρχισεν αὐτοὺς ὁ ἀρχιερεύς) - - xal (B om) ἀργύρια - — τόπον
ἕτερον.(Β ἕτερ. tóm.) -- - τοῦ Χριστοῦ (B τοῦ χνρίον) - - κηρύξωσιν cum AB.

sive ACTA PILATI. Β. 997
ὃ Τῶν τοιούτων οὖν λόγων ἀχουσθέντων εἰς πάντα, τὸν λαὸν
συνήχθη ὃ ὄχλος ἐν τῷ ναῷ, xax ἐγένετο μεγάλη στάσις. ἔλεγον
γὰρ πολλοὶ ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀνέστη ἀπὸ τῶν νεχρῶν, χαθὼς ἀκχούο-
μεν, xal διὰ. τί ἐσταυρώσατε αὐτόν: 0 δὲ ἴΑννας xa Καϊάφας
εἶπον Μὴ πιστεύετε, ᾿Ιουδαῖοι, ὅσα λέγουσιν οἱ στρατιῶται, μηδὲ
πιστεύετε ὅτι εἶδον αὐτοὶ ἐξ οὐρανοῦ καταβάντα ἄγγελον. ἡμεῖς
γὰρ ἐδώχαμεν ἀργύρια πρὸς τοὺς. στρατιώτας ἵνα μηδενὶ λέγωσι
τοιούτους λόγους, x«i οὕτως ἔδωχαν xal οἱ μαθηταὶ τοῦ ᾿[ησοῦ
xp; αὐτοὺς ἀργύρια ἦα λέγωσιν ὅτι Ἰησοῦς ἀνέστη ἀπὸ τῶν
γεχρῶν.
CAPUT XV.
1 Λέγει ὃ Νυιδημος Ὦ παῖδες τῶν ᾿Ἱεροσολυμιτῶν. δ προ-
φήτης Ἡλίας ἀνέβη εἰς τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ μετὰ πυρίνου ἅρ-
co, xal οὐδὲν ἄπιστον εἰ καὶ ὁ ᾿Τησοῦς ἀνέστη 'προτύπωσις
γὰρ τοῦ ᾿Τησοῦ ὁ προφήτης Ἡλίας ἦν, ἵνα ἀκούσαντες ὅτι ὁ
Ἰησοῦς ἀνέστη. py) ἀπιστήσητε. ἐγὼ οὖν λέγω χαὶ συμβουλεύο-
μαι ὅτι πρέπει ἵνα ἀποστείλωμεν στρατιώτας εἰς τὴν Γαλιλαίαν,
ἐκεῖ ὅπου μαρτυροῦσιν οἱ ἄνθρωποι ὅτι εἶδον αὐτὸν μετὰ τῶν
μαθητῶν αὐτοῦ, ὅπως γυρεύσοσι καὶ εὕρωσιν αὐτόν, xol οὕτως
bo. ζητήσωμεν ἐξ αὐτοῦ συγχώρησω εἰς τὸ καχὸν ὅπερ εἰς αὐτὸν
ἐποιήσατε. ἤρεσεν οὗτος ὁ λόγος, xal ἐξελέξαντο στρατιώτας
xal ἀπέστειλαν εἰς τὴν Γαλιλαίαν. χαὶ τὸν μὲν 'Incoóv οὐχ
εὗρον, εὗρον δὲ εἰς τὴν ᾿Αριμαθίαν τὸν Ἰωσήφ.
? ᾿Ἐπιστραφέντων οὖν. τῶν στρατιωτῶν γνωρίσαντες οἱ ἀρ-
gus ὅτι ὁ Ἰωσὴφ εὐρέθη., συνήγαγον τὸν λαὸν xal εἶπον Τί
8. Τῶν τοιούτων οὖν (B om) - - διὰ τί (B διὰ τί ἵνα) ἐσταυρώσατε (ater-
que codex σταυρώσετι) - - μηδὲ πιστεύετε (B μηδὲ πιστεύσητε) - - ἐξ οὐρ.-.
χαταβάντα (B χαταβ. ἐξ oup.) - — ὅτι Ἰησοῦς (B d Ἰησοῦς) dw. ἀπὸ τ. νεχρῶν
cum AB.
XV, 1. Δέγει ὁ ὁ Νικόδημος - - ἄπιστον εἰ καὶ (A εἰ δὲ χαὶ) ὁ Ἰησοῦς (B
ὁ ὁ κύριος) - - fva ἀχούσαντες (ἃ ὁ ἀκούσας) -- μὴ ἀπιστήσητε (Α μὴ ἀπιστήσῃ)
- συμβουλεύομαι (B -λεύω) -- ἀποστείλωμεν (A - στέλομεν) -- - ἐχεῖ (B om)
-- γυρεύσωσι καὶ (B om yup. xal) εὕρ. -- — ἵνα (B om) ζητήσωμεν - - εἰς (À
πρὸς) αὐτὸν ἐπ. ἤρεσεν (B ἤρεϑε δὲ αὐτῶν sic) οὗτος ὁ λόγος - - -εἷς τ. ᾽Αρι-
μαϑίαν (A - ϑείαν. B ut ed. Thil. - ϑαίαν; sed-vide supra , item infra 15, 8)

τὸν Ιωσήφ (B τ. 'Ioc. aute εἰς habet) com ΑΒ.
2. ᾿Ἐπιστραφέντων -- -- στρατιωτῶν (B add xal) - - ποιήσωμεν (B - dicont)

268 EVANG. NICODEM!I PARS 1. B.

ποτήσωμεν TQ Ιωσὴφ ἐλθεῖν πρὸς ἡμᾶς; συμβουλευσάμενοι οὖν
ἔγραψαν αὐτῷ ἐπιστολὴν ἔχουσαν οὕτως Πάτερ looo, Εἰρήνη
σοὶ xal παντὶ τῷ οἴκῳ σου χαὶ τοῖς φίλοις σου. ἡμεῖς οἴδαμεν
ὅτι ἐπταίσαμεν πρὸς τὸν θεὸν καὶ πρὸς σὲ τὸν δοῦλον αὐτοῦ. διὰ
τοῦτο μόν σε ἵνα ἔλθῃς ἐνταῦθα πρὸς ἡμᾶς τοὺς παΐῖ-
δάς σου. πολλὰ γὰρ ἐθαυμάσαμεν πῶς ἔφυγες ἐκ τῆς φυλακῆς;
xal ἀληθῶς λέγομεν ὅτι χαχὴν βουλὴν εἴχομεν xaxa. σοῦ" ὃ θεὸς
δὲ ἰδὼν ὅτι ἀδύκως ἐβουλευόμεθα κατὰ σοῦ, ἐλυτρώσατό σε ἀπὸ
τῶν χειρῶν ἡμῶν. ἀλλ᾽ ἔρχου πρὸς ἡμᾶς σὺ γὰρ εἶ τοῦ λαοῦ
ἡμῶν ἡ τιμή. |

* Ταύτην τὴν ἐπιστολὴν ἀπέστειλαν εἰς ᾿Αριμαθίαν ot "Iou-
δαῖοι μετὰ στρατιωτῶν ἔκτά, φίλων τοῦ ᾿Ιωσήφ᾽ oftweg ἀπελ-
θόντες χαὶ εὑρόντες αὐτὸν xal προσαγορεύσαντες ἐντίμως, ὡς
ταισηγγέλθησαν, ἔδωκαν αὐτῷ τὴν ἐπιστολήν. καὶ οὗτος δεξά-
μενος ταύτην xol ἀναγνοὺς ἐδόξασεν τὸν θεόν, χαὶ χατησπάσατο
τοὺς στρατιώτας, xal τραπέξης ἐπιτεθείσης ἤσθιε καὶ ἔπινε μετ᾽
αὐτῶν ὃι ὅλης τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυχτός.

* Τῇ ἐπαύριον δὲ ἐπορεύθη μετ αὐτῶν εἰς “Ιεροσόλυμα.
xa ἐξῆλθεν ὁ λαὸς elg ἀπάντησιν αὐτοῦ xdi χατησπάσαντο αὐ-
τόν. ὑπεδέξατο δὲ αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ὁ Νικόδημος. τῇ
δὲ ἐπιούσῃ ἡμέρᾳ προσκαλεσάμενοι αὐτὸν ἐν. τῷ ναῷ ὅ τε Αννας
xal Καϊάφας οἱ ἀρχωρεῖς εἶπον αὐτῷ Δὸς δόξαν τῷ θεῷ τοῦ
Ἰσραήλ, καὶ εἰπὲ ἡμῖν τὴν ἀλήθειαν. οἴδαμεν γὰρ ὅτι τὸν ᾽[η-
σοῦν ἐκήδευσας, καὶ ἐν τούτῳ ἐχρατήσαμέν σε. xa χατεκλείσα-
μεν ἐν τῇ φυλακῇ. εἶτα ξητήσαντες ἐχβαλεῖν c& πρὸς τὸ φο-
νευθῆναι οὐχ εὕρομεν. καὶ ἐθαυμάσαμεν xal ἐφοβήθημεν πολλά
πλὴν ἐδεόμεθα τοῦ θεοῦ εὑρεῖν χαὶ ἐρωτῆσαί cs. λέγε οὖν ἡμῖν
τὸ ἀληθές.

- - ἐβουλευόμεϑα (uterque codex ἐβουλόμεϑα) -- - ἀπὸ τῶν χειρῶν (B ἐκ χειρὸς)
ἡμῶν -- ἡμῶν (A om) ἡ τιμή coiá. AB.

8. Ταύτην - - ᾿Αριμαϑίαν (ita uterque) - — στρατ. ἑπτά (B ζ΄ στρατ.) --
οὗτος (B οὕτως) δεξ. ταύτην (B αὐτὴν) -- τῆς ἡμέρας xal (haee B ow) τ.

e. '

4. T$ ἐπαύρων δὲ - - ἀπάντησιν (B ὑκάντησιν) - -. χκατησπάσαντο (B
- σατο) αὖτ. ὑπεδ. δὲ (B om) αὐτὸν - - ἐκήδευσας (À - at, sed infra - σας) --.—
qvy εὔρομεν (A add γάρ) - - τὸ ἀληϑές cum AB.

ιν ACTA PILATI. B. 999

* Ἔφη πρὸς αὐτοὺς ὁ loowo Κατὰ τὴν ἑσπέραν τῆς πα-
βασχευῆς. ὅτε με ἐν φυλαχῇ χατησφαλίσατε, ἔπεσον εἰς προσε-
εὐχὴν Sc ὅλης τῆς νυχτὸς xal δί. ὅλης τῆς ἡμέρας τοῦ σαββάτου.
χαὶ τοῦ μεσονυκτίου ὁρῶ τὸν οἶκον τῆς φυλακῆς ὅτι ἐσόζωσαν
αὐτὸν ἄγγελοι τέσσαρες, -ἀπὸ τῶν τεσσάρων γονιῶν χατέχοντες
αὐτόν. xa εἰσῆλθεν ὁ Ἰησοῦς ὡς ἀστραπή, xal ἀπὸ τοῦ φόβου
ἔπεσον εἰς τὴν γῆν. χρατήσας οὖν με τῆς χειρὸς ἤγειρε λέγων
Μὴ φοβοῦ, ᾿Ιωσήφ. εἶτα περιλαβὼν κατοφίλησέ με xal λέγα
'Exurtoépou xai ἴδε τίς εἰμι. στραφεὶς οὖν xaX ἰδὸν εἶπον Κύ-
με, οὐκ οἶδα τίς εἶ. λέγει ἐκεῖνος ᾿Εγώ εἰμι ᾿[ησοῦς, ὃν πρόχθες
ἐκήδευσας. λέγω πρὸς αὐτόν Δεῖξόν μοι τὸν «τάφον, καὶ τότε
πιστεύσω. λαβὼν οὖν με τῆς χειρὸς ἀπήγαγεν ἐν τῷ τάχρῳ ὄντι.
ἡνεῳγμένῳ. xai ov ἐγὼ τὴν σινδόνα xal τὸ σουδάριον καὶ
Ῥωρίσας εἶπον Εὐλογημένος ὃ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι χυρίαυ, καὶ
προσεχύνησα αὐτόν. εἶτα λαβὼν με τῆς χειρός, ἀχολουθούντων
χαὶ τῶν ἀγγέλων, ἤγαγεν εἰς ᾿Αρυμαθίαν ἐν τῷ οἴκῳ μον, καὶ
λέγει μοι Κάθου ἐνταῦθα ἕως᾽ ἡμέρας τεσσαράχοντα. ἐγὼ γὰρ
ὑπάγω εἷς τοὺς. μαθητάς μου, ἦα πληροφορήσω αὐτοὺς χηρύτ-
τεῖν τὴν £y] ἀνάστασιν.

CAPUT X VI.

! Ταῦτα εἰπόντος τοῦ Ιωσὴφ ἔχραξαν οἱ ἀρχιωρεῖς πρὸς.
τὸν λαόν “Ημεῖς οἴδαμεν ὅτι ὁ ᾿Γησοῦς εἶχε xol πατέρα xa yn-
τέρα" πῶς μέλλομεν πιστεῦσαι ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ Χριστός; ἀπε-
Xolhn ἐκ τῶν Λευιτῶν εἷς καὶ εἶπεν ᾿Εγὼ οἶδα τὴν γενεὰν τοῦ

5. Ἔφη -- δύ ὅλης τῆς vox. xal (haec ἃ om) - - τοῦ μεσονυχτίον (B
τὸ μεσονυχτίον) - - τῆς φυλαχῆς ὅτι ἐσίχωσαν (codex ἐσύχωσαν. Cf. Gloss. med.
εἰ inf. graec. sub σικόννειν. Eandem vocem cod. B tenet: vide post.) αὐτὸν
ἄγγελοι τέσσαρες (ita A; B τῆς φυλακῆς ἐσυχόμενον [sic ; lege σικώμενον. Thilo
correxit συρόμενον)] ὑπὸ τεσσάρων ἀγγέλων,) ἀπὸ .-- - χατέχοντες (sic etiam B
praecedente ἀγγέλων) αὐτόν - — φόβον (B add uou) ἔπεσον -- -- λέγει (B add uot)
"Emotoépou (uterque codex ἐπιστράφου) - - Mya (B add yo) ἐχεῖνος - - πρόχ-
36; (A προχϑές) - -- ἀπέγαγεν (B add με) - - ἤγαγεν (B edd με) εἰς ᾿Αριμα-
“ίαν (sic uterque) - - ἡμέρας τεσσαράκ. (B τεσσαράκ. ἡμερῶν) ἐγὼ γὰρ (Β em)

VK. εἰς (A πρὸς) τοὺς - -- ἀνάστάσιν cum AB.

XVI, 1, Ταῦτα εἰπόντος — - καὶ (B om) πατέρα x. ut. - - τὴν γενεὰν
(ita uterque codex. Jtem in veterrima editione (principe) versionis germanicae
est: Ich hab erkendi das geschlechit Jhetu, «oann- alweg mit den ghisfórchiágen haben.

5400 ΕΥ̓́ΝΝΟ. NICODEMi PARS I. B. swz ACTA PILATI. B.
Ἰησοῦ, ἀνθρώπους εὐγενεῖς, δουλευτὰς τοῦ θέοῦ μεγάλους xai
λαμβάνοντας δεχάτας ἐκ τοῦ λαοῦ τῶν Ἰουδαίων. χαὶ γινώσχο
χαὶ τὸν Συμεὼν τὸν πρεσβύτην, ὅτι ἐδέξατο αὐτὸν ὅτε ἦν βρέ-
φος χαὶ εἶπε πρὸς αὐτόν Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα.

? Εἶπον οἱ Ἰουδαῖοι Εὔρωμεν δὴ τοὺς τρεῖς ἀνθρώπους τοὺς
ἰδόντας αὐτὸν εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν, ὡς ἂν ἐρωτήσωμεν αὖ-
τοὺς καὶ μάθωμεν ἀχριβέστερον. τὴν ἀλήθειαν. εὗρον καὶ ἔφερον
αὐτοὺς ἔμπροσθεν πάντων, χαὶ ἐξόρκισαν αὐτοὺς εἰπεῖν τὴν ἀλή-
θειαν. οἱ δὲ εἶπον Ζῇ ὁ θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὅτι εἴδομεν τὸν Ingoóv
εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν ζῶντα καὶ εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβαίνοντα.

3 Τότε ὁ ἴλννας xoi Καϊάφας διεχώρισαν τοὺς ᾿τρεῖς ἕνα
xal ἕνα, χαὶ ἠρώτησαν αὐτοὺς ἰδίᾳ καθ᾿ ἕνα. ὁμοφώνησαν
οὖν χαὶ εἶπον καὶ οἱ τρεῖς ἕνα λόγον. ἀπεχρίναντο οἱ ἀρχιερεῖς
λέγοντες Ἢ γραφὴ ἡμῶν λέγει ὅτι πᾶν ῥῆμα ἐπὶ δύο ἢ τριῶν
μαρτύρων σταθήσεται. ὁ οὖν Ιωσὴφ ὡμολόγει ὅτι ἐκήδευσς xol
ἔθαψεν αὐτὸν μετὰ τοῦ Νικοδήμου, καὶ πῶς ἐστὶν ἀλήθεια ὅτι
sy in dem tempel unauffhórlich σεορῇετί. —' Nec aliter habet editio vetus altera,
quam ad manus habeo. Hinc nolui τοὺς γονεῖς, quod in altero textu graeco
legitur, reponere.) - - τοῦ ϑεοῦ μεγάλονς (sio; item-B μεγάλους τ. 3.) - - δεχάτας
(uterque codex δεχάδας) - - xai (B om) γινώσχω xal τὸν Συμ. (B καὶ Συμεώ-
γα) -- - εἶπε πρὸς αὐτόν (À πρὸς τὸ βρέφος) - -- δέσποτα cum AB.

2. Εἶπον -- Εὔρωμεν δὴ (B Εὖρον με δεῖ, Thilo correxit Εὑρεῖν 8i)
τοὺς τρεῖς - - xal μάϑωμεν ἀχριβέστ. - - xol ἔφερον αὐτοὺς (B om haec: xal
μάϑωμεν usque ἔφερ. αὐτούς) ἔμπροσθεν (B - σϑε) - - ἐξόρκισαν (B ἐξώρχκ.) - -
εἶπον (B εἶπαν) -- -- ἀναβαίνοντα cum ΑΒ.

8. Τότε ó"Awac καὶ (B add d) Καϊάφας -- ὅτι (B om) πᾶν ῥῆμα --
ὡμολόγει (À ὁμολόγη, B ὁμολογεῦ - - ἀλήϑεια (À ἀληϑῶς) ὅτι ἠγέρϑη cum AB.

EVANGELIUM NICODEMI PARS 1l.
SIVE |

DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS.

CaPur I. (XVIL)

! Δόγει Ἰωσήφ Καὶ τί θαυμάξετε ὅτι Inooüq ἠγέρθη; οὐκ
ἔστιν τοῦτο θαυμαστόν. ἀλλὰ τοῦτο θαυμαστόν ἐστιν ὅτι οὐχ
ἠγέρθη μόνος. ἀλλ᾽ ὅτι χαὶ ἄλλους πολλοὺς νεκροὺς ἤγειρεν, οὖ-
τινες ἐμφανίσθησαν ἐν ἹἹεροσολύμοις πρὸς πολλούς. καὶ εἰ τοὺς
ἄλλους οὐ γινώσχετε, τέως τὸν Συμεών, ὅστις ἐδέξατο τὸν ᾽[η-
σοῦν, χαὶ τοὺς δύο αὐτοῦ υἱούς, οὗς ἀνέστησεν, τέως αὐτοὺς
γνώσχετε. ἡμεῖς γὰρ ἐθάψαμεν αὐτοὺς πρὸ ὀλίγου νῦν δὲ οἱ
μὲν τάφοι αὐτῶν ὁρῶνται ἠνεῳγμένοι κενοί, αὐτοὶ δέ εἶσι ζῶντες
καὶ διατρίβοντες ἐν τῇ ᾿Δριμαθίᾳ. ἀπέστειλαν οὖν ἀνθρώπους,
xal εὗρον τὰ μνημεῖα αὐτῶν ἠνεῳγρένα χενά. λέγει ὃ Ἰωσήφ
᾿Απέάλθωμεν εἰς τὴν ᾿Αριμαθίαν xal εὑρήσωμεν αὐτούς.

? 'Tove ἠγέρθησαν οἱ ἀρχιερεῖς ὁ " Avva xai Καϊάφας καὶ
Ἰωσὴφ καὶ Νικόδημος καὶ Γαμαλιὴλ xal ἕτεροι μετ᾽ αὐτῶν xol
ἀπῆλθον εἰς ᾿Αριμαθίαν,, xal εὗρον οὃς ὁ Ἰωσὴφ ἔλεγεν. ἐποίη-
σαν οὖν προσευχὴν καὶ ἠσπάσαντο ἀλλήλους ᾿ εἶτα ἦλθον μετ᾽
αὐτῶν εἰς Ιεροσόλυμα, xal ἔφερον αὐτοὺς͵ ἐν τῇ συναγωγῇ, xal
ἡἠσφαλίσαντο τὰς θύρας, καὶ ἔθηκαν εἰς μέσον. τὴν παλαιὰν τῶν

I, 1... Δέγει (B add δ) Ἰωσήφ - - ὅτι (B add δ) ᾿Ιησοῦς - - ἐμφανίσϑη-
σαν (ita Á; B ἐνεφαν. 7) - — τὸν Συμεὼν (B -μεῶνα) - - υἱοὺς (B add xai τοὺς
δύο ἀδελφούς) - - ἠνεῳγμένοι (ita B; A ἀνεωγμ. sed statim post idem com B
ἡνεωγμένα) χενοί (Α om) - - "᾿Αριμαϑίᾳ (ita.uterque) - - εὐρήσωμεν (B - σομεν)
αὐτούς cum AB.

2. Τότε - — καὶ (A add ὃ Καϊάφας - - τοῦ Ἰσραὴλ xal τὸν (sed uterque

302 EVANG. NICODEMI PARS II.

Ἰουδαίων, wa εἶπον πρὸς αὐτοὺς οἱ ἀρχιερεῖς Θέλομεν. ἵνα ὀὁμό-
σῆτε εἰς τὸν θεὸν τοῦ Ἰσραὴλ καὶ τὸν 'ASovat, xal οὕτως Να
εἴπητε τὴν ἀλήθειαν, πῶς ἀνέστητε χαὶ τίς ὑμᾶς ἀνέστησεν
éX νεχρῶν.

3 Τοῦτο ἀκούσαντες οἱ ἀναστάντες ἄνθρωποι ἐποίησαν εἰς
τὰ πρόσωπα αὐτῶν τὸν τύπον τοῦ σταυροῦ xal εἶπον πρὸς τοὺς
ἀρχιερεῖς Δότε ἡμῖν χάρτην καὶ μέλαν καὶ κάλαμον. ἔφερον οὖν
ταῦτα. καὶ καθίσαντες ἔγραψαν οὕτως.

CaPuT Il. (XVIIL)

! Κύρις Ἰησοῦ Χριστέ, ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωὴ τοῦ χό-
oou, δὸς. ἡμῖν χάριν να διηγησώμεθα τὴν ἀνάστασίν σου καὶ
τὰ θαυμάσιά cou, ἃ ἐν τῷ ἅδῃ ἐποίησας. Ἡμεῖς οὖν ἦμεν ἐν
τῷ ὅἄδῃ μετὰ πάντων τῶν d αἰῶνος χεχοιμημένων. ἐν ὥρᾳ. δὲ
μεσονυχτίου εἰς τὰ. σχοτεινὰ ἐχεῖνα ἀνέτειλεν ὥσπερ φῶς ἡλίου
xai ἔλαμψεν, xal ἐφωτίσθημεν πάντες καὶ εἴδομεν ἀλλήλους.
χαὶ εὐθὺς ὁ πατὴρ ἡμῶν ᾿Αβραὰμ μετὰ τῶν πατριαρχῶν χαὶ τῶν
προφητῶν ἐνωθείς, xal χαρᾶς ὁμοῦ πλησθέντες εἶπον πρὸς ἀλλή-
λους Τοῦτο τὸ φῶς ἀπὸ μεγάλου φωτισμοῦ ἐστίν. ὁ προφήτης
"Hoatag ἐχεῖ παρὸν εἶπε Τοῦτο τὸ φῶς ἐκ τοῦ πατρός ἐστι καὶ
ἐκ τοῦ υἱοῦ καὶ ὡς τοῦ ἁγίου πνεύματος περὶ οὗ προεφήτευσα,
ἔτι ζῶν λέγων Γῆ Ζαβουλὼν xal γῆ Νεφθαλείμ.. ὁ λαὸς ὁ χαθή-
βενὸς ἐν σχότει ἴδε φῶς μέγα.

? Εἶτα ἦλθεν εἰς τὸ μέσον ἕτερος ἀπὸ τῆς ἐρήμου ἀσκητής,
x εἶπον πρὸς αὐτὸν οἱ πατριάρχαι Τίς el; ὁ δὲ εἶπεν ᾿Εγώ εἰμι
Ἰοάννης, τὸ. τέλος τῶν προφητῶν, ὃς ἐποίησα τὰς ὁδοὺς τοῦ
υἱοῦ τοῦ θεοῦ εὐθείας, καὶ ὠκήρυξα τῷ λαῷ μετάνοιαν εἰς ἄφε-
σιν ἁμαρτιῶν. καὶ ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ εἰς ἐμὲ ἦλθε, καὶ ἀπὸ μα-
χρόθεν ἰδὼν αὐτὸν εἶπον πρὸς τὸν λαόν "Tbe ὁ ἀμνὸς τοῦ θεοῦ ὃ

codex τοῦ) ᾿Αδωναῖ --- ἐκ (B add τῶν) νεχρῶν cum AB.

8. Τοῦτο -- - ἀναστάντες (A ἀναστήσαντες) - - χάρτην (Α χαρτί [χαρτίον]})
- « χαϑίσαντες ἔγραψαν (B χαϑίσας εἷς ἐξ αὐτῶν ἔγραψεν) οὕτως cum ΑΒ.

H, 1. Κύριε -- καὶ καὶ (A om) ζωὴ -- - ἡμεῖς οὖν (A om) - — xoi ἐκ
(B om) τοῦ υἱοῦ καὶ ἐκ (B om) τοῦ ἁγίον - - προεφήτενσα (A -τευσεν) “ « ἴδε
(B εἶδε) φ. μέγα cum AB. |

2. Εἶτα ἦλθεν - - καὶ (ita uterque) τὸ πνεῦμα -- - ἤχουσα xol (B om)

sva DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. 903
αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμον. καὶ μετὰ τῆς χειρός poo
ἐβάπτισα αὐτὸν ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ , καὶ εἶδον ὡσεὶ περι-
στερὰν καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐπ’ αὐτὸν ἐρχόμενον, xal ἤκουσα
χαὶ τῆς φωνῆς τοῦ θεοῦ χαὶ πατρὸς οὕτω λέγοντος Οὗτός ἐστιν
ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα.. xal διὰ τοῦτο ἀπέ-
στειλέ με χαὶ πρὸς ὑμᾶς, ἵνα κηρύξω πῶς ἔρχεται ὃ μονογενὴς
υἱὸς τοῦ θεοῦ ὦδε, ἶνα ὅστις πιστεύσῃ πρὸς αὐτὸν σωθήσεται,
ὅστις δὲ οὐ πιστεύσει εἰς αὐτὸν κατακριθήσεται, διὰ τοῦτο
λέγω πρὸς ἅπαντας ὑμᾶς, καθὼς ἴδητε αὐτόν, ἵνα προσχυνή-
σητε πάντες, ὅτι νῦν μόνον ἐστὶ πρὸς ὑμᾶς ὁ τῆς μετανοίας
χαιρὸς ὑπὲρ οὗ προσεχυγήσατε εἰς τὸν ἄνω μάταιον χόσμον τοῖς
εἰδώλοις. καὶ ὑπὲρ ὧν ἡμαρτήκατε᾽ ἐν m δὲ χαιρῷ τοῦτο
γενέσϑαι ἀδύνατον.

CAPUT ΠῚ, (XIX)

Τοῦ ᾿Ιωάννου τοίνυν διδάσκοντος οὕτως τοὺς ἐν τῷ ἄδη,
ἀχούσας χαὶ 0 πρωτόπλαστος καὶ προπάτωρ ᾿Αδὰμ. λέγει πρὸς
τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν ΣῊθ Υἱέ μου, θέλω Uva, εἴπῃς τοῖς προπά-
τορσι, τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων xal τοῖς προφήταις, ὅτε ἔπεσον
ἵνα ἀποθνήσχω, ποῦ oe ἀπέστειλα. ὁ δὲ Σὴθ ἔφη Προφῆται
χαὶ πατριάρχαι, ἀχούσατε. ὁ ἐμὸς πατὴρ ᾿Αδὰμ, ὁ πρωτόπλα-
στὸς τεσών κοτε εἰς τὸ τελευτᾶν ἀπέστειλέ με ποιήσασθαι δέησιν
πρὸς τὸν θεὸν ἔγγιστα τῆς πύλης τοῦ παραδείσου, ὡς ἂν ὅδη-
γήσῃ με 90 ἀγγέλου πρὸς τὸ δένδρον τῆς ἐλεημοσύνης καὶ ἐπάρω
ἔλαιον καὶ ἀλείψω τὸν ἐμὸν πατέρα, xol ἀναστῇ ἀπὸ τῆς ἀσθε-
νείας. ὅπερ δὴ καὶ ἐποίησα. καὶ μετὰ τὴν εὐχὴν ἐλθὼν ἄγγελος
χυρίου λέγει. μοι Τί, Σύθ0, αἰτεῖς ; ἔλαιον αἰτεῖς τὸ τοὺς ἀσθενεῖς

τῆς φωνῆής τοῦ (A om) 3«ob - - ἔρχεται (ab hac voce incipit fragmentum Vati-
camum) - - υἱὸς τοῦ 3400 (oum AC; B τοῦ 2€. υἱὸς) -- - ὅστις πιστεύσῃ (cum
AC; B -σει) - - el; αὐτὸν (haec cum- AC; B om) - - ἵνα προσχυνήσητε (cum
AB; C -νήσετε) - - ἡμαρτήχατε (cum BC; A ἐμαρτνρήσατεο) -- - ἀδύνατοι
cm ABC.

IH. Tou ᾿Ιωαννον τοίννν - — πρὸς τὸν uL avt. τὸν Xwj3 (oun AC; B πρὸς
X43 τὸν vL avr.) - - ἦα ἀποϑνήσχω (cum AC; B τοῦ dro$váoxttw με) -- -
᾿Αδὰμ (cum BC ; Α ὁ ᾿Αδὰμ) -- πρὸς (desiderataz i in ABC) τὸ δένδρον v. Quen.
(B solus add τοῦτ᾽ ἔστι τὸ ἔλεος τοῦ ἐλαίον) - - ὅπερ δὴ (cum AC; B δὲ) -e
ἄγγελος (cum AC; B ὁ ἄγγελος) etc cum ABC. .

304 ᾿ς WVAHG. NICODRMI PARS Π.
ἀνιστῶν, Y| τὸ δένδρον τὸ δέον τὸ τοιοῦτον ὅλαιον διὰ τὴν τοῦ
σοῦ πατρὸς ἀσθένειαν; τοῦτο οὐκ ἔστιν εὑρεθῆναι νυνί ἄταθι
οὖν καὶ εἰπὲ τῷ πατρί σου ὅτι μετὰ τὸ συντελεσθῆναι ἀπὸ χτί-
σέως χόσμου ἔτη πεντακισχίλια πεντακόσια, τότε χατώλθῃ ἐν
τῇ γῇ ὁ μονογενὴς υἱὸς τοῦ θεοῦ ἐνανθρωπήσας, κἀκεῖνος ἀλείψει
αὐτὸν τῷ τοιούτῳ ἐλαίῳ, καὶ ἀναστήσεται, καὶ ἐν ὕδατι xal
πνεύματι ἀγίῳ. πλυνεῖ καὶ αὐτὸν xal τοὺς ἐξ αὐτοῦ, xal τότε
ἄπὸ' πάσης νόσου ἰαθήσεται" νῦν δὲ τοῦτο γενέσθαι ἀδύνατον.
Ταῦτα ἀχούσαντες οἵ πατριάρχαι. xa οἱ προφῆται ἐχαί-
ρόντο μεγάλως,

CaprvuT IV. (XX)

"Ev τοιαύτῃ δὲ τῶν ἁπάντων ὄντων χαρᾷ ἦλθεν 6 Σατὰν
δ ignita TOU σχότους χαὶ λέγει τῷ " Av Παμφάγε xoi ἀχό-
ρεστε, ἄχουσόν μου τοὺς λόγους. ἐχ τοῦ γένους τῶν ᾿Ιουδαίων
τις Ἰησοῦς λεγόμενος , ὀνομάξων ἑαυτὸν υἱὸν θεοῦ᾽" οὗτος δὲ ὧν
ἄνθρωπος, ἀπὸ συνεργείας ἡμετέρας ἐσταύρωσαν αὐτὸν οἵ Ἰου-
δαῖοι. χαὶ νῦν αὐτοῦ τελευτήσαντος ἔσο ἡτοιμασμένος ὅπως ὧδε
χατασφαλίσωμεν αὐτόν. ἐγὼ γὰρ οἶδα ὅτι ἄνθρωπός ἐστι, xal
ἤκουσα χαὶ αὐτοῦ λέγοντος ὅτι περίλυπός ἐστιν ἡ Ψυχή μου
ἕως θανάτου. ἐποίησέ μοι καὶ πολλὰ xaxd, ἐν τῷ ἄνωθεν χόσμῳ
τοῖς βροτοῖς συναναστρεφόμενος. ὅπου γὰρ ηὕρισκε τοὺς ἐμοὺς
δούλους, ἐδίωχεν αὐτούς, χαὶ ὅσους ἀνθρώπους ἐποίουν ἐγὼ “χυλ-
λοὺς τυφλοὺς χωλοὺς λεπρούς, καὶ εἴ τι τοιοῦτον, διὰ λόγου μό-
νου ἰᾶτο αὐτούς" χαὶ “πολλοὺς ἑτοιμάσας εἰς τὸ ταφῆναι, xol
τούτους διὰ λόγου μόνου πάλιν ἀνεζώωσε.
? Λέγει ὁ "Abr; Καὶ τοσοῦτόν ἐστιν οὗτος δυνατὸς ὥστε

τὸ ῥέον (cum AC; B τὸ ὡραῖον) - -- τοῦ σοῦ (A om) πατρὸς -- ἄπιϑι οὖν (cum
AC; B om) - - ἐνανϑρωπήσας (cum AB; C ἐν ἀνϑρωπήσειῦ) - - μεγάλως cum ABC.

IV, 1. Ἔν τοιαύτῃ - - ὄντων (cum AC; B om) - - ὁ Zatdv (hoc ac-
centu A. Eundem corrector codicis Claromontani habet; cf. Prolegg. p. XXII.)
- - τοῦ σχότους (C σχότον) - - οὗτος (ita codices. Nescio an ὄντως praestet)
δὲ ὧν -- ἐποίησέ μοι χαὶ (C ἐποίησε δὲ xal) - -- συναναστρεφόμενος (AC - στρα-
φόμενος) -— ηὕρισχς (C εὕρισχεν) -- ἐγὼ (C om) -- - τοιοῦτον (cum A; BC
τοιούτων) - - ἑτοιμάσας (cum AB; C ἑτοιμάσϑην) - - ταφῆναι (Α στραφῆναν
-- μόνου (cum A; BC om) πάλ. ἀνεζώωσε (AC - ζόωσε) cum ABC.

2. Λέγει ὁ "Ans - - δυνήσεται (cum A; BC - σηταῦ -- ἤχονυσας (cum

διε DEBORNSUS CHRISTI AD ΠΕΕΕΒΟΒ. 305
δαὶ λόγου μόνου ποιεῖν τοιαῦτα: ἢ τοιούτῳ ὄντι. δύνασαι σὺ dy-
τιστῆναι αὐτῷ: ἐμοὶ δοκεῖ, τοιούτῳ ὄντι οὐδεὶς αὐτῷ ἀντιστῆ-
γᾶ; δυνήσεται. εἰ δὲ λέγεις ὅτι ἤχουσας αὐτοῦ φοβουμένου τὸν
θάνατον, παίζων σε χαὶ γελῶν ἔφη τοῦτο, θέλων ἵνα σε ἁρπάσῃ"
ἐν χειρὶ δυνατῇ. καὶ. οὐαὶ οὐαί σοι εἰς τὸν αἰῶνα τὸν ἅπαντα.
Λέγει ὁ Σατάν Παμφάγε xa ἀκόρεστε " Abr, τοσοῦτον ἐφοβή-
(nc ἀχούσας περὶ τοῦ χοινοῦ ἡμῶν ἐχθροῦ: ἐγὼ αὐτὸν οὐχ ἐφο-
βήθην, ἀλλ᾽ ἐνήργησα τοὺς ᾿Ιουδαίους xai ἐσταύρωσαν αὐτόν,
xal ἐπότισαν αὐτὸν χαὶ χοχὴν μετὰ ὄξους. ἐτουμάσθητι - οὖν
ὅπως ἐλθόντα χρανήσῃς αὐτὸν ἰσχυρά. |

3 ᾽Αταχρϑη ὁ "Alm; Κληρονόμε τοῦ σχότους, υἱὲ τῆς
ἀπωλείας, διάβολε, νῦν μοι εἶπας ὅτι πολλοὺς οὖς σὺ ἑτοίμασας
εἰς τὸ ταφῆναι, λόγῳ μόνῳ τούτους αὐτὸς ἀνεζώωσςο᾽ χαὶ εἰ
ἑτέρους τῆς ταφῆς ἠλευθέρωσε, πῶς αὐτὸς καὶ ἐν ποίᾳ. δυνάμει
καρ Tipo» χρατηθήσεται: ἐγὼ δὲ πρὸ ὀλύγου κατέπιόν τίνα ve-
χρὸν ὀνάματι Λάξαρον, καὶ μετ᾽. ὀλύγον τις ἐκ τῶν ζώντων διὰ
λόγου μόνου βίᾳ £x τῶν ὀγκάτων μου τοῦτον ἀνέσπασεν, οἶμαι
δὲ εἶναι αὐτὸν ὃν σὺ φής. εἰ οὖν ἐκεῖνον ἐνθάδε δεξόμαθα,,. δέ-
ὅοιχα, μή πὼς xal περὶ τῶν λοιπῶν. κινδυνεύσωμεν᾽ πάντας γὰρ
οὃς ἀπ᾿ αἰῶνος χατέπιον, ἰδοὺ ταρασσομένους χατανοῶ, xol
ἀλγῶ τὴν χοιλέαν μου. χαὶ σημεῖον σύκ ἀγαθόν μοι δοχεῖ ὁ
προαναρπασθεὶς Λάξαρος dX ἐμοῦ οὐ γὰρ ὡς νεχρός, ἀλλ᾽ ὡς
ἀετὸς ἀπὸ ἐμοῦ ἐξεπέτασεν᾽ οὕτω γὰρ συντόμως ἡ γῆ αὐτὸν
ἔξω ἔρρυψε. διὸ καὶ ὀρχίζω καὶ σὲ εἰς τὰς σὰς χάριτας xol εἰς
τὰς ἐμάς, μὴ ἀγάγῃς αὐτὸν ἐνταῦθα. οἶμαι γὰρ ὅτι διὰ τὸ
πάντας ἀναστῆσαι νεχροὺς ὧδε παραγίνεται. χαὶ τοῦτό σοι

BC; A ἤχονες) - - τὸν θάνατον (cum BC; A om) - - ϑέλων (cum AB; € om)
--» καὶ (C ἡ) οὐαὶ - - d ZXardv (C ὁ Xe) - - ἐνήργησα (cum AB; €
ἐνέργησα) - - χολὴν (cum BC; A χολῇ) -- - ἑτοιμάσθητε (cum BC; A ἔτοιμα-
σοῆναῦ - - αὐτὸν (À αὐτοῦ) ἰσχνρά (A - ρᾶ, item ut videtar C) cum ABC.

3. ᾿Δπεχρίϑη ὁ “Ἄδης - - πολλοὺς oUc σὺ ἑτοίμασας (οὖς (praecedente
“λούς} desideratur in codicibus, ita υἱ' ἑτοιμάσας pro nominativo absoloto haberi
poest, Jua A vero codice ἑτοίμασας, non ἑτοιμάσας legitur, neglecto ut saepe
f angmento. - Apod Thilonem est πολλοὺς σὺ ἑτοιμάσας.) - - τούτους αὐτὸς (B
sete λόγῳ ponit) - - εἶ (A om) - - ὀνόματι Δάζαρον (€ “ tagoc) - - τὴν xov-
λίαν μσυ (cum AB; C τῇ χοιλίᾳ μου) - - ἀγάγης (C ἀγάγεις) avc. ἐνταῦϑα (oum

Rvaag apeer. ed. Tischendorf, - 20

808 EVANG. NICODEMI PARS II.

λέγω, μὰ τὸ σχότος ὃ ἔχομεν, cl ὧδε. ἀγάγης αὐτάν. οὐδείς pot
τῶν νεκρῶν ἐναπολειφθήσεται.

DE CAPUT V. (XXL)

! Τοιαῦτα τοῦ Σατανᾶ xai τοῦ “δου λεγόντων πρὸς ἀλ-
λήλους ἐγένετο φωνὴ μεγάλη, ὥσπερ βροντὴ λέγουσα Αρατε πύ-
λας οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε- πύλαι αἰώνιοι, xal εἰσελεύ-
σεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. ἀκούσας ὃ Αδης λέγει τῷ Σατανᾷ
"Βξελθς,, εἰ δυνατὸς -εἶ, καὶ ἀντίστηθι αὐτῷ. ἐξῆλθεν οὖν ἔξω
ὃ Σατᾶν. εἶτα λέγει ὁ Αδης τοῖς δαίμοσιν αὐτοῦ ᾿Ασφαλίσασθε
χαλῶς καὶ ἰσχυρῶς τὰς πύλας τὰς χαλχᾶς καὶ τοὺς μοχλοὺς
τοὺς σιδηροῦς, xal τὰ γχλεῖθρά μου κατέχετε, xal ακοπεῖτε
κάντα ἱστάμεγοι ὄρθιοι ἐὰν γὰρ εἰσέλθῃ αὐτὸς ὦδε, οὐαὶ ἡμᾶς
λήψεται. |

? Ταῦτα ἀχούσαντες οἱ προκάτορες ἤρξαντο πάντες ὑβοί-
Üew αὐτὸν λέγοντες Παμφάγε καὶ ἀχόρεστε, ἄνοιξον ὅπως εἰσ-
ἔλθῃ ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης. λέγει ἀαυὶδ ὁ προφήτης Οὐκ albos,
τυφλέ, ὅτι ἐν τῷ χόσμῳ ἐγὼ ξῶν τὴν τοιαύτην φωνήν, τὸ ΓΑρατε
πύλας οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, προεφήτευσα; Ἢσαξας εἶπεν ᾿Εγὼ τοῦτο
προϊδὼν up ἁγίου πνεύματος ἔγραψα ᾿Αναστήσονται οἵ νεκροί,
xui ἐγερθήσονται ol ἐν τοῖς μνημείοις, “καὶ εὐφρανθήσονται οἱ ἐν
τῇ γῇ. xai Ποῦ σον, Θάνατε. τὸ κέντρον: ποῦ dou, “Αδη,
τὸ vios; :

Ἦλθεν οὖν πάλιν φωνὴ Ἄρατε πύλας λέγουσα. ἀκούσας
6" Ars ἐκ δευτέρου τὴν φωνὴν ἀπεχρίθβη ὡς δῆθεν ii] γινώσκων
καὶ λέγει Τίς ἐστιν οὗτος ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης : λέγουσιν οἱ ἄγ-
γόλοι τοῦ δεσπότου Κύριος χραταιὸς καὶ δυνατός, κύριος δυνατὸς

AC ; B ἐντεῦϑεν) - - ἀναστῆσαι (cum AC; B ἀναστῆναι - - ἀγάγῃς (€ ἀγά-
γειῷ - - ἐναπολειφϑήσεται cum. ABC.

V, 1. Τοιαῦτα (cam AC; B Ταῦτα) - - ἔξω ὁ Σατάν (C ὁ Σατανᾶς) - -
᾿Ασφαλίσασσθε (cim AG; B - λίσατε) χαλ. καὶ (cum B; AC om) ἰσχυρῶς (ita
AB; C -pàc) -- σχοπεῖτο πάντα (Α πάντας, BC πάντες) box. ὄῤθιοι (com A;
B€ ὄρϑριοι) - - λήψεται cum ABC.

2. Ταῦτα - - ἀχόρεστε (B solus add “Αδὴ) - -- ol ἐν τοῖς μνημ. καὶ tu-
φρανϑ. οἱ ἐν (B ab oi ἐν priore δὰ οἱ ἐν posterius trausilit) - - τὸ vixoc
own ABC.

3. Ἦλϑεν - - τοῦ (C om) δεσπότου -- ἐφφωτίσγησαν cum ABC.

sve DESCENSUS CHRISTI &D TINFEROS. 897
ἐν πολέμῳ. καὶ εὐθέως ἅμα τῷ λόγῳ τούτῳ αἱ χαλκαῖ πύλαι
συνετρίβησαν xal οἱ σιδηροῖ μοχλοὶ συνεθλάσθησαν. καὶ οἱ δεδε-
μένοι πάντες. νεχροὶ ἐλύθησαν τῶν δεσμῶν, χαὶ ἡμεῖς pev αὖ,
τῶν. xal εἰσῆλθεν ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης ὥσπερ ἄνθρωπος, χαὶ
κάντα, τὰ σχοτεινὰ . τοῦ ἄδου ἐφωτίσθησαν.

, Caeur VI... (XXII)

! Εὐθὺς ἐβδησιν ὁ Ἄδης ᾿Ενυκήθημεν. οὐαὶ ἡμῖν. ἀλλὰ
τίς εἴ ὁ ἔχων τοσαύτην. ἐξουσίαν καὶ δύναμιν: xol ποῖος εἶ ὁ
χορὶς ἁμαρτίας ὧδε ἐλθών, ὁ μικρὸς ὁρώμενος xal μεγάλα ϑυ.
νάμενος, ὃ ταπεινὸς χαὶ ὑψηλός, ὁ δοῦλος καὶ ὁ δεσπότης. ὁ
στρατιώτης xal βασιλεύς, ὁ τῶν νεχρῶν xol τῶν ξώντων ἐξου-
σιάξζων ; ἐν τῷ σταυρῷ προσηλώθης xal ἐν τῷ τάφῳ ἐτέθης, xal
ἄρτι ἐγένου ἐλεύθερος καὶ χατέλυσας πᾶσαν τὴν δύναμιν ἡμῶν.
ἄρα σὺ εἶ ὁ ᾿Ιησοῦς, περὶ οὗ ἔλεγεν ἡμῖν ὃ ἀρχισατράπης Σα-
τὰν ὅτι διὰ σταυροῦ καὶ θανάτου μέλλεις κληρῤονοικῆσαι ὅλον
τὸν χόσμον:
. ? 10τε ὁ βασιμεὺς τῆς δόξης χρατήσας ἐκ τῆς χορυφῆς τὸν
ἀρχυσατράπην Σατὰν καὶ παραδοὺς αὐτὸν τοῖς ἀγγέλοις εἶπε
Σιδηροῖς καταδεσμήσατε τὰς γεῖρας xal τοὺς πόδας xal τὸν
τράχηλον xal τὸ στόμα αὐτοῦ. εἶτα παραδοὺς τοῦτον τῷ " AB
ἔφη Λαβὼν αὐτὸν χάτεχς ἀσφαλῶς ἄχρι τῆς δευτέρας μοῦ
παρουσίας.

CapvT VIL. (XXIIL)
Καὶ ὁ "Abr; παραλαβὼν τὸν Σατανᾶν ἔλεγεν αὐτῷ Βεελ-
ζεβούλ, χληρονόμε τοῦ πυρὸς καὶ τῆς κολάσεως, ἐχθρὲ τῶν ἁγίων,
διὰ ποίαν ἀνάγκην φὠκχονόμησας «σταυρωθῆναι τὸν βασιλέα τῆς

VI, 1. Εὐθὺς (cm AC; B Καὶ εὐθὺς) - - ὁμαρτίας (cnm AB; C ἀμαρ-
τιῶν) - - χαὶ ὁ (oum AC; B om) δεσπότης - — xal τῶν (cam BC; A om) (dv-
τῶν -- χαὶ ἐν τῷ τ. ἐ. x. d. ἐ. ἐλεύϑερος (haec omnia cum AC; B om) -- ὅ
(cut BC; A om) ᾿ζησοῦς (cum AB; C χύριος) -- - Σατὰν (omn BC; A Zatav&c)
-- ὅλ, t. χόσμον cum ABC.

4. Ἔότε - - παραδοὺς (C παραδὼν) αὐτὸν - - Σιδηροῖς (ita ABC; nullus
eorum additum habet δεσμοῖς, quod excidisse videtur) -» - παρουσίας cum ABC.

VH. Καὶ d “Αδης - - Σατανᾶν (cum AC; B Xaxdv) -- Βεελζεβούλ (4
deben) xi. τοῦ πυρὸς (cum B; sed A σχότους, C ὀχότον) - - ἀχονόμησας

20 *

.*308 - RVANG. NICODEM! PARS Π.

δόξης εἰς τὸ ἐλθεῖν ὧδε xol ἐχδῦσαι ἡμᾶς: ἐπιστρέφου xai ἴδε
ὅτι οὐδεὶς νεχρὸς ἐν ἐμοὶ κατελείφθη, ἀλλὰ πάντα ὅσα ἐκέρδησας
διὰ τοῦ ξύλου τῆς γνώσεως. δυὰ τοῦ ξύλου τοῦ σταυροῦ πάντα
ἀπώλεσας" xol πᾶσά σου ἢ χαρὰ μετηνέχθη εἰς λύπην καὶ τὸν
βασιλέα τῆς δόξης θέλων θανατῶσαι, σεαυτὸν ἐθανάτωσας. ἐπεὶ
γὰρ παρέλαβόν cs ὥστε κατέχειν ἀσφαλῶς, ἐν πείρᾳ μαθήσῃ
ὅσα κακὰ πρὸς σὲ διαπράξομαι. ὦ ἀρχιδιάβολε .: ἡ τοῦ θανάτου
ἀρχή. ἡ ῥίζα τῆς ἁμαρτίας, τὸ τέλος παντὸς καχοῦ. τί κακὸν
εὑρὼν εἰς τὸν ᾿Ιησοῦν ἐγύρευσας τὴν ἀπώλειαν αὐτοῦ ; πῶς ἐτόλ-
μσας τοσοῦτον καχὸν ποιῆσαι; πῶς τοιοῦτον ἄνθρωπον ἐν τῷ
σχότει τούτῳ χαταγαγεῖν ἐμελέτησας, δι οὗ πάντας τοὺς ἀπὶ
αἰῶνος θανόντα: ἐστερήθης;

CapPuT VIII. (XXIV)

. ' Οὕτω τοῦ “Αδου διαλεγομένου τῷ «Σατανᾷ ἥπλωσεν ὁ
βασιλεὺς τῆς δόξης τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα xal ἐχράτησε xa)
ἤγειρε τὸν προπάτορα ᾿Αδάμ. εἶτα στραφεὶς καὶ πρὸς τοὺς λου-
ποὺς ἔφη Δεῦρο μετ᾽ ἐμοὺ πάντες ὅσοι διὰ τοῦ ξύλου οὗ ἥψατο
᾿οὗτος ἐθανατώθητε᾽ πάλιν γὰρ ὑμᾶς διὰ ξύλου τοῦ σταυροῦ
πάντας ἐγὼ ἰδοὺ ἀνιστῶν... πρὸς ταῦτα ἐξέβαλεν ἅπαντας ἕξω,
χαὶ ὁ προπάτωρ ᾿Αδᾶμ. θυμηδίας ἔμπλεως ὀφθείς Εὐχαριστῶ τῇ
μεγαλωσύνῃ cou χύρις, ἔλεγεν. ὅτι ἀνήγαγές με ἐξ ἄδου vaco-
τάτου. οὕτω δὲ καὶ «πάντες οἵ προφῆται καὶ οἱ ἅγιοι εἶπον Εὐ-
χαριστοῦμέν σοι Χριστέ, σωτὴρ τοῦ χόσμου. ὅτι ἀνήγαγες ἐκ
τῆς φθορᾶς τὴν ζωὴν ἡμῶν.
^ Καὶ ταῦτα εἰπόντων εὐλογήσας 0 σωτὴρ τὸν ᾿Αδὰμ. χατὰ

τὸ μέτωπον ἐν τῷ σημείῳ τοῦ σταυροῦ τοῦτο δὲ ποιήσας χαὶ
-------- e
(cum BC; A ὀνομήσας sic) - - εἰς (cum A; C om, B 1j sive ἡ) - - ἐκδῦσαι
(A - ύσαι) ἡμ. ἐπιστρέφον (ABC - στράφου) - - χατελείφϑη (cum A; BC - λήφϑη)
-- ἀπώλεσας (A ἀπόλεσας) - - σεαντὸν (cum BC; A σαντὸν) ἐθανάτωσας - -
tlc τὸν ᾿Ιησοῦν (cum AC; B add xal) ἐγύρενσας (cum A*; B ἐγύρευσες, C “ἐγη-
ρεύσης, Α΄" ἐγύρενες) - - σχότει (cum A; BC σχότῳ) τ. χαταγαγεῖν (cum BC;
À xatüyty) - - ϑανόντας (C ut videtur “ανέντας) ἐστερήϑης cum ABC.

VI, 1. Οὕτω τοῦ "ABov - - διὰ (cam AC; B add τοῦ) ξύλου τοῦ στανροῦ
-- ἀνιστῶν (cum A; BC awotó) - - τὴν ζωὴν ἡμῶν com ABC.

2. Kal ταῦτα -- xatà τὸ μέτωπον (cum AC; B ἐν τῷ μετώπῳ) ἐν (cam
AC; B om) τῷ σημείῳ -- np. v. πατριάρχας x. xpop. x. udpvup. x. (C add

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. 300

πρὸς τοὺς -πατριάρχας καὶ προφήτας καὶ μάρτυρας καὶ προπά-
Topic, καὶ τούτους λαβὼν ἐκ τοῦ übou ἀνέθορε. πορευομένου
δὲ αὐτοῦ ἔψαλλον οἱ ἅγιοι πατέρες ἀκολουθοῦντες αὐτῷ λέγοντες
Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι χυρίου᾿ ἀλχηλούια " αὐτῷ
ἡ δόξα τῶν- ἁγίων. πάντων.

CapvUT ΙΧ. (XXV)

Ilopeuóp.svog οὖν. εἰς τὸν παράδεισον χρατῶν καὶ τὸν προ-
Tropa, ᾿Αδὰμ. ἀπὸ τῆς χειρὸς παραδέδωκε τοῦτον τῷ ἀρχαγγέλῳ
Μιχαὴλ χαὶ πάντας τοὺς δικαίους. εἰσερχομένων οὖν αὐτῶν τὴν
θύραν τοῦ παραδείσου συνήντησαν αὐτοῖς δύο πρεσβῦται ἄνθρω-
ποι, πρὸς οὺς οἱ ἅγιοι πατέρες εἶπον Τίνες ἐστὲ ὑμεῖς, οἵτινες
θάνατον oux εἴδετε xal ἐν τῷ ἅδῃ οὐ χατήλθετε, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς
σώμασι χαὶ ταῖς ψυχαῖς οἰχεῖτε εἰς τὸν παράδεισον; εἷς ἐξ αὖ-
τῶν ἀποκριθεὶς εἶπεν ᾿Εγώ εἰμι ᾿Ενὼχ ὁ εὐαρεστήσας θεῷ xai
ὦδε μετατεθεὶς παρ: αὐτοῦ, χαὶ οὗτός ἐστιν ᾿Ηλίας ὁ Θεσβίτης,
οἱ καὶ μέλλομεν ζῆσαι μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος τότε δὲ
μόλλομεν ἀποσταλῆναι παρὰ θεοῦ ἐπὶ τῷ ἀνταστῆναι τῷ ἀντι-
χρίστῳ χαὶ ἀποχτανθῆναι παρ᾽ αὐτοῦ, xal μετὰ τρεῖς ἡμέρας
ἀναστῆναι καὶ ἐν νεφέλαις ἁρπαγῆναι πρὸς τὴν. τοῦ χυρίου
ὑπάντησιν.

CaPuUT X. (XXVL)

"Tara τούτων λεγόντων ἦλθεν ἕτερος ταπεινὸς ἄνθρωπος,
βαστάζων ἐπὶ τῶν ὅμων αὐτοῦ καὶ σταυρόν᾽ πρὸς ὃν ἔφησαν
οἱ ἅγιοι πατέρες Τίς εἶ σὺ ὁ θεωρίαν ἔχων λῃστοῦ, καὶ τίς ὃν
ἐπιφέρεις ἐπὶ τῶν ὥμων σταυρόν; ἀπεχρίθη οὗτος ᾿Εγὼ καθὼς
ὑμεῖς φατὲ λῃστὴς ἦν χαὶ χλέπτης ἐν τῷ χόσμῳ, xal διὰ
ταῦτα χρατήσαντές με οἱ Ιουδαῖοι σταυροᾶ θανάτῳ παραδεδώ-

τοὺς) προπάτορας (haec cum B; C om xol μάρτυρας: A habet πρ. t. προπάτορας,
omissis πατριάρχ- usque x. μάρτ. xa) - - Aéyoyt& (cum B; A€ om) - - ἄλλη-
λούια (Α -(x)* αὐτῷ (cum AC; B αὕτη) - - πάντων cum ABC.

IX. Πορενόμενος - - ἀπὸ (cum AC; B dx) τῆς χειρὸς - - xal ὧδε (cum
AC; B om) μετατεϑεὶς - - ὑπάντησιν (cum AC; B ἀπάντησιν) cum ABC;
X, Ταῦτα τούτων - - ἐπὶ (C om) σταυροῦ τοίννν - - γενόμενα (cum AB;

310 EVANG. NICODEMI PARS il.

xac ἅμα τῷ χορίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ. ἐπὶ σταυροῦ τοίνυν
χρερμαμένου αὐτοῦ, ἰδὼν τὰ γενόμενα, σημεῖα ἐπίστευσα, εἰς αὖ-
τόν, χαὶ παρεχάλεσα αὐτὸν xal εἶπον Κύριε, ἔτε βασιλεύσεις,
p) μου ἐπιλάθῃ. καὶ εὐθὺς εἶπέν μοι ὅτι ἀμὴν ἀμὴν σήμερον
λέγω σοι. μετ᾽ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ. βαστάζων οὖν τὸν
σταυρόν μοὺ ἦλθον εἰς τὸν παράδεισον... καὶ εὑρὼν τὸν ἀρχάγ-
γέλον Μιχαὴλ εἶπον αὐτῷ ὋὋ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς ὃ ἐσταυρωμέ-
νος ὧδέ με ἀπέστειλεν᾽ ἄγαγόν μὲ τοίνυν ἐν τῇ πύλῃ τῆς
Ἐδέμ. χαὶ ἰδοῦσα ἡ φλογίνη ῥομφαία τὸ σημεῖον τοῦ σταυ-
ροῦ ἤνοιξέ μοι, xal εἰσῆλθον. εἶτά φησι πρὸς ἐμὲ ὁ ἀρχάγ-
γέλος Περίμεινον μικρόν, ὅτι ἔρχεται xal ὁ προπάτωρ τοῦ γένους
τῶν ἀνθρώπων ᾿Αδὰμ, μετὰ τῶν δικαίων, ἵνα εἰσέλθωσι xad αὐτοὶ
ἐντός. χαὶ νῦν ἰδὼν ὑμᾶς ἦλθον εἰς ἀπάντησιν ὑμῶν.

Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ ἅγιοι ἐβόησαν μεγάλῃ φωνῇ πάντες
Μέγας 6 χύριος ἡμῶν, καὶ μεγάλη ἡ ἰσχὺς αὐτοῦ.

CAPUT ΧΙ. (XXVIL)

Ταῦτα πάντα εἴδομεν καὶ ἠχούσαμεν ἡμεῖς ot δύο αὐτά-
δεέλφοι, οὗ xai ἀπεστάλημεν παρὰ Μιχαὴλ τοῦ ἀρχαγγέλου καὶ
ἐτάχθημεν χηρῦξαι τὴν τοῦ χυρίου ἀνάστασιν, πρότερον δὲ
ἀπελθεῖν ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ καὶ βαπτισθῆναι. ὅπου xal ἀπελθόν-
τες ἐβαπτίσθημεν μετὰ χαὶ ἄλλων ἀναστάντων νεχρῶν᾽ εἶτα
xaX εἰς ᾿Ιεροσόλυμα ἤλθομεν xal ἐτελέσαμεν τὸ πάσχᾳ τῆς ἀνα-
στάσεως. νῦν δὲ p] δυνάμενοι ἐνταῦθα διάγειν ἀπερχόμεθα.
χαὶ ἡ ἀγάπη τοῦ θεοῦ χαὶ πατρὸς καὶ ἡ χάρις τοῦ κυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ χοινωνία τοῦ αἀγίου πνεύματος εἴη μετὰ
πάντων ὑμῶν. |

C γινόμενα) - - ὅτε βασιλεύσεις (cum A; BC ὅτε βασιλεύσηφ) - - Ὁ xóp. ἡμ.
"Ineoóc (cam BC; A add Χριστὸς) - - &yayóv (ita ABC) με - - τῆς Ἐδέμ (C
"ESé») - - Περίμεψνον μικρόν (cum AB; C νῦν καιρόν) - - μεγάλῃ φωνῇ (cum
BC; A qux. μεγάλ.) - - ἡ ἰσχὺς αὐτοῦ cnm ABC.

XI. Ταῦτα πάντα εἴδομεν (cum AB; C ἴδομεν) - - χηρῦξαι (codd. --)
- - toU ϑεοῦ xal πατρὸς (cum ACD; B om ϑεοῦ xal) - - ἡ κοινωνία (de com»
iectura addidimus; ABCD non habent) τοῦ dylou (cum AC; BD παναγίου) xv.
-- ὑμῶν (D quév) cun ABC (D codicem inde a verbia εἶτα xal si; exe
sqgipsimus).

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. 311

Ταῦτα γράψαντες καὶ ἀσφαλισάμενοι τὰ βιβλία, ἔδωχαν
τὰ ἡμίση τοῖς ἀρχιερεῦσιν xa τὰ ἡμίση τῷ ᾿Ιωσὴφ xai τῷ Νι-
χοδήμῳ᾽ xol αὐτοὶ παραυτύκα ἐγένοντο ἄφαντοι, εἰς. δόξαν τοῦ
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀμήν.

Ταῦτα γϑάψαντες - - τὰ ἡμίση τοῖς dpy. καὶ (haec C male om) τὰ ἡμίση
(ita utroque loco A; B τὰ ὕμισιν, C ὕμισι) - - ἀμήν (cum C et [nisi quod ter

repetitum habet] D; sed pro eo B ᾧ vj δόξα εἰς αἰῶνας τῶν αἰώνων, item A qute
δόξα πρέπει vUv xal uel καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας.) oum ABCD.

Li

4

GESTA PILATI..

Ego Aenias primum fui protector Hebraeorum et secta-
tor legis; tum gratia salvatoris eiusque magnum donum me
apprehendit, cognovi Christum [esum in sancta scriptura,
ad eum accessi eiusque fidem sum amplexatus, ut sancti eius
baptismatis dignus fierem. Primum omnium quaesivi hy-
pomnemata conscripta illis temporibus de domino nostro
lesu Christo, quae Iudaei vulgarunt aetate Pontii Pilati, et

* Antiquus hic libri tifulus desumtus est ex Gregor. Turon. hist. Francor.
[, XXI et XX1V. Ad eum proxime accedit Goptus Commenlarii salvatoris cos-
scripti sub Pontio Pilato praeside. Ambr Incipit. gesta, salvatoris quam invenit Theo-
dosius Magnus ἐπ praetorio Pontii Pilati in codicibus publicis. Item Db. In nomine
sanclae trinilatis. incip (incipiunt ? incipit ?) gesta salvatoris domimi nostri lesu
Christi, inventa Theodosio Magno imperatore in Ierusalem in praetorio Pontii Pilati
in codicibus publicis. ftem De libro subscriptum habet: In nomine sanciat tríni-
tatis expliciun! gesta per salvatorem lesum Christum, quae ínvenil Theodosius Magnus
imperator in lerusalem ín praetorio Pontii Pilati in codd. publ. Similiter libri titu-
lus habet in editione Antwerpiensi anni 15938: Gesta salvatoris nostri lesu. Christi
secundum. Nicodemum , quae invenit Theodosius Magnus in praetorio Pontii Pilati.
(Praeterea additum est ex hebraeg lingua in latinam translata.) . . A Incipit evan-
gelium Nazaraeorum. Eundem titulum habet Paris. cod. 3338. (olim 451. 3853.)
Jtem cod. 13. bibliothecae collegii Mertonensis evangelium Nazaraeorum secundum
Nicodemum. Eodem titulo utitur Vincent. Bellovac. in prologo ad Speca-
Jum naturale c. 9., ubi est Quaedasm reputaniur apocrypha — - quia auctores eorum
ignorantur licet puram veritatem contineant , ut est evangelium Nasaraeorum . . B
De passione et resurrectione Christi. Item Do Acia passionis el resurrectionis domini
nostri lesu Christi. Cod. Paris. 5557, Relatio de passione domini et actibus Iudaeo-
rum. Editio Veneta anni 1522. Evangelium b. Nicodemi de passione Christi ac de-
scensione eius ad. inferos . . C, item Flor. non habent titulum.

Prologum istum ex Copto interprete sumsi. Latinus enim textus io Pa-
risiensi codice est vitiosissimus, quem aliquando ex foliis palimpsestis Vindobo-
neusibus correctum iri spes est; tres vero codices reliqui recentiorem prologi
formam eamque satis corruptam continere videntur,

Ego Aenias - - vulgarunt (?) - -- exaratis (hoc a Copto interprete non ex-

EVANG. NICODEMI PARS I. ενε GESTA PILATI raTINE. 313

invenimus ea. in scriptis hebraicis exaratis aetate domini lesu
Christi: ego vero ea im ethnieas litteras converti, reguantibus
excelsis Theodosio; qui decimum septimum consulatum age-
bat, et Valentiniano consule quintum, indictrone nona. Qui-
cumque legitis hunc libram et transfertis in aliis codicibus,
recordantes. mei orate pro me Áenia, minimo servo domini,
αἱ mihi misericors sit meisque peccatis parcat quae in eum
admisi. Poax st omnibus qui haec legent eorumque domvi
universae in seculum. Amen.

pressmn est) - -. Quicumque legilis hunc librum el transfertís in. aliis. codicibus, re«
eordantes mei (haec omnia ad Vindobonensem scripturam conformavi. In Copto
enim post verba Quicumque legerit. hunc librum εἰ se converterit [ita enim Peyron
ieterpretatus est] lacuna est usqne dum sequitur orate [sic] pro me) -- -- ín secu-
lum. Amen.

Cod. Paris. 3338. Thilone teste sic: Ego Emaus Hebraeus qui eram legis do-
elor de Hebraeis, in divinis scripturis perscrulans , divinitates legis scripturarum do-
mini nostri Jesu Christi in fide praesumens , dignaius sacri baptismalis atque perqui-
rem quae gesia suni per illud tempus, quod (Thi corr. quae) apposuerunt Iudaei sub
Pontio praeside Pilato, haec inveniens gesta et (Thi delet) lilleris hebraeis conscripta
a Nieodemo , quae ego inlerpretatus literis graecis ad. cognitionem omnium nominis
domini nostri lesu. Christi (Thi add cultorum) , sub imperio Flavii Theodosii , anno
decimo octavo, et Valentiniano Augusto. — Omnes autem qui legitis et transfertis ín
alis codicibus graecis seu lafinis, oro ul. dignemini inlercedere pro m& peccatore , ut
propitius sihi βαί (Thi add deus) et dimitiat οἰππία peccala ín quibus peccavi.
Paz sit ista. legentibus, sanitas audientibus. Explicit praefatio. — Ex Vindobon. hi-
bro peljmpsesto haec exscripsi -- - - in fide procedens εἴ dignatus baplismatis san-
eli scrutatus sum - — acia sunt. per. tempus illud quo et o. (quae appo?) || suerunt
iudei sub pontio pilato haec 4nveniens gesta litteris aebreis conscribta — - — | qui trans-
ferilis in. aliis codicibus seu in grecis vel latinis recordantes mei orale ut propitius
mhi flat de et di | mitlal peccata mea quae peccabi ín ipsum. pax legentibus eum
(εἰ dis?) qui audiunt ea — - .. B Audistis, fralres dilecfissüni, per sanclum evan-
gelium quae acia sunt sub Pontio Pilato praeside in Iudaea temporibus Tiberii Cae-
soris de domíno nostro lesu Christo. Veruntamen cum sil solius dei omnium memo-
riam habere (in codice habere deest), non est igitur mirandum si a sanclis evan-
gelisiis aliqua faota εἰ dicla ἐπ domini passione praetermissa sunt, quae αὖ eis
oblivio describendi removit, et forsitan quoque sermonis prolizitas, ut ait bealus evan-
gelista lohannes in suo evangelio sic dicens Multa alía fecit Jesus quae non sunt
stripla in libro hoc: quae si (in codiee δὲ deest) scripta esteni, arbitror tolum non
posse capere mundum. Haec auiem scripta sunt ete. Ab aliis nihilominus, ulpole
ἃ Nieodemo iüdaicaoe legís doctore, occullo (nisi scriptum est occulte) Christi disci-
pulo , reliqua veraci sunt siilo descripta , quíbus (ita videtur, nisi est quia vel quí)
omnibus inlerfuil. Quapropter nunc equidus (sic) ego Eneas Hebraeus, primus legis
doctor, persorutans divinitatem legis. εἰ scripturam domini nosiri lesu Christi, et
pna fide praesumens atque. perquirens quae gesta sunt sub. Ponlio Pilato, quae sta-

214 EVANG. NICODEM! PABS I.

Factum est autem in anno XVIIIL imperii Tiberii Cae-
saris imperatoris Romanorum et Herodis filii Herodis regis
Galilaeae, anuo XVIIII. principatus eius, VIII Kal. Aprilis,
quod est XXV. die mensis Martii, consulatu Rufini et Ra-
bellionis; in anno quarto ducentesimae. secundae olympiadis,
sub principatu sacerdotum Iudaeorum loseph et Caiphae:

tuerunt Judaei. adversus. domjnum nostrum lesum. Christum, scripta repperi Witeris
hebraeis α Nicodemo Mosaicae legis doctore, quas ego interpretatus sum litteris grae-
cis ad cognitionem omnium. — Cuius narrationis series sic inchoalur. .. AC Audislis,
fratres carissimi, quae acta sunt sub Pontio Pilato praeside temporibus Tiberii Cae-
soris. Ego Heneas (A Emeqs) primus legis doctor, perscrutans divinitatem legis ei
scripturarum (A om legis εἰ soript.) . domini nostri Iesu. Christi et fide ipsius (A el
fidel) praesumens aique perquirens (C sumens alque requirens) quae (C quaecumque)
gesta suni. sub Pontio Pilato, quaeque statuerunt. Iudaei adversus dominum nosirum
lesum Chrisium (A adv. Jesum domin. Chr.), lilleras hebraicas, quas (ita C; A in
terris hebraeis, quae) scripsit. Nicodemus, ego (A quae ego) Heneas (A om) inter-
preiavi in. (A om) litteris graecis ad cognilionem omnium gentium (A om gentium).

Nota haec invenitur in codicibus D& (sed ibi est aubscriptioni annexa, vide
supra) Db Dc Flor. Item contulimus passim cod. Hava. et Lipsed, item editio-
pem principem. Multo breviorem habet cod. Amhr. Omittunt ABC.

Factum esi .. Da Κροία (pertinet enim ad gesia, quod praecessit) | autem
cum Flor Havn Lipsed.. Db De om | XVIIII: ita D2 Db Flor edpr... De Copt nono
| itperii: ita Dc Lipsed edpr (sic: Factum est nono decimo Tyberii Cesaris imperii
Romanorum εἰ Herodis imperii Galilee anno XIX. principatus eius) ; item fortasse Db,
sed teste Hessio et h. l. imperaloris est et ante Romanorum. — Reliqui cum Copto
omittunt. [n seqq. vero D&D« Flor habent ímperaioris Tib. Caes. Rom., Db Gopt
Tib. Caes. imper. (regis) Rom., Lipsed Tib. Caes., Havn Tib. Caes. Romanorum |
fMii Herodis: ita Latini omnes, sed Coptus om | regis: Db imperantis | XVIII.
cum Db De (nono decimo) Flor edpr Copt .. D* decimo septimo .. Lipsed non
add princpatus annum . . Havn regni vero Herodis Alii Herodis XVIII. calendas
Apr., ita ut alterum numerum male praeterierit | VIII. Kal. Aprilis cum D& Db
Flor edpr .. Ὡς nono pro VII[ . . Copt haec non exprimere videtur | quod est
XXV. die cum Dc edpr et Copt .. pro XXV. numero D habet XXIII, Db XXI,
item Flor vigesimo primo, Lipsed vicesima prima | consulatu Rufini (Copt Ruf)
el Rubellionis (Flor Robe) cam Db Flor Copt .. Dc procurante Pontio Piloto Iu-
dacam , in consulatu Rufini οἰ Leonis . . edpr consulatus Rufi Vellionis; Lipsed con-
sulatus Alii Nestionis (pergit anno quario sub duc. olimp.) .. Havn consulatu scilicet
Bassi et Tarquilionis .. D* consultatoriae revelationis | in (Db Copt om) anno quarie
ducent. secundae (Db Dc ei secundae ; Copt om secundae) olymp. cum Flor Db De
Copt (D* om male quarto) . . Havu corrupte in anno ducentesimo secundo olym-
piadis .. Lipsed sub ducentesima olimpiade | .sub principatu (De Haya principibus)
sacerd. (D* om) ludaeorum (De om) Ioseph (D& - phi) εἰ Caiphae (ita Flor Db De
edPr; De Annae eb Caiphae loseph, Havn loseph Amna et Caipha; Lipsed Amme
e( Cayphe) .. Copt aetate losephi, qui οἱ Caiphas , summi Iudaeorum sacerdotis (ita
fere scribendam videbatur, sed Peyron reddidit aeaie Josephé qui Caiphas erat

ειγε GESTA PILATI κατικε. 315

quanta post crucem et passionem domini historiatus est Ni.
codemus, acta a principibus sacerdotom et reliquis Iudaeis,
niandavit ipse Nicodemus litteris. hebraicis.

CAPUT 1.

! Annas et Caiphas, Summas et Datam, Gamaliel, Iu.
das, Levi, Neptalim, Alexander et Iairus et reliqui Iudaeo-
rum venerunt ad Pilatum accusantes dominum Iesum Chri.
sium de multis et dicentes Istum novimus filium Ioseph fabri

simus Tudaeor. sacerdos | quanta: ita DeDe .. Db Flor edP? εἰ quawa ..
Lipsd om | acta a (edpr cum) princ. sac. et (Db Flor om) rel. Iud. (eder add
e) mandavit ipse Nic. cum DcDb Flor edPr .. Da om .. Lipsed acta salvatoris
δὲ principes sacerdotum et reliquos dudeorum , nec minus corrupte Havn | hebrai-
ds: Plor hebraice. "Pro quania usque Mebraicis Peyron ex Coptis haec retulit:
aique M omnes fuerunt. post orucifizionem et ea quae contigerunt domino nostro Tesu
Christo, Nicodemus itaque dux Iudaeorum perquisivit ea quae summi sacerdotes et
rliqui Fudaei gesserunt sese. Christo opponentes. — Porro Nicodemus ea omnia. seripsit
w memoriae mandarentur. Wileris hebraicis hee modo. — Lipsed post hebraicis add
Theodosius autem magnus imperator fecit ea. (ransferri de hebreo ín latinum.

Ambr totam banc notam sic exhibet: Quod inventum est ἐπ publicis codicibus
praetorii Pontii Pilati , scriptum in anno quarto ducentesimae (cod. - mo) secunda
(cod. -do) elimpiadis sub principatu sacerdotum Iudaeorum loseph Annae et Coi-
phae: et quanta post orucem et passionem domini nostri lesu. Christi historialus est
Nicodemus acta a (pro his cod. ac tania) príncipibus sacerdotum ei reliquis Iudaeo-
rim, ipse Nicodemus scripsit litteris Nebraiois.

I, f. Annas (A Anno) .. D& Dc add enim, Ambr autem; nihil add ABGDb
Flor Hava .. edp* Igitur e$ (omisso Annas) | Summas (ita D&, item πὶ videtur
D»De, Copt Summis; Flor Somne, edpr Sobna, ulii Summe, alii Symeon: prae-
terea D8 praem δὲ, item alii plerique et Copt) et Daiam (ita De De Flor, item
Ambr; edpr Datan, Db Dathan; Copt Dothaim) cam De&Db Do Flor .. ABC summi
sacerdotes εἰ doctores, item Ambr εἰ qNí summi sacerdotes, Detam videlicet | Ga-
malle! (Ambr edPr praem ef) . . C Gehnalil | Iudas, Levi (Copt Fudas οἱ Libis)
.. B et Heyleb, ludas .. C Bellandas | Neptalim cum AB Flor Ambr edt ..
De aliique Nepfhalim, NepMhalim, C Nethalim | Alexander cum Flor Ambr 8
Db De ede? Copt .. ABC Androson | lJatrus com ABC Ambr (Copt Hierius) ..
Db Flop edPr Syrue, D*De Cyrus | reliqui Iudaeorum. cmm Db Flor edpr ;. Da
De reliqui Fudaei, ABC Ambr oeteri Fudoei | venerunt (D& Db veniunt) .. AB praem
qd .. C add omnes, Copt preem omnes hi | accusamies dom. (B Copt add no-
sirum) les. Chr. oum ABC Copt .. Debe Flor edPt adversus (ita Db De Flor edpr;
De propter) Jesum (edpr Christum) accusanies eum ... Ambr ducentes Iesum et ac-
euantes eum | de (C in) mullis cum ABC .. Dabe Flor de multis aecusationibus
mellis, item οὐδε de mullis malis sermonibus, Ambr de multis actionibus et malefi-
cie .. Com | e (Ambr Flor edpr. Copt om) dicentes cum BD&bo Ambr Flor
νι... AC οἱ diecbant dé ore suo (C do suis oribus ef) verbis malignis | istum cum

316 EVANG. NICODEMI PARS 1.

ex Maria natum,:et dicit se esse filium dei et regem: non
solum hoc, sed et sabbatum violat et paternam legem nostram
vult dissolvere. Dicit Pilatus Quae sunt quae agit et. vult
solvere legem? — Dicunt, Iudaei Legem habemus in sabbato
non curare aliquem; iste autem claudos et gibberosos, cae-
cos, paralyticos, leprosos et daemoniosos curat in sabbato
operibus malignis. Dicit eis Pilatus Quibus operibus ma-
lignis? | Dicunt ei Maleficus est, et in Beelzebub principe
daemoniorum eiicit. daemonia, et omnia illi subiecta. sunt.
Dicit. illis Pilatus Istud non est in spiritu immundo eicere
daemonia sed in deo Scolapii.

Dh Flor edpr; item hunc ABC .. D& De Jesum (Ambr Novimus lesum hunc fabri
lignarii filium εἰ de Maria natum) | novimus (A Copt add Jesum) fium Ios. fabri
cum ABC Copt .. Da edPt etc novimus Ios. fabr. fil. | ex Maria cum ABC ..
D& edpt etc de Maria | εἰ (4 add modo) dicit se: Dc qui se dicit | non (ABC
€i non) solum hoc (D* add dicit) sed εἰ (BD& edPr om et) cam Db, item ABC,
item D* edpr ,. D« Copt nil nisi σὲ | sabbaium violat cum DbDc, item violai
sabbata Copt .. AB sabbata nostra (B: sabbatum nostrum) infirmat .. De sabbatum
| paternam legem nosiram cum Dsbc ,. ABC legem patrum nostrorum ... Copt legis
patrum nosirorum cum sabbata couiunctum habet, pergens volens dissolvere legem
nostram | vult dissolvere cam Debe Flor . . ABG nilitur absolvere (C solvere) |
Dicit (AC add illis, B eis) Pilatus Quae - - agit (ἃ add ei inhibet). eb vult solvere
(AB pro his μὲ solvat) legem (legem cum ABC; Havn aliique om; Flor om ef vul
solv. leg. ; edpt εἰ quid vult díssolv.) cum ABC Flor αν edpr aliisque .. Dabc
Copt male om | Dicunt Iudaei cum B .. ACDsbc Flor Díc. εἰ Iud. (Flor om Iud.)
| Legem habemus .. AB In lege praeceptum habemus | non curare aliquem cum Db
D* edpr, item omisso aliquem D& .. AB nullum curare | iste autem .. AB iic
autem .. Copt at lesus | claudos et gibberosos (A gibbosos) caec. paral. leprosos
cum AB, item omissis et gibb. C .. Debe Flor claudos et surdos, curvos οἱ (ita
Db Flor; D&6 om curv. el) paral. caec. et lepr. .. Copt sic: claudos el leprosos ei
omnes infrmos εἰ a daemone vexatos οἱ surdos εἰ πος curavil sabbalo ín virtue
Beelzebub principis daemoniorum | et (AB om) daemoniosos (ita ABC; Dabc Flor
daemoniacos) .. A add ei lunaticos, B convezatos, C εἰ vesatos (sic) | curat cam
ABC Flor .. Debc edpr curavit | BD& om in sabbato | operibus malignis cum
BC .. A operarius malignus . . D&be Flor de (Flor om; Dc ín) salis actibus (Dc
add suis), item edPr cum multis accusationibus .. Copt vide ante | «eis: plerique
codd ei | Quibus oper. mal. cum B, item C quorum malorum. operum, item A
quorum malorum operarius est .. Flor Db Dc quarum (Dho quare [?)) malarum
actionum .. Copt Quaenam suni malae ípsius acliones . . D& quomodo de malis
doelibus | Dicun .. A Aiunt | et (A mam et, B nam) in Beslsebub. (h. ]. cum
ABC; ante eiicit Dbe Flor. A beizebueb, C beizebuth) | A eicit demones | Istud
non est - — Scolapti cum Flor.. Dabe Copt istud non esi in sp. imm. eicere daem.
sed. ín dei virtute (Dec virt. dei, Copt nomine dei) .. οὐδε isiud non est. spiritus

siv£ GESTA PILATI zaTiwe. 317

? Dixerunt ludaei Precamur magnitudinem tuam ut sta-
imas eum ante tribunal tuum ad audiendum. — Advocans ad
se Pilatus Iudaeos dicit eis Dicite mibi, quomodo possum
ego cum sim praeses regem audire? Dicunt ei Nos non di-
emus eum regem esse, sed ipse se dicit. Advocans autem
Pilatns cursorem dicit ei Cum moderatione adducatur lesus.

Exiens vero cursor et agnoscens eum adoravit, et faciale quod

ferebat in manu sua expandit in terra dicens Domine, super
hoc ambula et ingredére, quia praeses vocat te. Videntes
autem Iudaei quod fecit cursor, clamiaverunt adversus Pila-

-ς---͵“-- . ὅ
immundi facere, eicere demonia , sed in dei virlule .. ABC non esi qui curat male-
fecus sed. medicus.
2, Dixerunt (odpr dioumt, A add εὖ Iud. cum ABC edpr .. Debe Dicunt et
ludaei Pilato | Precamur - - audiendum (C «dd illum, quomodo loquilur) cam
ABC .. Debe edpr rogamus magn. vestram (De edpr tuam) ut eum íiubeatis (Dbe
edit íubeas) adstare ante vestrum. (Dc edpr tuum) tribunal et audire. (Db audiré)
«am | Advocans ad. se Pil. Iud. dic. εἰς cum Flor.. AB Tunc respondet (B respondens)
Pil. εἰ (B om) dicit (B dizif) Iudaeis .. Dsbc edpt haec om usque dum sequitur
edvocans autem | pessum ego: Ita Flor; ABC om ego | cum sim praeses .. Flor
dum praeses sum | regem audire .. Flor reg. interrogare | Dicunt εἰ cum Flor
.. ABC dizerunt. (AC add ei) fud. | esse cum B Flor .. AC om | dicit cam
Flor .. ABC add filium dei et regem. Praeterea solus C haec add: Dicit eis Pi-
lotus Ego omnes vos audivi legentes per prophetas vesiros quia puer nascetur. de vir-
gine εἰ vocabitur nomtn eius Hemanuel , deus fortis, οἱ iterum fius dei: et forsiian
ipse est. Responderunt Iudaei et dixerunt Non est iste, sed filius loseph fabri. Di-
cil eis Pilatus Vos videle quod dicitis. Tamen eum iubeo. adduci, sed scio quia
flus dei est quem vos legistis per prophetas vestros. | Advocans (ita Flor Dsbe;
ABC vocans) autem (ABC ilaque; edpr om) cursorem (Flor praem Ananiam; ABC
add suum) | Cum mod. (Db add modo) adducatur (Dc introducatur , edpr advo-
eau) lesus (Dc Christus) cum Db De edpr.. Flor Cum mod. adduc lesum ἐπ
praelorium .. ABC Iniroduc lesum cum mansuetudine. — Item Copt. Introduc. mihi
lesum quieto nodo .. D& Qua ratione adducetur Christus? 1 Eziens - - adoravil
cum Flor Dabe .. ABC Exiens cursor (B add foras, C vero add foras palatium
in eivitate invenit lesum, εἰ cum mansuetudine dixit Veni domine, quia vocat te prae-
$5. lam pergit Εἰ cognoscens cursor admirans) cognoscens εἰ admirans. adoravii
(BC adorabat) lesum (C eum) | εἰ faciale (ita ex ABC scripsi; edpr fascialem
fun; Dabe fasciale involutorium) | quod ferebat (Db add cursor; edpr om quod
etc) - - in terra (edpr ín terram; pro his De coram eo) dicens (edpt om, pergens
t. asibulavef) cum. Dube (edpr) ... ABC εἰ tollens (C et antequam propinaret [pro-
pinquaret ?] ad solium praetorii ubi Pilatus sedebat, tollens) faciale suum (C om)
proitcit ante pedes eius, rogans et dicens | super hoc .. BC super ipsum | ambula
εἰ (06 De om) ingredere (ABC add praetorium) .. D» ambulans ingredere | vocat
le cum ABC .. /Dabc ie vocat | quod fecit cursor. cum Dabe edpr . . ABC Ahono-
ταν quem fecit (C feceral) ei cursor | clamaverunt adversus cum ABG .. Dabe

418 EVANG. NICODEMI PARS I.

tum dicentes Cur eum sub praeconis voce non ingrédi fecisti,
sed per cursorem? nani et. cursor videns eum adoravit illum,
et faciale quod tenebat in manu expandit ante eüm in terra
et dixit ei Donrine, vocat te praeses.

5 Convocans autem Pilatus cursorem dicit ei Quare hoe
fecisti et honorasti lesum qui dicitur Christus? Dicit ei car-
sor Dum me mitteres 1n lerusalem ad Alexandrum, vidi eum
sedentem super asinum, et infantes Hebraeorum frangentes
ramos de arboribus sternentes in via; et alii ramos tenebant
in manibus suis; alii autem vestimenta sua sterpebant im via
clamantes οἱ dicentes Salva igitur, qui es in excelsis: bene-
dictus qui venit in nomine domini.

* Clamaverunt Iudaei dicentes adversus cursorem Pueri

exolemav. ad; item edpPr ezclamev. omissis adv. Pil. 1 Cur eum - - per cursorem
oum AB, similiter C; item Qaare non sub v. pr. iussis. (edp* sub v. pr. ton ius-
siesel) eum introire sed p. c. Db edpt .. Dae corrupte Quare sub v. pr. non ius-
sisti. eum iniroire (De.adduct) εἰ non per curs. | nam et cursor cum C; AB sam
cursor; Dab ed9t cursor enim; D€ sed cursor .. ABC add tuus | videns eum oum
Deb .. ABC amirans .. 86 edPr om | et faciale (D&bc fasc.) quod -tenebat. in
mani expandi! aute eum in terra. (De ín terra coram eo) et. dixit ei (De om) Do-
mine vocat (Db clamat) (e praeses cam Debe (edPr omnia praeter extrema δὲ diii
etc om) .. AB et lollens faseiale suum (B fascialem suum, Quen ín manu. gerebat,
el sternens anie eum in terra) rogavit eum dicens Domine, super hoe (B. huno) am-
bula εἰ ingredere praeterium ,. quia praeses vocat ie (B ie vooat) .. € ei tollens πιῶ»
nwele quod in mane gerebat siernens in ierra rogabat ut super ipsum ambularet: &
ingredere (sic) praetorium. — Praeterea C add Dicit eis Pilatus Unusquisque potesta-
lem habet honorare alium ; tum pergit E! convocans Pil. cursorem etc.

8. Convoeans cum ABC .. Debe advecams | AB cursorem suum | dicit ei
cwn ABC . . Dac dizit, Db dieit [ et honerasti 1. qui dic. Chr. oum C .. reliqui
ém | Dicit cam ABC .. Debe dixit | Dum (B €um) me miteres (A dirigereo) i
hwrus. ad Alexandrum (ad Ales. ex Dabe edpt est; ABC om), vidi —— dinum
(ita. ex Dbe edpr; ABC pullum asinde) -- - ramos (A add olivarum et om de avber.)
de arb. (B add ef) stern. in via - - suis (B om) -- - sternebant (C prosiern.) -- -
clam. (C add omnes) εἰ die. cum ABC ... D&bc Quando me misisti de leroselyma
ed Alegandrum , vidi lesum sedentem super asinum. (8 8 asinam humilem) ei pueri
(De pueros) Hebraeorum clamabent (De clamantes post. Hessanna) Osanna (Db add
fiie David), ramos (De add palmarum) tenentes in. (Db om) mánibus suis; ali
&utem siernebant (Db om) vestim. sue ἐπ via ,(Db om) dieenes, — Jtem similiter
edpt, | Salva igüur cum Db.. reliqui Salva nos | B om qui es | in emesisis
(Db celsis) .. Dac in coelis

4. Clam. lud. dic. (B om; AC οὐδε post cursorem) adv. cursor. cum ABCDb
edPr .. D&c clam. ergo adv. curs. Iudaei dicentes | Pueri quidem (οὐδὲ om). cum

sive: ΘΕΒΤΑ PILATI zartw*. 519
quidem. Hebraeorum hebraice clamabant: unde tibi gentili

hoc nosse? Dicit eis cursor Interrogavi quendam ludaeorum
et dixi Quid est quod clamant hebraice? et ille mihi expo.
smt. Dicit eis Pilatus Quomodo autem clamabant hebraice?
Dixerunt Iudaei Osauna in excelsis. Dicit eis Pilatus Osanna
ἴ excelsis quomodo interpretatur? — Dicunt οἱ Salva nos qui
es in excelsis. Dicit eis Pilatus Si. ipsi aitestatia voces et
verba quibus ab infantibus acclamatum est, quid peccavit
cursor? Et tacuerunt. Dicit cuarsori praeses Egredere et
quomodocumque volueris introduc eum. — Exiens vero curser
fecit sicut et priori schemate, et dicit ad Iesum Domine in-
gredere, quia praeses te vocat.

Debe edpr .. ABC si infanies | clamabant .. BC clamaverunt | wunde tibi gentili (C
om) hoc (B est hoc) nosse cum ABC .. Db unde tibi, cum sis Graecus, hebraica ..
Dae ἐκ auiem cum sis Graecus, quomedo linguam hebraeam nosté .. edpt ac quo-
medo cum sis Grecus, hebreicum nosti | iudetorum cam BDebe ,. AC ez (€ de)
Iudecis | et dizi (B dicens) oum Db... alii plerique add ei .. C om | quod (€
add omnes) clamant (Db clamabant) hebraice cum ABCDb .. Dac quod cama
pueri hebraice | εἰ die mihi expesuit (Db diseernt) com BCDb, item D« ille autem
wi dizil .. DS et iste mihi discernit dicens Osanna enim clamanl, quod. interpye-
latur O domine, salvum (ac, seu Domine salva .. A Dixerunt Iudaei Osasma im
exoelsis | Quomodo auiem (ita ΟἿ; BD* om) clamabant (ita De; reliqui clamant)
hebr. (BDb add EJ) Dixerent ludesi (ita BC; Dbe dicunt ei) Osanna in escelsis
(ta BC; Dbc om ín exc.) Dicit eis Pil. (haec C; De Bt Pilatus; BDb om) Os ie
exe. (haec cum C; reliqui ow), quomodo ínierpretatur (pro his € hebroics quid
intelligitur) .. ex his nihil habet De (vidc aote et post), A vero tamtum haec
Osanna in excelsis quid interpretatur. — Varie igitur erratum est propter similitadi-
mem verborum. | Dicunt ei (C Responderuni Iudaei) Saiva - - exorieis cum ABC...
Dbe dic. εἰ O demine (Dc deus) salvum (De add me) fae, seu (De om) O domine
saiva igitur (De salva mos) .. haec rursus D€ or& ons cum seqq. die. eis Pil.
(quae iam ante habuit) | Sé ipsi - - verbe quibus (ita B; A verbum qued) ab inf.
aoslamatum (ita B; A vocalum) est - — cursor cum BA .. GC Ex quo ipei ludaei
eum infaniibus vocibus ei verbés acclamalis ut vos salvet qui est in excelsis , el eursor
quid fecit .. Dbom edpr (haec editio antecedentia brevissime absobvit) Vos autem.
(De ed)t* om) attesiamini (D& car att.) voces quas pueri dixerunt, quid (De add
ergo) peccavit cursor | Et (D& add ipsi) lacwrunt cum Dbea .. ABC οἱ (A add
siatim , C elatim moz) oonticuerwnt Iudesi | dicii (Deb dixi) cur» proev. cum
Desb .. ABC dioit ilerum Pilatus cursori | Egredere.ei. (ΛΟ post volueris) quom.
vol. inr. euh. cum ABC... Debc Exi ei quo vis ordine (Db om) énir. eum | vere
enm Debe ,.. ABC autem [ sicul εἰ priori schemate cam Debc ,.. AB simili mede
sieut εἰ prius, C simililer sicut prius | ad esum cum ABC .. Dsbe ad eum | €
Domine οἱ | «mía praes. ie vocat. (^ 99c. (e) cum ABC .. Debe quoniam voc,
le praes.

320 EVANG. NICODEMI PARS I.

* Ingresso autem lesu et signiferis ferentibus sigua cur-
vala sunt capila signorum ex se et adoraverunt lesum. Vi-
dentes autem ludaei signa quomodo se incurvaverunt et ado-
raverunt lesum, amplius clamaverunt adversus signa portan-
tes. Pilatus vero dicit ad Iudaeos Non miramini quomodo
incurvaverunt se signa et adoraverunt lesum? Dicunt Iudaei
ad Pilatum Nos vidimus homines signa portantes quemadmo-
dum inclinaverunt et adoraveruut lesum. — Ádvocans vero
praeses signiferos dicit eis Quare sic fecistis? — Dicunt Pilato
Nos viri gentiles sumus et servi templorum: quomodo habui-
mus adorare eum? nam nobis tenentibus vultus ipsi se cur-
vaverunt et adoraverunt eum.

5. Ingresso αἰεὶ (De om; sumsi ex reliquis omnibus) Iesu — — capita signo-
rum ex se cum Dc .. C ingrediente autem lesu, iunc qui signa portabant secundum
consuetudinem tenentes, signa ipsa [se] incurvaverunt .. A ingresso aulem lesu, tunc -
duo qui signa portabant íuxia consuetudinem , cum (enerent ea, ipsa se incurvave-
run( .. B ingresso aulem Iesu aderant quidem iuxia cons. porianies signa, quae se
incurvaverunt .. Deb ingressus autem lesus ad. (Db εἰ a) signiferos (Db - feris) qui
signa ferebant. (Db fer. sign.) οἱ (Db om) curvata sunt capita ipsorum (Db cap. si-
gnorum ex se) | Videnies aulem - — adv. signa pori. cam AB, item Db vid. aut.
Iud. signa signorum, quomodo curvala suni capila ipsorum et adorav. les. , magis
clam. adv. signiferos .. C amplius igitur clamaverunt Iudaei adv. sign. port., item
Dae hinc ludaei. (Dc om utrumque) raagis clamabant, adv. signif. | Pil. vero dic.
ad Iud. cum Dab. . Pil. ve. dixit Iudaeis De, item AB (unc Pil, dix. lud. | Non
miramini - - adorav. lesum cam AB .. D&sbc Non laudatis (De Num videtis) quod
(Db quomodo) ex se curvata sunt capita signorum εἰ adorav. Ies. Item edpr Nonne
laudastis quod ex se curvata signorum capita adorav. les. Praeterea vero Debe add
sed (D* add quomodo) clamatis (Db clamantes) ad signiferos, quasi épsi (De quod
quasi ipsi, D* quia ipsi se) curvaverint (Dac - verunt) εἰ adoraverint (Ὧδε - verunt)
| Dic. Iud. ad Pil. (AB Pilaio) cum ABDbe ,. D dixerunt illi Pilato | AB om
Nos | homines signa port. (B qui sign. tenent) quemadm. incl. (B add. vulius) cum
AB .. Db quomodo inclin. signiferi, item Dc quomodo ex se curvaverun se signif.

. D^ quoniam inclin. se signif. | C om Videntes aulem — -- quemadm. inclin. el
ador. les. | Adv. vero praes. sign. (D&c sign. pr.) dicit (Dec dixi) eis cum Dbae
. . ABC vocans autem Pilaius (A om) baiulos signorum dix. eis | Quare sic cum
Debe .. ABC Quid utique (B om) hoc | dicunt (D&c add signiferi) Pil. cam Dbac
ABG responderunt εἰ ipsi praesidi (B om) dicentes | B om viri | gentiles cum
ABC .. Dabc edPt pagani | Dc om servi templ. (D&b edpr templ. serv. | habui-
mus cum Dabe edpt .. A potuimus, B poleramus (C quomod. adoraremus eum) |
: nam nobis len. vulius (B signa) cum ABC .. Dabc etenim nos tenentes signa | ipsi
(B ipsa) cum ABC... Debe om | se curvaverunt (ita CDab; AB incurv,) .. De es
se curvata sunt | eum cum B .. AC lesum .. D&bc om (sic; corrige notam ad
text. gr. pag. 212.)

δι GESTA PILATI τατινε. ' 391

5 Dicit Pilatus principibus synagogae εἰ senioribus po-
puli Eligite vos viros potentes et fortes, et ipsi contimeant
signa, et videamus si ex se curventur. Áccipientes autem
semores ludaeorum viros duodecrm fortissimos potentesque,
senos et senos fecerunt continere signa, et steterunt aute tri-
bunal praesidis. Dicit Pilatus cursori Eiice lesum foris prae-
torium, et intromitte eum iterum qualivis ordine. Εἰ exivit
foras praetorium lesus et cursor. Et advocans Pilatus qui
prius signa tenuerant, dixit eis l'er salutem Caesaris, quia si
non inclinant se signa quando intrat lesus, amputabo capita
wstra. Ei jussit praeses ingredi lesum secundo. ΕἸ fecit

6. Dici cnm Dabe edpr. . ABC Dixit awiem | princip. syn. εἰ sen. populi
cum ABC .. Db edpr ad archisynagogos (edpPt -gum) et seniores plebis ipsorum
(edP* om) .. Ds ad archisynagógos, Dc ad seniores plebis Iudaeorum | vos cum
Dsb,. ABCDe ez vobis (C add metipsis) | potentes el fortes cum Db, item. ABC
fortissimos aique potentes (A potentissimosy .. D&* polentes .. edpr prudentes ei fer-
tires | contineant com Dabe edpr .. ABO teneatt. | C ui videamus .. B et vide-
bimus | ex se eurventur. com Deb edpr ; item addito et adorent Dc .. C ipsi se
indinaverint, A ipsi se incurvaverunt. vultus, B. inclinabunt. vullus | | accipientes
(D* aspicientes) autem. (Dc vero) sen. Iud. vir. duod. fortis. potentesque (ita De;
D* om que; De vir. fories duodecim) , senos el senos (haec cum Db; De om; Da
stes) — - el stel. ante. tribunal (ita ex ABC scripsi; D&be conspectum) pr. cum
Dsbe, , ABC et elegerunt (A eligerunt) viros fortis. seniores (C om) fudaeorum, ei
siGluerunt eos senos ul. forliler signa. tenerent. Εἰ statuit. eos. (C orn et stat. eos; B
Om senos usque siat. eos) amie (rib. praesidis (A suum pro praes.) | Dicit. cum
Deb .. De dixit, AC diz, dutem, B dic. ilerum | Ettce (C Tolle) Tes. foris-praet.
(De foras protinus, D foras) cnm DbC, item Des .. AB Tolle foras praet. (A om)
ks. | εἰ iniromitie - - ordine cum Debe... ABC δὲ iterum revoca eum (C om)
Pnddmodum (B wt) fecisti (A feoeras, B om) prius | et exivit (A exiit) f. pr.

letus (A pou aute foras) εἰ curs. cum DabA ,; B εἰ exierunt lesus et cursor . . €
exeuntibus aulem lesu et. cursore de praetorio .. Do om | ei adv. Pil. cum Debe,
Mem C Pilaius vocavit ad se .. B εἰ praeses vooans eos ad se, item Α et vocdvit
€99 praeses ad. se | qui prius sign. tenuerant. cum ABC ,.. Db qui tenebant. signa
priores .. D»c signiferos (Dc Iudueos) qui tenebant signa priores. (De om prior.) |
dixil (A el dix.) eis Per - — quia (B om) si non inclinant se (B inclinaverunt se per
δὴ - - inirat. (B éniravil) Ies. (A edd sed vos iilos. [sic] inolinavistis) amp. cap.
UVStr. cum ΑΒ... C dézilque eis Per sal. Caes. quia si. inclinastis signa et non per
s€ inclinaveruni in. iniroitu Iesu ,; emp. cap. vesira . . Dabc íurans eis (De et iuravit)
per sal. Caes. quia si [(&dde non?) [flecteniur signa (D9 sí non sic ferant sign.) ἐπ-
gredienie lesu, praecidam cap. vestir. Praeterea ABC add at illi respondentes dige-
funt (C oma resp. dix.) lia flat. | Et iussit — — secundo cum Dabc .. ABC iussi
auiem Pilatus derum ingredi lesum. (C add ἐπ praetorium) | εἰ fecit -- — sehemate

Evaug. apocr. ed. Tischendorf, 94

--«- La —— a

922 ΕΥΑΝΟ. NICODEMI ΡΑΒΘ I.

cursor eodem schemate sicut et prius, et multum deprecatus
est lesum ut snperascenderet et ambularet super faeiale suum.
Et superambulavit et ingressus est. Introeunte autem lesu
statim inclinaverunt se signa et adoraverunt lesum.

CaPUT H.

! Videns autem Pilatus, timor apprehendit eum, οἱ
statim voluit surgere de tribunali. Haec antem eo cogitaute,
ut surgeret et abiret, misit ad illum uxor sua dicens Nihil
tibi et homini isti insto: multa enim passa sum propter eum
in hae nocte. Convocans antem Pilatus fIundaeos dixit. &18
Seitis quia mulier mea cultrix. dei est. et in iudaismo magis
vobiscum sentit. Dicunt ei ludaei Ita est ét nos scimus.
Dicit eis Pilatus Ecce misit ad me uxor mea dicens Nihil tibi

(D* ordine) sicut εἰ (De ut) prius cum Dabc ,. ABC et cursor (C curs. aulem)
facit εἰ (C om) secundum consuetudinem. (AB add ei priorem henorem) | εἰ multum
- - facidle (ità ex AC; Deb fasciule) suum. -- — ingressus est. cum Dab ,, ABC
Mulium enim deprecatus esi (C. Deprecaius est autem) cursor dominum lesum (C om
dem. les.) ut ambaülarel super faciale (B faculeiale) suum. Εἰ ambulavit super illud
(B om sup. illud; C om Et amb. s. ill.) .. Dec om omnia praetec. extrema e£ ín-
gressus est, nddito lesus, sed rursus praeterit infroeunie auiem lesu |. Intr. autem
cum D9bC .. A ingresso aulem , B íngresso | inclinav. δε cam ABC .. Dab cur-
vaveruni , Dc incurvav. ex se | ador. les. cum ACDc .. BDab ador. eum | Quic-
quid post videamus si ex se curventur legitur, id omne edpr comprehendit his:
Quo facto, et intreeunte lesu iterum signa curvata adoraverun lesum.

H, 1. Videns auem Pil. (ABC praeses) cum Dsh ABC .. De Pil. vero vi-
dens .. ἐὰρε quod videns Pyl. | timor appr. eum et oum BCDab ,. A timore ap-
prehensus est. εἰ, De timore correptus , edpr. stupefaetus | statim (Do otn) voluit sur-
gere (De exsurg. , AB fugere) de triv. (Do sede sua) cwm C, item AB, item De ..
Deb εἰ coepil exsurg. de sede sue .. edp* esire voluit | Mace autem eo (B om au-
iem 0; À Tunc autem 60) oog. wi surgeret. (A. fugere) ei abirel cam ABC .. Deb
cogitanle auiem eo exsurgere de sede sua .. D6 cogitante vero hoc agere | misit ad
ülum (AB eum) uxor sua (AB om) dicens (A ei dic.) cum C, item AB (etiam
οὐδε om nomen Proculae) .. Dabe Flor matrona ipsius Pilati nemine Proeula. (nom.

ABCDac et iusto ili | passa eum cnm BCDbc .. A praem per visum , De add ἐκ
vit | ἐπ (D«b om) hac nocte cum ABDebo , , C ἐπ ista necte 1 Convocans -- - eis
(A «d eos) - - mulier sea. (AB add Procula, non item C aee Hal) cultriz (€
grocuratrix) -- - et ἐπ iudaismo (ita B; A el Judaea) mag. vobiscum senti. (ita B;
ἃ vebis consent) Dic. ei (B. om) Iudaci - — eis Pilatus (G om et in iudeisio usq
Pilatus) Ecce - — uxor mea (AC om uz. mea) - - tibi (C add sit, item iam antea)

&vt GESTA PILATI 14712. 393

et rusto illi: multa enim passa sum propter eum imn hac nocte.
Bespondentes autem ludaei dixerunt Pilato Numquid non di-
nnus tibi quia magus est? ecce somniorum fanta$ma misit
sd uxorem tnam.

2 Pilatus vocavit lesum et dixit e Quid est quod isti
adversus te testificantur? et mhil ad eos loqueris? lesus au-
tem respondit Si non haberent potestatem, non loquerentur.
Unusquisque potestatem habet oris sui loqui bona et mala:
ipsi videbunt.

8 Respondentes autem seniores ludaeorum dicunt ad
lesem Qoid nos videbimus? primum quod ex fornicatione
malus es: secuBdo quia in nativitatem tuam in Bethleem in-

-- passa (A per visum passa) sum pr. eum ín hac (C ἐπα) nocte (B pr. eum in
visu hodie) cum ABC .. Hal Pilaius autem hoc audiens dixit omnibus Iudaeis Vos
Nestít quia uxor mea pagana est αἱ mullas sybagogae vesiras aedificavit: ipsa mibi
wenclacit lesum hominem iusium esse, εἰ propter eum mullum afflicta es$ nocte ista
.. plane, om Dabe | Resp. autem (Db om) iud. diz. Pil. cam Dbe ., ABC Iudaei
aulem responderunt (C dixerunt) Pilalo (B om) .. D& audientes autem haec Iudaei
diz. Pil, | Numquid non com Debe edpr .. AC Nonne . . B Non bene | quia ma-
gus est cam ABC .. Dabo edpt quoniam (D quia) maleficus est | somniorum fan-
(asma (B -tfaata) cum BC, item ut videtur A .. Dabe edpr somnium | Dec edpr
immisit .. Db misit ipse

2. Pu. (€ add ilerum) voc. les. et diz. ei com AC .. B Pil. aü ad Iesum .
Debe edpr Pil. vero (Uc edpr om) advocans Iesum dixit | Quid est - — ad eos (B
eis) loqueris cum ABC .. Dabe edpr Non audis (D& Num audisti) quod (Db quid,
edPr quanta) isti adversum te (Db om te) testantur ? et nihil dicis? (edpr testifican-
twr omissis reliquis) | les. autem. (Bom) resp. cum ABC... Dabc 196. resp. εἰ |
potesiaiem cum ABC .. Dsb add ioquendi ., Dc linguas | nen loquerentur: Dc add
edoersum me | unusquisque cum B .. AB add auiem; De praem sed, Da&b sed
quoniam | Debc habet potestatem | oris suí loqui cum Dabc',, ABC ín (C de) ore
suo loquendi | B bona vel mala | ipsi (Dc add autem) videb, eun Dabe .. ABG
ipsi (C tamen ipsi) videani quid loquantur (B locuniur).—

8. Ab hoc inde loco usque ad imitium capitis V. Vatieani codices noatri
6 €. AB) «d coostitaendem textum adhiberi nequeunt. Breviter enim quioquid
imterpositum est sic abeolvunt: Quid malla? lam omnía nola sunt vobis a sancio
evangelio, — Post mullas ailercationes inter Pilatum ei Iudaeos surgens Nicodemus qui-
dam vir (B om) Iudaeus εἰσί ante praesidem etc.

Respondentes - — ad lesum cum Dabo ,. € Responderunt seniores Iudaeorum ad
lesum. ei digerit ei | Quid nos videbinus (Dh vidimus) com Dab .. Dc Nes vidi-
fus, e (estamur quod vidimus .. C Quid loqweris wt videamus nos? | primum
eum Dbc C, item edpr primo .. D& nos primum de te vidimus | ez: C de | satus
es cem Dae C, item edbr omisso natus . . Db hasorris | quia ín nativitatem tuam
in. Dethi, inf. cons, faeta est cam € .. Da quod. pro nativitate tua in Belli. infantes

91 *

324 . EVANG. NIGODEMI PARS i.

fantum consummatio. facta est: tertio quod pater tuus Ioseph
et mater tua Maria fugerunt in Egyptum, eo quod non ha-
berent: fiduciam in populo.

* Dicunt quidam de adstantibus benigni ex Iudaeis Nos
non dicimus eum esse ex fornicatione, sed scimus quoniam
desponsata est Maria Ioseph, et non est natus de fornica-
tione. Dicit Pilatus ad Iudaeos qui dixerunt eum esse: ex
fornicatione Hic sermo vester non est verus, quoniam despon-
satio facta: est, sicut ipsi dicunt ex gente vestra. Dicunt Pi.
lato Annas et Caiphas Nos cum omni mulütudine dicimus
quoniam. ex fornicatione natus est et maleficus est: isti autem
proselyti sunt et discipuli eius. — Advocans vero Pilatus Án-
nam et Caipham dicit eis Quid sunt. proselyti? Dicunt οἱ
Gentilium filii nati sunt. et modo facti sunt Iudaei. Respon-

interfecti sunt... Dbe quod generatio tua est ἐπ Belhi. et infantum inlerfectio propter
te facta est (Do on. δὲ infanlum — — f. est) .. edpt quia ín Bethl. progenies iua est,
ubi propter te facta est inlerfeciio puerorum | loseph cum CDc, . Dsb om | εἰ
mater tua - - Egyptum cum Dabc edpr .. C disponsavit. Mariam matrem (uam et
in Egyptum fuil (fugit?) | eo (Dc propterea) quod - - in populo (De,add nostro)
eum Dabc, item edpr .. C quia non habebal fiduciam ambulare in plebem suam

4. Dicunl quid. de (Dc add his) adst. benigni (ita Flor et testante Thilone
alii; Dabc benigne) ex lud. (Dc ex Iud. ben. de lesu) cum Dabc Flor aliisque . .
C iunc responderunt aliqui de adst. viri Iudaei; edPt dicunt quidam ex astantibus
lud. | Nos non —- - esse (Flor add natum, item Dc) - — quoniam (Db quod) «Ὁ -
et non est natus de forn. (Flor edPr om εἰ non esi n. de f.) cum Dbc Flor, simi-
liter edpr .. Des Nos n. d. e. esse nai. de fornic. omissis reliquis usque dum se-
quitur hic sermo (trunsiluit ἃ fornicatione ad fornicatione) .. C Nos non dic. eum
de fornic. naium , quia novimus quod loseph disponsavit Mariam matrem suam : non
ergo de fornic. nalus est | Dicit (Dc dix.) Pil. ad Jud. (Flor ad eos) - - eum esse
ez forn. (Flor ex forn. eum nasci) - — sicut. (De sic teste Birchio) ipsi (Flor om;
De post dic.) déc. ἐς (D* qui sunt de) gente (Flor generatione) vestr. cum Db«
Flor, item inde ab hic sermo (vide ante) D*. item eder Dic. Pyl. ad eos - -
Sermo vester mendaz esi, sicut. ex gente vestir. iestantur. .. C Dicit Pil. Ergo sermo
vester non concordat verilati, nec est verum quod mihi atiestatis, quoniam ei despon-
salia facta sunt secundum quod. loquitur cognatio vestra | Dicunt Pil. Ann. et Caiph.
cam Debe Flor .. C responderunt Ann. et Caiph. εἰ dixerunt ad. Pilatum | — Nos
oum o. m. dic. cum C .. Dbe Omnis multitudo clamat .. D& Omnis mult. audienda
est, quae tlamat .. edpr Mulliiudo hominum proclamat | natus est cum Dee C ..
Db nascitur | et malefic. est. (edPr si): ita Dabc C edpr | isti autem cum Dhe
edpt ., D* add qui negani eum esse natum ez: fornicatione , item C qui testificantur
εἰ dicunt quia de (orn. non est natus | Advocans -- - dic. eis cum Dbc .. De Pil.
aulem dixil ad Ann. et Caipham .. C Respondit Pil. | Quid com D*« C .. De Qui
| Dicunt ei (C add Iudaei) com DeC .. Dab dic. dli | Gentilium. (ita C; Debe

sivz GESTA PILATI rarum. 395

derunt hi qui testificati sunt lesum non esse.natum de forni-
catione, Lazarus et Ásterius, Ántonius et lacobus, Annes et
Azaras, Samuel et Isaac, Finees et Crispus, Agrippa et TIu-
das, Nos proselyti non sumus nati sed filii Iudaeorum su-
mus, et veritatem loquimur: etenim in desponsalia Mariae
interfuimus.

5 Convocans antem ad se Pilatus duodecim viros hos
qui probaverunt quia lesus non fuerat natus de fornicatione,
dixitque δὰ eos Adiuro vos per salutem Caesaris, si verum
est, dicite mibi, quoniam lesus non est natus de fornica-
uone. Dicunt illi Pilato Legem. habemus non iurare, quia
peccatum est; sed ipsi iurerit per salutem Caesaris quoniam
non est sicut diximus, et re) sumus mortis. Tunc dixit Pi-
latus Annae ct Caiphae Nihil respondetis ad ea quae isti te-

paganorum) fi. nati (ita C; Dabe om) sunt εἰ modo (ita C; Db& nunc; Dc non) |
Respond. hi — — de.fornic. cum C .. Debe Flor nil nisi dicunt | Laszorus (ita
CDb Flor, Lazarius edpr; Dac Eliezer) .. C praem quorum nomina haec sunt |
Asterius cum Dabo Flor edpr (Austerius) .. C Histerius | Annes εἰ Azaras cum C
.. Flor et Ares; edpr Piras; Dabc Caras. Alterum nomen vide ante εἰ ludas. |
Samuel et Isaac .. € Sam. et Damael . . Dabc Flor edpr et Samuel, Isaac | Fi-
*ee$ (F est in C Flor; Fabric. Birch. Thil. ediderunt Phinees; edpr om) εἰ Crispus
(ta Flor edpr; C Crispes; De&bc Crippus) | Agr. et Jud, cum C .. Dabe Flor et
(edPt om) Agr. Amnes (ita Db, edpr Anmes; Flor Acmes; Dec Annas) εἰ lud.
Praeterea variant codices modo addentes εἰ modo omittentes. Secuti in ea re
sumus prae ceteris codicem C. | Nos pr. non sum. nati. (Dae om) - - loquimur
eum Dbae edpr .. C Pro cerio est nos. proselitos non esse sed filios Iudaeorum, et
veritatem loquimur | etenim (ita Db edpr; Dac e£; C nam et) in desponsalia. (ita
Db, edpr ín desponsalibus, C ín sponsalia; Dae ín desponsalitio) Mar. (C add et
gaudia) ínterf. (eder fuimus ; Dc add testificamur)

9. Convocans uutem -- — dixilque eis cum C .. Dabe alloquens vero Pil. duodec.
víros qui haec dixerunt, dix. eis, item edpr quos alloquens Pyl. dixit | si verum
est - — de fornic. cum C .. De edpr si vere (edPr verum) dixistis quoniam non est.
(edPr sif) natus ex forn. .. Dba quod (De sí) non esi natus ex forn., si vera (Da
aui si vera sunt quae) dixistis. Praeterea C add sicut hi testificantur | Dicunt - --.
peccatum esi. cum Dab .. De dicunt - - habemus, neque iurare lice, quia p. ἐ.»
edpr dic. εἰ quia non lice! nobis iurare ex lege .. C responderunt viri illi ad Pila-
ium εἰ dixerunt ei In lege nos iurare. ex ioto peccatum est | sed. cum C .. Dc de-
iue .. Deb edfPt om | per sal. Caesaris: edpPt haec om usque diximus. (ln
graeco texta. nostro per incuriam excidit χατὰ t. c. Καίσαρος, ut ex commen-
lario vides.) | quoniam (Dc si) non - - diximus cum Dabe .. C quia non est vera
ista nostra lestificatio | εἰ (edpr add nos) rei s. mort. (edPr om mort.) cum Dabe
edpr .. C et nos morti subiacemus | Tunc dixit Pil. — - testíficantur cam € .. Dabc

426 EVANG. NICODEMI PARS I.

stificantur? Dicunt Annas et Caiphas ad Pilatum Duodecim
isti creduntur quoniam non est natus ex fornicatione; omnis
plebs clamamus quoniam ex fornicatione natus est el male-
fieus est et. dicit se ipsum esse filium dei et regem, et non
credimur.

6 Et iussit Pilatus omnem multitudinem foris exire, abs-
que duodecim viris qui dixerunt quoniam non est ex fornica-
tione natus; et lesum iussit sequestrare ab eis. . Et dicit eis
Pilatus Qua ratione volunt Iudaei lesum occidere? — Dicunt
ei illi Zelum habent, quoniam sabbato curat. Dixit l'ilatus
De bono opere volunt eum occidere? Dicunt illi Etiam,
domine, |

- CaAPvuT Ill.

! Pilatus furore repletus exiit foras. praetorium et dicit

edpt om | Dicuni - - ad Pileius oum Debe Flor .. C dixerumi autem A. et C.
Pilato | Duogd. isti oreduntur. (ita correxi quod in cod. est credunt) quoniam - -
natus es. (ita ex plerisque scripsi; Flor mascilur) - — ei nos non eredimur (ita rur-
sue scribendum videbatur pro credimus quod cod. habet) cum Flor.. nec male
C Duodte. his credis, nobis aulem cum omni multitudine clamantíbus quia de forn.
satus est non credis ,, Dbe duod, isi credunt. (Dc credi debent) quod (Do quoniam)
non csi naius de forn. εἰ (Dc sed) malefius (Dc add esf). et dicil se - - ei nos mon
eredimus, Item De isti duod. non oredent. quia scimus eum natum de slupra et ma-
lefüoum esse, ei dicit se -- — regem, quod nos credimus et audire pertimescimus ..
edpPr is eredi debel quia non si£ natus ez (orn.; sed (qmen maleficus es! el dícil se
esse f. d, ei veg. , et non aredimus

4, Et iuaeil -- — exira cum C .. Dabc iubens ergo Pil. omnem populum exire
foras; item ut videtar Flor | absque “ - ez forn. naius cum Dahe ,. C excepto
XI] viros qui werilalem dicebant | et Iesum iuss. sequestrare ab eis cum C .. Dabe
sed, εἰ Jesum iussit segregare (Dc - gari?) remote (De semote) .. edpr initium se-
ctionis sic habet Semolis ergo omnibus nisi illis duobus (corrige duodecim), deinde
dizit Pyl. | Et dic. eis Pil, (Dab om Pil.) cum Desb .. C et dix. Pil. ad dios XII
viros iusos | Que ralione — -- occidere. (C interficere) cum Debo C .. edpr Qua
causa volunt eum occid. | Dicunt -- -- curat cum Dabc; item edPr Responderuni Ze-
lua etc .. C Responderunt viri illi Domine, selum habenl in eum, quia in sabbalo
cwral, εἰ talia signa facit el mirabilia qualia nullus homo sub cele facere potuik |
Dixit Pil. - - domine cum Dabc .. C tune diz. Pil. Ergo propter opus bonum volumi
ipsum occidere omissis reliquis, item οὐδε dici Pil Ergo de bono opere volumi
eum ogcid,

II, jJ. Pietus fur. repl. oun Dbc ,. Ds Pil. vero repl. ira .. C tunc furere
plenus Pilaius (οὐδε €) egiens de praetorio valde indignatus eif) | D* om foras |

*

sivz GESTA PILATI raTINE. 397

eis Testem habeo solem quia nec unam culpam invenio in ho-
mine isto. Responderunt ludaei et dixerunt praesidi Si, non
esset hic malefactor, mmquam tibi tradidissemus eum. Π εὶς
ulis Pilatus Tollite eum. vos et secundum legem vestram iudi-
cate: eum. — Responderunt Iudaei Nobis non licet interficere
quemquam. Dicit illis Pilatus Vobis dixit deus non interfi-
cere quemquam; ergo mihi dixit ut. occidam?

?. Ingressus iterum. praetorium Pilatus vocavit ad se se-
crelo lesum et dixit ei Tu es rex ludaeorum? | Respondit Ie-
sus Pilato À temetipso hoc loqueris, an alii tibi dixerunt de
me? Bespondit Pilatus Numquid ego Iudaeus sum? gens tua

᾿ et pontifices tradiderunt te mihi: quid fecisti? Respondens

Iesus dixit Regnum meum non est de hoc mundo. δὲ ex hoc
mundo esset regnum meum, ministri mei ulique repugoarent
ne traderer ludaeis: nunc autem regnum meum nori est hinc.
Dixit ei Pilatus Ergo rex estu? Ait illi Iesus Tu dicis, quia
rex sum ego. Ego enim in hoc natus sum et ad hoc veni,

Da C dixil eis (D* Iudaeis) | solem cam Db edpr, item ut videtur C (nisi scri-
ptum est íalem) .. Dac solum | nec unam eum Db.. Dac nec ullam .. C edpr
mulam | culpam .. C causam | invenio cum DacC edpr .. Db inveni | respond.
Iud. et dix. (C om et dix.) praes. cum Db C, item omissis αἱ dix. pr. Dc εὐρεῖς,
D* dicumt lud. Pilato | hic cum C edpr, item Dc isle .. Dab om | malefactor
oum CDo.. Deb edpr malefieus | nunq. libi trad. eum cum C .. Da3bc non (ibi
eum irad., edPr mon ir. eum libi | ilis cum C .. Debc eis | Resp. Iudaei - -
quemquam cum C edpr .. Dabc Dicunt Iudaei Pilato Nobis licel. occidere neminem
(De non lic. occ. quemquam) | Dici -- -- occidam cum C .. Dabc Dic, Pil. Iudaeis
Vobis dizit dominus (D*c Vobis ergo dicif) Non oocideris (Ὧδε -das) sed (Dec add
non) mihi .. edpr plane om

2. Ingreshus ilerum (edPr add in) praet. Pil. cum C edpr, item íngr. it. Pu.
in pr. Db .. Dc οἱ ingressus esi iterum praetorium οἱ | vocavit - - diz. ei cum C
. edPr cum lesu solo diz. ad eum... Debc voo, lesum solum (0l. les.) et dix. ad
eum | Tu es cum Dabc edpr ,. C Dic mihi verum, si tu es | Resp. Ies. Pil. oum

. Debe Εἰ respondens lesus dizit Pil. | A temelipso hoc log. cam C .. Db Es
ie hoc dicis, item Dsb A (e hoc solum dicis | Resp. Pil. cum C .. Debo respon-
dens Pil. dicit ad lesum | gens tua οἱ pontifices (De edPr add tuf) cum CDe edpt
. Des gens tua. (D& om) et principes sacerdotum | respondens (C add autem) |.
dixit .. edpr respondit lesus | Db edpr non est de hoo seculo. Pergit edpr. (item
Db?) Si de hoc seculo | utique repugnaret cum C .. De uliq. decertarent .. Dab
edpr resisiereed | ne com C .. De edpr μέ non, Dab et non | iraderer cum CDc
edPr ,. Deb iradilus essem | auiem cum C... Dsb vero.. De ergo |. εἰ cum C
(sed praem autem) edPr .. reliqui om | ait ill Jesus cum Ο.. reliqui respondit
lesus | dicis .. C disisii | Ego enim in hoc cum C .. Debe edpr. ἔρμα dioit

328 EVANG. NICODEMI PARS 1.

ut testimonium perhibeam veritati, et omnis qui est ex veri-
tate audit meam vocem. Dicit ei Pilatus Quid. est. veritas?

εν Dicit Iesus Veritas de caelo. est. Dicit Pilatus In terris ve-

ritas non est? Dicit lesus Pilato Intende, veritatem. dicentes
quomodo iudicantur ab his qui potestatem babent in terris.

Capvr IV.

1 Relinquens ergo Pilatus Iesum intus praetorium, exi-
vit ad Iudaeos et dicit eis Ego nec unam culpam invenio in
eo. Dicunt ei Tudaei Iste dixit Possum templum istud. dis-
solvere et in triduo resuscitare illud.— Dixit eis Pilatus Quale

templum? Dicunt ei ludaei Quod aedificavit Salomon in XL. ᾿

et Vl annis: et iste dicit dissolvere et aedificave illud in iri-
bus diebus. Dicit illis Pilatus Ego innocens sum a sanguine

(edpr dix.) lesus Pilato Ego in hoc (edPr add seculo) | veni cum Dab edpr .. CDc
add in mundum | εἰ omnís (edpPr om oms.) .. C om ei | meam vocemi cum Dabe
. . € Flor edpr voc. me. | C Dizit autem Pil. Quid e. v. Respondit Iesus | Veritas
. de caelo (Dc add orta) est cum Dabe .. C Verilas de terra orta est, εἰ iterum ve-
vitas de oaelo est | In terris (Dc -rra; Dab add ergo) verit. non est. (Flor n. e.
ver.) cum Dabe Flor edpr .. C male om Dic. Pil. In -- - non est. | Intende cum
Dabe Flor edpt .. C Agnosce | veritatem dicenies (Flor Db dicentis (vide ger-
manicam); Db Flor edpPr add ín terra, non item C) quomodo (C quia ante veri-
talem) iudicantur (Db Flor -catur) - — ín terris (edPt om: in terr.) cum CD Flor
edpr .. editio germanica eaque ut videtur princeps merck au[f die wahrhait des
sagenden au(f der erd, wie er geurtayll wirdt von den, die da wonung haben auff
der erd .. Uc veritatem descendisse in terram, el nunc iudicatur ab his qui habent
potestatem (in terris, ut videtur] .. Ds veritatem esse in terra inter illos qui dum
potestatem habent. iudicandi veritate uluntur εἰ iudicia recte faciunt.

IV, 1. Relinquens ergo cum CD&c edpr . . Db om ergo | intus (C ín) prae-
torium cum DbceC .. Da edpr ín praetorio | exivit (ita CDc edpr; Dab ezít) ..
CDa add foras | εἰ dicit (C diz.) eis cum Db C .. edpr et dizit," D& et diz. ad
eos, Dc dicehs | nec unam cum Dab ,. DeC edpr nullam | culpam .. edpr cau-
31m | invenio (Db ínveni) in eo cum CDb edpr .. Dac invenio in eum (08 in Ie-
sum) | Dic. ei (Dac illi; edpt om) Iud. cam Dbac edpr .. C responderunt Iud.
Pilato et dixerunt ei | Iste dizi! cum Dbc edpr .. C Hic dix., Da Ergo ipse diz. |
lempl. ist. dissolv. cum Db, item D* diss. templ. dei .. CDe edpr destruere templ.
isiud (C hoc, edpr dei) | in triduo cum Dabc edpr .. C ín tribus diebus | resu-
scitare cum Db .. C restituere .. Dac edpr reaedificare | Dizit eis Pil. Quale templ.
(D&c add est hoc de quo dicit) cum Dbac ,. C transiluit ad Dicit ilis Pil. Ego in-

*

nocens etc | Quod (De add primum) aedific. (edpr om) Sal. ἐπ XL εἰ VI (ita Db -

edpr; D& in quadraginta sex, Do et demum ín quadr. sez) annis (edpr De add fa-
bricavit , Db fabricatum est) | et iste - - diebus cum Dbc.. Da ipse dizit destruere
et ín triduo reaedificare .. edpr om | dicil illis Pil. cum C .. Dabe edpr et (edpr
om) ilerum dic. eis Pil. | Ego h. l. cum C .. Debe post sum, edpPr post ínnoc. |

sive GESTA PILATI zarixz. 399

hominis istius; vos-videritis. Dicunt ei Iudaei Sanguis eius

super nos et super filios nostros.

? Advocans autem Pilatus seniores et sacerdotes et Le-
vitas dicit eis secrete Nolite facere sic: nihil enim accusanti-
bus vobis eum dignum mortis inveni, nec de curatione et
violatione sabbati. Dicunt sacerdotes et Levitae et seniores
Dic nobis, si quis Caesarem blasphemaverit, dignus est
morte anne? Dicit eis Pilatus Dignus mori. Responderunt
ei ludaei Quanto magis hic qui deum blasphemavit. diguus
est mori.

. : ? jussit vero praeses ludaeos foras exire de praetorio,
et advocans lesum dixit ei Quid faciam tibi? Dicit lesus
Pilato Sicut datum est. Dicit Pilatus Quomodo datum est?
Dicit lesus Moyses et prophetae praeconizaverunt de morte
el resurrectione mea. Audientes autem haec Iudaei dicunt

homin. ist, (edPr huius hom.) cum Dabe edpr .. C iusti huius | Dic. ei (edpr om)
ludaei .. C responderunt Iud. εἰ dixerunt.

2. C Convocans | Db om autem | et (C om) sacerdotes .. D& et scribas, sa-
cerdotes | C dixit ad eos secreto | Nolite fac. sic (D& edpr s. f.) .. C Nolite ma-
lum agere hoc | nihil enim accus. vobis (Db om) eum (Dec accus. eum [enim?] vob.
eum [emm ?] nihil) dign. mortis (ita Db, Dc edpr morte) inveni (De invenio in eo),
nec (Db om) de cur. et (edpt nec de) viol. sabb. cum Dbc edpr .. D8 nihil in ve-
sra accusatione. dignum morle. inveni de curatione infirmorum et viol. sabb. .. C
nihil enim invenio in eo causam unde mori debeal ; sed video quia per invidiam bo-
sorum operum quae agit, quia (qualia?) nullus alius super terram facere potest, et
ewrat omnem. infirmitatem, et quia solvit sabbatum, eum accusalis et vultis perdere |
Dic. (Dc et dic.) sac. εἰ (De om) Lev. et sen. (Dc sen. et Lev.) cum Dbe (item
D* omissis e! sen.) .. C responderunt sen. et Lev. Pilato dicentes .. edpr respond.
ludaei | Dic nobis - — anne (sic) - - mori (sic) cum C .. Dabc edpr Super (Dc
edPr om) Caes. (D Per salutem Caesaris) si quis blasphemaverii (De - mavit), di-
gnus est. morte | Responderunt - - mori (codex morti) cum C .. Dabe edpr íste
(08 hic) autem (Db om) adversus (edPr in) deum (D&b dominum) blasphemavit (Dc
add dicens se deum εἰ regem esse).

8. Iussit -- - Iud. foras (D& om, sed add iferum) ez. de praetorio (D* prae-
lorium) et adv. (Db add Pilatus) - - ei cum D&bc ,.. C tunc iussit praeses foras
praetorium exire ludaeos , et vocavit ad se lesum εἰ dixit ei .. edpr et ingressis (sic)
ludacis. dix, Pyl. Iesu | C Quid vis ut faciam tibi | dicit (C respond&t) I. Pil. cum
CDb .. Dac edpr respondit ei (edPr om) lesus | datum cum CDb edpr .. Dac di-
clum | Dicit. (C add ei) Pil. cum Db edpr C .. Dec diz. εἰ Pil. | Quomodo (C
add sicuf) dat. est. cum Db edpr C .. Dc Quom. est. dicium | praeconizaverunt
cum De, item praeconizati sunt D& edpr .. Db praecinerunt. (sic) .. C annuncia-
verunl | morte cum C .. reliqui passione. Praeterea Db edpr add ista, Da mea;
uihil add De C .. et (Dbc add de) resurr. mea .. D* om mea | Aud. auiem (Db

330 EVANG. NICODEMI PARS I.

Pilato Quid amplius desideras audire blasphemiam? Dizit
autem Pilatus Si hic sermo blasphemus est, tollite eum vos
et perducite ad synagogam vestram et secundum legem ve-.
stram iudicate eum. — Dicunt Iudaei Pilato Lex nostra con-
tinet Sj homo in hominem peccaverit, dignus est accipere
quadragenas una münus; qui vero in deum Dlasphemaveri
lapidari.

* Dicit eis Pilatus Ergo secundum legem vestram iudi-
cate eum. — Dicunt Iudaei Pilato Nos volumus ut crucifigatur.
Dicit eis Pilatus Non est dignus crucifigi.

5 [ntuitus vero praeses in populum circumstantem: Tu-
daeorum vidit plurimos lacrimantes Iudaeorum et dixit Non
omnis multitudo vult eum mori. Dicunt seniores ad Pilatum
Ideoque venimus universa multitudo ut. moriatur. Dixit Pi-

edPr om) haec (edpr hoc, Db om) Iud. cum CDb edpr .. Dac qud. haec Iud. ex-
acerbati sunt el | dic. Pil. cum Dabc edpr.. C clamaverunt | Quid ampl. - -
blasph. cum C .. Dabc Quid ampl. (Db add ab hoc) vis blasph. istius audire ..
edPr Quid amplius haec (hac?) blasphemia? el maius vis audire? | Dix. autem Pil.
cum C; edpr respondit Pil... Dsbc dicit Pil. eis | δὲ hic cum C.. Dabe edpr si iste
| blasphemus est cum C .. Dabc edpr blusphemia est (Dabc vobis videlur) | εἰ per-
duc. (D&c produc.) ad syn. vestram et . . edpt et ἐπ synagoga .. Db nil nisi et |
Dicunl Iud. Pilato etc .. CDb om usque dum sequitur Dic. Iud. Pil. Nos volumus
ul crucifigalur | Si homo ín hominem pecc. cum edpt et codice Thilonis . . Da (et
De?) ut si homo homini peccaverii | quadragenas (Dc -gena?) una minus cum
ed?r De, item cod. Thil. quadraginta minus unam . . D* unam minus quadraginta
| qui vero cum cod. Thil. .. Dac si vero, edPr quare si | in (cod. Thil. om)
deum cum De edpr cod. ΤῊ], .. D& ín dominum | lapidari (Da praem huiusmodi)
. edPr praem dignus est

4. Ergo sec. leg. vestr. iud. eum cum edPr .. Dac si iste sermo blasphemia est,
vos iudicale eum sec. leg. vestr. | Nos vol. ut crucifig. cum CDbc edpr .. Da praem
Lez mostra mandal nobis non occidere quemquam, itemque add quia dignus esi sorte
erucis | Dicit eis Pil. Non est d. cruc. cui C .. edpr om .. Db (item Dc?) Dic.
eis Pil. Non est bonum, item D& additis his: ut crucifigatur, sed tanium corripile
eut εἰ dimiltite.

5. in (edPr om) populum circ. Iud. (Dc edpr om Iud.) cum Dbc edpr .. C
in populo (sic) circumstantes (sic) Iud. .. D& in populo δὲ circumstante populo Iud.
| vidit .. Db εἰ vidit | Iudaeorum cum Dic .. CD& Iudaeos | dixil cum C, item
diz. eis Dc; Db dicit .. D* dix. ad principes sacerdotum Iudaeorum | C Certe non
omnis | vult (C praem ut video) .. D& desiderat | seniores cum Db .. DacC add
ludaeorum | ideoque venimus un. muli. cum Db.. Des ideo venimus nos ei tola
mult. hio .. CDe edpr ideo (De edpr add potius) convenit. (Dc edpPr venit) universa
haec (De diversa; εὐρε om) muli. | δία. Pil. ad Iud. Quid fecil ut mor. cum Dbe,

sva. ΘΕΒΤΑ PILATI rATIME. 331

latus ad Iudaeos Quid fecit ut moriatur? Dicunt. illi Quia
dixit se. filium dei esse et regem.

CapuT V.

! Nicodemus autem quidam vir Iudaeus stetit ante prae-
sidem et dixit Rogo, misericors, iube me dicere paucos ser-
mones. Dicit ei Pilatus Dic... Nicodemus dicit Ego dixi se-
nioribus et sacerdotibus et Levitis et omni multitudini. Iu-
daeorum in synagoga Quid habetis cum homine isto? Homo
iste multa mirabilia facit et signa quae nullus hominum fecit
. nec facere potest. Dimittite eum et nolite adversus eurn ali-
quid maligneri: si ex deo sunt signa quae facit, stabunt ; 8]
autem ex hominibus, dissolventur. Quia et Moyses missus
a deo in Egyp(um fecit signa multa, quae dixit illi deus fa-
cere ante Pharaonem regem Egypti. Et erant ibi curantes
malefici lamnes et Mambres, et fecerunt et ipsi signa quae

item edpr . . De Diz. Pil. ad eos Quare morietur .. C male om | Dic. diii oum
Dabe . . C edPr responderunt iterum (edpr om) Iudaei | Dee dicit se ipsum

V, 1. vir cam ACDsbc edpr .. B om | Rogo cam D*bc .. ABCDs add te |
misericors (B - cordissime) cum Dhe . . ABCDe add íudez | iube — — sermones cam
ABCDbc ,. D& ut digneris paucos meos audire sermones | Dicit ei Pil. cum ABC ..
Debo dis. Pil. ei | dicit cum A .. reliqui dírit | seniorib. εἰ saoerd. cum ABC ..
Dabe sen. fudaeorum et scribis et sac. | habetis cum ABC edpr .. Db querimini,
Dec quaeritis | multa mirab. facit (C fecit) εἰ signa cum AO, item mult. sign. et
sirab. fecit B, item edpr multa (om antea homo iste) fecit enim mirabilia .. Dabe
mult. sign. faciebat (Dc facit bona) et gloriosa | quae - — potest cum ABC, item
edpt quae nemo alius fecit nec polest facere .. Dh qualia nullus fecit nec facit ..
Dec qualia nullus fecit. in.terra homo nec faciet | dimiltüe (ita ADsbc edpr; BC
permitt ) eum (ita ABC edpr; Dabe (ilum) | adv. eum aliquid (B quid, edPr om)
malignarí cum ABC edpr . . Dbc δἰ aliquid facere mali; D8 ei malum faeere |. si
(A quia sf) - - quae facit (A qu. fae. post stab.) stabunt cum BCA edpr .. Dabe
si ex deo sunt. (Dac est), stab. signa isla (D&c eius) [ Dabe si vero | missus (Deb
post Eg.) & deo ín Eg. fecil sign. cum ADsb .. RBCDeo edpr míssus est. (C fuit) a
dto in Egyptum (C in Egypto, item De post fecit signa) et fecit signa | dixil: A
dixerat , D* praecepit | ' 86 (A ef) .. BC om | facere (varie ponitur) .. A om |
AB coram Faraone (B Phar.) rege (B regem) Eg. (edPt om reg. Eg.) | et (08 om)
erant. (De om) ibí (A om) | eunrantes malefici com De, item Db Flor cur. medioi
. . ABC malefici et (B om) íncaniatores, item edpr incantatores .. D& magi | Tamnes
eum ADb; item Anmes edP .. CD& Jannes; item B Ioanes, Do Flor lanes | edpr
Menbres | ei fec. (D9 feotrunique; ADe om et) εἰ (Dh Flor om) ipsi cum C; item
ADabe Flor .. B et fee, Praeterea D& add per inoaniationes suas | quae fecil. cum

339 .— EVANG. NICODEMI PARS Ι.

fecit Moyses, sed non omnia, et habuerunt eos Egyptii sicot
deos, Iamnem et Mambrem: et quoniam signa quae fecerunt
non erant ex deo, perierunt et ipsi et qui crediderunt eis.
Et nunc dimittite hominem istum non enim est dignus morte.

2 Dicunt ludaei Nicodemo Tu discipulus eius factus es
et verbum pro ipso facis. Dicit ad eos Nicodemus Numquid
el praeses discipulus eius factus est et verbum pro ipso facit?
numquid non constituit eum Caesar super dignitatem istam?
Erant vero ludaei frementes et stridentes difiiibus adversus.
Nicodemum. Dicit ad eos Pilatus Quid. stridetis dentibus
adversus eum veritatem audientes? — Dicunt Iudaei Nicodemo -
Veritatem ipsius accipias et portionem cum ipso. Dicit Ni-

.codemus Ámen amen amen, accipiam sicut dixistis.

BDbc .. ACDs qu. fecerat | sed (C quamvis) non (AB add potuerunt) omnia (D&
per omnia) cum Db, item ABCD2 .. Dc sed non habuerunt eos etc omissis plari-
bus .. edpr ei non poterant facere omnia signa quae fecerat Moyses | εἰ (A add (unc)
habuerunt (C habebant) -- — deos: haec cum ABCDb (et Dc) edpr; Iamnem εἰ
Mambrem vero ex solo A addidi | εἰ quoniam - — et (ita C,- plerique om; A ea
ei ipsi qui) ipsi εἰ qui credid. eis .. edpr corrupte quoniam sign. quae fecerant quia
non erant ex. deo perierunt, εἰ ádeo non credebant eis .. D& post sed non [per] omnia
sic pergit: et signa quae fecerunt magi non erant ex. deo, sicul nostis vos scribae et
Pharisaei: perierunt ipsi qui fecerunt εἰ omnes qui crediderunt eis | Εἰ nunc dim.

cum ADsbc, item C nunc autem dim. .. B dim. ergo, edpt igitur dim. | istum .

D& hunc | non enim — - morte (C morti) .. δ quia signa de quibus eum accu-
salis ex deo suni , ei non esi dignus morte.

2. Dic. (C edpt responderunt) lud. Nic. cum D8bc, item C edpr .. AB di-
serunt. Nicodemo (B om) lud. | Tu .. AC edpPr add ut videmus, B videmus | et
verb, pro ipso facis cum D8bc ,. AB qui (À quod) verb. pro ipso (A illo) loqueris,
item C edpr qui pro eo sermonem facis | Numquid (C'* om) et (B om) praeses |
εἰ verb. pro ipso facit cum Dab .. AB qui (A quod) pro eo sermonem (AÀ serm. pr.
eo) facit .. C'* qui pro eo loquitur .. De C* om Dic. (Dab diz.) ad eos (ABC eis)
Nic. Numquid - - facii, item edpr ana cum seqq. super dign. islam | sup. dign.
istam cum Debc ., ABC in hac dignitate | Erant vero (ita ACDb; Dac autem; B
edPr om) Iudaei (C om) | frem. et sirid. dent. (C om et str. dent.) adv. Nic. cum
ABC edpr .. Dbc frem. εἰ sir. dentibus suis (Db om d. s.) super Nicodemum .. Da
iremenies, cum haec audierunt, εἰ stridebant. super Nicod. Praeterea C edpr add
propier haec verba, A pro his verbis, B pro his | Dicil ad eos (A edpt eis) Pil.
(€ Tunc dix. Pil. Iudaeis) Quid str. dent. (AB om) adv. €um (C Nicodemum) ver.
Gudienies (C dicentem) cunt ABC edpr .. Dabc om | die. Iud. Nicodemo (ita edpr;.
AB Pilato) cum AB edpr, item ἐπίεγεα dixerunt Iud. Nic, C .. D1bc (cum supe-
rioribus coniungentes) et (Db om) dicentes (D& dicebani) ei | Verilatem - -- cum
ipso (Dc eo) cum Dbc . . edpr veritatis ipsius parlem accipias cum ipso .. Da Ver.
ips. acc. et possessionem cum Christo habeas .. OG Verba ipsius credis: accipias par-

sive GESTA PILATI τατικε. 333

CaPUT VI.

! Ex Iudaeis quidam alius autem exsiliens rogat prae-
sidem ut verbum diceret. Dicit praeses Quid vis dicere, dic.
Qai dixit Ego triginta octo annis 1acebam in infirmitate. in
lectulo in dolore pessiino. Et veniente lesu multi daemoniaci
et diversis infirmitatibus detenti curati sunt ab eo. Et qui-
dam iuvenes miserti sunt. mei et portantes me in lectulo po-
suerunt me ante eum. Et videns Iesus misertus est mei et
verbum dixit mihi Tolle grabatum tuum et ambula. ΕἸ sta-

lem εἰ porlionem cum eo .. AB Veritas ipsius accipial pariem εἰ porlionem (B om
εἰ pori.) cum eo (B ipso) | Dicit (ita AB edpr; Dabe dix., C dix. autem) Nic. |
Amen ter cum ABC .. Dabc edpr semel | accipiam . . B βαὶ

Vi, 1. Ex Iudaeis (pro his Dc Eziens ex errore ortum habet) quid. al. autem
(Dec post. Esiens, edpr ante alius ponit) exsiliens (edPr prosil.) rogat (ita Db; Dec
rogabat: edpr dizi Triginta etc omissis reliquis) praes. cam Dsbc, item edpr .,
À alius aulem Iudaeus rogavit festinanter praes., item BG alius quidam Iud. fest.
rogavit pr. | ut verb. dic. cum Dbc .. Da ut velle audire verbum .. ABC dioens
Permite me (A mihi; C add domine) loqui (A post verbum) unum verbum ad te
(A tibi; C loqui coram iustitia (ua verbum) | Dic. praes. Quid. (D& Quicquid) vis
dic. dic (Dc ante Quid) cum Dbca .. ABC praeses dixit Loquere (B add quae vis,
C quid vis) | Qui dixil cum Db... DcB et (B add ille) diz., A ei respondens
dixit, A at ile | Ego cum Dabc.. ABC om | triginta (C quadraginta εἰ; edpr
add ef) octo amnis cum BC edpr .. ADabc (rig. (Da per irig., Db* in trig.) oct.
annos | iacebam (B iacui) in infirm. (B add mea; C infirmus pro ín ínf.) ín le-
culo (BC om) ἐπ dol. pess. cum ABC... Dbc iacebam in leoto el cecidi in periculum
εἰ parturilionem dolorum (Db et cotidie in periculo εἰ in parluritione dolorum íacui)
. . edPr iacens incidi pericula plurima in parluritione dolorum | e veniente (Db ve-
nienli enim) 1. multi daem. et (Db a) diversis - - ab eo cum Dic... AB εἰ veniente
lesu sanavit me; mulli enim (A el mulli) a daemonibus vexali el variis languoribus
iacentes ab eo (B om) curati sunt . . C et veniente lesu, tum statim pergit clamavi,
& ipse locutus est ad me dicens Tolle etc; sed vide poet sanus factus sum. Simi-
liter edpr. et. ven. Jesu delatus sum ante eum ín leclo. Qui videns me etc [ Et (B
nQm) quid. iuvenes mis. sunt mei et portantes (Dbo portaverunt , omissis mis. 8, mei
el) me (Do inde) in lectulo (Dbe lecto) posuerunt (Dbc et duxerunt) me (A om) ante
(Dbe ad) eum | Et videns - -- dixil mihi (Dc om) cum Dbc, nec fere differunt
AB; C vide ante .. D* totum locum sic habet - -ὀ iacui lerosolymis iuxta proba-
licam piscinam paliens magnam infirmilajem , exspectans sanitatem , quae fiebat in
adveniu angeli qui (urbabat- aquam secundum (lempus: εἰ qui prior descendisset ἴῃ
aquam posi commolionem aquae, sanus fiebal ab omni infirmilale, Εἰ inveniens ibi
me lesus languidum dixi ad me Vis sanus fieri? Εἰ respondi ego Domine, non ha-
beo hominem ui, cum lurbaia fueri aqua, millai me in piscinam. Εἰ dixit. mihi
Surge εἰ iolle etc | Tolle — — ambula cum ABC, item praemisso Surge (Da add et)
Dbea edpr | Et statim sanus factus sum (B om) cum ACB .. D& et sospes factus

334 EVANG. NICODEMI PARS I.

tim sanus factus sum, tuli grabatum meum et ambulavi. Di-
cunt ludaei Pilato Interroga eum qualis fuit dies quando cu-
ratus est. Dixit Sabbatum. Dicunt Indaei Nonne sic docui-
mus quia in sabbato curat et daemones expellit?

? Et alius quidam ludaeus exsiliens dixit Caecus natus
sum, vocem audiebam et neminem videbam. Et transeunte
lesu clamavi voce magna Miserere mei, fili David. Et mi.
serius est mei et posuit manus suas super oculos meos, et
vidi statim. Et alius Iudaeus exsiliens dixit Gibberosus eram,

stalim .. Dbc et sine mora sanatus sum .. edPf om | tuli (Db praem et) graba-
tum (A lectulum) meum et ambul. (A add ín domum meam) cum DubA .. De edpt
εἰ (edPr om) surrexi (edPr add statim) et ambulavi .. B uli εἰ abii in domum
meam .. C pro his sic: multi enim vexati et variis languoribus iacentes verbo solo
ewravit | Dicumi -- — Interroga (08 praem Domine praeses) -- — fuit (08 fuerit; Dh
fuisse?) dies quando (De.in qua languidus) curatus est. (D6 cur. fuit εἰ sanatus est)
cum Dbes ,. ABC Audientes (C add autem) Iud. diz. Pilato (B om) Inlerroga eum
in qua (C quo) die sanus factus est. (A fuit sanatus) . . edpr interrogantibus Iudaeis
qualis dies tunc erat | Dixit (D& add languidus sanatus) Sabbatum cur Dbc& ; item
edPr resp. Sabbatum . . B respondel ille, C dix. autem homo ille, A respondet is
qui curatus fuerat dicens; tum pergunt ABC Sabbato (C - tum; BC add fuit quande)
we (€ add Iesus) sanum fecit (C fec. sa.) | Dic. (ABC dixerunt) Iudaei .. ABCDe
edpPt add Pilato | Nonne sic docuimus com Dsb .. Dc non est sicut dicimus, edPt
wonne ita. dicimus .. AC Numquid non probamus, B Ecce probamus | εἰ daemones
espellit cam ABC .. Db el daemonia eiecit, D* et elicit daemonia, D* εἰ in prine
eipe daemoniorum daemonia. eiicit .. edPt om

2. Et alius quid. Iudaeus (De ex Fudaeis) ezsiliens. (D&c exiens) diz. cum
Dsbe .. ABO Item alius Iud. dix. .. edPr Alius quid. prosiliens dix. | natus sum
(De fui) cum Db edpr Dc... ABCDe eram [| vocem (D& voces) audieb. cam CDebe
edpr .. AB et vocem hominum (B omnium voces) audieb. | et (Do sed) neminem
videbam (Dt videre poteram) cum Dhea edpr .. AC faciem autem (C Mminum au-
tem facies) non videbam ..'B om | Et (B om) transeunte (A Trans. autem) I. οἷ.
voce magn. (C om voc. ma., AB cl. et dixi) - - David cum Dbe eder ABC .. Da
εἰ cum transisset Iesus, audivi turbam praetereuntem εἰ interrogavi Quid esset; σὲ
dixerunt mihi quia lesus iransiret : et clamavi dicens lesu füli David, mis. mei | et
míserius ε5ἰ (Ἀ om) mei et (Ὁ ΒΟ om) posuit (BC add enim) manus (A manum)
suas (ABC om) - - vid. statim (De stat. vid. ; AC stat. sanus faclus sum et vidi,
Β siat. sanavit me εἰ vidf) cum Dbec ABC; item edPr qui mei misertus posuit — — et
statjm vidi .. Da et stans iussit sne adduci ad se εἰ dixit mihi Quid vis? et dizi
Domine, ut videam. Εἰ dirit mihi Respice: et confestim vidi, ei secutus sum eum,
gaudens ei gratias agens | Et al. Iud. (D5 quidam, edpt om) exsil, (058 exiens,
edPr prosiliens) diri cum Dbc& edPt .. ABC Item al. Iud. (C om) currens coram
Pilato et populo ait | Gibberosus (C gimberosus, A gibbosus) cam ABC .. Debe

εὐ GESTA PILATI raTIXE. 335-

εἰ erexit me verbo. — Et alius dixit Leprosus eram, et sanavit
me verbo.

CaPUT VII.

hem et muler quaedam Veronica nomine a longe cla.
mavit praesidi Fluens sanguine eram ab annis duodecim, εἰ
tetigi frmbriam vestimenti eius, et statim fluxus sanguinis mei
stetit, — Dicunt ludaei Legem habemus mulierem ad testumo-
nium non venire.

Capeur VIII. |
Et alii quidam, multitudo virorum ac mulierum, clama.

edPt curvus | crexió! cum BCDwe edpr.. A direxit, Db correzit- | verbe .. €
ionium verbo, A per verbum | Et (De om; Db éfem) αἱ. (Db add ezsilims, De.
hudaeus exiens) dix. Leprosus - - sanavit (Debe mendavit) me (4 Ὁ add sole)
vérbo (A per verbum. Des add diceme Volo, mundare: εἰ illico mundatus sum o
lepra) . . D haec ante Ef alius — — Gibberosus etc ponit, οὐδὲ post testimonium
mulieris cap. seq. addit.

VT. Hem εἰ (B. 0m) com ABC .. Debo om üem. Edpr sic: Mulier εἰπε εν
somine Vevon. diré | 8 longe clamavit praesidi (4 add dicens) cum ABC .. Debe
edPr dixit | Senguine fl. eram. cum Debe edpt .. C profiwvio sanguinis vezebar,
A fluxum sanguinis patiebar, B flurum sang. paltens | ab (BC edpt om) amnis
duod. (B edpr duod. ann.) cum Debe BC edpr .. A om | εἰ stalim — - sietit com
Dube, item edpt et sietit sanguis .. AC c£ siat. sana facia sum . . B post patiens
pergit et tangens. fimbr. ve. eio sanata sum | Legem habemus cum Dabe edpr,
ABG In iege (A add autem, C enim) habemus | & mulieres | venire : € add sis
solum. virum, A sed tantwnmodo viros.

Praeterea solus D& in fne add E! quidam Iudaeus post alia dixit Vidi fesim
vocdri ad nuphias cum discipulis suis εἰ vinum deficere in. Cana Galilaeae, ΕἸ cwm
defecissel vinum, praecepit ministris ut. implerent sex hydrias quae ibi erant aqua: εἰ
ünplerunt usque ad summum. Εἰ benedixil cas εἰ convertit aquam in vinum, el bi-
berunt. omnes gentes admirantes super hoc signum. Ei «lius Fudaeus stetit in me-
dio ct dixit Ejo vidi esum in Copharnaum 'doceniem in synagoga. Εἰ in synagoga
“ναὶ quidam homo habens daemonium εἰ clamavit dioens Síne me: quid nobis εἰ tibi,
lesu Nazarene ? venisti perdere nos? scio quia ἔπ es sanctus dei. Εἰ increpavit. ἐπα,
hus οἱ dixit ili. Obmulesce spiritus immande et exi ge homine. Εἰ statim exivil de
iso nihiique tii nocuit. Ei haec quidam Pharisaeus dirit Ego vidi quod tita
ἔπγδα venit ad Jesum a. Golilaea et Iudaea e$ maritima εἰ multis regionibus circa
lerdanem , εἰ multi. tnfrmi veniebant ad eum, et sanabat omnes, Εἰ audivi spiritus
immeundes clamantes εἰ dicentes Tu es filius dei. Εἰ vehementer. commninabatur eis
lesus πε lium manifestarent.

VII. Rursus D* »olus ab initio addit Pes hase quidam ornlurio dixil Ege
in. Cophernaum vidi lesum el rogavi eum dicens Domine, puer meus iGoei. paraly,

436 EVANG. NICODEMI PARS I.

verunt dicentes Iste homo propheta est, et daemonia illi sub-
jecta sunt. Dicit Pilatus ad illos qui dixerunt Daemonia illi
subiecta sunt, Et magistri vestri quare ei subiecti non-sunt?
Dicunt Pilato Nescimus. Alii autem dixerunt Pilato quia La-
zarum mortuum suscitavit post quatriduum de monumento.
Audiens haec praeses tremefactus dixit ad omnem multitudi-
nem ludaeorum Quid vultis effundere sanguinem innocentem?

CaPUT IX.

! Et convocans Pilatus Nicodemum et duodecim viros
qui dixerunt quoniam non est natus ex fornicatioue, dicit ad
eos Quid faciam, quoniam seditio fit in populo? Dicunt ei

ticus in domo. Εἰ dizit mihi Iesus Vade, el sicui credidisti fiat tibi. Εἰ sanaius est
puer ex illa hora. Deinde quidam regulus dixit Habebam filium in. Capharnaum
qui moriebalur, et cum audissem Iesum advenire in Gálilaeam , abii εἰ rogavi eum
ut descenderet in domum meam et sanaret. filium meum: incipiebat enim mori. ΕἸ
dixit mihi Vade, fllius tuus vivit. Εἰ sanatus es$ filius meus ex illa hora.

Et alii quidam multitudo vir. ac mul. cum C .. Dbo et al, qu. ex multitudine
Iudaeorum viri (Db Flor om) et mulieres. Similiter reliqui | clamaverunt cum
ABDsbc Flor edPr .. C clamabant | Iste (ABC hic) «— εἰ (Db Flor edPr om)
daem. illi subi. sunt .. D& vere filius dei isle qui solo verbo omnia sanat, εἰ dae-
monia ei per omnia subiiciuntur. Dicunt quidam ex ipsis Non esl haec polestas nisi
a deo. | Dicit Pil. ad illos (Dc ad eos omissis seqq.) qui dix. -- — subtect. sunt cum
Dhe; item dicit Pyl. edpr, dix. Pil. Iudaeis D& .. ABC Flor om | Et (AB om)
mag. vestri (sed ABC nosiri) qu. εἰ subi. non sunt. (C non subiiciuntur ei) cum ABC,
adhibitis reliquis qui sic habent: Dbc Flor edPr Quare et (Dc om) doctoribus ve-
stris (Flor nostris) non sunt subiecta; Da Quare vobis dooeniibus daemonia non sub-
iiciuntur | Dic. (edPr responderunt) Pil. Nescimus cum Dbe Flor edpr .. Da Diount
quidam ez ipsis Non est haec potestas nisi a deo ut daemonia subüciantur .. ABC
om (Illa enim Et magistri nostri cum prioribus e( daem. illi subi. sunt. coniungunt)
| Alii autem. (B om) dix. Pil. (edpr om Pil.) cum BDabc Flor edPr .. A at e
alii diz. Pil., C et quidam clamantes dicebanl Pil. | quia (cum D8b, Flor quoniam ;
reliqui om) Las. mort. susc. (C resusc.; varie ponitur) post quairid. (ita Deb;
ACD*c post quartum diem, B post IIII dies; edPr quadriduanum) de mon. (edPr om)
| Aud. haec (edPt Quod aud.) praes. oum D&be (edpr) . . C praes. aulem haec
omnibus teslificanlibus audiens, similiterque AB | iremefactus cum Dabc edpr ..
ABC timore perterritus | omnem cum ABC edpr .. Debe om | Quid (AC add esi
quod) vultis effund. (C fund.) sang. inn. cum ABCDe edpr .. Dab Quid vobis pro-
derit quod effundatis (Db prodest effundere) sa. inn.

IX, 1. Et convoc. Pil. (edPr om) Nic. - - quoniam (Do edpr om) - - dioit
(Dac edpr dix.) ad eos (edPr om) cum Debo edpr .. C iterato Pil. iussit vooare
Nic. et alios XII viros qui approbaverunt quod les. non erat nat. de forn. ei dix. ad
illos .. AB omnia om usque dum sequitur Et pelens aquam etc. Item C statim
pergit Testes mihi sitis. quia ego innootns sum etc. Cf. infra ad 4. | Dicuni ei

sive GESTA PILATI raTiN£E. 337

Nos nescimus ; ipsi videant. Iterum Pilatus convocans omnem
multitodinem ludaeorum dixit Scitis quia vobis consuetudo
est per diem azymorum ut dimittam vobis unum vinctum.
Habeo unum insignem vinctum in carcere homicidam qui di.
citur Barabbas, et Iesum qui. dicitur Christus, in quo nul-
lam caussam mortis invenio. Quem vultis ut dimittam vobis?
Clamaverunt autem omnes dicentes Barabbam dimitte nobis.
Dicit eis Pilatus Quid ergo faciam de lesu. qui dicitur Chri-
stus? Dieunt omnes Crucifigatur. terum dixerunt Iudaei
Non es amicus Caesaris si hunc dimittis, quia dixit se filium
dei esse et regem: ni forte vis hunc esse regem et non
Caesarem.

? Tunc repletus furore Pilatus dixit ad eos Semper gens
vestra seditiosa fuit, et qui pro vobis fuerunt, contrarii eis
fuistis. Responderunt Iudaei Qui.sunt pro nobis? Dicit eis
Pilatus Deus vester qui eripuit vos de dura servitute Egyptio-

rum, et eduxit vos ex Egypto per mare sicut per aridam ter-

ram, et in eremo cibavit vos manna et coturnice, et eduxit
vobis de petra aquam et potavit vos, et legem dedit vobis:
et in his omnibus irritastis deum vestrum, et quaesivistis vo-

(edpr illi) .. D& add illi | Nos cum Db... De edprom .. De [ilud | videant ..
De add. qui seditionem commiovent | omnem mult. Iud. diz. cum edpr .. Dabe mul-
liludinem diz. eis | edpr quía cons. est. in pascha ut | in carcere cum Db, item
omisso vinctum edpr .. Dec om | Barabbos cum Db .. Dac edpt Barrabas. item
post. | et Iesum - — invenio cum D&.,. Dbc edpr ín lesu vero (Db om) nullam
culpam invento mortis | Quem cam Db .. Dac edpr add ergo | ui (edpr om) di-
mill. vob. (vo. dím. edpr) cum De edpr .. Db dimitti vobis, D ex his duobus di-
mili | Edpr clamaverunt Iudaei Barrabam. — Dicit Pyl. Quid faciemus de Iesu? Re-
spondePunt, Iud. omnes Crucif. | Merum dix. Iud. cum Db .. Dac iterum clamant
dicentes Pilato .. edPt om | mni (edpr ne) f. vis (edpt velis, Dc velles) - — et
(edP* om) non Caes. cum Dbc edpr .. Da an forte vis hunc esse el non Caes.

2. qui pro vobis fuer. cum Db edpr .. Dac qui vobis profuer. | Qui sunt pro
ποῦ. cum Db edpr .. Dec Qui sunt qui fuerunt pro nob. | eripuit: ita edpr; Dabe
eruit | eduz. vos ex (edpr de) - - terram. (edPr om) cam Dec edpr.. Dbe per
mare dux. vos (D& transduz. per mare rubrum) sic. per arid. terr. (D& om) | et
Celurnice cum Db, item et coturnicibus Do, ei carne coturnicum D8 .. edpr om | et
eduxit (Da produx.) vobis (D& om) -- — et pot. vos (De om; D* om δέ pot. vos) |
legem .. D& add de coelo | et in his (D& om) omnibus .. edpr εἰ ín aliis omnib. |
irrilastis d. ve. cum Deb .. Dc edpt a vobis (edPr om) érrüus (edPr írritatus) es! |
εἰ quaesivistis - - vii. fus. deum (Da vil. facere conflatilem) εἰ exaotrb. d. ve. (pro

Evang. apocr. ed. 'l'ischendorf. . 93

428 EVANG. ΝΙΟΟΌΕΜΙ PARS I.

bis vitalum fusilem deum. ΕἸ exacerbastis deum vestrum, et
voluit vos occidere: et deprecatus est Moyses pro vobis ut
non moreremini. Et nunc dicitis quia regem odio.

* Kt exsurgens de tribunali voluit exire foras. Clama-
verunt autem ludaei et dixergnt ei Regem scimus Caesarem
et non lesum. Nam et magi munera ei obtulerunt sicut regi;
et audiens Herodes ἃ magis quia rex natus est, voluit occi-
dere eum. — Hoc autem cognito pater eius loseph tulit eum
et matrem eius, et fugierunt in Egyptum; audiensque Hero-
des perdidit infantes ludaeorum qui nati sunt in Bethleem.

* Audiens Pilatus verba haec timuit. Et facto silentio
in populo, qui clamabant, dixit Pilatus Ergo hic est quem
quaerebal Herodes? Dicunt ei Hic est. Εἰ accipiens aquam
Pilatus lavit manus suas coram populo dicens Innocens ego

his Da et adorastís e immolasiis et dixistis Isti dunt. dii (ui, Israel, qui te eduzerunt
de terra Egypti) cum Dc, item D» .. Db εὐρὺ om | vos occid. cum Dcb edpt ..
-Da deus vester disperdere vos | ut non moreremini (edpr haec om) .. Da add et
audivit deus vester eum εἰ transtulit. peccatum. vestrum. Deinde exacerbati voluistis
occidere propheias vestros Moysen εἰ Aaron, quando fugerunt ἐπ labernaculum:. el
semper conira deum et eius prophelas murmurastis. Item Dc edpr quem postmodum
lapidare voluistis | et nunc (Dc nunc vero) dic. qu. τ. odio cam Dbc .. edpr nunc
dio, quia regem non habemus .. D* om

3. aulem lud. εἰ diz. ei cum Dc... Deb autem omnes lud., edpr ludaei |
scimus .. edpr habemus | ei non Iesum cum Dc.. Dab edpr om et | nam (edpr
praem inepte respondit Pyl.) et -- — sicut. (De quasi) regi .. D& num quando hic
natus est, tunc magi venerunt et ei munera obl. | εἰ (Db om?) audiens ((Dc Aud.
autem) Her. a magis quia - -- occid. eum cum edpr θα, De Quod cum audisset
lier. turbatus est valde ei vol. e. occid. | Hoo autem (edPt Quo) cognito - — fugie-
runt (ita Dbc; edpr fuger.) in Eg. cum Db edpr, item Dc .. Ds Quod cum oegno-
vissel pater eius, fugil ἐπ Eg. cum matre sua Maria | audiensque (ita edpr Dc; Db
aud. autem) - — in Beihl. cam Dbo edpr .. D& Herodes cum audisset eum esse na-
tum volui eum oocidere, et milieng occidi omnes pueros qui erant. ín. Bethl. εἰ ἐπ
omnibus finibus eius a bimatu el infra.

4. qui (quia?) clamabant cum Dh, item qui clamabat D&o .. edpr om | di-
xü Pil. (cum Db; De dix. eis, edP* dix.) Ergo (De om) - - Dic. ei Hic est ..
D* dixit ad Iesum Ergo rex es iu? Dicunt ad Pilatum omnes Iudaei Isle est qutm
Herod. quaerebat occid. | et aocipiens (AB petens) aqu. Pil. (Dab accip. autem Pil.
aqu.) - - coram pop. (C ante. populum) - - vos videritis (AB om v. vid.) cum
ABCDab,,. edpr acoipiens eum misit ad Herodem dicens immocens etc .. D aosi-
piens autem eum misit ad. Herodem, εἰ accepia aqua lavit manus suas cor. pop. di-
cens Senguis eius super vos eb super filios vesiros. Εἰ gavisus est. Herodes. Tunc
Herodes secum repuíans (seqq. non recte videntur e cod. petita esse: quid soisoi-
lari velie, Pilatus autem sibi familiaris providus) cautus non vult dare vitam (iustum 7)

sivt GESTA PILATI LATINE. | 330

sum a sanguine iusti huius: vos videritis. Iterum. clamave.
munt ludaei dicentes Sanguis eius super nos et super filios
nostros. |

5 'Tunc iussit Pilatus velum solvi, et dixit ad lesum
Gens tua increpavit te tanquam regem: ideoque decrevi pri-
mum flagellari te propter statuta imperatorum, et tunc cruci-
hg m cruce. |

.Capvr X.

! Et flagellatum tradidit Iudaeis lesum ad crucifigen-
dum, et duos latrones cum ipso: unus nomine Dismas et
alus nomine Gestas. Εἰ quando venerunt ad locum, exspo-
laverunt eum vestimentis suis et praecinxerunt eum linteo et

morti nec Iudaeorum sese coniungere sorli. Alque remisit eum Pilato - -- (hoc loco
plera non eruit Birchius) regem cruoifigi eorum. | erum clamav. (Db Et respon-
derunt) Iud. dic. - — nostros cum CDe&b (item Dc?) .. AB edpr om

9. Tunc iuss. Pil. velum solvi et dix. ad Iesum cum C .. Dbe Tunc iuss. Pil,
adduci illum (Dc Et ducentes illum) ante tribuna]. (De add suum) ubi sedebat, et
prosecutus est (Dc add Pil.) Nis verbis dicens senlentiam Pilatus (Dc om) adversus
μοι (Dc adv. Christum) ; item D& Tunc iuss. Pil. adduci Iesum ante se ei prose-
eulus est eum his verbis .. edpr et profectus est Pyl. his verbis dicens sent. adv. Tes.
| Gens tua incer. te lang. reg. cum C .. Dab. edpr Genus tuum comprob. (edpr pro-
bavil) ἰε ut regem. Item Dc Genus iuum atque gens tua reprobavit te regem | ideo-
que - — imperatorum cum C .. Dbc edpr Da propterea praecipio (D& propter quod
«go Herodes praec.) le prim. fl. secundum stat. priorum (sic Dbe edpr, sed graecum
sibi poscit. piorum ;, Da om) princ. (08 add εἰ in principio te alligari) | εἰ tunc
crucifgi in cruce cum C (sed vide initium cap. X.) .. ad graeca vero nostra pro-
xhme accedit edpr deinde allevari in cruce in loco ubi tentus es, et duos malignos
lcum, quorum nomina sunt haec Dysmas ei Gestas. — Similiter D& et in. cruoe su-
spendé ín eo loco ubi -- - haec Dimas εἰ Gestas .. Dbo deinde praecepit allevarí eum
(De eum elevari) in crucem (De - ce) in eo loco ubi (De quo) tentus est, et duo ma-
gni (De duos malignos) cum eo, quorum n. s. haec (De om) Dismas (De Dimas)
οἱ Gesias (duo maligni usque Gestas: in his consentit cum Bb etiam Flor) .. A
post verbe α sanguine iusti huius pergunt Εἰ iradidit eis Iesum. — Et. accipientes
Populi Iudaeorum orucifxerunt eum. Et. posiquam emisit spiritum (B om Et postg.
em. sp.) hora VL, soi (B ei subito tenebrae factae suni in uniorsa lerra, et sol)
elecuratus est etc. Cf. infra XI, 1,

X, 1. E! flagellatum — — Gestas. Εἰ quando venerunt ad. locum cum C..
ad graeca vero nostra propius accedunt Dab Εἰ exivit Iesus de praetorio et duo la-
trenes cum εθ. Et cum pervenissent ad. iocum qui dicitur Golgalha . . Do edpt Et
euiens jes. de praetorio, et (De pro εἰ habet venierunt) duo latrones cum $0, vene-
run cum eo (Do om ven. c. eo) ad locum, et | exspol. (Dc spol.) eum vestimentis
suis (Db -fe suo) e! praecinzerunt. (D& praecingunt) - — imposuerunt (Deb impo-

29 *

340 EVANG. NICODEMI PARS I. )

coronam de spinis. imposuerunt super caput eius. Similiter
et duos latrones suspenderunt cum eo, Dismam a dextris et
Gestam a sinistris. lesus autem dicebat Pater, dimitte illis:
non enim sciunt quid faciunt. ΕἸ diviseruut. sibi vestimenta
eius milites, Et stabat populus exspectans: et irridebant eum
principes sacerdotum et iudices eorum, intra semetipsos di-
centes Alios salvos fecit, nune se ipsum salvet; si filius dei
est, descendat de cruce. Illudebant autem eum milites pro-
cidentes ei et acetum cum felle offerentes et dicentes Si tu es
rex ludaeorum, libera temetipsum.

Iussit vero Pilatus post sententiam titulum scribi litteris

sun!) super caput. (ita Dabe edpr; C in capite) eius. — Praeterea D8 (item Dboe?)
add et dant arundinem in manu eius, non item C edpr | Simi. et. (C Et sim.)
- - suspenderunt. (D&€ suspendunt) cum eo (C om), Dismam (ita C; reliqui - mas)
- - Gestam (ita C; reliqui - sas) a sinistris | Ies. aut. diceb. cam C .. D&bc edpr
Jes. vero dixit | D* Paler mi | dimilte illis cum C .. Dbo edpr parce et dim. illis
(Dc om), D parce illis | non enim sc. cum C; Dbo nesc. enim .. D2 edrr quia
nesciunt | ei div. sibi (ita Db edpr; C om, item Dac) vest. ei. milites (Db edpt om)
cum CDb edpr .. item Dac sed add super vesiem eius millentes sortem | εἰ stabat
(cod. δαί, nisi falsus sum) pop. exspect. cum C .. Dabc edpr et stelerunt. (edpt
sleteruntque) populi | et irrideb. (edpr irriserunt) eum. cum Dabc edpr '.. C tunc
increpabant | princip. sacerd. (pro sac. Db seniores, Dc et seniores) et iudic. (Da
seniores) eorum (Ds Iudaeorum) cum edpt, item Dsbe .. C princ. sac. | ínira
semetips. cum Dbe edpr, C intra se .. D& om | nunc se (De add met) ips. salvet
(Dc edpr salvum faciat); si - -- de cruce cum Dbc edpr .. D8 nunc se ipsum sai-
vum faciat si poles; si fil. d. est, desc. nunc de cruce .. C se ipsum non potest
salvum facere; salvei se ipsum si est fil. dei electus. | illudeb. autem -- - cum felle
(ex Db assumsi, C om; vide etiam reliquos) off. et dic. cum C . . D&bc edpr de-
ludebant (Dac add ergo, edpr quoque) eum mil. et accedentes (Dac edpr accipientes)
acetum cum felle (Dac edpr et fel) offerebant ei bibere dicentes (Dac ei dicebant ad
illum) | temelipsum .. C te
lussit vero .. Dabe edpr praem Accipiens autem. Longinus miles lanceam aperuit
latus eius, et continuo (edpr om) exivit sanguis et aqua. Similiter C post verba
Iussit vero Pil. post sententiam oratione interrupta (post pergit et titulum scripsit
Pil) addit Εἰ accipiens Long. mil. lanc. εἰ fixit eam ἐπ latus eius, el statim exivit
s. εἰ aqua. Sed apparet ea verba non fuisse in textu exempli eius ex quo fluxit
codex C: hiuc ineptum id additamentum omisimus. | lussit vero (Dic edpr au-
tem) Pil. (Dhc praeses) post sent. (Db edpr pro sententia; D* om) tulum scribi:
ita cum C (vide aote) Dbc edpr. Iam vero litteris usque Iudaei cum Db edpt edi-
dimus; [)0 pergit ei poni (adde in?) cruce super caput eius, quem scripserat lilt.
* hebr. et gr. et lat. sec. qu. dix. Iud. Item C εἰ posuit super caput cius: erat au-
tem. scriptum litt. hebr. gr. et lai. Denique D& totum locum sic habet: Scripsü
autem. Pi'. titulum super. crucem. liU. hebr. εἰ lot. εἰ graec. continentem. haec. |

siv£ GESTA PILATÍ τατιμα. 341

hebraicis graecis et latinis, seeundum quod dixerunt ludaei,
Hic est rex Iudaeorum. |

? Unus autem de suspensis latronibus nomine Gestas
dixit ei Si ἴῃ es Christus, libera te ipsum et nos. Respon-
dens autem Dismas conturbavit eum dicens Non times nec tu
deum, qui in hoc iudicio es? nos enim iuste et digne'ea
quae gessimus recipimus; hic autem nihil mali fecit. Et di-
cebat ad lesum Memento mei, domine, in regno tuo. Dixit
autem illi lesus Amen dico tibi quia hodie mecum eris in
paradiso.

CaPUT XI.
! Erat. autem quasi. hora sexta et tenebrae factae sunt
super universam terram et sol obscuratus est, et velum tem-
pli scissum est medium. Et clamans voce magna dixit Pater,

Hic est r. Iud. cum Dabe edpr.. C Iesus Nazarenus r. Iud. — Praétereaque male
add Dizerunt autem ludaei Noli scribere Rex ludaeorum , [sed] quia ipse dizit Rex
sum ludaeorum. .

2, autem cum Dabc edpr .. C ilaque | de suspensis latronibus cum C ..
Db edpt ex his latron. qui adpensi erant (edpt susp. sunt) .. Dac de duobus latron.
qui crucifixi erant cum Iesu | Dac dizit ad lesum | Resp. autem Dism. (Dc edpr
Respondit Dysm. (Dimas) εἰ} conturb. e. dic. cum Dbc edpr .. D& respondens autem
latro qui a dextra eius suspensus erat nomine Dimas increpavit eum et dixit .. C
εἰ tunc. respondens alius nomine Dismas increpavit. íllum dicens | Non limes nec
(De om) tu (edP* om nec tu) cum Dba edpr ... CDc Neque times iu (C tu tim.) |
in hoc iud. es cum Dbe edpr, item D& addito ex damnatis .. C in ipso iud. es |
20s enim iusle et digne (Dc di. et iu., edpr om ἐμ. el) - — recipim. (De recepim.)
cum Dbe edpr .. C nos autem iu. et.di. quae fecimus percepimus; D8 nos autem
di. εἰ iu. secundum ea qu. fec. recepim. mercedem | hic aulem. (edPr om; D8 add
lesus) nihil (D& quid) male (C inique) fecit (De C gessit) | Et diceb. (edpr ait) ad
lesum cum D* edpr .. C et dizit .. Db et postquam conturbavit socium suum, dicit
lesu; Ὀδ et post haec suspirans dix. ad les. | in regno tuo oum Db .. CDae edpr
dum veneris in regnum tuum | Dix. aut, illi Jes. cum C .. edpt respondit ei Ies.,
Dabe respondens autem les. dir. ad illum | Dbc edpr om quia

XT, 1. quasi hora sezia. (Db add diei) cum CDb edpr .. Dac ho. qu. se. |
εἰ (CB add subito) tenebrae | super (B in) univ. terram cum ABC .. Dabc edpr
add usque ad horam nonam | et sol obsc. est εἰ velum templ. sc. est medium (A per
med., C medio) cum ABC .. Dabe edpr sole aulem obscurante (De edpr obscurato),
ecce. vel. te. sc. est in duas parles (D& om in d. p.) a summo usque deorsum. Prae-
terea D& add ef petrae scissae sunt. εἰ monumenta aperta. sunt, εἰ mulla corpora
sünclorum qui dormierunt surrexerunt | et clam. vo. ma. dixit cum C .. Dabc edpr
εἰ (Dab add circa horam nonam) clamavit (Dab excl) Jesus voce magna (edPt om

342 ΕΥΑΝΟ. NICODEMI PARS [.

in manus tuas commendo spiritum meum. Et haec dicens
emisit spiritum. Videns autem centurio quod factum est,
glorificavit deum dicens quia hic homo iustus erat. Et omnes
qui interfuerunt populi ad spectaculum istud, spectantes quae
facla sunt, percutientes pectora sua revertebantur.

? Centurio autem retulit praesidi quae facta sunt. Àu-
diens autem praeses et mulier eius, contristati sunt valde, et
non manducaverunt neque biberunt in die illa. Convocans
autem Pilatus Iudaeos dixit eis Vidistis quae facta sunt? Qui
dixerunt praesidi Eclipsis solis facta est secundum consue-
tudinem. |

vo. ma.) dicens | Pater (edpr post luas) . ἐπ manus - - spir. meum cum C edPr,
sed C sic: Paler sna defici id esi nu quod. inlerprelatur In manus. etc, item edpr
Vía alabi hoc fricole, quod interpretatur In manus etc: quàe etsi ad graecum tex-
tum nostrum comparata sunt, tamen pro tanta scripturae vitiositate nolebam
edere. In codd. AB rursus plura praetermissa sunt usque X1, 2. Contra Dabe
ad canonicum textum amplificati sunt. Post verba enim voce magna dicens ita
pergunt Hely δεῖν lama. zabathani, quod est interprelatum (Do interpretatur) Deus
meus, deus meus , ut quid dereliquisti me? ΕἸ post haec dicit Iesus Pater, (Dc om
Deus meus, deus usque Pater) , in manus iuas comm. sp. meum | emisit. spiritum
cum CDeb edpr, item AB .. De exspiratit | Videns .. C audiens | quod factum
est cum C .. Dbc edpr quae facia sunt .. D8 quia Jesus sic clamans emisit spiritum
| dicens cum Db edpr .. reliqui e! dixit | quia (ita CDb; Dae Vere, edpr Et)
hic (C iste) h. i. erat. (C fuit) | Et omnes qui - — facta sunt com C .. Dbs et
omnes populi circumsiantes turbati (D* conturb.) sunt (08 add vehementer) αἃ spe-
vtaculum ((D* add illud) , considerantes (D& et consid.) quae facta sunt; item edpr
omissis ad spect. usque fact. sunt .. Dc el omnis populus circumsians conturbaius
aspiciebal , considerantes quae facta sunt | pereut. (Dc et perc.) - - revertebantur . .
D& percusserunt peclora sua, et tunc revertebantur in Ierusalem .. edpr om, item
per errorem scribentis C

4. Centurio - - facia suni cum Dbc .. Da& ceniurio veniens ad praesidem re-
tulit ili omnia qu. fact. sunt .. C edpr om (transilauere ab altero quae facta suni
ad alterum, ut videtor) | Audiens aut. (AB vero) pr. εἰ mulier. (B uxor) eius
(B om) - - biberunt (C add vinum) in (B om) die illa (AB illa die) cum C, item
AB .. Db audiens aut. pr. conirisiatus est nimis, εἰ non manducaverunt neque bib.
in illa die .. Dc edpt audiens (edPr quod aud.) autem (edPr om) pr. contristatus
est nimis (edPr conturbatus valde) et (edPr om) non manducavit neque bibit. (edpr
add ín) illa die .. D* cum autem pr. audivissel omnia quae facla erani, coniristatus
esi nimis | Convocans - - quae cum Dbc .. edpr εἰ convocans ludaeos dicit illis
Vid. quae .. ABC et (C tunc) misit Pilatus ad [ud. εἰ dixit eis (B dicens) Specia-
siis et vidistis quae . . D& et convocans Iud, simul dix. ad illos Vidistis signa quae
facia sunt in sole, el oetera omnia quae facla sunt. dum lesus moriebatur | Qui
dizer. praes. cam ABC .. Dbho edpr responderunt Iudaei, item praemissis quod cum
audissent ludaei D& | C eclisio | sol. fa. est cum ABC edpr .. Debe fa. est sol. |
Dec sec. velerem consuetudin.

sivE GESTA ΡΙΠΑ ΓΙ τατινε. 242

* Stabant autem ei noti eius'a longe et mulieres quae
secutae fuerant eum a Galilaea videntes ista. Et ecce vir qui-
dam nomine loseph, agens curiam, vir bonus et iustus, iste
non fuit. consentiens consiliis nec actibus eorum, ab Arma-
thia civitate Iudaeorum, exspectans et ipse regnum dei, iste
abit ad Pilatum οἱ petiit corpus lesu. Et deponens eum de
cruce involvit eum in sindone munda, et posuit eum in-monu-
mentio sue novo, iu quo nullus fuerat positus.

CAPUT XII.

!. Audientes autem ludaei quia corpus lesu petierat Io-
seph, quaerebant eum et illos duodecim viros qui dixerant
quia non est natus de fornicatione, et Nicodemum, et alios

m —— n——

8. Stab. autem et (edPr om, Dabe omnes) - — et (Dabo simililer €i) - — fuerant
(Ue edpr eranf) eum (Dab Jesum) -- — vid. ista (ita A; CDab haec videntes; D*
edit vid. haec omnia) .. B stab. mulieres gementes a. longe quae sec. fueram Jesus
in Gal. | Et (Db om) eoce (B. erat) - — agens curiam (ita Db, De ag. ad eur.;
ABC edPr om), vir (ABC edpr om) bon. δὲ iust. , iste (ita ABC; Dbc hic; edpr
om iste et fuit) — — consiliis neo (ita AC; Dbc edpr volüniatibus et; B om) actibus
(D* accusationibus) eorum (ita ABC; Dbe edpr Iudaeorum) , ab (B de) Arím. civ.
ludaeorum (ita AB; Db ludaeae, edP* Galilaeae, D* Galilaeae Iudaeae; C om ab
Ar. c. lud.) , exspect. et ips. (haec B, item A omisso et ipse; Dbc edpr οἱ ipse erat
ezxsp.; C om exsp. usque dei) cum ABCDbe edpr.. Da Ej ecce vir quidam ab
Arimalhia , nomine Ioseph , qui etiam erat disoipulus Iesu, occulte tamen propier me-
twn Judaeorum | iste (C om; edrpr et hic) abiit (edpr aocessil) ad Pil. ed pet. corp.
les. cum ABC edpr .. Dbc Mic rogavit Pilatum ei pet. oorp. Ies. (De Christi) . .
Da venit ad. praesidem , rogavitque praesidem ui permitteret illi ut. tolleret corp. Iesu
de eruce. Εἰ praeses permisit. | Εἰ deponens - - ín monumento suo novo (Db ἐπ
monumentum suum novum. Dc add quod excidera! ín peira) , ἐπ quo nullus (De
wuquam quisquam) fuerat pos. (Dc po. fu.) cum Dbe; item edpr quo acotpto de-
powns de cruce involvit sind. munda et poe. in. mon. suo ovo, ín quo nondum
' quisq. pos. fuerai .. ABC st condiens eum (B om) aromatibus posuit eum (B om)
δ mon. suo (A om) novo, ubi nullus pos. fuerat (A om ubi usque fuerat) .. Da
venit autem. Nicodemus, ferens secum mixiuram myrrhae εἰ alois quasi libras cen-
lum , εἰ deposuerunt. Iesum cum laorymis de cruoe, et ligaverunt illum in linteis cum
eromatibus, ut mos sepeliendi est. ludaeis, εἰ posuerunt illum in. monumentum novum
quod loseph construxerai et de petra excidi euraverat, in quo nullus homo positus
fwerat, εἰ advoiveruni saxum magnum ad. ostium speluneae.

XII, 1. Audientes (C videntes) aui. (B vero, A om) Iud. (D* iniqui Iud.)
-- lesu (Do Chris) petierat Jos. (De add et eepelierat ; D& petiit ei sepelivit) quaer.
eum (De qu. εἰ Nicodemum) οἱ 4ljos - -- dizerant (De disorun anie praesidem) - -
εἰ Níood. (D9 h. ]. om, item C) et al. multos (D& bonos; C ei quoque plures alies
collegas, A ei cellegag suos ullos) qui steierant (Db aliique et h.1. et post - runt?)

244 EYANG. NICODEMI PARS !.

multos qui steterant coram Pilato et opera eius bona manife-
staverant. Omnibus autem latentibus solus Nicodemus ap-
paruit illis, quia erat princeps ludaeorum, et dicit eis Quo-
modo ingressi estis synagogam? Dicunt ei ludaei Et tu quo-
modo ingressus es synagogam, quia consentiens illi es? Pars
illius sit tecum in futuro seculo. Dixit Nicodemus Amen amen
amen, Similiter et Ioseph. subexiens dixit eis Quid. contri-
stati estis adversus me, quia petii corpus Iesu? Erce in mo-
numento novo meo posui eum involvens in sindoue munda,
et advolvi lapidem ad ostium speluncae. Et non bene egistis
adversus istum, quoniam, non estis recordati crucifigentes et

- - sanifestaverant. (AB qui exierant anie Pil. el opera etc; D& om stel, cor. Pil.
εἰ; C qui cor. Pil. manifestaverant vera de Lsu) .. edPr quo audito Iudaei quaere-
bant illum cum XII qui dixerunt Non est — - et Nic. ei al. mililes (ex mullos ortum
est) qui cor. Pil. bona op. eius teslificati fuerant. Mitto leviora alia. | Omn. aut.
latentibus (ita AB; C omnium auf. latentium; Dac o, a. occullatis, Db o. a. se oo-
cultantibus , edPr ei omn. aliis occullis) .. D& add prae timore Iudaeorum | appa-
ruit illis cum ABC .. reliqui oslendii se illis (D2 edpr eis) | quia (alii quí) erat
(alii post Iud.) pr. lud. cum Dbc BC .. AD2 edpr om | et dic. (BC dix.) eis
(pro his A edpr dicens) QUom. ingr. estis (BC íiniroistis, A inistis) synagogam (AC
in synagoga , B in synagogam) .. D quando isti ingressi synagogam. | Dic. (AB
dixer.) ei (B om) Iud. cum ABC; edpr cui dizer. .. Debe et (De om) responde-
runt ei (D* add Iud.) | ingressus ἐδ. . De .ausus es ingredi | ABC edpr om
synag. | quia (AB qui?) cons. (B confessus) illi es cum CAB .. Dabc quia cons.
Christo eras, item edPr Christo consentiens | Pars illius (edpr ili) sit. (Ὧδε fiai ;
edpr om) tec. in (edPr el in) f. s. cum Dbac edpr .. AB Portio (ua sit cum illo in
f. 5. .. € corrupte qui crucifixus est (? fortasse qui confessus 68) et in ful. s. se-
cum habere portionem | Dixit (AC add autem) .. Dabc edpr. Et (Db edpr om) re-
spondit | Amen (C praem ilerum dico) am. am. cum ABCDb edpr .. Dac Athen.
Sic fat ui pars mihi sil. cum isto in regno suo | Similiter e& cum CD& ... ADbe
edpr om et... B Eo affirmante | C Ioseph ab Arimathia | subexiens diz. eis cum
AB .. C suspiciens Iudaeos diz. eis .. Da cum ascendisset ad ludaeos, dix. eis ..
Db ostendit se ei dix. eis. Similiter Dc edpr | Quid (A add quia. BDabc edpr
Quare) conirisi. (Dc conlurbati) est. adu. (- sus ABC; reliqui -sum) me qu. pe.
(Dabc add a Pilato, item edpr post corp. le. Nou item ABC) co. Ies. (B-om Ies.)
| Ecce in mon. novo meo (D&bc om novo, B om meo, sed utrüimque oum A edpr
edidi) posui (edPr sepelivi) eum involvens (ita AB edpr; Dabc ei involvi) — - ei
advolvi (ita B, A revolvi; Dabc apposui, edPr apponens) lap. (ita AB edpr; Dabc
add magnum) - - speluncae (cum BDabc edpr; A monumenti) .. C el posui eum
in monumento | Et (ita A; BDbc edpr om; C certe) non - - adv. iustum .. D ego
bene egi circa istum; vos enim non bene eg. adv. iust. | quoniam non estis record.
(B add quae approphetata suni de eo) crucif. εἰ (B om) lanc. eum perforantes (B
percussisis) cum A, item B... Dbe ei non reocogitastis ne eum (Dc recog. quanta
benevoleniia erga vos operatus sit, sad. gum) crucifigeretis (Dc - fixistis) sed (Dc om)

4àvge GESTA PILATI raTINE. 345

lancea eum perforantes. —Tenentes itaque ludaei Ioseph 1us-
serünt custodiri eum propter diem sabbati, et dicunt ei Scito
quia hora non exigit. aliquid agere adversum te, quia sabba-
tum illucescit.. Cognosce autem quia uec sepultura dignus es,
sed dabimus carnes tuas volatilibus coeli et bestiis terrae. Dicit
eis loseph Iste sermo superbi Goliae est, qui improperavit deo
vivo, adversus sanctam David. Dixit autem deus Mihi vindi-
etam, ego retribuam, dicit dominus. Et obstructas corde Pila-
tus accepit aquam et lavit manus suas ante solem dicens Inmo-
cens ego sum a sanguine iusti huius: vos videritis. Et respon-
dentes Pilato dixistis Sanguis eius super nos et super filios

εἰ lanceastis (De lacerastis) eum .. edpr crucifigenles eum .. C quem iniuste cruci-
fixistis, εἰ non solum hoc sed εἰ lancea perforastis latus eius . .. D& ut eum crucifi-
geretis, sed. aceto polaslis illum et spinis eum coronastis οἱ flagellis lacerastis eum,
el sanguinem eius imprecati esiis | Tenentes itaq. Iud. (AB om) Ios. -- —-^sabbati
cum ABG .. Dbca Haec audientes íudices (D& Iudaei conirisiati sunt animo et con-
lurbati , ef) apprehenderunt. Ioseph, εἰ iusserunt eum custodiri ante diem sabbali us-
que ad unum diem (Dac usd&e post diem) sabbatorum .. edpr Quod audientes iu-
dices apprehenderunt eum εἰ custodientes usque ad primam sabbali | et dicunt (ita
ABC; Dsbe dixer.) ei .. edpr dicendo | Scito (B scimus) cum ABC.. Dabe Agno-
s | hora mon exigit (ita A5 B non est competens) cum ΑΒ... CDabc edpr hac
hora. incompetit (CD& edpr non competit; D€ non compoles sumus) | aliquid (De om)
ag. adv. te (D& add mali) cum Ab Dabe edpr .. A2 (locus enim Tenenies usque
Goliae est bis scriptum est) BC /angere te | quia (edpr cum) sabb. illucescit (edpt
-scal) .. D* (item-D*?) donec primum sabb. illucescat | cognosce cum Aa (Ab
scio ergo) BC .. Dabe edpr scimus | dign. es cam ABC edpr .. Dabc dign. eris |
C carnem (uam | Dic. eis los. cum AB .. reliqui respondit los. (Dc add εἰ dizi!)
| Iste sermo sup. Goliae (ita Ab; Dab similis est Gol. superbo , Dc edpr similes estis
Gol. sup.) esi qui improperavit (ita edpr, item Hal; Dbc improbavit; D* expro-
bavit) deo vivo (D& deum vivum) adv. s. David .. A» BC Iste sermo super (B ex-
ira) rationem est, quia ín unum deum vivum et sanctum flium non credidistis (ita
B; A quia ín un. deum non credilis et sanct. filium eius. dominum nosirum lesum
Chrislum ; C ego enim spero in unum deum εἰ sanclum fil. eius dominum nostr. les.
Chr., in quem mon creditis, qui me eruet de manibus vestris) | Dizi autem deus
cum Dbe edpr .. A unde dicit dominus, B dixit dominus, C cum ipse dominus. di-
zerii .. D8 scitis autem vos scribae el doctores quia deus dicit | Mihi vindiciam
(ita ABC; reliqui - cta) ego (ita ABDb; reliqui et ego) reir. dic. dotn. (ita A; re-
liqui om dic. dom.) .. D& add mihi lantum quod promittis malum ; polens est deus
quem in eruce suspendistis eripere me de manu vestra: super vos omne facinus ve-
niet | Et obsiruct. corde Pilatus cum Dbc .. edpr quin etiam Pil. corde compunctus

. Ds praeses enim. quando .. ABC Et nonne. (B Unde, C Nam εἰ) venerabilis
praeses | accepit aquam εἰ cum ABC .. reliqui om | ante solem (Dbc coram sole)
cum CDbc ,. ABDs edpr om | dicens .. D* dixit | Innocens (ita ABC; reliqui
mundus) ego (Dbc om) | Da om vos vid. | Et (AB om) resp. Pil. (Dbc om) dix.

346 EVANG. NICODEMI PARS 1.

nostros, Et nunc timeo ne quando veniat ira^ dei super vos
et super filios vestros, sicut dixistis. Áudientes autem Iudaei
haec amariciti sunt. corde, et tollentes loseph incluserunt eum
in domo ubi non erat fenestra, et custodes posuerunt ad. ia-
nuás, et signaverunt ianuam ubi erat inclusus loseph.

? Sabbato autem mane consilium fecerunt cum sacerdo-
tibus et Levitis ut congregarentur omnes post diem sabbati.
Et vigilantes diluculo omnis multitudo in synagoga consiliati
sunt quali morte interficerent eum. Sedente autem congre-
gatione iusserunt eum duci cum iniuria multa: et aperientes
ianuam non invenerunt eum. Expavit igitur omnis populus,

cum ABDbc.. edpt respondistis, item C el tunc respondistis ei . . D& et vos re-
spondentes clamastis | Εἰ nunc (B om) timeo (A timetis) ne (A quia) quando (ita
Db edpr; B aliquando; A om) ven. ira dei sup. vos (ita A edpr; BD nos) - -
vestros (ut ante) sicul dix. (edpt om sic. dix.) cum ABD edPr .. Dc Sic dixistis
. . D& Sieul dízistis, et pereatis in aeternum | Aud. autem (B om) Iud. haec ama-
vicili sunt (A amaricabantur, ut videtur) corde cum ΑΒ... Debe aud. aut. Iud.
sermones isios exacerbali sunt. animo nimis, item edPr quod audientes Iud. exacerbati
nimis .. C male repetit superiora £enentes vero Ios. Iudaei iusserunt eum custodiri
propt. sabb., tum vero pergit εἰ includentes eum in domum etc | el tollentes 10-
seph - - in domo (C ín domum) cum AB(C) .. Dbac et apprehendentes los. tenue-
runt eum et. (Dac om ten. e. εἴ) inclus. eum in cubiculo (D&c - culum); edpr uil
nisi inoluser. eum in cubiculo | et cust. pos. ad ianuas (C posuerunt cust. in ianua)
el signav. (C add suis sigillis) ianuam (C om) ubi er. incl. Ios. (C ubi íncluserant
eum) cum À, item C, item (sed om et signav. etc) B... Dabc edpt Havn signa-
verunt (edpr add que, Havn vero) ostium cubilis super clavem (edpr om cub. s. cl.)
Annas εἰ Caiphas, custodes (Havn add quoque) posuerunt (edpr ponentes).

2. Sabbato autem mane: ita AC; sed quae sequi debent in utroque excide-
runt; sequitur enim statim εἰ vigilantes diluculo. Hinc consilium fecerunt -- — post
diem sabb. ex Dabc sumsimus, quibus δὲ tantum praemittunt loco illorum Sabbato
autem mane. | et vigilantes diluculo (B Saluto autem diluculo vigilans) omnis - -
quali morte (B qualiter) interf. eum cum ABC .. Daboc et cogilaverunt quali morte
occiderent loseph .. edpr (omissis prioribus) ei oonsulentes sacerdotes οἰ Leviias
quali morte eum occiderent | Sedente aut. congreg. (À Sedentibus autem. ín congre-
gatione; B Sedentes autem) iuss. eum duci (AB adduci) cum iniur. mulla (A om).
Et aper. (ita B; AC Aper. autem) ianuam (B ianuas) mon ínv. eum cum ABC...
D*bc Hoc facto congregati (Dae om) iusserunt principes. Annas εἰ Caiphae praesen-
tari loseph. Εἰ apporiantes clavem, signato auiem ostio, ton invenerunt Iostph (sed
D*b om Et appori. asque loseph) .. edPt quo facto posi diem sabbati ostium ape-
rientes cubiculi ul educereni eum, non. invener, eum. Item alii Thil. codd Et cum
eongregali essent omnes in. die sabbati, iollentes signaculum aperuerunt oskium εἰ non
invener. Jos. ín cubiculo ubi eum posuerunt εἰ incluserunt. | Expavit igitur (AB om) ᾿
omn. pop. οἱ nimio siupore mirati sunt. (AB et obsiupefacius esi) quia signac, inum.

$vk GESTA PILATI κλτικε. 347

et nimio stupore mirati sumt quia signacula invenerunt signata,
et quia claves habuit Caiphas. — Et amplius non ausi sunt
mittere manum in eos qui locuti sunt ante Pilatum pro Iesu:

CAPUT ΧΗ.

! Sedentibus autem in synagoga et altercantibus de lo-
seph venerunt quidam de custodibus, quos petierant a Pilato
custodire sepulcrum lesu ne venientes discipuli eius furentur
eum. Et annuntiaverunt dicentes archisynagogis et sacerdo-
tibus et Levitis quae facta sunt, quomodo factus -est terrae
motus magnus, et vidimus quomodo angelus domini descen-
dit de coelo et revolvit lapidem ab ostio monumenti, et se-
debat super eum: et adspectus eius sicut fulgur et vestimenta
sicut mix. Et. prae timore facti sumus velut mortui. Et au-
divimus vocem angeli loquentis mulieribus, quae venerant ad

signata (B quia signiles inver. ianuas, A quia non invener. eum signatis signaeulis.
Praeterea C add et portam clausam) εἰ quia (B propter) clav. (B add quas) hab.
Caiph. (C pro εἰ quia etc sic: clavibus iraditis Caiphae pontifici) cum ABC .
Debe Haec (Dc hoc) audiens omnis congregatio admirantes (Dc add admodum) ob-
siupuerunt, quia signatam invenerunt. (Do. signaverunt). clavem. (De - vi) cubiculi
(Dc -lum. Praeterea D& add fec invenerunt Ioseph). Annas (De praem Admiran-
les vero) et Caiphas abierunt .. edpr. unde admirati sunj omnes et obstupuerunt |. Εἰ
ampl. (A om) non ausi - - pro Iesu cum BA .. reliqui om
XIW, 1. Sedentibus aut. in syn. et allerc. (À aut. illis et loquentibus) — — quos
petierant -- — Iesu. (pro his B. qui custodéíerant sep. domini Iesu) ne venientes (A ve-
πίαπὶ) disc. ei. (A add ei) fur. eum cum AB; item C Sedentes aulem ín concilio et
ad invicem altercantes miserunt pro. custodibus quos pelierant a Pil. cust. sep. lesu
. Dabe edpr. Haec omnibus admírantibus ecce. (De edpr. Et ecce) quidam de milili-
bus qui sepuler. eustodiebant (De - - dierant) | et (C qui advenientes) annunt. (B nunt.)
dicenles (AC om) - — quae facta sunt. (C erant circa. sepulcrum. B om qu. f. 1.)
cum ABC . . Debc edpr intrans (Do intrantes; D* om) ín (Do edPt om) synago-
gam (08 - goga) dixit. (De dixerunt) | quomodo fact. est. (C qualiter fa. fuit) t.
m. magn. (A add illis custodientibus eum), et vidimus (B om) quomodo -- - lapidem
(pro his quomodo usque iapid. C sic: angelum dei revolvere lapid.) ab ost. mon.
(B a monumento) εἰ sedeb. (Β sedi) sup. eum cum ABC .. Dabo edpr quia (οὐδε
om) nobis custodientibus monumenium lesu. (edpr om) facia (edPt - elus) est terrae
molio (edpr motus) εἰ vidimus angelum dei quomodo (edpt qui) revolvit monumenti
lopidem et sedeb. (edt sedit) sup. eum | εἰ cum BDebe edpr .. AB erant aulem |
Edpr adsp. eius erat quasi fulg. | vestimenta cum ABDe, item addito eius C edpr
.. Dsb vestimentum eius | sicut niz .. D€ praem facia sunt alba | Εἰ prae timore
eum Debe edpr ... B unde pr. tim., AC pr. tim. autem | Deb effecti sumus | . Et
(8 praem εἰ vidimus ipsum angelum) audivimus | vocem ang. ἴρᾳ. mulieribus qu.

Ἧ

348 . EVANG. NICODEMI PARS I.

sepulcrum, et dicentis Nolite timere vos: scio enim quia le-
sum quaeritis crucifixum: non est hic, surrexit sicut. dixit:
venite et. videte locum ubi positus erat dominus. Et cito
euntes dicite discipulis eius quia surrexit a mortuis, et prae-
cedet vos in Galilaeam, sicut. dixit. vobis.

1. Dicunt Iudaei Quibus mulieribus loquebatur? Dicunt
milites Mulieres nescimus quae erant. Dicunt ludaei Qua

hora fuit? Dicunt custodes Media nocte. Dicunt Iudaei Et |

quare non tenuistis eas? Dicunt custodes Tanquam mortui
facti sumus a timore angeli, non sperantes iam videre lamen
diei: et quomodo potuimus tenere eas? Dicunt Iudaei Vivit
dominus deus, non credimus vobis. Dixeruntque custodes
ludaeis Tanta signa vidistis in homine illo et non credidistis:

ven. ad sep. (qu. venerant [edpr -runtj ad sep. , D€ add Christi) ex De edpr as-
sumsi; ABC om. Vide etiam D&b) ei dicentis (A et dicens; B vocem eius dicentis
mulierib.) cum ABC .. Dabc edpr angelum dicentem mulier. (Dc εὐρὺ add qu. ven.
Vide ante.) ad sepulcrum lesu (Dc Christi; edPt om), et dizit angelus (Dab edpr
om et dix. ang.) | vos cum BC .. reliqui om | scio enim quia (alii quod) cum
C .. De om; reliqui om enim | quaer, crucif. (De qui cruc. est) cum Dabe edpr
.. ABC crucifixum (AC qui crucifixus est) quaer. | non est hic, surr. (edbt sed
surr., C surr. enim) sic. dixit. (Dc dixerat; AC add vobis) cum ABCDe edpr .,
Dab hic surr. sic. praedixil | dominus cum ABC :. reliqui om | discip. eius ..
A add et Petro | quia surrez. (AC add dominus) a mort. (4 edPr om a mort.) |
εἰ (B ecce, C εἰ ecce) praecedet | AB in Galilaea | sicut dixil vobís cum ABDac
. . CD* et (Db om) ecce dizi (Db praedizi) vob. .
2. Dicunt Iud. Quibus -- - Dicunt (C responderunt) milites (AB om) Mulieres
(€ om) nesc. qu. erant. (C om qu. er.) - - Dicunt. (C responder.) custodes Media
- - Et (AC om) quare non ten. eas (C mulieres istas) ? — Dicunt (C responder.) cu-
siod. (C om; A add ludaeis) Tanquam moriui — — et (Β΄ om) quom. poluimus ten.
eas (B om /en. eas. Pro Tanquam etc C sic: Quomodo potuimus eas tenere, quia
lanq. mori. facti sumus a timore angeli, non sperantes iam vid. lumen diei) cum
ABC .. Dabc (similiterque edPr) Et convocantes Iudaei omnes milites qui custodie-
"rati monumentum lesu, dixerunt eis Quae suni. mulieres illae ad. quas angelus lo-
cuius est? quare (edPt et qu.) eas non lenuistis? Respondenles milites dixerunt Mu-
lieres nescimus quae fuerunt, et nos ut morlui facti. sumus prae timore angeli , εἰ
quomodo poluissemus (D* potuimus) apprehendere mulieres illas (ἐν om ei quo-
modo etc) | Dicunt (D&bc dizer. illis, edpr responder.) Iud. Viv. dom. deus (edpr
om), non (ita C; reliqui quia non) | Dixeruntque (B responderunt , A respondentes)
custod. (A add dixer.) Iudaeis cam ABC .. edpr responder. milites, Dabc respon-
dentes. milites dixer. Iud. | Tanta sign. vid. (C add et mirabilia) in homine illo
(B isto) ei n. credid. cum ABC .. Dabec edpr Tania miracula facientem lesum vi-
distis (Dae add εἰ audistis) et non (edpr videntes les. facere non) eis (D& ei, edrr

*

swz GESTA PILATI τλτιπε. 349

εἰ nobis quomodo habetis credere quia vivit dommus? Iura-
stis enim bene, quia vivit dominus lesus Christus. Iterum
dicunt Iudaeis custodes Áudivimus quia loseph qui petiit cor-
pus lesu inclusistis in carcerem et signastis anulis vestris, et
aperientes non invenistis eum. Date ergo nobis loseph, et
nos vobis dabimus lesum Christum..— Dixerunt ludaei loseph
ivit Àrimathiam civitatem suam. Dicunt custodes ad Iudaeos
Et Iesus, quemadmodum audivimus ab angelo, in Galilaea est.

3 Audientes autem Iudaei sermones istos timuerunt valde,
dicentes Ne quando audiatur sermo iste et omnes credant in
lesum. | Et consilium facientes ludaei inter se protulerunt

-— -

om) credidist. (Dae creditis) | et nobis qu. hab. credere (B qu. creditis) quia dom.
vivat (C vivit dom. lesus Christus; A vivit deus) cum ABC .. Debe edpr quomodo
nobis credituri estis | quia vivit dom. (B dom. vivat)? Iurastis enim bene (B Ete-
mim bene dixistis) quia viv. dom. les. Chr. (B om) cum ABC (sed is a priore quia
vivil dom. ad alterum transiluit), Praeterea AB, non item C, add εἰ ipse regnat
in secula seculorum .. D&bc edrr Bene quidem dixistis Vivit dominus (edP* om Viv.
do.): et (Dc edpPt nam) vere (Dc om) vivi! ipse (Dc edpr om) dominus, quem cru-
cifízistis (D& om qu. cruc ) | Iterum dic. lud. cust. (A cust. lud.) cum AC... B
Et .. Dabc edpt om | Audivimus .. Dabc praem nos | quia Ioseph qui petiit corp.
lesu (B om qui pe. co. Ie.) inclus. in carcerem (B -re; C qu. incl. Io. in carc. quia
pelierat co. 1e. ; AB add ubi non erat fenestr.) et sign. an. vestr. cum ABC ., Dabc
edpr quia ípsum (edpr om) loseph , qui sepelivit corpus lesu , inclusistis in cubiculo
super clavem signanies | et aperientes (AB add alia die; C alia autem die aper.)
ποη inv. eum (C om eum) | mobis loseph, et nos vob. dab. les. Chr. (B Chr. do-
sinum sine les.) cum ABC .. Dabc edpr vos (edpr nobis) loseph, quem in cubi-
culo custodistis (Dc inclusistis) et nos dabimus lesum, quem in sepulcro custodivi-
sus | Dixer. (A lunc dix.) lud. (AC add custodibus) Ios. ivit. Arim. civ. s. (AC Ios.
ín civitate sua Arimathia est (C om estj)) cum BAC .. Dabc edpr Respondentes
(edPr - derunt) Iud. dixerunt (edPt om) loseph nos dabimus (edpr damus nos), date
nobis (edpr vos) lesum. Joseph autem (edpr enim) in civilate δια (edpr add ἐπ)
Arimathia est | Dic. (BC dixer., B udd que) cust. ad Iud. (BC om ad lud.) Et
lesus -- — in Gal. est. (BC Et les. est in Gal. , sicut. audivim. ab ang. (C add qui
revolvit lapidem] Ecce (C quía 1ε5.} praecedet vos in Galilaea (C -laeam)) cum A,
item BC .. Dàabe (item edpr, sed om Respond. usque in Arim. est) Respondentes
milites dixerunt Si Ioseph in. Arimalhia est, εἰ Iesus, in Galilaea est, sicut audiv. ab
angelo décente mulieribus (edP* om dic. mul.)

8. Aud. aulem (AB om) Iud. - - dicentes cum ABC .. Dabc edpr. Haec (edpr
hoc) aud. Iud. timuerunt (edpr add valde) dicenies ad semetipsos (edPr ad invicem) |
Ne quando .. B timemus ne | audiatur (CDc edpr - antur) sermo iste (iidem sermo-
nes isti) εἰ (De om?) omn. cr. in Ies (B eum) .. Dsb (?) Nae (ita edd. Fabr. Bch,
Thil) quando audientes sermones istos. omnes. credent in lesum | Εἰ consilium - —
protulerunt arg. idon.. (A prot. arg. quam plurimos, C dederuni plur. arg.) ei ded.

3650 EVANG. NICODEMI PARS I.

argenteos idoneos et dederunt militibus ,; dicentes Dicite quia
nobis dormientibus venerunt discipuli eius et furati sunt eum.
Et si auditum fuerit hoc a praeside, nos eum confirmabimus
et secüros vos faciemus. Milites vero accipientes sic dixe-
runt ut a ludaeis moniti sunt: et diffamatus | est -omnibus
sermo illoruni.

CAPUT XIV.

! Finees. autem quidanr sacerdos et Àddas didascalus et
Egias Levita descendentes de Galilaea in lerusalem retulerunt
archisynagogis et sacerdotibus et Levitis quomodo viderunt
lesum sedentem et discipulos eius cum eo in monte oliveti,
qui vocatur Mambre sive Malech, et dicebat discipulis suis

(B haec om) milit. (C custodib.) dic. cum ABC .. Dabc edpr δὲ congreganies pe-
cuniam multam (edPr - gala - nia -ta) deder. militibus (edpr eis) dic. | nobis cum
A edptr .. reliqui vobis | disc. eius . . Dabc add nocfe | eum cum ABC .. Dabe
corpus lesu. (edpt nob. dorm. diso. lesu furati sunt corp. eius) | Εἰ si aud. f. hoc
(AB om; Dabe post sí) a (D&be add Pilato) praes., nos eum confirmab. (A con-
fortabim.; Dabe nos satis faciemus (Db add verbum, Deo ei] pro vobis) et sec. vos
(B et vos salvos εἰ sec.) fac. Liberrime edpr. | Mililes vero acc. (edpr add pecu-
niam) -- — moniti (edpr ínsiructi) sunt: et diff. est. (edpr diffamatur) omn. se. ili.
(edPt* se. eorum apud omnes) cum D8bc edpr ,. BCA Qui accipientes argenteos ve-
ritatem celare (B tacere) minime poluerunt. (C ver. minime lacuerunt). Volentes di-
cere (C Volebant ilaque dicere quia) Discipuli eius. nobis dormientibus venerunt et
tulerint eum. (C disc. eius furati sunt nob. dorm.) , et dicebant vero (C et non pote-
rani exprimere, sed diceb. Vere) Surrexit dominus lesus Christus a mortuis, et nos
(C om) vidimus angelum dei (C domini) descendenlem de caelo , et revolvit lapidem
(C add ab ostio monumenti) et sedit (C sedeba!) super eum. (Α omnia om ab Vo-
lentes dicere asque sup. eum.) Εἰ disseminaius (BC diffamatus) est sermo iste apud
Iudaeos (B ab omni populo Iudaeorum) usque in praesentem diem.

XIV, 1. Finees (A Phynees, Β Εἰ Eneas) autem (AB om) quid. sacerd. cam
ABG.. Dsbc edpr Quid. aut. sac. nomine Finees (D&s€ Phin.) | Addas (ita B; A
Addam, Dh edpr Adda, D&e Ada, C male om) didasc. (Dae edpt praeceptor, Db
om) | £gias Levita cam ABC .. Dabe edpr Levites (Da€ -ta) nomine Aggeus (ita
Db edpr; Dec Agaeus) | desc. de (AB a) Galilaea - — Levitis cum ABC .. Dae
edpr isti tres venerunt de Galil. in lerus. dicentes (Dabc et dixer.) principibus sacer-
dotum εἰ omnibus qui (Dh om) ín synagogis erant. (D* om; edpr om et omnibus
etc) | quomodo - - olivetli cam B; item AC quanta viderant, quomodo lesum et
discipulos eius viderant in montem oliv. (C Iesus sedebat in monie oliv. cum disc.
suis .. Dbca edpr quia lesum quem crucifizistis (D8 Ies. cr. quem) vidimus cum wn-
decim discip. suis loquentem , (edPr add el) sedeniem in medio eorum in monte oliv.
| qui (C add locus) vocatur Mambre (A Manbre) sive Malech (C om si. Ma., A alii
vocant eum Amalech) cum ABC .. reliqui om. Cf. de hoc normrie notas ad text.
gr. 1 εἰ díceb. disc. suis cum A ..: C et doceb. eos dicens ... BDsbe edpr et di-

sve GESTA PILATI zammm, — 351

Euntes in mundum universum annuntiate universae creaturae
evangelium regni. dei. .Qui crediderit. et. baptizatus. fuerit,
salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur. Signa
autem eos qui crediderint haec sequentur. In nomine meo
daemonia eiicient, linguis loquentur novis, serpentes tollent,
et si mortiferum quid biberunt non eis nocebit, super infir-
mos manus imponent et bene habebunt. Haec loquente Iesu
ad discipulos suos vidimus eum assumptum in coelum.

? Dicunt eis sacerdotes et Levitae et seniores Date glo-
riam deo Israel, et date ei confessionem si ista, quae narra-
stis, οἱ audistis et vidistis. Dicunt illi qui exposuerant Vivit
dominus deus patrum nostrorum, deus Abraam et deus Isaac
et deus Iacob, quia audivimus et vidimus. Dicunt ludaei ad
eos Àd hoc venistis nuntiare nobis, an venistis orationem deo
dare? . Dixerunt ipsi Venimus orationem dare deo. Dicunt
seniores et principes sacerdotum et Levitae ad eos Et si ora-

cenlem εἰς | Euntes - - annuntiate. (A add. omnia, C omnia haec) universae (C
-sis) creaturae (C -ris. AC add e! praedicate) ev. regn. dei cum BAC ,. Dabc
edpPr Euntes in m. univ. (Db per omnem mund.) praedicate (edpr add evangelium)
omnibus gentibus (edPr om omn. ge.), baptizantes eos in nomine patris ei filii el
spiritus sancti. | Qui (Dsbe Et qui) credideri! | Debc hic salvus erit | qui vero
(C autem, edpr om) non cred. condemn. cum ABC edpr.. D&bc om | Signa au-
tem — - si mortif. quid biberunt (B si quid mort. comederunt; C mort. si quis bibe-
ri) - — infirmos (C egros) - - bene habeb. (C salvi fient) cum ABC .. Dabc edpr
om | Haec loq. - - suos cum ΑΒ... Dabe et cum haec loculus fuissel disc. suis ..
C haec eo loquente , edpr et hoc dicio | assumplum cum ABC .. reliqui ascendentem

2. Dic. eis (C Responderunt) sac. et Lev. (B om ei Lev.) et sen- (C om et
sm.) .. edpr Audienles principes sacerd. dizeruni .. Dabc Et haec audientes. prin-
cipes sacerdotum et sen. et. Lev. dixerunt tribus viris illis | C Nos volumus ut detis
gloriam εἰ confess. deo. (etiam edPr om Israel) | si ista. (B add vera sunt) quae
narrastis (A narratis) εἰ audistis εἰ (A haec om) vidis. cum AB, item C si isia
quae narralis et dicilis vidisse vera sunt .. Dsbc edpr si vera sunt quae vidisti. et
Gudisl. | Dic. illi quí exp. (B om qu. exp.) cam AB .. C ai illi .. edpr respon-
derunt .. Dabe illi aulem respondentes dixer. | dominus deus (Da2b7 om) patr. nosir.
deus (ABC om pa. no. de.) Abr. etc | quia audiv. et vid. eum AB (C transilit ad
eadem verba infra posita) .. Dabc sicut audivimus loquentem lesum cum discipulis
suis, el sicul vidimus eum ascendentem ín coelum, veritatem dixim. (D& sic ver. dicim,
tobis) ; item edPr quia vera suni quae dizim. et audiv. eum loquentem — — ín celum.
| Dic. lud. ad eos - - nuntiare (B ul itu nunliarelis) nob., an (B aul) venist, (B
om) orationem (B ralion., sed postea bis orat.) d. dare (B redderitis sic). Dix.
ipsi (A autem eis) - - ad eos (A om) - - ante omn. populum cam AB ,. Dab Ei

359 EVANG. NICODEMI PARS I.

tionem venistis dare deo, de deliramento isto quid murmu-
rastis. ante omnem populum? — Dicunt Finees sacerdos et Ad-
das didascalus et Egias Levita ad archisynagogas et sacerdotes
et Levitas Si verba ista quae locuti sumus, quae vidimus et
audivimus, peccatum est, ecce sumus in conspectu vestro:
secundum quod bouum est in oculis vestris facite nobis. Qui
accipientes legem adiuraverunt eos nulli narrare verba dein-
ceps. Et dederunt eis manducare et bibere, et eiecerunt eos
extra civitatem, dantes eis argenteos et viros tres cum eis,
qui perducerent eos usque Galilaeam.

3 'Tunc consiliati sunt Iudaei inter se, cum ascenderent
illi in Galilaeam, et concluserunt se archisynagogae, et con-
cidebantur furore magno dicentes Quid hoc signum contigit
in Israel? Dicunt autem Ánnas et Caiphas Quid tristes sunt
animae vestrae? militibus debemus credere quia angelus do-

(Db om) respondentes tres illi (Db om) viri dixer. (Da add el superaddentes sermo-
nes hos iidem tres viri dixer.) Si verba quae audivimus ab lesu, et quod vidimus
eum ascendentem in coelum (D& coelos) tacemus (D& taceamus) peccatum habemus
(Da habebim.) .. De Nam si verba etc omissis prioribus; item edpr Quod si ta-
cuerimus , pecc. habuerimus omissis reliquis | Dic. Finees (vide supra) sac. εἰ Addas
(ita AB) did. et Eg. Levita -- - quae (A om) vid. et audiv. (ab his inde rursus
accedit C) - - quod bonum est (C bonum quod videlur) - -- fac. nobis cum AB,
item C .. reliqui om | Qui accip. (C Quibus porrexerunt) leg. et adiurav. eos - -
deinceps (C adiur. ut nullum dicerent verbum). Et dederunt - -- exira (C foras) - -
qui (C uf) perducerent (A perduxerunt) usque (B in, A usq. in) Galilaeam (AB add
εἰ abierunt in pace) cum AC, item B (sed ab adiur. eos [ad eieoer. eos aberrans]
statim. pergit ezira etc) .. Db item (passim diiferentes) Dac edpt Statim exsur-
gentes principes sacerdotum tenentes legem domini coniuraverunt eos dicentes Iam ne-
mini amplius adnunlietis verba quae nobis loculi estis de lesu... Εἰ dederunt eis pe-
cuniam multam, et miserunt cum eis ires (Dac alios) viros ut. deducerent eos ín
regiones suas (edpr et denunciantes pro εἰ mis. usque suas) ut nullo modo (edpt ne)
starent. in. Ierusalem.

3. Tunc consiliati sunt. (A consilium fecerunt) Iud. inter se (B add ipsos) cum
- - in Galilaeam (A -laea) et concluserunt se archisynagogae (B h. |l. - gogi, sed
nec alteram formam prorsus arcet. A clauserunt archisynagogae synagogas) εἰ con-
cidebantur (A irati.sunt) furore magno (A ira magna) dicentes (C hucusque sic:
Iudaei autem contrisiati mullum concludentes (se] in synagoga. inierunt consilium ín-
tra se dicentes) Quid (A ob) h. s. (A add quod) cont. in Isr. (AB in lerusalem)
cum ABC .. Dabc edpr Congregati ergo sunt omnes Iudaei εἰ fecerunt. inter se fha-
gnam lamentationem (edPt Congregatisque omnib. lud. fecer. lament. magn.) dicentes
Quid (Dec add est) hoc (edPr om) sign. (D&8€ add quod) factum est in τ. (Dac
lerusalem) | Dic. autem. (C Tunc surrexerunt) Ann. et Ca. (C add dicentes) Quid
(A Cur) tr. s. an. vestrae (C tristatur anima nostra) - - quia (A qui dicebant , B

εἰνε GRSTA PILATI zaTIWE. 353

mini descendit de coelo et revolvit lapidem ab ostio monu.
menti? sed quia discipuli eius dederunt aurum. multam his
qui custodiebant sepulcrum et tulerunt lesum, docueruntque
eos ita dicere Dicite quia angelus domini descendit de coelo
et revolvit lapidem ab ostio monumenti. Nescitis quia ludaeis
non licet credere alienigenis aliquod verbum, scientes quia
hi ipsi qui acceperunt a nobiseaurum idoneum, sicut docui-
mus eos ita dixerunt?

CAPUT XV.

! Exsurgeus autem Nicodemus stetit in. medio concilio
εἰ ait Recte dixistis Numquid et viri descendentes de Gali-
laea non sunt timentes dominum, viri pacis, mendacium
odientes? et ipsi narraverunt cum sacramento quoniam vidi-
mus lesum in monte Mambre sedentem cum discipulis suis,

quod diceb.) angelus (A add enim) - - monumenli? sed quia (AB Non ila est;
sd, quia [B om]) disc. eius dederunt — — tulerunt Iesum (C corpus etus), docuerunt-
que (C ipsi docuerunt) eos ila dic. Dicilé - - monumenii. Nescilis (C At non scitis)
-- alienigenis (hanc vocem ex Debe edpr assumsi; facile poterat aute aliq. exci-
dere) aliq. verb. , scientes quia hi ipsi qui acceperunt. (B nam wl scitis, acoeperunt)
- - sicut (B et sicut) - -- dizerunài cum CB, item A (sed is post dederunt pergit
eis aurum mullum et sicut docuerunt eos ila dixerunt, omissis omnibus reliquis) ..
Debe edpr Annas autem et Caiph. consolantes eos. dizerunt. Numquid militibus qui
eustodieruni sonumenium lesu. (edpr. Numg. cusiodibus) debemus credere (edpr cre-
dendum est) dicentibus nobis (edpt om dic. no.) quoniam angelus revolvit lapidem
de ostio monumenti (edPt om de ost. mo.) ? Forsitan haec discipuli eius dixerunt
eis εἰ dederunt pecuniam (Db eis pecunias multas) ut haec dicerent εἰ (edpr om ἢ.
dic. el) iollerent oorpus lesu. Hoc autem (Db om) scitote quig non (edpt om Hoc
nsq. quia) esi. oredendum ullo modo (edPr om) alienigenis (Db est credere alien,
ullum verbum), quia εἰ a nobis acceperunt. pecuniam copiosam , εἰ secundum quod
docuimus eos dicere sic omnibus dixerunt (haec brevius edpr). — Aut nobis habenl
(Db ez nobis habuerunt) lenere fidem aut discipulis lesu (edpr Aul nobis etc om)
XV, 1. Exsurgens aulem (B om auiem; A Eiexsurg.) Nic. stelit. (B om,
item εἰ infra) ín med. concilio (A eorum) ei ait (B dixit) cum ABC .. Dabe edpt
Exzsurg. vero (edPr om) Nic. dizit | dixistis cum ABC .. Dabo edpt loquimini (edpr
loquamint) , Alii 1erael | Numquid et viri (C illi viri iusti) descendentes (C qui de-
scenderunt) de (AB a) Gal. non sunt. (AB Gal. εἰ ipsi) tim. dom. viri pac. mend.
odientes. (A tim. deum suum suni. viri mendac. dicenles? viri pacifici sunt. B tim.
dominum non sunt viri mendaces, viri pacif. sunt. [n utroque latere videtur vi-
tium.) Et ipsi (C haec om; B nam) narr. cum saor. quon. vidinus (B vidisse pro
qu. vi.) - - disoip. (BC XI disc.) suis (B om) et quia (C om) doceb. (B et do-
Bveng. apocr. ed. Tiechendorf. 95

354 EVANG. NICODEMI PARS I.

et quia docebat eos audientibus nobis, et quia viderunt eum
assumptum in coelum. Quod nullus interrogavit eos, quo-
modo assumptus est in coelum. Et sicut docet nos scriptura
sacri libri quia et sanctus Elias assumptus est in coelum: et
Elisaeus clamavit voce magua, et proiecit Elias melotem suum
super Elisaeum: et iterum Elisaeus proiecit melotem illum
super Iordanem, et transiit eb venit lericho.. Et occurrerunt
ei filii prophetarum et dixerunt ad Elisaeum Ubi est dominus
tuus Elias? Εἰ dixit quia assumptus est in coelum. ΕἸ di-
xerunt ad Elisaeum Numquid spiritus rapuit eum οἱ proiecit
eum in unum ex montibus? sed magis tollamus .pueros no-
stros nobiscum et requiramus eum. Et confirmaverunt Eli-
saeum, et ibat cum illis: et quaesierunt eum tribus diebus
et tribus noctibus, et non invenerunt eum, quouiam assum-
ptus est. Et nunc, viri, audite me, et mittamus in omnem
Israelem et videamus ne alicubi assumptus sit lesus et pro-

oenteny) eos Gud. nob. (B se ipsum audientib. , C om) et quia (C qualiter) viderunt
€. 4. in coelum (C ἐπ caelo. B et st vidisse eum scandere. coelum) cum ABC ,.
Debe edpr Vos audistis omnia quae loculi sun! tres illi viri iurantes in lege domini,
qui dixerunt. (edpr εἰ dicentes) Vidimus lesum lequentem cum disc. suis super mon-
lem oliveti, et vidimus eum (edpt δὲ pro super usque eum) ascendentem in coelum.
| Quod nullus ini. eos quomodo (ita de coniectura scripsi; in ood. enim entequam
videtur esse) ass. est in coelum cum A (BC ob ὁμοιοτέλευτον videntar praeterisse)
.. reliqui om | Et sicut - - script. sacri libri quia et sanctus (B. script. sacra, san-
etus) Elias -- — in coelum (B om. C hucusque sic: Nonne legistis in scripturis san-
chis (videtur h. 1. excidisse], Elias ass. est) -- - et iterum Elísaeus (C et EK. sia-
tim; B Eli. vero) pr. melet. (C om) ill. (B om mel. il.) super (C in) lord. et tr.
(B haec om) εἰ (B add errans) ven. (A ín pro εἰ ven.) lericho. Εἰ occurr. - -
gd Elis. (B ad eum) - - Et dimit quia ass, (B Quibus ille diz. Ass., C Kt resp.
Ass.) - — Εἰ dix. ad. Elis. (B ef) Nwumq. (C At illi Numq.) spir. (B deus) - — sed
magis (B haec om; C dixerunt ergo): toll. (B add ergo) - - nobise. (C om) - -
Et confirm. Elis. (haec om C) - -- et (C sed) non inven. - - assumplus (ita A; BC
vere ass.) ἐδὶ (C fuerat) cum ABC .. D&bc edpr Et docet nos scriptura quod. beatus
Elias propheta (edet om) assumptus esi. El inlerrogatus Heltsaeus α Alia. prophe-
tarum Ubi es paler noster Elias? dizi eis quia assumplus est. Εἰ dixerunt Mii
propheiarum ad eum Forsitan spiritus (edpr add eius) illum rapuit ei posuit. (ode
punif) ilum (Dao om et pos. ili.) in montibus Israel. Sed. eligamus viros nobiscum,
εἰ circumeuntes wontes Israel. forsitan inveniemus οὐαὶ. Et deprecaté sunt. Helisaeum
(edPr om Εἰ usque Hel.), et ambulavit (edpt add Helisaeus) oum ilis tribus diebus,
οἱ non. invenerunt eum, [ Ki nunc viri (B Nuno ergo, C Nuno ergo carissimi) - -
in omnem Ier. (C in omni lergel) - - we alic, assumptus - — ex montibus (ita AB;

siv& ΘΕΒΤΑ PfILATI ratis, 355

ἰδεῖ sit in unum ex montibus. Εἰ placuit omnibus sertio
iste. — Et miserunt in omnibus montibus Israel quaerere le.
sum, et non invenerunt eum; invenerunt autem loseph ab
Árimathia, et nemo ausus fuit comprehendere eum.

? Et annuntiaverunt senioribus et sacerdotibus et Levitis
quia circumivimus omnes montes Israel et non invenimus Ie.
sum; invenimus autem loseph? in Árimathia. — Audientes au-

tem de loseph gavisi eunt et dederunt gloriam deo Israel.

Et consilium facientes archisynagogae et sacerdotes et Levi.
tae, quo ordine maudarent ad Ioseph, acceperunt chartas et
scripserutt ad. loseph.

Pax tibi et omnibus quae tua sunt. Novimus quia pec-
cavifhus in deum et in te: et deprecatus es deum Israel, et

C si les. Chris!. raptus alicubi α spiritu proiecius est.) cum ABC .. Dabe Et nunc
(edPf Itaque) audite me, ftii Israel, εἰ mittamus viros ἐπ montes (edPr - tibus)
Israel, ne forie rapuerit spiritus Iesum, εἰ forsilan inveniemus eum et agemus (edpr
om eum εἰ ag.) poenitentiam. | omnibus (C universis) sermo iste (A om iste; C
quem loculus est Nicodemus) cum ABC .. D&be omni populo consilium Nicodemi,
Kem edpr sermo omni populo | Et mis. in omnibus mont. (C Mis. igitur dd. omnes
montes) Israel -- — compreh. eum (A millere in eum mdnum) cum ABC .. Dabc edpr
εἰ miserunt viros εἰ (edpr et missis viris) quaerentes non invenerunt lesum (edpr om),
Et reversi sunt. (ita edpr; reliqui omisso sunt statim pergunt dixerunt Circumeun-
tibus, quae ad seqq. nostra pertinent.)

2. Et annunt. (A nunt. , G Annunt. aulem) sen. et sac. εἰ Lev. (pro his C ἴπ-
daeis) quia (B dicentes) Circumivim. (A - iverunt) — — invenimus (A - nerunt) Ie.;
invenim. autem (A tamen) Io. in (AB ab) Arim. Aud. autem (BC add Iudaei) - -
gav. sunt. (B add gaudio, C gaud. magno) et ded. (C dantes) -- - deo fer. cum
ABC .. Dabe edpr et (Dabe om) dixerunt. Circumeuntibus nobts (edpt. Cireumeuntes)
so» invenimus lesum , sed invenimus (edpr om) loseph ín civilale sua Arimathia
(ed$r add esf). Haec audientes principes οἱ omnes populi gavist sunt (edPt Quo du-
dito gav. s. princ. sacerdotum) εἰ glorificaverunt deum Israel (edpt om) quia ínven-
[56 est Ioseph, quem. incluserünt in. cubiculo et non invenerunt (edPr om in cub. etc).
| Et consilium - - quo ordine mand. ad Ios. (C add ut veniret in Ierusalem. B om
quo ord. etc), aecéperunt charlas et scr. ad Ios. (C et fnter cetera. dixerunt mittere
HHeras sic continentes; A pro acc. etc et dixer.) cum ABC .. Dabe Εἰ facientes con-
gregalionem magnam dixeruni principes sacerdotum Quo ordine possumus adducere
Joseph ad nos et loqui cum eo? ΕἸ tollentes tomum (Dc folium) chartae scripserunt
ad loseph dicentes, item edpt factoque concilio quo ordine vocarent Ioseph, scripserunt
Gd eum ihomo cariae dicentes

Paz tib et omnibus (C omnia) quae tua sunt ((C add honorande pater loseph et
honorabilis omni populo Iudaeorum) com ARGC.. Dabe edpr P, teeum et omn. qui
tecum sunt | Novimus .. Debe edpr scimus | in de. el in te .. D* tibi et in deum
| et (C ei tu, B sed tu) d es (C add dominum) de. Isr. - - nostris (C add

25 *

356 ! EVANG. NICODEMI PARS 1.

liberavit te de manibus nostris. Et nunc dignare venire ad
patres tuos et ad filios tuos, quia contristati sumus vehemen-
ter: quaesivimus te omnes, qui aperientes ianuam non inve-
nimus te. Novimus quia malum consilium. consiliati sumus
adversum te, sed dominus supplantavit consilium nostrum
adversum te. Honorandus es, pater loseph, ab omni populo.

3 Et elegerunt ex omni Israel septem viros amicos Io-
seph, quos et ipse loseph noverat amicos, et dicunt archi-
synagogae et sacerdotes et Levitae ad illos Videte: si susce-
perit epistolam et legerit eam, pro certo veniet vobiscum ad
nos; si autem non legerit, sciatis quia malignatur adversus
nos, et salutantes eum in pace reverlimini.ad nos. Benedi-
centes autem eos dimiserunt. "Venerunt autem in Árimalhia
ad loseph, et adoraverunt eum in faciem super terram et di-
xerunt Pax tibi et omnibus tuis. Et dixit loseph Pax vobis

inique agenlibus). Ἐξ nunc dignare - — εἰ ad. filios (uos. (A el fralres) - — sumus
(ita ex Dab edpr; AB sunt) - — Quaesiv. te omnes — - cons. sumus (B om male ie
emn. usq. sumus) adv. te, sed (A et) - — cons. nosir. adv. te (A om adv. te et
add .el liberavit te de manibus nostris). Honorandus (A praem Et nunc) es, pa. 1o.
ab (pro ab A et honorabilis) o. p. (C pro El nunc dignare etc sic: Novimus qui-
dem quia consil. malum consiliati sumus adv. te, el dom. dissipavit cons. noslr. ma-
lum. Nunc ergo, reverende pater loseph, digneris reconciliari cum fratríb. tuis, cum
de absentia (ua nimium contrisidmur.) cum ABC .. Dabc edpr Dignare ergo venire
ad (edpPr add nos) patr. tuos et ad fii. tuos (Dà om εἰ ad f. (.), qui (edPr quo-
niam) admirati sumus (De sunt) de assumplione tua. — Scimus quia malignum consi-
lium cogitavimus (Dac habuimus) adv. te, et dominus suscepit te (Dc om et d. s.
te) , εἰ ipse dominus (edPr om le, item ips. dom.) liberavit te de maligno consilio
nostro. Paz libi, domine (D& om) Ios., honorabilis (edP* add vir) ab omni plebe.

8. Et elegerum .. C Eleg. itaque | ex omni (A add populo) Israel .. Dabec
edpr om | viros (C om) amic. Ios. (A om am. Io.) quos - - amicos (Α add suos,
C suos esse), εἰ (C quibus) dicunt (BC dixer.) archisynagogae (B rursus - gogi) - -
ad illos (Β ad viros. C om archisyn. etc) cum ABC .. Dabc septem viros amic.
Jo. et dixer. ad eos. Post vide edpr | Videie (AC om): si susc. ep. et leg. eam
(B om), pro certo (B om) -- si autem (C add susceperil εἴ) non legerit. (A ab
altero legerit ad alterum trausiluit), sciatis (C scietis) - — in pace (C om) - -
Benedic. dul. eos dim.. (C om Benedic. etc) cum ABC .. Dsbe Dum perveneritis ad
Ioseph, saluiate eum in pace, dantes ei epistolam. [tem edpr sic: εἰ electis VII viris
amicis Jos. miserunt ei epistolam, salulantes eum in pace (de his extremis vide Dabe
infra) | Venerunt (B Venientes) aut. (C Cumque venissent) in Ar. ad (B cum ve-
níssel. Ο invenerunt) los. εἰ (B om) ador. eum in faciem (C in facies suas) - -
omnibus tuis (B omnib. quae tua suni, C omnia quae habes) - - vobis (AC vobis-

sive ΟΕΒΤΑ PILATI rariss. 357

et omni populo Israel. Et dederunt ei tomum epistolae. Su-
scipiens autem loseph legit, et amplexatus est epistolam, be.
nedixitque deum et dixit Benedictus dominus deus, qui libe-
ravit Israel ut non effunderet sanguinem innocentem: et be-
nedictus deus, qui. misit angelum suum et cooperuit me sub
alis suis. Et osculatus est eos et apposuit eis mensam, et
manducaverunt et biberunt, et dormierunt ibi.

* Et maue surgentes, stravit asinam suam loseph et am-
bulavit cum illis, et introierunt in civitatem sanctam leru-
salem. ΕἸ occurrerunt ei populus omnis clamantes et dicen-
tes Pax in introitu tuo, pater loseph. Quibus respondens ait
Pax domini omni populo. Et osculati sunt enm omnes. Et
oraverunt cum loseph, et expavescebant in visione eius. Et
suscepit eum Nicodemus in domum suam, et fecit convivium
magnum, et vocavit Ánnam et Caipham et seniores et prin-
cipes sacerdotum et Levitas in domum suam. Et iocum dan-

cum) ei omni - — et ded. (C porrexeruntque) ei tom. ep. (BC epistolam). Susc. au-
tm (B ergo, C ilaque) - - et ampl. est ep. (haec B om; ( et dum legeret ep.)
benedizitque (C om que) - - dom. deus (A add Israel) - — effund. (A fund.) - -
deus (B dominus, C dom. d&) -- - el coop. (B ut eriperet) me - - apposuit (B po-
suit, C iussit apponi) eis (AC om) - - dorm. ibi (B om) cum ABC .. Dabe edpr
Et pervenienles viri ad Ios. salulantes eum pacifice dederunt ei libellum epistolaé
(haec omnia edpr om). Εἰ cum legisset. (edpr perlecta epistola) loseph dixit Bene-
dictus dominus (edpPr om) deus (edpPr add Jsr.)), qui liberasti (edpr - ravit) Israel
(D& me ab ]sr.) ut non effunderet. sanguinem meum. Benediclus deus (εὐ ΡΥ om haec)
qui protezisti (edpPr οἱ proterit) me sub alis (uis (edPr suis). Et osculatus est eos
loseph (Dc est los. viros qui venerant; edpr osculatis VII viris) εἰ suscepit. (edpt
susceptis) ín domum suam.

4, Et (B om) mane surgentes (B - gens Ioseph. C. Evigilantes autem) , strav.
asinam suam (C equum suum) Ios. (BC om) et amb. cum illis (BC haec om), ei
intr. (B abiit cum viris; C venit. cum illis) in civ. sa. (B om civ. sa.) ler. cum
ABC... Dasbe Alia autem die ascendens Ios. asinum suum ambulavit cum illis, εἰ
perrezerunt. (De pervener.) in ler. .. edpr die 1]. pervener. in Ier. 1 Et occurrerunt
(BC -rrit) εἰ pop. omn. (B pop. ín templo) cum ABC .. Dabc Et cum audissent
haec omnes Iudaei, occurrerunt ei obviam. Item. edpr. occurreruntque omnes Iud. |
clam. εἰ dic. Paz in ínir. iuo (ita De edpr; D8b in introitum tuum) - - Quib. resp.
Git (edpr Quib. Joseph) Pax domini (edpr om) - — eum omnes cum Debe edpr ..
ABC om | Et oraver. (B oravif) cum (A om3 B eum) loseph, et exp. (C ezp.
aulem) in vis. eius (C omnes aspicientes eum) cum ABC .. reliqui om | Ei susce-
pit - — principes sacerdotum (ita etiam C; B sacerdotes) - - Et iocum danies εἰ (pro
his B et [in] iocum dati sunt laetanies) mand. et bib. cum Jos. (pro et iocum etc

358 EVANG. NICODEMI PARS I.

tes εἰ manducantes εἰ bibentes cum loseph benedixeruot
deum, et ivit unusquisque in domum snam. loseph vero
remansit in domo Nicodemi. |

: Alia autem die, quae est parasceve, vigilaverunt sacerdotes
et archisynagogae et Levitae veneruntque ad domum Nicodemi.
Kt occurrit illis Nicodemus et dixit illis Pax vobis. Et dixerunt
ad eum Pax tibi et loseph, et domui tuae et domui Ioseph. Et
introduxit eos Nicodemus in domum suam. Et sedit concilium,
et Ioseph sedit in medio Annae et Caiphae: et nemo ausus est
loqui vevbum, ἘΠ dixit ad. eos Ioseph Ut. quid vocastis me?
lli vero innuernnt oculis Nicodemo ut loqueretur cum Ioseph.
Aperiens autem Nicodemus os suum dixit Pater Ioseph, scis
quia venerandi didascali sacerdotes et Levitae quaerunt audire
4 te verbum. Εἰ dixit Joseph Interrogate.— Tollentes autem

C eumque perfectum essel. contivium) benedix. (B - dicentes) deum et - - dom. suam
(C benedicentes deum recesserunt), — Ioseph vero - -. Níc. (haea BC; A om) cum A,
item BC .. Da&bc Εἰ suscepit eum Nic. in dom. suam, faciens magnam susceptionem.
]tem edPr suscepitque eum Nic, in d. suam.

Alia autem (ex BC; A om) die, quae est parasc., vigilau. - - ad dom. Nicod.
cum A. Hem BG Alia aut. die venerunt sac. εἰ archisynagogi et Lev. (pro his G
praedicti principes Iudaeorum) qd dom. Nic. .. Dabo edPr Alia (edPt Postera) au-
iem (edp* om) die parasc, (edPt opm): iam vero statim sequentur, quae multo
post in nostro textu habentur, Amm. εἰ Caíph. εἰ Nic. dizer. ad. loseph Da confes-
sionem etc, Plura igitur hi codd. praetermittunt, | Εἰ occ. illis Nic. (codex losep.
Scilicet losep pro -ph plerumque habent AB.) - - Pax (ibi et Ios. (codex Paz tibi
losep εἰ Nic.) εἰ dom. tu, εἰ dom. Ios. (codex rursus Nicodeimi. Ex seqq. clarum fit
nomina Iosephi et Nicodemi his locis a librariis (codd. AB] confusa esse. Accedit
textus graeci testimonium.) cum A; item Β Et occ. illis dicens Paz vobis. Εἰ illi
vespondentes dix. Pax übi εἰ domui luae, εἰ Nicodemo et domui eius. Ο vero sio:
Et occurrerunt eis Nicodemus et Ioseph. Reliqua vide post, | Εἰ ínirod. - - suam
(haec B om), Rt sedit concilium εἰ (A om conc. et) Ios. sedit (A om) ἴῃ medio (B
inter) Annae εἰ Caiphae (B - am εἰ - am) cum AB .. C εἰ posiquam salutaveruni
se ad invicem , consederunt, sedente Foseph in medio Ann. et Ca. | El sumo (B add
eorum) ausus est (C audebat) loqui verb, (B. ve. om; € inierogare Tos. verb.) | Ft
dix. ad eos (B om) Ios. Ut (B om) quid vocast. me (A vocare ma fecisiis)) cum AB
.. Gom | Rii vero (C Sed) innwuer. (C innuebant) oculis (B om) Nic. ul leq. cum
(A om?) Ios. (B ülo) | Aperiene aulem Nic. os s. dixil cum AC .. B Surgens erga
Née. dix. | Pater Ios. cum B, item A additis venerabilis emni populo Igwae-. . C
ad loseph Venerabilis paler omi pop. Ier. | scis cum A .. B sias, C nescas |
vewtrandi did, sac, οἰ Lev. cum ΔΒ... C principes sacendotum | quaerunt . . C
cupiunt | audire a te verb. cam C .. A a te loqui verb, aliquod, B. dieere quoddam
verb. | Et (B om) diz. Ios. (C At dle) Interrogaie (4 Quid vullis ut dicam vobis;
C Inerogeis, εἰ ego respondabo) | Tellentes aut. Annas. (AB. plerumque Ansa,

eive. GESTA PILATI κάτικε. 359

Ànnas et Caiphas legem adiuraverunt Ioseph dicentes Da glo:
riam deo Israel, et da ei confessionem ut non abscondas a
nobis. ullum verbum. Et dixerunt ad eum Tristitia contristati
sumus quoniam petisti corpus lesu et involvisti in sindone
munda, et posuisti eum in monumento. ldeo inclusimus te
in domo ubi nulla erat fenestra, et clavem sigillumque po-
süimus in ianna: et una sabbati aperientes ianuas non inve-
nimus te. Contristati ergo sumus valde, et stupor irruit. su-
per omnem populum dei. Ideoque vocatus es, et nunc an-
nuntia nobis quod est factum.

$ Tunc inquit loseph In die parasceve circa horam de-
cimam ;uclusistis me, et mansi ibi totum sabbatum plenum.
Factaque media nocte, stante me et orante, domus ubi in-
clusistis me suspensa est a quattuor angulis, factusque est

item edpr) et Ca. legem (C Principes vero tollenies leg.) — - dicentes (C add Reve-
rende paler loseph) -- — da ei (A dic) confessionem ufi non abscondas (A conféss, Εἰ
quoniam paler es Iosep amatus (hanc vocem dubito an recte legerim], non ab-
scondas ; B confess. Et quamvis acriter ín (e peccavimus, pater Ios. , non lamen
absc.) a (AB om) nob. ull. verb. cam CAB .. Dasbc edpr Annas οἱ Caiph. et Nicod.
dixer. ad. Joseph θα confess. deo (Db om) Israel (edpt om) et manifesta nobis omnia
de quibus (Db quae) interrogatus fueris | Et dix. ad eum (B Et atun) Trist. (Bom)
contr. sumus (C, omissis prioribus, Salis en&n coniurbasti nos) qu. pet. (C add a
Pilato) co. je. et involv. (B add illud, C eum) -— eum (B id) in mon. (C add
ovo). Ideo inclus. (C reclus.) tein domo - — fenestra (C om in do. usque fenesir.),
Εἰ εἰαυ. sig. pos. in iamua (pro his C εἰ posuimus cusiodes eustodie ianwam). Εἰ
wma sabb. cperienies (C pro his Et quando aperuimus volentes te perdere) non inv.
e. Conirist. ergo (C Unde conir.) sumus valde (C om) - — pep. dei (B pro Idee
incus. usque dei breviter sic: Ideo te in carcerem misimus, et aperio carcere ie non
invenio conirisiati sumus.) cam ACB .. Debe edpr quia conirisiatt (edPt. Contr. enim)
sunus quod sepelisti corpus domini (edP* om) lesu. (edpr add ei) Inciudentes (e in
eubieulo non invenimus (e; εἰ admirati sumus mimis, el pavor nos comprehendit
(edP* pro his expavescenies) usque dum (ed$r donec) (e suscepimus praesentem. |
Ideoque —-— quod esi facium (A quae facia sunt) cum AB, item C rogamus ergo
wt omnuniies nobis quod factum est .. Dabc edpr Coram deo ergo fnanifesia nobis
quod (edPr quid de te) factum est.

5. Tunc inq. los. (C Cumque los. iurasset super legem dei, aperiens os suum
dizit) In (C Vos scitis quia in) die (C om) perasc. ciroa (A om) horam dec. (A
hera decima) inel. me (C add. in odreerem), εἰ - — plenum — — siante me et orante
(C si. m. in oraiione; A statui me εἰ oravi dominum) dom. (A do. autem, C subito
do.) ἐπ qu. incl. me (A ubi inclusus sum) - - angulis (C add suis inter. teram οἱ
cosium) cum ABC .. Debo edpr Respondens autem loseph dizit Quando. (D& Bene)
reciusistis (De incl.) me in die parasceve (edpt - ves) ad vesperam, dum (Dec cum)
s&rem in oratione die sabbati (Db -io; edpr om di. sabb.) media mosie (edpr add:

360 EVANG. NICODEMI PARS Ι.

coruscus luminis iu oculis meis. Et tremebundus cecidi in
terram. Tunc quidam elevavit me a loco ubi cecideram, et
plenitudine aquae perfudit me a capite usque ad pedes, odo-
remque. unguenti mirifici circa nares meas posuil, et confri-
cuit faciem meam ipsa aqua quasi lavans me, et osculatus est
᾿ me et dixit mihi Ioseph, noli timere, sed aperi oculos tuos
et vide quis est qui loquitur tibi. Intendens autem vidi le-
sum, et tremefactus putabam fantasma esse. Oratione autem
et praeceptis loquebar ei: ipse vero mecum dicebat. Et dixi
ad eum Rabbi Elias es tu? Et dixit mihi Non sum ego Elias.
Et dixi Quis es, domine? Εἰ dixit mihi. Ego sum lesus,
cuius corpus a Pilato petisti et involvisti in simdone munda,
et sudarium posuisti in faciem meam, et posuisti me in mo-
numento tuo novo, et lapidem ad ostium monumenti advol.-
visti. Tunc ego dixi loquenti mihi Ostende mihi, domine,
ubi posui te. Et duxit me ostenditque mihi locum ubi posui
eum, et sindonem quam miseram ei, sudariumque quod in-

sequenti) suspensa est domus a qualuor angulis (D* angelis, item Dc?) | factusque
est cor. (B factoque corusco) lumin. (AB om) in oc. me. cum CAB .. D&bc edpr ei
vidi lesum sicul fulgorem lucis | εἰ (B om) tremeb. (C add factus prae timore, B
pavore) cec. in (A super) terr. cum ABC . . reliqui et prae timore cec. in (edpr ad)
terr. | Tunc quidam elev. (C Elev. me qu.) me a lo. ubi cec. (B om a lo. wu. c.)
- - odoremque (C et odor) ung. mirif. (B om) circa - - confricuit (B confirmavit,
C conspicavit, sed is a mirifici statim ad conspic. transilit) - — ipsa (C cum ipse)
aqua - - et dizit mihi. (BC dicens) - - quis (B qui) est qui lou. libi. Iniendens
aulem (A intendi εἰ; C aperiens autem oculos meos intellexi et) - - putabam (B pu-
tans) - - oratione autem (B om) et praeceptis (C praeces) log. ei (A male om
oratione usq. ei) : ipse vero mec. die. (A loquebatur mihi) -- — ad eum (B praeterit
ipse usq. ad eum) - - Quis (C add ergo) es tu? — - a Pilato (A om) - — suda-
rium pos. in (A super) faciem me. (B sudario faciem cooperuisti) et pos. me in mon.
tuo (C om) novo -- - ad ost. mon. advolv. (ita B; A revolv. ad ost. mon.; C re-
volv. ab osiio speluncae). Tunc ego (C Et) di. loq. snihi (C om log. mi.) - — posui
ie cum ABC... Dabe Jesus autem tenens manum meam. elevavit me de terra, rosque
perfudit sene. El extergens (aciem meam osculalus esi me et. dixit mihi Noli timere,
loseph: respice in me εἰ vide qui (Dac quia) ego sum. Ego autem (Db Et) respexi
et dixi Rabboni Helias. Εἰ dizit ad me Non sum Elias ego, sed sum lesus Nase-
renus, cuius corpus sepelisti. Ego autem dixi ad eum Osiende mihi monumenium
ubi posui te .. edpr omnia om | Et dux. (C Et tunc addux.) me (A haec om) - -
quam miser. ei (C haec om) —- —- ín fac. eius (A εἰ sudarium εἰ sindonem qua in-
volvi eum) cum ABC .. Dsbc edpr jesus vero tenens manum meam (edpPr Ei ten.
m. m. les.) deduxii me in locum ubi sepelivi (Dac posui) eum, et ostendit. mihi sin-

«

—— ——————— —— ----- --π- - --- -

sive GESTA PILATI τλτινε. 361

volveram in faciem eius: et cognovi quia lesus est. Et ap-
prehendit me manu sua et posuit me in medio domus meae
ianuis clausis, posuitque me in lectulo meo dixitque mihi Pax
tibi. Et oscolatus est me et dixit mihi Usque quadraginta
dies non exeas de domo tua: ecce enim vado ad fratres meos

in Galilaeam.

CapuT XVI.

! Audientes autem archisynagogae et sacerdotes et Le-
vitae verba ista a Ioseph, facti sunt tanquam mortui et cor-
ruerunt in terram, et ielunaverunl usque ad horamr nonam.
Et rogaverunt eos loseph et Nicodemus dicentes Surgite et
state super pedes vestros, et gustate panem et confortate ani-
mas vestras, quoniam crastina die sabbatum domini est. Et
surrexerunt et rogaverunt dominum, et manducaverunt et bi-
berunt, et abierunt unusquisque in domum suam. .

Sabbato autem sederunt didascali et doctores conqui-
rentes ad invicem et dicentes Quae est iracundia haec quae
supervenit nobis? quia novimus patrem et matrem eius. Di-

donem εἰ fasciale (- lem edpr) in (edPr om) quo caput (De corp.) eius involvi (Dac
-veram). | Et (C add tunc manifeste) cogn. qu. Ies. (C add Christ.) est. (A erot)
- - én medio dom, meae (A ín domo mea) posuitque (C et pauscivit) - - lectulo (C
lecto) meo - -- non exeas (B exiesg) - — eoce enim (B ego, C enim ego) vado (B va-
dam) - - in Galilaeam cum: ABC .. Debc edpr Tunc cognovi (edPt cogitavi) quia
lesus est, εἰ adordvi eum et dixi Benedictus qui venit in nomine domini. lesus vero
lenens manum meam. duxit me ín Arimathiam in domum meom et dixit mili Pax
tibi, et usque in (cdPt* ad) quadragesimum diem non exeas de domo tua: ego enim —
(Dec autem, edPr om) ambulo (Db -labo, De vadam, edpt vado) ad discipu-
los meos. '

XVI, 1. Aud. autem (B om) arch. et sac. (B om e£ sac.) εἰ Lev. (haec ex
reliquis assumsi; AB om. C scribae [sine et]) verba ista a Ios. (B om) - - nonam.
Εἰ rogaverunt - - Surg. οἱ (A om) state -- — sabb. domini (B om) est - - in dom.
Sudm cum A, item (passim leviter differentibus) ΒΟ... Dabc edpr Cum haec omnia
Gudissent (edPt Audientes) principes sacerdoium et ceteri sacerdotes. (edPr om et c.
90€.) et Levitae , obstupefaoti suni. εἰ veluti mortui ceciderunt super (D* in) facies
sugs in lerram (iam statim ad ea quae infra sequuntur pergitur.)

Sabbato autem (B om; A Ei altero die) seder. (C congregati sunt ín synagoga)
did. εἰ doct. (C om d. et d.) - - iracundia (C indignatio) - - quia novim. (A qu.
vidim., C non ([nos?] enim novim.) p. εἰ m. eius cum ABC .. Dabe edpr et ez-
elamanies ad se. (edpr ad ínvicem) dixer. Quid est hoc. signum quod facium est in
lerusalem (Do ín isr., edP* om)? novimus (edpt scimus enim) pa. οἱ ma. Iesu |

469 EVANG. NICODEM! PARS I.

xit Levi didascalus Parentes eius novi timentes deum et ab
oratione nunquam discedentes et decimas ter in anno dantes,
Et quando natus est lesus, levaverunt eum parentes eius in
loco isto et sacrificia et holocausta dederunt deo. Nam et
maior didascalas Simeon tulit eum in brachia sua dicens
Nunc dimittis servum tuum, domine, secundum verbum tuum
i pace: quia viderunt oculi mei salutare tuum, quod parasti
ante faciem omnium populorum, lumen ad revelationem gen-
tium et gloriam plebis tuae Israel. Et benedixit Mariam ma-
trem eius et dixit Apnuntio tibi de puero isto. Et dixit Ma-
ria Bonum, domine mi. Dixitque Simeon Bonum. ΕΠ dixit
iterum Ecce positus est hic in ruinam et resurrectionem mul-
torum in lsrael, et in signum cui contradicetur: et tuam
ipsius animam pertransibit gladius, ut revelentur multorum
cordium cogitationes.

? Dixerunt autem ludaei ad Levi Et tu. haec quomodo

Diz. (B add autem) Levi did. (AB add declor. C sic: Quidam legis doctor Levi
nomine surrexit εἰ dixil) Parentes eius novi (AB novimus) -- — dantes (BC reddentes)
- - levaver. (B obtuler., C adduzer.) eum par. eius (B om p. e.) in loco isto (C
in. lemplum) - — deo (A domino, C deo Isr.) cum ABC .. D&bec edpr Dixit (Deo
add et) quidam Levita (edpt Levi) Ego cognovi quod paler e£ tater eius erant (pro
his Dae edpr cogn. mullos de cognatione sua) timenies deum, εἰ cum orationibus sem-
per in lemplo hosiias εἰ holocausta offerentes deo Israel. | Nam εἰ maior did. Si-
won - — dicens (B add ei. Ο sic: Accipiens quoque eum magn. did. Sí. in ulnas
suas esclamav. dic.) .. Debe edpr Et quando. suscepit eun. magnus- (edPr. summus)
sacerdos Sim. (Dec add cum oblaius esi puer in templum) tenens eum (Dsc edPr ἐμ)
senibus dix. ad eum | B om sec. verb. iuum; De om eadem usque plebis (uae
Isr. | Et bened. Mariam (B -ioe) mairem (B -!ri) εἰ dix. (BC dicens) cum ABC
. Debe edpr Similiter et ipse Sim. bened. Mariam ma. lesu. (edpr eius) et dizit |
Annuntio -- - isto (B om iso) : ita ABCD&be edpr germ .. edpt om | Εἰ dis.
Mar. Bonum (A Bene) do. mi (C meus) - - Bonum. Εἰ dix. iterum (C om Bon.
Ei di. itev.). oum AC .. reliqui om | Ecce (B om) pos. est hio (B om) cum ACB,
iem edpr .. Dabo Hic positus est | εἰ resurrectionem cum A'""CDb edpr .. A"BDae
εἰ in res. | in Israel cum ABC edpr .. Dabo om | cui contrad. com ABC edpr ..
Debe coniradictionis | εἰ iuam ipsius - — gladius .. C iuam vero animam consumet
eius rumphea | dus revelentuw m. ὁ. (Dec εἰ reuelabuniur de multis cordib.) cog.
cum Dbac edPr germ .. reliqui om (edPt post coniradicetur habet eic). Praeterea
B add Ei dixit Simeon quippe bonus.
2. Dix. auiem Iud. ad Levi cum G ; item AB Diount didaschali (ta codd. ple-
rumque) εἰ Levilae .. Dsbcedpr edpr. germ om haeo et seqq., usque dum sequitur
Diserunt principes sacerdotum etc Venile seiliamus etc. | Ei iu haec qu. mo. cum

sive GESTA PILATI κάτιδε. 363

nosti? Dicit Levi Non. scitis quia ab ipso didici legem? Di.
cunt ipsi de concilio Patrem tuum volumus videre. Et. ex.
scrutati sunt patrem eius et didicerunt, eo dicente Quid non
credidistis filio meo? — Beatus et justas Simeon docuit eum
legem. Dicit concilium ad rabbi Levi Verus est sermo quem
dixisti. Dixerunt principes sacerdotum et avchisynagogae et
Levitae ad semetipsos Venite mittamus iu Galilaeam ad tres
viros qui huc venerunt et narraveruot de docirina et assum-
pone eius, et dicant nobis quomodo vidernnt eum assum.
ptum in coelum. Εἰ complacuit sermo iste omnibus. Tunc
miserunt tres viros in Galilaeam et Euntes, inquiunt, dicite
rabbi Addae et rabbi Fiuees et rabbi Egiae Pax vobis et ve.
stris, Inquisitiones multae factae sunt in concilio de lesu:
ideo directi sumus ad vocandum vos in sanctum locum, in
lerusalem.

Profecti sunt vir] in Galilaeam, et invenerunt eos seden.

G .. AB Eoo (B om) duom. isia (A om) vidisti | Dic. Levi cum AB .. C Levi
respondit | A Noscilis (sic) | Dicus ipsi de cone, (B Dicil concilium) cum AB ..
C et dizer. ludaei 1 videre .. C scire | ezsorutati (B scrui.) sunt cum CB .. A
exscrulaverunt | didicerunt, «o dicente cum B .. A didic. ab so. Εἰ dixit par
eius ad eos .. C ista et seqq. comprehendit his: didic. ab ipso illud quod dixerat
flius | credidistis cwm B .. A creditis | B Beolus Simeon. (usius |. sermo .. A
add fuus | Dixer. (A add ergo) principes —— ad semetips. (C Praelerea princ. sa-
cerd. οἱ (olus concilium dizer. ad sen.) Venile (B om; A add ei) miljamus cum
ABG .. Dabc edpr Tunc (edpt om) dizer. (D&c add omnes) Judaei Millamus | qui
huc venerunt - - et (B add de) ass. eius, εἰ (B. ut) dicant - - in cocium com AB
. G qui aununciaruu nobís quod. viderant lesum essumpium in ooclo .. edpt qui
dixer. ipsum 26 vidisse asoendeniem in oelum .. Debe qui dixer, 86 eum vidisse ie-
quentem (Db om) oum discipulis suis in monte oliveli [ Et complac. (AC plac) 48.
isi, (B om ae. (s) omnib. (C add de concilio) .. Debe edpr om | Tunc svseruel
tr. vi, in Gal. οἱ (heec omnia A om) Kuntes, inguiua (A Euntes inq. εἰ, sic) Di-
cite (ἃ sic: Direxeruai ergo viros tr. pro cis; quibus oemmiserumt Dicile) va. Adda
(ὁ 4ddas, C Adam) - - Egiae (AC Egia) cum ABG .. Debo edpx haec una cum
seqq. pluribus om, [lli enim post ἐπ monée oliveli atatim pergunt Hoo faeto in-
lerrogaverusé 0095 quae vidisseni. — Qui. respondenies uno. ore otc; ltem edPr Tunc
Anna εἰ Cayphas dixerunt Lex nosira comme etc. Cum ills facit etiam eder
germ. | Pax vo. εἰ ve. cum C .. AB Paz vobis (A add cum) | de Iesu cam BC
-« À de vobis | Nee (C propterea) .. A om | directi .. C missi (vide ad graeca
pag. 498.) | ad vocendum ves cum ἃ .. BG ed vos advocandos (B om) wt ve-
niei» | .in sanct. locum in cum B, item ἃ in sanciam civitatem .. Ο in
Prefecti (C add igüur) - - ἐἰ invenerud cum AC .. B. Legali venientes in Ga-
lilaegm inventr. [ eos... C illos ires viros iustos

364 EVANG. NICODEMI PARS I.

tes et meditantes legem. Εἰ salutaveruut eos in. pace. Et
dixerunt Cur venistis? — Dixerunt legati Clamat vos concilium
in sanclam éivitatem lerusalem. — Áudientes "vero viri quia
quaeruntur a concilio, oraverunt deum, et recubuerunt cum
viris et manducaverunt et biberunt cum eis. Mane surgeutes
sunt profecti lerusalem cum pace. |

Et in crastino sedit concilium, et interrogaverunt! eos
dicentes Manifeste vidistis lesum sedentem in monte Mambre
docentem discipulos suos et assumptum in coelum?

5 Dicit primus Addas didascalus Vere vidi eum seden-
tem in monte Mambre docentem discipulos suos: et nubes
lucida obumbravit eum et discipulos, et ascendit in coelum;
et discipuli eius orabant super faciem in terra, Vocantes au-
tem Finees .sacerdotem et ipsum interrogaverunt dicentes
Quomodo vidisti lesum assumptum? Εἰ ipse dixit sicuti ille.
Rursumque tertium rabbi Egia vocantes et interrogantes, di-

Et salutav. (A salulantes) eos in pa. Et (A om) dix. Cur venistis? Dix. leg. Cla-
mat (A pro Cuf etc sic: ad eos qui venerant ex parte concilii Clamat) - - civ.
herus. .. C quibus dixer. verba eisdem a principibus commissa. | Audientes - - cum
viris (A illis), εἰ mand. et bib. cum eis (B om et mand. usq. eis). Mane surgentes
(pro his A ef) sunt prof. (A prof. su. cum eis in) Ier. cum pace cum AB . . C viri
ergo illi audito praecepto principum ludaeorum stalim venerunt ífi fer.

Et (B om) ín crastino (A -stinum) sedit. (B consed. conc. et. interrogaverunt
(B -vit) eos dicentes (B dicens) - - les. sed. (haec A om) -- — doc. disc. su. (Δ om
do. d. su.) el (A Iesum) assumpt. (A ascendentem) in coel. cum BA .. C pro his
et seqq. sic: principes vero sacerdotum diviserunt eos quemlibet per se, εἰ interro-
gaverunt eos quomodo viderunt lesum docentem discipulos ei quomodo viderunt as-
sumptum in coelum. Quí respondentes dixerunt per ordinem sicut viderant: et sicut
ditit primus , sic secundus el tertius. Item D8bc Hoc faclo interrogaverunt eos quae
vidissent, Qui respondentes uno (Dbc Hoc facto venientes et interrogati uno) ore di-
xerunt Vivit dominus deus Israel quia manifesie vidimus Iesum colloquentem (Db om)
cum discip. suis (Db eius) in monte oliveti et. (Db om in sm. ol. ef) ascendentem in
coelum. Tunc (Db omnia quae seqq. usque se vidisse Jesum om) Annas et Caiphas
segregaverunt cos ab invicem εἰ interrogaverunt. (D* segregatos eos ab inv. inlerro-
gentes) eos sigillatim (De singulatim). Qui (D* om) unanimiter veritatem oonfi-
dentes dixer. se. vidisse lesum (D unanim. dixer. quia viderunt lesum. ascendentem
ἐμ coelum).

3. Dicit pr. Addas (A add didaschalus) Vere (A om) vidi eum sed. in mo.
Ma..doc. (A vídi eum euntem in coelum οἱ primo doc.) disc. su. et. (A add subito)
nubes - — et disc. e£ asc. in coel. (A om εἰ disc. usq. coel.) ; e disc. eius or. sv.
fae. (B add eius) in terra (A terrae) cum BA .. de reliquis vide ante | Vocantes
auiem Finees - - sicut prim. e$ secundus cum AB (in paucis differunt) .. de reli-

—E—————— --ς----- —— —

sive GESTA PILATI τατικε. 365

xit ille sicut primus et secundus. Dixeruntque qui erant in
concilio Lex Moysi continet per os duorum vel trium constare
omne verbum. Dicit Abudem didascalus quidam doctorum
Scriptum est in lege Ámbulavit Enoch cum deo et translatus
est, quia tulit eum deus. lairus didascalus dixit Et. sancti
Moysi mortem audivimus et non vidimus: scriptum est enim
i lege domini Et mortuus est Moyses ex ore domini, et non
cognovit vir sepulturam eius usque in praesentem diem. Levi
rabbi dixit Quid est quod. rabbi Simeon dixit Ecce iste iacet
in ruinam et resurrectionem multorum in Israel, et in signum
cui contradicetur? Isaac rabbi dixit Scriptum est in lege
Ecce ego mitto angelum meum, qui antecedat faciem tuam
custodire te in omni via bona: quia nomen eius attuli novum.

* Tunc Annas et Caiphas dixerunt Recte dixistis quia
haec scripta sunt in lege Moysi, quia mortem Enoch nemo
vidit et sancti Moysi sepulturam nemo nominavit. lesus au-
tem verbum dedit Pilato, et vidimus eum flagellari et sputa

quis iam relatum est. | Dixeruntque qui er. in co. (B om qui er. ín co.) Lex Moysi
(sic) cont. cum AB .. C (unc dixer. quidam de coneilio quod ín lege Moisi cenii-
nelur .. Debc edpr (unc Annas εἰ Caiphas dixer. Lez mosira continet | per os
(Dasbe edpr in ore, C quia in ore) duor. vel tr. (Dsbc add testium. A sic: per
duorum iestimonium el per trium) constare (ita AB. CDab edpr siat, De stabit) o.
verb. | Dicit Abudem (ita C; B Abundes) didasc. quid. doctorum (C Quid. aulem
didasc. εἰ legis doctor Abudem nomine dix.) Ser. est in. lege Ambulavit (A omissis
prioribus Εἰ amb.) -- — deus (B dominus) cum BCA .. Dabc edpr Sed quid dice-
mus (edpr dicamus, Dac dicimus) ? quia (edP* nam; D&c om) bealus Enoch pla-
cuit (Db compl.) deo, ei translatus est verbo dei (edpr add ín paradisum) | Ioirus
did. dix. Εἰ (C om) sa. Moysi (-si cum ABC) - — ex ore domini (C dei) — —
praeseniem. (C hodiernum) diem cum ABC .. Dabe edpr ei^beati Moysi sepultura
son invenitur (DC ignoratur); praetereaque Dbc add εἰ Heliae prophelae mors non
invenitur, item edpPr neque legitur mors Heliae prophetae. | Levi - -- Quid est quod
(ita C omisso quod; A Et, B quod) rabb. (A om) Sim. (A add sanctus) dix. (A
ista intulif) Ecce -- — coniradicelur cum ABC .. reliqui om | 1saac - - Ecce ego
(BC om) - - qui antecedat. (pro his AC antc) fac. tu. custodire ie (A om) in o.
v. b. (B qui custodiat omnes vias bonas; C qui praeparabit viam (uam ante te),
quia (B set) nom. eius attuli (B atiulit) novum (C om quia usq. novum) cum ABG
. reliqui om

4. Tunc Annas (AB Anna) εἰ - - Moysi (B om) quia moriem Enoch (A mort.
Eliae, BC Enoch omisso sort.) - - Moysi (ita A; BC Eliae) sepuliuram (BC sor-
tem) nemo nominavit (A agnevit) cum ABC .. reliqui om | lesus autem cum Dabe
edpr .. AC Nam lesus .. B Jesus |. verb. dedit Pilato, εἰ (A add quia. Hoc et

366 EVANG. NICODEMI PABS 1.

accipere in faciem suam, et coronam de spinis posuerunt ei
milites, et sententiam accepit a Pilato; et modo crucifixus est,
et eum felle et aceto potaverunt, et duo latrones cum eo cru-
cifixi sunt, et lancea latus eius perforavit Longinus miles; et
corpus eius postulavit pretiosus pater noster loseph, et re.
surrexit, et sicut dicunt didascali tres viderunt ipsum assum-
ptum in coelum. Εἰ Levi rabbi est testificatus quae dicta
sunt a Simeone seniore quoniam positus est in ruinam et in
resurrectionem multorum in lsrael, et in signum cui con-
tradicetur.

Tunc didascalus Didas dixit ad omnem congregationem
Si omnia quae isti testificati sunt in. lesu facta sunt, a deo
sunt, et ne fiat mirabile im oculis nostris. Dixerunt ad in.
vicem principes synagogae et sacerdotes et Levitae quoniam
lex nostra continet dicens Erit nomen eius benedictum in se.

———— —MÀ À a —

seqq. quia propius ad graeca nostra accedunt) vidimus eum flag. el spula (A -tas)
accip. in fac. suam (A in fac. eius iaclari), εἰ — - ei milites (B add in capite) - - et
medo (A quia) -- εἰ eum (B om) felle et ac. potaverunt (B potatus esi) et (ἃ add
quia) duo - - miles (C hucusque sic: nam lesus manifeste flagellatus est εἰ ín cruce
positus cum duob. aliis latronibus, cuius etiam lalus perforav. Long. mil), εἰ (A
add quia) corpus (C corp. etíam eius) - - pretiosus (C om; B dominus) pa. so.
los. (B los. pa. no. εἰ ín monumenium posuil) , εἰ (C quod; B add tertia die) τέ»
surr. (C add a mortuis) , et (A nam) sicul dicunt (B om sic. dic., Α om tantum
dic.) did. tr. (A add quf) vider. ipsum (AB eum) ass. (B ascendentem) in coel.
cum ABC .. Dabe edpt iraditus est. (edpr add a) Pilato, [lagellalus, consputus
(Db sputatus) , spinis coronatus, crucifücus, lancea percussus: (Dabe janc. perc. ei
erucif.), in ligno (edP* om) mortuus et sepultus est, εἰ corpas eius pater venera-
bilis Ioseph sepelivit (Do sep. esi a. Iosepho venerabili patre) in sepulcro novo (edpt
om est, εἰ usque novo), et testificatus est (De add nobilis Joseph. Edbt et venerab.
los. testatur) eum vidisse vivum (Do add posi mortem). Εἰ tres viri illi. testificati
sunt vidisse eum colloquentem (Db om) cum discipulis eius ín monte oliveti et. (Db
om) ascendenlem ín coelum (edpr breviter Et tr. viri testati sunt se vid, eum ascen-
dentem). | Et Levi rabbi - — Simeone seniore: ita B; paucis diiferunt AC. Re-
liqui vero post ascendentem in coelum nihil addunt. | quoniam -- - contradicetur
cum C; AB om

Tunc (C add quidam) did. Didas (AC nomen om) - - congregationem (ὦ
multitudinem Iudaeor.) Si omnia quae - - ín lesu (A in lerusalem; B om in ἴδ. fa.
sunt) facta sunt, a deo sunt, et ne (haec ita C; AB minus recte) fiat - — nostris.
Dizer. ad. invicem. (B om) - - quoniam (B om) - - continet dicens (B dicit) Bril
(€ pro. Dixerunt eto. sic: Soriptum est enim. in. lege nostra Et erit) -- -- benediet.

swe GESTA PILATI raTINE. 367

cula: ante solem permanet locus eius et ante lunam sedes
eius: οἱ benedicentur in eo omnes tribus terrae, et omnes

gentes servient ei: et reges de longinquo venient adorantes
et magnoificantes eum.

(C om) in secula (B -lo) - - permanet (B -nebif) locus (BC nomen) eius -- — el
(B om) omm. gent. serv. ei (B om serv. ei. C om εἰ omn. 9. s. ei): et (B om)
reges (AB om) - - adorantes (B om) et magnificentes (B - cabust) eun.

N

.---... -.-. «5

EVANGELII NICODEMI PARS ALTERA
| SIVE
DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS.
LATINE A.

Cap»vT 1. (XVIL)

! Et exsurgens loseph dixit ad Annam et Caipham Vere
et bene admiramini quoniam audistis quod visus est lesus de
morte vivus ascendisse in coelum. Vero plus admirandum
est quia non solus resurrexit a mortuis, sed multos alios mor-
tuos de monumentis resuscitavit vivos, et a multis visi sunt
in lerusalem. Et audite me nunc, quia omnes scimus beatum
Simeonem sacerdotem magnum, qui suscepit manibus suis
Iesum infantem in templo. Et ipse Simeon habuit duos filios,
germanos fratres, et nos omnes in dormitione et in sepultura
eorum fuimus. Ámbulate ergo et videte monumenta eorum:
aperta enim sunt, quia surrexerunt, et ecce sunt in civitate
Arimathia, simul viventes in orationibus. Et quidem audiun-

I, d. Εἰ exsurgens (Dh surgens) cum edpr Db .. Dac Ezsurg. autem | Vere
εἰ (edPr om) bene | εὐρὺ om Iesus de morte vivus | Vero (ita De; Dab vere, edpr
sed) plus (D? om) | non solus cum edpr .. D&bc non solum | sed sultos alios
(Dae etiam pro mu. al.) mori. de monum. (edpr om) resusc. (edpt secum susc.)
vivos (Dec edpr om) | in lerusalem .. Hal ín civilaie nosira, et add quos nos ἐπ-
creduli non vidimus. Similiter edPr germanica die ir unglaubigen nit glaubt habi,
das sy lebendig weren. | quia (edPr om) omn. scimus cum Db edpr .. Dac qu.
omn cognovimus | EdPt sic: omnes scimus Symeonem magnum, qui in templo Hie-
sum suscepit manibus suis,' habuisse duos filios germanos, el nos omnes in dormitione
sepulturae eorum interfuimus. | in orationibus . . edPf orationibus vacantes | Εἰ
(ita De, Db om) quidem audiuntur cum Deb, item edpt Audiuntur quidam (cor-

EV. NICOD. ῬΡΑΒΒ II. sve DESC. CHR. AD INFEROS. Lar. A. 369

tar clamantes, cum nemine autem loquentes, sed sunt ut mor-
tui silentes. .Sed venite ambulemus ad istos, cum omni ho-
nore et moderatione perducamus 608 ad nos. Εἰ coniuran-
tes eos, forsitan loquentur nobis de resurrectionis eorum
mysterio.

? Haec audientes omnes gavisi sunt. Et euntes Ánnas
et Caiphas, Nicodemus et Ioseph et Gamaliel non invenerunt
eos in sepulero eorum; sed ambulantes in civitatem Artma-
thiam ibi eos invenerunt, flexis genibus et orationi vacantes.
Et osculantes eos cum omni veneratione et timore dei perdu-
xerunt eos lerusalem in synagogam. Et clausis ianuis tol-
lentes legem domini posuerunt in manibus eorum, coniurantes
eos per deum Adonai et deum Israel, qui per legem et pro-
phetas locutus est patribus nostris, dicentes Si lesum esse
creditis qui vos a mortuis resuscitavit? dicite nobis quomodo
resurrexistis a mortuis. Ὁ

'3 Hanc adiurationem audientes Karinus et Leucius con-
tremuerunt corpore et conturbati corde gemuerunt. Et simul
respicientes in coelum fecerunt signaculum crucis digitis suis

rgendum est quidem) .. De Quidam audiunt | sed sunt .. D& om sunt | Sed
venite — — ad isios, cum .. edpr Eamus ad eos εἰ cum | Εἰ coniurantes eos. (Db
om 609) cum Dcb; item D& et si adiuraverimus 608... edpr ei coniurati | de resurr.'
(De - ctione) eorum (De add et de) mysi. (Dc add hoc) cum Dbc... Ds de resur-
rectione eorum mysteria quaedam , item edpr omissis eor. mysl. qu.

2. omnes gav. sunt cum Db edpr .. Dae Iudaei gav. s. omnes valde | edpr
om et Joseph | flexis (Db fixis) genibus ef orationi vacantes (Db om et or. vac.)
cum Db Hal.. Lipsed flezis ín terram genibus orantes, item edpr germ . . Dac ín
oratione flex. gen. inlentos. Edpr sic: non invener. eos in sepulcris sed ἐπ Asim. ci-
vitate. Εἰ osculantes etc | Si Iesum (cod. $psum) esse creditis (De Si creditis quod
ipse sit lesus) - — dicite (Do et renunciate) nobis - - a moriuis cum Db, item De,
item edpr germ ob ir glaubt das Jesus hab euch erwecki von dem tod, und sagt
uns wie ir erstanden seyt .. D& Si ipsum esse creditis Jesum qui - — dicite nobis
quod vidistis et quomodo resusciati. estis α moriuis | Edpr Εἰ (om clausis - — ἐπ
πιαπίδ. eorum) coniurantes eos per legem domini Israhel sí ipsum [corrige lesum]
crederent. esse qui de mortuis eos suscitavit.

3. adiuralionem .. οὐδὲ coniur. | Karinus et Leucius: ita prorsus Db C Hal
.. Domen prius exhibent Carinus AB Havn Amb Lipsed edpr edpr germ etc, item
Carrinnus Ambb; "Charínus D&c: alterum vero Amb Leutius; AB Lentius, Dec
Lenthius; edpr Leuncius, Havn Leéonlius, edpt germ Leuntius; Amb Leunlinus,
Lipsed Leucinus | EdbPt om coniremuerunt usque. Et simul

Evapg. apoer. ed. Tischendorf. 24

, *

370 KVANG. NICODEMI PARS I7.

in linguas suas, et statim simal locuti sunt. dicentes Date
nobis singulos tomos chartae, et scribamus quod vidimus et
audivimus. Et dederunt eis. Et sedentes singuli scripse-
runt dicentes |

CapPuT IL, (XVIIL)

! Domine lesu Christe, mortuorum resurrectio et vita,
: permitte nobis loqui mysteria per mortem crucis tuae, quia
per te coniurati sumus. Tu enim iussisti servis tuis nemini
referre tuae divinae maiestatis secreta quae in inferis fecisti.
Nos autem cum essemus cum omnibus patribus nostris positi
in profundo in caligine tenebrarum, subito factus est. aureus
solis calor purpureaque regalis lux illustrans super nos. Sta-

in linguas suas .. D& in linguis suis. EdPr εἰ (pro feceruni) signaculo crucis lin-
guas suas signantes | Εἰ statim simul (Dc sic) - -ὀ singulos toptos (nescio an
praestet singulis tomos) ch. εἰ scribamus quod (Dao scribemus vobis omnia quae) vid.
εἰ aud. (D8€ om et aud.) .. edpr dixerunt Dale nobis cartas ut scribam. quae vid.
εἰ audiv. Similiter brevitate utitur edpr germ: Da Carinus u, Leuntius hórten dise
beschwerung , da haben sy zytterl ín irem leyb, unnd. betrübt in irem herlzen, und ha-
ben mit ainander auffgeschawel in den hymel gesprochen, Gebl uns ain buch der auss-
legung , und. so wóll wir schreyben das wir gesehen und gehórl haben.

IW, 1. Dom. les. Chr. cum edPr Havn, item Hal Lipsed edpr germ addito
deus; Db I. Chr. doin. deus .. D& (item Dc?) Dom. Iesu εἰ pater deus | mortuorum
'(Lipsed edpr germ add vera) res. e&. (eaedem om) vila (eaedem viventium vita,
Hal vita viventium) | EdPr germ sic Herr Jhesu Christe, got und ain ware urstend
der todien, ain leben der lebendigen. | mysi. per mort. cruc. (uae cum Db... Dae
mysieria fua quae post morlem crucis tuae vidimus .. Havn mysteria quae post mor-
tem. crucis fecisti . . Lipsed Hal divina (Lipsed om) smoiestatis tuae mysteria, item
edpr germ die haymlighait deiner mayestat, die du durch den tod! deines Creutz ge-
thon hast. (cadem add Hal Lipsed?) .. edPr myst. tuae crucis | per (e coniurati
(0€ adiur.) sumus cum Dbs Havn, item edpr germ .. De coniur. su. per nomen
sancium iuum .. edpt om (quia coninngit statim cum íussisti servis tuis memini
etc) | servis iuis. cam 86 edpr, item addito per Michaelem archangelum Lipsed
.. edpr germ Db om | iussisti οἱ nemini referre .. D& prohibuisii et. ne referrent |
qu. ín inf. (D* apud ínferos) fec. .. edpr quae in inferno suM, omissis tuae div.
mai. | Nos auiem (edPr igilur) cum Dao edpPr germ .. Db om autem | omnibus
cum Db Amb edpr germ .. Dac edpr om | gositi ín prof. (D& add inferni) ..
De Amb om | ín calig. lenebr. .. edpr caliginis | aur. sol. ealor cam Dbc Amb
edPr .. Fabricius pro ealor edidit color. Havn aeris aique solis splendor. Edpr
germ is gemacM worden über uns ain hünigkliche scheynends liecht in σι μον farb
der Sennen. (Hal subite facta esi in aureo solis lumine purpureoque regali quaedam
lux éülusirans super nos. Similiter Lipsed.) | regali .. D& realis, ed? om | super

sive DESCENSUS CHRISTI AD INPEROS. Larmz A. 371

timque orbnis generis humani pater cum omnibus patriarchis
et prophetis exultaverunt dicentes Lux ista auctor luminis
sempiterni est, quae nobis promisit transmittere lumen coae-
ternum. Et exclamavit Esaias et dixit Haec. est. lux. patris,
filius dei, sicut praedixi cum essem m terris vivus Terra Za-
bulon et terra Nephthalim trans Iordanem, Galilaeae gentium,"
populus qni sedebat in tenebris vidit lucem magnam; et qui
sunt in regione umbrae mortis, lux fulgebat mter eos. Εἰ
nunc advenit et illuxit nobis in. morte sedentibus.

? Et cum exultaremus omnes in lumine quod superluxit

nobis, supervenit nobis genitor noster Simeon, et exultans

dixit nobis Glorificate dominum Iesum Christum! filium. dei:
quia ego eum suscepi infantem natum in manibus meis in
templo, et compulsus spiritu sancto dixi ad eum confessus
quia nuuc viderunt oculi mei salutare tuum, quod praepara.
sti in conspectu omnium populorum, lumen ad revelationem
gentium et gloriam plebis tuae Israel. Haec audiens omnis
multitudo sanctorum plus exultaverunt.

5. Et posthaec supervenit quasi heremicola, et interro-
gatur ab omnibus Quis es tu? Quibus respondens dixit Ego
sum lohannes, vox et propheta altissimi, praevius ante fa-

(edPt om) nos .. Da om | Statímque cum De edpr.. Ds5 om que | omnis .. edpt
lotius | lumen (edpr om) coaeternum .. Dc add suum, edpr sanclum suum | Esaias
cum Db edpr edpr germ .. Dac add propheta | iux patris filius dei cum Dbe ,.,
edpr germ dises llecht ist der Sun des vallers .. edpr lux filii dei patris ... D8 iux
po. εἰ Álii dei | Galilaeae gentium cum Db .. edpr εὐρὺ germ maritima .. Dse
om | sedebat cum Dc edpr edpr germ, item ambulabat D& .. Db sedet | vidit
cum Dc edpt edpr germ .. Db videbit | et qui sunt cnm Dbc .. D8 et qui habi-
labant , edPr germ die da gesessen seynd. | fulgebat ínter eos cum Dc; De oria est
eis; edPr germ ist auffgangen über dise .. Db fulgebit super eos | EdPr om εἰ qui
suní usque sedeniibus

4. quia ego eum - - natum ín man. meis cum Db .. Dac quem ego in man.
meis susc. inf. | dizi ad eum (Dc deum) confessus .. edp* dixi ei | D2 quod pa-
rasii anle faciem | plebís iuae cum D&€ .. Db populi tui | Haec audiens — - ex-
ullaverunt (Db -tavif) cum Dcb .. Da Haec audientes omnes sancti qui erant in pro-
fundo inferni pl. exs. .. edpr om

à. heretmicola cum Dbe Lipsed, item heremicula edpPt .. De eremitula, Hal
hremita | EdPr edpr germ ínierrogatus — - respondit | lohannes, vox et cum Db
edPt germ .. D& (item Dc?) vos clamantis in deserto, loh. baptista et .. edpr Ioh
beplista l praevius (Dec praeiens) .,. edpr praeveni enim | ante faciem - - pecc.

24*

379 EVANG. NICODEMTI PARS II.

ciem adventus eius praeparare vias eius, ad dandam scien-
tiam salutis plebi eius in. remissionem. peccatorum illorum.
Et videns eum venientem ad me compulsus spiritu sancto dixi
Ecce agnus dei, ecce qui tollit peccata mundi..— Et baptizavi
eum in flumine Iordanis, et vidi spiritum sanctum descen-
: dentem super eum in specie columbae, et audivi vocem de
coelis dicentem Hie est fibus meus dilectus, in quo bene
complacui. | Et nunc praeivi ante faciem eius et descendi an-
nuntiare vobis quia im proximo est visitare nos ipse oriens
filius dei ex alto veniens, sedentibus nobis in tenebris et
umbra mortis.

CaPUT III. (XIX.)

Et cum haec audisset protoplastus Adam pater, quia in
lordane baptizatus est lesus, exclamavit ad filium suum Seth
Enarra filus tuis patriarchis et. prophetis omnia quae a Mi-
chaele archangelo audisti, quando te transmisi ad portas pa-
radisi, ut deprecareris deum quatenus transmitteret tibi an-
gelum suum ut daret tibi oleum de arbore misericordiae, ut
peruügeres corpus meum, cum essem infirmus. Tunc Seth
appropinquans sanctis patriarchis et prophetis dixit Ego Seth
cum essem orans dominum ad portas paradisi, ecce angelus

illorum (Db om illor.): ita etiam edPr germ omisso illor. (,uUnd zu geben das ver-
seen. des hails seynem volck in vergebung der sünd**) .. edpr ante fac. domini pa-
rare vias eius | Εἰ videns eum cum Db edpr edpt germ . . Dac et ego Iohannes vi-
dens lesum | ven. ad me .. D€ add baptizari | compulsus (Dc et comp.) sp. (De
sum α sp.) sa. (Db add confessus) dixi (D& et di.) cum edpt edpr germ (szwang
mich der hailig gayst zu sprechen) , item De D& Db | eece qui .. edPt om ecce |
de coelis cum Db edpr .. Dac de coelo | bene cum Db .. reliqui mihi bene | com-
placui cum Dbc edpr germ .. Da edpr add ipsum audite | praeivi cam Dbo edpr,
. item et descendi .. D& praevianie me, tum descendi | . in pr. est vis. nos (De vos,
item edPr germ) cum Dbe edpr,. Dae in pr. visitavit (corrige - bif) nos | ipse
oriens fil. dei (Dc et ipse f. de. est) ex (Db ab ex?) — — sed. nobis (ita etiam Dc)
- « εἰ umbr. mori. (haec De om) cum Dbc... Da ipse filius cius dei oriens ex alto
veniens ad nos sedentes in le. εἰ in τι. m. .. edPr om
IH. Et cum haec .. D&6 Cum autem haec | pater .. edfr edpt germ add
nosler | lesus (edpr om) .. De ipse filius dei | audisti .. edpr didicisti | wt de-
precar. de. quatenus (De ul) - - ut (De et) - — de arb. miseric. (De vitae. D8 om
qualenus usq. miseric.) ut (D& et) - — infirmus .. edpr pro oleo arborís misericor-

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. [τινα A. 373

domini Michael apparuit mihi dicens Ego missus sum ad te
a domino: ego sum conslitutus super corpus humanum. "Tibi
dico enim, Seth, noli laborare lacrimis orando et depre-
caudo propter oleum ligni misericordiae, ut perungas patrem
tuum Ádam pro dolore corporis sui, quia nullo modo poteris
ex eo accipere nisi in novissimis diebus et temporibus, nisi
quando completi fuerint quinque millia et quingenti anni:
tunc veniet super terram amantissimus dei filius ad resusci-
tandum corpus Ádae et corpora mortuorum, et ipse veniens
in lordane baptizabitur. Cum autem egressus fuerit de aqua
Iordanis, tunc de oleo misericordiae suae unget omnes cre-
dentes in se, et erit oleum illud misericordiae m generatio-
nem eorum qui nascendi sunt ex aqua et spiritu sancto in
vitam aeternam. Tunc descendens in terras amantissimus dei
filius Christus lesus introducet patrem nostrum Adam in pa-
radisum ad arborem misericordiae.

Haec autem omnia audientes a Seth patriarchae: omnes
εἰ prophetae exultaverunt magna exultatione.

CaprvT IV. (XX))

! Et cum exultarent sancti omnes, ecce Satan princeps

diae propt. infirmitatem meam | ego sum conslit. super corp. (Havn genus) hum.
cum Deb edpr, item edpt germ .. De quia conslitulus sum princeps ab eo super
omwe genus humanum | Tibi (De Εἰ tibi; edPr add autem) dico enim (Dc edpr
om) Seth (edPr ante dic.) | Ὧδ edPr noli in (edPr om) laerymis deum orare et
(edPr orando) deprecari pr. ol. (edPt pro oleo) miser. ligni (edPt om) | corporis ..
Ds capitis | ex co. (D&e oum) accipere .. edPr ímpetrare | diebus el lemp., nisi
quando .. edpr diebus, quando | edPr V milia nongenli. quinquaginta duo anni |
dei filius cum D&c edpt germ .. Db add Christus, edpr Jesus | ad resusc. cum
edpr [86 resuscilare . . Db qui facit resurgere | corp. Adae cum Db edpr edpt
germ .. D&c corp. humanum Adae | et corp. mort. cum edpr, item edpr germ ..
D&bc (si collationibus fides est) et conresuscitare co. mo. (Dc add cum eo) | D«c
in lordanis aqua, edpr ín Jordanis fluvio | Cum autem (D&c Et cum) egr. fuerit ..
edPt ej egressus, et om de aqua lordanis | unget cum Dec (item edpr) .. Dab add
ex eo | illud (ita Dbc edpr; D& om) mísericordiae (edpr om; D& add suae) | in
generationem eorum (Db om) qui nascendi (D& nascituri) sunt cum Db& .. edpr ἐπ
generatione et. generationem eis qui renascendi sunt .. Dc in generationes quae nascen-
dae sunt | ín vil. aeternam .. Db add amen, non item D&6 edpr edpr germ | edpr
om eamaniiss. , et Chr. les. .. De om descend. in ierr. am. de ffi.

magna exult. cum Db; edpr cum magno gaudio, item edpr germ .. Dec magis

-

374 EVANG. NICODEMI PARS Il.

et dux mortis dixit ad inferum Praepara temetipsum suscipere
lesum qui se gloriatur filium dei esse, et est homo timens
mortem et dicens Tristis est anima mea usque ad mortem.
Et permulta adversatus est mihi male faciens, et multos quos
ego coecos claudos surdos leprosos ei vexatos feci, ipse verbo
sanavit ; et quos ad te mortuos perduxi, hos ipse a te abstraxit.

? Respondens inferus dixit ad Satan principem Quis
lam est iste potens, cum sit homo timens mortem? omnes
enim potentes terrae mea potestate subiecti tenentur, quos tu
subiectos perduxisti tua potentia. Si ergo potens es tn, qualis
est homo ille Iesus, qui timens mortem potentiae tuae adversa-
tar? Siita potens est in humanitate, vere dieo tibi, omnipotens
est in divinitate et potentiae eius nemo potest resistere. Et cum
dicit se timere mortem, capere te vult, et vae tibi erit in sem-
piterna secula. Respondens autem Satan princeps tartari dixit
Quid dubitasti et timuisti suscipere illüm lesum, adversarium
tuum et meum? Ego enim tentavi illum, et populum meum
antiquum ludaicum excitavi zelo et ira adversus eum: lanceam
exacui ad percussionem eius, fel et acetum miscui dare ei po-
tam, et liguum praeparavi ad crucifigendum eum et aculeos ad

-—— — — στο -ὦ --

IV, 1. dixit (Dc praem adveniens) ad. inferum (Dc infernum) .. D& dix. ad
principem tnferorum | Praepara -- —- lesum cum Dbe.. Da Apparo suscipere ipsum
lesum. Praeterea D2c add Nasarenum .. edpt Praepara te ad deglutiendum Chri-
stum | filium dei .. Db praem Christum (edpr germ add et Chr.) | Et permulta
(De Multoque, uisi forte scriptum est Muliaque) adv. est mihi male faciens (Dc ma-
leficiis sis) cum Dbo, similiter edpr (ipse est qui multum etc) .. D8 ei mulla mihi
mala inferens | et multos (De om) - - ipse verbo (Db vero?) sanav. cum Dbe edpt
.. D* et pluribus aliis quos ego coecos feci el claudes, insuper ei quos ego variis
daemoniis vexavi , ipse verbo sanavit | a te abstraxit (ita D& edpr; Db adtrezit?)
. . De a te vivos extraxit

2. Ds Respondens autem princeps. inferorum ad Selan dixit .. edyt respondit

, infernus |. iste .. D& add princeps | Sí ergo potens es iu - - adversatur cum Dbe

edPr edpr gern .. D& om | Si ila (edpPr tam, alii tautum) potens cum Dc edpr

. Db Si talis potens .. D& Si ergo pot. | -omnipot. est. (D& add et, item Db?
non edpr) in... 6 potens esse debet in | princeps tart. (haec edPt* om) dir. cum
Dbc .. D& dix. ad principem lartari | Iesum cum Db edPt edpr germ .. Dae add
Nazarenum | τοῖο et ira cam Dab edpr .. De in zelum et irem | percussionem cum
De edpr .. Db persecutionem , D& passionem | dare (edPr om) ei (D8 εἰ iussi ei
dare) potum (ita De, edpr in potum, Dh poeulum, Dc ἐπ poculum) | et aeuleos
ad config. cum Dh... Dae et clavos ad. per[orandum manus eius et pedes ... edpr

τ- “τ. —

sivs DESCENSUB CHRISTI AD ΝΡΕΒΟΒΘ. Larixz A. 375

configendum, et in protimo est eius mors, ut perducam 'eum
ad te subiectum tibi et miht.

3 Respondens inferus ait Tu mibi. daxisti quia ipse est
qui mortuos a me abstraxit.. Multi enim sunt qui a me hic
detenti sunt, qui dum vixerunt im terris a me rortuos tule-
runt, non suis potentiis sed divinis precibus, et omnipotens
deus eorum absiraxit eos a me. Quis est iste lesus, qui per
verbum suum mortuos a me traxit sine precibus? — Forsitan
ipse est qui Lazarum quatriduanum foetentem et dissolutum,
quem ego tenebam mortuum, reddidit vivtim per verbum im-
perii eius. Respondens Satan princeps mortis dixit lpse est
ille lesus. Haec autem audiens inferus dixit ad eum Coniuro
te per virtutes tuas et meas, ne perducas eum ad me. Ego
enim tunc quando audivi imperium verbi eius, contremui
perterritus pavore, et omnia officia mea simul mecum contur-
bata sunt. Nec ipsum Lazarum tenere potuimus, sed excu-
tens se ut aquila per omnem agilitatem et celeritatem salivit
exiens ἃ nobis, et ipsa terra quae tenebat Lazar! corpus mor-
tuum statim reddidit vivum. [ta nunc ego scio quia ille homo,

edPf germ om | ut perducam cum Db edpr edpr germ .. Dac εἰ perducam |. tibi
εἰ mihi (Dae m. el 1.) .. edpr mihi .

8. inferus cum Db (edpr infernus) .. Dac princeps tartari ) Multi (D* Tui)
enia (Dc om) sunt — — absirax.. (Db adtragxif) eos a me cum Dbe (accedit Hal
Multi enim sunt hic qui etc) .. Havn Multi sunt hio detenti qui de eo ἐπ terris lo-
culi sunt , qui eliam a me morluos tulerunt non sua polentia sed divinís précibus ..
De Qui hic detenti sunt, dum viverent in terris, non suis potentiis sed divinis precib.

' ablati sunt, εἰ omnipolens etc .. Lipsed edpr germ om, item edpr sed post habet

conshnilia quaedam. Legitur enim ibi sic: Tu dicis quia ipse esi qui mortuos tulit
ἃ me solo iussu sine precibus. Forsitan ipse est qui Lazarum fetentem et. dissolutum
vitae restituit. Mulli enim sunl hic delenti qui non sua potentia sed div. prec. mor-
luos tulerunt a me. — Resp. Salhan Iste est lesus. | D&c Quis ergo est iste Ies. Na-
zGrenus qui suo verbo etc | quatriduanum cum Db .., Dec quatuor diebus mortuum

. edP? om | '/enebam mort. cum Db... Dae mort. detineb. | reddidit - - imperii
(De ipsum) eius cum Dbc .. D8 redivivum suo imperio a me trasil .. edpr vitae
resiluit | princ. mori. diz. cum Dbe.. Ds ad principem inferorum dix. | lesus
cun Db edpr.. Dac add Nasaurenus | inferus (Dc edpr infernus) .. De princeps
inferorum | Coniuro cum Db edpr .. Dac adiuro | offcia mea cum Dc edpr germ
.. Deb edpr add impia | De edPt om ut aquila | agilitatem .. D& malignitatem
| salivit eziens cum Dbce .. De salvus exivit .. edPt exilit | morluum cum Dae
edPr οὐδε germ .. Db moríale | Ha nunc ego - - haec (De edpr hoc) - - ín (De et)

376 EVANG. ΝΙΟΟΌΕΜΙ PARS Il.

qui haec potuit facere, deus fortis est in imperio, potens in
humanitate, et salvator est generis humani. Εἰ si perduxeris
illum ad me, omnes qui sunt hic in crudelitate carceris clausi
et in insoluüs viuculis peccatorum constricti, solvet et ad vi-
tam divinitatis suae perducet in aeternum.

CAPuT V. (XXL)

! Et cum haec ad invicem loquerentur Satan. princeps
et inferus, subito facta est vox ut tonitruum et spiritualis
clamor Tollite portas prmcipes vestras, et elevamini portae
aeternales, et introibit rex gloriae. | Haec audiens inferus di-
xit ad Satan principem Recede a me et exi de meis sedibus
foras: si potens es praeliator, pugna adversum regem gloriae.
Sed quid tibi cum illo? Et eiecit inferus Satan foras de se-
dibus suis. Et dixit inferus ad sua impia officia Claudite
portas crudeles aereas et vectes ferreos supponite et fortiter

' resistite, ne captivemus tenentes captivitatem.

? Haec autem audiens omnis multitudo sanctorum. cum
voce increpalionis dixerunt ad inferum Aperi portas tuas ut
mtret rex gloriae, Et exclamavit David dicens Nonne cum
essem vivus in terris, praedixi vobis Confiteantur domino mi-

humanitate -- - salv. esi g. h. cum Db, item Dc. item (- - d. f. est et imperio po-
tens et salvaturus genus hum.) edpr .. D& Ego autem nunc scio quod haec ita potuit
facere deus omnipolens, qui polens es! imperio suo el polens in humanilale , qui el
sale. est g. ἢ. | Et si perduxeris - — crudelitate (Db credulitate) — — clausi (edpr
hic detenti sunl, omissis et in usq. consiricli) - — peccatorum (Dc om) - - divinita-
tis suae (ita Dc edpr, item δ; Db -tale sua) perd. in aet. cam Dbc edpr . , Da -
hunc ergo ne perduxeris ad me: omnes enim illos quos hinc detineo sub increduli-
lale carceris clausos e£ vinculis pecc. consiricios, solvet εἰ ad aeternam vitam suae
div. perd. !

V, 1. Sat. princ. et inferus (Dc infern.) . . D& Sat. ei princeps inferni | ae-
lernales: infra est infernales. Videtur alterum ad alterum corrigendum esse. |
infer. (De edpr ínfern.) diz. ad Sa. pr. cum Dbc edpr .. Da princeps tariari dix.
ad Sat. | Dc pugna cum rege glor. | inferus (edpr infern.) Satan (D om infer.) ..
De eum | foras de .. Db foris ; inferus (De infern.) ad - - officia .. D prin-
ceps ad suos impios ministros | captivemur (edPr capiamur) ten. capt. cum Dbc
edpr .. De captivi ducamur ín capt.

2. voce cum Db edpr.. Dac praem magna | dixeruni cum D&c .. Db edpr
dizit | ad ínfer. (Dt edPr infern.) .. D* ad princip. inferor. | David dicens cum
edPr edpr germ .: Db om David .. D*c praem divinus ille propheta | D&c bene vob.

sivg& DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Lariwg A. 377

sericordiae eius, et mirabilia eius filiis hominum, quia con-
trivit portas aereas et vectes ferreos confregit: suscepit eos
de via iniquitatis eorum. Εἰ post haec similiter Esaias dixit
Nonne cum essem in terris vivus praedixi vobis Exsurgent
mortui, et resurgent qui in monumentis sunt, et exultabunt
qui in terris sunt, quoniam ros qui est a domino sanitas est
ilis. Et iterum dixi Ubi est, mors, aculeus tuus? | Ubi est,
mfere, victoria tua?

3 Haec autem audientes omnes saucti ab Esaia dixerunt
ad inferum Aperi portas tuas: nunc victus, infirmus οἱ im-
potens eris. Et facta est vox magna ut tonitruum dicens Tol.
lite portas principes vestras, et elevamini portae infernales,
et introibit rex gloriae. Videns inferus quia duabus vicibus
haec clamaverunt, quasi ignorans dicit Quis est rex gloriae?
Respondens David ad inferum ait Ista verba clamoris cogno-
8300, quoniam ego eadem per spiritum eius vaticindtus sum.
Et nunc quae supra dixi dico tibi Dominus fortis et potens,
dominus potens in praelio, ipse est rex gloriae. Et ipse do-
minus de coelo in terris prospexit ut audiret gemitus compe-
ditorum et ut solveret filios interemptorum. — Et nunc, spur-
cissime et foetidissime infere, aperi portas tuas ut intret rex
gloriae. Haec dicente David ad inferum supervenit in forma

praedizi. ltem infra. | de via íniq. eorum cum Dbc edpr edpr germ .. D& add
propler iniustitias. enint suas humiliat sunt | simililer dix. Esaias cam Db edpr ..
Dsc alius propheta , videlicel sanctus Esaias , similiter dix. | Dc edpr om εἰ exzultab.
-- sunt, Item εὐρὺ edpr germ om quoniam — — sanit. est. illis. (De sanabit eos) |
Et iterum .. Db Et sicut. iter. | mors acul. tuus. εἰ inf. viol. tua. cum Dbo edpr
germ .. D& edPr mors vici. tua, et mors stimulus (edpr ucul.) tuus

9. Da dixer. ad princip. inferor. | Aperi (Dse add nunc) po. tuas cum Db
edpr germ .. Dac add et vectes ferreos. submove | nunc victus inf. εἰ imp. eris ..
Dec quoniam vinctus eris et nullius polentiae (pro null. pot. Dc ei infimus et infirm.
eris) | EdpPr om Haec auiem: aud. usque impotens eris | ut (Dc et) tonitruum . .
D* tanquam sonus ioniirui | Tollile (D&c Altoll.) -- — rex gloriae .. edPt πῇ nisi
Tollite portas | Videns (D*c add autem, uon item Db edpr) inf. (D& princeps ín-
feror.) quia (D*€ quod) duab. vic. (edpr secundo) haec (D&o edPr om) clamaverunt
(Dae edpr -verat) | Da David vero respondens ad princip. inferor. dixit .. edpr
Respondit David | ín praelio cum D&e edpr.., Db in belo | de coelo in terris
(edPr ín ierram) .. Dec in c. et. in terrü | gemitus compedit. cum De edpr edpr
germ (die seufftzen der gefangen) .. Dbec gemitum vinculorum | infere . . D& princ.
inferi |. rez gloriae .. D* add quia ipse dominus est coeli e£ terrae | D« David ad

᾿

-

378 EVANG. NICODEM! PARS if.

hominis dominus maiestatis, et aeternas teuebras illustravit
et indissolubilia vincula disrupit: et invictae virtutis auxilium
visitavit nos sedentes in profundis tenebris delictorum et in
umbra mortis peccatorum.

CaprvuT VL. (XXIL)

! Haec videns inferus et mors et 1mpia officia eorum,
cum crudelibus ministris expaverunt in propriis reguis agni-
tam tanti luminis claritatem, dum Christum repente in suis
sedibus viderunt, et exclamaverunt dicentes Victi sumus a te.
Quis es tu qui ad dominum dirigis confusionem nostram?
Quis es tu qui sine exitio corruptionis, incorrupto argumento
maiestatis, furore condemnas potestatem nostram? Quis es tu,
tam magnus et parvus, humilis et excelsus, niilles et imperator,
in forma servi admirabilis praeliator, et rex gloriae mortuus
et vivus, quem crux portavit occisum? — Qui mortuus 1acuisti
in sepulcro, vivus ad nos descendisti: et in tua morte omnis
contremuit creatura et universa sidera commota sunt: et nunc

princip. inferor. | dom. moiestatis .. Dc rez gloriae, edpr rex glor. deus maiesta-
tis | indissolubilia (edpr insolubilia) .. Db insoluta | inv. virt. auxilium (Dec - lio)
vis. nos cum Dbc . . D8 invincibili virlule visilavit .. edpr visitavit nos

'* VI, 1. videns .. D& audiens | inferus - - officia eorum cum crud. min. (D*
eff. crudelis ministri) - - agnitam (D* et agnita) anti (De tanta) lum. claritatem
(De -tate) cum Dbc.. Dt mors impia cum crud. minisir. suis exp. in pr. regnis
agnita luminis clar., item edpr infernus εἰ mors agnila claritate luminis | dum
(D* om) Chr. (De Jesum) rep. in (Dc de) - -- vider. (D& add constitutum). εἰ (ita
De; reliqui om?) .. edpt et viso Christo rep. in s. sed. |^ Victi sumus cum Dbc
edPr Hal Havn Lipsed edpr germ .. D* vincli iam sumus. Praeterea Hal Lipsed
edPr germ add o lesu | Quis es tu qui (haec omnia 88 om) ad. (edPt wsque ad)
domin. dir. (Db a domino dirigis (- geris?] ad) conf. nostram .. Hal Lipsed edpr
germ Quisnam es tu, 0 homo (edpr germ om), qui ad deum petilionem iuam dirigis
in confus. nostr. .. Havn Quis est enim qui domino nostro Satan adversaiur |. Quis
- - etilio corruptionis (De et corruptione) incorrupto argumento (Dac - p'um - tum)
φαΐ. (edPr om inc. arg. mai.) furore (edPr add (wo) cond. pot. nostr. (De mean)
cum Dbe edpr; item D$, sed pro furore etc corruptissime habet feigores habes
céntemnens .. Hal Lipsed edpr germ Quis es iu qui sine virtutis damno εἰ absque
maiestatis luae corruplíone potentiam nostr. cond. .. Havn Quis -- — sine potestate
condemnas pot. nostr. | tam (De add potens au£ (corrige et] impolens) magnus εἰ
(De om) pars., hum. et (De om) exc., miles ei (De om mil. ef) imper. (D* mil. qui
imperare potest), in f. servi (De add adparens) edmir. (edPt (am adm., De ut hw«-
milis) prael. | Qui mortuus . . edPr om Qui | coniremuit .. edpr tremuit , Db ter-
vuit | ocreatura .. edPt ierra, tum pergit οἱ universa oreatura commola esi et sy-

“νε DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Larimwmx À. 379

factus es inter mortuos liber et legiones nostras perturbas.
Quis es tu qui illos qui originali peccato adstricti tenentur
absolvis captivos et in libertatem pristinam revocas? — Quis
es tu qui peccatorum tenebris excaecatos divina et splendida
luciferaque luce perfundis? — Similiter et omnes legiones dae-
monum, simili perterritae pavore, ex pavida subvertatione
una voce clamaverunt dicentes Unde es tu, lesu, tam fortis
homo et splendidus in maiestate, tam praeclarus sine macula
et mundus a crimine? Ille enim mundus terrenus, qui nobis
subiectus fuit semper usque nunc, qui nostris usibus tributa
persolvebat, nunquam nobis talem mortuum hominem trans-
misit, nunquam talia munera inferis destinavit. Quis ergo
es tu qui sic intrepidus nostros fines ingressus es, et non so-
lum nostra supplicia non vereris, sed insuper de nostris vin-
culis omnes auferre conaris? Forsitan tu es ille lesus, de
quo princeps noster Satan dicebat quod per mortem tuam
erucis totius mundi potestatem accepturus esses.

? "Tunc rex gloriae maiestate sua conculcans mortem et
comprehendens Satan principem tradidit inferi potestati, et
allraxit Ádam ad suam claritatem.

CaruT VII. (XXIIT)

Tunc inferus suscipiens Satan principem cum nimia in-
crepatione dixit ad eum Ὁ princeps perditionis et dux exter-

dera | Edyr Quis es qui orig. peccato asiricios absolvis εἰ in | EdPr om el splend.
lueiferaq. | ex pav. subvertatione cuam Db .. D&€ pavida subiectione | EdPr Simi-
ller et omnis legio demonum una toce clamabat | Unde es iu lesu cum Db edpr ..
Dee Quomodo et unde iu lesu. Christe 1 εἰ (edpr tam) splendidus (De - dida) ἐπ
(De ed$* om) mai. | Edpt om qui nostris (Da ἐπ tetris) δέν. tr. pers. | EdPr tal.
mort. destinavit , nunq. inferis (D& principib. inferor.) tal. thun. tranemisit | nosira
Suppl. non vereris ... D8 nobis supplicia magna inferre non ver. | D& de quo nunc
Satan ad princip. nostr. dicebat | Ds totius mortis potestatem | esses .. edp* cum
aliis habet esset

2; Dse gloriae dominus | mai. sua chm Db edpt germ . . reliqui om | Satan
prine. (edpr οἱ)... D& princip. inferor. 1 iradidit. (De praem catenis ignris con-
siricitan) inf. pot. .. D3 privavit. omni sua. potestate | Adám cum Db edpr edpr
germ .. D&c patrem nostrum terrenum

VIL. f. nuc. Satan. princ, (edpr om princ.) .. De principes fortari. susci-

480 EVANG. NICODEMI PARS Ii.

minationis Beelzebub, derisio angelorum, sputio iustorum,
quid haec facere voluisti? regem gloriae crucifigere voluisti,
in cuius exitu mortis tanta spolia nobis promisisti? lgnorasti
ut insipiens quod egisti. Ecce iam iste lesus suae divinitatis
fulgore fugat omnes tenebras mortis, et firma ima carcerum
confregit, et eiecit captivos et solvit vinctos. Et omnes qui
sub nostris solebant suspirare tormentis insultant nobis, et
deprecationibus eorum expugbpantur imperia nostra et regna
nostra vincuntur, et nullum iam nos reveretur genus homi-
num. lnsuper et fortiter nobis comminantur qui nunquam
nobis superbi fuerunt mortui nec aliquando potuerunt laeti
esse captivi. O princeps Satan, omnium malorum impiorum
et refugarum pater, quid haec facere voluisti? Qui a prin-
cipio usque nunc fuerunt desperati salutem et vitam, modo
nullus eorum hic iam solito mugitus auditur nec ullus eorum
personat gemitus, nec in alicuius eorum facie lacrimarum ve-
stigium invenitur. O princeps Satan, possessor clavium in-

pientes Satan, item dixerunt | Beelzebub .. Hal add íricaput, Havn tricapia |
sputio cum Db, item (ain spaychel der hayligen) edpt germ, Hal sputum, Havn
sputa .. edpr despectio, Ὧδε spurcitia | haec cum Db Lipsed edpr germ (dise Ding)
.. Havn Hal hoc .. Dc edpr hic | exitu mortis cum Db Hal, item omisso mortis
edpr .. Dàc ezitio | Ignorasii (Dec Hal - rans. Lipsed add canis immunde el, item
Hal canis) ui (Hal Lipsed om) insip. quod (Dac Hal quid) egisti (D&c egeris, Lipsed
elegisti) .. edpr om | De iste Ies. Nazarenus gloriosae suae -- — omn. horribiles te-
nebr. mo. | et frma (Dc haec om?) íma (De infima, edPr om) carcerum (edPt
carceris) .. D* ima carc. et summa .. Havu ima claustra carceris | et (D&c add
cunclos) eieci! capt. et (Db om) solv. vi. (D&c universos vi. 20.) .. Havn et capt.
vi. solv. | sub nostris —— torm. cuam Db edpr .. Da€ prae tormentis gravibus susp.
εἰ gemere soleb. | ei deprec. eor. (Lipsed suis ad lesum) expugnantur (D& -namur)
imperia nostra εἰ (D& impia, om no. ei) - — vínc. .. edPr om | et nullum (Dc nui-
lus, Havn non) iam nos rev. (D& nobis relinquitur, Hal ad nos revertelur) ge. ho.
(Havn humanum; De om ge. ho.) .. edPr iam non verebitur nos gen. humanum ..
Lipsed eí amplius iam non est gen. hum. apud. nos | insuper. . D* imo polius |
qui (D& quod) nunq. - — fuerunt (U* fuerint, De fuerant) mortui — - captivi (Dc
om mori. usq. capi.) .. Lipsed qui nunquam poterant erga nos superbire; εἰ qui
nunquam laeti fuerunt, modo admirabili exultatione pervenerunt ín. laudem lesu . .
edP* om | De om impior. et refug. | haec .. D&c hic | Qui (ita De Havn; Ὦν
quia qui, Lipsed ecce qui, D* quod) a princ. -- - salulem et vilam (De salute et
vita; Dc salutem , invenerunt vitam) modo nullus (Dc Nullus ergo) eorum (ab hoc
Da transilit ad sequens eorum) - - mugitus (Dc mugitu) - - gemitus .. edpr om
O princ. Salan usque dum sequitur alterum O prine. Satdn | possessor. (D* pos-

εινα DESCENSUS CHBISTI AD INFEROS. Larmwz A. 381

ferorum, illas tuas divitias quas acquisieras per lignum prae-
varicationis et paradisi amissionem, nunc per lignum crucis
perdidisti, et periit omnis laetitia tua. Dum istum Christum
lesum regem gloriae suspendisti, adversum te et adversum
me egisti. À modo cognosces quanta tormenta aeterna et
supplicia infinita passurus eris in. mea custodia sempiterna.
O princeps Satan, auctor mortis et origo ommis superbiae,
debueras primum istius lesu causam malam requirere: in
quem nullam culpam cognovisti, quare sine ratione iniuste
eum crucifigere ausus fuisti, et ad nostram regionem inno-
centem et iustum perduxisti, et totius mundi noxios impios
et iniustos perdidisti?

Et cum haec loqueretur inferus ad Satan principem,
tunc rex gloriae dixit δά inferum Erit Satan. princeps sub
potestate tua in perpetua secula in loco Adae et filiorum
elus, iustorum meorum.

CaeuT VII. (XXIV)

! Et extendens dominus manum suam dixit Venite .ad
me, sancti mei omnes, qui habetis imaginem et similitudinem
meam. Qui per lignum et diabolum et mortem damnati fui-
stis, modo videte per lignum damnatum diabolum et mortem.

se55i0) clavium (Dc olim, Ds om) ínferor. (Dt infernor.) .. Havn poss. cloacarum
aique putredinum .. edPr om | nunc per cum Dc edpr.. Dab praem εἰ | Edpr.
om Chr. les. , item adv. ie usque egisti | cognosces cum D&, item non cognosces
Dc.. Db edpr cognosce | Dc om aeterna, edPr om aet. et supp. inf. | pass. eris
cum Dbc ,. D& edpr pass. es | D& om ἐπ mea cust. semp. (De in meam - am - nam)
| O princ. (D& add malorum omnium) Sal. -- — superbiae (edpr huc usque om) - -
lesu (D&e add Nazareni) ca. sal. (edPr mortis) requirere (D&8c edpr inquir.) .. Hal
(similiter Lipsed edpr germ) O auclor mortis, pessime Salan, et origo superbiae,
debueras primum causam illius requirere. Praeterea add et sí dignus esset. (Lipsed
edPr germ add morte) , occideres, si non, dimilteres eum. | ín (Hal praem sed,
Db ef) quem (ita Dac Hal; Db in quo) null. culp. (D&c add mortis) cogn.

Da Et cum loqu. princeps inferor. ad. Satan, tunc τ. gl. dix. ad ipsum princip.
inferor. Beelzebub | in loco cum Db edpr . . Dac substitutus ín locum | iustor. (edpr
σὲ ius.) meorum .. Dc iusiorumque omnium .. Hal et sanotorum

VU, 1. dom. cum Db edpr germ .. Dac Jesus .. edPr om | habetis imag. et
sim. meam cum Dbec edpr edPr germ .. D^ creali estis ad imag. meam | fuistis ..
Ds estis | modo vídele (Dc videtis) p. lign. (edp* germ add crucis) - -- mortem cum

382 ἘΨΑΝΟ. NICODEMI ΡΑΒΒ H.

Statim omnes sancti sub manu domini adunati sunt. Tenens
autem dominus manum dexteram Adae dixit ad eum Pax tibi
cum omnibus filiis tuis, iustis meis. Ádam vero genibus
domini advolutus lacrimabili cum obsecratione deprecatus ma-
gna voce dixit Exaltabo te, domine, quoniam suscepisti me,
nec delectasti inimicos meos super me. Domine deus cla-
mavi ad te, et sanasti me domine: eduxisti ab inferis ani-
mam meam, salvasti me a descendentibus in lacum. Paallite
domino omues sancti eius, et confitemini memoriae sanctitatis
eius: quoniam ira in indignatione eius, et vita in voluntate
eius. Similiter et omnes sancti dei genibus advoluti ad pedes
domini una voce dixerunt Advenisti redemptor mundi: sicut
per legem et prophetas tuos praedixisti, factis adimplesti.
Redemisti vivos per crucem tuam, et per mortem crucis ad
nos descendisti, ut eriperes nos ab inferis et morte per ma-
iestatem tuam. Domine, sicut posuisti titulum gloriae tuae
in coelo et erexisti titulum redemptionis crucem tuam in ter-
ris, ila pone domine signum in inferno victoriae crucis tuae,
ne mors dominetur amplius. '

? Et extendens dominus manum snam fecit signum cru-
cis super Ádam et super omnes sanctos suos, et tenens dex-
teram Adae ascendit ab inferis; et omnes sancti secuti sunt
eum. Tunc sanctus David fortiter. clamavit dicens Cantate
domino canticum novum, quia mirabilia fecit. Salvavit sibi

Dbe edpt germ .. edpr modo vincile per lign. crucis damnatum dyabolum et morlem
.. D& modo vivile per lign. crucis meae, diabolo mundi principe damnato el morte
prostrata | Statim (D* Tunc sta.) - - domini (Dt altissimi dei) - - dominus (De
add lesus) ma. dert. (D* om) - - domini (De add lésu Christi) advolat. (edpt
provoL) lacrimabili - — magna voce (edPr om iacr. usque voce. Passim differt De)
dizit .. D€ nil misi Tunc magn. voce Christus dix. | genibus adv. ad pe. (D&c om
ad pe.) dom. (Dac add lesu) .. edPt om | proph. tuos . . Ds6 add sanctos | Edpr
om factis (Dec iam fa.) adimpl. | ab inf. et sorte .. Dc add perpetua | Domine
(edPr Et) sicut pos. titul, - — erez. (edPt om fit. usque erex.) —- sign. ín inf. (edpr
post (uae) vict. oruc. (edPr om) .. Lipsed Sicut pos. in coelo, domine, lil. tuum,
et. sicul erex. crucem in terris, ita lit. redemtionis pone, domine, in inferno in signum
redemtionis εἰ victoriae luae

2. extend. dominus .. D*c add lesus | tenens (08 apprehendens) - — ascendi
(D» descend.) ab infer. | omn. sancti cum Db edpr germ .. Dec add dei | De se-
eut su. dominum | sanct. David .. D*c praem propheia ille regius

-------ρ------ —

sive DESCENSUS CHRiSTI AD INFEROS. Τμτιπε A. 383

dextera eins et brachium sanctum eius. Notum fecit dommus
salutare suum, ante conspectum gentium revelavit iustitiam.
suam. Et omnis multitudo sanctorum responderurit dicentes
Haec est gloria omnibus sanctis erus. — Amen, Alleluia.

* Et post haec exclamavit Habacac propheta dicens Ex.
isti im salutem populi tui, ad liberandum electos tuos. FA
responderunt omnes sancti dicentes Benedictus qui venit in
nomine domini, deus dominus et illuzit nobis. Amen, Al-
leluia. Similiter post haec et propheta Michaeas exclamavit
dicens Quis deus sicut tu, domine, auferens iniquitates et
transgrediens peccata? Et nunc contines in testimonium iram
tnam, quoniam voluntarius misericordiae es: et ipse averteris
et misereris nostri, et absolvis omnes iniquitates nostras, et
omnia peccata nostra demersisti multitudine mortis, sicut iu-
rasti patribus nostris in diebus pristinis. Et omnes sancti
responderunt dicentes Hic est deus noster in aeternum et in
seculum seculi, et ipse reget nos in secula. Amen, Alleluia.
Sic et omnes prophetae de suis laudibus sacra referentes et
omnes sancti Àmen Alleluia clamantes sequebantur dominum.

CaPUT IX. (XXV) |
Dominos autem tenens manum Adae tradidit Michaeli
archangelo: et omnes sancti sequebantur Michaelem archan-
gelum, et introduxit omnes in paradisi gratiam gloriosam.
Et occurrerunt eis obviam duo viri vetusti dierum. lnterrogati

D* in conspeciu gentium | Dac omnis gloria omnib, sa. dei

8. electos cum Db, "Hal dilectos .. Dao populos | Amen, Allel. cum Db ..
D4&6 om | Sitil. post haec et proph. (DC Post haeo pfoph.) Miehaeas - - Quis deus*
sic. tw do. (ita Db edpr edpt germ; Dec Quis est dominus sicut tu) — — contines
(De eontínens) in (est. (θὲ om) iram tuam (De orn) - -'absolvis (Db - Ives) - -
demersisti (De add ín) - - in díeb. (haec om Do) prist. cam Dbe edpr germ, item
(sed permultis omissis) edpr .. D& om | Εἰ omnes sancti resp. dic. (haec omnia
om Da) Hic est deus (ita Db edpr edpr germ; De dominus) - - Am. Allel. (haec
De om) | de suis (Db add praedictis) laudfbus | D& om et omn. sa. Amen Αἰεὶ.
elam. | Edpr et sequeb. dom. omissis Síc et usque clamonies.

IX. omnes (Da om) ἐπ paradisi (Dae -diso) gratiam glor. (D& -tia - osa;
De gratias εἰ gloriae) .. edPt in paradisum | Ed»? eis duo. viré venusti. | Edpr

384 EVANG. NICODEMI PARS II.

autem a sanctis Qui estis vos qui nobiscum in inferis mortui

nondum fuistis et in paradiso corpore collocati estis? respon-

dens unus ex eis dixit Ego sum Enoch, qui verbo domini
translatus sum huc; iste autem qui mecum est Elias Thesbi-
tes est, qui eurru igneo assumptus est. Hic et usque nunc
non gustavimus mortem, sed in adventum Antichristi reser-
vati sumus, divinis signis et prodigiis praeliaturi cum eo, et
ab eo occisi in lerusalem, post triduum et dimidium diei ite-
rum vivi in nubibus assumendi. |

CAPUT X. (XXVI)

Et cum haec loquerentur sanctis Enoch et Elias, ecce
supervenit alius vir miserrimus, portans humeris suis signum
crucis. Quem videntes omnes sancti dixerunt ad eum Quis
es tu? quia visio tua latronis est. Et quid est quod portas
signum in humeris? Quibus respondens ait Vere dixistis
quia latro fui, omnia mala faciens super terram. Et Iudaei
crucifixerunt me cum Iesu, et vidi creaturarum mirabilia quae
facta sunt per crucem lesu crucifixi, et credidi eum esse crea-
torem omnium creaturarum et regem omnipotentem, et de-
precatus sum eum dicens Memor esto mei, domine, dum ve-
neris in regnum tuum. Statim suscipiens deprecationem
meam dixit mihi Amen dico tibi, hodie mecum eris in para-
diso. Et dedit mihi signum istud crucis dicens Hoc portans

Inlerrogati a sa. qui essent , respondit | in inferis toriui cum Db .. Dec apud in-
feros | verbo domini cum Db edpr.. Dac om dom. | huc ex εὐρὺ est; reliqui
hic, quod D* cum iste coniungit. D&€ om aulem | Hic et usque .. edpPr om Hic
| ἐπ adv. Antichr. reseru. cam Dbe edpr edpr germ . . D in adv. Christi reversuri |
praeliaturi (edpr pugnaturi) .. D& praecincti ad praeliandum | occisi (edpr occisuri)
cam Dbc.. D* occidi | post cum edpr... reliqui et post | dimid. diei (Dae die-
rum) .. edpr semissem | iterum vivi (De om; edpr add el) ín nub. (De add. sumus,
sed reliqui om) assumendi (ita Dac edpr; Db assumpturi).

X. sanctis .. Ὧδε sanctus | Quem vid. (Db Vid. eum) cam οὐδε Db .. Dec
Et cum viderunt | Et (Dc om) quid est quod pori. sign. (Dc edPr post esf) ἐπ
(De om) humer. (edpPr om) | lesu crucif. cum Db edpt germ .. Dac praem do-
fini | dum veneris cum Dae edpr.. Db quando ven. | Statim (edpr Qui stat.)
susc. deprec. (Dc edpr orationem) meam dix. (edpr ait) mihi (080 ad me; edpr
om) | sign. istud .. Db edpr hoc sign, et edPr om eruc. | Hoc (Db haec) por-

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Larix& A. 385

ambula in paradiso: et 8] noo dimiserit te iugredi angelus
custos paradisi, ostende illi signum crucis, et dices ad eum
quia lesus Christus fihus dei qui nunc crucifixus est trans-
misit me. Cum hoc fecissem, dixi ad angelum custodem
paradisi haec ommia. Qui cum haec a me audivit, statim
aperiens introduxit me et collocavit me ad dexteram paradisi
dicens Ecce modicum sustine, et ingredietür omms generis
humani pater Ádam um omnibus filiis suis sanctis et iustis
post triumphum et gloriam ascensionis Christi domini cruci-
fixi. Haec omnia verba latronis audientes, omnes sancti pa-
triarchae et prophetae una voce dixerunt Benedictus dominus
omnipotens, pater aeternorum bonorum et pater misericor-
diarum, qui talem gratiam peccatoribus tuis dedisti et in gra-
tiam paradisi reduxisti et in tua. pinguia pascua: quia haec
est spiritualis vita. certissima. Àmen, Amen.

CaPuT XI. (XXVIL)

Haec sunt divina et sacra mysteria quae vidimus et au-
divimus, ego Karinus et Leucius. Ámplius non sumus per-

lans cum Dcb.. Ds Hoc poría ei | transmisit me cam Db... Dec misit me huc
ad ie. EdPr sic: Et dedit. mihi hoc sign. millens ad paradisum , ut viso hoe signo
angelus cust. par. intromilleret me. Εἰ eollocans me angelus in dexteram parad. etc
| Db om aec omnia - - audivit | ad dexieram .. Dc add partem | susine . .
D* add ie hic | et ingredieiur cum Db edpr .. De ut ingrediatur .. D« et videbis
ingredi, pergens - — patrem Adamum | post triumphum et gloriam ascensionis Chri-
δὲ do. cruc. cum Dc... Dab Christi do. cr. omissis prioribus . . edPr om una cum
εἰ iusás | Haee (Dc add autem) - - audientes cum Dbc edptr. . Ds Cum av
disseni. omn. ve. lair. | sancti (edPr om) pa. et proph. cum Ὧδ edPr edpr germ ..
Deb patriarchae | Benedict. (edP om) . . D9 add es | domin. cum Dbedpr edpr
germ .. Ὧδε deus | pecc. tuis (086 eius) dedisti .. edpr dedit, pergens ut in gau-
dig parad. iniroduceret eos ad pascua pi. εἰ amena, εἰ spiritali vita reficere, Am.
| Da spiritualia et pinguia pasc. | quia etc cum Db .. Dc spirituali vita quam cer-
lissima .. D& spirituali vila sanctissima collocasli. Amen. . EdPr germ sic: Gesegnet
sty der almechtig herr ain veler der ewigen gaist, ain valer der barmhwrizigkait, der
sólliche gnad hal geben seynen sündern, und uns eingefürl in das Paradeyss, und
auff die «bayd. des wollust, und, in das ewig leben Amen. Ex Amb extrema haec
notavi: Benedictus qui venit in nomine domini, deus dominus εἰ illuxit nobis. Amen
εἰ Alleluia.

XI. Haec sun| - - ego Karimus (edpr Car., Dac Char.) εἰ Leuc. (Dc Len-
thíus, edPr Leuniius; praeterea edpr Hal Havn add fratres germani [Havn genuini],
Lipsed frater meus). Amplius (edpr add que) cum D&bc edpr .. Amb Εἰ posiquam

Evang. apocr. ed. 'Tjschendorf. 95

386 EVANG. NICODEMI PARS ij.

missi enarrare cetera mrysteria dei, sieut contestans Michael
archangelus dixit nobis Euntes cum fratribus vestris in leru-
salem ertiis 3n orationibus clamantes et glonificantes. resurre-
ctionem domini lesu Christi, qui vos ἃ mortuis resuscitavit
secum. Et cum nemine hominum eritis loquentes et sede-
bitis nt muti, usque dum veniet hora ot permittat vobis ipse
dominus referre suae divinitatis mysteria. Nobis autem iussit
Michael archangelus ambulare trans Iordanem in locum opi-
mum et pinguem, ubi sunt multi qui nobiscum resurrexerunt
i» testimonium resurrectionis Christi domini: quia tantum
tres dies permissi summus, qui sorreximus a mortuis, cele-
brare in lerusalem pascha domini cum viventibus pareutibus
nostris in testimoninm resurrectionis Christi domini: et bapti-
zati sumus in sancto lordanis flumine, accipientes singulas
stolas albas. Εἰ post tres dies celebrato pascha domini rapti
sunt in nubibus omnes qui nobiscum resurrexerunt et per-

ducti sunt trans Iordanem, et amplius a nemine visi sunt.

scripserunt Leulius. εἰ Carinus singulos tomos cartae, dixerunt ad. omnes. Amplius |
enarr. cel. myst. dei cum D&bc edpr.. Amb dicere secreta. divina εἰ sacra. myst.
Christi domini | contestaus (edPr-iestans) .. Amb asians | vestris cnm Dbc Amb
eder .. Da saeís | eritis (Db εἰ er.) in or. clam. et (edPt om cl. el) glor. cam Debe
edPr .. Amb adoraie loca passionis domini mostri lesu Christi, glorifeanies | dom.
I. Cw. .. Amb dom. eius | qui vos cum Amb edpr Lipsed .. 8 (item Dbe?) quos
(ex errore compendii natum) | εἰ sedeb. (edPr sed. eritis) ut muti .. Amb om |
usque dum veniet (Amb veniat) .. Dac donec veniat | vob. ipse (edPr om) dom. ..
Amb vos deus | suae div. . . Amb maiesiatis suae .. Lipsed sua | Nob. awtem
(Amb Et nob.) cum Dbc Amb . . Da edptr Nos autem (edpPr que) | opimum: ita de
coniectura edidi pro optimum | Chr. dom. (Dac om do.) .. Amb dom. nosiri fes.
Chr., edpr Iesu Chr. | quia tantum tres - - qui surr. a mo. (Dac a mo. qui surr.)
- — eum viventib. (ita Db edpr germ, item addito adhue Hal Lipsed; D&c om) - -
resur. (D*6 om; edpt germ om ἐπ test. usq. demini) Chr. dom. cam Dbao eder
germ .. Amb (sed vide post) edpr om | Amb edpr om saneto | accipientes sin-..
gulus (ita ex Amb Lipsed ; veliqui singuli) - — eelebraio pa. do. (haec edpr; Db ce-
lebrantes pa. do. , Do celebrationis pascae de.) rapti (cnm De edpr; Db reperti) sunt
(edPF sumus, sed postea sunt) in (Db a) nubibus - — et (Db om) perducti. (eder
om ei perd. usq. lordan.) - - amplius (Db iam) a ne. visi sunt. cum Deb edpr ..
DA εἰ iam a ne. vi. sun, omissis prioribus .. Amb aceipienies singulas stolas albas
(ctiam Lipsed habet accip. síngulas stolas candidas) non manu factas inconsuliles.
Deinde ires dies permiesi sumus omnes in Ierusalem pasca demini celebrare, εἰ qui-
bus voluit dominus revelare ex ipsis in lestimonium resurrectionis eius. Εἰ post tri-
duum peracia padsca ideli sumus a nubibus (rans Iordanem ut a. nemine videamur

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFÉROS. Larmx A. 3&7

Nobis antem dictum est in Arimathia civitate in orationibus
persistere.

Haec sunt quanta nobis iussit dominus referre vobis:
date illi laudem et confessionem, et poenitentiam agite, ut
mrsereatur vesti. Pax vobis ab ipso domino lesu Christo

et salvatore onmium nostrorum. Amen.

Et postquam compleverunt omnia scribentes in singulos
tomos cheriae, surrexerunt. Karinus autem quod scripsit,
dedit 1n. manus. Àunae et Caiphae et Gamalielis; similiter. et
Leucius quod seripsit, dedit 1n manus Nicodemi et Ioseph. Et
subito transfigurati sunt candidati nimms, et no stmt visi
amplius. Serpta autem eorum inventa sunt aequalia, nihil
majus ant minus bHitera uma.

Ista omnia admiranda Karimi et Leuci dicta audiens
ommis symagoga ludaeorum, ad invicem dixerunt Vere ista
omnia a domino sunt facta, et benedictus dominus in sécuala
usque ín diem secundam (sic; secundi ?) adventus domini cum sanctis omnibus exul-
tantes. | Nobis autem. dictum est. (Lipsed add a Michaele archangelo quatenus) in
Arimathia civitate in orationibus persistere (Lipsed perseveraremus) cum Amb Lipsed
. reliqui om

quànta .. Do mysteria quae | dominus (D*e deus) ref. vob. (Amb: om) | date
(Debe praem (f) iili ldud. (Amb add et gloriam et honorem) - - ut (ita Amb, Db
εἰ) misereatur. (Dac et. miserebitur) vestri .. edpt om | ab ipso dom. cam Db edpr

. Dse a dom. deo | et salv. omnium nostrorum ... edpt salv, nostro [ Amen ..
Dac ter habent .. edpr om. Amb om Paz usque Amen.

Et postquam -- — in. (D* om) sing. tom. cha. surrex. (D& scripserunt) .. Amb
om [ Karinus (ut supra) - — serips. (De add in tomo chartae) .. Amb Et fotum
eariae quem scripsi Car. | in manus cum Db... Amb in manu, Dac in manibus |
sim. ei Leuetus. (nt supra) quod scripsit. (Db add ἐπ tummum caríade) .. Atbb ei

quem scr. Leucius | in manus: ut ante. Edpr sic: Et completis omnibus Carinus
reddidi Nieodemo εἰ loseph thomas cartae | Εἰ subito — — visi amplius .. Amb Et

* statim non apparuerunt | Scripia - -- inv. su. aequalia cum D&c edpr .. Db Scri-

ptae (seripiurde?) - — inventae su. aequales .. Amb om | nihil mai. aut. (Db vel)
sin. (Dec add habentia, item edPr post una; Di add vel in) lilt. una. (Hal add
in uno quam. in alio, similiterque alii habent) .. Amb om

Ista omnia adm. Kar. et Leuc. (de his nommnib. vide supra) - — omnis syn.
Iud. (edP* om omn. et lud.) ad inv. diz. (Amb Omnes autem cum audissent verba
scripturarum , dix.) - - dominus (cum Db edpr; Dac add Jesus, Amb deus Iyrael)
-- Amen .. Lipsed iudaet ergo postquam haec scripta. viderunt legerunt et intelle-
zeruw, turbati commoti et confusi in se dixerunl Vere, vere, vere,. quia ista infal-
labililer a deo facta sunt: et benediotus sit deus ín secula seculorum, Amen. Haec
enist omia lesum ἀεὶ flium esse testantur ; quod iamen ut. fateremur, absit a nobis.

25 *

388 EVANG. NICODEM! PABS II.

seculorum, Amen. Εἰ exierunt omnes cum magna sollicitu-
dine, cum timore et tremore percutientes pectora sua, et ab-
ierunt unusquisque in propria sua.

Haec omnia quae dicta sunt a ludaeis in synagoga eo-
rum, statim loseph et Nicodemus annuntiaverunt praesidi.
Et ipse Pilatus scripsit omnia quae gesta et dicta sunt de
lesu a Iudaeis, et posuit omnia verba in codicibus praetorii
sui publicis.

CaPuT XII. (XXVIII)

Posthaec ingressus Pilatus templum ludaeorum congre-
gavit omnes principes sacerdotum et grammaticos et scribas
et legis doctores, et ingressus est cum eis in sacrarium templi,
“οἱ iussit ut omnes ianuae clauderentur, et dixit eis Áuditum
habemus quod quandam magnam bibliothecam habetis in
templo isto: propter hoc rogo vos ut ante nos praesentetur.
Et cum apportaretur ipsa bibliotheca a quattuor ministris
auro et gemmis pretiosis ornata, dixit Pilatus ad ormnes Con-

Similiter edpr germ. | Et (Amb om) ezier. omnes .. edpr add de synagoga, Amb
de synagoga templi | cum iim. δὲ tremore .. Lipsed tremore timore εἰ pavore . .
edpt et timore .. Amb om | percutienies cum Amb edpr Lipsed aliisque codd ..
Dabe ej. percutierunt. (- cusserunt) [ εἰ abierunt (Havn redierunt , edPr abütque) - --
sug .. Amb om

Haec omnia - -- ipse (Dac om) - -- publicis . . Amb Ioseph autem εἰ Nicod.
annunciaver. omnia supra dicla Pontio Pilato. Haec audiens Pil. tulit exempla dicli
Leucii et Carini α Nic. ei Ios. iradita €t posuit ea ín publicis codd. praet. sui ..
edpPr Ios. vero εἰ Nic. statim annunciav. praesidi omnia , quae ipse posuil in codd.
publ. praetorii .. Havn om.

XII. Omittunt hoc capüt Dbe Havn edPr; habent D&8 Amb Hal Lipsed
edPr germ.

Posth. - - omnes .. Amb Et posthaec ingressus Pil. in. templ. Iud. invenit in
synagoga magna et (dele?) congregatos omnes .. Hal Posth. ingressus Pil. templum
convocavil omnes | princ. sac. εἰ gramm. (ἐξ gr. ex Amb Lipsed; D& om) - -
doctores .. Hal ludaeos et grammaticos | εἰ iussit — — diz. eis .. Amb et rogavit
Pil. omnes, et praecepit claudere ianuas et dix. ad omnes | Arab Audivimus quia
magna. bibl. est in templi isto sacrario (Hal om ἐπ ie. isto). Rogo vos ul praesen-
tetur ipsa bibl. in manibus vestris. | Εἰ cum apportaretur etc ex Lipsed .. D& Ej
cum deportassent illam bibl, magn. a qu. ministris - — ornatam, item Arb Hoc facto
Iudaei itaque bibliothecam magn. a qu. min. deportaveruni - - ornatam | Amb ex
auro | εἰ gemm. pret, cum D8 Amb .. Lipsed e£ argento | Coniuro .. Da Adiuro

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Larisr A. 380

iuro vos per deum patrum vestrorum, qui iussit vos templum
istud aedificare loco sacrari! eius, ne verum mihi taceatis.
Vos nostis omnia quae scripta sunt in ista bibliotheca; sed
nunc dicite si vos in scripturis inSenistis istum lesum, quem
crucifixistis, esse filium- dei venturum pro salute generis hu-
mani, et: in quantis annis temporum venire debebat. Mani-
festate mihi si ignorantes eum crucifixistis aut scientes.
Ita coniurati Ánnas et Caiphas iusserunt exire de sacra-
rio celeros omnes qui cum ipsis erant, et ipsi clauserunt
omnes ianuas templi et sacrarii, et dixerunt ad Pilatum Con-
jurati^ sumus a te, iudex bone, per aedificationem templi
istius, veritatem et rationem manifestam tibi facere. Post-
quam cruceifiximus lesum ignorantes dei filium esse, putantes
per aliquod carmen facere eum virtutes, fecimus synagogam
magnam in isto templo. Et conferentes ad invicem de signis |
virtutum quae fecerat lesus, multos ex genere nosíro testes
mvenimus, qui dixerunt lesum post passionem mortis vivum
se vidisse et in altitudinem coeli penetrasse. Et duos testes
quos lesus a mortuis resuscitavit vidimus, qui multa mira-
bilia quae fecit Iesus in mortuis annuntiaverunt nobis, quae

| patrum vestror. cam Amb .. 88 etc pairem vesirum | qui iussit - — sacr. eius
cum Amb .. D$ qui fecit ac iussit templ. istud aedificari | Amb om ne verum mi.
iac. | sed nunc dicite (D& dicitote) si cam Hal Lipsed .. Amb et si | debebat cum
Amb .. Ds debuisset | si ignorantes — - scientes cum Amb .. Ὧδ etc om

Amb Et coniurati —- — exire omnes de sacr. qui erant. ín. templo - - clauserunt
ianuas etc | bone cum Amb Hal Lipsed.. Ds om | Lipsed per aedificatorem |
templi istius .. Amb add εἰ sacrarium eius |. veritatem (Amb add dicere tibi) et
vai. manif. tibi (Amb om manif. ti.) | Lipsed ipsum filium esse dei viventis in se-
cula | per aliquod carmen cam D* Hal Lipsed (add ef arte diabolica) .. Amb per
aliqua carmina | [acere .. Amb fecisse | in islo templo cam Amb Lipsed.. Da
ad templum istud-| ad invicem .. Lipsed add sapienter et mature [ de signis vir].
quae (Lipsed quas) cum Amb Lipsed .. Da signa virt. quae | qui dixerunt ..
Lipsed fide dignos dicentes .. Amb om | Iesum cum Amb .. Lipsed De om | post
pass. mortis (Lipsed om) .. Amb post mortem et passionem | se vidisse .. Lipsed
add loquentem cum discipulis suis audivisse | et in (Lipsed om) all. c. penetrasse
(Lipsed peneiraniem vidisse) cum Amb Lipsed .. D& om | quos cum Amb Lipsed
.. D quorum corpora | lesus .. Lipsed add dei filius 1 qui (Amb et) mulla .
Lipsed praem coniuravimus cum ipsisque loculà sumus | in mortuis ... Amb ín ín-
fernum . . Lipsed ínier mortuos et apud inferos | quae (Lipsed add omnia) - -

300 EVANG. NICODEMI PARS ἢ".

in manibns nostris scripta habemus. Nostraque consuetudo
est quod omni anno ante nostram synagogam aperientes istam
sanctam bibliothecam testimonium dei exquirimus. — Et inve-
nimus in libro primo de Septuaginta, ubi locutus est Michael
archapngelus ad tertium filium Ádae primi hominis de quinque
millibus et quingentis annis, in quibus venturus esset de coe-
lis dilectissimus dei filius Christus: et adhuc consideravimus
quod forsitan ipse esset deus Israel qui dixit ad Moysen Fac
tibi arcam testamenti in longitudinem cubitorum duorum et
semis, in latitudinem cubiti unius et semis, in altitudinem
cubiti unius et semis. In istis quinque semis cubitis intelle-
ximus et cognovimus fabricam arcae veteris testamenti, quia
jn quinque et semis millibus annorum venturus esset lesus
Christus in arca corporis, et invenimus ipsum deum Israel
esse, filium dei. Quia post passionem eius nos principes
sacerdotum, admirantes signa quae propter eum fiebant, ape-
ruimpns bibliothecam istam, exquirentes omnes generationes
usque ad generationem Ioseph, et Mariam matrem Christi ex
semine David esse computantes: et invenimus quod, quo fe-

scripta (Lipsed add interpretata et declarata) habemus .. Amb qu. scripserunt manib.
suis | Nostraque (Lipsed enim) cons. est -- — et invenimus; similiter Hal sicut (prae-
cedit facere miracula omissis fecimus synagogam etc) consuel. est quod omni anno
ante lemplum accipientes istam bibl. εἰ tesiem (sic male) dei ezquirimus, et inv. ..
Amb haec omnia (adde habentes?) nos duo principes, requirentes omnem synago-
gam , aperientes istam bibl. testimoniorum dei, exquirenles invenimus | Adae .. Amb
add Sed (cf. infra ubi idem nomen, Seth, ex Amb edidimus) | de quinque - -
venturus 031566 .. Amb dicens [n quinque mil. quing. ann. venturus erat | et adhuc
(haec Amb om) consid. quod (D& quia) fors. ipse (D* iste) esset (D& est) de. Isr.
qui (Amb vel qui) - -- latitudinem (Da altitud.) - — altitud. (D& latüud.) - - semis
.. Hal om una cum seqq. usque deum Isr. esse filium dei. | In istis (D& his) quin-
que semis cubitis (D& quing. cub. εἰ semis) in. εἰ cogn. fabricam (D& ín fabrioa) - -
in (Amh om) qu. et semis mil. annor. (D& qu. millib, annorum et semis) - — ín arco
corp. | e invenimus cum Amb .. Ds εἰ sic scripturae nostrae tesiantur | ipsum
deum lsr, esse fl. dei cum Amb .. Da ips. fil. dei esse οἱ dominum et regem Isr. |
Quia post - -- princ. sacerd. (Lipsed add εἰ seniores plebis Iudaeorum) - — quae
propter (Lipsed per) eum fiebant. (Lipsed add confestim) ap. bibl. ist, (Lipsed add
eum magna sollicitudine et ingenti labore ac summa diligenlia) .. Hal Et passionem
eius nos admiranles οἱ signa quae faciebat, propter eum aperientes bibi, Item Amb
Per multos dies nos duo principes transeuntes omnem bibl. | exquir. (ood. add per)
omn. gem. usq. ad gen. loseph, εἰ Mariam - - compulanies, οἱ inven. quod qua (cod.

sive DESCENSUS CHRISTI AD ΙΝΡΈΒΟΒ. Larim»g A. 301

cit deus coelum et terram et primum hominem, ab ipso tem-
pore usque ad diluvium sunt anni duo millia CCXII; et a
diluvio usque ad turris aedificationem anni quingenti XXXI;
et a turris aedificatione usque ad Abraham anni DCVI; et ab
Abraham usque adventum filiorum Israel de Egypto anni
CCCCLXX ; ab exitu filiorum Israel de Egypto usque ad tem-
pli aedificationem anm DXI; et a templi aedificatione usque
ad 3psius templi destructionem anni CCCCLXIIII ; usque hic
mvenimus in bibliotheca Esdrae: requirentes ab incendio
templi usque adventum Christi et nativitatem eius invenimus
annos esse DCXXXVI.. Qui fuerunt simul anni V millia quin-
genti, sicut 3nvenimus scriptum in bibliotheca praenuntiasse
Michael archangelum ad tertium. filium Adae Seth, im quin-
que et semis millibus annorum advenisse Christum filium dei.
Usque nunc nemini diximus, ut non esset dissensio in syna-
gogis nostris: el nunc coniurasti nos, iudex bone, per istam
sanctam bibliothecam testimoniorum dei, et manifestum tibi
facimus. | Et nos coniuravimus te per vitam et salutem tuam,
haec verba nemini manifesta facere in lerusalem.

om) fecit - — duo millia CCXII cum Amb .. De Lipsed exquir. omnes gen. (Lipsed
add ab Adam) usque ad gen. loseph et Mariae (Lipsed add Et invenimus generatio-
nem 105. εἰ Mariae) mairis Iesu, computantes (Lipsed om) ew semine David esse
(Lipsed add compulantesque) , invenimus ea quae fecil domitius, el quando (Lipsed
omnia quae fec. dom. deus quando) fecit coelum et terram et primum hominem (Lipsed
add omnium hominum patrem) Adam usque ad diluvium, anni duo millia ducenti et
duodecim (Lipsed om extrema usque ad diltv. unaque omnia reliqua quae compu-
tationem annorum continent) .. Hal ezquir. gener. αὖ Adam usque ad. Mariam et
loseph, invenimus ab Adam usque. ad diluv. duo millia annorum quadringentos οἱ
duodecim annos | et d diluvio - - de Egypto CCCCLXX (numeri posteriores tres
LXX non satis certi sunt) - - ammi CCCCLXIIII - - DCXXXVI. com Amb .. Ds,
item Hal et a diluv. usque ad Abraham anni nongenti duodecim (Hal quadringentos
εἰ viginli duos) et ab Abraham usque ad. Moysen ahni quadringenti trigintà: εἰ de
Moyse usque ad. David regem anni quingenti decem (Hal ducentos decem) : et α Da-
vid usque ad transmigrationem Babylonis ami quingenti (Hal annos ducentos): et
de transmigratione Babylonis usque ad incarnationem Christi anni quadringenti (Hal
annos quadringentos triginta εἰ octo). | Qui fuerunt simul anni (Hal et hi anni sitmeil
iuncii fiunt ; D* et funi simul) V millia et quing. (Hal D& semis pro quing.). Hanc
computatiohnem vitiis laborare in codd. nostris tribus omnibus facile patet. In
Amb enim singulorem annorum computatio facit 5480, nt desint 70; in De 4964,
deficiunt igitur 536; in Hal denique non numerantur nisi 4112 i. e. 1388 minus
quam 5600. | sicul invenimus - - manif. faoere in Ierusalem cum Amb .. De ei

292 | EVANG. NICODEMI PARS If.

Carur XIII. (XXIX)

Haec verba Ánnae et Caiphae audiens Pilatus omnia re-
posuit in gestis salvatoris domini iu codicibus publicis prae-
torii sul, et scripsit epistolam ad Claudium regem urbis Ro-
mae dicens

Pontius Pilatus Claudio regi suo salutem.

Nuper accidit, quod et )pse probavi, ludaeos per invi-
diam se suosque posteros crudeli condemnatione, punisse.
Denique cum promissum haberent patres eorum quod illis
deus eorum mitteret de coelo sanctum suum, qui eorum me-
rito rex diceretur, et hunc se promiserit per virginem mis-
surum ad terras: iste itaque me praeside in ludaeam cum ve-

sic apparet quod lesus quem crucifirimus lesus Christus dei filius est, verus et omni-
potens deus. Amer... Hal nihil simile habet.

XIII. Haec verba - - dicens ex Amb& sunt. Priora una cum cap. praece-
dente omittunt Dbc edpr, sed posteriora similiter exhibent. Etenim Dbe sic ha-
bent: Et (Dc om) post haec (Do add ipse) Pilatus scripsit epistolam ad urbem Ro-
mam Claudio (Dc add imperatori) dicens. Porro edpr Posteaque volens Cesari nun-
clare haec omnia scripsit epistolam dicens. Denique cod. Hal. cum Db facit, prae-
terea vero haec praemittit: Quae sequuntur non creduntur periinere ad. evangelium
Nicodemi, quamquam sub eadem narrationis serie in nonnullis exemplaribus reperian-
iur. adscripta. .

Claud. regi (h. 1. Amba Dc, ante Claudio Db Hal; om Gue Ambb edpr Marc
Heg, item text£t) suo (cum Amba Db, item Gue Ambb edpr; om Dc Hal, item
Marc Heg text£') .. Six Claudio Tiberio Neroni imp.

quod et: ita etiam edpr; sed cdd. plerique et quod, Ambb quod, Amb& eo
quod. Videbatur ommino quod εἰ edendum esse. Graece legitur ὅπερ αὐτὸς
(cdd? αὖτ. ἐγώ, od! ἐγώ) ἐγύμνασα (- νωσα) | ipse .. Awbb ego | se suosque
cum Amb& Ambb De Gue edpr etc, item text&r.. Db Hal om se | posteros ..
Marc male add lesum. Amba in margine adnotatum habet Christum crucifixisse,
unde additamentum istud fluxisse videtur. | Amb crudeli (Ambb om) damnatione
| punisse (Gue punivisse). Graece est ἐτιμωρήσαντο .. Chas peremisse. Six huc
usque sic: Nuper contigit, cuius rei ipse testis esse possum, ludaeos sese ipsos po-
slerioresque suos universos per invidiam crudeli damnalione perdidisse. | Denique oum
cum Amb2 Ambb Gue Dc Heg Marc; item Chas Six Cum enim .. Db edpr Hal
De quo cum. De gr. text. huc quadrat ἀμέλει. | patres eorum .. Amb8 patribus
eorum | sancium suum cum Gue Dc Ambb edpr Heg, item Amb* (praemisso
flum) Chas (addito filium) ; item flium suum Marc .. Db sancto suo. Graece
est τὸν ἅγιον αὐτοῦ | εἰ hunc 8ὲ cum Gue Do Ambb (sed om 86 promis.) Marc
Heg .. Amba eum se; edpr Ihesum se; Db et haec. Graece est. xal (cdd? om) τοῦ-
τον, cd! τοῦτ. 86 | promiserit .. Amb ipse promisit | ad (Heg ín) terras (Heg
Ambb -ram) cum Dbc Gue edpr Marc; item Ambb Heg .. Ambs Hal in terris.
Graece ἐπὶ τὴν γῆν | isie (cum Amb& Marc, item is Gue; Dbec Ambb Heg isfum)

sive DESCENSUS CHBISTI AD INFEROS. ἴματικε A. 393

nissel, et vidissent eum caecos illuminasse, leprosos mun-
dasse, paralyticos curasse, daemones ab hominibus fugasse,
mortuos etiam suscitasse, imperasse ventis, ainbulasse siccis
pedibus super undas maris, et multa alia signa miraculorum
fecisse: et cum omnis populus ludaeorum filium. dei illum
esse diceret, invidiam contra eum passi sunt principes -sacer-
dotum et tenerunt eum et mihi tradiderunt, et alia. pro aliis

—

' it. me prueside (pro his Amba quasi rez Iudaeorum , et post in ludaeam add εἰ

deus Hebraeorum) in Iudaeam (Gne Marc Ambb - daea, et Gue& add. Hebraeorum)
cum venisset (ita Amb Marc; Gue cum esset; Dbc Heg deus Hebraeorum cum mi-
sisse, Ambb corrupte Hebraeor. deus cum essem) εἰ vidiss. (Gue Marc audissent)
eum (Db eum Hebraei, Amb Hebraei eum) .. edpr et me praeside in Iudaea huc
snisisset , videntes eum Iudaei. Graeca sic habent: οὗτός τοίνυν ἐμοῦ ἡγεμονεύον-
τος ἦλθεν εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν. ^ xol εἶδον αὐτόν. Chas haec et superiora sic: quod
deus illorum milieret per virginem sanctum suum filium , qui rez eorum merito dice-
reiur, hunc me práéside misit in Iudaeam. Quem cum vidissent .. Six inde a De-
nique sic: Cum enim ex oraculorum promissis maiorum ipsorum auclorilate receptis
hoc exspectarent ut deus illorum per virginem iuvenculam mittlere qui iure rex co-
rum diceretur , hunc me .praesenle misil in Iudaeam. Is, quod omnibus notum esi,
coecis visum restituebat etc | Amba& daem. effugasse (etium Ambb effugasse) ab
hom. ; mort. susc. ante leprosos ponit; item ante imperasse udd mutos loqui fecisse

"| Db om leprosos - - suscit. | etiam cum Dbc Gue Heg .. Ambsb Hal edpr om,

item text£r .. Marc auctoritate | Db imperare | signa miraculor. cum Db Amba
(item máracula et signa edpr, miracula Six) .. Gue Ambb Marc Chas mirabilia ..
Heg om. Graece est ϑανμάσια (cdd? ϑαύματα) | et (ita Db Amb& edpr; Marc."
hunc; Dec Gue aliiqne om) cum (edpr om, Ambb cum igitur) ommis pop. (ita
Ambab Gue Marc Heg Chas; Dbe edpr multi de populo) -- - esse (Ambab om) di-
ceret. (ita Amb82b Marc Heg Chas, item dicerent Gue; Db crederent, Dc credide-
runi) | ínvidiam co. eum passi sunt. cum Dbc Ambb edpr Marc Heg aliisque ..
Gue invidia co eum ducli sunt, similiter Amb& | princ. sacerd. cum Gue. edpr
Ambb Amba (sed iste sic: e£ princ. sacerd. ínvidia co. eum ducti, el primi. sacer-
doles et scribae εἰ Pharisaei comprehendentes eum etc) Six, item princ. ludaeorum
Merc Heg Chas .. Dbe princ. sacerd. scribae et Pharisaei Fudaeorum. | tenuerunt
eum εἰ mihi (Heg Chas mihique) cum Gue Ambb Heg Marc Chas .. Dbc Amba
edpr tenentes. (Amb8 comprehendenies) eum (Dc om, edpr add et) mihi. Graece
sic legitur φϑόνῳ οὖν (cd! xal Q3., cd! om οὖν) οἱ ἀρχιερεῖς xav αὐτοῦ xtvoó-
μενοι ἐκράτησαν αὐτὸν xal ἐμοὶ (cd! χρατήσαντες ἐμοὶ) αὐτὸν παρέδωκαν etc.
Six post coecis vis. restituebat sic: leprosos mundabal, resoluios nervis curabal: vi-
derunt quoque ipsum daemonia abegisse atque obsessos spiritibus immundis liberagse:
mortuos item ex sepulcris ipsis resuscitavit; obediebant ipsi ventorum) lurbines , siccis
pedibus mare ínambulabal: fecit alia quoque permulta miracula, ui vulgo eliam inler
Iudaeos εἰ plebem dei filíéus dicerelur. — Principes vero sacerdolum aemulatione et li-
vore inslincli adversabantur illi, coptumque illum mihi tradiderunt etc | alia pro

304 EVANG. NICODEMI PARS Il.

mihi mentientes dixerunt istum. magum esse et contra legem
eorufn agere. 7
Ego autem credidi ita esse, et flagellatum tradidi illum
arbitrio eorum. — Illi autem crucifizerunt eum, et sepulto cu-
stodes adhibuerunt. Ille autem militibus meis custodientibus
die tertio resurrexit. In tantum autem exarsit. iniquitas lu-
daeorum ut darent pecunias militibus meis dicentes Dicite
quia discipuli eius corpus ipsius rapuerunt. Sed cum acce-

aliis (Ambb aliud post aliud) .. Marc add multa | mihi mentientes cum Amba,
' jtem text&T χαταψευσάμενοι .. reliqui mihi de eo mentientes | dizerunt cum Gue
Ambeb edpr, item text&t . . reliqui add asserentes | istum (Ambe edpr iium, Ambb
eum) magum (Amb& malignum; Thi ex vitio edidit magnum) esse el co. leg. eorum
(Amb& om; edPr co. deum) agere. Six post tradiderunt pergit ementüis sceleribus
eum reum facientes: magum appellabant aique legis eorum deserlorem εἰ contra-
dictorem.
credidi cum Gue De Ambb Marc Heg etc .. Amb (credens, sed sequente el) -
Db edpr praem verbis eorum. Graece est πιστεύσας. Six sic pergit: Quibus per-
suasionibus seducius ipse fidem querelis eorum adhibui, flagellalumque ipsis tradidi
μὲ pro arbitrio in eum anímadverterent. | crucifiz. eum .. Amb& Hal Db edpr add
in (Db edpr om) ligno, prsetereaque Amb add aculeis inier duos latrones | εἰ se-
pullo (ita Gue Ambb (add eo] Heg; Marc Chas Six sepulcro) cust. adhibuer. cum
Gue Ambb Heg Marc Chas Six .. Dbc Hal edpr et mortuum (De om) sepelientes
custodes posuerunt , perguntque Dc edpr milites praetorii mei, οἱ signanies monumen-
tum abierunt. (edPr ad mon. eius pro et sign. etc) .. Amb εἰ mortuum sepellientes
- Graece legitur xol ταφέντος αὐτοῦ φύλακας κατέστησαν ἐπ᾽ αὐτόν. | Ille aulem
(Ambb vero) - - resurrexit cum Gue Do Ambb Heg Marc Chas, item text£r αὐτὸς
δὲ τῶν στρατιωτῶν μου φνλαττόντων αὐτὸν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνέστη .. Db Hal
mililibus praetorii ei monumenium eius custodieniibus el signantibus (Db - ntes monu-
seenium) die tertio (Db - ia) resurr. de monumento (Hal add vivus). Item edPr ülis
aulem eum custod. εἰ signantib. monum. die terlia resurr. vivus .. Amba cel mililes
custodientes monumentum, εἰ die tertio resurr. a mortuis a monumento. | In. (Hal
om) iantum autem (Chas add adversus eum) .. Ambb Jlerum aulem | íniquilas
(ita Db Amb edpr; Dc Heg Marc Chas nequitia; Gue Ambb invidia) Iudaeor.
(edpPr Hal Ambb eorum, Amb& cordis eorum) .. graece est ἡ τῶν Ιουδ. πονηρία |
pecunias cum Db, item ἀργύρια text&t .. De Ambab etc pecuniam | tilii. meis
(Amb nostris, text£t om) dicenies cum Db Amb texttt . . Gue Ambb Marc eis di-
cenies .. Dc Heg custodibus εἰ dicerent. EdPr ut data pecunia militibus suaserua
dicentes | corp. ips. (Ambb eius) rapuerunt (ἔχλεψαν) cum Gue Ambb Heg Marc
Chas text£r (sed cd! add ἐλθόντες διὰ τῆς νυχτός, vide post) .. Dbe edpr corp.
eius per noclem furati suni; item Ambe nobis dormientibus nocte. furali sunt. ewm,
sed praeterea add ei signatum snonumenium | (altera. manu additum est mon) inte-
meruni sicut fuerai. Ο quania falsiias Judaeoruss. — Unde resurrexit, quia ostium
clausum monumenti dimiserunt signatum e£ lapidem magnum superpositum. Six haec
et praecedentia sic habet: Crucifixerunt igitur illum , et sepulcro quo condilus erat
custodes adhibuerunt, inler quos etiam ex meis mililibus nonnulli eran, qui terlio die

sive DESGENSUS. CHBISTI AD INFEROS. Lari A. 395

pissent pecunias, quod factum fuerat tacere non potuerunt:
nam et illum resurrexisse testati sunt se vidisse et se a Iu-
daeis pecuniam accepisse.

Haec ideo ingessi ne quis ahter mentiatur, et existimes
credendum mendaciis Iudaeorum.

^e

ipsum ἃ moríuis resurgentem viderunt. — Nequitia autem Iudaeorum magis hoc facto

exarsit, numeraruntque magnam pecuniarum vim ipsis militibus, qualenus discipulos

ipsius nociu corpus rapuisse praedicarent. | Sed cum cum Gue Ambb Heg, item
text£r .. Ὧδε Amba Hal Mililes autem mei (Dc Amb om) cum; item Marc Εἰ cu-
stodes cum | pecunias cum ὮΡ Amb Hal .. reliqui pecuniam | quod (Gue Marc
quid) fa. fuerat (Gue Marc fuerit) tac. non pot. cum Ambb Gue Marc Heg .. Deb
Ambs 'Haf edpr tacere veritatem non pot. (Hal no. po. verit. eius) quod factum fue-
rat (Db Hal esi; edPr om qu. fa. fu.) | nam et illum (Ambb illi) resurr. (Marc
Heg surr., Ambb om) - - εἰ se (Gue om) - -- accepisse cum Gue Ambb Marc Heg
text&* .. Dbc Hal Ambe& sed. (Amb et, Dc ei eum) de sepulcro resurr. (Do surr.,
Hal eum surr.) testificati (Hal testati) sunt, et a Iud. se (Db om, Amb om a Iud.
26) pecuniam (Db - ias) acc. dixerunt (Amb praeterea add et omne miraculum quod
eis ostensum coram hominibus asnuniiaverunt) .. edpr om. Six post praedicurent
eie: Acceperunt hi quidem pecunias, nihilominus tamen publice sibique professi sunt
aique teslanjur se visiones angelorum vidisse ac lesum illum a mortüis vere re-

Haec ideo ingessi cum Gue Ambb Heg Marc .. Dbe Amb edpr Ideo suggero
(edPr suggeres) regi (Amb pietati vesirae). Graece ταῦτα διὰ τοῦτο ἀνήγαγον (cd!
add cot, cdd? τῷ χράτει σου) | existimes (Hal aestimes; Db aestimans) cum Gue
Hal Db, text&r ὑπολάβῃς .. reliqui aestimet vel existimet (Ambe&b extimet) | cre-.—
dendum cum Gue Ambeb edpr Heg etc ,. Db oredere | mend. Iudaeorum: ita
Gue Ambb Marc Heg; item text&r .. Dbc Amba Hal edpr add Direzi (edPr diri-
gendo; Amb8 add autem) potestati (Amb potentiae) vestrae (De tuae) omnia (Amb&
haec omn.) quae gesta sunt de lesu. (Amb& om de le.) ín praetorio meo (Hal: add
Valete; Amb& add de jesu rege Iudaeorum quem crucifixerunt. Iudaei, εἰ omnia in
sostris codicibus praenotavimus ; quoniam ipsius est regnum εἰ potestas in secula se-
culorum, Amen.) .. Six postrema sic habet: Haec autem ideo scripsi ne quis nugis
adc mendaciis Iudaeorum , si de re gesta alir loquantur , fidem adhibeat, Vale.

EVANGELII NICODEMI PARS ALTERA
SIVE
DESCENSUS CHRIST] AD'INFEROS.
LATINE B. |

CapuT I. (XVIL)

! "Tunc rabbi Addas et rabbi Finees et rabbi Egias, viri
tres qui venerant de Galilaea testificantes vidisse se lesum as-
sumptum in coelum, surrexerunt in medio multitudinis prin-
cipum ludaeorum et dixerunt coram sacerdotibus et Levitis
convocatis ad concilium domini Venientibus nobis de Galilaea
in lordanem obviam facti sunt maxima multitudo hominum
abbatorum qui olim fuerant defuncti. Inter quos Karinum
et Leucium vidimus simul cum eis adesse: et appropinquan-
tes ad nos osculantesque ad invicem, quia cari nostri fuerunt
amici, interrogavimus eos Dicite nobis, amici οἱ fratres,
, quae est haec anima et caro? et qui sunt isti cum quibus

I. Ad hoc caput cf. text. lat. A I et XI.

ΕἸ, 1. Tunc (A add responderunt) - - Addas (C Adam) - - Egias (ABC Egia)
viri ires (haec AB om) - - testificantes (À qui testificali suni; B add ad omnem
sullitudinem) vidisse se (A quod viderant, B plane om) -- -- surrex. - — princ. Iud.
(AB om surr. usque Iud.) εἰ (B om) diz. (AB add ad omnem coetum Iudaeorum)
coram - — Lev. (Α om coram usque Lev.) | convocatis etc cum C .. AB Nos enim
(B om) vocatí a vobis (A om) ad concil. el venientes nos (A om et ve. no.) a Gal.
in Io. obv. fa. sunt (B obvia facia est) nobis | hominum (A om) abbatorum (C om)
| Karinum (B Car.) εἰ Leuc. (B Lent.) - - adesse cum BC .. A erant Carinus et
Lentius , quos vidimus cum eis adscendisse | et approp. — — inlerrog. eos cum AB ..

C qui appropinquantes ad nos εἰ amplexanies ad. inv. ,. cognovimus manifeste. — Quos
inlerrogavimus | Dicite nobis .. C om | quae est. (A suni) haec anima (ἃ hae

-

EV. NICOD. ῬΑΒΒ II. srve DESC. CHR. AD INFEROS. Lar. B. 307

pergitis? et quomodo corporaliter manetis qui olim defuncti
fuistis ?

? Qui respondentes dixerunt Resurreximus cum Christo
ab inferis, et ipse resuscilavit nos a mortuis. Et ex hoc
sciatis quod destructae sunt portae mortis et tenebrarum, et
animae sanctorum inde sunt exermtae et in coelum conscende-
runt cum Christo dommo. | Nam et nobis ab ipso domino
praeceptum est ut tempore praefinito perambulemus ripas Ior-
danis et montes; tamen non omnibus apparentes neque cum
omnibus loquentes nisi. quibus ei placuerit. Εἰ. modo neque
loqui neque apparere vobis potuissemus nisi a spiritu sancto
nobis pérmissum fuisset. |

3 Audientes autem haec omnis multitudo quae aderat in
concilio, timore perterriti ac tremore mirabantur si haec ve-
raciter facta fuisseut quae 1811 Galilaei testificantur. Tunc
Caiphas et Ánnas dixerunt concilio Modo apparere habet per
omnia quae isti teslificati sunt, prius et posterius: si hoc ve-
rum fuerit compertum , quod Karinus et Leucius vivi perma-
neant in corpore, et si nos eos oculis nostris contemplari
poterimus, tunc per omnia verum est quod isti testificantur:

Gnimae) et caro (quid A habeat non satis assequor) - - defuncli fuistis . . C quid
est quod mos videmus vos corporaliler , scientes vos esse defunctos

2. Qui (C Et ipsi) - — Resurreximus (C Nos res.) —— et ipse (C qui) res. nos
(C om) - - Et ex hoc (A quia hoc; C haec om) sciatis (C add fratres) —— et te-
nebrarum (C -brae) | et animae -- — cum Chr. domino .. C per lesum Christum
dominum , qui expoliavit infernum el eius principem religavit. | Nam et (B om) no-
bis -- — praec. est .. C ípse nobis praecepit .. praeterea AB add qui nos a sepulcris
resuscilare dignatus est | praefinito .. B parvo | et monies .. ABC et (B non) mon-
tum (C montibus) | A (amen non omnib. apparentibus est licitum cum hominibus
loqui nisi cui (?) ei pl. | B nisi a sa. sp. permissi essemus

ὃ. Audientes (B - iens) aut. (B om) - - aderat (B erat) cum CB .. A Tunc
audientes haec omnia qui erant | B. mirabatur | veraciter facia cum BC .. A facta
vera | C iestantur | Tunc (AC Nam) Ca. εἰ Annas (AB -na; C Anna el Ca. Infra
in cdd. modo est Annas, modo Anna.) diz. concilio (A om; C ad omne concilium)
- — habet. per omn. (ita AC; B habent omnia) — — testif. sunt (B testificantur) pr.
el posi. (Δ primitus εἰ posiea, C om): si (C et si) - -- Karinus (B -num; cdd.
ἢ. l Ca.) et Leucius (B - ium; AB Lent) vivi perm. (B vivos invenissent) in (C
om) corp., εἰ si (AC om) nos (A om) eos oc. no. (C om oc. mo.; A oculi nosiri) co.
poterimus (A poluerint) | (unc per omn. verum est quod. (B vera sunt quae) - -

«

408 EVANG. NICODEMI PARS Il.

mvenientes vero, illi nos certos de omnibas facient. Sin au-
tem minime, sciatis quia omnia mentita sunt.

* Tunc subito orto consilió placuit eis eligere viros ido-
neos deum timentes, et qui noverant quando illi defancti suut
et sepulturam ubi sepulti sunt, ot diligenter inquirerent et
viderent si ita est sicut audierant. Perrexerunt itaque ibidem
viri numero quindecim, qui per omnia in dormitione eorum
aderant et pedibus suis steterant ubi sepulti sunt et monu-
fhenta eorum perspicuerant. Qui venientes invenerunt mo-
mumenta eorum aperta et alia quam plurima, et nec signum
ex ossibus aut ex pulvere eorum invenerunt. Et sub ommi
festinatione revertentes retulerunt quae viderant. |

5 Tunc moerore nimio conturbata est omnis synagoga
eorunt, et dixerunt ad imvicem Quid faciemus? — Annas et
Caiphas dixerunt Dirigamus ubi audivimus eos esse, mitta-
musque ad eos viros de nobilioribus, rogantes eos et depre-
cantes: forsitan dignabuntur venire ad nos. Tunc direxerunt
ad eos Nicodemum et loseph et tres viros rabbites Galilaeos
4πὶ eos viderant, rogantes ut dignarentur venire ad eos. Qui
pergentes ambulaverunt circa. omnem regionem lordanis et
montium, et non invenientes eos revertebantur.

ínvenientes vero. (Α et de εἰς inveniendis) - — minime (B om) - - omnia (B om)
mentita (B nobis mentil() sunt .. C corrupte sic: et ipsi ndrrent nobis haec; certe
non est hoc sanae mentis quia non deberet credere. — Alioquin credemus quia quae
usque nunc dicta sunl, esse irrita et vana.

4. Tunc sub. orto (B accito) consilio (sic) — — timenies cum AB .. C Elegerunt
ilaque viros iustos de. tim. | quando illi de. s. cam ΑΒ... C Carinum et Leutiutm
esse defunctos | et sepultur. (C sepulcra eorum) ubi se. s. (C fuerunt positi) ut di-
ligenter cum AC .. B ut diligenter sepultur. eorum | Perrex. itaque. ibid. (C add
in. sepulcris eorum) — — dormitione (C morte) eor. aderant (C intererant) εἰ pedibus
- - perspicuerant. (pro his breviter C et viderant quomodo fuerunt sepulti) - — quam
plurima cum AC .. paullo brevior est B | C Revertentes autem cum festinatione

5. eorum .. B ludaeorum | C om Ann. et Ca. dix. | Dirig. (C add ad eos)
ubi - -- de nobilioribus (A nobilissimos) cum CA .. B Dirig. viros nobiles, ut αὖ»
divim. eos esse | forsitan dignab. cum BC .. A ul forsitan dignarentur | direze-
runt .. B duzer. 1 Nic. et Jos. cum B .. C add paires et sacerdotes, A sacerdoles
εἰ Levilas | rabbites cum AC .. B -ias | rog. (B om) ul dign. ven. ad eos cam
AB..Com | A perambulav. omnem circa regionem

sivg DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Lari B. 300

6 Et ecee subito ex monte Ámalech apparuit descenden-
tium plurima multitudo, quasi duodecim milia virorum, qui
cum domino surrexerunt. Qui recognoscentes ibidem pluri-
mos non potuerant eis quicquam loqui prae pavore et visione
apgelica, steteruntque procul intuentes et audientes eos, quo-
modo: gradiebantur psallentes atque dicentes Resurrexit. do-
minus a mortuis sicnt dixerat: exultemus et laetemur omnes,
quoniam ipse regnat iu aeternum. Tunc admirantes qui missi
fuerant prae pavore ceciderunt in terram, et receperunt re-
sponsum ab ipsis ut Karinum et Leucium in domos suas
perquirerent.

7 Qui exsurgentes perrexerunt ad domos eorum, et in-

LI

venerunt eos orationi vacare. Et inirantes ad eos promi cor-

ruerunt in terram salutantes eos, et erecti dixerant Ámici dei,
ommis multitudo ludaeorum nos direxerunt ad vos, audientes
quod surrexistis a mortuis, rogantes et obsecrantes vos ut
veniatis ad eos, ut sciamus omnes magnalia dei quae facta
sumat circa nos temporibus nostris. Qui statim nutu dei con-
surgentes venerunt cum ipsis, el intraverunt synagogam eo-
rum. Tunc multitudo ludaeorum cum sacerdotibus libros
legis posuerunt in manibus eorum, adruraveruntque eos per
deum Heloi et deum Adonai et per legem et prophetas dicen-
tes Dicite nobis quomodo surrexistis a mortuis, el quae sunt
haec mirabilia quae facta sunt temporibus nostris, qualia

6. Amalech. cum A .. B Males, C Maleth. ΟἿ supra Evang. Nicod. P. I.
graece A XIV, 1. pag. 242, item latine pag. 850. bi A^ Manbre, aHi vocant
eum Amalech, B. Mambre sive Malech | A Qui εἰ recogn. | pavore .. A timore'| ἐπ-
tuentes .. A add εἰ videntes | AC om'eos | B sicut dixit | € om admirantes |
et recep. resp. ab ips. cum B; item A hoc ab eis resp. accipientes .. C nam moniti
sent αὖ angelo domini qui elevavit eos a terra | πῖ — — perquir. cmn ΒΟ... A Ca-
rinüm εἰ Lentium ín domos suas exquirite

7. waeare cam BC .. A vacantes [ C resalutantes || Amici dei cum C ..
AB om | A audientes vos "a. mortuis suscitatos | € ut dignemini ventre | Ω soi.
omn. (B om omn.) cum AB .. C ut per tos edoceantur | temp. nostr. cum AB ..
C his diebus | nulu dei .. B om, C add edocti | venerunt (A add ad eos) -- -
intraver. (A intrantes) — -- tunc (A tulit omnis) mullitudo — — libros legis (A libr. et
legem et) posuerunt -- - Hetoi (ita €; A Eloy, B Oloy) - — Adonai (ita C; B Ado-
nay, À Adenay) - - audivimus (B om) aliq. facta (B add sunt) .. C venerunt in

400 EVANG. NICODEMI PARS IJ.

nunquam audivimus ahquando facta: quia iam prae pavore
obstupuerunt omnia ossa nostra et aruerunt , el terra com-
movet se sub pedibus nostris: adiunximus enim omnia pe-
ctora nostra ut effunderemus sanguinem iustum et sanctum.

* Tunc Karinus et Leucius annuerunt eis manibus ut
darent eis tomum chartae et. atramentam. — Hoc antem. fece-
runt quia non permisit eos spiritus sanctus loqui cum illis.
Qui dantes eis singulas chartas sequestraveruut seorsum unum
ab alio jn singulis cellulis. At illi digitis suis signaculum
crucis Christi facientes, in singulis coeperunt scribere tomis:
et postquam compleverunt, quasi ex uno ore a singulis cel.
lulis exclamaverunt Amen. — Exsurgentes vero Karinus dedit
chartam suam Annae et Leucius Caiphae, et salutantes invi-
cem exierunt et reversi sunt ad sepulcra sua.

? Tunc Annas et Caiphas aperientes tomum chartae coe-
perunt singuli secreto legere. Sed omnis populus graviter
accipiens, ita ab omnibus proclamatum est Palam haec scri-
pta nobis perlegite; et postquam perlecta fuerint, nos ea con-

synagogam cum ipsis. Cum ergo vidissent eos principes sacerdotum , nimium contur-
bati (sunt], et tremor apprehendit eos. Demum Anna εἰ Caiphas acceperunt. libros
legis dei et pos. in manib. eor. εἰ adiur. eos dicenles Per deum Heloi et de. Ad., per
leg. et proph. coniuramus [vos] ui dicatis nobis quomodo resurr. a mo. et haec mi-
rabilia qu. fa. sunt hís diebus, qualia nunquam visa sun£ a constitulione mundi. |
quia iam prae .. C ei nos (corrige nobis) prae | commov. se cum A .. B com-
mola est, C movetur | adiunx. enim - — ut effuud. cum A .. B quia effudimus . .
C et creditur (sic) accidisse haec quoniam effudimus | iust. εἰ sa. cum ΑΒ... C
innocenlem et iust.

8. Karinus εἰ Leucius: ut supra | A innuerunt | tomum chariae cum AC ..
B charias | Qui — - sing. (B om) - - sequestr. se. unum (B separati. sunt unus)
-- cellulis cum AB .. C Posiquam autem dederunt eis charlas et airamentum, di-
viserunt eos in sing. cell. | At illi - — in sing. coep. scr. (om. (B om ἐπ síng. tom.)
- - Amen cum AB .. C Qui antequam incepissent scribere, levaverunt ambo manus
dexiras εἰ [fecerunt signaculum crucis, εἰ tunc coeperunt scr. in sing. lomis. Finilis
vero scripturis clamaverunt a sing. cellul. Amen | Karinus (de his nominib. vide
supra) - - Caiphae cum B'.. AC Kar. ei Leuc. dederunt scripluram (C porrexer.
chartas suas) Annae et (A om Ann. el) Caiphae | et (C ipsi vero) salut. invic. (C
resalut. Iudaeos) | exier. σὲ (B haec om) rev. sunt. (B redierunt) ad. sepulcra (A
sepulturam) sua (À suam) . . C recesser. de synagoga

9. Tunc - - tom. chart. (B chartas) coep. singuli (B om) - — omnís pop. gr.
accipiens (A omnes populi gr. accipientes) - — proclam. (A concl.) - - haec scripta
(B hanc scripturam) - - fuerint (B -rit) , nos ea (B eas) -- - vertat. obeaec. (B ob-

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Larmx B. 401

servabimus, ue forte veritas dei haec ab immnudis et falla.
cibus vertatur obcaecatione in falsitatem. — Dehinc tremore
confecti Ánnas et Caiphas tradiderunt tomum chartae rabhi
Addae et rabbi Finees et rabbi Egiae, qui venerant a Galilaea
et annuntiaverant lesum assumptum in coelum: illis credidit
omnis multitudo Iudaeorum ut hanc scripturam legerent. Εἰ
legerunt chartam continentem haec.

CaPUT II. (XVIIL)

! Ego Karinus.. Domine lesu Christe, fili dei vivi, per-
mitte me loqui mirabilia tua quae apud inferos gessisti. Cum
igitur essemus in tenebris et umbra mortis detenti apud inferos,
subito: illuxit nobis lux magna, et contremuit infernus et por-
tae mortis, Et audita est vox filii patris altissimi tanquam
vox tonitrui magni, fortiterque proclamans sic intulit Portas
principes vestras retollite, portas aeternales sustollite: rex
gloriae Christus dominus intraturus adveniet.

2 'Tunc Satanas dux mortis advenit, fugieus territus,
dicens ministris suis et inferis Ministri mei et omnes inferi,
concurrite, portas vestras claudite, vectes ferreos supponite,
et pugnate fortiter el resistite, ne tenentes captivemur a.vin-

caecetur [ita videtur] e£ vertatur) - - Dehinc (B De hec) - - tom. cha, (B chartas)
-- Addae (A Addas) - - et rabb. Egiae - -- assumptum in. coelum (A om el rabbi
Egiae usque in coelum) cum AB .. -C (prioribus omnibus omissis) Annas vero e£
Caiphas tradiderunt scriptionem Carini rabbi Adam εἰ rabbi Finees, illis qui vene-
rant de Gal. εἰ annunc. vidisse [se] Iesum assumptum | ills cred. - — Jud. (B om
Iud.) .. C om | ut hanc - - haec cum B .. Α ut ha. scr. perlegerent. Tunc in-
venium^est ibidem scriplum .. C ul legerent coram populo scriptum quod. manu sua
Carinus persoripserai: quod per omnia sio continebat.

II, 1. Cf. A Hi, 1. V, 1. Ego Karinus cum A .. B. om, sed postea ha-
bet permilte mihi Carino .. C om, sed vide ad finem cap. I. | fil. dei vivi cum
BC..A0m|] gessisti .. C gessit potentia tua | C lux magna mirabilis | tonitrui
cum BC .. A ionitru (omisso magni). Item infra omnes tres tonitrui. | fort.
procl. sic intulit. (A ait) cum BA .. C sic fort. proclamantis | Portas (A Tollite
port.) pr. ve. retollite (B attoil.) , porias (ABC -(ae) aet. sustoll. (C add quia)

2. Cf. A V, 1. Tunc (B Εἰ tunc) Salanas (C Satan) . . C add oum audis-
sei | C om fugiens | ministris (B - steríis) suis εἰ inferis (AC om et inf.) | Mín.
mei et omn. inf. (B om εἰ o. inf.) .. C O inferi | C recludite | ne tenentes (C de-

Evang. npocr. ed. Tischendorf. 96

— ——— ὁἀὅ..-....--.

402 KVANG. NICODEMI PABS II.

culis. Tunc impia officia eius omnia conturbata sunt et coe.
perunt portas mortis cum omni diligentia claudere, serasque
et vectes ferreos paulatim iungere, omniaque ornamenta sua
strictis manibus tenere et proclamare ululatus dirae vocis ac
teterrimae.

Carur IIl (XIX)

! Tunc Satan dixit ad infernum Praepara te ad recipien-
dum quem tibi deduxero. Dehinc infernus Satanae ita per-
intulit Vox ista non fuit nisi a clamore filu patris altissimi,
quia ita terra et omnia inferi loca sub ipsa contremuit: vnde
puto me et omnia vincula mea iam. aperta patescere. Sed ad-
iuro te, Satana, caput malorum omnium ,. per tuas measque
virtutes, ne perducas eum ad me, ne dum velimus eum ca-
pere captivemur ab eo. Nam si ad vocem eius tantum omnis
virtus mea ita destructa est, quid putas eum facturum dum
praesentia eius advenerit?
^ Qui Satan dux mortis ita respondit Quid clamitas?
noli timere, antique amice nequissime:: quia ego populum
ludaeorum concitavi adversus eum, alapis eum feriri prae.
cepr et traditionem per eius discipulum in eum peregi; et
est homo multum timens mortem, qui ex timore dixit Tristis
est anima mea usque ad mortem; et ad hanc illum perduxi,
quia modo levatus in cruce pependit.
ten) captivemur (A catinemur) a. (C in) vinc. | B om eius omnia | ornamenía
cum A .. C armamenia .. B om | tenere .. AC perlegere | proelamare . . A

promere | C ululatum

HI, 1. C£ A IV, 8. Satan cum BC .. A Salanas dux mortis | tibi deduz.
cum BC .. A dixero tibi | perintulit cum C, A pertulit .. B respondit | omnia
inferi loca (C om loca) .. A omnis vix infernus | C Adiuro igilur.te, frater Satan
| cap. mal. omn. cum BC .. A qui es omnium malor. intemptor | virtutes cum BC
.. À penas | ne (B et, C quia) dum velimus (B volumus, A vellemus) -- - ab eo
(C ipso) | Nam si -- -- ita (C om) destr. est com AC .. B Nam si omnis mea virt.
iam defuncia est | eum (ita A; B me) facturum .. C facturus est | dum .. B
eum | praesentia . . C potentia

2. Cf. A IV, 2. Satan - - respondit cam AC .. B Satan dixit | Quid - -
nequissime: quia cam C... AB om | et est homo - — dizi cum C, item A et ho.
est. mort. tim. et dicens ... B el hic timens mort. dixit | B et ideo usque ad^ hoc ii-
lum perduzi et íam modo etc. '

sive DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Luar» B. .. 403

* Tunc infernus ait ad eum Si ipse est qui Lazarum de
sinu meo iam quatriduanum solo verbo imperii sui velut aqui.
lam avolare fecit, iste non homo est in humanitate sed deus
est in maiestate. Rogo te ne perducas eum ad me. Cui Sa-
tan ait Praepara te tamen, ne timeas: quia iam in cruce pen-
del, non possum aliud agere. Tunc infernus Satanae ia
perintulit Si. ergo aliud agere non potes, ecce appropinquat
tna perditio. Ego denique deiectus et sine honore manebo;
iu tamen cruciatus sub meo eris dominio.

CarvuT IV. (XX)

t Áudiebant autem sancti dei contentionem Satanae εἰ
inferni; ipsi tamen adhuc intra se minime se recognoscentes
nihilominus erant in cognitione. Sed sanctus pater noster
Adam ita Satanae respondit per omnia Dux mortis, quid for-
midas et trepidas? — Dominus ecce venit qui omnia. figmenta
tua nunc destruet, et tu captus ab eo religatusque eris per
secula. |

? Tunc omnes sancti audientes vocem patris nostri Adae,
quam constanter Satanae respondit per omnia, in gaudio con.
fortati sunt: concurrentesque omnes ad patrem Ádam ibidem
sunt conglobati. "Tunc pater noster Ádam intuens omnem
illam multitudinem diligentius mirabatur s1 omnes ex eo pro-
creati essent in seculum. Et circumplectens circumquaque
secum adstantes,. amarissimas profundens lacrimas, filio suo
Seth intulit dicens Enarra, fili Seth, sanctis patriarchis et

3. €f.A IV, δ. infernus .. C inferus. Item alibi. | St ipse est - — non
(cdd om) homo est - - maiestale: ita A ; paucis differuat BC. | pendet cam B ..
AC pendens | perintulit cutn C, A pertulit ... B dizit | A proiectus | tu tamen
(C semper) - - dominio cum BC .. A tuque sub meo dominaberis cruciatu.

IV, 1. C contentiones | minime se: cdd. om se | ín cognitione: cdd. omnes
tres habere videntur íncognití. | Sed .. C Tandem | venit .. B adveniet | nunc
.. Aom | B om ei iu captus, item que

2. Cf. A III. quam const. - - per omnia cum BC .. A const. Satanae re.
spondentis | concurrentesque -- — conglobati (C add prope eum) eum B, iten C ..
À eoncurrentesque ad eum congratulati eunt ei | (n seculum cum AC .. B in seoule
| eircumplectens (C ampi.) .. B eonspiciens

26 *

404 EVANG. NICODEM! PABS II.

prophetis quod dixit tibi custos paradisi, quando direxi te
adducere mihi de ipso oleo misericordiae, ut perungeres cor-
pus meum cum essem infirmus.

* "Tunc ille respondit Ego, cum me dirigeres ante portas
paradisi, oravi et deprecatus sum dominum cam lacrimis, et
vocavi custodem paradisi ut mihi exinde daret. Tunc egres-
sus Michael archangelus dixit mihi Seth, ut quid tamen de-
ploras? Scito praenoscens quia pater tuus Adam de hoc oleo
misericordiae non accipiet modo sed post multas generationes
seculi. Veniet enim amantissimus dei filius de coelis in mun-
dum, et baptizabitur a Iohanne in lordane flumine: et tunc
recipiet pater tuus Adam de hoc deo misericordiae et omnes
credentes in eum; et eorum qui crediderunt “ἢ eum, regnum
illorum permanebit in secula.

CAPUT V. (XXI)

! Tunc audientes haec omnes sancti iterum! exultaverunt
in gaudio. Ex quibus unus de circumstantibus, Isaias no-
mine, fortiter proclamans intonuit Pater Ádam et omnes cir-
cumstantes, audite meas sententias. [n terris cum essem, et
docente me spiritu sancto, in prophetia de hoc cecini lumine
quia populus qui sedebat in tenebris vidit lumen. magnum,
habitantibus in regione umbrae mortis lux orta est eis. Ád

eusios parddísi . . C add εἰ Michael archangelus | adducere .. C ui mitteretur

3. Cf. A III. Ego -- et depr. sum (B haec om) - - daret cum ΑΒ... C
Ego Seth, cum me dirigeret pater meus Adam ante po. parad. , oravi et depr. sum
deum cum - — cust. parad. et pelii ab eo de ipso oleo misericordiae | Scilo pr. quia
etc cum AG .. B Cilo praenoscet paler tuus Adam quod de hoc | fodo sed. cum
AB .. C modo nisi | amantissimus cum C .. AB altissimus | A om flumine |
B accipiet | : et eorum (A dli, B om) qui credid. (A credent) ín eum, regn. dor.
(AB eorum) etc ᾿

V, 1. €f. A II, 1. Tunc - - in gaudio cum C .. AB om | Ez quibus cum
AC.. B EL | C om Isaias nom. (A praenom.) | fort. procilam. (C clam.) ἐπέ.
(C ita int.) cum ΒΩ... A dixit | meas sententias (B - am - iam) .. C me| essem
(C add in corpore) et .. B om et | B om ἐπ prophelia | quia (B om) populus
- - lumen magn. (C lucem magnum) , habitantib. (B ambulantib.) —- est eis cum
BC .. A quia pop. qui ambulabat in ten. lux oria est cis, tum pergit his quae
eadem C addit εἰ in regione mortis habitantium (sic uterque) vident. (C viderunt)

-

sve DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. ἔμτινε B. 405

cuius vocem pater Ádam et omnes conversi interrogabant eum
Tu quis es? quia vera sunt quae loqueris. Αἱ ille subiun-
gens ait Isaias ego sum nomine.

? 'Tunc apparuit alius juxta eum quasi eremicola. Quem
interrogantes dixerunt Tu quis es, qui talia gestas in corpore?
At ille constanter respondit Ego sum lohannes baptista, vox
et propheta altissimi. Ego praeivi ante faciem domini eius-
dem ut deserta et aspera in vias planas peragerem. Ego
agnum domini et dei filium Ierosolymitis digito meo ostendi
et clarificavi. Ego baptizavi eum in Iordane flumine. Ego
vocem patris de coelo super eum intonantem audivi et pro-
clamantem Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene
complacuit. Ego ab eo responsum accepi quia ipse descen-
surus esset ad inferos.

Tunc pater Ádam audiens ista. clamavit voce magna Al-
leluia conclamitans, quod interpretatar Dominus venit per
omnia.

Caprur Vl (XXIL)

! Demde alius ibi adstans quasi quodam imperatoris si-
gnaculo praeeminens, David nomine, ita proclamans aiebat
Ego in terris cum essem, de dei misericordia et eius visita-
tione populo revelabam, prophetizans futura gaudia, dicens
per omnia secula Confiteantur domino misericordiae eius, et

gloriam dei perlucidam | conversi . . C gavisi | quia (C om) vera sunt. (C add
ita) quae cum AC .. B qui

2. CF. A IT, 3. A quidam alíus, omissis iuxta eum | A om baptista | B
anle fac. eiusd. dom. in deserto aspera vias planas peragere | agn. domini cum AC
.. B agn. dei | AB lerosolimis | et clarificavi cum A .. B om .. C dicens Ecce
agnus dei, ecce qui tolli peccala mundi. Tu a me venis baplizari, el ego a te de-
beo baptizari. 'Tum idem pergit Et dum baptizarem eum in lordane, audivi vocem
de coelo super eum inionantem Hic esl etc. | B complacui

Tunc paler Adam etc . . C sic: Tunc pa. Ad. cum aliis interrogaverunt. eum
Tu quis es, qui (alia egisti in corpore? Αἱ ille lohannes baptista sum. . Cumque
audisset. palér nosler Adam, voce magna clamavit Alleluia, quod interprelaiur
Deus venit. . :

VI, 1. CF. A V, 2. Deinde cum B .. AC Denique | B procedens impera-
toris signaculo | de dei mis. et eius vis. (B om et ei. vis.) populo .. C haec om |
C propleians | B om futura gaudia , item per omnia sec.

408 EVANG. NICODEMI PARS Il.

mirabilia eius filiis hominum, quia contrivit portas aereas et
vectes ferreos confregit. Tunc sancti patriarchae et prophetae
coeperunt inter se invicem recognoscere et de prophetiis suis
singuli singula dicere. Tunc sanctus Ieremias suas prophe-
tias examinans aiebat patriarchis et prophetis quia cum essem
in terris prophetavi de dei filio, quod in terris visus est et
cum hominibus conversatus est.

? "Tunc omnes sancti exultantes in lumine domini et in
aspettu patris Ádae et in responsione omnium patriarcharum
et prophetarum proclamaverunt dicentes Alleluia, benedictus
qui venit in nomine domini: ita ut exclamatione eorum ex.
pavesceret Satanas et quaereret aditum fugiendi. Et non po-
terat, quia infernus et satellites eius tenebant eum in infer-
num constrictum et munitum per omnia; dicebantque ad eum
Quid trepidas? Nos nullatenus te hinc exire permittimus.
Sed ista suscipe, sicut dignus es, ab illo quem expugnabas
quolidie; sin autem minime, scias quia religatus ab eo meae
suberis custodiae.

Capur VII. (XXIIL)

! Et iterum. facta. est vox fil patris altissimi quasi vox
tonitrui magni dicens Tollite portas principes vestras, et ele-
vamini portae aeternales, et introibit rex gloriae. Tunc Sa-

eonfregit: solus C add Interrogatus aulem α sanctis patribus quis essel, respondit
David sum nomine. | coeperunt - - de prophetiis suis (A -lia sua) sing. singula
(A om) díc. Tunc sa. Ier. cum AB .. C coeper. intra se de prophetiis suis singuli
percognoscere , inler quos ler. | examinans etc cum AC .. B referebat patribus et
prophetis dicens Ego '

2. Cf. A VIT. lumine .. B nomine | C conspectu , item responsis | in no-
mine demini cum AB .. C add deus dominus et illuxit nobis: Alleluia in secula se-
οὐ; laus honor et gloría, qui advenistt ex alto nos visitans. Alleluia cantantes per
omnia | exclamatione .. C ex clamore | Et non (C Nec) - - infernus. (A servi)
^ - ín inf. constrictum (A om) et munitum (C iniectum) - - ad eun cum AC .. B
Nec - - tenebant eum. — Infernus contristatus munitusque (?] per omnia dicebat ei |
C Quid formidas, Satan, εἰ irepidas? | Sed ista etc cum A .. BC corrupte; €
sic: Ista suscipe, si ausus es, quia hucusque expugnabas amimas cotidie et afftige-
bas; nunc religatus eris ab eo, sub arcia eris custodia.

VII, 1. Cf. A V, 3. C Et subilo audita est | Alii patris: AB om filii, €
utrumque om | tonitrui magni: ita ABC | dicens cum C .. A om; B ínquit post

sva DESCENSUS CHRISTI AD INFEBOS. Larimx B. 407

tanas et infernus clamaverunt dicentes Quis est iste rex glo-
riae? Responsumque est illis voce dominica Dominus fortis
et potens, dominus potens in proelio.

? Post hanc vocem advenit homo cuius visio erat quasi
latronis, portans crucem 'in hnmero, clamans a foris et di-
cens Aperite mihi ut intrem. — Cui aperiens Satan per modi-
cum itrodoxit eum interius in hospitio, iterumque, clausit
post eum.ostium. Videruntque eum omnes sancti perlucidum,
dixeruntque ei continuo Visio tua latronis est. Indica nobis,
quid est quod in dorso íuo baiulas? Οἱ respondens humi-
liter dixit Vere latro fui per omnia, et, suspenderunt me Iu.
daei in cruce cum domino meo lesu Christo filio patris altis-
simi. Ego denique veni praeconcitus: ipse vero post me.
venit continuo.

? Tunc sanctus David adversus Satan ira succensus pro-
clamavit. fortiter Áperi spurcissime portas tuas, ut intret rex
gloriae. Similiter et omnes sancti dei consurgebant adversus
Satan et volebant eum comprehendere et inter se dividere
Et iterum clamatum est intus Tollite portas principes vestras,
εἴ elevamini portae aeternales, et introibit rex gloriae. In-
terrogaverunt iterum infernus et Satan ad vocem illam per-
spicuam dicentes Quis est iste rex gloriae? Dictumque est
illis a voce illa mirabili Dominus virtutum ipse est rex gloriae.

Capur VIII (XXIV)

Et ecce subito infernus contremuit, et portae mortis et

Tolle | B om dom. potens ;

2. Cf. A X. Post hanc .. A praem Tunc, C Εἰ | B cuius erat similtiudo
quasi | C Aperiens autem ei Satan per mod. introivit, iterumque cl. post eum ost.
diligenter. Εἰ cum vidissent Dismasn omn. sa. perlucid., dixer. ad eum | A Dic
nobis | latro fui cum AC .. B latro fuissem | et (C sed) suspend. .. B om et | AC
cum (C add Christo) domino fllio (C add pairis) altissimi | Ego denique (C ilaq.)
veni praeconc. (C concitus) cum AC .. B Ego eum praeveni concitus

ὃ. Cf. A V, 8. spurcissime cam BC .. A foriissime | énter se (C add οἱ
illum) dividere .. B ἐπέ, se illudere | Et iterum .. C Interea | intus cum B .. AC
om | Interrogav. - - dicentes (A add per omnia) .. C Responderunt tremebundi
Sotan εἰ inferus | Dom. virtutum .. Β Dom. noster ᾿

VIII. Cf. graece V, 8. VI, 2; item latine A VII, BC ei serae et vect. [errei

408 EVANG. NICODEMI ῬΑΒΒ Il.

serae comminutae et vectes ferrei confracti sunt et ceciderunt
in terram, et patefacta sunt omnia. Et Satanas remansit in
medium, stabatque confusus et deiectus, conligatus compede
in pedibus. Et ecce dominus Iesus Christus veniens in cla-
ritate excelsi luminis mansuetus, magnus et humilis, catenam
suis deportans manibus Satan cum collo ligavit, et iterum a
tergo ei religans manus resupinum eum elisit in tartarum,
pedemque suum sanctum ei posuit in gutture, dicens Per
omnia secula multa mala fecisti, ullo modo non quievisti :
hodie te trado igni perpetuo. — Vocatoque cito inferno ait illi
praecipiens Tolle hunc pessimum ac nequissimum, et sub tua
habeto custodia usque in diem illum quo tibi praecepero. Qui
^ accepto eodem sub pedibus domini demersus est cum eo in
profundum abyssi.

CaPUT IX. (XXV)

! Tunc dominus Iesus salvator omnium, pius et mitis-
simus, resalutans Adam benigniter aiebat illi Pax tibi Adam
cum filiis tuis per immensa seculorum secula, amen. Tunc
pater Adam provolutus pedibus domini, sursumque erectus
manus eius deosculatus, fortiter lacrimas profudit dicens Ecce
manus quae plasmaverunt me, testificans omnibus; et dicebat
ad dominum ÁAdrvenisti rex gloriae, liberans homines tuoque
perpetuo aggregans regno. Tunc et mater nostra Eva simi-
liter domini pedibus provoluta ac sursuyg erecta manus eius

(B -rreae; item A atque etium confractae) comminuti (B -iae) sunt | remansit ín
medium etc .. C stabat in medio confusus | conlig. comp. ín ped. cum C; A conlig.
compedibus .. B om | excelsi luminis (B lum. excellentissimi) , mans. ma. εἰ hum.
cum ΑΒ... C excelsus humilis, magnus εἰ mansuetus | Sal. cum collo ligav. cum

. B Sat. conligavit .. C Satanae eam: ligav. oervicibus | C desupinum, et om
in tart. | B om per omn. sec. | Vocaloque cit. inf. (A Vooalusque cilius infernus)
- - praecip. (A om praecip.) Toile cum .BA .. C Tunc vocari fecit inferum. — At ille
tremebundus apparuit demissa facie, quia Christum non audebat respicere. Tunc
dizit illi Maledicte, damnate, tolle | B in profundo tarlari, C in profunda tartara

ΙΧ, 1. Cf. A VIII, 1. Tunc dom. (B om T. do.) Ies. (B add vero, C add
Chrislus) salv. omn. (B nosler εἰ dominus omnium) pius Ὁ magnus εἰ excelsus,
pius) et mit. 1 homines (A - nem) .. C nos

LI

sive. DESCENSUS CHRISTI AD INFEROS. Larmx B. 409

deosculans et profundens fortiter lacrimas dixit Ecce manus
quae me fabricaverunt, testificans omnibus. :

? 'Tunc omnes sancti adorantes eum clamaverunt dicen-
tes Benedictus qui venit in nomine-domini: deus donfinus il-
luxit nobis. Amen per omnia secula.: Alleluia in seculum

seculi: laus honor virtus gloria, quia advenisti ex alto-nos.
visitans. Álleluta cantantes per omnia et congaudentes de

gloria conenrrebant sub manibus domini. "Tunc salvator per-
scrutans de omnibus momordidit infernum, quantocius par-

' tem. deiecit in tartarum, partem secum reduxit ad süperos.

CAPUT X. (XXVI)

Tunc omnes sancti dei rogaverunt dominum ut victoriae
signum sanctae crucie relinqueret apud inferos, ne praevale-
rent ministri eius nequissimi aliquem retinere culpatum quem
absolverit dominus. Et facium est ita, posuitque dominus
crucem suam in medio inferni, quae est signum victoriae et
usque in aeternum permanebit. |

: Deinde exivimus exinde omnes cum domino, relinquen-
tes Satan et infernum in tartarum. — Nobisque et aliis multis
praeceptum est ut cum corpore resurgeremus, in seculo dan-
tes testimonium resurrectionis domini nostri lesu Christi et
de iis quae gesta sunt apud inferos.

Haec sunt, fratres carissimi, quae vidimus et testifica-
mur adiurati a vobis, illo attestante qui pro nobis mortuus

fabricav. cum AC .. B piasmav.

2. Cf. A l.l Benedicius - - dominus (A benedict. dom: ef) illuxit - -
canianles (B cantemus) -- -- congaudenles (B -deamus) de glor. (B add quae) con-
curreb. (B coricurrit) sub man. domini cum AB .. C Bened. qui venit in nom. dom.,
danles laudem lesu. Christo altissimi filio; concurrebantque omnes laetati (sic fere)
sub manib. dom. | B salv. noster | de omnibus .. C omnia | momordid. infern.
cam B .. A doluit infernus .. C om | quantocius cum A .. BC om | B deduxi

X. Cf. A VIII, 1. 2. vict. sign. sa. crucís cum A; C sign. sanclae crueis
vidride .. B sign. vicloriae suae | B om culpatum | A absolvi! | crucem suam

. B. sign. crucis suae | -C sign. viclor. usque ín aet. per omnia permanens

Cf. A XL. omnes .. À add sancli | Sat. et inf. in lart. cum C .. AB Satan
in infernum | BC Nobis quoque et | A cum corporib. nostris | C om de iis | A
ei quae gesia s. ap. inf. referremus

adiur. a vobis .. B apud vos

410 ΕΥ̓͂. NICOD. PARSIL sis DESC. CHB. AD INFEROS. Lar. B.

est et resurrerit; quia sicut scriptum est, ita gestum est
per omnia. |

CaPuT. ΧΙ. (XXVIL)

At ubi charta completa et perlecta est, audientes omnes
ceciderunt in facies suas, lacrimantes amare et crudeliter per-
cutientes pectora sua, clamantes et dicente$ per omnia Vae -
nobis: ut quid nobis miseris contingit hoc? — Fugit Pilatus,
fugit Ànnas et Caiphas, fugiunt sacerdotes et Levitae, insu-

per et populus Iudaeorum, plorantes ac dicentes Vae nobis :
miseris, sanguinem sanctum in terra effudimus.

Tribus itaque diebus et tribus noctibus pauem et aquam
non gustaverunt ullo modo, neque in synagoga aliquis eorum
est reversus. Tertia vero die iterum congregato concilio per-
lecta est alia charta' Leucii: et nec plus nec minus inventum
est, quantum ad litteram unam, in quantum scriptum Karini
continebat. Tunc conturbata est synagoga, et luxerunt omnes
XL diebus et XL noctibus, exspectantes a deo interitum et
dei vindictam. — Sed ille miserator pius et altissimus non eos
perdidit continuo, dans eis locum poenitendi largiter. Sed
digni non sunt inventi converti ad dominum.

Haec sunt testimonia Karini et Leucii, fratres carissimi,
de Christo dei filio sanctisque suis gestis apud iuferos: cui
agamus omnes laudem et gloriam per immensa seculorum se-
cula, amen.

XI. Cf. A XI. Αἱ ubi -- — dic. per omnia cum C. Paulo breviores sunt AB.
| Fugii Pilatus etc cum C .. AC Fugit Pil. εἰ (B om) Judaeor. pop. fugit. Anna
et Caiph. pariter ibant (4 pariter , antequam) plorando (B -nles ac) dicenles ΄

iterum congr. concilio perlecia (h. 1. A praelecta habet, sed supra locis iis plu-
ribus ubi praeleg. malis quam perleg., lectio non fluctuat) etc .. C resumpto spi-
ritu congregaveruni concilium ul legerent Leucii charíiam: in qua continebatur totum
illud quod scripserat Carinus, nec plus nec mínus una littera sive unum tota. | A
exspeclando | a deo etc cum C .. A quando veniat eis interilus; B corrupte quando
deus veniret in terris | pius et alliss. cum C .. AB el misericors | B om non eos
perd. continuo | dans .. B dedil

cui agamus (B agimus) omn. (B om) laudem (A laudes) et. (A cui) gloriam
(A honor et gloria) per etc

EPISTOLA PONTII PILATI

QUAM ΒΟΒΙΒΙ͂Τ AD ROMANUM IMPERATOREM DE DOMINO NOSTRO
IESU CHRISTO.

Pontius Pilatus Tiberio Caesari imperatori salutem d.

De Iesu Christo, quem tibi plane postremis meis decla-
raveram, nutu tandem populi acerbum me quasi invito et sub-
timente supplicium sumptum est. "Virum hercle ita pium et
severum nulla unquam aetas habuit nec habitura est. Sed
mirus exstitit ipsius populi conatus omniumque scribarum
principum et seniorum consensus, suis prophetis et more
nostro Sibyllis contra monentibus, hunc veritatis legatum'
crucifigere; signis et supra naturam apparentibus, dum pen-
deret, et orbi universo philosophorum iudicio lapsum minan-
tibus. Vigent illius discipuli, opere et vitae continentia ma-
gistrum non mentientes, imo in eius nomine beneficepntissimi.
Nisi ego seditionem populi prope aestuantis exoriri pertimuis-
sem, fortasse adhuc nobis vir ille viveret: etsi tuae magis

Epistola etc: ita ex Ven.
Pont. (ita Ven Bodl, Flor om) Pil. (Bodl add Iudaeae procurator) Tib. Caes.
imper. (ita Ven Bodl, Flor om) salutem (Bodl s.) d. (Flor om d., Bodl p.)
sublimente cum Ven Chass .. Flor subticente, Bodl subnitente | εἰ (Flor Chass
ac) severum (Flor sincerum) cum Ven Flor Chass .. Bodl i/a severum | unquam
cum Ven Flor Chass .. Bodl anie | omniumque .. Ven om que | principum et
cum Ven Chass, item Bodl et princ. ac .. Flor et | εἰ more cum Veu Flor Chass
. Bodl om ei | contra monentib. (Ven moventib.) cum Bodl Ven .. Flor Chass
praemonentib. | Flor crucifüere | signis'et (Flor etiam) cum Ven Flor .. Bodl
om εἰ | Bodl minitantibus | Vigent .. Chass urgent | illius .. Venu eius | be-
neficentissimi: Ven praem ubique unicuique | Chass om prope | aestuantis .. Flor
vitiose aestuant , omisso exoriri | nobis vir ille (Flor ille vir) .. Bodl vir ille nob.

442. . BPISTOLA PONTII PILATI.

. dignitatis fide compulsus quam voluntate mea adductus pro
viribus non restiterim, sanguinem iustum totius accusationis
immunem, verum hominum malignitate inique, in eorum ta-
men ut scripturae interpretantur exitium, venundari et pati.

Vale. V. Kal. Aprilis.

| tamen cum Bodl Chass .. Flor famen (hiuc "Fabr exitium cum pali coniungit)
.. Ven om | .venund. et pati cam Bodl .. Flor Veu pali εἰ venund. | V. Kal.
Apr. cum Ven Bodl .. Flor Chass Quarto- Nonas Aprilis. -

ANAGOOPA IIIAATOY

HIEMONOZ ΠΕΡῚ TOY AEZIIOTOY HMQON IHXOY XPIZTOY HEM-
QAEIZA AYT'OYZIQ KAIZAPI EN TH PQMH.

Ἔν ἐχείναις ταῖς ἡμέραις σταυρωθέντος τοῦ χυσίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου ἡγεμόνος τῆς Παλαιστίνης
xai τῆς Φοινύκης ταῦτα ἐν “Ἱεροσολύμοις γέγονεν τὰ ὑπομνήματα,
τὰ χατὰ τοῦ χυρίου πραχθέντα ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων. ὁ οὖν Πιλᾶ-
τὸς μετ᾽ οἰκείας αὐτοῦ ἀναφορᾶς ἐξέπεμψεν αὐτὰ τῷ Καίσαρι ἐν

τῇ Ῥώμῃ γράψας οὕτως.
Κρατίστῳ σεβαστῷ θειοτάτῳ xa φοβερωτάτῳ Αὐγούστῳ

Καίσαρι Πιλᾶτος ὁ τὴν ἀνατολωκὴν διέπων ἀρχήν.

* Πα titulum habent CDE .. A 'Avag. TIU. τοῦ τἷγ. πε. t. χυρίον jy. 'I.
Xo. r. Τιβερίῳ Καίσ. ἐν 'P. .. B praemissis Actis quae dicuntur Pilati sic habet
Ὑπομνήματα πραγχέντα (corrige mpay2.) περὶ τοῦ χυρίου ἡμῶν "Ino. Xp. ἐπὶ
Ποντίου Πιλάτον τοῦ ἡγεμόνος τῆς ᾿Ιονδαίας, ἅπερ αὐτὸς ὁ Πιλᾶτος ἐξέπεμψεν
διὰ xac ἀναφορᾶς Αὐγούστῳ Καίσαρι ἐν τῇ Ῥώμῃ. Sequitur illa temporis
nota quam vidimus supra pag. 204 sq. (sub cod. E) Ἔν ἕἔτει usque γράμμασιν
ἑβραϊκοῖς.

Ἔν (E praem "Eyévexo) -- ἡγεμόνος (Α τοῦ ἦγ.) -- “ γέγονεν (Α γεγόνασι)
τὰ ὑπομν. (CD om) - -- ὑπὸ v. ᾿Ιουδ. cum ACDE .. B ἐν ταῖς τμ. ἐκείν. στανρ.
τοῦ Ἰησοῦ, xol Ποντίου IIO. ἡγεμονεύοντος τῆς τε Παλ. x. τ. Got. (ista omnia
prioribus annexa habet) Ἑαῦτα (cod. ταύτης) δὲ ἐν 'Itpoo. γέγονε τὰ ὑπομν. τὰ
πραχϑέντα κατὰ τοῦ Ἰησοῦ παρὰ τῶν 'lou8. | ὁ οὖν (ἃ δὲ) IIO. μετ᾽ οἰκείας
(Fabr. edidit μετοικίας, ϑεὰ εἰ Pilatus ex provincia sua soripto retulit Romam"
etc. Uorrexit Thilo μετ’ οἰχίας ,,cum domo sua, ,,cum domesticis suis'*) ay.
ἀναφορᾶς (A - φὰν) ἐξέπ. αὐτὰ (A αὐτοῦ, Fabr αὐτῷ) τῷ Kaíc. etc. B sic:
[ἃ] &' ἀναφορᾶς ἰδίας ἀνέπεμψεν Αὐγούστῳ Καίσαρι ἐν τ. "P. γρ. οὕτως ὁ
Πιλᾶτος.

Κρατίστῳ :. B om | A om ϑειοτάτ. | xol (E om) φοβερωτάτῳ .. B φο-
βερῷ [|Αὐγούστῳ cum CDE .. B Τιβερίῳ Αὐγούστῳ, Α Τιβερίῳ | 6 c. dvax.
διέ. ἀρχήν (A ἐπαρχίαν) cum CDEA .. B ἀνατολῆς τελωνάρχης

-

414 ANAPHORA PILATI. A.

! Μηνύσει χέχοημαι δ᾽ ἧς φόβῳ xal τρόμῳ συνέχομαι,
χράτιστε. Ἔν ταύτῃ γὰρ ἥνπερ διέπω ἐπαρχίαν, ἥτις μία τῶν
πόλεων χαλεῖται ᾿Ιερουσαλήμ., ἅπαν τὸ πλῆθος τῶν ᾿Ιουδαίων
παρέδωχάν μοι ἄνθρωπόν τινα λεγόμενον ᾿Ιησοῦν, πολλὰ ἐγκλή-
μᾶτα ἐπιφερόμενοι κατ᾽ αὐτοῦ, ἅπερ οὐκ ἠδυνήθησαν τῶν λόγων
τῇ συστάσει διελέγξαι. Μία δέ τις αὐτοῖς αἴρεσις ἦν κατ᾽ αὐ-
τοῦ, ὅτι τὸ σάββατον αὐτοῖς ἔλεγεν ὁ Ἰησοῦς μὴ εἶναι σχολὴν
ἢ παρατηρεῖσθαι. πολλὰς γὰρ ἰάσεις ἐπετέλεσεν ἐν αὐτῇ τῇ
ἡμέρᾳ, τυφλοὺς ἐποίησεν ἀναβλέπειν, χωλοὺς περιπατεῖν, νε-
χροὺς ἀνέστησεν, λεπροὺς ἐκαθέρισεν, παραλυτικοὺς ἰάσατο, μὴ
δυναμένους τὸ σύνολον μήτε ὁρμὴν τοῦ σώματος μήτε νεύρων
στάσιν ἔχειν εἰ μὴ μόνον φωνὴν χαὶ ἁρμονίαν, καὶ παρέσχεν
αὐτοῖς δύναμιν τοῦ περιπατεῖν χαὶ τρέχειν, δήματι μόνῳ τὸ

1. Νηνύσει cum BCE.. D μηνῆσαι, À μηνύειν | δι ἧς -- - συνέχομαι
cum CD .. E δύ ἧς φόβος χαὶ τρόμος ἔχει με... A διὰ τῆσδε φόβῳ x. τρόμῳ
συνεχόμενος .. B τρόμῳ συνεχόμενος (sed in codice scriptum eat τρομοσὴν ἐχό-
μενος) | χράτιστε (A add: βασιλεῦ). Sequitur in codd. CD τῇ (D τὴν) τῶν ἐπι-
σταμένων xal ῥοπὴ τοῦτο τε χαιρὸν (D τῶν τότε χαιρῶν) δέοντα λαβὼν τόν γε
λείον (D λίον) χρόνον δείχνυσιν : quae corruptissima esse apparet. Nec fere aliter
in E videtur scriptum esse, unde haec tantum adnotavimus: τῇ τῶν ἐπισταμένων
ῥοπῇ τὸν τότε χαιρὸν δέοντα. Ex A Fabricius sic edidit: τὰν τῶν ἐπενισταμένων
χαιρῶν ῥοπὴν ἐκ τῶν ἃ ἐπέσονται λαβὼν τῶν τε λοιπῶν χρονῶν ἐνδείχνυσιν, ad-
dita hac interpretatione: quid nuperi temporis ἱπιρείιι5 tulerit, εἰ iam colligo inde
quid deinceps postea sit. futurum. Omnino simile quid coniiciendum est, Cf. etiam:
alteram textam, ibique codd. CE. Codex vero B eum locum plane omittit. |
Ἐν ταύτῃ y. ἥνπερ (ita AC; D ἥν) -- χαλεῖται (ita CD; A χέχληταῦ - - pot
(A add ἕνα) ἄνϑρ. τινα (C τιν. &v29.) Aer. 'Ing. cum CDA .. B Mta τῶν ὑπ
ἐμοῦ διοιχουμένων πόλεων κέκληται Ἱερουσαλήμ, ἐν ἡ (cod. à) πᾶν τὸ πλῆϑ.
τῶν Ἰουδ. χκατοικοῖ- οὗτοι παρέδωχάν μοί τινα ἄνϑρ., Ἰησοῦν τῷ ὀνόματι | D
φερόμενοι, omisso χατ᾽ αὐτοῦ (A ante ἐπιφερ. pon) .. B φέροντες et xaT αὐτόν
| τῶν λόγ. τῇ συστ. (Α t. σνστ. τ. λόγ.) cum CA; item B τὴν σύστασιν t. λόγ.
.. D τὸν λόγον τοῖς σύμπασι | B οὐκ ἴσχυσαν διελέγξ. | τις (ita CD; B της,
A τοις) αὐτοῖς (ita AD, B αὐτης, C om) aio. ἦν (B corrupte ἐρέσεως: D add
αὐτῶν) αὐτοῖς Dey. ὁ "Ins. (ita AD; C om) μὴ «lv. (D add ὀρϑὴν) σχολ. ἢ
(A om; Fabr. edidit μὴ ἐν σχολῇ) παρατ. cum ACD .. B oy τηρεῖ μηδὲ σχολὴν
εἶναι ἀγαϑῶν ἔργων | πολλ. γὰρ (ita ACD; B δὲ) ἰάσ. ἐπετέλεσεν (ita ACD; B
ἀπετέλει ἀγαϑῶν ἔργων) ἐν (ita CD, A om; B om ἐν αὐτῇ) avc. τῇ ἡμέρᾳ (B
add τοῦ σαββάτου) | émoL ἀναβλέπ. (D βλέπειν) .. B ἀνέβλεπεν (sed postea πε’
ριπατεῖν) | λεπρ. éxaSépusey (A ἐκαϑάρισεν 7) cum CDA.. B om | B παραλύ-
τους | μὴ Suv. τὸ σύνολον (ita ACD; Β τὸ σῶμα xtvijcat) p. opu. t. σώμ. μήτε
(B ἣ τῶν) vip. στ. ἔχειν (A ἔχονταφ) εἰ μὴ μόνον (B. μόνην) φωνὴν καὶ (B om
e. x.) ἁρμονίαν (ita ΑΒ; CD -vlac) | παρέσχεν cum CD .. AB παρεῖχεν |
δύν. τοῦ περ. x. τρέχ- cum ACD .. B τὸ περιπατεῖν | τὸ do3. ἀποστρ. cum B ..

ANAPHORA PILATI. A. 415

ἀσθενὲς ἀπωστρόψας. ἄλλο πάλιν τι δυνατώτερον πρᾶγμα, ὅπερ
ἐστὶν παρὰ τοῖς παρ ἡμῖν θεοῖς ξένον τετραήμερον νεχρὸν ἀνέ-
στησεν, λόγῳ μόνῳ χαλέσας αὐτόν, τοῦ τεθνεῶτος τὸν ἰχῶρα
ἔχοντος, χαὶ διαφθαρέντος ἐκ τῶν γενομένων σχωλήχων τοῦ σώ-
ματος αὐτοῦ καὶ τὸ δυσῶδες τοῦ χυνὸς ἔχοντος ὃν ἰδὼν ἐν τῷ
τάφῳ χείμενον ἐχέλευσεν τρέχειν, μιήτε ὅλως νεχροῦ τι ἔχοντος,
ἀλλ᾽ ὡς ὡς παστοῦ νυμφίος οὕτως ἐξῆλθεν ὧς τοῦ τάφου εὐωδίας
πλείστης πεπλησμένος. 1 Kal ξένους σαφῶς δαιμονιζομένους
xaX τὴν οὔκησιν ἐν ἐρημίαις ἔχοντας καὶ σάρκας τρώγοντας τὰς
ἰδίας. ὁμοίως τοῖς χτήνεσιν χαὶ ἑρπετοῖς συναναστρεφομένους,
καὶ τούτους χατέστησεν οὐκήτορας πόλεων χαὶ διὰ λόγου σώ-
φρονας ἀπέδειξεν, σοφούς τε καὶ δυνατοὺς χαὶ ἐνδόξους παρς-
σχεύασεν γενέσθαι. συνεσθίοντας πᾶσιν τοῖς πολεμίοις τῶν πνευ-
μάτων τῶν ἀκαθάρτων τῶν ἐν αὐτοῖς ὄντων ὀλεθρίων, ἃ βυθῷ
θαλάσσης χατέρριψεν. ? Πάλιν δὲ ἄλλος ὑπῆρχεν ξηρὰν ἔχων

ACD τῷ ἀσϑενεῖ ἐπιτρέψας | ἄλλο cum D, item B (ἀλλ ὅτε δέ τι δυν.) .. AC
ἀλλά | B om τοῖς παρ᾽ xj. | B τεταρταῖον ἀναστήσας | λόγῳ - -- διαφϑαρέντος
(cod. - τας) -- - χυνὸς (cod. χυνοῦ) ἔχοντος (cod. -tac) cum B .. ACD λόγῳ
(A ἐν λόγ.) μόνῳ (Α μόνον) χαλέσας αὐτοῦ (sed D αὐτόν) τοῦ τεθνεῶτος (A
tt9vnxótoc) τὸ ὄνομα, xol αὐτὸν τὸν ἰχῶρα διαφϑαρέντα (A corrupte xal αὐτὸν
οὗ ἰχὼρ διέφϑειρεν) ὑπὸ τῶν σχωλήκων xol τὸ δυσῶδες τοῦ χυνὸς (CD χοινοῦ)
ἔχοντος [ ἐν: ita A (nisi est Fabricii additamentum) .. BCD om | ἐκέλενσ. τρέχ.
cum ACD .. B τοῦτον λόγῳ ἀνέστησεν xol τρέχειν ἐχέλευσεν | B om μήτε 04.
-- ἔχοντος (ὁ -ta, nisi est editoris emendatio) | ἀλλ᾽ ὡς .. B καὶ ὡς | A
(teste Fabr.) νυμφῶνος et ἐπῆλθεν | B ἐξελθόντα | Β εὖ. πλ. πεπληρωμένος . .
ἃ εὐωδίαν πλείστην χεχτημένος

2. Καὶ ξέν. σαφ. (A χαὶ χωφούς pro cag.) δαιμ. cum CD, item Α.. ΒΚ
xal ξένον εἶπεν ἕτερον" τινὰς δαιμονιζ. πονηρῶς (cod. - ρὅός) | xat τὴν (A τοὺς)
οἴχησ. (B χατοίχ.) | xal σάρχας (ita CD) τρώγ. τὰς ἰδίας (C τὴν ἰδίαν) cum
CD .. A xal σάρχα τρέφοντας (vide post) .. B (om xal) σαρχοτρόφους τῶν ἰδίων
vrac τοὺς χάμνοντας | ὁμοίως τοῖς - - συναναστρεφ. (C συνανατρεφ.) cam DC...
B xoi ἑρπετῶν xol ϑηρίων συναναστρεφομένους ἐν ταῖς ὅλαις .. À τήν τ᾽ οὐσίαν
(corrige τὴν ἰδίαν cum prioribus coniungendum) ὁμοίως τοῖς xt. x. ἕρπ. συνανα-
τρέφ. | χαὶ (A praem ἕλεους ὄντας) τούτους - - ἀπέδειξεν (ἃ ανέδ., D ὑπέδ.
αὐτούς) σοφ. τε (haec D om) -- -- παρεσχ. (A παρεχάλεσεν) γενέσϑ. cum CDA ..
Β χαὶ τούτ. διὰ λόγον σώφρονας ἀνέδειξεν, σοφούς τε χαὶ συνετοὺς χατέστησεν
x«l ἐποίησεν οἰκήτορας πόλεων, xal ἐνδόξους γενέσϑ. παρασχεύασεν (sic) | συνεσϑ.
πᾶσιν τοῖς (Α παντάπασιν) πολεμίοις (Α - μίους) τ. rv. τῶν (A om) dx. τῶν (C
om) - - ἃ (C βια) Qv3. 3a. κατ. (A om ἃ β. 3. x.) cum CA .. B xal τὰ
πνεύματα ἀχάϑαρτα ἐν αὐτοῖς ὀλέθρῳ δεινῷ χατορύξας BuSQ ϑαλάσσης xart-
πόντισεν

8, Πάλιν δὲ (A om) ἄλλ. ὑπῆρχ. (ita AB; C ὑπῆρξεν) -- -- χεῖραν (ita BC)

^

416 ANAPHORA PILATI. A.

τὴν χεῖραν, οὐ μόνον δὲ τὴν χεῖραν, ἀλλὰ μᾶλλον τὸ ἥμισυ μέ-
Qog τοῦ σώματος ἀπολιθωθὲν ὑπῆρχεν τοῦ ἀνθρώπου, te πλά-
σιν ἀνδρὸς ἢ σώματος ἔχων διαστολήν κἀκεῖνον λόγῳ ἰάσατο καὶ
ὑγιῆ ἀπέδειξεν. ἡ Καὶ γυναῖκα δὲ αἱμορροοῦσαν ἐπὶ πολλοὺς
χρόνους, ἀπὸ τῆς ῥύσεως τοῦ αἴματος τὰς ἀρμονίας xal τὰς
φλέβας ἐξαντληθεῖσαν καὶ μιήὴτε τὸ ἀνθρώπινον σῶμα ἐπιφερομέ-
γὴν, νεχρῇ ἀπεικασμένην, ἄφωνον xaf ἑἐχάστην οὖσαν, ὡς οἱ
ἐχ τῆς ἐνορίας πάντες ἰατροὶ οὐχ εὗρον θεραπεῦσαι" οὔτε γὰρ
μία τῆς ζωῆς ἐλπὶς αὐτῇ ὑπῆρχεν" καὶ μυστικῶς διερχομένου
τοῦ Ἰησοῦ ἰσχὺν λαβοῦσα διὰ τῆς ἐπισχιάσεως αὐτοῦ ὄπισθεν
ἥψατο τοῦ χρασπέδου αὐτοῦ, καὶ εὐθέως αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἀνέπλη-
σεν δύναμις τὰ χενώματα αὐτῆς, ὡς μιηδέποτε πάθος πεπονθυῖα
ἤρξατο δρομαία τρέχειν εἰς τὴν ἑαυτῆς πόλιν Κεφαρναούμ.. ὡς
πλησιάζειν τὴν πορείαν ἡμερῶν ἕξ.

* Καὶ ταῦτα μέν, ἃ προσφάτως xaxa. νοῦν ἔχων ἐμήνυσα,
ἅπερ ἐν σαββάτῳ ἐτέλεσεν ὁ ᾿Τησοῦς᾽ xal ἕτερα μείζονα τούτων
ἐποίησε σημεῖα, ὡς ὅτι xal παρὰ τοὺς θεοὺς οὗς σεβόμεθα, μεί-
ζονα χατενόησα, θαυματουργήματα παρ αὐτοῦ γεγονότα.

οὐ μόν. 8. t. χεῖραν cum Β.. AC om ἀλλὰ (A add xoi) μᾶλλον τὸ ἥμεσν
μέρος . «B corrupte ἀλλὰ πάντα ὕμησιν μέρος | ἔχων (C ἔχειν) διαστ. cum BC

. Α ἔχειν ὡς λίαν στενήν |. ἰάσατο x. vy. ἀπ. cum AC .. B ἰασάμενος παρέ-
στησεν ὑγιῆ

4, Καὶ γυναῖχα δὲ αἱμορροοῦσαν (B - σα) cum BC .. A x. γυνὴ δ. αἷμορ-
ροοῦσα | ἐπὶ (A om) πολλοὺς yp. cum CA .. B ἐν πολλοῖς χρόνοις | ἀπὸ τ. ῥύ-
σεως (À ῥεύσ.) τ. a£. τὰς ὡρμονίας (À ἀρτηρίας) -- -- ἐξαντλ. (A ἀντλήσασα) cum
CA .. B ὥστε αὐτῆς (corrige ἀπό) τῆς ῥύσεως τ. at. αὐτῆς τῆς (τάς 7) ὧρμο-
νίας x. φλέβας ἐξαντλῆσαι | xol μήτε (ita CA, B μηδῶ τὸ ἀἄνϑρ. (B ἐπ᾽ ἀν-
ὡρώποις) c. ἐπιφερομένην (A - νη, B -νον) | Yexefi (A «χροῖς δὲ) ἀπεικασμένην
(A ὍΝ . B νεχρὴῆν ἀποχείμενον . . C om | ἄφ. - - οὖσαν cum C.. A ἄφωνός
τε οὖσα .. B om | ὡς οἱ - - πάντες (A om) ἴα, οὐχ εὗρ. (Α αὐτὴν οὐχ ἠδύ-
ναντο) Seo. (A ἰατρεῦσαι!) cum C, item A .. B παντελῶς ἰατροὶ οὐχ ἴσχνσαν
ταύτην τὴν ῥύσιν τοῦ αὕματος παῦσαι | οὔτε y. μία (A. σχιὰ) x. ζ. ἔλπ. (A om)
α. ὑπῆρχ. cum C, item A .. B vitiose μία τῆς αὐτῆς ζωῆς οὐχ ἐτύγχανεν | διὰ
τῆς (€ δύ αὐτῆς) ἐπισχιάσ. (C ἐπισχιάσαι) αὐτοῦ (B om αὖτ.) | B om x. χρασπ.
| κ- £03. (A om) - -- ἀνέπλησεν (ΑΒ ἀνεπλήρωσεν) τὰ xev. αὖτ. (B τοὺς κενοὺς
αὐτῆς τόπους) | ὡς μηδ. πάϑ. (A παϑοῦσα) πεπονϑνῖα (B πεπονϑοῦσα, A τῇ
πεπονϑείᾳ) ἤρξ. (AC xal ἤρξ.) δρομαία (AC - αίως) - - ξαυτῆς (A αὐτῆς) π.
Κεφαρναούμ (Κεφ. cum B, A Καφ.; C Καπερν.) -- - τὴν (B om) - - & -

5. ἃ (À ἅπερ) προσφάτως (A πρόσφατος) - - ἅπερ - - ἐποίησ. σημεῖα
(baec omnia ab ἅπερ usque onu. À om) cum €, item A .. B ἅπερ πρόσφατος
ὃ νοῦς γεωργήσας ἐδήλωσεν, ἐν σαββ. ἐθαυματούργησεν" μείζω δὲ xal ἕτερα
c". ἐποί. ὁ "Imo. | ὡς ὅτι (B om) χαὶ (C om) παρὰ τ. 3c. ou; (BC om) otf.

ANAPHORA PILAT!. A. 417

ὁ Τοῦτον δὲ ᾿Ηρώδης xai ᾿Αρχέλαος xaX Φίλιππος, Αννας
xa Καϊάφας παρέδωχάν μοι σὺν παντὶ τῷ λαῷ. ἐπὶ τὸ τοῦτον
ἀνετάσαι πολλὴν ποιήσαντες xav ἐμοῦ στάσιν. ἐχέλευσα, οὖν
τοῦτον σταυρωθῆναι, πρῶτον φραγελλώσας αὐτόν, xa. μηδεμίαν
αἰτίαν εὐρὼν κατ᾽ αὐτοῦ χακῶν ἐγχλημάτων ἢ πράξεων.

? "Ayo, δὲ ἐσταυρώθη , σχότος ἐγένετο ἐφ ὅλην τὴν οἴκου-
μένην, τοῦ ἡλίου μέσης ἡμέρας σχοτισθέντος καὶ τῶν ἀστέρων
φανέντων, ἐν οἷς λαμπηδὼν οὐκ ἐφαίνετο᾽ σελήνη δὲ τὸ φέγγος
ὡς αἰματίζουσα διέλιπεν χέσμος δὲ τῶν καταχθονίων κατεπόθη ᾿
ὡς αὐτὸ ὅπερ εἶχον ἁγίασμα ναοῦ λεγόμενον αὐτοῖς τοῖς Ἰου-
δαίοις μὴ ὀφθῆναι τῇ τούτων πτώσει᾽ χάσμα δὲ τῆς γῆς ἐπει-
λημμένων βροντῶν ἤχῳ χατεπίδοσαν. " Ὥφθησαν δὲ ἐν αὐτῷ
τῷ φόβῳ νεχροὶ ἀναστάντες, ὡς αὐτοὶ οἵ ᾿Ιουδαῖοι ἐμαρτύρησαν,
xaX εἶπον εἶναι ᾿Αβραΐψ. καὶ ᾿Ισαὰκ καὶ Ἰακὼβ xai τοὺς δώδεκα
πατριάρχας καὶ Μωσὴῆν xol 'lóf, τοὺς προτετελευτηχκότας ὥς
φασιν ἐχεῖνοι πρὸ τρισχιλίων πενταχοσίων ἐτῶν xal πλεῖστοι

μείζονα (B μείζων (sic] τινὰ) x«t. ϑαυμ. παρ᾽ αὖτ. γεγ. (B om m. a. y.)
cum ABC.

6. Τοῦτον δέ cum AC .. B Τοῦτ. ovv | Ἡρώδης: B praem οἱ Ιουδαῖοι |
xai Φίλιππ, cum B .. AC om xal | ἐπὶ τὸ x. ἀνετάσαι (C ἀνατάξαι) cum BC ..
Α ἐπὶ τῇ τούτον ἀνετάσει [πολλὴν (B xol πο.) ποιήσ. (B χινήσαντες) x. é. στά-
σιν (AB post xo.) | ἐκέλ. οὖν (ita ACD; B om) τοῦτ. (B τοῦ) σταυρ. πρ. (B
add δὲ) go. adr. | xai (ita CD; A om) μηδεμ. az. εὐρὼν (A εὗρον) - - πράξ.
cum CDA .. B οὐδεμίαν δὲ εὐρὼν (εὗρον 2) xav' αὐτὸν ἐγχλημάτων πρᾶξιν

7. "Apa (B μόνον) δὲ -- μέσης (ita BCD; A μέσον τῆς) ἡμέρας ox. |
xai t. ἀστέρων (ita CD; A ἄστρων) - - ἐφαίνετο cum ACD .. B xat τὰ ἄστρα
σωρηδὸν oux ἔφεγγον | σελ. δέ cum ΒΟ .. A " δὲ σελ. | B ὥσπερ ἐν αἵματι
οὖσα | B χόσμον 5. τ. x. χαταποϑύναι | ὡς αὐτὸ ὅπερ cum A .. BCD ὡσαύ-
τως (C ὡς αὔτος) xal (B óm) ὅπερ | αὐτοῖς τοῖς (A om; CD ol) Ἰουδαίοις
(CD - αἴοῦ μὴ 093. cum ACD .. B αὐτὸν ᾿Ιουδαῖοι μὴ ὠφϑῆναι (sic) | τῇ τού-
τῶν πτώσει (D - σιν) cum CD .. B τὴν αὐτοῦ πτῶσιν, Α τῇ τούτου πιώσει (ita
certe apud Fabr. et Bch) | χάσμα δὲ (CD om) τῆς γῆς cum ACD . . B χά-
σματι γῆ | ἐπειλημμένων (ita CD, B om) βροντῶν ἤχῳ (CD ἤδη ἦχος, B ἥδει
ἤχω) χατεπίδοσαν (CD - ίδονσαν; B τοὺς “εμέλια χαταποιοῦσα [οἱ super t po-
sito]) .. Α ἄλλειπομένης, βροντῶν τ᾽ ἦχος χαταβαινουσῶν

8. "Ὥφϑησαν (B ὥφϑη) δ. ἐν (ita AB; CD om) αὐτῷ τ. φ. νεχροὶ ἀναστάντ.
(Β vexpdiv ἀνάστασις) - - ἐμαρτύρησαν, καὶ εἶπον εἶναι (haec ita habet B; ACD
μαρτυρήσαντες εἶπον. ἐν ᾧ [A οἷς]) -- - x, τ. 868. πατρ. (haec B om) καὶ (Β
om) Μωσὴῆν (ita A [Μωνσ.] C; D Μωσῆ, B Μωνσέα) x. ᾿Ιὼβ (A "Iedvwqy) t.
προτετελεντηκ. (À τ. προτελευτήσαντας, B c. xol πρὸ πόλεως (sic] τελευτήσαντ.)
-- τρισχιλ. (B δυσχιλ.) πεντ. (B om) ἐτῶν |. x. πλ. (B add δὲ ἄλλοι) πο. olg

Evang. apoer. ed. Tischendorf. 917

418 | ANAPHORA PILATI. A.

πολλοὶ οὃς κἀγὼ εἶδον dy σώματι φανέντας, xa θρῆνον δὲ ἐποίουν
περὶ τῶν Ιουδαίων διὰ τὴν γενομένην 9 αὐτῶν παρανομίαν xol
ἀπώλειαν τῶν Ἰουδαίων χαὶ τοῦ νόμου αὐτῶν.

? Ἔστη δὲ ὁ φόβος τοῦ σεισμοῦ ἀπὸ ὥρας ἕκτης τῆς πα-
ρασχευῆς ἕως ὥρας ἐνάτης. καὶ ὀψίας γενομένης τῆς μιᾶς τῶν
σαββάτων ἦχος ἐγένετο ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὥστε τὸν οὐρανὸν γενέ-
σθαι φωταγωγὸν ἑπταπλασίως ὑπὲρ πάσας τὰς ἡμέρας. ὄφθη δὲ
τρίτης ὥρας τῆς νυχτὸς xal ὁ ἥλιος οἷος οὐδέποτε Eae» oo-
ταγωγός, τὸν πάντα, πόλον φαιδρύνας. καὶ ὥσπερ δὲ ἀστραπαὶ
ἄφνω χειμῶνος ἐπέρχονται. οὕτως ἄνδρες ἐφαίνοντο ὑψηλοὶ ἐν
στολῇ xal δόξῃ ὑπάρχοντες, πλῆθος ἀναρίθμητον, χράξοντες,
ὧν ἡ φωνὴ ἠχούετο ὥσπερ βροντῆς παμμεγέθους .ὋΟ σταυρωθεὶς
ἀνέστη ᾿Ιησοῦς᾽ ἀνέλθατε ἐξ ὅδου οἱ δεδουλωμένοι ἐν τοῖς κα-
ταχθονίοις τοῦ ἄδους χαὶ ἦν τὸ χάσμα τῆς γῆς ὡς μὴ ὄντων
ἐδρασμάτων᾽" ἀλλ᾽ οὕτως ἦν ὡς αὐτὰ τὰ θεμέλια τῆς γῆς φανῆ-
ναι μετὰ τῶν βοώντων ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ περιπατούντων ἐν

χἀγὼ (A xoi) εἶδ. (C ἴδ.) - - χαὶ (AB om) ϑρῆν. δὲ (ita CAB; D om) ἐποίουν
(ita D; C ποιούντων, Α ποιήσαντες, B οὗτοι ποιοῦντες) πε. t. Ἰουδ. (haec D;
ABC om) - - γενομ. (D γεναμ.) δι’ (ita AD, C παρ᾽; B om δι᾿ avr.) αὖτ. (B
add εἰς τὸν ᾿Ιησοῦν) παρανομίαν (ita CD;, AB «νομὸν πρᾶξιν) - - τῶν (B praem
τοῦ ἔῶνους) ᾿Ιουδ. - - αὐτῶν (B αὐτοῦ)

9. Ἔστη δὲ - - τῆς (A om) παρασχ. &. ὥρας (A om) évdt. καὶ (A om)
-- éx τ. οὐρανοῦ cum CA .. B ὡς μὴ στέρξαι τὸν φόβον τοῦ σεισμ. τοῦ γενο-
μένου ἀπὸ ὥρας ἕκτης τῆς παρασχκ. ἕως ὀψίας τοῦ σαββάτου ἦχος ἐγένετο ἐκ τ.
οὖρ. | ὥστε (B add πάλιν) -- - γενέσϑ. (B om) φωταγωγὸν (B - γωγεῖν) ἕπτα-
πλασίως (Α - σίονα) - - μέρας (B add ὠφϑῆναι sic; aut igitur φωταγωγόν re-
stituendum , aut ὠφϑῆναι delendum est quippe ortum ex ὥφϑη δέ, quod rursus
compensasse videtur librarius addito ὥφϑη post ἥλιος) | ὥφϑη δὲ (haec B om)
τρίτης (B add οὔσης) -- - xoi ὁ (A om x. à) ἥλιος (B add ὥφϑη) οἷος (B oftoc,
À ὡς) ἔλαμψ. qut. (B om) τ. πάντα (B ἄπ.) πόλον (B κόσμον) φαιδρ..(Β πολὺ
φαιδρ., Α πολλὰ φαιδρ. omissis ἔλαμψ. usque πόλον) | xol (AB om) ὥσπερ δὲ
(Α om) --- ἄνδρ. ἐφαίν. (A ἐφάνησαν ἄνδρ.) ὑψηλ. (Α om) ἐν (A add νεφελεινῇν
στ. (B add μεγάλου) x. δόξῃ (B ἔνδοξοι, A add μεγάλῃ) - - ὧν (B ὡς, Α xat)
ἡ φωνὴ (Α φωναὶ) ἠχούετο (A -οντο) d. βροντῆς παμμεγέϑους (B - τῆς - ἔϑης, Α᾿
-ἔϑους - τῆς, € - εϑῆ - τῆ) Ὁ (B praem λέγων) στ. dv. 'Ino. (ita C, A dv. Χριστ.,
B ϑεὸς ἔστη) ἀνέλθατε (Α ἀνῆλϑόν τε) ἐξ. d. οἱ (C οἱ ἐξ. ᾷ.) δεδονλ. (B χατερ-
χόμενοῦ - -- τοῦ (B τῆς γῆς τοῦ) G8ov (B add ἀπὸ ᾿Αδάμ) cum ABC | ὡς μὴ
ὄντων £5p. cum AC .. B μέγα ὡς μὴ εἶναι ἕδρασμα 1 B om οὕτως ἦν [ αὐτὰ
tà Sep. t. γῆς cum C .. ΑΒ αὐτὰ τὰ ὕδατα ὑποκάτω τῆς (A om) ἀβύσσον |
φανῆναι μετὰ τ. βοώντ. (ἃ om) &. τ. oup. xal περιπατούντ. (Α καίπερ ὑπαντούντ.)
-- ἂν μέσῳ (A add τοῦ πλήϑονς) t. d. νεχρῶν cum CA .. B ὁράσϑη, καὶ πλῆ-

ANAPHORA PILATI. A. 419
σώματι ἐν μέσῳ τῶν ἀναστάντων νεχρῶν. ὁ δὲ ἀναστήσας πάν-
τας τοὺς νεχροὺς xal συνδήσας τὸν ἅδην ἔλεγεν Εἴπατε τοῖς
μαθηταῖς μου ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν, ἐκεῖ αὐτὸν
ὄψεσθε. .

10 Πᾷσαν δὲ τὴν νύκταν ἐχείνην οὐχ ἐπαύσατο τὸ φῶς
φαῖνον. τῶν δὲ ᾿Ιουδαίων πολλοὶ ἔϑανον ἐν τῷ χάσματι τῆς γῆς
χαταποθέντες, ὡς μὴ εὑρεθῆναι ἐπὶ τὴν αὔριον πλείστους τῶν
xaxd, τοῦ 'Inooü γενομένων. ἄλλοι φαντασίαν ἑώρων ἀναστάν-
τῶν, οὗς οὐδέποτε ἡμῶν τις ἦν θεασάμενος. εἰ μὴ μία τις
συναγωγὴ τῶν ᾿Ιουδαίων οὐχ ὑπελείφθη ἐν αὐτῇ τῇ “Ἱερουσαλήμ.
ἐπεὶ πᾶσαι ἀφανεῖς τῇ πτώσει ἐκείνῃ ἀπῆλθον.

Ἢ Τῷ οὖν φόβῳ ἐκείνῳ ἐν ἐκστάσει γενόμενος καὶ τρόμῳ
δεινοτάτῳ συνεχόμενος, ἅπερ εἶδον κατ᾽ αὐτὴν τὴν ὥραν γράψας
ἀνήγαγον τῷ σῷ χράτει᾽ ἐντάξας καὶ τὰ κατὰ τοῦ Ἰησοῦ πρα-
χϑέντα ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων ἐξέπεμψα τῇ σῇ θειότητι, δέσποτα.

Sog πολὺ τῶν ἀναστάντ. νεχρ. | ὁ δὲ ἀναστήσας - - t. μαϑ. μον (A om) - -᾿
ὄψεσθε com AC .. B φανερὴς (- ρή 7) δέ τις ἦν μία φωνή Ἦλϑεν ὁ σταυρωϑεὶς
ϑεὸς ἀναστήσας πάντας τ. νεχρ., καὶ ὅτι προάγει ὑμᾶς - - ὄψεσϑε.

10. νύκταν: ita ΒΟ] B ἀπέϑαναν | A (ap. Fabr.) καταπιωϑέντες | πλείστ.
τῶν x. τ᾿ "L γενομένων cum C... B τοὺς πλείονας τῶν ᾿Ιουδαίων κατὰ τὸν "In-
σοῦν γενομένους .. A τὸ πλῆϑος τῶν Ἰουδ. τῶν τὰ κατὰ τοῦ Ἰησοῦ λεγομένων |
ἄλλοι (C ἀλλά, A xal) a. ἑώρ. (B add νεχρῶν) ἀναστάντ. (A om) οὗς (A ἣν)
οὐδ. ἡμῶν τις ἦν (ita de coniectura; Α ἡμῶν τις et ἐστι post Stag. habet, BC
tantum suy) ϑεασάμενος (B - μενοι, ad quod pro ἡμῶν poterat ἦμεν poni) |
εἰ μὴ (cum €; A om) μία τις (ita C, A om) συναγωγή .. B xal μηδεμία τις
Gw.| Bom αὐτῇ τῇ | ἐπεὶ - - dmi). cum C .. A ἐπεὶ πᾶσαι ἠφανίσϑησαν ..
B om. Praeterea A add οἱ δὲ τηροῦντες τὸ μνημεῖον στρατιῶται ἀπὸ τῆς ἰδέας.
τοῦ ἀγγέλου ἐσείσθησαν.

11. Τῷ οὖν - - δεινοτάτ. (B δεινῷ) συνεχόμενος cum BC .. A (cum prio-
ribus.coniungens) ἀπῆλθον οὖν ἐν φόβῳ ἐκεῖνοι ἐν ἐχστ. γενόμενοι xal xp. δυνα-
τωτάτῳ συνεχόμενοι | ἅπερ εἶδον (A ἴδον) cum ACD .. B om | κατ᾽ αὖτ. (ita
CD; AB κατὰ ταύτ.) v. ὥραν... A add γεγενημένα | ἀνήγαγ. cum ACD .. B
ἀνένεγχα | évcífac (ita CD; AB ὑποτ.) καὶ (A om) τὰ xa. τ. Ἰ. mp. (B add
ὑπομνήματα) ὑπὸ (B παρά, A om) τ. 'L ἐξέπ. (AB καὶ ἐξ) τῇ σῇ ϑειότ. (ita
CD; ΑΒ 3«óc.), δέσπ. (B add βασιλεὺς ἐν τῇ Ῥώμῃ)

21"

ΑΝΑΦΟΡΑ IIONTIOY ΤΟΥ IIIAATOY

: HIEMONOZ. THE ΙΟΥΔΑΙΑΣ ΠΕΜΦΘΕΙ͂ΣΑ TIBEPIO KAIZAPI
᾿ ΕΓΣ ῬΩΜΗΝ.

... Κρατίστῳ σεβαστῷ φοβερῷ θειοτάτῳ Αὐγούστῳ Πιλᾶτος
Πόντιος ὁ τὴν ἀνατολικὴν διέπων ἀρχήν. |

! Μηνῦσαι χέχρημαι πρὸς τὴν σὴν εὐσέβειαν διὰ τῆσδέ μου
τῆς γραφῆς τρόμῳ πολλῷ χαὶ φόβῳ συνεχόμενος, χράτιστε βα-
σεῦ, τὴν τῶν ἐνισταμένων καιρῶν ῥοπήν, καθὼς τὸ τούτων
τέλος ὑπέδειξε. Ταύτην γὰρ διέποντός μου τὴν ἐπαρχίαν, ὦ
δέσποτα, χατὰ πρόσταξιν τῆς σῆς γαληνότητος, ἥτις ἐστὶ τῶν
ἀνατολικῶν πόλεων μία καλουμένη Ἱερουσαλήμ, ἐν ἦ τὸ ἱερὸν
τοῦ τῶν ᾿Ιουδαίων ἔθνους καθίδρυται, συναχθὲν ἅπαν τὸ πλῆθος
τῶν Ιουδαίων παραδεδώκασί μοι ἄνθρωπόν τινα λεγόμενον Ἰη-

* ᾿Αναφορὰ llo. τοῦ (ita B; A om) IIO. - - εἰς (B ἐχ) Ῥώμ. (B Ῥωμα-
vac) cum ΑΒ... C '"Avag. Πιλάτον πεμφϑεῖσα ἐν Ῥώμῃ πρὸς Τιβέριον Καίσαρα"
περὶ τοῦ xuplou ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πραχϑέντα .. D ᾿Επιστολὴ Ποντ. Πιλ. πρὸς
τὸν βασιλέα Τιβέριον περὶ τοῦ χυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Eadem, additis ἧς
ἡ ἐπιγραφὴ ἔχει οὕτως, in cod. A praemissa leguntur inscriptioni.

Kpat. σεβαστῷ (ita BCD; A σεβασμίῳ) φοβερῷ (ita AB, item C post
δειατάτ., D om) Str. (D om; B αὐτοχράτορι Str.) Αὐγ. (ita A, item B;
C Τιβερίῳ Αὐγούστῳ, D Τιβερίῳ Kalaap)) - - 8uxov (ita AD, C ἐπέχων; B
διουκῶν post dpy.)

1. Μηνῦσαι.. BC -σει | mo. τ. σ. εὐσέβ. cum ABD .. C τῇ ὑμετέρᾳ εὖ-
σεβείᾳ | τῆσδέ μου t. γραφ. cum ABD .. C τῆσδε τῆς ἐμῆς ἀναφορᾶς (ἀναφορ.
pro γραφ. etiam :E habet) | τρόμ. (h. 1]. BC; A ante συνεχ.) πολλ. (h. l. AB, C
post φόβῳ) x. φ. συνεχ. | χράτιστε .. C om |. τὴν τ. ἐ x. ῥοπήν cum ABC ..
E τὰ t. €. x. [ τὸ tour. τέλ. ὑπέδ. cum AB .. CE τὸ τέλειον τῶν ἐνεστώτων
ἀνέδειξε χαιρῶν | C Ταύτην διέπων τὴν ἀρχήν, xarà πρᾶξιν τῆς ὑμετέρας γα-
ληνότητος | € μία τῶν πόλεων | τὸ ἱερὸν τοῦ τ. Ἶ. ἔϑνους cum A .. B τὸ leg.
τῶγ Ἰουδ. xai τὸ ἔϑνος .. C τὸ τῶν Ἰουδ. ἔῶνος χαϑίδρ. cum ΑΒ... C ἐνί-
ὄρνται | ἅπαν (ita C; ΑΒ πᾶν) τὸ (A om) πλ. τῶν (Α om) "I. παραδεδώχασί
(ita AB; C παρέδωχαν) p. ἄνϑρ. τι. (C τι. ἄνϑρ.) λεγ. Ἰησ. (ita BC; A Ἰ. Aey.)

ANAPHOBA PILATI. B. 491
Oo)», oXÀa xai ἄπειρα ἐγκλήματα φέροντες χατ᾽ αὐτοῦ οὐκ
ἠδυνήθησαν δὲ ἕν τινι λόγῳ ἐλέγξαι αὐτόν. μία δὲ αἵρεσις ἦν
αὐτοῖς xaT αὐτοῦ, ὅτι τὸ σάββατον ἔλεγεν ui εἶναι ὀρθὴν τού-
τῶν σχολήν. πολλὰς δὲ ἰάσεις ἐπετέλει ἐπὶ ἀγαθοῖς ἔργοις ὁ ἄν-
θρωπος ἐκεῖνος" τυφλοὺς ἐποίησεν βλέπειν, λεπροὺς ἐκαθάρισεν,
νεχροὺς ἤγειρε, παραλυτικοὺς ἰάσατο, pij δυναμένους τὸ σύνο-
λον χινεῖσθαι, εἰ μὴ μόνον ἔχοντας φωνὴν καὶ τὴν τῶν ὀστέων
ἁρμονίαν, xal παρέσχεν αὐτοῖς δύναμιν τοῦ περιπατεῖν τε xal
τρέχειν. ῥήματι μόνῳ ἐπιτρέψας. ἄλλο τε δυνατώτερον πρᾶγμα
ἐποίησεν, ὅπερ ἦν ξενὸν xal παρὰ τοῖς θεοῖς ἡμῶν νεχρόν τινα
Λάξαρον τετραήμερον ἐκ νεκρῶν ἀνέστησεν, λόγῳ μόνῳ κελεύσας
ἐγερθῆναι τὸν τεθνεῶτα, διεφθαρμένον ἤδη ἔχοντα τὸ σῶμα ὑπὸ
τῶν ἑἕλχογενήτων σχωχήχων᾽ xai τὸ δυσῶδες ἐκεῖνο σῶμα τὸ
χείμενον ἐν τῷ τάφῳ ἐχέλευσεν τρέχειν, καὶ ὡς ἐκ παστοῦ νυμ.-"
φίος οὕτως ἐκ τοῦ τάφου ἐξῆλθεν εὐωδίας πλείστης πεπληρωμέ-
νος. ? Καί τινας ἀφειδῶς δαιμονιζομένους xal τὰς οἰκήσεις
ἔχοντας ἐν ἐρημίαις καὶ σαρκοφαγοῦντας τῶν ἴδίων μελῶν xal
τὸῖς ἑρπετοῖς καὶ τοῖς ἀγρίοις θηρίοις συναναστρεφομένους οἰκή-
τορᾶς κατέστησεν πόλεων ἐν τοῖς ἰδίοις οἴκοις, xal διὰ λόγου
σώφρονας αὐτοὺς ἀπέδειξε, χαὶ συνετοὺς χαὶ ἐνδόξους γενέσθαι

- τ ἄπειρα (C ἄχαιρα) -- -- οὐκ 16. δὲ (C om) - - αὐτόν (C τοῦτον. Β om οὐχ
ἦδυν. usq. αὐτόν) | ato. ἦν (A ἦν εὕρησις) αὐτοῖς (Α αὐτῶν) x. αὐτοῦ .. B om
μία usque x. αὖτ. [ ἔλεγε -- -- σχολήν cum ΑΒ... C ἔλυς, λόγων μὴ εἶναε αὐτὸ
ὀρϑὴν ay. | ἐπετέλει cum BCD .. A ἐπιτελεῖ |. ἐπ᾽ .. C'é | C om ὁ ἄνϑρ.
éx. | C ἀναβλέπειν | λεπρ. ἐχαϑάρισεν (ita B; A χαϑαρίζει; D χαϑαρίζων) vs.
ἤγειρε (ita B; A ἐγείρων) παρ. ἰάσατο (ita B; A ἰώμενος) .. C pro his χωλοὺς
περιπατεῖν, παραλ. ἰώμενος | μὴ δυν. — - περιπ. τε (B om) x. τρέχ., ῥήμ. (B
add xol) p. ἐπιτρέψας (B - iat?) cum AB .. C om | ἄλλο τε (B τὸ - - ἐποίη-
σεν (B om) - - 3t. ἡμῶν cum AB .. C om νεχρόν x. Aat. vero (B τετρ.
Aat.) -- -- λόγ. (B add xaX) μόν. -- τεϑνεῶτα (À - νηχόταλ διεφϑαρμένον (ita
B; A apud Bch διηφϑειρόμενον) - - ξλχογενήτων (B si Fl. recte legit ἕλχους vev-
νώντων) Ox. xol (ita BD; A om) -- οὕτως (ita B; Α οὗτος) ἐκ τοῦ (B om)
τάφου - — πλείστης (A? B? πλήρης; fortasse πλήστης scriptum est) πεπληρω-
μενος cum ΑΒ... C (eaque post ἐκπέμψας εἰς ϑάλασσαν habet) xal τινα ἄνϑρω-
to» ὀνόματι Λάζαρον τεθνεῶτα τετραήμερον ἤγειρεν, χελεύσας τὸν νεχρὸν ἔγερ-
ϑῆναι ἐχ τάφου ὥσπερ ννμφίον ἐχ παστοῦ.

2. ἀφειδῶς cu A .. BC σαφῶς | δαιμονιζ. cum AC .. B add καὶ ἀτα-
κτοῦντας | ἔχ. ἐν ép. (B add xoi 6psat) cum BC .. Α ἐν do. ἔχ. | x. τ. ἕρπε-
τοῖς - - -τσυναναστρεφ. (ita BD; A σννανατρεφ.) olx. κατ. (Α add ὡσεί, non item
BD, nec C) πόλ. - - λόγον (B add μόνον) σώφρ. avc. ἀπέδειξ. (ita B, item C;

499 ANAPHORA PILATI. : B.

παρεσκεύασεν τοὺς ὑπὸ ἀκαθάρτων πνευμάτων ἐνοχλουμένους,
χαὶ τοὺς ἐν αὐτοῖς δαίμονας ἐν ἀγέλῃ χοίρων ἐκπέμψας εἰς θά-
λασσαν ἀπέπνιξεν. ὅ ἤΑλλον πάλιν τινὰ ξηρὰν ἔχοντα τὴν χεῖρα
xa ἐν λύπαις ζῶντα καὶ μιηδὲ ἥμισυ σώματος ἔχοντα ὑγιὲς λόγῳ
μόνῳ παρέστησεν ὑγιῆ. “ὁ Καὶ γυναῦκα, αἰμορροοῦσαν ἐπὶ χρό-
νοις πολλοῖς, ὡς ἐξ αὐτῆς τῆς ῥύσεως τοῦ αἴματος πᾶσαν τὴν
τῶν ὀστέων ἁρμονίαν φαίνεσθαι xal ὑέλου Scr» διαυγάξειν, καὶ
γὰρ πᾶντες ἰατροὶ ἀνελπίστως αὐτὴν ἀπειπάμενοι οὐκ ἐκαθαί-
ρουν᾽ οὐκ ἦν γὰρ ἐν αὐτῇ δήπου τις σωτηρίας ἐλπίς ποτέ Y
οὖν παρερχομένου τοῦ Ἰησοῦ ἥψατο ὄπισθεν τοῦ χρασπέδου τῶν
ἱματίων αὐτοῦ. καὶ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἀνεπληρώθη ἡ δύναμις τοῦ
σώματος αὐτῆς, xaX γέγονεν ὑγιὴς ὡς μηδὲν χακὸν ἔχουσα, xal
ἤρξατο δρομαίως τρέχειν εἰς τὴν αὐτῆς πόλιν Πανεάδα.

ὃ Καὶ ταῦτα μὲν οὕτος εἶχον" χατεμήνυον δὲ οἱ Ιουδαῖοι
ἐκτελεῖν ταῦτα ἐν σαββάτῳ τὸν ᾿Τησοῦν. ἐγὼ δὲ καὶ παρὰ τοὺς

A ὑπέδειξ. ast.) - - πνευμάτων (ita D, item B addito δέσποτα; A δέσπστα)
(voy. (B dyX.) cum AB(D) .. C xal ὑλαχτοῦντας διὰ λόγον σώφρονας ἀπέδειξε,
σοφοὺς x. συνετοὺς x. ἐνδόξ. οἰκήτορας πόλ. χατέστησεν | xal τοὺς ἐν avt. - -
ἀπέπνιξ. cum A .. C x. τοὺς αὐτοῦ δαίμονας ὀλεϑρίῳ βίῳ ἀγέλῃ χοίρων ἐχπέμ-
Ψας εἷς ϑάλασσαν.

S. ἴΑλλον - -- τὴν (ita B, A om) y. χαὶ ἐν λύπαις ζῶντα (haec D habet,
À τὸν πόϑοντα [Ὁ] Blow ἐν λύπῃ χεχτημένον; B om) xol - - λόγῳ (B add xat)
μόνῳ (B add lacdjevoc) π. ὑγιῆ cum AB(D) .. C om

4. ἐπί cun ΑΒ... C ἐν | ὡς ἐξ .. B om ὡς | καὶ ὑέλον δίχ. διανγ. cum
D..Gom.. AB χαὶ μήτε (B μήτι) ὅμοιον ἀνθρωπίνης φύσεως (A add τοῦ
οώματος) ἐπιφερομένην (B - μένης) ἀλλὰ καὶ (A om) ὑέλον (A βαίλον ex con-
fusis v et β) δίχην διαυγάζειν (ad ἐπιφερομένην εἰ ἀποχειμένην magis quadrat
διαυγάζουσαν), καὶ ec (B ἕως) νεκρὰν ἀποχειμένην ἀπὸ τῆς αἱμοροΐας (A ἀπὸ
. αὅματος ῥύσεως) | χαὶ γὰρ (C ὥστε) πάντες (ita AC; B add οἱ) ἰατροὶ ἄνελκ.
αὖτ. (C om dv. avt.) ἀπεῖπ. οὐχ ἐχαϑαίρουν (ita C; AB οὐχ ἐθεώρουν) - -- δή-
πον τις (ita D; ΑΒ δέσποτα ; C δέσποτα αὐτοχράτωρ, μία) | ποτέ (ita B, A
τότε; € ἥτις omisso γ᾽ οὖν) γ᾽ οὖν (B γὰρ) παρερχ. t. Ἰησοῦ... AB (C nihil.add)
add συμβαλοῦσα διὰ τῆφ ἐπισχέψεως (B ἐπισκιάσεως) αὐτοῦ (B αὐτόν). Thilo
horum loco reposuit ex altero textu ἰσχὺν λαβοῦσα διὰ τῆς ἐπισχιάσ. αὐτοῦ. |
O τοῦ ἱματίου αὐτοῦ | καὶ αὐτῇ -- t. σώματος αὐτῆς cum AC .. B om ἡ καὶ
γέγονεν (B. éyeyóvet) - - αὐτῆς (B ἑαντῆς) xóX. Ilawdóa (ita ex coniectura cum
'Thilone scripsimus; uterque enim codex Σπανίαν habet) cum ΑΒ... C om, item
(nisi forte priora habet) D.

δ. χατεμήννον cam BCD .. A χατέμεινον | ταῦτα ἐν (ita B, A τῷ) σαββ.
cum AB .. C oni | érà δὲ -- γεγονότα oum A. . € ὡς ὅτι xoà καρὰ t. 3. οὕς
otf. μείζων (sic) ὑπάρχειν. . B om

ANAPHORA PILATI. B. 4923

θεοὺς oU σεβόμεθα μείζονα χατενόησα θαυμάσιᾳ πάρ. αὐτοῦ
γεγονότα.
9 Τοῦτον οὖν Ησώδης xal ᾿Αρχέλαος xoi Φίλιππος xal

" Avyac καὶ Καϊάφας παραδεδώκασί μοι σὺν παντὶ τῷ λαῷ πρὸς

τὸ ἐτάσαι αὐτόν. χαὶ πολλῶν στάσιν χινησάντων xav ἐμοῦ,
ἐκέλευσα, σταυρωθῆναι.

7 "Hyxa, δὲ ἐσταυρώθη, σχότος ἐγένετο ép ὅλην τὴν ol-
χουμένην, τοῦ ἡλίου χρυβέντος τελείως καὶ τοῦ πόλου σχοτεινοῦ
φαινομένου ἡμέρας οὔσης, ὥστε ἄστρα φανῆναι ἀλλ᾽ ὅμως τὴν
τηλαυγότητα ἐσκοτισμένην ἔχειν, ὡς οὐδὲ ἡ ὑμετέρα οἶμαι εὖ»
σέβεια ἀγνοεῖ, ὅτι ἐν παντὶ τῷ χόσμῳ ἦψαν λύχνους ἀπὸ ἕκτης

. ὥρας ἕως ὀψίας. σελήνη δὲ ὡς αἷμα οὖσα ὅλην τὴν νύκτα οὐ

eoque, καίτοι γε παμπληθοῦς αὐτῆς τυγχανούσης. τὰ ἄστρα
δὲ καὶ ὁ ᾿Ωρίων θρῆνον ἐποίουν περὶ τῶν ᾿Ιουδαίων διὰ τὴν παρ᾽

αὐτῶν γενομένην παρανομίαν. DO
6. Τοῦτον οὖν - - x. "Avv. (haec D ante x. DD.) - - ἐτάσαι αὐτόν cum

AB .. C τοῦτον οὖν " Avyae x. Καϊάφας xal ἅπαν τὸ πλῆϑος τῶν ᾿Ιουδαίων πάρέ-
δωχάν μοι ἐπὶ τοῦ ἀνετάσαι τοῦτον | καὶ πολλῶν στάσιν χινησάντων xev. ἐμοῦ,
ἐχέλευσα στανρ. cum C .. AB (similiterque D ut videtar) πολλὴν στάσιν χινή-
σαντες xat ἐμοῦ περὶ ὧν χατηγόρουν αὐτοῦ (B αὐτόν). ἕν πρώτοις δὲ (B μὲν)
φραγελλώσας αὐτὸν (B om) οὐδεμίαν εὗρον αἰτίαν (B air. εὗρ.) περὶ (Α add αὖ-
ποῦ) ὧν ἔλεγον xat! αὐτοῦ. λοιπὸν οὖν παρέδωχα (B παραδέδωχα) τοῦτον πάλεν
(Β πά. τοῦτ.) αὐτοῖς. ᾿

7. Ἡνίχα δὲ ἐσταυρ. cum C .. ABD di (D ὃν) xai σταυρώσαντες |. éq
ὅλην t. olx. cum ΑΒ... C ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν | χρυβέντ. τελείως (ita BD; A
τελείου) cum ABD .. C σχοτισϑέντος παντελώς | xol τοῦ πόλον - - ἄστρα (itn
BD; A add μὴ) φανῆναι - - ἐσχοτισμένην (Α σχοτεινομένης) ἔχειν (ita de con-
iectura; videtur enim ex £y", quod est compendium infmitivi, ortum esse ἐχού-
σης, quod BD habent; Α οὔσης habet) cum BDA .. C om | ὡς οὐδὲ ἡ (A.om)
μετ. olg. (A post tuc.) tuc. ἀγνοεῖ cum AB .. C εἷς οὐχ ἀγνοεῖ ἡ ὑμετέρα
Suóros | ἧἦψαν.. C ἥψαμεν | ὀψίας .. C ὥρας ἑσπέρας σελήνη δέ cum
BC.. A ἡ σελ δέ | ὡς αἷμα -- - Sagre (ita B, A διέλιπε) eum BA ... C
εἷς αἷμα οὐ διέλιπε (sic) παμπληϑοῦς αὐτῆς (B om), cum. AB .. C τὸ πᾶν πλῆ-
Séc αὐτῶν (sic) | τὰ ἄστρα δὲ eto haec ἢ. 1. cum.B poaui, quocum fere facit
C; A vero, ad quem prope accedere videtur D, h. l. sic: xal ὅλος 0 χόσμρς
ἐσαλεύετο ὑπὸ ἀνεχδοηγήτων σημείων, χαὶ ἔμελλεν πᾶσα v) χτίσις ὑπὸ τῶν xax
Toy ϑονίων "χαταπίνεσθαι ' ὡσαύτως δὲ χαὶ ἅπερ εἶχον ἁγίασμα τοῦ ναοῦ αὐτῶν
sy«S ac ἀπὰ ἄνωθεν ἕως κάτω. -βροντὴ δὲ πάλιν καὶ ἦχος μέγας ἐκ τοῦ οὐ-
ρανοῦ ἐγένετο, ὥστε πᾶσαν τὴν γῆν ἡμῶν (D om) σαλευϑῆναι (D. σαλεύεαϑαί
t£) καὶ τρέμειν, Tam vero addit ὥφϑησαν. δὲ ἐν αὐτῷ τῷ φόβῳ usque φανερῶς,

᾿ἥπδο. post videbimus sect, 9., ubi ia codd; ΒΟ sequuntur. | τὰ ἄ. δὲ (A ὃ.. d.)

- - θρῆνον (À -vovc) ἐπ. περὶ (A om) - - παρανομίαν cum BA ... C vero pro-

494 ANAPHORA PILATI!. 8.

? Μιᾷ δὲ τῶν σαββάτων περὶ τρίτην ὥραν τῆς νυχτὸς ὁ
ἥλιος ὥφθη οἷος οὐδέποτε ἔλαμψεν, xal πᾶς 6 οὐρανὸς ἐφαι-
δρύνθη. χαὶ ὡς ἀστραπαὶ χειμῶνος ἐπέρχονται, οὕτως ἄνδρες
ὑψηλοί τινες χοσμήσεως στολῆς χαὶ δόξης ἀνεχδιηγήτου ὑπάρ-
χοντες ἐφαίνοντο ἐν τῷ ἀέρι, xal πλῆθος ἀναρίθμητον ἀγγέλων
χραζόντων xal λεγόντων Δόξα ἐν ὑψίστοις θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς cl-
ρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία ἀνέλθατε ἐξ ἅδου,. οἱ δεδουλωμένοι
ἐν τοῖς καταχθονίοις τοῦ Bou. ἐκ δὲ τῆς φωνῆς αὐτῶν πάντα
τὰ ὄρη xa οἱ βουνοὶ ἐσαλεύοντο καὶ πέτραι διερρήγνυντο xa
χάσματα ἐγένοντο μεγάλα ἐν τῇ γῇ, ὥστε xal τὰ τῆς ἀβύσσου
φανῆναι.

? ἼὭὭὮφθησαν δὲ ἐν αὐτῷ τῷ φόβῳ νεχροὶ ἀναστάντες, ὡς
αὐτοὶ ἑωρακότες οἱ ᾿Ιουδαῖοι εἶπον ὅτι εἴδομεν ᾿Αβραὰμ xol
Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ καὶ τοὺς δώδεκα πατριάρχας τοὺς προτετε-
λευτηκότας πρὸ δισχιλίων πενταχοσίων ἐτῶν, xal Νῶε εἴδομεν ἐν
σώματι φανερῶς. χαὶ περιεπάτει πᾶν πλῆθος καὶ ἀνύμνει τὸν

pria haec habet: ἤρξαντο δὲ γίνεσθαι σεισμοὶ ἐν ἦ ὥρᾳ ἐπάγησαν οἱ ἧλοι εἰς τὰς
χεῖρας χαὶ τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ ἕως ἑσπέρας.

8. Mu δὲ x. ca. cum D .. A μετὰ δὲ τὸ σάββατον... BC om [περὶ
(BC add δὲ) τρίτην (B - της) ὥραν (B - ας) | οἷος οὐδ. ἔλαμψ. (C om £.) cum
BCD .. A οἷος οὐδ. ὥφϑη, οὐδὲ οὐδέποτε οὕτως. ἔλαμψεν | xol πᾶς ὁ (ita BCD;
A pro his χαίπερ) oUp. ἐφαιδρύνϑη (B - δριώϑη) | καὶ ὡς (C ὥσπερ) ἀστραπαὶ
(B -πή; D deficit inde ab ἀστραπαῦ χειμ. ἐπέρχ. (ita CE; B om, A om ἐπέρχ.
eUt.), οὔτ. ἄνδρ. ὑψ. (C om) τιν. (B om) χοσμ. στολ. (ita A, B στολ. χοσμ.,
C om xo. στ. usque Undoyovt.) -- ὑπάρχοντ. - - xal (C om) πλῆϑ. dvag. (C
ἀνεχδιηγήτων sic) ἀγγέλ. (C om) xpat. x. Mey. (x. Aey. ex Ο, ΑΒ om) Δόξα
(ita BC; A vero sic: Ὁ σταυρωθεὶς Χριστὸς ἀνέστη ϑεὸς ὦν. xol φωνὴ vjxov-
€vo ὥσπερ μέγεϑος βροντῶν λέγονσα. Δόξα) - - ἀνέλθατε (ita AC; B -3ece) ἐξ
ᾷἄδον (ita C; AB οἱ ἐξ (B ἐν) a8ov) οἱ δεδονλωμ. (ita AB; CE δεδεμένου - -
t. ἔϑου | éx δὲ τῆς gov. αὐτῶν - -- διερρήγν. (ita A, vide etiam C; B pro his
omnibus sic: φόβος δὲ xol ἔχστασις γέγονεν οἷος οὐδέποτε γέγονεν" "σεισμοὶ ἐγέ-
νοντο οὐχ ὀλίγου καὶ χάσμ. ἐγέν. (B om) μεγ. - - φανῆναι cum BA .. C ἐκ δὲ
τῆς quw. αὐτῶν πᾶσα vj γῆ ἐσείσθη, ὥστε παρ᾽ ὀλίγον εἰς ἀπώλειαν ὅλος ὁ χό-
σμος ἤρχετο" μὴ μόνον σαλευϑῆναι (sic omuia) τὴν πόλιν ἀλλὰ xal τρέμειν.

9. "Ὥφϑησαν etc: ita ἢ. l. BC; A vero, in quo ὥφϑησαν usque φανερῶς
supra legi indicavimus (cf. 7.), h. 1. haec add: xol πολλὰ σώματα τῶν χεχοιμη-
μένων νεχρῶν ἐξανέστησαν ἄχρι πενταχοσίων. | "Qq9. δέ... C add xal, omissis
ἐν αὖτ. τ. φόβ. | ὡς (nescio an praestet οὖς) avr. ἕωρ. οἱ (B om) 'Iou3. (C om
οἱ 'I.) - - εἴδομεν (C add τὸν) -- - τ. προτετελ. (ita C, AB add μετὰ Μωσέα;
D τοὺς πρὸ Μωσέως habet, omissis t. rgotet. et πρό) πρὸ (C om) Suy. πεντ.
(x. (A add xal ἑτέρονς πολλούς), καὶ Νῶε usque φανερῶς (haec AB habent, CD
om) | χαὶ περιεπάτει - - ἀνύμνε: (B ἐνύμν.) -- λέγων (ita AB) - - τ΄ νεχροὺς

ANAPHORA PILATI. B. 495

θεὸν μετὰ φωνῆς μεγάλης λέγων ὋΟ ἀναστὰς ἐκ τῶν νεχρῶν χύ-
ρος ὃ θεὸς ἡμῶν πάντας τοὺς νεχροὺς ἐζωοποίησεν. xai τὸν
ἅδην συλήσας ἐνέχρωσε.

? Πᾶσαν οὖν τὴν νύχτα ἐχείνην, ὦ δέσποτα βασιλεῦ, τὸ
φῶς οὐχ ἐπαύετο. τῶν δὲ ᾿Ιουδαίων πολλοὶ ἀπέθανον καὶ χατε-

. ποντίσθησαν xal κατεπόθησαν τοῖς χάσμασιν ἐν τῇ νυχτὶ ἐχείνῃ,
ὥστε μηδὲ τὰ σώματα, αὐτῶν φανῆναι" ἐχείνους δὲ λέγω παθεῖν
τῶν Ιουδαίων τοὺς χατὰ τοῦ Inco0 λέγοντας. μία δὲ συναγωγὴ
χατελείφθη ἐν “Ἱεροσολύμοις, ἐπεὶ πᾶσαι αἴ συναγωγαὶ ἐχεῖναι
ai γενόμεναι κατὰ τοῦ Τησοῦ χατεποντίσθησαν.

1. Τῷ οὖν φόβῳ ἐν ἐκστάσει γενόμενος xol πολλῷ τρόμῳ
συσχεθεὶς χατ αὐτὴν τὴν ὥραν ἐπιτάξας γράψαι τὰ πρα-
χθέντα παρ᾿ αὐτῶν πάντων ἀνήγαγον τῷ σῷ χράτει.

(A add ἡμῶν) ἐζωοπ. - - ἐνέκρωσε cum AB .. C om, sed add οὖς χἀγω ἴδον
ἐν σώματι περιπατοῦντας, ὥστε δέσποτα ϑεωρῆσαί ue τινὰ vexpóv ἀρχαιότατον
οἷον οὐδέποτε τεϑέακα, quorum posteriorum similia in cod. A inepte post χατὰ

τοῦ Ἰησ. λέγοντας adduntur, in hunc fere modum emendanda: ὥστε δοχεῖν (cod.
Box) με φαντασίᾳ τινὶ (cod. τινα) ϑεωρεῖν ἐκ νεκρῶν ἀρχαιοτάτους πολλούς,
οὺς οὐδέποτε ἡμεῖς ἐθεασάμεθα (cod. - σώμεϑα).

10. Πᾶσαν - - ὦ δέσπ. (B add εὐσεβέστατε) βασ. - - χατεπόϑησαν (B
κατεπτώϑησαν [?] ante x. χατεποντ.) -— ὥστε usque φανῆν. (haec B om): ἐχεί-
wu —- παϑεῖν (ita B; A δέσποτα, μὴ qavivat) -- λέγοντας cum AB .. C om
| uix δὲ (A add τις) o. χατελ. (C ἐκατελ.) ἐν Ἱερ. (C ἐν αὐτῇ τῇ πόλεῦ - -
ἐχεῖναι αἱ y. x. τ. ᾿Ιησοῦ (C om. ἐκεῖναι usque ᾿Ιησοῦ) χατεποντ. (C ἔπεσον) cum
AC..B om

11. Τῷ οὖν (ita BC, A γ᾽ οὖν) qóQ. (C add ἐκείνῳ) - -- συσχεϑεὶς (ith
AB; C συνεχόμενος) | χατ᾽ αὐτὴν (A κατὰ ταύτ.) t. ὥραν - — map αὐτῶν πάντ.
(ita A, B παρ᾽ αὐτοῦ) ἀνήγαγ. (B ἀνήγγειλα) t. C. χράτει cum ΑΒ... C γρά-
Vac τῇ ὥρᾳ ταύτῃ ἀνήγαγ. τῷ ὑμετέρῳ χράτει" ὑποτάξας δὲ xal τὰ πραχϑέντα
ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων χατὰ τοῦ Ιησοῦ ἐξέπεμψα τῇ ὑμετέρᾳ εὐσεβείᾳ, δέσποτα
αὐτοχράτωρ. .

426 PARADOSIS PILATI.

JIAPAAOSIZ ΠΙΛΑΤΟΥ͂.

! Φρθασάντων δὲ τῶν γραμμάτων ἐν τῇ Ῥωμαίων πόλει

L| 3 A d , 3 24 ἢ n , ^ e
καὶ ἀναγνωσθέντων τῷ Καίσαρι, οὐκ ὀλίγων ἑστώτων ἐχεῖ, ἅπαν-
: 4 e N Ml “-- , [4 1
τες ἔχθαμβοι ἐγένοντο ὅτι διά τὴν τοῦ Πιλάτου παρανομίαν τὸ

" 4€ E NEM € ' 4 1
cxOtog χαὶ ὁ σεισμὸς ἐγένετο ép ὁλὴν τὴν οἰχουμένην. — xot θυ-

ἢ πλησθεὶς o Καῖσαρ ἐχπέ τας Ex£) δέ
μοῦ πλησθεὶς ὁ Καῖσαρ ἐκπέμψας στρατιώτας ἐχέλευσεν δέσμιον

ἀγαγεῖν τὸν Πιλᾶτον.

? Καὶ ἀχθέντος αὐτοῦ ἐν τῇ Ρωμαίων πόλει, ἀχούσας ὃ
Καῖσαρ ὅτι παρέστη ὃ Πιλᾶτος, ἐκαθέσθη ἐν τῷ ναῷ τῶν θεῶν
; “- P t- *
ἐπὶ πάσης τῆς συγχλήτου καὶ σὺν παντὶ τῷ στρατεύματι xal
παντὶ τῷ πλήθει τῆς δυνάμεως αὐτοῦ, καὶ ἐχέλευσεν ἐν προόδῳ
στῆναι τὸν Πιλᾶτον. καί φησιν ὁ Καῖσαρ πρὸς αὐτόν Τί τοιαῦτα
ἐτόλμησας. δυσσεβέστατε, ἐωραχὼς τηλικαῦτα σημεῖα εἰς τὸν
ἄνδρα ἐχεῖνον; κακὴν πρᾶξιν τολμήσας ὅλον τὸν χόσμον ὄλεσας.

* "Titulus iste apponi non solet in manuscriptis libris. Sumsimus ex A, niei
quod demum verbis Καὶ ἀχϑέντος αὐτοῦ appositum habet. !n codicibus vero
nostris BCDE paradosis haec Pilati adiuncta est anaphorae eiusdem, nulla
interposita nova inscriptione.

1. ἕν τῇ Pop. πόλ. cum BCD .. AE ἐν τῇ (A om) Ῥώμῃ | καὶ ἀναγν.
τῷ Kaíc. (A om τ. K)) cum CDA .. B x. γνωρισϑέντων τῷ Αὐγούστῳ Καίσαρι
xol ἀναγνωσθέντων .. E xoi ἐπαναγνοὺς (sic) ἐπὶ τῷ Τιβερίῳ Καίσαρι | οὐκ
(E om) ὀλίγ. ἑστώτ. ἐχεῖ (ita CD; A ἐν τῇ πόλει ante Ecc. , E om) cum CDAB
.. Bom | ἅπαντ. (ita BCD; A παντ.; E ἅπαν τὸ πλῆθος) Ex9. ἐγ. (B add xol
ἐϑλίβοντο λέγοντες) | ὅτι (E om) διὰ τὴν (A SC αὐτὴν) - - τὸ (E ὅτι τε) oxér.
xol o σεισμ. (E xol σεισμοὶ) ἐγένετο (E ἐγένοντο) |. Suy. πλ. cum ACD .. BE
ϑυμωϑείς | ἐχπ. στρ. (haec E om) - - ἀγαγεῖν (E ἀχϑῆναι) x. IIO. (E add ἐν
Ῥώμῃ, item D xol χαταχεχρυμμένον ἀχϑῆναι αὐτὸν ἐν τῇ Ῥωμαίων πόλει)" cum
ACDE .. B ἔπεμψεν στρ. Cx δέσμ. ἀγάγωσιν τὸν Πιλ.

2. Καὶ ἀχ5. - - πόλει eum AC .. B χαὶ ἠνέχϑη “ - πέλει .. D om (vide
ante). E sic: xal δὴ προχαϑίσας ἐπὶ τὸ χαπετώλιον ἐχέλευσεν ἐν προόδῳ etc,
omissis iis quae praecedunt. | B dx. δὲ ὁ K. ὅτι ηἠνέχση | B τοῦ ϑεοῦ | στῆ-
ναι... εἶναι, E (vide ante) ἀχϑῆναι | xat φησιν (B ἔφησεν) ὁ K. xp. avr.
(E om mp. αὐτ.) .. E add haec: Δέγε χατάρατε xal δυσσεβέστατε, σὺ εἶ 11ι-
λᾶτος ὁ xo ἡγεμών, ἀνατολικὴν ἐπέχων ἀρχήν; à δὲ IIOavoz ἔφη Nat, δέσποτα
αὐτοχράτωρ. ἐγώ εἰμι ὁ δοῦλος τῆς ὑμετέρας γαληνότητος" ἐγώ εἶμι Πιλᾶτος ὁ
Πόντιος ὁ΄ ἀπὸ ᾿Αμασίας πόλεως τῆς Πόντου διοικήσεωφ. xai ὁ Καῖσαρ εἶπεν |
ΒΕ δυσσεβῆ (B - βεῦ | ξωραχὼς τηλιχκ. (ita AC; DE τοιαῦτα) σημ. εἷς x. ἄνδρ.
(E ἄνθρωπ.) ἐχ. cum ACDE .. B εἰς τ. ἄνδραν ἐχεῖνον τοιαῦτα σημ. παρ᾽ αὐτοῦ
ἑωραχώς | χακὴν (CD xal xax) πρ. τολμήσας (Ὁ ἐτόλμησας; CD add xal) ὅλ.
T. X. (B t. x. 94, et'add. διὰ τῆς αἧῆς παρανομίας) dcc. (ΒΩ 91.) ... E χκαχὰ
πρᾶξαι xxl ϑανάτῳ παραδοῦναι αὐτόν - .

PARADOSIS PILATI. 427

* 'O δὲ Πιλᾶτος ἔφη Αὐτοχράτωρ βασιλεῦ, ἐγὼ ἀναίτιος
τούτων τυγχάνω.,, αἱ δὲ προπετεῖς xal αἴτιοι τὸ πλῆθος τῶν Ἰου-
δαίων ἐστί. καὶ ὁ Καῖσαρ ἔφη Καὶ τίνες οὗτοι; λέγει ὁ Πι-
λᾶτος Ἡρώδης, ᾿Αρχέλαος, Φίλιππος, ἴΑννας xai Καϊάφας,
xal ἅπαν τὸ πλῆθος τῶν Ιουδαίων. λέγει ὁ Καῖσαρ Τίνος ἕνε-
xc» τῇ βουλῇ ἐκείνων σὺ ἐξηχολούθησας: xai 6 Πιλᾶτος λέγει
Στασιαστὸν xa ἀνυπότακτόν ἐστιν τὸ ἔθνος αὐτῶν, μὴ ὑποτασ-
σόμενον τῷ σῷ χράτει. καὶ ὁ Καῖσαρ εἶπεν ΓΔμα παρέδωκαν σοι
αὐτόν, ὄφειλες ἐν ἀσφαλείᾳ, ποιῆσαι αὐτὸν καὶ ἐκπέμψαι πρὸς
μέ, xal μὴ πεισθῆναι αὐτοῖς σταυρῶσαι τὸν τοιοῦτον ἄνδρα δί-
xao ὄντα xol τοιαῦτα σημεῖα ἀγαθὰ ποιήσαντα... ὡς σὺ εἶπας
διὰ τῆς σῆς ἀναφορᾶς" ἐκ γὰρ τῶν τοιούτων σημείων φανερὸς
ἦν ὁ Ιησοῦς ὃ Χριστὸς ὁ βασιλεὺς τῶν ᾿Ιοὐδαίων.

* Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ Καίσαρος χαὶ ὀνομίάσαντος αὖ-
τοῦ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἅπαν τὸ πλῆθος τῶν θεῶν συνέπε-
σαν xai ἐγένοντο ὡσεὶ κονιορτός, ἔνθα, ἐκαθέζετο ὁ Καῖσαρ μετὰ
τῆς συγχλήτου. ὁ δὲ δῆμος ὁ παρεστηκὼς τῷ Καίσαρι πάντες

8. αὐτοχράτωρ (-τὼρ ABCDE) aoc. cum ACD .. B aut. Καῖσαρ, E δέ-
σποτα αὖτ. | ἀναίτ. (E att.) τούτων (ita BC; AE τούτον, D om) cvyy. (B εἰμί,
E οὐχ &lul) | xci (ita CD; A add o!) αἴτιοι .. B om (E om οἱ δέ usq. ἐστίν) |
ἐστίν cum ACD .. B εἶσίν | "Ho. 'Agy- GL "Av. cam ACD .. B 'Hg. καὶ 'A,
xai Q. xot "Avv. .. E om 'H. 'A. Q. | B πᾶν | τῶν Ἰουδ. (A add ἐστίν) ..
B αὐτῶν | λέγει... A add αὐτῷ | C τῇ βουλήσει | σὺ (ita BD; AC om) éEnx.
| B ἀναστασιαστόν | B om ἀννπότακτον | τὸ (Sy. (C πλῆϑ.) avt. (B τῶν "Iov-
δαίων) | Α τ. χράτει σον | "Apa .. BE μόνον | E παραδέδωχαν | ὄφειλες:
ia BCDE | πεισθῆναι... E ποιῆσαι τὸ ϑέλημα | σταυρῶσαι cum CD... ABE
xol στ. | Ox. ὄντα (haec AC; BDE om) xal tot. c. dy. (haec ita BC; .E om
dy.; similiter reliqui) ποιήσ. | ὡς (ita ACD, E χαϑώς, B δ) c. εἶπας (E ἐσή-
μανας ἡμῖν) | £x γὰρ τῶν - - ὁ Ba. x. 'Iov6. cum B .. ACD μέλλοντος αὐτοῦ
στανροῦσϑαι᾽" οὗτος γάρ ἐστιν ὁ Xp. ὁ Q. v. Ἰ. .. E xal μέλλοντος αὐτοῦ σταυ-
ροῦσϑαι ἔγραψας ἐν τίτλῳ χαὶ προσήλωσας ἐν τῷ ξύλῳ τοῦ στανροῦ ὅτι οὗτός
ἐστιν Ἰησοῦς ὁ Χρ. ó fa. τ. Ἰ., atque addit πάντως βουλόμενος xaxd ἐπάξαι
χατὰ τοῦ χράτους μον τοῦτο ἐποίησας.

4. Καὶ τ. εἰπόντ. (ita CD, E εἰκών; AB λέγοντ.) τ. Κ. (E om) x. ὀνομάν
σαντ. (E - σας) avt. (BE om) τὸ ὄν. τ. Xp. (haeo AE; B τὸ ὄν. αὐτοῦ τοῦ "In-
αοῦ, BD τὸν Χριστόν) | τῶν ϑεῶν cum AE .. BCD τῶν εἰδώλων ἤτοι (B. om)
t. 2&9» | συνέπεσαν (- cov CD) x. ἐγένοντο cum BCD .. AE συνέπεσε x. ἐγένετο
| &3a -- -- μετὰ (A add πάσης) v. σνγχλ. cum ACD .. Ἐ om... B xal ὁ τόπος
δὲ συνέπεσεν ἔνϑα ἐχ. ὁ K. p. πάσης v. σνγχλ. αὐτοῦ | B om τῷ Καίσ. | πάντες
ἕντρ. (A σύντρ.} cum ΑΟΏ.. B xat πάντες οἱ τῆς σνγχλήτου αὐτοῦ ὅμα τῷ Καί-

498 PARADOSIS PILATI.

ἔντρομοι γεγόνασιν διὰ τὴν τοῦ ῥήματος βῆσιν xal πτῶσιν τῶν
θεῶν αὐτῶν, καὶ πάντες φόβῳ συσχεθέντες ἀπῆλθον ἕκαστος εἰς
τὸν οἶχον αὐτοῦ, θαυμάξοντες τὸ γεγονός. ἐκέλευσεν δὲ ὁ Καῖ-
σαρ μετὰ ἀσφαλείας φυλάττεσθαι τὸν Πιλᾶτον, ὅπως γνῷ τὸ
ἀληθὲς περὶ τοῦ Ἰησοῦ.

5 Τῇ δὲ ἐπαύριον καθίσας ὁ Καῖσαρ ἐν τῷ καπετωλίῳ μετὰ
πάσης τῆς συγκλήτου ἐπειρᾶτο πάλιν ἐρωτᾶν τὸν Πιλᾶτον. xa
φησιν ὁ Καῖσαρ Λέγε τὸ ἀληθές, δυσσεβέστατε, ὅτι διὰ τῆς
σῆς ἀσεβοῦς πράξεως ἧς ἐπεχείρησας χατὰ τοῦ Ἰησοῦ χαὶ ἐν-
ταῦθα ἐδείχθη τῶν χαχῶν σου ἔργων ἡ πρᾶξις, τὸ τοὺς θεοὺς
πτώσει ὑποβληθῆναι. λέγε οὖν Τίς ἐστιν ἐχεῖνος ὁ σταυρωθείς,
ὅτι τὸ ὄνομα αὐτοῦ χαὶ τοὺς θεοὺς πάντας ἀπώλεσεν ; Πιλᾶτος
ἔφη Καὶ μὴν τὰ ὑπομνήματα αὐτοῦ ἀληθῆ εἰσίν" καὶ γὰρ ἐγὼ
αὐτὸς ἐπείσθην ἐκ τῶν ἔργων αὐτοῦ ὅτι μείξων ὑπῆρχεν πάντων
ὧν σεβόμεθα θεῶν. χαὶ ὃ Καῖσαρ ἔφη T(voz οὖν ἕνεκεν τοιαύ-
τὴν τόλμην καὶ πρᾶξιν ἐπήνεγκας xax αὐτοῦ, μὴ ἀγνοῶν τοῦ-
τον, ἢ πάντως χαχόν τι βουλόμενος περὶ τῆς ἐμῆς βασιλείας : ὃ

capt ἕντρομοι | γεγόνασιν -- -- τὸ γεγονός cum ACD .. B γενόμενοι διὰ τὴν γε-
γομένην πτῶσιν τῶν ϑεῶν, ἀπῆλθεν ἕκαστος si; τὸν οἶχον αὐτοῦ. E vero omissis
ὁ δὲ δῆμος usque τῶν 3€. αὐτῶν sic: xal φόβῳ πολλῷ συσχεϑέντες ἀνεχώρησαν
ἅπαντες ἕχαστος εἰς τὸν olx. αὐτοῦ | ἐχέλ. δὲ (ita CD; B ἐκ. οὖν, A xal ἐκ.)
- - με. ἀσφ. φυλάττεσθαι (ita CD, A - rre; B pro his ἀσφαλισϑῆναι) - - περὶ
t. Ἰησοῦ .. E om

6. Τῇ δὲ (B om; E Kal πάλιν τῇ) ἐπαύρ. | χαϑίσ, (B χαϑεσϑεὶς) - - ἐν
τῷ (A εἰς τὸ et - Avv) χαπετωλίῳ (- πε- BCD; À -rt-; omnes vero - to-) - -
ἐρωτᾶν (ita BCD ; A ἐπερ.) - - x. φησ. ὁ Καῖσαρ cum ABCD .. E προχαϑίσας
ἐπείραζεν ἐπερωτῶν τ. Πιλᾶτον [ Λέγε - - δυσσεβέστ. (B δυσσεβῆ) - —- ἧς (ita
ΑΒ; CD ἥνπερ) - -- ἐδείχϑη (B ἠλέγχϑη) - - ἔργ. ἡ πρᾶξις (B πράξεων τὰ ἔργα)
τὸ (ita AE, CD om) - - πτώσει ὕποβληϑ. (B πτώσιν ὑποβάλλειν) .. E om | λέγε
οὖν - — Éxcivog (B οὗτος) -- xal (A om) τ. Sc. πάντ. (B om) ἀπώλεσεν cum
ABCD .. E λέγε ὦ κατάρατε xal δυσσεβέστατε, τίς ἦν ὁ ἄνϑρωπ. ἐχεῖν. ὁ στανρ.,
ὅτι τὸ ὄν. avt. λεχϑὲν ἐνταῦθα τοῖς ϑεοῖς πτῶσιν ἐπέβαλεν IIO. (ita CD; ABE
ὃ Πι) ἔφη (ΒΕ εἶπεν) | Καὶ μὴν - -- χαὶ γὰρ (B add xal) ἐγ. αὖτ. (B a. €)
ἐπείσθην (C ἐπειράσϑην, B ἐπίσταμαι) ἐχ τ. ἔργ. αὐτοῦ (AB ἐξ αὐτῶν τῶν [A
om] ἔργ.) ὅτι cum ABCD .. E Τὰ ὑπομνήματα αὐτοῦ, δέσποτα αὐτοχράτωρ,
δτινα ἀπέστειλα τῇ ὑμετέρᾳ ϑειότητι, ἄληϑῆ τυγχάνουσιν " xol γὰρ ἐγὼ ἐπείσθην
ὅτι ὑπῆρχεν (ita AC, E ὑπάρχει, BD ἐστὺ πάντ. (ita ΑΒ; CDE om) ὧν (E
add ἡμεῖς) σεβ. ϑε. | Τίν. οὖν (B Καὶ τίνος) ἕνεχεν (E - χα) τοι. τόλμην (ita
ACD; BE om τόλμ. χαῦ x. πρᾶξ. (E τιμωρίαν) ἐπήνεγχ. (ita A, CD ὑπήν., B
ἐξήν., E ἐπήγαγ.) xav ust. (E αὐτῷ) -- τοῦτον (ita CD, B τοῦτο, E αὐτοῦ
τὴν δύναμιν; Α £x τούτων pergens πάντων τὶ κακόν) ἢ (Ihil ed. j, E om)

PARADOSIS PILATI. 499

δὲ Πιλᾶτος ἔφη Διὰ τὴν παρανομίαν καὶ στάσιν τῶν ἀνόμων
χαὶ ἀθέων ᾿Ιουδαίων τοῦτο ἐποίησα.

8 Θυμοῦ δὲ πλησθεὶς ὁ Καῖσαρ συμβούλιον ἐποίησεν μετὰ
πάσης τῆς συγχλήτου xal τῆς δυνάμεως αὐτοῦ, xal χελεύει
δόγμα γραφῆναι xatd τῶν ᾿Ιουδαίων οὕτως Λικιανῷ τῷ τὰ
πρῶτα. τῆς ἀνατολικῆς ἐπέχοντι χώρας χαίρεν. Τὴν ἐν τοῖς
παροῦσι καιροῖς γενομένην τόλμαν παρὰ τῶν τὴν ᾿Ιερουσαλὴμ. οἷ-
χούντων χαὶ τὰς πέριξ πόλεις ᾿Ιουδαίων παράνομόν τε πρᾶξιν
ἔγνων, ὡς θεόν τινα λεγόμενον ᾿Ιησοῦν Πιλᾶτον χατηνάγχασαν
σταυρῶσαι, διὰ τοῦ τοιούτου αὐτῶν πλημμελήματος δ᾽ οὗ ὁ
χόσμος σχοτισθεὶς εἰς ἀπώλειαν εἴλκετο. θέλησον οὖν σπουδαίως
ἅμα, πλήθους στρατιωτῶν παραγενέσθαι τοῖς ἐχεῖσε xal αἰχμα-
λωσίαν ἐκθέσθαι διὰ τούτου τοῦ δόγματος. πειθαρχῶν χινῆσαι
Xa αὐτῶν χαὶ ἐν διασποραῖς αὐτοὺς θέμενος ἐν πᾶσιν τοῖς ἔθνε-
Ot» χαταδούλωσον αὐτούς, καὶ τῆς Ἰουδαίας ἁπάσης ἐχδιώξας
ὀλιγοστὸν τὸ ἔθνος αὐτῶν δεῖξον, ép ἅπασιν μιὴ ὀφθῆναι ἔτι
τοῦτο, πονηρίας μεστοὶ τυγχάνοντες.

πάντως etc (E πάντ. βουλόμενος χαχὰ χατὰ τοῦ ἡμετέρου xpdtouc) | E om ἀνόμ.
xxl, B om ἀνόμ. x- ἀϑέων

6. Β ew. οὖν πάλιν TÀ. ὁ Kaic. συμβούλ. τε ποιήσας μετὰ - — χελεύει |
E συμβ. ποιησάμενος p. τῆς σνγχλ. ἐχέλευσε τὸ δόγμα yp. | χα. τῶν (CD add
ἀϑέων) Ἰουδ. (D om) οὔτ. (B περιέχον οὔτ.) | Δικιανῷ (- νῷ sic CD) .. E Δι-
χιννίῳ, pergens τὴν ἀνατολὴν ἐπέχοντι ἐπαρχίαν | Τὴν - - γενομένην (A. γενναμ.)
τόλμαν (ita h. 1. ACD) - - οἰκούντ. (A διοῦκ.) Ἰ. x. t. πέ. πόλ. (A om haec)
πάρ. τε. (A om) - - λεγόμενον (A add τὸν) - - Πιλᾶτον (ita C, D - vo, A μετὰ
Πιλάτου) χατηνάγχασαν (AC -νέγχασαν) σταυρ. cum ACD .. B corrupte Κατὰ
τὴν ἄϑεον τῆς παρὰ τῶν 'lou8. συνγεναμένης τόλμης τῶν τὴν 'Ιερουσαλὴμ. x. τὰς
πέριξ πόλ. οἰχούντ. 'louB. παρανόμων ϑεόν τινα λέγοντος ᾿Ιησοῦ χαταναγχάσαντες
σταυρῶσαι... E Ἔν τῷ παρόντι χαιρῷ τόλμῃ χρησάμενοι οἱ χατοικοῦντες ἐν "Ic-
ροσολύμοις xal τὰς πέριξ χώρας παράνομοι ᾿Ιουδαῖοι τὸν ϑεὸν τὸν λεγόμενον Ἰη-
σοῦν μετὰ Πιλάτου κατηνάγκασαν σταυρωϑῆναι | διὰ τοῦ (ita CD, A om) τοι.
αὐτῶν (A om) rA. δ οὗ (codd. δ ὧν) - - «Dxexo cum ACD .. B ὡς διὰ τῶν
τοιούτων πλημμελημάτων τέλεον (sic) ὁ χόσμ. σχοτισϑεὶς εἰς dr. «Dxkto .. E
xui διὰ τὸ τοιοῦτον πλημμέλημα τελείως ὁ xócp. ἐσχοτίσϑθη xoi παρ᾽ ὀλίγον εἰς
ἄπ. εὔλχετο | ἅμα πλήϑους (6 -ϑεὺ .. E ἅμ. πλείστων | xot αἰχμ. éx9£o9. (A
corrupte οὖν δῆσον) éx9éc9. δ. x. t. δόγμ. cum CD, item A .. B x. αἰχμαλω-
τῆσαι διὰ τ. t. δόγμ. πάντας αὐτούς, item E x. αἰχμαλωτεῦσαι αὐτοὺς ᾿αἰχμα-
λωσίαν μεγάλην | πειϑαρχ. χινῆσαι (A - - vnooy) xal ἐν —-- ἁπάσης (Α om xoi
ἐν usq. ἁπάσης) ἐχδιώξας (4 xal ἐχδίωξον αὐτοὺς καὶ) δεῖξον (A - £a) - - ἔτι
(codd. ἐπῇ τοῦτο - - τνγχάνοντες cum C (post óp3fvat deficit) D, A .. B πει- ^
ϑαρχῶν οὖν τῷ δόγματι ἡμῶν χίνησον χατ᾽ αὐτοῦ (corrige - τῶν) καὶ διὰ πειφρὰς

430 PARADOSIS PILATI.

' Kal τοῦ δόγματος τούτου φθάσαντος ἐν τῇ ἀνατολυκῇ
χώρᾳ, Δικιανὸς πειθαρχήσας τῷ φόβῳ τοῦ δόγματος ἐν ἀναλώσει
πᾶν τὸ ἔθνος τῶν ᾿Ιουδαίων ἐποίησεν, τοὺς δὲ χαταλειφθέντας ἐν
τῇ Ιουδαίᾳ εἰς τὴν διασπορὰν τῶν ἐθνῶν δουλεύειν παρέσχεν,
ὥστε γνωσθῆναι τῷ Καίσαρι ταῦτα τὰ γεγενημένα παρὰ Δικια-
νοῦ κατὰ τῶν ᾿Ιουδαίων ἐν τῇ ἀνατολικῇ χώρᾳ καὶ ἀρέσαι αὐτῷ.

? Καὶ πάλιν ἔθετο ὁ Καῖσαρ ἐρώτησιν ποιῆσαι τοῦ Πιλάτου,
καὶ κελεύει ἑνὶ ἄρχοντι ὀνόματι ᾿Αλβίῳ τὴν κεφαλὴν Πιλάτου
ἀποτεμεῖν ; φήσας Καθὸς οὗτος χεῖρας ἐπήγαγεν ἐπὶ τὸν ἄνδρα
τὸν δίκαιον τὸν λεγόμενον Χριστόν, καὶ αὐτὸς ὁμοίως πεσεῖται

τῆς σωτηρίας αἀποτευξόμενος.

? :Ὁ δὲ Πιλᾶτος ἀπελθὼν ἐπὶ τὸν τόπον ηὔξκτο σιωπῇ λέ-
Yo» Κύριο, μὴ συναπολέσῃς με μετὰ τῶν πονηρῶν ᾿Εβραίων,
ὅτι ἐγὼ χεῖρας κατὰ σοῦ οὐκ εἶχον ἐπενεγχεῖν εἰ μιὴ διὰ τὸ ἔϑνος
τῶν παρανόμων ᾿Ιουδαίων, ὅτι στάσιν xax ἐμοῦ ἐπήγαγον" ἀλλὰ
σὺ γινώσκεις ὅτι ἀγνοῶν ἔπραξα, wr] οὖν ἀπολέσῃς με τῇ ἅμαρ-
(sic) αὐτοὺς ϑέμενος διασχόρπισον αὐτοὺς ἐν πᾶσ. τ. ἔϑν. χαταδουλῶν αὐτοὺς xot
τῆς Ιουδαίας πάντας ἐχδιώξας ὀλιγοστὸν τὸ É3v. αὖτ. δείξας, ἐφ᾽ ἅπ. μὴ o3.
ἐν ἀνέσει, ἐπειδὴ τοις πονοις μὲ (cotrige τῆς πονηρίας μεστοὶ) τυγχάνουσιν ..
E corruptissime διὰ τὸ μὴ πειϑαρχήν σε (corrige πειϑαρχῆσα!) τῷ ἡμετέρῳ δό-
γματι xal ποιῆσαι (ποίησον omisso xa(?) αὐτοὺς εἰς διασπορᾶν, ἐν (corrige μὴ)
ὀφϑείησαν ἐν ταῖς πόλεσιν αὐτῶν, ὅτι πονηρίας πλήρεις τυγχάνουσιν.

7T. E Λικίννιος | ἐν ἀναλώσει (pro his B inepte εἶπεν) πᾶν - - ἐποίησ, cum
D (item ut videtur B) .. À ἀνάλωσιν παντὸς ἔϑνους τ. 'I. ἐποίησ. .. E ἐξεδίωξε
πάντας τ. ᾿Ιουδαίους | τοὺς δὲ χαταλ. ἐν τῇ lov. (ita AD; B om) - - παρέσχ-
(ita AD, B παρεσκεύασεν) .. E xol ἠχμαλώτενσεν αὐτοὺς ἐν διασπορᾷ πᾶσι τοῖς
Econ, xol παρασχεύασε τούτους δονλεύειν. Praeterea BD add ἕως (B add τὴν)
σήμερον ἡμέρας (B - ραν) | D ταῦτ. τ. γινόμενα | ἐν τῇ dv. y. καὶ dp. αὐτῷ
cam AD .. B om | E pro ὥστε etc sic: ὅπως γνωσθῶσιν xal τῷ Καίσαρι τὰ
περὶ αὐτῶν

8. Καὶ πάλιν (B Πάλ. οὖν) - - ποιῆσαι (B ποιήσασϑαι) - -- ἄρχοντι (B
πρόφεχτον, corrige πρεφέχτῳ) - - Πιλάτον (B τοῦ Πι.) ἄποτεμ. (B ἀποχόπτειν)
.. E Καὶ ἐχέλευσεν ὁ Καῖσαρ πρεφεχτιάλδε (sic, vide post) ὀνόματι τὴν χεῷ.
ἀποχόψαι Πιλάτου | ἐπὶ τὸν - -- Χριστόν... B χατὰ τοῦ ϑεοῦ, E xatd τοῦ Ἰη-
σοῦ | πεσεῖται (A πέσηται, D ποιήσεται, B τεύξεται, E τεύξεται τοῦ ϑανάτοω
τῆς σωτ. ἄποτενξ. (D ἀποταξάμ., E om τ. c. d.)

9. Ὁ δὲ Πιλᾶτος eté: D hunc libelli finem habet: Δώμεν δόξαν τῷ ϑεῷ
ἡμῶν, ὅτι αὐτῷ πρέπει τῇ δόξα xal ἡ τιμὴ xal vj προσκύνησις, τῷ πατρὶ xal
τῷ υἱῷ χαὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. |
μὴ συναπολέσῃς (B - σεις) cam BE .. A μὴ ἀπολέσεις | οὐχ εἶχον cam ΒΕ.

A οὐχ ἥϑδελον | Α ἐπενέγχαι | E εἰ μὴ διὰ τὸ πονηρὸν ἔϑν. x. ἀστασίαστον
τῶν Ἰονδ. τοῦτο ἐποίησα | B ἀλλ᾽ ἴδας δέσπ. χύριε | μὴ οὖν (ita B; A μὴ συν ;
E ἀλλὰ μὴ σὺν-) ἀπολέσῃς (- ΑΒ -Gtu) μὲ (A add δέσποτα κύριε) | τῇ dp.

PARADOSIS: PILATI: 431

τίᾳ μου ταύτῃ, ἀλλὰ ἀρμνησικάχησον ἐπὶ ἐμοί, χύρις, xo τῇ .
δούλῃ σου Πράκλᾳ τῇ ἱσταμένῃ μετ᾽ ἐμοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ τοῦ
θανάτου μου, ἣν ἀνέδειξας προφητεύειν ὅτι, εἶχες σταυρῷ προση-
λωθῆναι. μὴ ἐν τῇ ἐμῇ ἁμαρτίᾳ καὶ ταύτην χαταδυκάσῃς,
ἀλλὰ συγχώρησον ἡμῖν καὶ ἐν μερίδι τῶν δικαίων σου συγχατα-

ρῦμησον ἡμᾶς.
1 Καὶ ἰδοὺ τελέσαντος τὴν εὐχὴν τοῦ Πιλάτου ἦλθεν φωνὴ

ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λέγουσα Μαχαριοῦσίν σε πᾶσαι αἱ γενεαὶ xo αἱ
πατριαὶ τῶν ἐθνῶν, ὅτι ἐπὶ σοῦ ἐπληρώθησαν ταῦτα πάντα τὰ
ὑπὸ τῶν προφητῶν εἰρημένα περὶ ἐμοῦ " χαὶ σὺ δὲ αὐτὸς μάρτυς
μου ἐν τῇ δευτέρᾳ μού παρουσίᾳ, ὀφθῆναι ἔχεις, ὅταν μέλλω χρῖ-
ναι τὰς δώδεκα φύλας τοῦ ᾿Ισραὴλ καὶ τοὺς μὴ ὁμολογήσαντας
τῷ ὀνόματί pou. Καὶ ἐξετίναξεν τὴν χεφαλὴν Πιλάτον ὁ. πρέ-
qextoz, Xd ἰδοὺ ἄγγελος χυρίου ἐδέξατο αὐτήν.. ἰδοῦσα δὲ ἡ
γυνὴ αὐτοῦ Πρόχλα τὸν ἄγγελον ἐρχόμενον. καὶ δεχόμενον τὴν
χεφαλὴν αὐτοῦ. χαρᾶς πλχησθεῖσα καὶ αὐτὴ παραυτὰ ἀπέδωκεν
τὸ. πνεῦμα, xol ἐτάφη μετὰ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς.

μον ταύτῃ .. À τὴν (xv μ. -την, B ταύτῃ τῇ di, B ταῖς ἁμαρτίαις μου xal
τῇ ἀγνοίᾳ μου ταύτῃ | ἀλλὰ ἀμνησιχάχησον (ita E, item corrupte A) ἐπ᾽ ἐμοὶ
χύρ. xal τῇ etc .. B ἀλλὰ ἐλέησόν με xol τὴν δούλην σ. Πρόχλαν [Ε ὦν τ. dp.
τῆς τελευτῆς μου | ἣν ἀνέδειξ. (ita B; A ἥνπερ ἔδ., E ἣν ἔδ.) προφητεύειν
(ita BE; Α -τεῦσα | E om ὅτι εἶχ. στ. xp. |. E μὴ v τῇ ἄμ. ἡμῶν χύριε
χαταδικ. ἡμᾶς | συγχ. ἡμῖν (B μοι; E add τὰ παραπτώματα ἡμῶν) x. ἐν μερ.
t. δ. σου (E μετὰ τῶν ἁγίων cov) ovyxarap. (ita B, AE συναρι3.) ἡμ.

10. A τελειώσαντος | E ἐχ τῶν οὐρανῶν | Max. σε (A add Πιλᾶτε) π. αἱ
γεν. xal ol mixto. (ita haec E; B m. αἱ γεν., Α π᾿ αἱ πατριαὶ [Bch - αρχαι] τ΄
é9y. (B om) | ἐπὶ σοῦ cum A .. B ὑπὸ σοῦ | ταῦτα -- εἰρημένα cum A .. B
πάντ. [τὰ adde] ὑπομνήματα τῶν πρ. τὰ cip. | E om ὅτι usq. περὶ (À rap") ἐμοῦ
| καὶ - - αὐτὸς (BE om) μάρτυς μον (B μαρτυρεῖς μου, E μ. p. ἔσῃ, A dp
ἔσῃ) ἐν τῇ (ita D, E ἐπὶ τῆς etc, Α ἐν γὰρ τῇ) -- - ὅφϑ. ἔχ. (haec om E)| B
ὅτε μέλλω | τὰς δώδ. - - ὅμολογ. τῷ ὅν. p. (ita B, 4 xal πιστεύσαντας omissis
τ. ὁ. p)- .E ζῶντας x. νεκρούς, καὶ τὰς δώδ. φύλ. τὰς μὴ ὁμολογησάσας μηδὲ
πιστευσάσας εἰς τὸ ὄν. μι | Καὶ ἐξετίναξ, (E "Hoe δὲ) τ. x. IIa. (E αὐτοῦ) ὁ
(Α om) πρέφεκτος (E Ἦν οφεχτιάλδευς sic, vide ante) cum AE .. B τότε οὖν ὁ
Πιλ. ἐχτείνας τὸν τράχηλον αὐτοῦ, ἀπέτεμεν. τὴν χεφ. αὐτοῦ ὃ πρόφεκτος (sic) |
xal ἰδοὺ - - -ἐδ. αὐτήν cum AE .. B om | B ϑεωροῦσα δέ J τὸν ἄγγ. ἐρχ. - -
T. x&. αὐτοῦ (E om ἐρχ. usq. αὐτοῦ) cum AE .. B om | có πνεῦμα .. A add
αὐτῆς | μετὰ v. ἀνδρ. αὐτῆς: his libellus finitur in ΒΕ... A udd Πιλάτον, 3ε-
λήσει χαὶ εὐδοχίᾳ τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα τοῦ πατρὸς xal
τοῦ υἱοῦ χαὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος νῦν χαὶ ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν ᾿ αἰώνων,

ἀμήν.

*

MORS PILATI QUI IESUM CONDEMNAVIT.

Cum autem Tiberius Caesar!) Romanorum imperator
gravi morbo teneretur, et intelligens quia Ierosolymis esset
quidam medicus, nomine lesus, qui omnes infirmitates solo
verbo curat, nesciens quod Iudaei et Pilatus eum occidissent,
praecepit cuidam suo familiari nomine Volusianus Vade citius
quam potes trans partes marinas, dicesque Pilato meo servi-
tori et amico ut hunc medicum mihi mittat qui me pristinae
sanitati restituat. Qui Volusianus audito praecepto impera-
toris statim discessit, et ventus est?) ad Pilatum sicut prae-
ceptum est ei. Et narrans eidem Pilato ea quae sibi a Tibe-
rio Caesare commissa fuerant, dicens Tiberius Caesar impe-
rator Romanorum, tui dominus, audito quod in civitate ista
est medicus qui solo verbo sanat infirmitates, rogat te vehe-
menter ut eum sibi mittere debeas pro sua infirmitate cu-
randa. Audiens haec Pilatus territus est valde, sciens quod
per invidiam eum occidi fecerat. Respondit Pilatus eidem
nuntio sic dicens Hic homo erat malefactor et homo qui tra-
hebat ad se totum populum: sic habito consilio sapientum
civitatis eum crucificari feci. Qui nuntius rediens ad eius
hospitium obviatus est cuidam mulieri nomine Veronica, quae

1j Codex h. l et infra semel Caesarius habet, item a Tiberio Cuesario
commissa.
3) ventus esi: ita codex. Similiter post habet obviaius est.

MORS - PILATI. 433

fuerat familiaris lesu, dicens O mulier, medicus quidam qui
in hac civitate erat, qui solo verbo aegros sanabat, cur oc-
ciserunt?) eum ludaei? Αἱ illa coepit flere dicens Heu me,
domine, deus meus et dominus meus, quem Pilatus pro in-
vidia tradidit, condemnavit et crucifigi praecepit. Tunc ille
nimis dolens ait Vehementer doleo quia id pro quo dominus
meus me*) miserat explere non valeo. Cui Veronica Domi-
nus meus cum praedicando circuiret, et ego eius praesentia
nimis invita carerem, volui mihi depingi imaginem, ut dum
eius privarer praesentia, saltim mihi praestaret solatium 1ma-
ginis suae figura^. Cumque linteum pictori deferrem pin-
gendum, dominus meus mihi obviavit et quo tenderem re-
quisivit. Cui cum viae causam aperuissem, a me petiit pan-
num, et ipsum mihi venerabilis suae faciei) reddidit insigni-
tum imagine. Ergo huius aspectum si dominus tuus devote
intuebitur, continuo sanitatis beneficio potietur. — Cui ille Est
huiusmodi imago auro vel argento comparabilis? Cui illa
Non, sed pio affectu devotionis. Tecum igitur proficiscar et
videndum Caesari imaginem deferam, et revertar.

Venit igitur Volusianus cum Veronica Romam dixitque '
Tiberio imperatori lesum diu a te desideratum Pilatus et
Iudaei iniustae morti tradiderunt et per invidiam crucis pati-
bulo affixerunt. Venit igitur mecum matrona quaedam ipsius
lesu imaginem deferens, quam si devote prospexeris, mox
sanitatis tuae beneficium obtinebis. Caesar igilur pannis se-
ricis viam slerni fecit et imaginem sibi: praecepit praesen-
tari; qui mox ut eam fuit intuitus, salutem est pristinam
assecutus.

Pontius igitur Pilatüs imperio Caesaris capitur et Ro-
mam perducitur. Audiens Caesar Pilatum Romam advenisse,
5imio contra eum furore repletus est et eum ad se adduci fe-

3) occiserunt: ita codex.

4) me: in codice desideratur.

5) figura. Post hanc vocem in codice additur Cui refert.

$) Codex venerabili sua facie. Leg. aur. insignitum. — Imaginis ergo
. Evang. apoor. ed. Tischendorf. 98

434 MORS PILATI.

git. Pilatus autem tunicam lesu inconsutilem secum detulit :
quam indutam coram imperatore portavit. Mox ut imperator
eum vidit, omnem iram deposuit et ei prolinus essurrexit,
nec dure sibi in aliquo loqui praevaluit: et in eius absentia
qui videbatur tam terribilis et ferus, nunc in eius praesentia
invenitur quodammodo. mansuétus. Cumque eum licentiasset,
mox contra eum terribiliter exardescit, se miserum clamitans
quia ei furorem sui pectoris minime ostendisset. Statimque
eum revocari fecit iurans et contestans quia filius 'mortis est
et nefas") est eum vivere super terram. Qui cum eum vidit,
continuo eum salutavit et omnem animi ferocitatem abiecit.
Mirabantur omnes, mirabatur et ipse, quia sic contra Pila.
tum dum abesset exardesceret, et dum praesens esset nil ei
loqui posset aspere. Tandem divino nutu vel forte alicuius
Christiani suasu ipsum illa tunica expoliari fecit, et contra
eum pristinam ferocitatem animi mox resumsit. Cumque de
hoc imperator plurimum admiraretur, dictum est sibi quod
illa tunica fuisset domini lesu. Tunc imperator eum in car-
cerem recipi iussit, donec sapientum consilio deliberaret quid
de eo fieri oporteret. Post autem paucos dies data est igitur
in Pilatum sententia ut morte turpissima damnaretur. Áu-
diens hoc Pilatus cultello proprio se necavit, et tali morte
vitam finivit.

Cognita Caesar morte Pilati dixit Vere mortuus est ntorte
turpissima, cui manus propria non pepercit — Moli igitur
ingenti alligatur et in. Tiberim fluvium immergitur.. Spiritus
vero maligni et sordidi corpori maligno et sordido congau-
dentes omnes in aquis movebantur, et fulgura et tempestates,
tonitrua et grandines in aere terribiliter gerebant?), ita ut cun-
eti timore horribili tenerentur. Quapropter Romani ipsum a
Tiberis fluvio extrahentes, derisionis causa ipsum in Viennam
deportaverunt et Rhodani fluvio immerserunt: Vienna enim

*) Codex per errorem fas.
$) Fortasse rectius Leg. aur. congadudentes et nunc in aquis. nunc. in aere ra-
pientes. mirabiles inundaliones in aquis movebant , e -- -- generabant

MORS PILATI. 435

dicitur quasi via gehennae, quia erat tunc locus maledictionis.
Sed?) ibi nequam spiritus affuerunt, ibidem eadem operantes.
Homines ergo illi tantam infestationem daemonum non?) su-
stinentes vas illud maledictionis a se removerunt et illud se-
peliendum Losaniae territorio commiserunt. Qui cum nimis
praefatis!*) infestationibus gravarentur, ipsum a se removerunt
et in quodam puteo montibus circumsepto immerserunt, ubi
adhuc relatione quorumdam quaedam diabolicae machinatio-
nes ebulhre dicuntur.

?) Adde et?
19) non deest in codice.
11) Codex simiis praefactis: quae fortasse ferri possunt.

— —— a o ——— —

28 *

———97 — -“- a ἡ... ..Ῥ.....-.- - το τΠ

ΥὙΦΗΓΗΣΙΣ ἸΩΣΗΦ.

ΥΦΗΓΗΣΙΣ IOZHO9 TOY ἈΠῸ ΑΡΙΜΑΘΑΙΑΣ TOY AITHZAMENOY
TO ΣΩ͂ΜΑ KYPIOY- EN Q KAI ΤᾺΣ TON ΔΥῸ AHZTUON
AITIAZ EMOEPEI.

Ι.

! ᾿Εγὼ Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ ᾿Αριμαθαίας ὁ αἰτησάμενος παρὰ Πι-
λάτου τὸ σῶμα τοῦ χυρίου Ἰησοῦ πρὸς ταφὴν χαὶ ἐν δεσμῷ πιε-
ξόμενος παρὰ τῶν φονέων xai θεομάχων Ιουδαίων διὰ τὴν τοιαύ-
τὴν αἰτίαν, οἴτινες καὶ τὸν νόμον κατέχοντες αὐτῷ τῷ Μωυσῇ
πρόξενοι γεγόνασιν θλίψεως. τὸν δὲ νομοθέτην παροργίσαντες xal
μὴ ἐπεγνωχότες τὸν θεὸν ἐσταύρωσαν xal εὔδηλον ἔθεντο τοῖς
ἐγνωχόσι τὸν θεόν. ᾿Εν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ἐν αἷς κατέχριναν
τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ σταυρωθῆναι, πρὸ ἑπτὰ ἡμερῶν τοῦ παθεῖν
τὸν Χρωτόν, τῷ ἡγεμόνι Πιλάτῳ παρεπέρμφθησαν δύο λῃσταὶ
ἀπὸ ᾿Ἱεριχῶ καταχριθέντες, ὧν ἡ αἰτία ἦν αὕτη.

* Ὑφήγησις (ita AD; C apud Birchium Hx διηγησις) Ἰωσ. (Ὁ τοῦ 'Io.) - -
τοῦ (C om) χυρίον (A add ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ; C add παραδώσεως) - -
ἐμφέρει (C évpépew) .. B non.habet inscriptionem.

I, 1. ᾿Αριμαϑαίας cum AD .. BC - ϑείας | B om παρ. Πιλ. | τοῦ (C ὁπ)
χυρ. (B om) Ἰησοῦ (D om) mp. tag. (B om πρ. t.) | xoi (C om) ἐν ὃ. πιεζόμ.
(ita A, C πιαζ.; B étatóp., D ἐπιζόμ.) - - 3eopay. (B 3eoxróvov, C add ἀν-
ρώπων) Ἰονδ. δ. t. τοιαύτ. (B αὐτοῦ) alt. | B πρόξ. ἐγένοντο | “λίψεως (C
add αἰωνίου) τὸν δὲ (ita AD, C om δέ. B corrupte sic: “λίψ, αἰνεῖς τὸν τού-
τῶν) νομοῦ. | B παροργ. μὴ ἐγνωχότες ὅτι ϑεὸν ἐσταύρωσαν, ἔχδηλον ἐβέμη
(corrige ἔϑεντο) τοῖς ἐγνωχόσιν τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν χαὶ ϑεόν | ἐν
ἐκ. (B add γὰρ) ταῖς - - κατέχριναν τ. vi. (B χατεχρίϑη ὁ v.) - - Πιλάτῳ (B
Ποντίῳ II.) - - ἦν αὕτη. .

NARRATIO IOSEPHI. 437

? 'O πρῶτος. ὄνομα αὐτῷ Γέστας, ὁδοιποροῦντας ἐν φόνῳ
μαχαίρας ἀπέκτεινεν, ἄλλους δὲ γυμνώσει ὑπέβαλεν, γυναῖκας
δὲ ἐκ τῶν σφυρῶν κατὰ χεφαλῆῇς χρεμνῶν τοὺς μασθοὺς ἐξέ-
χοπτεν, νηπίων μελῶν αἰμοπότης ὑπῆρχεν, θεὸν quy ἐγνωκὼς
πώποτε, νόμοις μὴ ἀκολουθῶν, βίαιος τυγχάνων ἐξ ἀρχῆς els τὰς
τοιαύτας πράξεις.

Ἢ δὲ τοῦ ἑτέρου αἰτία τοιαύτη ἦν. Δημᾶς ἐκαλεῦτο, Γα-
λιλαῖος μὲν ἦν τῷ γένει, πανδοχεῖον δὲ εἶχεν ᾿ πλουσίων πειρα-
τηρίοις ἐκέχρητο, πτωχοῖς δὲ εὖ ἐποίει" χλέπτης μὲν ὡς Τωβίτ,
νεκροὺς γὰρ πτωχοὺς ἔϑαπτεν. λῃστεύειν ἐπεχείρει τὸ τῶν 'Iou-
δαίων πλῆθος. αὐτὸν τὸν νόμον ἐν ᾿Ιερουσαλὴμ. συλήσας xol τὴν
τοῦ Καϊάφα θυγατέρα γυμνώσας. ἱεράτιδα ὑπάρχουσαν τοῦ
ἁγιάσματος, αὐτὴν τὴν τοῦ Σολομῶντος παρατεθεῖσαν μυστι-
χὴν παρακαταθήκην τῷ τόπῳ ἀφελόμενος. τοιαῦται ὑπῆρχον
αὐτοῦ αἱ πράξεις.

3 Συνελήφθη δὲ χαὶ ὁ ᾿Πησοῦς πρὸ τῆς ἡμέρας - τοῦ πάσχα
τρίτης, ὀψίας οὔσης. οὐκ ἦν δὲ τῷ Καϊάφᾳ καὶ τῷ πλήθει
τῶν Ιουδαίων πάσχα, ἀλλὰ πένθος ἦν αὐτοῖς μέγα, ὡς διὰ τὴν
τοῦ χῃστοῦ σύλησιν γεναμένην ἐν τῷ ἁγιάσματι καὶ χκαλέσαν-
τες Ἰούδαν τὸν ᾿Ισκαρυώτην λέγουσιν αὐτῷ ἀπὸ ἀδελφοῦ γὰρ
Καϊάφα τοῦ ἱερέως ἦν. οὐκ ἦν δὲ μαθητὴς κατὰ πρόσωπον τοῦ
Ἰησοῦ, ἀλλὰ δόλῳ προετρέψαντο αὐτὸν πᾶν τὸ πλῆθος τῶν ᾿Ιου-
δαίων ἵνα ἀχολουθήσει τῷ ᾿Ιησοῦ οὐχ ἦνα πειθαρχήσει τοῖς παρ

2. C ὀνόματι Γέστας (B Γεύστας) |. AC. ἀπέχτενεν |. AC. ἐν γυμνώσε:

ὑπέβ. | μασϑούς: ita A, B μαζούς, C μαστούς | Ss. μὴ éyv. πώποτε (C ποτέ)
. A om | B εἰς v. τοι. xaxdc xal αἰσχρὰς πράξ.

C Αἱ ὃ. τ. i λῃστοῦ αἰτίαι τοιαῦταί εἶσιν | Δημᾶς cum BC .. A Δύμας |
πλουσίων - — εὖ ἐποίει: haec varie in codd. corrupta legantur | x^. μὲν (B add
ἦν) ὡς Tog. (B ὁ Τωβίας) | B πτωχ. δὲ γεχρ. ἔϑαπτ. | τὸ τ. ᾿Ιουδ. mas.
cum AC .. B τοὺς τ. 'I. ἱερεῖς | B ἱερατυκὴν ὑπάρχ. | B παραϑήχην ἀφελό--
μένος cum A .. BC ἀφηλάμενος (sic) | αὐτοῦ... B λῃστῶν.

3. δὲ xal .. B οὖν | B πρὸ VE ἡμερῶν t πάσχα, τρίτης ὀψ. obo. | B om
ὡς | B τ΄ λῃστ. ἔφοδον τὴν γενομένην ἐν τῷ πράγματι [᾿Ιούδαν (B τὸν 'L) τὸν
Ἶσχ. cam AB .. C οἱ Ιουδαῖοι τὸν ΣΣχαριώτην | λέγουσιν αὐτῷ ' ἀπὸ (cod.
praem εὐγενὲς γένος, quod ex margine irrepsisse videtur) d. γὰρ -- ἦν cum A,
iem C λέγ. αὐτῷ εὐγενὴς γένος dv* ἀπὸ ἀδελφοῦ Kaüxp. t. L. ἦν .. B xal
λέγουσιν αὐτὸν ἐκ γένονς ὄντα ἀδελφῆς τοῦ Καϊάφα ἱερέως | κατὰ πρόσωπ. cum
AC .. B xarà τρόπον | C προετρέψατα | B om τῶν Ἴονδ. | ἵνα ἀχολουπήσει

-

438 NARRATIO IOSEPHI.

αὐτοῦ γενομένοις σημείοις οὐδὲ ἵνα ὁμολογήσει αὐτόν. ἀλλ᾽ ἵνα
παραδώσει αὐτὸν αὐτοῖς, ψευδὲς ῥῆμα αὐτοῦ θέλων καταλαβέ-
σθαι, δόματα δεδωχότες αὐτῷ ὑπὲρ τοῦ τοιούτου ἀνδραγαθήμα-
τος ἀνὰ δίδραγμον χρυσίου καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν. ἦν δὲ xal δύο
ἔτη ποιήσας μετὰ τοῦ Ἰησοῦ, Oc φησιν εἷς τῶν μαθητῶν χα-
λούμενος ᾿Ιωάννης.

* Καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ πρὸ τοῦ χρατηθῆναι τὸν ᾿[ησοῦν λέ-
γε τοῖς Ἰουδαίοις ὁ ᾿Ιούδας Δεῦτε συμβούλιον θώμεθα, ὅτι περ
οὐχ ἐσύλησεν ὁ λῃστὴς τὸν νόμον ἀλλ᾽ αὐτὸς ὁ ᾿[ησοῦς, κἀγὼ
ἔλέγχω αὐτόν. τῶν δὲ τοιούτων δημάτων ῥδηθέντων εἰσίει μεθ᾽
ἡμῶν Νικόδημος ὁ κατέχων τὰς χλεῖς τοῦ ἁγιάσματος, xaX ἔφη
πᾶσων Μὴ τοιοῦτον πρᾶγμα διαπράξασθε. ἦν γὰρ ἀληθὴς ὁ Νι-
χόδημος ὑπὲρ πᾶν τὸ πλῆθος τῶν Ἰουδαίων. ἡ δὲ τοῦ Καϊάφα
θυγάτηρ ὀνόματι Σάρρα χραυγάσασα ἔφη Αὐτὸς γὰρ ἔφη ἐπὶ
πάντων χατὰ τοῦ ἁγίου τόπου τούτου Δύναμαι χαταλῦσαι τὸν
ναὸν τοῦτον χαὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγεῖραι αὐτόν. λέγουσιν οἱ
ἸΙουδαῖοι αὐτῇ Πίστιν ἔχεις παρὰ πάντας ἡμᾶς" εἶχον γὰρ αὐὖ-
τὴν ὡς προφήτην. χαὶ δὴ τοῦ συμβουλίου γενομένου ἐκρατήθη
6 Ἰησοῦς.

eun B .. AC ἀχολουϑῇ (Α -3«) | B ἢ ὁμολογήσει αὖτ. Θεόν | ψευδὲς - -
χαταλαβ. cum B .. AC om | δίδραγμον: ita ABC | ἦν δὲ xol δύο (C om; A
praem δέχαι, quod videtur ex repetito δὲ xal ortum esse; sed vide B, ande
δέκα δύο legere possis) - - μι v. Ἰησοῦ .. B ἦν ydo δωδέκατος ποιήσ. μετὰ
(haec pessime sic scripta sunt: πᾶσιν μὲν τὰς) τ. 'L.

4. Καὶ τρίτῃ ἡμέρᾳ (C -τῆς - pac) πρό cum AC .. B xol χαιρὸν εὑρὼν τῇ
p. ἧμ. πρό | B συνβουλευσώμεϑα | B οὐχ ἔχλεψεν τὸ ἁγίασμα | εἰσίει cum
A, item Ο.. B ἦν | B d κατέχ. τὸν νόμον χαὶ τὰς χλεῖς (C χλεῖδας) | Μὴ
τοι. πρ. (B add c) διαπρ. cum AB .. € Νὴ τοιούτων πραγμάτων πραξώμεϑα |
ἦν γὰρ ἀχηϑὴς (C - ϑινὸς) -- τῶν Ἰουδ. cumí AC .. B εἰς ἐχεῖνον τὸν ἄνϑρω-
πον" οὐδὲν γὰρ τοιοῦτον ἐποίησεν. xol οὐδεὶς αὐτὸν ἤχουσεν- οὐδὲ γὰρ ἦν εὖ-
πρόσδεχτος ὁ Noc. ὑπὲρ πᾶν τ. πλ. τ. Ἰονδ. | ἡ δὲ τοῦ (ita ΑΒ; C. ἦν. δὲ τῷ)
Κα. - - Σάρρα (B Zépa) xpavydowoa (C χαὶ χρανγάσας, B χλαύσασα) (A h. }.
add ἐπὶ πάντων, quod cum BC ad ἔφη seq. transferendum videbatur) ἔφη |
Αὐτὸς γὰρ (C ὅτι περ) ἔφη (C add d ᾿Ιησοῦς) ἐπὶ πάντ. (C é. πᾶσι; de A vide
ente) χατά cum AC .. B "Hxovca ἐγὼ ὅτι πᾶσιν ἔλεγεν χατά | B λέγων ὅτι δύ-
φαμαι-χαταλ. αὐτόν. xat εἶπαν οἱ ᾿Ιουδ. | αὐτῇ Πίστ. - -- ἡμᾶς cum C .. B
Ταύτην πίστιν ἔχει ὑπὲρ πάντας ἡμᾶς .. Α Αὕτη πιστοτέρα ἐστὶν πάντων ἡμῶν
προφήτην: ita ABC | χαὶ δὴ τοῦ (C καὶ διὰ τοῦτο) συμβ. γεν. (C. γιν.) cum
AC .. B καὶ ϑὴ τοῦ λόγου στοιχήσαντος συνβουλίον γενομένον

-ταασς cone ÓH——— — ————À————aue πα 0

NARRATIO IOSEPHIT. 439

! |.

! [Xj δὲ ἐπαύριον, ἡμέρᾳ τῆς τετράδος, εἰσήνεγκαν αὐτὸν
ὥρᾳ ἐνάτῃ εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ Καϊάφα. xal λέγουσιν αὐτῷ
ἔλννας xol Καϊάφας Εῤπὲ ἡμῖν, τίνος ἕνεχεν τὸν νόμον ἡμῶν
ἐσύχησας. χαὶ Μωσέως καὶ τῶν προφητῶν τὰς ἐπαγγελίας ἀπε-
χήρυξας; ὃ δὲ ᾿ξησοῦς οὐδὲν ἀπεχρίνατο. πάλιν δὲ ἐκ δευτέρου
παρόντος χαὶ τοῦ πλήθους λέγουσιν αὐτῷ Τὸ ἁγίασμα, ὃ ἔκτισε
Σολομὼν ἐν τεσσαράκοντα. χαὶ ἕξ ἔτεσιν, διὰ τί σὺ βούλῃ ἐν μιᾷ
ῥοπῇ χαταλῦσαι; xal οὐδὲν ἀπεχρίνατο πρὸς ταῦτα ὁ Ἰησοῦς,
ἦν γὰρ τῆς συναγωγῆς τὸ ἁγίασμα σεσυλημένον διὰ τοῦ λῃστοῦ.

? ᾿Οψίας δὲ τελεσθείσης τῆς τετράδος ἅπαν τὸ πλῆθος ἐξή-
τει τὴν θυγατέρα τοῦ Καϊάφα πυρὶ ἐναλῶσαι διὰ τὴν τοῦ νόμου
ἀπώλειαν. ὅτι οὐκ εἶχον τὸ πῶς τὸ πάσχα ποιῆσαι. καὶ εἶπεν
αὐτοῖς ἐκείνη ᾿᾿Ὀπιμείνατε τέχνα καὶ τὸν Ἰησοῦν τοῦτον ἀπολέ-
σωμεν, χαὶ ὁ νόμος εὑρίσκεται καὶ T, ἑορτὴ ἡ αἀγία ἐπιτελουμένη
ἐπιτελεῖται. λαθραίως δὲ ἔδωκαν ἴλννας καὶ Καϊάφας χρυσίον
ἱκανὸν ᾿Ιούδᾳ τῷ ᾿Ισχαριώτῃ, λέγοντες Εἰπέ, χαθὼς προεῖπες
ἡμῖν. ὅτι ἐγὼ οἶδα τὸν νόμον χλαπέντα παρὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ, ὅπως
εἰς αὐτὸν τὸ ἔγκλημα τραπῇ καὶ μὴ εἰς τὴν κόρην ταύτην τὴν
ἄμεμπτον. χαὶ ταῦτα συνταξάμενος ὁ ᾿Ιούδας εἶπεν αὐτοῖς Μὴ
πᾶν τὸ πλῆθος γνῷ ὅτι ἐγὼ ὑφ᾽ ὑμῶν ἐπεδιδάχθην τοῦτο χατὰ
τοῦ Ἰησοῦ πρᾶξαι᾽ ἀλλὰ ἀπολύσατς τὸν ᾿Ιησοῦν, xoà πείθω

II, 1. A ὥραν ἐννάτην | A xaX προφητῶν χαὶ Μωσέως (B Νωνσ.) ἀπε-
χήρυξας (an potius scribas ᾿'ἀπέχρυψας 2) cum AC .. B ἠκύρωσες | πάλ, δὲ (€

om, B utrumque om) éx δευτ. (B add οὖν) παρ. xai (AC om) τ. 13. λέγ. (B
εἶπαν) aur. | τὸ dy. d cum AC .. B τὸν ναὸν ὃν | B ἐν ῥοπῇ καιροῦ | ἦν
γὰρ (C add πρὸ) τῆς συν. τὸ dy. aso. διὰ τ΄ λῃστ. (C om δ. v. 1) cum AC ..
B ἐν ἀληϑείᾳ γὰρ ἦν ἡ συναγωγὴ xal τὸ di. ἐσυλομένον (sic vitiose) δ. v. λ.,
τὸν νόμον μὴ ἔχουσα ᾿

2. B 'Ow. δὲ γενομένης τῆς -- - ἐζήτουν τ. ϑυγατέραν - - dva. αὐτὴν - -
εἶχαν τὸ πάσχ. πῶς ποι. | τὸ πῶς .. A om τό | x. εἶπ. avc. ἐχείνη cum AC ..
B ὁ δὲ Καϊάφας ἔφη πρὸς τὸν λαόν | B Μείνατε τέχνα καὶ συνδράμετε ἡμῖν
ὅπως ἀπολέσωμεν τ. Ἰησ. | xoi] ἕορτ. - - ἐπιτελουμένη (C om) ἐπιτ. cum AC
.. B καὶ ἱορτὴν τελείαν ἐπιτελοῦμεν | xa9. πρ. ἡμῖν cum B .. AC οπὶ [ τραπῇ
cum B .. AC ἡ | ταύτην (AC om) τ. ἄμεμπτ. (€ ἀμώμητον) | συνταξάμ. cut
A€ .. B καταδεξάμενος | B Φοβοῦμαι μὴ πᾶν |. γνῷ .. C add τοῦτο | B6
ἐδιδάχϑην | B πρᾶξαι, xol ἀκιστήσωσιν᾽ ἀλλὰ τοῦτο ποιήσαντες ἀπολύσατε τὸν
"Ing. etc

- - p—— €. «ὦ -, οἱ οῦνἝὄὔΞ .ὀὅ πὰ -ῖϑ
πὰ ς-Ψ.Ὁ«8͵ΨΨ8)͵'Ἑ. . Ὁ LL ———— -.... .----. -ὄ--. -—— — -—— -

« 440 NARRATIO [ΟΒΘΕΡΗ͂Ι.

τὸ πλῆθος ὅτι ταῦτα οὕτως ἔχει. xal δόλῳ ἀπέλυσαν τὸν
"Iooóv.

3 Ὃ δὲ ᾿ἸΙούδας εἰσελθὼν εἰς τὸ ἁγίασμα διαφαυούδσης ἡμέ-
ρᾶς πέμπτης λέγει πρὸς πάντα τὸν λαόν 1C θέλετέ qot δοῦναι,
xaO ὑμῖν παραδώσω τὸν καθαιρέτην τοῦ νόμου καὶ τῶν προφη-
τῶν συλήτην ; λέγουσιν αὐτῷ οἱ Ἰουδαῖοι ᾿Εὰν παραδώσῃς ἡμῖν
αὐτόν, δώσωμέν σοι τριάκοντα ἀργύρια χρυσίου. οὐκ ἥδει δὲ Ó
λαὸς ὅτι περὶ τοῦ Ἰησοῦ λέγει ὁ Ἰούδας ὁμολόγουν γὰρ αὐτὸν
ἱκανοὶ εἶναι υἱὸν θεοῦ. χαὶ ἔλαβεν ὁ ᾿Ιούδας τὰ τριάκοντα ἀρ-
γύρια χρυσίου.

* Καὶ ἐξελθὼν τῇ ὥρᾳ τῇ τετάρτῃ καὶ τῇ πέμπτῃ εὑρίσκει
τὸν Ἰησοῦν περιπατοῦντα ἐν τῇ πλατείᾳ. μελλούσης δὲ ὀψίας
γενέσθαι λέγει τοῖς Ιουδαίοις ὁ ᾿Ιούδας Βοήθειαν στρατιωτῶν δότε
μοι μετὰ μαχαιρῶν xal ξύλων, χἀγὼ παραδώσω ὑμῖν αὐτόν.
ἔδωχαν οὖν αὐτῷ ὑπηρέτας ἐπὶ τὸ πιάσαι αὐτόν. πορευομένων
δὲ αὐτῶν λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Ιούδας Ὃν ἂν ἐγὼ φιλήσω, χρατήσατε
αὐτόν" αὐτὸς γὰρ τὸν νόμον xal τοὺς προφήτας ἐσύλησεν.
προσελθὼν οὖν τῷ Ἰησοῦ κατεφίλησεν αὐτὸν λέγων Χαῖρε ῥαββί,
ὀψίας οὔσης τῆς πέμπτης. καὶ χρατήσαντες παρέδωκαν αὐτὸν
πρὸς Καϊάφαν xal τοὺς ἀρχιερεῖς, λέγοντος τοῦ ᾿Ιούδα ὅτι οὗτός
ἐστιν ὁ τὸν νόμον συλήσας xal τοὺς προφήτας. ἄδικον δὲ ἐξέ-
τασιν ἔδίδουν οἵ Ιουδαῖοι τῷ ᾿Γησοῦ λέγοντες Διὰ τί ταῦτα ἐποίη-
σας: χαὶ οὐδὲν ἀπεχρίνατο.

8. Ὁ δὲ etc .. C corrupte | διαφ. (C διαφαονσ.) ἡμέρ. (C τῆς) πέμπτ. cam
ΔΟ.. B τῇ ἡμέρᾳ τῇ πέμπτῃ | ᾿Εἀν παραδώσῃς (C - σεις) ἡμ. αὐτόν .. B om |
δώσωμεν cum B .. A διδῶμεν, C διδοῦμεν | ἀἄργ. χρυσ. cum AG .. B χρυσίνα
(sio) | ὁμολόγουν γὰρ (C ὁμολογοῦντας 2): ita ABC | ἱκανοί... B οἱ πλείονες |
B tà τριάχ. χρυσίνα

4. Ka ἐξελθὼν (€ - ϑόντες) - - τῇ τεταρτ. xal (haec B om) - - εὐρίαχει
(C εὗρον) | στρατιωτῶν .. B λῃστρικήν | C xol ἐγώ | ἐπὶ τὸ πιάσαι cum BC
.. À ἐπὶ τῷ πιάσαι | B xal v. προφήτας x. τὸν νόμ. ἐσύλευσεν | τῆς πέμπτης
cum BC .. A τῇ πέμπτῃ | xol χρατήσαντες - - τοὺς ἀρχιερεῖς (C τοῖς - ρεῦσυ
-- *. t. προφήτας cum AC .. B xol παρέδωχεν αὐτὸν τοῖς ᾿Ιονδαίοις. οἱ δὲ
λαβόντες αὐτὸν ἀπήγαγον πρὸς Καϊάφαν x. v. dpy., λέγοντες ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ
τὸν --- προφήτας | ἄδικον δὲ ἐξέτ. ἐδίδουν cum ΑΒ .. C ἀδικῶν. ἐξέτ. δὲ ἐδί-
δσυσαν (sic) | ἐποίησας cum Β.. AC ποιεῖς (Α ταῦτα πάντα που ὧδε) | xat
οὐδέν .. B ὁ δὲ ᾿[ησοῦς οὐδέν

NARBATIO IOSEPHI. - * 44]

'O δὲ Νικόδημος κἀγὼ Ἰωσὴφ ἰδόντες τὴν κάθεδραν τῶν
λοιμῶν ἀπέστημεν dT αὐτῶν, μὴ θελήσαντες τῇ βουλῇ τῶν
ἀσεβὼών: συναπολέσθαι.

| ΠῚ,

! Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα δεινὰ διαπραξάμενοι χατὰ τοῦ
Ἰησοῦ τῇ νυχτὶ ἐχείνῃ. παρέδωχαν αὐτὸν Πιλάτῳ τῷ ἡγεμόνι
διαφανούσης τῆς παρασχευῆς ἐπὶ τὸ. σταυρῶσαι αὐτόν. χαὶ ἐπὶ
τοῦτο συνῆλθον πάντες. ἐξετάσεως οὖν γενομένης ἐχέλευσεν αὖ-
τὸν Πιλᾶτος ὁ ἡγεμῶν μετὰ δύο λῃστῶν τῷ σταυρῷ προσηλωθῆ-
ναι. προσηλώθησαν δὲ αὐτῷ ἅμα τῷ Ἰησοῦ ἐξ ἀριστερῶν μὲν ὁ
Γέστας. ἐκ δεξιῶν δὲ ὁ Δημᾶς.

^ Kai ἤρξατο βοᾶν ὁ ἐξ εὐωνύμων λέγων τῷ Ἰησοῦ "Ἴδε
πόσα, χακὰ ἔδρασα ἐν τῇ Ὑῇ᾽ καὶ εἰ ἔγνων ὅτι σὺ εἶ ὁ βασιλεύς,
χαὶ σὲ εἶχον ἀναλῶσαι. τί δὲ λέγεις ἑαυτὸν υἱὸν θεοῦ, καὶ βοη-
θῆσαι ἑαυτῷ ἐν ἀνάγκῃ οὐ δύνασαι; ἢ πῶς ἄλλῳ εὐχομένῳ σὺ
δύνασακ βοήθειαν παρασχεῖν; εἰ σὺ εἶ ὃ Χριστός, κάτελθε ἀπὸ
τοῦ σταυροῦ, ἵνα σοι πιστεύσω νῦν δὲ οὐχ ὡς ἄνθρωπόν σε ὁρῶ
ἀλλ᾽ ὡς θῆρα ἄγριον συναπολλύμενόν μοι. — xol πολλὰ ἕτερα ἤρ-
ξατο λέγειν κατὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ, βλασφημῶν καὶ τρίζων τοὺς ὀδόν-
τᾶς αὐτοῦ ἐπὶ αὐτόν᾽ ἐν γὰρ τῇ παγίδι τοῦ διαβόλου ἐξωγρημέ-
νος ἦν ὃ λῃστής.

'O δὲ Νιχόδ. xdyÀ (C xoi ὃ) Ἰωσήφ cum AC .. B 'Eyà δὲ 'Ioc.
xoi Νικόδ.

I, 1. διαπραξ. cum A .. C διαταξάμ., B πράξαντες. B sic: Πολλὰ ovv
δυνατὰ πράξαντες xatd toU "Ino. τῇ v. ix. xoi πολλὰ χριτήρια ἀδικίας, παρέ-
δωχαν etc | BC διαφαούσης | ἐπὶ τὸ (A τῷ; C add xat, B χολάσαι xal) στ.
αὐτόν | B om xal ἐπὶ t. c. πάντ. | ἐξετάσ. οὖν (B τοίννν ψευδοῦς) γενομένης
(B ysvap.) - - λῃστῶν (B add τῶν χαταδίχων) τῷ στ. προσηλ. (AC om τ. ot.,
B oravpe35jva) προσηλώϑησαν δὲ αὐτῷ (ita de coniectura scripsimus: AC
προσηλωϑέντων δὲ [A om] αὐτῶν, B χρεμασϑέντων δὲ αὐτῶν) ἅμα τῷ nc.
(haec ex B sunt; C ἅμα ἐπὶ τῷ σταυρῷ; Α om. Praeterea vero B add ἐν τῷ
σταυρῷ) - - Δημᾶς (ita €; AB Δύμας)

2. dE εὐῶὼν. (C ἀριστερῶν) .. B add Τέστας | Ἴδε πόσα .. B [Ιἰολλά |
ἔδρασα cum A .. BC -σας | xai εἰ ἔγνων - — ἀναλῶσαι cam A, item corrupte
€ .. B καὶ σὺ εἶπες ὅτι βασιλεὺς εἶ τῶν "IouS. , xoi ct ἀναλῶσαι εἶχον [ τί δὲ

λέγεις ἑαυτ. cuta Α.. C ὅτι λέγει ἑαυτ., B λέγεις δὲ σεαντ. |. xo βοηϑῆσαι
ἑαυτῷ etc cum A .. BC plura corrupte exhibent | ἐπ᾽ αὐτόν (C - τῷ) .. B χατὰ

' τοῦ Ἰησοῦ | ἐζωγρημ- cum ΑΒ... G ἐξορισμένος

τα, - -- AA c —— án — -- ....» - ^ - e^ o —MÀ Munus -- co ToO LA τ σὺ EE 4 poc o c Lum

^.

449 NABRATIG IOSEPHI.

δ Ὁ δὲ ἐκ δεξιῶν λῃστής, ᾧ ὄνομα Δημᾶς, ἰδὼν τὴν Oci-
χὴν χάριν τοῦ ᾿[ησοῦ οὕτως ἐβόα Οἶδά σε, ἸΙησοῦ Χριστέ, ὅτι
υἱὸς τοῦ θεοῦ el^ Χριστόν σε ἐρῶ ὑπὸ μυρίων μυριάδων ἀγγέλων
προσχυνούμενον. συγχώρησόν μοι τὰς ἁμαρτίας μου ἃς ἔπραξα᾽
px] ἐν ἐξετάσει μου ποιήσεις τὰ ἄστρα ἐλθεῖν xac ἐμοῦ ἢ τὴν
σελήνην, ὅταν μέλλῃς χρῖναι πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, ὅτι ἐν νυκτὶ
ἔπραττον τὰς χαχᾶς μου βουλάς wr κινήσεις τὸν ἥλιον τὸν νῦν
σχοτιζόμενον διὰ σὲ εἰπεῖν τὰ κακὰ τῆς καρδίας μου" οὐδὲν γὰρ
ἀφέσεως ἁμαρτιῶν δῶρον δύναμαί σοι παρασχεῖν. ἤδη ὁ θάνατος
φθάνει με τῶν ἁμαρτιῶν μου σοῦ δέ ἐστιν ὁ ἐξιλασμός ῥῦσαί
pe, δέσποτα τῶν ἁπάντων, τῆς φοβερᾶς cou χρίσεως" qj δῷς
ἐξουσίαν τῷ ἐχθρῷ καταπιεῖν με καὶ χληρονόμον γενέσθαι τῆς
ψυχῆς μου ὡς τοῦ ἐξ εὐωνύμων χρεμαμένου᾽" θεωρῶ γὰρ πῶς ὃ
διάβολος χαίρων τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λαμβάνει, αἱ δὲ σάρχες. αὐτοῦ
ἀφανεῖς γίνονται. μὴ καὶ εἰς τὴν μερίδα τῶν ᾿Ιουδαίων προστά-
ξεις ue ἀπελθεῖν᾽ βλόπω γὰρ Μωυσῆν xal τοὺς πατριάρχας ἐν
χλαυθμῷ μεγάλῳ ὑπάρχοντας καὶ τὸν διάβολον. ἐπιχαιρόμενον ἐπὶ
αὐτῶν. πρὸ τοῦ οὖν, δέσποτα, τὸ πνεῦμα μου ἐξελθεῖν “κέλευσον
ἐξαλειφθῆναί μου τὰς ἁμαρτίας, καὶ μνήσθητί μου τοῦ ἅμαρ-
τωλοῦ ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. ὅτε ἐπὶ τοῦ θρόνου τοῦ μεγάλου τοῦ

8. Ὁ δὲ - - λῃστ. ᾧ ὄν, (B om X. d ὄν.) cum AB .. C Ὁ λῃστ. ὁ óvo-
μασϑείς | Δημᾶς cum C .. AB Δύμας | Οἶδα σε Ἴη. Xp. (C pov pro Χρ.)
-- εἴ cum AC .. B οἶδας χύριε "In. Xp. ὅτι viov σε εἶναι ϑεοῦ πιστεύω | pup.
pupuxS. dyy. cum C .. Α om μυριάδ., B om avy. | ἐξετάσει cum B .. AC éx-
στάσει | ποιήσεις: ita ABC | C om χατ᾽ ἐμοῦ | ὅταν μέλλῃς (C -λλειὦ) xp.
T. t. olx. cum AC .. B ὅτι μέλλεις χρίνειν πᾶσ. t. χτίσιν | ὅτι &. v. ἔπραττον
(B διεπραττόμην del) cam AB .. C ὅταν &. v. ἔπραξα | μὴ χινήσεις (C νικήσῃ)
τὸν 13. τόν cum B(C) .. Α μὴ χινήσῃ ὁ ἥλιος τόν |. xaxa .. B χρύφια | πα-
ρασχεῖν cum ΑΟ΄.. B προσενεγχε. ἤδη (A εἰ δὲ) ὁ 3άν. 93. με (C uox) τῶν
(C χαὶ τῶν) ap. μον" σοῦ δέ ἐστ. (C σὺ ἔστιν sic) ὁ ἐξιλ. cum A(C) ... B ἰδοὺ
γὰρ ὁ ϑάν. Q9. με. xol τῶν ἀμ. μὸν οὐδείς ἐστιν ἐξιλαστής | ῥῦσαί pe, δέφπ.
v. dx. (G.om ὃ. τ. d.) -- - χρίσδως cum AC .. B ἃς ῥύσεταί με δέσπ, τ΄ dit,
τῆς φοβ. c. χρίσεως | χαταπιεῖν (C - ποιεῖν) .. B χαταπατεῖν | xoi χληρ. (B
add με; C χληρονόμος) γενέσϑαι (B - ἐσϑω) τῆς wj. μὸν (B om τ. ψ. w.) | ϑεωρῶ,
λαμβάνει, γένονται cam A ... BC ἴδον, εἴληφεν, ἐγένοντο |. μὴ xol .. BC om
x«L| B μερίδαν | προστάξεις pe .. B με τάξεις |. ἐπιχαιρόμενον cum ΑΒ... €
ἐπεχειρόμενον (sic) ἐπ᾽ αὐτῶν cum A .. B κατ᾽. αὐτόν, C xav αὐτοῦ | τὸ
τοεῦμ. μι cum AB .. C τὸ χρίμα gov | B ἐν ϑρόνῳ τῷ ὑψίστῳ. χαϑήμενος |

nac €, TT LE —A—————Ü o EE

NARRATIO IOSEPHI. 443

ὑψίστου μέλλεις χρῖναι τὰς δώδεχα φυλὰς τοῦ logon): πολλὴν
γὰρ χόλασιν ἡτοίμασας τῷ χόσμῳ cou 96 ἑαυτόν.

* Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ λῃστοῦ λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς
᾿Αμμὴν ἀμὴν λέγω σοι, Δημᾶ, ὅτι σήμερον μετ᾽ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ
παραδείσῳ. οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασιλείας, οἱ παῖδες Afoaag καὶ
'Ioaax χαὶ ᾿Ιακὼβ xoi Μωσέως, ἐχβληθύήσονται εἰς τὸ σχότος τὸ
ἐξώτερον" ἐκεῖ ἔσται ὁ χλαυθμὸς xai ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων.
σὺ δὲ μόνος οἰκήσεις ἐν τῷ παραδείσῳ ἕως τῆς δευτέρφε. μου
παρουσίας, ὅτε μέλλω. χρίνειν τοὺς «ἡ ὁμολογήσαντας τῷ ὀνό-
ματί μου. εἶπεν δὲ τῷ λῃστῇ ᾿Απελθὼν εἰπὲ τοῖς Χερουβὶμ. καὶ
ταῖς δυνάμεσιν , τοῖς τὴν φλογίνην ῥομφαίαν στρέφουσιν,, τοῖς
φυλάττουσιν τὸν παράδεισον ἐξ οὗ ὁ ᾿Αδὰμ δ πρωτόπλαστος d
παραδείσῳ ἐγένετο xal παρέβη καὶ τὰς ἐντολάς μου οὐκ ἐφύλα-
ξεν xal ἐξέβαλον αὐτὸν ἐκεῖθεν οὐδεὶς δὲ τῶν πρώτων ὄψεται
τὸν παράδεισον ἕως μέλλω ἐκ δευτέρου ἔρχεσθαι χρῖναι ζῶντας
καὶ νεχρούς --- γράψας οὕτως Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ
ὃ κατελθὼν ἐκ τῶν ὑψωμάτων τῶν οὐρανῶν. ὁ ἐξελθὼν ἐκ τοῦ
κόλπου τοῦ ἀοράτου πατρὸς ἀχωρίστως χαὶ χατελθὼν εἰς τὸν.
κόσμον διὰ τὸ σαρχωθῆναι καὶ σταυρῷ προσηλωθῆναι, να σώσω
τὸν ᾿Αδὰμ ὅν περ ἔπλασα. ταῖς ἀρχαγγελικαῖς uou: δυνάμεσιν,
τοῖς τοῦ παραδείσου πυλωροῖς, τοῖς τοῦ πατρός μου ὑπηρέταις.
Θέλω xal χελεύω εἰσελθεῖν τὸν συνσταυρούμενόν μοι, ἄφεσιν
ἁμαρτιῶν λαβεῖν SC ἐμέ, καὶ ἄφθαρτον σῶμα ἠμφιεσμένον εἰσελ-
θεῖν ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ οὐκῆσαι αὐτὸν ἔνθα οὐδεὶς πώποτε δύ-
vaca. οὐκῆσαι..

πολλὴν γὰρ - - διὰ ἑαυτόν (À - τοῦ) cum AC .. B om

. 4 Δημᾶ cum C . . AB Δύμα | B om ὅτι | C om τῷ | B οἱ Bb υἱοὶ τῆς
ἀπωλείαξν omissis οἱ παῖδες usque Μωσέως | Α ἐμβληϑήσονται [ὅτε μέλλω --
τῷ ὀνόμε"μου (B μον τὸ ὄνομα) cnm AB .. C ὅταν μέλλω χρῖναι τοὺς rapop:
γἱσαντάς με] B om εἶπεν δὲ τῷ λῃστῇ usque dum sequitur Καὶ ἰδοὺ τούτων
δηϑέντων. τοῖς (A ταῖς, C καὶ τοῖς) - -- στρέφουσιν (C ἀναστρέφ.) - -- ἐξ οὗ
(C ὧν) -- ἐν παραδείσῳ (C ἐν παραβάσει) ἐγ. χαὶ παρ. xol (C ὅτι pro x. 7. X)
- - ἐχ δευτέρον (C -ρας) | C éx τ. ὕψωμ. c. ἐπουρανίων | τοῦ dop. πά. dyu
plar. cum À .. C τοῦ ἄορ. Mou πατρ:, omisso dy«p. | C male om διὰ τὸ capxe3.
| A ὃν ἔπλασα | ταῖς ἀρχαγγ.. εἴα: C male preent.£v.| t. σννσταυρούμενον: (€
- ρώμενον) po (C τῇ ἐμῇ ϑεότητὸ | “δύ ἐμό oum.C .. A δύ ἐμοῦ |. C οὐδ.
δύναταί ποτε

444 | NARRATIO IOSEPHI.

Καὶ ἰδοὺ τούτων ῥηθέντων παρέδωχεν τὸ πνεῦμα, ὁ 'Imooüc,
τῇ ἡμέρᾳ τῆς παρασχευῆς: ὥρᾳ ἐνάτῃ. καὶ σκότος δὲ ἦν ἐπὶ
πᾶσαν τὴν γῆν, χαὶ σεισμοῦ μεγάλου γενηθέντος τὸ ἁγίασμα
συνέπεσεν χαὶ τὸ πτερύγιον τοῦ ἱερδῦ.

IV.

! Ἦτησαμην δὲ ἐγὼ ᾿Ιωσὴφ τὸ σῶμα τοῦ ᾿[ησοῦ xoi ἔθηκα
αὐτὸ ἐν μνήματι καινῷ ὅπου οὐδεὶς ἦν τεθειμένος. τοῦ δὲ λῃ-
στοῦ τοῦ £x δεξιῶν οὐχ εὑρέθη τὸ σῶμα τοῦ δὲ ἐξ οὐωνύμων
ὥσπερ δράχοντος ἰδέα, οὕτως ἦν τὸ σῶμα αὐτοῦ.

Ἐπειδὴ δὲ ἠἡτησάμην τὸ σῶμα τοῦ Lnoo0 πρὸς τὸ ἐντα-
φιάσαι, ζήλῳ θυμοῦ φερόμενοι οἱ Ἰουδαῖοι ἐνέκλεισάν με εἰς φυ-
λακήν, ὅπου βία ἦν τοῖς κακῶς διαπράττουσιν. ἦν «δὲ τοῦτό
βου γενόμενον ὀψίας οὔσης σαββάτῳ, ᾧ ) παρανομοῦν ἦν τὸ ἔθνος
ἡμῶν. χαὶ ἰδοὺ αὐτὸ τὸ ἔθνος ἡμῶν τῷ σαββάτῳ δεινᾶς θλίψεις
ὑπέμεινεν.

? Καὶ δὴ ὀψίας γενομένης τῆς μιᾶς τῶν σαββάτων, Opa. €
τῆς νυχτός, «ἔρχεται πρὸς μὲ ὁ Ἰησοῦς ἐν τῇ φυλακῇ μετὰ τοῦ
λῃστοῦ τοῦ συνσταυρωθέντος αὐτῷ ἐκ δεξιῶν, ὃν ἀπέστειλεν αὐὖ-
τὸς ἐν τῷ παραδείσῳ. xal φῶς ἱκανὸν ἦν ἐν τῷ οἰκήματι" xai.
ἐχρεμάσθη ὁ οἶκος ἐκ τεσσάρων γωνιῶν, καὶ ἐλύθη ὁ τόπος,
χἀγὼ ἐξῆλθον. ἐγνώρισα οὖν τὸν ᾿Ιησοῦν πρῶτον, xal πάλιν τὸν
λῃστὴν γράμματα χομίζοντα πρὸς τὸν ᾿Γησοῦν. χαὶ ὁδευόντων

Καὶ ἰδοὺ τ. ῥηϑέντ. cum AC .. B Καὶ ταῦτα αὐτοῦ λέγοντος | ὥρᾳ ἐνάτῃ
(C 5) cum AC .. B dip. ἔχτῃ | xat (A om) ox. δὲ (B om) ἦν (A om, B ἐγέ-
»&to) ἐπὶ v. v. y. (B ἐπὶ πάσῃ τῇ χτίσεῦ) xol (B post γενηϑέντος pon)

IV, 1. B ἔϑηχα αὐτὸν ἐν μνημείῳ [τεϑειμένος cum A .. C τεϑαμμένος,
B χείμενος | A οὐχ tóp. τὸ σῶμ. αὐτοῦ, omissis τοῦ δὲ ἐξ εὐων. (C τοῦ δὲ
ἑτέρου) dox. δράκοντος (C - χων) ἰδ. - — τὸ σῶμ. αὐτοῦ.

᾿Επειδὴ δὲ ἦτ. cum Β.. AC “Ὅτε οὖν (A om) qv. | τὸ c. ταῦ I. cum
AB .. C τὸν Ἰησοῦν | B ζήλῳ xol Sup .. A ζήλῳ δὲ ϑυμοῦ (comungit ὅτε

Tino. cum praegressi) | σαββάτῳ cum AB (B τῷ σαββ.) .. C σαββάτων | ᾧ
. AC 8, B One | παρανομοῦν . . A -μῶν, BC -μον | αὐτὸ (A add τε) τὸ

t». Tip. τῷ σαββ. (Β τὸ σάββατον) 8. 5λ. ὑπέμεινεν (B ἰδων [ἴδεν 2}]) cum AB .

C τὸ σάββατον ἡμῶν πολλὰς 34. ὑπέμενεν

2. B γεναμένης | BC τῇ μιᾷ τῶν σαββ. (B τοῦ - m) | B: ὥρα ἦν πέμπτη
τῆς vuxr. | ἐν τῇ φνυλαχῇ cam B, item τῇ νυχτί A .. C om | B αὖτ. εἷς τὸν
παράδεισον | ἦν cum AC .. B ἔλαμψεν | C ἐν τῷ οἴκῳ | A καὶ ἐγώ | xol
πάλιν etc cum A, item omissis yo. xou. rp. τ. I. B.. C om

ΝΑΒΆΛΤΙΟ IOSEPHI. “5

ἡμῶν ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ φῶς μέγα ἔλαμψεν ὅπερ οὐκ ἔφερεν ἡ χτί-
cw ἦν δὲ καὶ εὐωδία μεγάλη τοῦ λῃστοῦ ἡ ἐκ τοῦ παραδείσου.

? Καβθεσθέντος δὲ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τόπῳ τινὶ ἀνέγνω οὕτως
Τὰ Χερουβὶμ. καὶ τὰ ἑξαπτέρυγα κελευθέντα ἀπὸ τῆς σῆς θεό-
τητος φυλάττειν τὸν τοῦ παραδείσου κῆπον διὰ τοῦ συνσταυρω-
θέντος τῇ σῇ οἰκονομίᾳ λῃστοῦ τοῦτο δηλοῦμεν. Τὸν τύπον
ἰδόντες τῶν ἥλων τοῦ συνσταυρωθέντος σοι λῃστοῦ xal τῶν γραμ-
μάτων τὸ φέγγος τῆς σῆς θεότητος, τὸ πῦρ ἐσβέσθη μέν, μὴ
δυνάμενον φέρειν τὴν φαῦσιν τοῦ τύπου, καὶ ἡμεῖς ἐν φόβῳ με-
γάλῳ γενόμενοι ἐπτήξαμεν᾽ ἠκούσαμεν γὰρ τὸν ποιητὴν οὐρανοῦ
xal γῆς καὶ. πάσης κτίσεως ἀπὸ ὕψους ἐνδημήσαντα εἰς τὰ
χατώτερα μέρη τῆς γῆς διὰ τὸν πρωτόπλαστον ᾿Αδάμ. τὸν
σταυρὸν "do θεασάμενοι τὸν ἄχραντον διὰ τοῦ λῃστοῦ ἀστρά-
πτοντα, ἑπταπλάσιον τὸ φέγγος τοῦ ἡλίου ἀποστώλβοντος, τρό-
μος éco ἐφ’ ἡμᾶς, καταχθονίων βρασμὸν ἐσχηκώτας, xad
φωνῇ μεγάλῃ οἱ λειτουργοὶ τοῦ dou ἅμα ἡμῖν λέγοντες “Αγιος
ἅγιος ἅγιος ὁ ἐν ἀρχῇ ὧν ἐν τοῖς ὑψίστοις. καὶ αἱ δυνάμεις βοὴν
ἀνέπεμπον Kópte, ἐφανερώθης ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς χαρὰν παρέ-
xo» τῷ χόσμῳ καί, μεῖζον τοιούτου δώρου, τῇ ἀοράτῳ βουλῇ
τῶν αἰώνων τὸ ἴδιον πλάσμα θανάτου ῥυσάμενος.

v.
! Ταῦτα ἐγὼ θεασάμενος πορευόμενος εἰς τὴν Γαλιλαίαν

ἐν τ᾿ Γαλιλαίᾳ .. B add τῇ νυχτὶ ἐκείνῃ | C εὐωδία μεγίστη 1 καὶ ἐκ τ᾿ παρ.
cum B .. A διὰ τὸν παράδεισον, C διὰ τοῦ ἐκ παραδείσον

8. Hanc totam sectionem omittit B.

Καϑεσϑέντος .. A χαϑεστέντος, C κατεϑέντος | C om σῆς | τῇ σῇ olx.
'cum A .. C σοί | τοῦτο δηλοῦμεν etc: haec corroptiasime C exhibet. | σοι...
Ὁ τῇ σῇ ϑεότητι πίστει | μὴ δυνάμενον (cod. -vat) - - γενόμενοι (cod. - vat)
ἑπτήξ. cum A .. B om. Praeterea possunt haec etiam sic scribenda videri: xol
τῶν γραμμάτων τὸ φέγγος, τῆς σῆς ϑεότητος tà πῦρ, ἐσβέσϑημεν μὴ δυνάμενοι.
etc; sed nostra scriptura praestat. | ἑπταπλάσιον (C - ονα) τὸ φέγγ. (A τοῦ φω-
τὸς) τοῦ (C om) «ἡλίου ἀποστίλβοντος; videntor haec ita legi posse, quamvis
coniectura emendare facile sit. | καταχθονίων (C ἐν καταχϑονίῳ) βρασμὸν (C
-σμοῦ) ἐσχηκότας (A -óra, C ἰσχηχότος): fortasse minus recte scripsimus, |
χαὶ αἱ .. A ᾧ αἱ | ἀνέπεμπον cum A .. C ἀναπέμποντες | μεῖζον (C - ζων)
τοιούτον (A - τῳ) δώρου (Α -ρῳ): videtur in his vitium latere | r&v αἰώνων...
Ὁ τῶν ὅλων αἰωνίων -

V,d. ϑεασάμενος .. B add ᾿Ιωσήφ | B πορενομένου μον ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ “-

446 NARRATIO IOSEPHI.

μετὰ τοῦ Ἰησοῦ καὶ τοῦ λῃστοῦ, μετεμορφώθη ὁ ᾿Ιησοῦς, xoi
οὐχ ἦν ὡς τὸ πρότερον πρὶν σταυρωθῆναι αὐτόν, ἀλλ ἦν διὰ
παντὸς φῶς᾽ ἀεὶ δὲ ἄγγελοι διηκόνουν αὐτῷ, καὶ συνελάλει μετ᾽
αὐτῶν ὁ Ἰησοῦς. ἐποίησα δὲ μετ᾽ αὐτοῦ ἡμέρας τρεῖς οὐχ ἦν
δὲ οὐδεὶς τῶν μαθητῶν αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ εἰ μὴ μόνος ὃ λῃστής.
^ Καὶ τῶν ἀξύμων μεσαζόντων ἔρχεται ὁ μαθητὴς αὐτοῦ
᾿ἸΙωάννης, καὶ οὐκέτι τὸν λῃστὴν ἐθεασάμεθα τὸ τί ἐγένετο. ἠρώ-
τῆσεν δὲ ὁ ᾿Ιωάννης τὸν Ἰησοῦν Τίς ἐστιν οὗτος, ὅτι οὐκ ἐποίη-
, , - » e $5 - 3 393. ν᾿ 2 ,
σάς με ὀφθῆναι αὐτῷ; ὁ δὲ ᾿ξησοῦς οὐδὲν αὐτῷ ἀπεχρίθη. προσ-
πεσὼν δὲ αὐτῷ εἶπεν Κύριε, οἶδα ὅτι ἐξ΄ ἀρχῆς ἐφίλησάς με, xal
διὰ τί οὐκ ἀποκχαλύπτεις μοι τὸν ἄνθρωπον ἐχεῖνον; λέγει αὐτῷ
e 9 ^ 9 , “ 3 hl 3 / 3 C ἐἂἊ
6 Τησοῦς ᾿Απόχρυφα τί ἐπιξητεῖς ; ἀχμιὴν ἀσύνετος εἶ; οὐχ ὁρᾷς
τὴν εὐωδίαν τοῦ παραδείσου πλήσασαν τὸν τόπον; οὐ γινώσκεις
τίς ἦν; ὃ ἐπὶ σταυροῦ λῃστὴς κληρονόμος ἔτυχεν τοῦ παραδεί.
σου" ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι αὐτοῦ ἐστὶν μόνου ἕως οὗ φθάσει ἡ
μεγάλη ἡμέρα. ὁ δὲ ᾿Ιωᾶννης εἶπεν ᾿Αξιόν με ποίησον ὅπως
θεάσομαι αὐτόν. “
3 Καὶ ἔτι λαλοῦντος τοῦ ᾿Ιωὡάννου ὥφθη ὁ λῃστὴς ἄφνω᾽
, e 35 , 4 - 9 *

χαὶ ἔχθαμβος γενόμενος ὁ ᾿Ιωάννης ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν. οὐκ ἣν
δὲ τῇ πρώτῃ, ἰδέφ ὁ λῃστὴς τῇ πρὶν ἐλθεῖν τὸν ᾿Ιωάννην, ἀλλ
ἦν ὥσπερ βασιλεὺς ἐν πολλῇ δυνάμει, τὸν σταυρὸν ἠμφιεσμένος.
χαὶ φωνὴ πλήθους πολλῶν ἐπέμπετο Ἦλθες εἰς τὸν ἡτοιμασμένον
σοι τόπον τοῦ παραδείσου: ἐτάγημεν ὑπηρετεῖν σοι παρὰ τοῦ
εἶδον ὅτι μετεμορφ. - - πρινὴ σταυρ. avt. ἀλλὰ -- - φῶς xol οὐχέτι νὺξ ἐγένετο,
ἀλλὰ ἄγγελοι ἀόρατοι Bex. αὐτ. | ἀεὶ δὲ ἄγγελοι cum A .. C ἄγγ. δέ | καὶ
συνελάλει -- -- ὁ "Img. cum AB .. C om | ἐποίησα δὲ (B xal ἐποί.) -- - οὐχ ἦν
δέ cum ΑΒ .. C xai οὐχ ἦν δέ, prioribus male omissis.

2. ἐδεασάμεϑα cum ΑΒ... C -σάμην | τὸ (A om) τί ἐγέν. (C γέγονεν) |
C ἀπεχρίνατο | ἐφίλησας cum AC... B φιλεῖς | ἀποχαλύπτεις cum AC .. B
ἀπεχάλυψας | B ζητεῖς | πλήσασαν τ. τόπ. cum B .. AC πεπληρωμένην (€ xt-
νουμένην) τὴν πνοήν | ὁ ἐπὶ σταυροῦ cum A .. BC ὅτι (C ὅτε) ἐπὶ τοῦ στ. |
λῃστής cum A .. BC om | τοῦ παραδείσον .. B add ἐκεῖνός ἐστιν | B ὅτι
μόνος ἐστὶν ἐν τῷ παραδείσῳ ἕως o3. ἡμέρα vj μεγ. | ϑεάσομαι (B - σωμαὺ ..
C ϑεασώμεϑα

ὃ. Καὶ ἔτι etc... C Λαλοῦντ. τοῦ Ἴω. ὥφϑη ἄφνω | γενόμενος ὁ "Io.
ἕπεσεν cum CD (B γενόμενος "Im. χαὶ ἔπεσ.) .. Α ἐγένετο ὁ "Io. καί | Ὁ οὐκ
γ t E d € - 3.492 3 1
ἣν δὲ ὡς τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ τῇ | ἀλλ᾽ ἦν cum AD .. BC om ἣν | πολλῶν cam
AD; B πολλοῦ... Com | ἐπέμπ. cum ACD... B ἀνεπέμκ. | 'Hài9ec cum
ACD .. Β 'EX3€ | B ἐτάγημεν γάρ

ΝΑΒΆΛΤΙΟ IOSEPHI. 447

ἀποστεΐλαντός σε ἕως τῆς μεγάλης ἡμέρας. xal τῆς φωνῆς ταύ-

τῆς Ὑενομένης xal o λῃστὴς χἀγὼ ᾿Ιωσὴφ ἀφανεῖς ἐγενόμεθα,

χαὶ εὑρέθην ἐγὼ εἰς τὸν οἶκόν μου οὐκέτι δὲ ἴδον τὸν "Incoov.
4 ^ A Ἁ , e ,

Ταῦτα δὲ ἐγὼ ἑωραχὼς συνεγραψαμὴν ἦα πᾶντες πι-
στεύσωσιν εἰς τὸν σταυρωθέντα ᾿Ιησοῦν Χριστὸν τὸν κύριον ἡμῶν
xai μηκέτι λειτουργοῦσιν τῷ νόμῳ Μωσέως, ἀλλὰ πιστεύσωσιν
τοῖς δι αὐτοῦ γενομένοις σημείοις τε χαὶ τέρασιν, καὶ ἵνα πι-
στεύσαντες ζωὴν αἰώνιον χληρονομιήσωμεν καὶ εἰς τὴν βασιλείαν
τῶν οὐρανῶν εὐρεθῶμεν ᾿ ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα χράτος αἶνος καὶ
μεγαλοσύνη. εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν. ᾿
B μεγάλ. ἡμέρ. xot φοβερᾶς | γενομένης (C yo.) .. B γεναμ. | χαὶ (ita CD,
ÀB om) ὁ λῃστ. χἀγώ Ἰωσὴφ (B om "Ivo. , C καὶ Tec)

4. ἐγώ cum (ΒΒ... AB om | B ἔγραψα | ᾿ πάντες cum B .. ACD qe
| χύριον .. B 3«óv | λειτουργοῦσιν cum ACD .. B λειτουργεῖν (scriptum est
-ργῆν). Idem post habet ἀλλὰ πιστεύειν. | BC τὸν νόμον | C γινομένοις |. πι-
στεύσαντες" (C add αὐτῷ, D αὐτόν) ζω: at. x. καὶ (CD om ζω. adl. xX. x.)
εἰς - - εὐρεϑῶμεν cum Α, item CD .. B πιστεύοντες εἰς τὴν. ἐταγγελίαν τοῦ
παραδείσου &UpsS. | ὅτι αὐτῷ mp. δόξ. (A add xal) χρ. atv. (C τιμὴ) x. μεγα-
Aogóvm (ita AD; C προσκύνησις) ..B χάριτι xal φιλανθρωπίᾳ τοῦ δεσπότον (cod.
add xal) πάντων ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν" αὐτῷ ἡ δόξα | εἷς τ.
αἰῶν. τῶν al. (C om τῶν αἰ.) ἀμήν cum BC; item AD sed pruem σὺν (D om)
τῷ πατρὶ (D add xai τῷ vi) xoi τῷ ἁγίῳ πνεύματι (A add. νῦν χαὶ ἀεὶ xal).

INCIPIT VINDICTA SALVATORIS.

! [n diebus Tiberii Caesaris imperatoris, Herode tetrar-
cha, sub Pontio Pilato traditus fuit Christus a Iudaeis et re-
velatus a Tiberio.

In diebus illis erat Titus regulus sub Tiberio in regione
Equitaniae in civitate Libiae quae dicitur Burgidalla. Titus
namque vulnus habebat in nare dextra propter cancrum, et
habebat faciem dilaceratam usque ad oculum. ? Exivit qui-
dam homo de Iudaea nomine Nathan fibus Naum: erat enim
Ismaelita, qui pergebat de terra in terram et de mari in mare
et in omnibus finibus terrae. Nathan vero missus a Iudaea

* Incipit vindicla Salvatoris: ita Amb .. Ven De passione domini nostri lesu
Christi .. ASax S. Veronica, ASaxb Nathanis Iudaei legatio.

1. In diebus Tiberii - — a Tiberio: ita ex Ven conieci, adhibito Amb. Sic
enim Ven In diebus illis imperaloris tetrarcha sub ponlio pilato traditus fuil christus
a iudeis ei revelatus a tiberio .. Amb In diebus tiberii cesaris impegaloris tetrarca
supontio pilato. | In diebus illis - — Burgidalla: haec rursus ex utroque concin-
navi. Ven sic: In diebus illis erat titus sub braviis sindonis in regione equilanie in
civitate quae dicitur burgidalla .. Amb In diebus illis erat titus regulus sub tiberio
ín regno equitanie in civitate libe que dicilur burgidal.

Tota prima sectio aptiore modo procedit in ASax, ubi sic fere legitur:
Factum est diebus Tiberii magni imperatoris, brevi posiquam divinus dominus noster
esset crucifixus, ut essel quidam vir nobilis cuius nomen erat Tyrus (ASaxb Tjrus).
Et is erat rex in Equitania sub Tiberio imperatore, et plerumque habilabat in civi-
tate quae dicilur Lybia (ASaxb Libia). Atque idem Tyrus, ul libri dicunt , erat la-
borans in facie sua , habens morbum quem dicimus cancerem in naso suo, a dextra
nare periineniem usque ad oculum.

2. Nathan: ita ubique Amb, item uterque ASax; Ven vero Natham | Naum
cum Ven; reliqui Nau | Ismaelita (cod. hysmaelita) . . ASax uterque filius civis

VINDICTA SALVATOBIS. 449

ad Tiberium imperatorem ad portandum pactum eorum ad
urbem Romanam. Erat autem Tiberius insanus et ulceribus
εἰ febribus plenus, novemque genera leprae habebat. ? Vo-
luitque Nathan ad urbem Romanam pergere. Insufflavit vero
ventus septentrionalis et impedivit navigium illius, et deduxit
eum ad portum Libiae civitatis. Videns autem Titus navem
venientem cognovit quod de ludaea esset: et admirati sunt
omnes et dixerunt quod nunquam viderant aliquod lignum sic
inde venisse. * [ussit autem Titus nauclerum venire ad se,
et interrogavit quisnam esset. Et dixit Ego sum Nathan filius
Naum de genere Ismaelitarum, et subditus sum in ludaea
Pontio Pilato. Et missus sum ut irem ad Tiberium impera-
torem Romanum ad portandum pactum de ludaea. Εἰ irruit
validus ventus in mari et adduxit me in terram quam nescio.
5 Et ait. Titus Si aliquando posses. invenire aliquam rem

aut pigmentorum aut herbarum quae valeret curare vulnus
quod in facie habeo, ut vides, ut sanus fierem et reciperem
| -sanitatem pristinam, multis bonis erogarem te. * Dixitque

Israelis | eorum: ita Amb; Ven om | ínsanus et - - leprae habebat: ASax haec
brevius habet: laborabat ez variis vulneribus ut afficerelur. lepra.

3. vero: ex ASax addidi; in latino non est. | et impedivit - -- [δία civi-
(atis cum Amb (item ASax) .. Ven et íniravil navigium í(llius in portum qui est ín
civitate libie | quod nunquam - - venisse cum Amb .. Ven corrupte numquid talia
vidimus aliunde . . ASax Nunquam aniea vidimus iam mire factum, ul Iudaei ho-
mínes venirent huc nave. )

4. lussi -- — nauclerum (ita Amb; Ven navem) - - quisnam esset .. ASax
haec paullo latius sic exprimit: Tyrus rogavit aliquem ut curreret et vocaret ad. se
eum qui essel principalis vir ín nave. Et Nathan venit illico ad eum. - Εἰ Tyrus in-
terrogavit eum εἰ dizit Quis es tu in veritale, aut unde venisti? | Et dixit Ego - -
Ismaelitarum (cod. rursus hysmaelilarum; Amb vero grecorum) - - quam nescio:
ASex Noihan respondit ei εἰ dizit Ego sum Nathan, filius Nau, et veni huc a Grae-
eia. Eti eram apud ludaeos, subiecius Pontio Pilato ; alque ium missus eram ul irem
ad imperatorem Tiberium εἰ ferrem nuntium eius a Iudaea Romam. — Sed contrarius
venius supervenit me εἰ duxit me in hunc locum , uf ubi sim nesciam.

5. Si aliquando - - in facie habeo cum Amb; neque differt ASax .. Ven
Si aliquando posses herbam invenire aul aliquam pigmentorum curam propter infr-
müalem corporis mei quae est in facie mea | multis bonis erogarem ie: ASex da-
turus essem libi remunerationis caussa sine ullo dubio tantum auri vel argenti quan-
ium velles, posteaque te essem duciurus ín praesentiam Tiberii imperatoris. Ab hoc
n inde loco ASexb multo brevior est in tradenda Nathanis historia quam ASax:

huc usque vero non ita graviter differebant.
Evang. apocr. ed. Tischondorf. 99

450 VINDICTA SALVATORIS.

ei Nathan Nescio, neque talia novi, domine, qualia tu mihi
dicis. Sed tamen si fuisses praeterito tempore in lerusalem,
ibi invenisses electum prophetam, cui nomen erat Emanuel:
ipse enim salvum faciet populum a peccatis eorum. Qui pri-
mum signum in Cana Galileae de aqua vinum fecit, et verbo
suo leprosos mundavit, nato caeco oculos illuminavit, para-
lyticos sanavit, daemones effugavit, tres mortuos suscitavit:
mulierem in adulterio deprehensam, iudicatam a ludaeis ut
lapidaretur, liberavit: et aliam mulierem nomine Veronicam
quae sanguinis fluxum patiebatur duodecim annis et accessit
ad eum retro et tetigit fimbriam vestimenti eius, et sanavit
eam: et de quinque panibus et duobus piscibus quinque mil-
lia hominum satiavit, exceptis parvulis et mulieribus, et re-
manserunt de fragmentis duodecim scophini: ista omnia et
alia multa ante suam passionem completa sunt. Post resur-
rectionem suam vidimus eum in carne sicut ante fuerat.
? Dixit autem Titus ad eum Quomodo resurrexit a. mortuis,
quia mortuus fuit? Respondens autem Nathau dixit Mani-
feste mortuus fuit et in cruce suspensus et iterum de cruce
depositus, et per tres dies iacuit. in sepulcro: deinde resur-
rexit a mortuis, et descendit ad infernum, et patriarchas et
prophetas εἰ omne genus humanum liberavit: deinde apparuit
discipulis suis et manducavit cum illis: deinde viderunt eum

6. Nescio -- -- mihi dicis: similiter ASax O domine mí, ego non possum invr-
nire ullam rem eiusmodi, neque που talium quicquam | Emanuel: ASax dominus
lesus Christus | Qui primum signum in Canu (Ven oena) Gal. de aqua (Ven add
in) vinum fecit — — leprosos mundavil - -- paralyt. sanavit (in ipso codice vero est
lepros. sanavit - — paral. munda.) - - ín (codex dé) adulterio - — δὲ tetigit fm-
briam (ita Amb; Ven leligit eum fembriam) -- - εἰ sanavit eam (sic Amb; item Ven
omisso eam) - - completa sunt . . ASax brevius sic: aique etiam (praecedit hie
ipse salvum fecit. populum suum a. peccatis eorum) suo verbo mundavit leprosos et
illuminavit caecos εἰ revocavit moriuos. Εἰ quaedam [emina patiebatur flurzum san-
guinis duodecim hiemes, nomine Veronica, εἰ accessit retro ad eum et teiigit mbriam
vestimenti cius, et illico per hoc sanata est. Εἰ eatiavit. quinque millia hominum
quinque panibus εἰ duobus piscibus. Atque haeo omnia aique plura alia. complevit
anie suam passionem.

T. Dixit uutem Titus etc ex Amb; Ven sic: Dixit autem eliam quomodo re-
surrexit a. morluis εἰ quomodo occisus [uil et in cruce suspensus - - (in. his non dif-

--— mme LL

VINDICTA SALVATORIS. 451

ascendentem in coelum. Εἰ sic veritas est, hoc omne quod
dico vobis. Vidi ego oculis meis et tota domus Israel. ? Et
dixit Titus in verbis suis Vae tibi, Tiberi imperator, plenus
ulceribus et a lepra circumdatus, quia tale scandalum com-
missum est in regno tuo; quod tales leges in Iudaea fecisti,
in terra nativitatis domini nostri lesu Christi, qui apprehen.
derunt regem et gubernatorem populorum occiderunt, et non
fecerunt eum venire ad nos ut te curaret a lepra et me mun-
daret ab infirmitate mea: propter quod si fuissent ante faciem
meam, cum meis manibus occiderem eorum Iudaeorum cor-
pora et in lhguum crudum suspenderem, quia perdiderunt
dominum meum, et non fuerunt digni oculi mei videre faciem
suam. ? Et cum hoc dixisset, statim ceeidit vulnus de facie
eius ΤῊΣ, et restituta est sanitati caro et facies eius. Et
omnes infirmi qui ibidem erant. salvi facti sunt in illa hora.
Exclamavit autem Titus simul cum omnibus voce magna di-
cens Rex meus et deus meus, quia nunquam te vidi et sanum

fert) ascendentem ín coelum. Reliqua Εἰ sic veritas - -- vobis ex Ven sunt; Amb
- Et sic. est. omnis verias quam dico tibi. ASax ita pergit: Sed ludaei erant repleti
invidia et apprehenderuni eum, et seniores εἰ pontifices flagellarunt eum, et roga-
verunt Pilatum ut possent eum suspendere in ligneo patibulo; el fecerunt. iia, et
dederunt ei bibere vinum cum aceto mixtum. Εἰ ípse ín cruce. reddidit spirüium,
el posthac descendit ad. infernum ibique visitavit omnes sanctos εἰ liberavit hu-
$sanum genus. Atque loseph dives sepelii eius corpus, et ludaei posuerunt cu-
slodes ul custodirent. super eum, πὲ discipuli eius venireni ac raperent corpus.
Sed dico in veritate, eodem corpore quo sepullus erat. biduum eum resurrexisse ;
ilem scio in veritate eum esse verum deum. | Vídi ego usque Israel ex Ven;
contra Amb: Credidil aulem Titus εἰ domus eius (ota; similiterque ASax Tyrus
audivit omnia haec libenlissime, et levavi capul suum εἰ professus est Christum,
ipse et lola eius domus.

8. Et dizil Titus etc: et Amb et ASax om Tilus. | Vae tibi Tiberi (Amb
om) - - quod iales leges usque qui apprehenderunt (ita Amb; Ven quod talem re-
gem iudei pleni invidia occiderunt, hoc malum fecerunt in terra ubi natus est do-
minus iesus chrisius. qui apprehenderunt) -- — faciem suam. Haec multo brevius
in ASax leguntur. 10] est enim fere sic scriptam: Oh, δὲ ego fuissem ibi εἰ vi-
dissem faciem eius el nossem eum, ego ullus essem eum acerrima ultione εἰ delevis-
sem omnes inimicos eius, propterea quod ila tractarunti dominum noslrum.

9. ΕἸ cum hoc dixissel - -- facies eius: similiter ASax | Et omnes infirmi - -
dicens: ASax prioribus omissis sic: et exclamavit clara voce et dixit | Rez (Ven
praem Juda; item Amb? Pro eo ASax iudex invenisse videtur) - - meus: ASax
Oh, hic est verus iudez ei polens rez εἰ reetus deus | quia (sed Amb qui) nunquam

99 *

452 VINDICTA SALVATORIS.

me fecisti, iube me ambulare cum navigio super aquas in
terram nativitatis tuae, ut faciam vindictam de inimicis tuis;
et adiuva me, domine, ut possim eos delere et mortem tuam
vindicare: tu domine trade eos in manu mea. ' Et cum hoc
dixisset, praecepit se baptizari. Vocavit autem ad se Nathan
et dixit ei Quomodo vidisti baptizari eos qui in Christo cre-
dunt? Venias ad me et baptiza me in nomine patris et filii
el spiritus sancti, amen. Nam et ego firmiter credo in do-
minum [Iesum Christum ex toto corde meo et ex tota anima
mea: quia nusquam est alius in universo mundo qui me
creavit et ἃ vulneribus me salvum fecit.

᾿ς Et cum hoc dixisset, nuntios misit ad Vespasianum cum
omni festinatione venire cum viris fortissimis, sic paratis
quasi ad bellum.

!! Tunc Vespasianus tulit secum. quinque millia viros
armatos, et concurrerunt ad Titum. ΕἸ cum venissent ad
civitatem Libiae, dixit ad Titam. Quidnam est quod huc me
venire fecisti? Ille autem. dixit Scias quod lesus venit in

- - me fecisli ex Amb; Ven quia le nusquam vidimus credimus (potius nec credi-
dimus ?), et salvum me fecisti el omnes aslantes. ASax: nam nunquam vidi eum
nec credidi in eum , usque dum nunc audivi nomen eius, el per eum sanatus sum. |
iube me - -- in manu mea: ASax Et Tyrus prosiravit se in lerram el preces fecit ad
' dominum eli ila. dixit O deus omnipolens , rex omnium regum οἱ dominus omnium
dominorum , supplico le, permillas mihi ul me conferam in terram ubi tu eras na-
lus, ut videam (uos inimicos εἰ deleam eorum nomen et ulciscar mortem tuam.

10. Et cum hoc - - baptizari - - baptiza me (ita Amb; Ven baptizari ab eo
[adde uf ἐξ 2] qui crediderunt in eo qui dicitur Christus. Εἰ dixit Tilus ad Natham
Veni ei baptiza me) - - nusquam (Amb nunquam) —- - salvum fecit: ASax Et post-
quam ila precatus est, vocavit Nathan αὐ se el dixil ei Ecce, quomodo vidisti eos
baptizari qui crediderunt ἐπ Christum? — Veni cilo εἰ baptiza me, πὲ toto corde meo
credam in eum: nam nunquam vidi eum et (amen sanum me fecit. Tum Nathan
accessit ad eum el baptizavit eum in nomine palris et filii εἰ sancti spiritus, et ab-
stulit ab eo nomen Tyri, εἰ vocavit eum in baptismo eius Titum , quod est ín nostra
lingua Pius. De mutato Tyri nomine nihil legitur in ASaxb.

El cum hoc dixisset etc: ASax Et Titus misil nuntios ad socium imperii, no-
mine Vespasianum , qui eiiam gentilis erat; e£ simul ire volebant suscepturi expedi-
lionem militarem.

11. Tunc Vespasianus etc: ASax cum sepiem millibus armatorum virorum ha-
bet. | Et cum venissent — - Libiae (codd. libie) : ASax consentit, nisi quod ve-
nisse habet. | dizit ad Titium - - fecisti ex Ven; Amb interrogavit fratrem suum,
quisnam essit sermo. pro quo venire se fecisset ad se .. ASax slatim interrogavit
quidnam esse! propier quod. arcessierint eum (am | festinanter. | llle autem dizi. etc:

VINDICTA SALVATORIS. 453

hunc mundum, et in Iudaea in loco qui dicitur Bethleem na-
tus est, et traditus fuit a ludaeis et flagellatus et crucifixus
in calvario monte, ét tertia die resurrexit a mortuis: et vide-
runt eum discipuli eius in cadem carne qua natus est: et ma-
nifestavit se discipulis eius, et crediderunt in eum. Et nos
quidem volumus discipuli eius fieri... Nunc eamus et deleamus
inimicos eius de terra, ut nunc cognoscant quia non est si-
milis domino deo nostro super faciem terrae.

7 Consilio autem inito exierunt de civitate Libiae quae
dicitur Burgidalla, et ascenderunt in navigio et perrexerunt
lerosolimam, et circumdederunt regnum Iudaeorum et coepe-
runt mittere illos in. perditionem. | Cum audissent reges lu-
daeorum eorum opera et dissipatiunem terrae, irvuit timor
super eos et turbati sunt valde. "Tunc Archelaus est turbatus
in sermonibus suis οἱ dixit filio suo Fili, accipe regnum meum
et iudica illud, et apprehende consilium cum aliis regibus
qui sunt in terra Iuda, ut possitis evadere de inimicis nostris.
Et cum hoc dixisset, evaginavit gladium suum et incubuit su-
per eum, et flexit gladium suum acutissimum et inseruit in
pectore suo, et fuit mortuus. 5 Filius autem coniungit se
cum aliis regibus qui sub ipso erant, et acceperunt consilium

---

ASax Titus respondit ei εἰ dixit Oh, quid non consideras in corde tuo, (e debere
credere in omnipolentem deum ei vivum palrem, el quomodo salvalor Christus filius
dei nalus eral ín ludaea, ín ludaica civitate Bethleem , et quomodo ludaei flagella-
veruni eum “εἰ suspenderunt in cruce, per invidiam, εἰ quomodo poslea surrexii a
mortuis (erlia die; εἰ discipuli eius εἰ plures alii posthac viderunt. eum ín eadem
carne in qua erat antea ; el intra quadraginta dies post. resurrectionem suam visus
est discipulis suis, εἰ ii omnes viderunt ubi ascendit ín coelum cum magna potestate.
Alque ego scio eum esse verum deum. — Sed veni, flamus ambo eius discipuli, εἰ
eamus εἰ ulciscamur eum et deleamus omnes eius inimicos de viva terra, uli omnes
naliones in posterum cognoscant εἰ agnoscani , nusquam ἐπ terris similem cius quem-

12. Consilio autem inito (haec ex Amb sunt; Ven corrupte nil nisi Nulo) - -
quae dicitur Burgidalla (Amb burgidal) - — sunt valde: similiter ASax, nisi quod
non habet quae dic. Burgid. [ Tunc Archelaus etc: ASax Et Herodes rez iia lime-
factus est αἱ diceret. Archelao filio suo etc | iudica illud ex Amb; Ven iudica eum
| evaginavit — - mortuus ex Ven; Amb aumentavit (sic) lanceam suam εἰ xil cam
in. lerra, et íaclavit se super eam εἰ moriuus. Similiter ASax.

13. Filius aulem - - conduxerunt (sic ; deesse aliquid videtur) - - annis se-

454 VINDICTA SALVATORIS.

intra se et conduxerunt intra Ierusalem cum optimatibus eo-
rum qui fuerunt in consilio suo, et steterunt ibidem annis

septem. [5 Ceperunt autem consilium Titus et Vespasianus
ut civitatem illorum circumdarent. Εἰ ita fecerunt. Impletis
aulem septem annis aggravata est.valde fames, et pro neces-
sitate panis coeperunt terram comedere. ᾿ὅ Tunc omnes mi-
lites qui fuerunt de quatuor regibus apprehenderunt consi-
lium intra se et dixerunt Nos autem moritur? sumus: quid
faciet nobis deus? aut quid prodest nobis vita nostra, quia
venerunt Romani nostrum locum et gentem accipere? Melius
est nobis ut nosmetipsos interficiamus, quam dicant Romani
quod illi occidissent nos et fecissent super nos victoriam. Et
exiraxerunt gladios suos et percusserunt se, et mortui sunt
numero duodecim millia hominum ex ipsis. 56 Tunc factus
est foetor magnus in civitate illa ex cadaveribus illorum mor-
tuorum. Et timuerunt timore magno valde reges eorum us-
que àd mortem, et non potuerunt sustinere foetorem illorum
nec sepelire eos nec foris civitatem illos proiicere. Εἰ dixe-
runt intra se Quid faciemus? Nos quidem tradidimus in mor-
tem Christnm, et iam nos ad mortem traditi sumus. Decli-
nemus capita nostra et tradamus claves civitatis ad Romanos,
quia iam ad mortem tradidit nos deus. Statimque ascende-
runt muros civitatis et clamaverunt omnes voce magna dicen-
tes Tite et Vespasiane, accipite claves civitatis, quae vobis
datae sunt per Messiam qui dicitur Christus.

piem : ASax Et Archelaus fülius eius venit cum aliis regibus qui regnabaat per totam
Iudaeorum terram ,. εἰ owes fecerunt. concilium. εἰ constituerunt ut se ipsos conclude-
veni in lerusalem cum omni populo etc. lbi erant primum octo reges ocio regnorum
cum omni populo qui δαὶ cum éis, et manserunt inius septem. annos.
| 14. ASax Sed prudentia crevit cum Tito εἰ Vespasiano, iia ut moz perlustra-
reni omnia regna et redigerent ín paupertatem. Εἰ facium est octavo anno ut. magna
fames supervenirel eos, ila τὲ comederent terram ex penuria panis. ᾿

15. ASax Sed principes milium , qui erani in Ierusalem el qui erani octo re-
gnorum, oeperunt malum consilium inier se etc. A latino textu non ita differt;
nisi quod in fine hebet undecim millia.

16. Tunc factus est - — εἰ iam nos (ita prorsus. ASax; Amb et nos; Ven in-
tra [interea ?] nos) - - per Messiam qui dicitur Christus: in his nihil est quo gra-
viter differat ASax a latino textu.

VINDICTA SALVATORIS. 455

7 Tunc tradiderunt se in manibus Titi et Vespasiani,
el dixerant Diiudicate nos, cum debeamus moni, quia Chri-
stum nos iudicavimus et sine causa traditus fuit, Titus et
Vespasianus apprehenderunt eos, et ex parte lapidaverunt, et
ex parte suspenderunt in ligaum, pedes sursum et caput deor-
sum , et lanceis percusserunt eos; alios autem tradiderunt in
venditionem, et alios diviserunt inter se, et fecerunt quatuor
partes sicut et illi fecerunt de vestimentis domini. Εἰ dixe-
runt Vendiderunt Christum triginta argenteis, et nos venda-
mus triginta ex ipsis pro uno denario: et sic fecerunt. Εἰ
cum hoc fecissent, apprehenderunt omnes terras [udaeae οἱ
lerusalem,

18 Tunc inquisitionem miserunt de facie sive vultu Chri-
sti, quomodo possent invenire eum. Et invenerunt mulierem
nomine Veronicam habentem eam. Tunc apprehenderunt Pi.
latum et miserunt eum in carcerem custodiendum a quatuor
quaternionibus militum ad ostium carceris. ? Tunc statim

17. Tunc tradiderunt — — suspenderunl in lignum (ita Amb; Ven in ligno, sed
ab hoc inde loco usque initium sectionis 26. in codice Veneto textus varie tur-
betus est maximeque eo quod librarius folia exempli sui permiscuit. Locum Ft
dizerunt Vendideruni usque ei sic fecerunt ex Ven sumsi; multo brevius Amb sic:
et dabant iudeos triginta pro uno denario) - — Iudaeae et Ierusalem: ASax Et cum
haec dirissent, statim apprehensi. sunt undique et ligati εἰ undique lapidati; el alü
suspensi sunt ín arboribus aridis, pedes sursum εἰ capila deorsum, εἰ alii percussi
sunt lanceis, et alii vendili pro servis, el alii divisi Án quatuor partes quemadmodum
ipsi diviserant in qualuor partes Salvatoris vestes. Εἰ Tilus e$ Vespasianus ceperunt
consilium ut Iudaeorum reliquorum triginta vendereniur pro wuno denario, propterea
quod emissent nosirum Salvatorem triginta denariis a Iuda ipsius discipulo. Εἰ Τί:
tus εἰ Vespasianus occupaveruni omnes lerrus Iudaeae.

18. Tunc -- facie sive (haec om Amb) - -- quomodo usque eum (ita Amb;
Ven δὲ eum invenire poluissenl) - - carceris: ABax Εἰ diligenler inquistiverunt an
forle ibi esse aliquis qui haberet miraeulosas reliquias Salvatoris (ἀξ vesie eius vel
alias res pretiosas; et tam diligenter quaesiverunt. ul. invenirent. mulierem nomine Ve-
ronícam , ei haec erat fidelis Christiana , dilecia εἰ honorata ab omni populo. Erat
eadem Veronica quae teligit Salvaloris vestem eoque sanala esi a fluxu sanguinis.
Ea habebat particulam de vesie Salvatoris εἰ summo loco ponebat, εἰ aestimabat quasi
esset ipsa Christi facies. Εἰ Titus εἰ Vespasianus miserunt ad eam, et ipsa. mansit
cum eis aliquot dies, usque dum Volusianus imperatoris cognatus veniebat: atque in
Wo intervallo occupati erani ul comprehendereni. Pilatum , εἰ duxerunl. cum in cavea
ferrea in urbem Damascum , ibique. incluserunl eum und cum cavea ín caroere mu-
silo, el collocaverunt cusiodes ad portam , milites quadraginia qualuor.

456 VINDICTA SALVATORIS.

miserunt nuntios suos ad Tiberium imperatorem urbis Roma-
nae ut mitteret Velosianum ad se. Εἰ dixit ei Áccipe omne
quod necesse est tibi in mari et descende in ludaeam et In-
quire unum de discipulis eius qui dicebatur Christus et do-
minus, 'ut veniat ad me et in nomine dei sui curet me a lepra
et infirmitatibus quibus quotidie nimis gravor et a vulneribus
meis, quia ego male iaceo. Εἰ nütte super reges Iudaeorum
qui sunt imperio meo subditi fortias tuas et terribilia tor-
menta, quia occiderunt lesum Christum dominum nostrum,
et condemna eos ad mortem. Εἰ si inveneris ibi talem ho-
minem qui me possit liberare.ab ista mea infrmitate, ego
credam in Christum filium dei et baptizabo me in nomine
ipsius. Et Velosianus dixit Domine imperator, si invenero
talem hominem qui nos iuvare et liberare possit, qualem ei
promittam mercedem? Dixit autem. ei Tiberius Dimidium
regni sine fallo, ut sit in manu eius.

Ὁ "Tunc Velosianus statim perrexit et ascendit in navem
et levavit velum in navigio, et perrexit per mare navigando.
Navigavit autem uno anno et diebus septem, quibus pervenit
lerosolimam. Εἰ statim iussit aliquos ex Iudaeis venire ad
eius potentiam, et diligenter coepit inquirere quae fuerant
gesta de Christo. ?' Tunc loseph ab Arimathia civitate et

19. Tunc slatim - - ad 9e: ASax Ac tum miserunt nuntios Romam ad. impe-
ralorem Tiberium, eo fine ut. milleret Volusianum cognatum suum in Iudaeam, cogni-
turum ibi mullas res cuiusmodi imperator nunquam audisset. | Et dixit ei Accipe - —
credam in Christum filium dei (ita Amb; Ven credam Christum filium deum esse
dei vivi) etc: ASax Tum imperalor fecit ita, e& dixit ad Volusianum cognatum suum :
] et praepara omnia quae tibi necessaria sunt. in mari et naviga in Iudaeam , ibique
inquire unum de Salvatoris discipulis, εἰ fac ut veniat ad me ín nomine domini εἰ
saneti mea, vulnera quibus tam diu graviter vexatus sum. Εἰ dic lalem sententiam
ín Iudaeorum reges qualem ipsi dixerunt in. Salvatorem , e& trade omnes ad. suppli-
cium. ΕἸ si tu mihi adducis virum curaturum vulnera mea, ipse profitebor Salva-
torem filium dei et baptizabor in nomine eius. Volusianus respondit ei et dizit Etiam,
domine; εἰ si invenio talem hominem , quam mercedem promittam ei? — Tiberius re-
spondit εἰ dixil Quisquis sit, fac eum regem post me.

20. ASax nomen maris addit idque Licostratum dicit, iter vero Volusiani
octo diebus absolvi facit. Tum habet: Iussit omnes qui scirent aliquid de Christo
ad se venire, et (um quaesivit ab iis omnibus quae gesta essent de Christo.

21. Iosephi orationem ASax sic habet: Scio quod deposuerunt eum de cruce

΄

VINDICTA SALVATORIS. 457

Nicodemus insimul convenerunt. Nicodemus autem dixit Ego
vidi eum, et scio vere quia ipse est salvator mundi. loseph
autem dixit ei Et ego deposui eum de cruce et posui eum in
monumento novo, quod erat excisum de petra. Et ludaei
tenuerunt me clausum in die parasceve ad vesperam: et dum
starem in oratione die sabbati, suspensa est domus a qua-
tuor angulis, et vidi dominum lesum Christum. sicut. fulgur
lucis, et prae timore cecidi in terram. Εἰ dixit ad me Re-
spice in me, quia ego sum lesus, cuius corpus sepelisti in
monumento tuo. Εἰ ego dixi ei Ostende mihi sepulcrum ubi
posui te, Εἰ lesus tenens manum meam dextera sua adduxit
me in locum ubi sepelivi eum.

2 WXenit autem et mulier nomine Veronica et dixit ei
Ego autem tetigi in turba fimbriam vestimenti eius, quia an-
nis duodecim sanguinis fluzum passa sum, et statim sanavit
me. ? Tunc dixit Velosianus ad Pilatum Tu Pilate impie et
crudelis, quare interfecisti filium dei? Pilatus autem respon-
dit Gens sua et pontifices Ánnas et Cayphas illum tradiderunt
mihi. Velosianus dixit Impie et crudelis, morte dignus es et
poena crudeli. Et remisit eum in carcerem. ^ Et Velosia-
nus demum inquisivit faciem sive vultum domini. Dixerunt
εἰ posuerunt ín sepulcro quod. ipse excideram de rupe: et eram unus de iis qui cu-
stodiebani eius sepulcrum , εἰ inclínavi capul meum εἰ cogitavi videre eum ; sed. con-
spexi ibi nihil de eo, sed vidi duo angelos unum ad. caput et alterum ad pedem, εἰ
ínierrogaruni me quem quaererem. — Respondi eis et. dixi Quaero crucifzum Salva-
lorem. Rursus dixerunt mihi I in Galilaeam; ibi videbitis eum, quemadmodum prae-
dixil vobis. Aique etiam post haec, aii Ioseph, vidi eum in eadem carne in. qua
erai antea , εἰ dedit discipulis suis edere et bibere.

22. Veni aulem ei mulier - - εἰ dixit ei. Sic de coniectura scripsi: in co-
dice enim est Venit ad me mulier - — ei dizit mihi. Sed locus corruptus est, etsi
nostra scriptura prope accedit ad Anglosaxonicam, quae ita habet: Postquam [0-
seph iia loculus est, venil venerabilis mulier Veronica et locuta est sic Ego scio hoc.
Quum eram in turba populi, non poleram prope accedere ad eum; sed tantum tetigi
fmbriam vestimenli eius: εἰ cum fluxus sanguinis me afflizerat ad. minimum duo-
decim annis, illico sum sanata ; aique ego semper credidi , eum esse vivum deum ez
omni celernilale. |

23. ASax Tum Volusianus iussit. Pilatum adduci, εἰ dixit ad eum Quid caus-
sae fuit ut traderes ad. morlem filium dei? etc "

24. Priora in ASax multo brevius absolvuntür. Postquam enim dictum est
Ei Volusianus iussit eum milli ín ferream caveam εἰ coniici in carcerem, statim per-

Ὁ

458 VINDICTA SALVATORIS.

ei ommes qui ibidem erant Mulier nomine Veronica est quae
habet vultum domini in domo sua. Et statim iussit eam ante
potentiam suam adduci. Et dixit ad eam Tu habes vultum
domini in domo tua? Αἱ illa negavit. Tunc Velosianus ius-
sit eam mitti in tormentis, donec vultum domini insinuaret.
Illa autem coacta dixit Ego habeo illum in sindone munda,
domine mi, et quotidie adoro illum. — Velosianus dixit Mon-
stra mihi illum. Tunc illa ostendit vultum domini. Velo.
sianus ut vidit illum, prostravit se in terram; et promto corde
et recta fide apprehendit eum et involvit i. sindone aurea et
collocavit eum: in scrinio, et sigillavit annulo suo. Et iuravit
cum sacramento et dixit Vivit dominus deus et pro salute
Caesaris, non videbit eum amplius homo super faciem terrae
usque quo videam faciem domini mei Tiberi. ? Et cum
hoc dixisset, optimates qui erant Iudaeae optimi apprehen-
derunt Pilatum ut ducerent ad portum maris. llle autem ap-
prehendit vullum domini cum omnibus discipulis suis et
omnibus stipendiis suis, et eadem die ascenderunt navem.
Ὁ 'Tunc Veronica femina dereliquit omnia quae possidebat
pro amore Christi.et secuta est Velosianum. Et dixit ad eam

gitur ac tum ila dizit ad. venerabilem mulierem Praecipio libi, Veronica, ut mihi
des sanctas reliquias quas habes apud de. Sed Veronica vehementer ài recusavil et
dizit se nom habere secum sanctas reliquias. Sed Volusianus ei non credidit, sed
quamquam negaverat eam. compulit, cum multo terrore, iia μὲ confieretur εἰ diceret
O domine, inclusum id esi in cubiculo (lecto?) meo, ubi quotidie preces facio ad
dominum meum. Volusianus dixit Da mihi dominum quem adoras, et ego quoque
adorabo eum. Veronica itaque sic fecil nec ausa est id recusare ei. Volusianus, re-
liquia ei allata, prosiravit se ín terram εἰ cum vera fide adoravit cam, et existi-
savit esse vullum domini ipsius, elsi minime erat, sed. erat. vestis quam Salvator
ipse poriaverat. Εἰ cum Volusianus surrezit, apprehendit vullum οἱ putavit esse
Christi vultum, οἱ involvit in sindone purpurea quae et auro lexia eral; et collocavit
sindonem in urna aurea eamque sigillavit annulo suo, εἰ dixit Vivi dominus atque
anima mea vivi, nunquam adespiciam mei domini faciem usque dum veniam ad Ti-
berum dominum senum eumque fecerim certiorem de rebus iis omnibus quae hic ge-
δίας sunt.

Extrema usque quo videam etc ex Amb sunt; Ven quousque videri eum
dominus.

25. Αϑαχ breviter sic: Et, scio, iussit Pilatum iradi pessimae morti , εἰ tum
íbat ad suam navem.

26. ASax priora sic exhibet: Εἰ vemerabilis mulier Veronioa reliqui omnia

»»

-*
— Rc

VINDICTA SALVATORIS. 459

Velosianus Quid vis aut quid quaeris, mulier? Αἱ illa re.
spondit Ego quaero vultum domini nostri lesu Christi, qui
me illuminavit non meis meritis sed. per suam sanctam pie-
tatem. ... Redde mihi vultum domi mei Iesu. Christi:
nam hoc morior desiderio bono. Si autem non reddideris
mihi, non dimittam eum, usque dum videam ubi ponetis
eum: quia ego miserrima serviam ei omnibus diebus vitae
meae. Credo enim quod ipse redemptor meus vivit in
aeternum.

7 Tunc Velosianus iussit mulierem Veronicam depor-
tari secum in navem. Εἰ elevatis velis navigio pergere coe-
perunt in nomine domuni, et navigaverunt per mare. Titus
vero cum Vespasiano conscenderunt in Iudaeam, vindicantes
omnes nationes terrae illorum. — Anno completo pervenit Ve-
losianus ad urbem Romanam, dimisit navigium suum in flu-
mine quod dicitur Tiberis sive Tiber, et intravit civitatem

quae possidebat pro nomine Christi εἰ secuta est Volusianum, εἰ asceneura. erat. aGvem
cwn £o. Ej Volusianus dixit εἰ O mulier, quid quaeris? Illa respondit ei et disi
Quaero dominum meum. .

Post pietatem quae i Ven sequnntur haud dubie corrupta sunt. Legitur
enim ibi sic: Eti misera ego quia contra legem iniuste imo iniustissime egi. Heu
me miseram , quia absiuli mihi dominum : sicut iudei conira. legem fecerunt. quoque
crucifixerunt. dominum iesum christum in hoc mundo, quem non viderunt. oculi mei
mec cesaris nostri. Ego autem misera. contra legem feci, meria sum hoc pali sup-
plicium. Redde etc. Pro his multo pauciora in Amb leguntur, sed et ipsa cor-
rupta. Suut autem fere haec: quod (7) enim conira legem abstulisti mihi, et iudei
tulerunt christum de mundo, quem mon vidit gens tua. haee (7) aulem quem (ἢ
eontra haec (?) merita sum. Redde etc.

ASax sic pergit, iis quae letine corrupta sunt non expressi!: Et eheu, quid
commáisi, precor ἰδ, ut non habeam dominum meum? In veritate dico tibi, si iu
non vis reddere mihi, ego le nunquam .deserasm usque dum videam ubi ponis cum,
εἰ lum adorabo eum εἰ semper. serviam ei dum vivam. Jamvero addit quae latine
non habentur haec: Cum populus audibat quemadmodum Veronica iocuia esset,
omnes eius vicini cum viri ium mulieres plorabant valde. Sed Veronica dízit eis Q
wati Hierosolymae , ne ploretis me sed. vos ipsos εἰ liberos vestros. plorate: mirum
enim est sí nunquam audistis deum ipsum loquentem dicendo, quicunque pro nomine
Christi reliquerit omnes res suas, eum recepturum esse. oenties. εἰ habilurum vitam
aeternam.

27. ASex Tum Volusianus remiges suos [orlissime remigare iussit, el reliquit
ibi Titum et Vespasianum, εἰ navigavil usque. dum veniret in. fluvium Tiberim ;. ei
reliquit navem suam in. ftuvio, εἰ ivib in castellum quod vocatur Lateranum; alque

400 VINDICTA SALVATORIS.

quae vocatur Roma. Et misit nuntium suum ad dominum suum
Lateranensem Tiberium imperatorem de adventu suo felici.

23 Tunc Tiberius imperator audito nuntio Velosiani sum-
me gavisus est, et iussit ut veniret ad faciem. Qui cum ve-
nisset, vocavit eum dicens Velosiane, quomodo venisti, et
quid vidisti in regione Iudaeae de Christo domino et disci-
pulis eius? Indica. mihi quaeso sanaturum me de infirmitate

niea ut possim subito mundari a lepra ista quam habeo super

corpus meum, et totum regnum meum in potestate tibi et
sibi trado.

? Dixit autem Velosianus Domine mi imperator, ego
servos inveni Titum et Vespasianum jn ludaea timentes do-
minum, et mundati sunt ab omnibus ulceribus et passionibus
suis. Et inveni per Titum omnes reges et dominatores Iu.
daeae suspensos; Annas et Cayphas lapidati sunt, Archelaus
in semetipso lanceatus; Pilatum autem in Damasco dimisi li-
gatum et in carcere positum sub fida custodia. Sed etiam de
lesu comperi, in quem pessime Iudaei irruerunt cum gladiis
et fustibus et armis et crucifixerunt eum, qui nos debuit li-
berare et illuminare et venire ad nos, et suspenderunt eum
in ligno. Εἰ venit Ioseph ab Artimathia et Nicodemus cum
eo, ferens mixturae myrrhae et aloes quasi libras centum
propter corpus Christi ungendum: et deposuerunt eum de
cruce et posuerunt in monumento novo. Tertia autem die
certissime resurrexit a mortuis, et manifestavit se discipulis

inde misit nuntios ad imperatorem Tiberium οἱ iussit. quaeri αὖ eo an vellet ut ad
eum veniret.

Lateranensem: in codice est latanensem.

28, ul veniret ad faciem. ex Ven; Amb eum venire ante. conspectum. suum |
sanalurum me de: in ipso codice est sanitatem super me de
. ASax Εἰ Tiberius valde gavisus est, et invitavit Volusianum ul cito veniret ad

se. Εἰ siatim interrogavit eum quid invenisset ín Iudaea quod. altinet Salvatorem vel
discipulos eius; rogo (e ut id omne dicas mihi.

29. Dizil autem - — sub fida custodia: his satis respondet ASax. "Titum
enim et Vespasianum Volusianus dicit fidelissimos reges vicarios; gubernatorem
Iudaeae suspensum , Caiapham et Archelaum lapidatos, Pilatum ligatum in ferrea
cavea positum et in urbe Damasco carcere inclusum.

Sed. etiam de lesu comperi (comperi de egniectura addidi) - - post (in codice

4

VINDICTA SALVATORIS. 461

suis in eadem carne im qua natus fuerat. Demum post qua-
draginta dies viderunt ascendentem in coelum. Multa qui-
dem et alia signa fecit lesus ante passionem suam et post.
Primum de aqua vinum fecit, mortuos suscitavit, leprosos
mundavit, caecos illuminavit, paralyticos curavit, daemones
fugavit, surdos audire fecit, mutos loqui; Lazarum quadri-
duanum de monumento suscitavit; mulierem Veronicam quae
lusum sanguinis patiebatur duodecim annis et tetigit. fim-
briam vestimenti eius sanam fecit. 9 Tunc placuit. domino
in coelis quod filius dei, qui in hunc mundum missus proto-
plastus mortuus est in terris, mitteret angelum suum, et im-
peravit Tito. et Vespasiano, quos novi in loco isto ubi est
solium tuum. Et placuit deo omnipotenti quod perrexerunt
in Indaeam et Ierusalem, et apprehenderunut subditos tuos et
miserunt in eo iudicio quasi quomodo fecerunt quando appre-
henderunt subditi tui Iesum et ligaverunt enm. ? Et Vespa-
sianus postea dixit Quid faciemus de his qui remanebunt?
Titus respondit Suspenderunt illi dominum nostrum in ligno
viridi et lancea percusserunt eum: nos autem suspendamus
eos in ligno arido et lancea perforemus corpora eorum. Εἰ
ita fecerunt. Vespasianus autem dixit Quid de istis qui re-
est per) quadraginia dies - - sanam fecil: haec ex Veneto petita multo pauciori-
bus in Ambrosiano exprimuntur. Ambrosiano vero propior quam Veneto est
textus Anglosaxonicus, qui sic habet: Atque haec omnia facia sunt propterea quod
ludaei lanceis et fustibus percusserunt. Salvatorem Christum et facibus suffocaverunt
et lumen nosirum exsiinxerunt, el non passi sunb ul. perveniret. huc ad nos, Iam-
ígitur Titus et Vespasianus tradiderunt eos malae morii et occideruni multos Iudaeos.
Et duo fideles servi tui venerunt αὖ Arimathia , nomine loseph et Nicodemus , ei pe-
lierunt Salvaloris corpus el sepelierunt in novo sepulcro. Alque idem ipse Salvator
surrexit lerlia die a moriuis, et visus est ipse discipulis suis in eadem carne in qua
fuerat anie, εἰ discipuli eius viderunt. eum ascendenlem in coelum. — Praetereaque fecit
mulia miracula anie suam passionem: suscitavit mortuos εἰ illuminavit caecos el
tindavit leprosos et expulit. diabolicos morbos, et alia plura fortia opera perpeira-
vit: εἰ Iudaei occiderunt eum sine ullo crimine et. suspenderunt in arbore viridi.

80. Hanc totam sectionem ASex exprimit his Et Tifus ei Vespasianus. cu-
mulale reddiderunl eis haec omnia , proptereaque suspenderuni Iudaeos pedes sursum
el capul deorsum.

91. Rursus haec brevissime ASax habet pergens Salvalor occisus erat sine

ullo crimine; εἰ Iudaei passi sunt ignominiosissimam mortem , el eorum nomina ez-
siincia sunt. de tota. terra quemadmodugg meruerunt.

462 VINDICTA SALVATOBIS.

manserunt? Titus respondit Apprehenderunt tunicam domini
nostri lesu Christi. et de illa quatuor partes fecerunt: nunc
apprehendamus illos et dividamus in quatuor partes, übi
unam, mihi unam, ad viros tuos aliam, et pueris meis quar-
. tam partem. ΕΔ ita fecerunt. Et dixit Vespasianus De iis
qui remanserunt quid autem faciemus? — Titus respondit illi
Iudaei vendiderunt dominum nostrum triginta argenteis: nos
autem vendamus ex eis triginta pro uno argenteo. Εἰ ita fe.
cerunt. Et apprehenderunt Pilatum et tradiderunt illum mibi,
et ego illum posui in carcere ad custodiendum quatuor qua-
ternionibus militum in Damasco. ? Inde miserunt inquisitio-
nem cum magna diligentia ad inquirendum vultum domini:

et invenerunt mulierem nomine Veronicam habentem vultum

domini. ? Tunc Tiberius imperator dixit Velosiano Quo-
modo illum habes? Οἱ respondit Habeo illum in sindone
munda aurea involutum pallio. Dixit autem Tiberius impe-
rator Duc eum ad me et pande ante faciem meam, ut ego
procidens in terram et genua flectens adorem eum super ter-
ram. Tunc Velosianus expandit pallium suum cum sindone
aurea, ub) erat vultus domini consignatus: et vidit eum Ti-
berius imperator. Qui statim adoravit imaginem domini puro
corde, et mundata est eius caro sicut caro pueri parvuli. Et
omnes caeci leprosi claudi muti surdi et variis detenti languo-
ribus, qui ibi aderant, sanabantur, et curati ac emundati
sunt. ? Tiberius autem imperator inclinato capite et flectens
genua, considerans illum sermonem Beatus venter qui te por-

32. Rursus brevissime ASax Aíque praelerea invenimus mulierem ibi, quam
dixerunt. domini faciem habere.

33. ASax lam attulimus huc, inqui, et mulierem et faciem. Tum dixil Ti-
berius Vehementer desiderabam videre eam et adorare eam. Tusn Volusianus surrexit
εἰ explicavit purpuream sindonem in qua domini facies involuta erat. Εἰ Tiberius
vidit faciem ei existimavit vere esse domini faciem. Tamen minime erat , sed. vestis
erat quam dominus ipse porlaverat. Sed quicunque gentilium primum aspezerunt,
pulabant esse domini faciem. Εἰ Tiberius humililer veneratus est eam, et lepra
quam tam diu habuerat illico decidit ab eo, et corpus eius mundum erai sicul par-
vuli pueri.

in sindone munda aurea involutum pallio: Ven in sindone munda aurea. con-
palio coperio; Amb ín sindone munda involylam pallio

b —-i huEEEEER — sum

ΝΣ
«ιν»

- “ὦ ποῦν or» “αν cipem ὧν' ^

VINDICTA SALVATORIS. 463

tavit et ubera quae suxisti, ingemuit ad dominum cum lacri-
mis dicens Deus coeli et terrae, non me permittas peccare,
sed confirma animam meam et corpus meum et colloca in
regno tuo, quia in nomine tuo confido semper; libera me
ab omnibus malis sicut liberasti tres pueros de camino ignis
ardentis.

5 Deinde dixit Tiberius imperator Velosiano Velosiane,
vidisti aliquem hominem de his qui vidissent Christum? Ve-
losianus respondit Vidi. — Dixit Interrogasti quomodo bapü-
zant eos qui credebant in Christum? — Velosianus dixit Hie,
domine mi, habemus unum ex discipulis ipsius Christi. Tunc
praecepit vocari Nathan venire ad se. Venit ergo Nathan et
baptizavit eum in nomine patris et fili et spiritus sancti,
amen. Statim Tiberius imperator factus sanus ab omnibus
languoribus suis ascendit super solium suum et dixit Bene-
dictus es, domine deus omnipotens et laudabilis, qui liberasti
me de laqueo mortis et mundasti me ab omnibus iniquitatibus

meis, quia multum peccavi coram te, domine deus meus, et

non sum dignus videre faciem tuam. Et tunc Tiberius im-
perator fuit instructus in. omnibus articulis fidei plenarie et
firma fide.

* [pse deus omnipotens qui est rex regum et dominan-
tium dominus, ipse nos in fide sua protegat et defendat 'et
liberet ab omni periculo et malo, et dignetur nos perducere ἢ
ad vitam aeternam, vita temporali deficiente. Οἱ est. bene-
dictus in saecula saeculorum, amen. |

34. 35. Utramque sectionem ASax breviter sic exprimit Et statim credidit
εἰ baptizatus est cum lola sua domo εἰ omni populo, qui erat subiectus imperio eius,
in noméne nosiri domini Iesu Christi.

86. deus omnipotens - -- dominus: Ven deus omnip. qui est regnum εἰ domi-
wanlium dominus; Amb esi rex regum, deus εἰ duminus. dominantium | Qui esi:
Yen qui es

AS8ax breviter sic: Cui sit gloria et honor in saecula saeculorum , amen.

ν"

ACTA APOSTOLORUM APOCRYPHA

Ieuae
"Typis Friederici Frommann.

ΞΜ, 0.3, Bee pA δον. otn οὐ Ha fona, I8

ACTA APOSTOLORUM

APOCRYPHA

EX TRIGINTA ANTIQUIS CODICIBUS GRAECIS
VEL NUNC PRIMUM ERUIT
VEL SECUNDUM ATQUE EMENDATIUS EDIDIT

CONSTANTINUS TISCHENDORF

THEOL. ET PHIL. DR., THEOL. PROF. P. ORD. H. LIPS.

LIPSIAE
AVENARIUS ET MENDELSSOHN

MDCCCLI

"--

VIRO SUMMO

AMPLISSIMO EXCELLENTISSIMO ILLUSTRISSIMO

Ψ

FRIDER.FERDINANDO DE BEUST

POTENTISSIMO SAXONIAE REGI A SUMMIS REIPUBLICAE MINISTRIS
PLURIMORUM GERMANIAE EXTERORUMQUE ORDINUM EQUESTRIUM
SUPREMIS INSIGNIBUS DECORATO ETC. ETC.

DE RE PATRIAE ET CIVILI ET SACRA OPTIME MERENTI

STUDIORUM SUORUM PATRONO

VENERABUNDA MENTE

D. D. D.

CONSTANTINUS TISCHENDORF.

τ πε

PROLEGOMEN A.

e ERE DEDE

Celeberrima ex longo inde tempore per ecclesiam Christianam
sunt apocrypha quae vocantur evangelia, variis illa quidem aposto-
licis nominibus insignita: quae posiquam saepe et graece et latine
alisque linguis a laboriosis medii aevi scribis deseripta sunt, haud
pauci fuere qui typis expressa in publicum ederent, unde in multorum
hominum litteratorum notitiam sunt perlata. Aliter evenit actibus
apostolorum apocryphis: hi enim fama magis quam studio inter nos
innotuerunt. (Quod propterea mirum est quia actus apostolorum apo-
cryphi quum ab eadem atque evangelia illa repetendi sunt antiquitate,
tum iisdem polissimum haereticorum studiis debentur, quae quidem
non tam canonicis traditionibus complendis quam haeresi stabiliendae
inventa historia fietaque apostolica aucteritate inserviebant. Testes
sunt prae aliis multis Eusebius et Gelasius. Ille enim insigni
historiae ecclesiasticae loco de scripturis omnium consensu receptis
et iis quae non sunt eiusmodi, libros ab haereticis evulgatos recen-
sens, evangeliis Petri Thomae Matthiae et quorundam aliorum ap-
ponit proxime Andreae lohannis ceterorumque apostolorum actus !).
Gelasius vero iu celebri de libris recipiendis et non recipiendis de-
creto, capite sexto, quod totum est de libris haereticorum vel sohis-
maticorum a catholica fide arcendis, primo loco ponit Itinerarium Pe-
wi, Áctus Ándreae, Áctus Thomae, Actus Petri, Actus Philippi,

!) Cf. Euseb. hist. eccles. ΠῚ, 25. Ν᾽ εἰδέναι ἔχοιμεν αὐτάς τε ταύτας
(yon) καὶ τὰς ὀνόματι τῶν ἀποστόλων πρὸς τῶν αἱρετικῶν προφερομένας, ἦτοι
ὡς Πέτρον καὶ Θωμᾶ xol Ματϑία ἣ καί τίνων παρὰ τούτους ἄλλων ἐψαγγέλια
περιεχούσας, 7| ec ᾿Ανδρέον xal ᾿Ιωάννου xal τῶν ἄλλων ἀποστόλων πράξεις.

Vil PROLEGOMENA.

atque ab his demum ad evangelia apocrypha pergit?). Neque vero
tantum anüquitas utrisque eadem eaedemque caussae; sed videtur
maior etiam quam evangeliorum apocryphorum ulli auctoritas eaque
dogmatica actibus eiusmodi a Leucio conscriptis apud plures haeresis
gnosticae asseclas Lribula esse. Quam rem luculenter testatur Epi -
phanius: actibus enim Andreae Iohannis Thomae vel maxime usos
esse Encratitas, Apostolicos sive Apolacticos, Origenianos perhi-
bet?): item Augustinus, qui scripturas apocryphas, nominatim
actus apostolorum a Leucio conscriptos, tanto graviores apud Mani-
chaeos haberi arguil quanto a catholico canone secludantur *): item
ali plures. Photius vero, postquam circuitus apostolorum , nomi-
natim Petri lohannis Andreae Thomae Pauli actus a Leucio Charino
confectos esse dixit uberiusque, quippe quos ipse legisset, explicuit,
ita de iis existimavit, si quis librum horum actuum omnis haeresis
fontem et matrem dicat, eum a vero vix aberrare ^).

3) Cf. Credneri libellum: Zur Geschichte des Kanons, ubi pag. 213 sqq.
caput VI. illius decreti refertur, iu quo est: Caetera quae ab haereticis sive schis-
snaticis eonscripta vel praedicata sunt nullatenus recipit catholica et apostolica Romana
ecclesia - -. ᾧ 1. de Ariminensi synodo a Constantio Caesare mediante Tauro
praefecto congregata agit. $$ vero 2. usque 6. sic habent: Iüinerarium nomine
Petri apostoli quod appellatur sancti. Clementis, apocryphum. | Actus nomine Andreae
apostoli apocryphum. | Actus nomine Thomae aposioli, libri decem, apocryphum. — Actus
nomine Petri apostoli apocryphum. — Aclus nomine Philippi apostoli apocryphum. Se-
quuntur a $7, usque $ 15. (et $ 16.) varia evangelia apocrypha. Rursus vero
ad actus apostolicos pertinet $ 18., ubi est: libri omnes ques fecit Leucius , disci-
pulus diaboli, apocryphi. Item $ 22: Liber qui appellatur Actus Theclae et Pauli
apocryphus.

5) Cf. Epiphan. adv. haeres. 11,1. Haeres. 61, 1. οὗτοι δὲ (οἱ ᾿Αποστο-
λικοῦ ταῖς λεγομέναις πράξεσιν ᾿Ανδρέον τε xal Θωμᾶ τὸ πλεῖστον ἐπερείδονται.
Haeres. 47, 1. Κέχρηνται δὲ (οἱ ᾿Εγχρατῖταῦ) γραφαῖς πρωτοτύπως ταῖς λεγομέ-
ναις ᾿Ανδρέου xal ᾿Ιωάννον πράξεσι xol Θωμᾶ. Haeres. 63, 2. Κέχρηνται δὲ (οἱ
᾽Οριγένιοῦ xol ἀποχρύφοις τισί, μάλιστα ταῖς λεγομέναις πράξεσιν ᾿Ανδρέον xal
τῶν ἄλλων,

*) Cf. Augustin. de actis cum Felice Manichaeo II, 6. Habetis etiam hoc
in. seripturis apocryphis, quas canon quidem catholicus non admitiit, vobis autem (i. e.
Manichaeis) íanio graviores sunt quanto a catholico canone secluduniur. — Aliquid
etiam inde commemorem cuius ego auctoritale .non (leneor, sed (iu convinceris. In
actibus conscriptis a Leucio, quos tanquam actus apostolorum scribit, habes ita posi-
tum etc. Similiter Evodius Uzalensis, Augustini aequalis, in libro de fide
contra Manichaeos cap. V. dicit: In actibus etiam conscriptis α Leucio, quos ipsi
(i. e. Manichaei) accipiunt, sic scriptum est etc.

5) Cf. Photii Biblioth. codex 114. ᾿Ανεγνώσϑῃ βιβλίον αἱ λεγόμεναι τῶν

PROLEGOMENA. IX

Iamvero quae magna in evangeliis apocryphis utilitas 5) est ad
cognoscendum illorum ingenium temporum, quae medium quiddam
tenebant inter veteres disciplinas et revelationem Dei in Christo fa-
etam, ad antiquissimam illustrandam historiam dogmatum, ad inve-
miendam originem multarum traditionum vel a doctis scriptoribus ex-
eultarum vel ore populi per saecula propagatarum vel operibus artis
expressarum, denique, magna quidem cautione adhibita, ad ipsam
ebscuriorum rerum historiam explendam: eadem, ni fallor, in actis
apostolorum apocryphis inesse iudicanda est. Quam ad utilitatem
accedit quod his pariter atque illis cognoscitur illustraturque ea ser-
monis graeci ratio quae post Christi tempora et maxime quidem inter
ludaeos graece loquentes vigebat: a qua ipsorum libros scriptorum
sacrorum haud procul abesse constat.

Qnae quum ita sint, viris doctis et potissimum theologis gratum
me facturum sperabam si monumentis illis primorum ecclesiae Chri-
stianae saeculorum quum ex bibliothecarum umbra protrahendis tum
cura critica pertractandis animum studiumque adverterem: certe enim
alienissimum ab eiusmodi instituto videbatur vereri ne id censura qua-
licunque dogmatica vexaretur. Scripta enimvero huius generis si
olim videndum erat ne pietati detrimentum adferrent, nunc non pos-
supt non adferre fidei incrementum, quippe quae ostendant quantum
distent lupinis aera, sive, ut rectius dicam, quantum quae luxu-
rianti ingenio humano debentur differant iis quae a divino spiritu pro-
fecta sunt.

Quaeritur autem quos libros nomen actuum apostolorum apocry-
phorum comprehendere recte dicatur. Auctores quidem ipsi sive veri

—M —Ha—HÀ— 5 e
ἀποστόλων περίοδοι, ἐν αἷς περιείχοντο πράξεις Πέτρον, ᾿Ιωάννον, ᾿Ανδρέον, Θωμᾶ,
ΠΠαύλον᾽ γράφει δὲ αὐτάς, ὡς δηλοῖ τὸ αὐτὸ βιβλίον, Λεύχιος Χαρῖνος. - --ὀ xal
ἁπλῶς αὕτη ἡ βίβλος μνρία παιδαριώδη χαὶ ἀπίϑανα xal χαχόπλαστα xol ψευδῆ
xoi μωρὰ xal ἄλλοις (ἀλλήλοις 7) μαχόμενα xol ἀσεβῆ xol ἄϑεα περιέχει, ἣν εἷ-
κῶν τις πάσης αἱρέσεως πηγὴν xal μητέρα οὐχ ἂν ἀποσφαλείη τοῦ εἰχότος. Item
Photius cod. 179. de Agapio Manichaeo scribit: xol ταῖς λεγομέναις δὲ πράξεσι
τῶν δώδεκα ἀποστόλων xal μάλιστα ᾿Ανδρέου πεποιθὼς δείχνυται, xàxci3ev ἔχων
τὸ φρόνημα ἡρμένον.

*) Qua de re nuper uberius exposui in libello a Societate Hagana pro vin-
dicanda religione Christiana anno superiore praemio ornata, cui titulum feci: De
evangeliorum apocryphorum origine et usu. Hagae Comitum 1851,

χ PROLEGOMENA.

sive ficti perraro nominantur, quemadmodum in actibus Barnabae
Iohannes Mareus diserte auctorem se profitetur. Sed facile apparet
actuum illorum auctores et rebus gestis quas tradunt et ipsis iis quos
tractant apostolis sese finxisse proximos. Sunt qui ex argumento
apocrypha metiantur, ut quo quid magis haeresin sapiat, eo id magis
in apoeryphis ponant, Sed illorum ratio hanc difficultatem habet quod
haeretici iis quos excogitabant libris modo magis modo mínus speciem
prae se ferebant catholicam. — Rursus haereticorum libri, id quod
omnino in fictos apostolorum actus quadrat, postea ab hominibus ca-
tholicae fidei adhibiti atque sic in ipsorum usum sunt conversi ut ple-
raque quae fidei non contraria viderentur conservarent. Quod, opi-
nor, saepe non ita factum est ut baereticarum rationum nulla vesti-
gia manerent. Áccidit autem ut actaum libri quales ex haereticorum
manibus prodierant dudum perierint, neque aetatem tulerint nisi quem-
admodum ex retractationibus facti sunt catholicis, ex quibus solis ad
formam pristinam concludendum est?). Neque illud preetermitten-
dum est, non unos fuisse haereticos qui actibus apostolorum aeque
ac evangeliis , apocalypsibus similibusque aliis scriptis fingendis ope-
ram darent, sed saepe piam quandam fraudem placuisse ac licere in
ecolesia visam esse?). Denique haeresis quaedam historiae, quam
fabulam vocare consueverunt, pariter ac dogtatis exstitit; illa vero
eo magis gliscebat auctoritatemque assumebat, quo mirus verendum
erat ne inde catholica fides detrimentum caperet.

7) Retractatio eiusmodi quomodo instituta sit, plures actuum recensiones
etiamnum superstites satis nos docent. Ita in magna varietate codicum qui Acía
Thomae coutinent is qui nobis dictus est codex E, ex numero est eorum qui sin-
gulari cum studio ad catholicum usum adducti sunt. Etiam Abdias, i. e. is qui
se Ábdiam primum Babyloniorum episcopum finxit, in apostolicis historiis suis
potissimum id egisse videtur ut ex antiquis "haereticorum libris contexeret novos
catholicae rationi minus repugnantes. Constat vero etiam, decimo fere saeculo
8imeonem Metaphrasten, celebrem vitarum Sanctorum auctorem , haud
pauca ex fontibus hausisse apocryphis ipsisque, quod non prorsus idem est, hae-
reticis, Cuius rei luculentum exemplum praebent Actus Paul et Theclae ab illo
retractati in libello qui inscribitur Περὶ τῆς ἁγίας xai ἐνδόξον καὶ κχαλλινίχονυ
μάρτυρος Θέκλης τῆς ἐν ᾿κονίῳ. Edidit hunc Petrus Pantinas Tiletauus
Antverp. 1608, in Basilii Seleuciae in Isauria episcopi de vita ac siraculis D. T-

, elae etc. pag. 250 seqq.

9) Ea de re pluribus scripsi in libello supra laudato: De evangeliorum apo-
eryphorum origine et usu. pag. 15 sqq.

PROLEGOMENA. ΧΙ
Horum igitur omnium nibil negligeadüm est ui ΔΡΟΟΓΥΡΒΟΓΌΏΩΣΙ
actuum apostolorum notionem rationemque recte dicas. Sequitur,
eommuni eo nomine comprehendi quae salis inter se differant: sunt
enim quae ad catholicam rationem, sunt quae ad haereticam propius
accedant, alia rursug fabalam, alia historiam magis redolent. Quan-
doquidem autem a.sacro canone, cui oppositi sunt, in definiendis li-
bris apocryphis proficiscendum est, actus apooryphi eiusmodi sunt qui
tales se fingunt ut canonico honore digni videantur, sed ecclesiae iu-
dicio cauone sunt exclusi.

lam ad ea transeamus seripta quae hoc volumine a te edita
sunt. Nunc quidem minime id agebam ut quicquid actuum apostolo-
rum apocryphorum vel ex antiquis libris manuscriptis vel ex Fabricii
aliorumque lucubrationibus liauriri posset, in unum colligerem inde-
que corpus quoddam eflicerem: quod aliquando a me institutum iri
spes est: sed propositum mihi hoc erat ut critica cum cura ederem
quos eius generis libellos in collectionibus meis manuscriptis luce in-
primis dignos baberem, quos eosdem vel nemo ante me edidisset, vel

. eerte nemo ita ut iam aut revera paterent in litterarum orbe, aut

textu praestent diligenlia critica constituto. Complectitur autem hoc
volumen actus tredecim , omnes conformatos ad ipsos codices ἃ me
transscriplos, subsidiis quae aliorum, potissimum 'Thilonis, docta
industria offerebat vel ad textum vel ad apparatum criticum diligenter
adhibitis.

Ex bis libellis nunc primum in publicum prodeunt Acta Phi-
lippi (loco IV. posita), Acta Philippi in Hellade (loco V.),
Acta Matthaei (looo VIII.), Cousummatio Thomae (loco X.),
Acta Bartholomaei (loco XI.), Acta Thaddaei (loco XII.),
Acta Iohannis (loco XHI.). Ista et aetate differunt et pretio;
gravissima vero videntur, quum pro antiquitate ad quam referenda
sunt, tum pro ea quam habent ratione gnostica, Acta Philippi et
Acta Iohannis. Haec ex duobus codicibus, altero Parisiensi al-
tero Vindobonensi edidimus; illa ex codice Veneto et codice Pari-
sieusi. Consummatio Thomae et Acta Bartholomaei ad
latinas Abdiae historias proxime accedunt: quae utrorumque textuum

-— —— 4 — — — — —— €

XII PROLEGOMENA.

similitudo tanta est ut aut graeci scriptores. cum. latino: ex iisdem an-
quissimis fontibus, aut sive hic ex illis sive illi ex hoc hausisse iu-
dicandi sint. Thomae libellum ex codice Parisiens? hausimus, Bar-
tholomaei ex Veneto. Acta Matthaei arcte cohaerent cum An-
dreae et Matthiae (Matthaei) actis, in quibus multa supersunt vesti-
gia originis gnosticae et quidem Leucianae. Ad edendum usi sumus
et Parisiensi codice et Vindobonensi. Acta Thaddaei inprimis
pendent a celebri quae circumfertur Iesu epistola ad Abgarum regem:
cum qua epistola iam olim Thaddaei apostoli famam coniunctam
fuisse, testis est Eusebius. Edidimus ex codice Parisiensi et codice
Vindobonensi. Altera denique Philippi acta, quae acta in Hel-
lade dicuntur, quo rectius Papebrochius ab Actis Sanctorum abhor-
rere iudicavit, eo magis in apocryphorum actuum collectionem par
erat recipi. "Textus a nobis editus e Parisiensi codice fluxit.

Ex libellis iis sex qui restant tres primum edidit Car. T' bilo
vir S. Ven. Suntautem Acta Thomae, quae anno 18925. edidit,
Acta Petri et Pauli, quae programmatibus paschalibus annorum
1837. et 1888., Acta Andreae et Matthiae, .quae programmate
anni 4846. tractavit. Horum nibil a me editum est quin textum ma-
gnopere emendarem. augeremque apparatum criticum : ipsi enim co-
dices ii quibus Thilo utebatur saepe parum recte excussi erant. ἴῃ
edendis Thomae actis maxima cura nostra posita erat in examinandis
duobus codicibus principibus iis quos iam Thilo sequendos duxerat;
neque exiguum eius laboris fructum percepimus. Praeterea codicis
Parisiensis nondum excussi lectiones addidimus. Acta Petri et Pauli,
quae Thilo ex uno codice Parisiensi ediderat, altero passim consulto,
petita sunt a nobis ex codicibus quinque, uno Veneto, Parisiensibus
quatuor. Andreae vero et Mathiae acta inprimis adiuvimus diligen-
tissimo examine membranarum Parisiensium octavi saeculi, unde
egregiam messem fecimus. Praeterea praesto nobis erant notae ex
duobus codicibus italieis sumtae.

Porro Acta Barnabae nunc primum integra eduntur; Pape-
brochius enim uuo tantum eoque manco codice Vaticano usus est
anno 1698. Cum hoc Vaticano coniunximus Parisiensem antiquis-
simum.

—— -..... — —— —— — σ᾿
— — T€ -

A PROLEGOMENA. xim

Acta Andreae i. e. Presbyterorum et diaconerum Achaiae
de martyrio S. Andreae epistolam encyelicam anno 1749. primum
graece ex codice Bodleiano edidit Car. Chr. Woog: quod eum non
sic fecisse ut rationibus nostris criticis satisfaceret, in promtu erit.
Ipsi secuti -sumus duo codices Parisienses, alterum Regium (Natio-
nalem), alterum Coislinianum.

Denique Acta Pauli et Theclae primum edidit Ern. Grabe
in Spicilegio SS. Patrum anno 1698., unde immutata repetiit Ione-
sius. Sed usus est ille codice lacunoso et perquam vitioso, ita ut
haec quoque acta nunc demum integra et quodammodo sana exhi-
beantar. Adhibuimus autem ad nostram editionem codices Parisien-
ses tres.

Atque haec quidem breviter notata sunt quo facilius iudicari pos-
sit quae ratio sit operis nostri. Taedium quidem, quod alii eiusmodi
laboribus functi et experti sunt et praedicarunt, nos non cepit: iu-
eundum enimvero videbatur, aliquid pro viribus conferre ad severum
antiquitatis Christianae studium ; a quo si qui abhorrent, ne moren- :
tor.aliter senBentes. Ipsa vero editione noslra, id quod in edendis
antiquorum libris primum ac principale esse debel, operam dedimus
ut viri docli textum ex vetustis monumentis curiose petitum haberent,
neque desiderarent unde ipsis copia fieret eius textus comprobandi,
emendandi, illustrandi. Ab hoc proficiscendum erit ut ipsas res va-
riasque sive historicas sive philologicas sive 4128 rationes istorum
aetaum indages alque commenteris. Praeterea viros doctos facile
intellecturos arbitror quam difficile sit textum librorum eiusmodi ad
rationes criticas exigere atque a codicum varietate ad formam revo-
care inprimis probabilem, Qua in re neque ea facile lex invenitur
ad quam conformes ortbographiam ipsamque formationis doctrinam.
Mihi quidem diligentius quam plerisque librorum graecorum editori-
bus placuit observanda videlur ipsorum codicum scriptura: quam si
Graecis per multa saecula comprobatam scimus, unde nobis licet ad
traditiones corrigere grammaticas, quae et ipsae saepe fluctuant?
Iu nostra vero collectione librorum ipsa aetate diversorum nec id
licere visum est ut eandem ubique normam sequeremur. Sed bis de
rebus accuratius alio tempore et loco explicandum erit.

XIV PROLEGOMENA.

Non possum autem bac occasione non uti gratum animum testi-
ficandi erga 808 qui inprimis labores meos in adeundis bibliothecis
exleris posilos. patrocinio suo dignali sunt, erga virum summum
Frid, Ferdin. de Beust, cuius splendido nomini hoc ipsam opus
dedicare licuit, erga virum generosissimum atque excellenüssimum
de Bose, nuper Parisiis nunc Monaei potentissimi regis Saxoniae
legatione fungentem, denique erga virum doctissimum doctisque la-
boribus .claritatem nominis assecutum Emm. Miller, qui nunc bi-
bliotheeae Instituti Franciae praepositus est.

Reliquum est ut paullo accuratius explicemus de singulis actibus
hoc volumine a nobis editis.

I. ACTA PETRI ET PALLI.

In famae quandam oelebritatem haec acta pervenerwat contro-
versis iis quae de itinere Pauli apostoli Romano inter Italos motae
-Sünt. Res potissimum duas ex veteri hoc litterarum monumento con-
firmare studuerunt, alteram, Paulum commoratum esse in arbe Mes-
sanae ibique primum Messanensium episcopum ordinasse Barchyrium
Sive, ut in codicibus est, Bacchylum: alteram, Paulum ad Melitam
insulam Siciliae proximam naufragium fecisse, non ut iam Constan-
Unus Porphyrogennetes *) voluerat ad. Melitam Dalmatensem. Ad
illam igitur commorationem Pauli Messanensem comprobandam Ceon-
stantinus Lascaris anno 1490. primam actuum pariem, apud
nog sectiones sex complectentem , e graeco codice latine versam 1?)
cum senate Messanensi cominunicavit, quemadmodum refert Placidus
Reyna in Notitia Historica urbis Messanae P. II. col. 91 34. ?1) Ex-
hibetur eo loco a Placido Reyna non modo latina Constantini La-

9) Cf. Const. Porphyrog. de administr. imper. p. 36.

10) Incipit: Mariyrium apostolorum Petri e$ Pauli. Dum Sonolus Paulus opo-
stolus a. Melita εἰ Gaudisio insulis recessisset ut se ad. parles Italiae conferret, Iudaei
qui tuno temporis Romae erant intellezerunt Paulum Romae affuturum. | Exit: Moz
Messana digrediens Tendulae applioult, mansitans ibi per unam noctem , sequenii. die

Puteolos concessit.
11) Inserta est ea Notitia Graeviano operi cui titulus est: Thesaurus anti-

quilatum et historiarum Siciliae, tom. YX. Lugduni Batav. 1723.

PROLEGOMENA. XV

βολεῖ interprelatio, sed etiam graecus eiusdem partis textus ex co-
diee monasterii SS. Salvatoris desumtus, praemissa insuper hac neta
de reperüs actorum Petri et Pauli codicibus: Historia Àaec peregri-
ualionum Pauli in antiquo codice graeco manu exarato, quem monaste-
rüon S. Mariae de Trapisomaia in Calabria servabat exposita legitur,
eq: quo eam Const. Lascaris anno 1490. (atine convertit. Cuius quidem
libri auctoritatem etsi summo semper loco Aabuimus, ante aliquot tamen
enses malor hwie histeriae Kdes ot dignitas etiam apud oxteros accesnt.
In duabus enin celeberrimis bibliothecis, Florentina nimirum, Serenis-
simi magni Hetruriae ducis, et Hegü monasterii RR. PP. familiae S. Ba-
si Messanae eadem vetustissimis. litferis in. membrana. persoripta re-
pería est. — Interposija est. ea ἐκ his. bibliothecés inter. opera loansis
Chrysostosi ; id quod monmullos ut crederent adducit, ab hoc eam
profecfam. esse.

Jamvero altero post Lascarin saeculo, i. e. medio fere saeonlo
desimo septimo, iisdem quae ille ex actis Petri et Pauli latine ver-
terel usi sunt plures ad refotandam illam Constantini Porphyrogen-
nelae opinionem de Paulo ad Melitam Dalmatensem naufrago, ab Iga.
Georgio 12) aliisque defensam. Eorum primus fuit lo. Franc.
Abela (anno 1647.) in Melita illustrata, lib. II. notit. VII. col. 179.,
inserta ei quem iam laudavimus Thesauro Greeviano Siciliae,
tom. XV, 15)

Praeterea, ut euam a Cardinali Caraffa oum Alphonso Salmeron
actus nosiros manuseriptos communicatos esse praeiereamus, et Ca-
rolus du Fresne in Glossario med. eL inf. graec. sub vocibus
βούλλα, xacTÉAMw , ὀρδινεύειν aliisque et Cotelerius in notis
ad Constit. apostol, VI, 10. plura laudavere ex graecis his actibus
manuseripüs. Et Cotelerius quidem usus est codice Paris. num. 897.
qui nobis dicitur cod. D ; neque alio usus videtur Carolus du Fres-
ne 14).

(18) Cf. Ign. Giorgio: D. Paulus apostolos in mari quod nuno Venetus
sinus dicitur naufregus. Venetiae 1730.

. 15) Cf. notitiam litterariam de tota hac controversia apud Winerum: Bibli-
sches Realwórterbuch H, p. 80. sub voce Melite; item Thilonis notas in Actis
Thomae peg. LIV sq.

14) Confadisse enim videtur numerum veterem eius codicis 2429. cam nu-
mero 4240. quo codicem unde hausit designet.

XVI PROLEGOMENA.

Nuper vero Io. Car. Thilo primus instituit editionem grae-
cam actuum Petri et Pauli duobus programmatibus Halensibus: par-
ticula prior (paginarum 28 in 4.) prodiit ad sacra Christi paschalia
celebranda a. 1837; posterior (paginarum 80. in 4.) eadem occa-
sione festa a. 1838. Finitur prior particula ultimis epistolae Pilati
ad Claudium verbis: πιστεῦσαι ταῖς τῶν ᾿Ιουδαίων ψευδολογίαις,
οἵ, apud nos sect. 42. Quam ad rein Thilo exscripsit codicem Pari-
giensem antiquissimum numero 1470. signatum (apud nos est cod.
A.), adhibito ,,paucis tantum locis emendandis** altero Parisiensi,
signalo num. 897. (apud nos cod. B.) Huic graeco textui addidit
inde a sect. nostra 29. latinum textum, a se descriptum ex duobus
codicibus Guelferbytanis, altero saeculorum fere octo, altero aliquante
recenüore. Textum utrumque variis annotationibus illustravit; prae-
posuit etiam notitiam litterariam de horum actorum usu apud Italos,
qualem ipsi supra dedimus 16). Quibus in Thilonis libellis 1.6) emi-
net commentarius, in quem ille, qua magna est eruditione et indu-
stria, multa bonae frugis congessit. [Ipse vero textus codicis eius,
quem fere solum neque indiligenter adhibuit, non ea est praestantia
ut nibil attineat accurate videre reliquos. — Praeterea passim ille co-
dicis sui scripturam non recle assecutus est, ut sect. 97. νεφέλης
ibi scriptum est, non νεφέλῃ: sect. 25. δυσπλοιάσας., non δυσ-
πλοῖσας: sect. 45. χᾶν Boxij, non xal δοχῆ (Th. correxit 90-
X6); sect. 47. ἐσώρευσεν., non ἐσώρευεν; sect. 50. αὐξάνει, non
αὐξάνεις s sect. 60. ἐκ παιδόθεν. non ἐκ Καιδίου ; sect. 68. οὐδέν
σε ἔτι, non οὐδενὸς ἔτι. Neque sect. 7. ἐν Μεσσήνῃ et ἀπὸ Μεσ-
σήνης in codice est, sed ἐν Μεσίνῃ εἰ ἀπὸ Μεσίνης. De quibus
singulis Thiloneis lectionibus auctoritate destitutis lectorem non ubi-
que monendum duximus, sed nusquam non codicum scripturam ac-
curate notavimus.

Nostrae autem editionis instrumenta fuerunt haec.

A i. e. codex Parisinae bibliothecae Reg. nunc National, signatus
num. 1470. [5 codex est ex antiquissimis eorum omnium qui

ΠῚ 15) Jam antea in Notitia novae codicis apocryphi Fabricdiani editionis, prae-
missa Actis S. Thomae apostoli, Lipsiae 1823., docte commentatus eet pag. LIH

—LIX. de his Petri et Pauli actibus.
16) Horum programmatum dudum nullum amplius exemplar prostat.

PROLEGOMENA. xvin

litteris minutis exarati sunt: scriptus est enim anno Christi 890.
sive, ut in ipso codice subscriptum legitur, mense Aprili, in-
dictione octava, anno 6598. Actus Petri et Pauli ibi leguntur
fol. 98 verso et sqq. 17)

B 1. e. codex eiusdem bibliothecae num. 897., in cujus parte mem-
branacea, exarata fere saeculo duodecimo, loco IX. fol. 434.
verso sqq. iidem actus babentur.

C i. e. codex Parisiensis Coislinianus num. 191. exaratus anno
p. Chr. 1345. Loco 41. sive folio 144. incipiunt actus Petri
et Pauli. Exeunt folio 117. verbis: ἀλλὰ πάντα, ψευ[δῆ λέ-
Ye] sect. 61. — Videntur eo loco aliquot codicis folia periisse ;
folio enim 118. — qnod Montefalconius non animadvertit —
longe alia sequuntur, quorum priora desiderantur. Legitur enim
in hunc modum -βῶν Πορεύθητι, xol ἐὰν χωλύσει (codex
χολύσι) σε ἡ φλογίνη ῥομφαία τοῦ μὴ εἰσελθεῖν, ἐπίδειξον
τοῦτο τὸ βασιλευτὸν σημεῖον, καὶ εὐθέως ἀνοίξει (codex -ξη)
σοι τὰς θύρας. xal ἦλθον, xa εὐθέως ἰδοῦσά με ἡ φλογίνη
δομφαία ἡ φυλάττουσα τὸν παράδεισον ἀπέκλεισεν τὰς θύρας
εἰς. De bis alibi videbimus: pertinent ad eam de latrone apud
inferos historiam quae in allera parte evangelii Nicodemi legi-
tur, cap. XXVI.

D ij. e. codex Paris. biblioth. Reg. nunc National. num. 685. Is
codex bombycinus est, saeculi fere XIV. Ex eius textu actuum,
quos loco XI. babet, longe plurima, etsi non omnia, cum reli-
quis contulimus.

g i. e. codex Venetus bibliothecae Marcianae, ubi notatur numero
XXXVII. classis VII. Codex est bonae notae, sed quae de
aetate eius accuratius notaveram, mihi non amplius ad manus
sunt. [Incipit una cum latinis codicibus inde a sectione 29. ver-
bis his: Ελθόντος εἰς τὴν Ρώμην τοῦ ἁγίου Παύλου ἀπὸ
τῶν Σπανιῶν (haec in nullo alio teste nec graeco nec latino
addita vidi) συνῆλθον πρὸς αὐτὸν πάντες οἱ Ιουδαῖοι. Magna ,
est huius textus et reliquorum differentia; est autem eiusmodi

1T) Dissermit de hoc codice, addito scripturae specimine, Montfaucon

im Palaeographia graeca pag. 260 sqq.
x

XVIII PROLEGOMENA.

| ut Venetus codex plerumque assentientes habeet latinos codices.

᾿ Sectiones 62— 66. in reliquis plane desiderantur. Rursus in
Veneto et latinis desunt quae in reliquis de Perpetuae (quae
Pseudo- Lino Plautilla dicitur) et Potentianae martyrio inde a
sectione 80., itemque de martyrio trium Neronis militum ad
Christum conversorum inde a sectione 84. adduntur. Quod ple-
rumque praetulimus Venetum textam, erunt qui reprehendant;
sed videanL ne temere convenientiam graeci et lalini Lextus in
graecorum codicum vilium vertant. Ceterum fit etiam ut codex
Venetus omnium solus aut uno tentum ex graecis reliquis comi-
tante antiquissimam scripturam tueri videatur ! 5).

F i.e. prima actuum pars (sectiones 6) ex codice Messanensi ex-
scripia a Placido Reyna. "Vide supra pag. XIV.
G i. e. codex Vindobonensis, ex quo praeler inscriptionem nibil

19) Hanc in rem memorabilis est locus sect. 82. de verbis iuter Petrum et
Christum dictis. Codex E sic habet: εἶπον Κύριε, ποῦ πορεύῃ ; xal εἶπέν μοι ὅτι
ἐν Ῥώμῃ ἀπέρχομαι σταυρωϑῆναι. Reliqui vero graeci una cum latinis respon-
sum Christi ita exhibent: ᾿Αχολούϑει pot (sed haec omittit etiam codex B, quod
grave est, licet post habeat xal ἐν τῷ ἀχολουϑεῖν με αὐτῷ, quibus verbis ad
illud praegressum ᾿Αχολούϑει pot respicitur), ὅτι ἐν Ῥώμῃ ἀπέρχομαι πάλιν
σταυρωϑῆναι. ἴὰ textu edito vide quae sequuntur cum istis praecedentibus plane
cohaerentia ac prorsus diversa in E a reliquorum scriptura. Nescio autem an
πάλιν illud correctorem sapiat, quamquam antiquissimo Ambrosii aliorumque te-
stimonio confirmatur. Apud Ambrosium enim conira Auxentium de basilicis tra-
dendis (tom. IT. pag. 867. ed. Bened.) de Petro legitur: Nocte muros egredi coepit,
εἰ videns sibi in porta Christum occurrere urbemque ingredi ait Domine, quod vadis?
Respondit Christus Venio (alii addunt Romam) iterum crucifigi. 1n his probe ob-
serva, verba Venio (Romam) etc. propius accedere, uno excepto illo πάλιν, ad
Venetam quam ad alteram scriptaram. idem vero locus celeberrimus est, quum
quod ipsum Origenem testem habere videtur, tum pro fama quam id Christi di-
ctum potissimum in urbe Romae ad hunc usque diem conservavit. Origenes enim
in Iohannem tom. XX. cap. 12. in ed. Car. Delarue (apud Huetium tom. XXI.
pag. 298.) haec habet: Et τῳ δὲ φίλον παραδέξασθαι τὸ ἐν ταῖς Παύλου (Πέ-
tpov? Πέτρον xai Παύλου 2) Πράξεσιν ἀναγεγραμμένον ὡς ὑπὸ τοῦ σωτῆρος εἰ-
βημένον " Ava3cy μέλλω στανροῦσϑαι (Denuo debeo crucifigi ex veteri interpr.) etc.
At in his nec ipsa verba prorsus conveniunt, nec satis liquet an eadem acta
Pauli sint ac Petri et Pauli acta, praesertim quum ex veterrima stichometria oo-
dicis Claromontani (epistolarum Pauli) innotuerint alii actus Pauli, quorum non
minus quam 4560 versus numerantur. Ad eosdem, non ad actus Pauli et The-
clae, spectare videntur Eusebii verba histor. eccles. III, 3. οὐδὲ μὴν tdg Acyo-
μένας αὐτοῦ (i.e. Παύλου) πράξεις ἐν ἀναμφιλέχτοις παρείληφα. Romae vero
etiamnum exstat, οἵ ipse vidi, sacellum ad viam Appiam exstructum, cui inscri-
ptum est Domine quo vadis.

PROLEGOMENA. XIX

laudavimus, llustratur in Lambecii commentariis de biblioth.
Caesarea lib. VIII. (cod. XXXVI. loco 12.) pag. 802. ed. Kol-
lar. lucipit sic: Ἐγένετο μετὼ τὸ ἐξελθεῖν τὸν ἅγιον Παῦ-
λον ἀπὸ Γαυδομελίτης 15) τῆς νήσου xal ἐλθεῖν αὐτὸν ἐπὶ
Ἰταλίας, καὶ διδάσχοντος τὸν λόγον τοῦ xupícu. Eodem
loco addita est uberior nota Bollarii, quam satis in errore ver-
sari reete arguit Thilo Act. Thomae pag. LVIII. Homiliae enim
forma, in quam ibi actus Petri et Pauli redacti sunt, omnino
nihil facit ad definiendam libri graeci nostri originem 50).
Denique ad commentarium criticum duce ΤΊ πα adhibuimus
duos codices latinos Guelferbytanos (Gue/f-), de quibus ille
in Partie. priore pag. 28. uberius explicat. Alter eorum (apud nos
Guelf. *) olim fuit monasterii SS. Petri et Pauli app. Weissenbur-
gensis; alter (nobis Guelf. ") coenobii Bergensis prope Magdeburgum.
Uterque membranaceus est. Ille ante septem vel octo saecula exaratus
videtur et certe superat hunc non tantum antiquitate sed eliam scri-
ptura accurata et expressa. — Utroque continentur narrationes de vir-
tutibus et passionibus apostolorum quales Historia apostolica Abdiae
adscripta lectori offert. Ipsa vero utriusque apostoli passio cum libro
convenit qui Marcello Petri discipulo tribui solet: De mirjfícis re-
bus et actibus beatorum Petri et Pauli, et de magicis artibus Simonis
magi, quemadmodum inscribitur exemplar a Florentinio ad Martyro-
logium Hieronymi pag.103 sqq. exhibitum atque etiam a Fabricio
repetitum in Cod. apocr. IIT. pag. 652 844. [dem invenitur in codd.
mss. multis et passim Lucae Actis apostolicis supplementi loco ad-

ditor: cuius rei exempla duo laudat Thilo ex codicibus versionis ita- '

licae quos possidet bibliotheca Florentina Riccardiana *! ).
Pseudo- Marcelli libro multo recentior videtur esse commenta-
rius de ultimis Petri et Pauli rebus quem Linum Romanorum ponti-

19) Ad hanc scripturam Lambecius notat legendum esse ἀπὸ Γαύδον xol
Μελίτης. Similiter vertit Lascaris, ut supra vidimus.

30) Memini similiter in homileticum usum conversum invenire me protevan-
gelium Jacobi in Ambrosiano codice, ubi illud sic incipit: ᾿Επειδὴ ἐξ ἀρχῆς ὁ
ϑεὸς πλάσας τὸν ἄνθρωπον ἔδωχεν αὐτῷ ἐντολήν etc. De quo alibi videbimus.

31) Neque codices graeci praeter nostros in bibliothecis Europae rari eese
videntur. [ta citat Harles in Bibl. Gr. Fabricii tom. X. pag. 810. codicem Tau-

rinensem CXXXV., Thilo codicem Barocc. 147.
»* 9

ΧΧ PROLEGOMENA.

ficem scripsisse et ad ecclesias orientales misisse ferunt. Legitur is
in bibliothecis Patrum, veluti in Coloniensi a. 1618. tom. I. pag. 70.
Divisus est in libros duo, quorum alter Petri, alter Pauli passionem
. complectitur. Liber [. incipit: Post multimoda et multifaria viae vi-
taeque salutaris documenta et eximia atque celeberrima miracula ostensa
et diversa cum Simone mago aliisque quam plurimis antichristi praeco-
sibus pro: nomine veri Christi certumina eic. — Libri vero secundi ini-
tium hoc est: Cum venisset Homam Lucas a Galatia et Titus a Dalma-
(a, expectaverunt Paulum in urbe. Quos cum adveniens Paulus vi-
disset, laetatus est valde et conduxit sibi extra urbem horreum publi-
cum elc.

Rursus ab his libellis satis diversa sunt quae in Historiis apo-
stolicis Pseudo- Abdiae de Petro et Paulo traduntur, utiliter saepe
conferenda cum graecis actibus nostris, potissimum lib. I. de Petro
inde a cap. VÍ. (apud Fabricium pag. 411.) Haec eadem, quam-
quam scriptura passim differt, recepta leguntur in Acta Sanctorum
m. [unii tom. V. pag.:424. Incipiunt sic: His ita gestis surrexit
quidam Simon, Samarius genere, qui dudum visis siraculis Petri. pe-
cunia comparare voluit donum spiritale, qui se magnum (vitiose alibi
sed non apud Fabricium editum est magum) et perpetualiter (Fabric.
perpetuos aliter? ?) stantem esse dicebat, promittens eos qui in se cre-
derent prorsus solvi (apud Fabric. aliosque dissolvi?) non posse. Prae-
cedit istum latinum libellum ibidem p.411 — 494. commentarius grae-
eus de iisdem apostolis Petro et Paulo, qui incipit: Καὶ τῶν τεχνῶν
οὐ μόνον τοὺς ἐξ ἀρχῆς πατέρας ἀποδεχόμεθα, xal τοὺς τούτων
μόνους ἀσμενίζομεν πόνους, ἀλλ᾽ εἴ τι καὶ ἄλλο τοῖς μετέπειτα
προσεξηύρηται, περιθάλπομεν τοῦτο καὶ ἀσπαζόμεθα. Sumtas
est ex ms. Medicaeo bibl. Regiae; sed in aliis quoque libris mss.
inventus est, ut in Laurentiano et Vindobonensi (ubi tantum frag-
mentum superest).

Denique mentio mihi faciunda est actuum Petri et Pauli quos in
antiquissimo codice (exarato litteris uncialibus saeculi fere noni in-
eunüs) monasterii graeci in.Patmo insula vidi*??). Habetur ibi
μαρτύριον τοῦ ἁγίου Πέτρου ἀποστόλου ἐν Ῥώμῃ. quod sic inci-

33) Cf. Rechenschaft über. meine handschriftlichen Studien auf meiner wis-

PROLEGOMENA. XXI
pit*5): Πέτρος ὁ ἀπόστολος ἦν ἐν τῇ Ρώμῃ ἀγαλλιώμενος μετὰ
τῶν ἀδελφῶν ἐπὶ τῷ χυρίῳ νυχτὸς καὶ ἡμέρας ἐπὶ τῷ ὄχλῳ τῷ
χαθημερονῷ τῷ προσαγομένῳ τῷ ὀνόματι τῷ ἀγίῳ τῇ τοῦ χυρίου
'Ipooó Χριστοῦ χάριτι. συνήγοντο δὲ xal ai παλλακίδες τοῦ
ἐπάρχου ᾿Αγρίππα πρὸς τὸν Πέτρον τέσσαρες οὖσαι. ᾿Αγριππίνα
xal Νικαρία χαὶ Εὐφημία xai Δωρίς, ἀχούουσαι τὸν τῆς ἀγνίας
λόγον. Exit his: λέγοντα Νέρον, οὐ δύνασαι νῦν τοὺς Χριστοῦ
δούλους διώχειν ἢ ἀπολύειν ἀπέχου οὖν τὰς χεῖρας. χαὶ οὗτος
6 Νέρων περίφοβος γεγονὼς ἐξέστη τῶν μαθητῶν ἐχείνῳ τῷ καιρῷ,
xa ὃν xal ὁ μαχάριος Πέτρος τοῦ βίου ἀπηλλάγη. Sequitur
μαρτύριον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Παύλου ἐν Ῥώμῃ. Ἦσαν δὲ

. περιμένοντες τὸν Παῦλον ἐν τῇ Ῥώμῃ etc. Finis est: μέσος

προσευχόμενος. οἱ δὲ ταῦτα ἀχούσαντες ἐχάρησαν, καὶ ἔδωκαν
αὐτοῖς τὴν ἐν χυρίῳ σφραγῖδα.

Il. ACTA PALLI ET THECLAE.

Haec Aeta Pauli et Theclae ad summam antiquitatem referenda.
sunt. Non enim modo a Gelasio in famosum de apocryphis scriptis
decrelum recepta sunt, sed a Tertulliano inde patres multi et graeci
et latini eorum testimonium dant. Tertullianus vero non tantum an-
tiquitatem libri et famam testatur, sed etiam originem. Scribit enim
libro de baptismo cap. 17. in bunc modum: Quodsi gui Pauli perpe-
ram scripta legunt, exemplum Theclae ad licentiam mulierum. docendi
tingendique defendunt, sciant in sia presbyterum qui eam scripturam
construxit, quasi titulo Pauli de suo cumulans, convictum atque con-
fessum id se amore Pauli fecisse, loco decessisse. (uo Tertulliani te-
stimonio Hieronymus de scriptoribus ecclesiasticis cap. 7., ubi agit
de Luca, ita usus est: Igitur περιόδους Pauli et Theclae et totam
baptizati leonis fabulam inter apoeryphas scripturas computamus. Quale
enim est ul. individuus comes apostoli inter ceteras eius res hoc. solum
ignoraverit? | Sed et Tertullianus vicinus eorum temporum refert, pres-

senschaftlichen Reise 1840 bis 1814. Von C. Tlschendorf. in: Wiener Jahr-
bücher, Anzeigeblatt für Wissenschaft und Kunst Nro. CX. pag. 15 sq.
13) Vitiosissimam codicis scripturam in his paullulum emacalavimus.

XXII PROLEGOMENA.

bylerum quendam in Asia σπουδαστὴν apostoli Pauli, convictum apud
Johannem (alii a Johanne) quod auctor esset libri, et confessum se koc
Pauli amore fecisse, loco excidisse. Ex his sequitur, iam ante Ter-
tullianum, vicinum eorum temporum (natum anno 199.), i.e. circa
initia fere saeculi secundi, praesertim si Hieronymus presbyterum
apud lohannem convictum recte dixit, acta Pauli et Theclae a presby-
tero Ásiatico scripla esse, ficto auctore ipso Paulo apostolo. Sed
quaeritur — qua de re in diversas partes disputatum est — an ipsum
illud presbyteri Ásiatici opus contineatur aclis iis quae etiamnum su-
persunt. Jd quum Ern. Grabe (in Spicileg. SS. Patrum tom. I.
p. 87 sqq.) affirmasset, auctor commentarii de S. Thecla in Actis
Sanctorum (mens. Septembr. tom. VI. pag. 546 sqq.) negavit. Νο-
gandi vero ille quum esset studiosissimus, tamen non potuit non con-
cedere, nostrum opus fluxisse totum ex eo presbyteri opere de quo
Tertullianus retulit. Haec enim eius verba sunt: Falsa igitur fue-
runt et commentitia quae scripserat presbyter ille 4siaticus; noster vero
anonymus multa videtur ex illo hausisse, et nominatim illa quae de iti-
neribus 5. Theclae asseruit et de ingenti ipsius desiderio Paulum semper
videndi el audiendi. — Quin et verisnile est, omnia fere ex primo
illo fabulatore hausta, tantumque praetermissa ea quae a Tertul-
anno Hieronymo et foríasse alis nominatim erant reprehensa, qualis
est fabula de baptizalo leone, et munus publice docendi ac. baptizandi
a primo faübulatore S. Theclae assertum, teste Tertulliano. | Mutavit
insuper titulum et suppositum auctoris nomen. — Haec eiusmodi sunt ut
invitus ille contrariae sententiae defensor exstiterit. Quod est enim
illud apud Tertullianum de docendi tingendique licentia, id nec in no-
stro opere deest. — Cf, sect. $8. χατηχήσασα αὐτὴν τὸν λόγον τοῦ
θεοῦ, sect. 40. Ὕπαγε xai δίδασχε τὸν λόγον τοῦ θεοῦ, sect. 48.
χαὶ πολλοὺς ἐφώτισεν, sect. 84. ἐπὶ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ
βαπτίζομαι, sect. 40. χάμοὶ συνήργησεν εἰς τὸ λούσασθαι. Hie-
ronymus vero quod scribit de fabula leonis baptizati, id satis recte
Grabium commentatum esse arbitror l. |. pag. 99 sq. Ipsa enim acta
Hieronymum haud legisse putat, illam vero fabulam, praeter Hiero-
nymum a nemine eorum omnium qui tot mirabilia T'heclae citant com-
memoratam, ex iis ortam esse quae sect. 85 sq. de leaena Theclam

PROLEGOMENA. XXII

antequam ,,bapüzaretur'* mirabiliter contra bestias defendente: nar-
rala suni: nisi forte ea fabula appendix quaedam actorum supposititia
existimanda est; quae opinio eo commendatur modo quo Hieronymus
juxta ponit περιόδους et fabulam. Quod αἰαὶ est, certe ex Hiero-
nymi verbis efficere non licet, diversum esse nostrum opus ab opere
eo de quo ille loquitur, praesertim quum aequales Hieronymi ex no-
siro hausisse opere vel maxime probabile sit. Praeterea, ut id ad-
dam, nibili est quod perüt in titulo Pauli nomen, quod per meram
fraudem praepositum ipse auctor dum vivebat confessus est.

Ad tuendam vero actorum nostrorum antiquitatem magnopere
valent, ut iam indicatum est, tot antiquorum testimonia, quae ita
comparata sunt ut non tantum ex traditione simili sed ex ipso libro
qui ad nos pervenit bausta videantur. Quod neque is negat quem in
Actis Sanctorum ea de re scripsisse dixi. Probavit is inprimis hoc,
Basilio Seleuciae in Isauria episcopo, qui libellum de rebus
Theclae composuisse creditur, ea acta praelurisse, etsi addit ne ni-
mium dicat aut certe alia valde similia. Nam totum, ait, Aistoriae
aut fabulae potius ordinem secutus est Basilius , rescissis aut immutatis
subinde paucissimis. Praeter illum vero Dasilium Seleucensem qui
esse videtur, aliquid de Thecla martyre referunt quod actis Pauli et
Theclae expositum legimus, de latinis Cyprianus Antioche-
0us?*), Ambrosius?^), Faustus manichaeus apud Áugusti-
num?9*), Zeno Veronensis 37) aliique, de graecis Metho-

34) Cf. Cypriani Antiochen. oratio pro martyribus (sub finem) As-
siste nobis sicut apostolis in vinculis, Theclae in ignibus, Paulo in perseoutionibus,
Petro ín fluctibus. [Idem in oratione quam sub die passionis ὁ suae dixit: Libera
me de medio seculi huius, sicut liberasti Theclam de medio

35) Gf. Ambros. de virginibus lib. IT..(ed. Basil. 1538. I. p. 100) Theola
doceat. immolari quae copulam fugiens nuptialem e£ sponsi furore damnata naturam
eliam bestiarum virginitlalis veneratione mulavil. Namque parata ad feras, cum ad-
spectus quoque declinarel virorum ac vitalia ipsa saevo offerret leoni, fecil ui. qui
impudicos detulerani oculos , pudicos referrent. — Cernere erat. lingeniem pedes bestiam
cubare humi, mulo testificantem sono quod sacrum virginis corpus violare non pos-
sei. Ergo adorabal praedam suam bestia, εἰ propriae oblila nalurae naturam in-
duerai. quam homínes amiserant.

30) Cf. Augustin. (tom. VIII. pag. 446.) contra Faust. XXX, 4. ubi Fau-
sti verba de Paulo haec leguntur: Cum Theclam oppigmeralam iam thalamo ín
amorem sermone suo perpetuae virginitalis inoendil.

$7) Cf. Zenonis lib. J. tract. 8. (qui dudum inter genuinos numeratur) de

XXIV PROLEGOMENA.

dius?5), Gregorius Nyssenus??*), Gregorius Nazianze-
nus ??), Epiphanius?!), Chrysostomus?) aliique 53).

Quae quum ita sint, non possum quin Ernesto Grabio assentiar
existimanti acta ea quae etiamnum babemus ad presbyterum illum
Asiaticum aetatem Tertulliani antecedentem referenda esse. Quibus
quid veri subsit in magna fabulositate, hic non atüinel quaerere: etsi
haud probo Thomae [ttigii de hac re disputationem neganüs exstitisse
Theclam ?*).

timore. (Galland. V, 122.) Adversus Theclam accusator acerrimus linguae exserit
gladium ; cum suis sibi ministris publicae leges insaniuni ; stimulis acuitur feritas in
ferocitalem , οἱ tamen hominibus milior invenitur, Ne quid scenae tam dirae inhuma-
nitatis deesse videatur , immitiuntur etiam marina monstra. | Laciniis omnibus spolia-
lur puella, vestitur incendio. Inter iot. instrumenta mortis, spectatore meluente, secura
calcat genera universa. terrarum etc.

38) Cf. Method. conviv. virgin. in psalmo, quem ipsa Thecla dicit (Gal-
land. III. p. 742): Βροτῶν πολυστέναχτον ὄλβον ἐχφνγοῦσα χαὶ βίον τρυφῆς ἀδο-
γάς, ἔρωτα, σαῖς (ad coelestem sponsum loquitur) ὑπ᾿ ἀγχάλαις ζωηφόροις ποϑώ
σχέπτεσϑαι - - Γάμων λιποῦσα τὰ ϑνητὰ λέχτρα χαὶ δόμον, ἄναξ, διὰ σὲ πολύ-

χρνσον - - Δόλονς δράχοντος ἐχφυγοῦσα μυρίους, μάχαρ, ϑεχτηρίους, ἔτι δὲ
xai πυρὸς φλόγα xol ϑηρίων ἀνημέρων ὁρμὰς βροτοφϑόρους, σὲ προσμένουσα ἀπ᾽
οὐρανῶν.

29) Cf, Greg. Nyss. homil. 14, in cantic. canticor. tom. I. p. 676. (ed.
Paris. 1615.) Τοιαύτην 9 ποτε Παῦλος σμύρναν προχέει τοῦ στόματος, μεμιγμέ-
γὴν τῷ χαϑαρῷ χρίνῳ τῆς σωφροσύνης ἐν ἀχοαῖς τῆς ἁγίας παρϑένου. Θέχλα δὲ
ἦν xj παρθένος, ἣ χαλῶς τῇ ψυχῇ τὰς ἀπορρεούσας σταγόνας ἐν ἑαυτῇ δεξαμένη
ϑανάτῳ διαλαμβάνει τὸν ἔξωϑεν ἄνϑρωπον, πᾶσαν σαρχώδη διάνοιάν τε xal ἐπι-
ϑυμίαν ἑαντῆς ἀποσβέσασα.

50) Cf. Greg. Nazianz. praecept. ad virgines p. 59. (ed. Colon. 1690.)
v. 190 sqq. Τίς Θέχλαν ἐσάωσεν ὑπ᾽ ἐχ πυρός, ἢ τίς ἔδησε Θηρῶν ὠμοβόρων
χρατερὸν μένος; ἦ μέγα Sabpa. Παρϑενίη xoi ϑῆρας ἐχοίμισεν οὐδ᾽ ἐτάλασσαν
Ἡαρδϑενοκῆς δέμας dyvóv &atc γενύεσσι μιγῆναι.

51) Οὗ Epiphan. haeres. LXXVIII. (LVIIL) 16. καὶ Θέκλα μὲν συναντᾷ
Παύλῳ τῷ ἁγίῳ xol διαλύεται γάμον, ὁρμαστὸν ἔχουσα εὐειδέστατον, πρωτεύοντα
δὲ πόλεως, πλούσιον ἄγαν, εὐγενέστατον δὲ ἐν τῷ βίῳ xal διαφανέστατον " χαὶ
περιφρονεῖ τῶν ἐπιγείων vj ἁγία, Uva τῶν ἐπουρανίων ἐγχρατὴς γένηται.

83) Cf. Chrysost. in acta app. homil. 25. ad finem: "Axoucov περὶ τῆς
μαχαρίας Θέχλης. ἐχείνη Ga. Παῦλον ἴδῃ, xal τὰ χρυσία ἔδωχεν ξαντῆς " σὺ δὲ
ἵνα τὸν Χριστὸν ἴδῃς, οὐδὲ ὀβολὸν δίδως etc.

88) Cf. quos citat Baronius tomo lI. Annalium, ad annum Christi XLVII.
et in annotatis ad Martyrolog. Rom. d. XXIIf. m. Septembr., item Petr. Pan-
tinus in Basilii Selenc. de vita ac miraculis D. Theclae lib. II. Antverp. 1608.
pag. 223 sq. , item Ern. Grabe in Spicileg. 1. ., item Act. 88. 1. 1.

84) Cf. Thom. Ittig: de bibliothecis et catenis patrum pag. 700 sqq.
Pag. 702 est: Mihi vero, ui animi mei sententiam dicam, tota Theclae historia mera
fabula videtur.

PROLEGOMENA. XXV

Textu vero non incorrupto acta Pauli et Theclae ad nos perve-
nisse, per se clarum est. Videntur posteriorum hominum ingenia eo
maiore licentia receusendi textum usa esse, quo maiorem celebrita-
tem historia Theclae per antiquam ecclesiam et graecam et latinam
quarto jam saeculo assecuta est.

Sed iam dicendum est quid in edendis actis Pauli et Theclae
praesütum sit. Postquam anno 1608. Antverpiae Petr. Pantinus
decanus Bruxellensis ediderat Basihi Seleuciae in Isauria episcopi de
vita ac miraculis D. Theclae virginis martyris Iconiensis libros duo,
adiunclo Simeonis Metaphrastae Logothetae de eadem martyre traetatu
singulari, ipsa antiqua acta Pauli et Theclae quae dicuntur graece et
latine prodierunt studio Ernesti Grabii in Spicilegio SS. PP.
Oxoniae 1698. tom. [.^pag. 95— 128. Usus est Grabius ad edi-
Uonem suam codice Barocc. 180. bibl. Bodleianae. Praeterea Ego
vero, inquit, Aic z/lic ex antiqua latina versione, quae in celebratis-
sima hac bibliotheca codice 89. Digbaei exstat, nec non ex graeco Ba-
silii. Seleuciensis commentario emendavi ac. supplevi, propriamque lati-
nam interpreiationem cum notis addidi, subiuncta ad calcem versione
antiqua. — Ex his editoris verbis satis apparet quam imperfecta fuerit
editio Grabii, quae nihilominus &deliter, Thilone teste, repetita est
ab lerem. Ionesio in altero tomo libri: À new and full method
of seuling the canonical authority of the New Testament, ete. Lon-
don 1726. (post iteratum est opus.) Vidit Thilo Oxonii codicem
Grabii, eumque ,,negligentissime exaratum*', et actorum textum
perquam depravatum'* dicit. Inventa ibi est etiam in ipsis actis
magna lacuna sect. 27. post Χατέχρινεν usque sect. 32. Τῶν δὲ λε-
γουσῶν. Hanc lacunam anno 1715. supplevit Thom. Hearne in
appendice ad Joamnis Lelundi antiquarii collectanea , parte secunda
(Vol. 6.) pag. 67 —69. — Codex unde is hausit Oxoniensis est Hun-
üngdoni, nulla re nisi scripturae vitiositate insignis.

Hinc nobis demum conligit integrum atque emendatum ex ipsis
antiquis codicibus edere graecum textum actorum Pauli et Theclae. .
Adbibuimus autem codices Parisienses tres, qui parem fere antiqui-
latis laudem habent.

XXVI PROLEGOMBNA.

A i. e. cod. Paris. bibl. Reg. nunc Nation. num. 520. saeculi un-
decimi, qui loco V1. fol. 89 sqq. haec acta continet.

B i. e. cod. Paris. eiusdem bibliothecae num. 1454. saeculi decimi,
fol. 72 sqq. loco XI. |

C i. e. cod. Paris. eiusdem bibliothecae num. 1468. saeeuli unde-

cimi, fol. 58 sqq. loco VII.

Contulimus vero etiam ubique Grabii textum Baroccianum, no-
tatam G siglo, et codicem ÜOxoniensem latinum ab eo editum, Dig-
baei num. 39. notatum a nobis siglo D 35), itemque fragmentum Th.
Hearnii, apud nos H siglo significatum. — Nonnihil eliam ex Simeone
Metaphraste, ut Pantinus edidit, landavimus.

Versio latina aeque ac graecus actorum textus haud raro in li-
bris antiquis mss. reperiri videtur. Illam 1.43. (i. e. Lo. Stiltiug,
auctor illius de Thecla commentarii historici critici) in Actis SS.
l. 1. pag. 546. se quoque in quatuor codicibus Musei ipsorum babere
indicavit.

IIl. ACTA BARNABAE AUCTORE MARCO
sive (αἱ accuratius reddamus id quod in graeco est)

Periodi et martyrium sancti Barnabae apostoli.

Ad haec acta edenda usi sumus maxime et quidem primi codice
Parisiensi signato in bibl. Reg. nunc Nation. numero 1470. De in-
signi eius velustate supra diximus ad Acta Petri et Pauli, ubi nobis
est codex A; vide pag. XVI sq.: scriptus est enim anno Cbrisu 890.
Adhibuimus vero etiam alterum codicem eumque Vaticanum num.
1667., quemadmodum Dan. Papebrochius exscripsit in Actis Sancto-
rum, mensis Iunii tomo secundo, Ántverp. 1698., pag. 484 — 486.,
ubi est: [S. Barnabae apostoli] «Ἰοία ei passio in Cypro, sub nomine
loannis Marci, Barnabae consobrini, edita, ex Ms. Faticano et Gyi-
lielmi Card. Sirleti interpretatione. — Cuius Vaticani codicis scriptura
raro sed tameu aliquoties praestare visa est scripturae Parisiensi, ut
ex apparatu nostro videre licet. Inprimis vero male habebat Pape-

35) Ubi est (D), non D, in commentario nostro, siguificatur proxtme ac-
cedere D ad lectionem eam cui apponitur.

PROLEGOMENA. ΧΧΥΗ͂

brochii editio Vaticana propterea quod fere omnia praetermiserat quae
apud nos sectionibus 6. et 7. leguntur. Quo loco una intelligitur,
Sirleli versionem latinam Vaticano codice 6187. servatam pependisse
maxime ab eodem Papebrochii codice graeco.

Ex notis Papebrochii, unde iam nonnibil sub textu adscripsimus,
eliam haec apponere placet.

Ad verba sectionis 5. μαθὼν ὅτι ἐν ᾿Αντιοχείᾳ εἰσίν : Vide Actor.
XV, 85. eui loco nihil hic contrarium dicitur, etsi aliter res
narretur. Nescio igitur quaenam et ubi invenienda sint Baronio
contempta guaedam Barnabae cta, quae nomine loannis ab aliquo
nebulone scripta circumferuntur et ab imperitis magno applausu ez-
eiptuntur, multis et apertissitmis coagmentata mendaciis, ut sunt ea
potissánum quae ctorum postolorum historiae a Luca conscriptae
repugnant... . Sed in his non immoramur: reteetum enim pror-
sus esse librum illum 4bdiae nomine praenotatum, in quo kaec foan-
nis Marci nomíne de rebus gestis Barnabae scriptis mandata. sunt,
dictun est. Ita ille ad annum 351.59) num. 51. Habeo Histo-
riam Apostolicam sub nomine Ábdiae Babylonii ex interpretatione
Iulii Africani editam Parisiis - - -; habeo eamdem cum praefatione
Melitonis episcopi ---: sed nulla ibi acta S. Barnabae: ut alia
esse oporteat quae dictae Historiae subiuncta vidit Baronius 37).

Ad εἰς Aacbixuwxy sect. 11: Distat Antiochia Laodicaea Syriae,
amplo gaudens portu, paucis leucis versus meridiem; unde tri-
ginta.circiter leucarum est navigatio in Cyprum.

Ad ὁ ἄνεμος ἐναντίος sect. 41: Puta septemtrionalis, quo repel-
lente praetervecti Cyprum eoque tandem in meridionalem con-
verso appulerint in confiniis Pamphyliae, ubi Coracesium, hic
dictum Corasium.

| Ad ἐν πόλει ᾿Ανεμουρίῳ sect. 19: Anemurium oppidum et pro-
| montorium Ciliciae, unde proximus in Cyprum traiectus, Cora-
cesio circiter viginti leucis in ortum distans, ut littore interposito

39) Lege 51. pro 81.
87) Erravit Baronius quod haec Acta Barnabae, de quibus ipeis vel aliis si-
milibus omnino dicere videtur, in Abdiae libro haberi existimavit. Nec vero

magis Abdiae Historiae apostolicae in decreto Gelasiano notissimo illo damna-
tae sunt.

XXVIII PROLEGOMENA.

obiectas oporteat concipere hie nominatas insulas, Pitiusam el
Aoonesias, quarum alibi nulla mentio nec locus in tabulis circa
istas partes valde imperfectis: neque enim buc faciunt Pitiusae
Balearibus proximae et toto meditlerreneo remotae a Cilicia 5 8).

. Ad Κρομμυακίτῃ sect. 14: Ciceroni lib. 12. Epist. Cromnyon,
alias Ceparum, promontorium Cypri ex adverso Anemurii 39).

. Ad ἐν Λαπίθῳ sect. 16: Lapithus, aliis etiam Lapathus et La-
pethus Λάπηθος urbs, ad sinum eumdem ad quem et Soli, ae-
que ac hi regionis sibi adiectae caput, Lapathia inde dictae *?).

Ad Ταμασέων sect. 17: Tamassus urbs olim mediterranea Cy-
pri, nunc vicus exiguus prope Nicosiam, inquit Boüdran in le-
xico geographico. Tamesia Polybio.

Ad Κιτιαίων ibidem: Cithium urbs et promontorium in meridio-
nali latere insulae: ubi etiam hodie vicus dictus Chiti et Capo-
chiti.

Similes notae spectant Olympum, Paphum, Curium (Plinio
Curias), ÁAmathuntem, Salamina, item insulas ante Sa-
lamina. Porro ad εὐσεβοῦς δὲ ᾿Ιεβουσαίου sect. 93. haec no-
tantur:

Graecum. Εὐσεβής, Pius, in Eusebii nomen convertit Mom-
britiana et Ultraiectina Legenda, quibus consonat Petrus de Na-
talibus; addunt autem quod Barnabae necem praecipitaverint Iu-
daei, verentes ne hunc ille eriperet de manibus eorum. Suspi-
cor revera genuinam esse horum lectionem, scriptumque fuisse
EUcefou δέ τινος ᾿Ιεβουσσαίου, Eusebio autem quodam
Iebussaeo, eo quod infra dicatur ibi olim habitasse gens Tebu-
saeorum , expulsa scilicet ex. Palaestina ἃ Davide.

Ad ἕως τῆς χώμης Λέδρων sect. 25. haec adduntur: Sirletus pro
ἕως, usque, videtur legisse ἔξω, extra. Δεδρῶν autem seu

88) Sed cf. Stephani Thesaur. gr. ling. VI. eub voce Πιτυόεις, εἐσσα, ἐν,
pag. 1131.; item sub voce Πιτύα, pag. 1129.

39) Ciceron. epist. ad div. XII, 13. est subsriptum: Data Cypro, a Crom-
myu-acride. De quo Cypri prdmontorio contra Anemurium Ciliciae pro-
montorium sito, quod Graecis dici solet Κρομμύου ἄχρα, cf. Strabo XIV.
p. 669. 682. 683.

40) Cf. Stephan. Thesaur. gr. ling. V. sab voce Δάπηϑος.

OTT

PROLEGOMENA: XXIX
potius Δεδριῶν Ledrensium episcopatus adscribitur S. Triphyl-
lio, crediturque postea Nicosiae nomen adeptus: quae est urbs
olim eliam regia et mediterranea, distans Salamine p. m. 80
circiter. '
Denique hoc de istis Barnabae Actis iudicium addit Pape-
brochius : t

Hactenus Itinerarium istud, in quo nihil mendaciter. dictum in-
venias, solumque errasse arguitur auctor, ante corporis inventionem
ex vulgi opinione scribens illud in cineres redactum fuisse, eoque
demonstrans se non esse quem prae se fert loannem Mareum. Sicut
autem accurate prosequitur praecipua nomina civitatum Cypri, sie
non dubitem quin Timon, Ariston, Heraclites, Rhodon;,
Aristoclianus, vera sint nomina Sauctorum a Barnaba ibidem or-
dinatorum, quibus suus olim cultus fuerit, fortassis el nunc sit. Ve- -
rosimile est etiam media et ultima apostoli acta in Cypro fuisse con-
juncta ab auctore, ignorante quid interim ille in Italia egerit, quoniam
eius rei nulla vigebat apud Cyprios memoria cum istaec scriberentur;
necdum etiam natus erat supposititius Dorotheus, unde de adscripto
illi Mediolanensium episcopatu aliquid discerent Cyprii.

Praeterea in Áctis SS., antequam acta Barnabae adscripta Io.
Marco ex ms. Vaticano οἱ Sirleti interpretauone exhibentur, vario
modo in horum actuum originem atque auctoritatem inquiritur. Áu-
clorem eius qui ibi habetur commentarii de Barnaba res potissimum
duae occupabant: altera indicationem spectat temporis quo Barnabas
ex combustione in ms. Vatic. *1) sepultus dicitur; altera in eo ver-
satur quod Barnabas combustus et ipsa ossa eius diountur in cineres
redacti, invita traditione celebratissima de reliquiis Barnabae sae-
culo V. in Cypro insula inventis multisque saeculis post in Mediola-
nensem civitatem translatis. Afferuntur ibidem, pag. 492. C, etiam
verba lacobi de Voragine in Historia Lombardica sive Legenda
aurea de aclis nostris dieta: Efus (i. e. Barnabae) Passionem compi-
lavit Ioannes qui et Marcus, eius consobrinus, mazime a visione il-

41) Iu Parisiensi codice, quem eo loco sequi maluimus, ea temporis indi-
catio plane desideratur, Cf. sect. 24.

ΧΧΧ PROLEGOMENA.

lius loannis usque fere in Knem, quam Beda de graeco tin latinum cre-
ditur transtulisse.

Quae de Beda illorum actuum interprete opinio a pluribus con-
fürmata est, sed frustra. Quam in rem recte Papebrochius l. 1.
pag. 422. E: δὲ Beda auctor esset Mombritianae legendae (quam po-
tius alicuí Mediolanensi adseripserim propter eíus urbis apostolatum ἐδὲ-
dem 85. Barnabae operose adscriptum), non omiüsissel hunc referre in
suo genuino Martyrologio, vel solo non fuisset contentus nomine, soli-
tus addere elogia nominibus Sanctorum quorum aetg- nancisci potuerat,
imo eos fere solos fastis suis inscribere. Addit idem quantopere Mom-
britianus interpres pepercerit Mediolanensium praesumtioni, integrum
8e caput apostoli habere iactantium. — Taeuit enim ille, quod in
graeco est, redacta in cinerem ossa, additis modo his: Impü ludaei
non satiati de nece illius (i. e. Barnabae) selo odi concitati tulerunt
sacratissimum corpus eius et in locello plumbeo concludentes in mare
praecipitare disponebant. Porro ad testimonium actis contrarium pro-
vocatur 4£lexandri monachi, qui non adeo diu post inventionem corporis
scribens in Cypro, certe cum adhuc recens esset haeresis a Petro Ful-
lone anno AT7À. suscitatae. — Cui Alexandro consonare probantur
Theodorus Lector et Georgius Cedrenus. Cedreni enim
verba ad Theodorum composita ad annum Zenonis quartum sive
Christi 478. haec laudantur: Τούτῳ τῷ χρόνῳ τὸ τοῦ ἁγίου ἀπο-
στόλου Βαρνάβα. λείψανον εὑρέθη ἐν Κύπρῳ ὑπὸ δένδρον χερασέαν
ἱστάμενον, ἔχον ἐπὶ τοῦ στήθους τὸ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιον,
ἰδιόγραφον ἀπὸ τοῦ ἀποστόλου Βαρνάβα εἰς, Denique is com-
mentarius in hunc modum concluditur : Quisquis tamen Periodos scri-
psit, procul dubio scripsit ante praedictam corporis inventionem ez tra-
ditione indigenarum; cui de mortis tempore credi possit, veluti ex ve-
tustioribus monumentis firmato, et quoad locorum nomina, apostolica
praedicatione intra ipsam insulam illustrata. — Etc.

Subiunguntur autem commentario 1: feta vitae prioris δὰ vetu-
sta. editione Mombritii, collata cum membranaceo codice nostro *?).
11: Embolismus: 4n et quando Homae, 4lexandriae ac Mediolani Bar-
nabas praedicarit? δ᾽ 1: Excaminatur excursus in urbem ante. mortem

43) Hic codex in nota dicitur videri in Gallia ante annos septingenlos scripius.

PROLEGOMENA. XXXI
Christi, et Alexandriam post illam: ex libro 1. Recognitionum. 89:
Reliqua Barnabae et Clementis acta in Syria, ex iisdem libris Recogni-
tionum; et horum quae fides esse possit? 8 5: De Romano ac Medio-
lanensi S. Barnabne apostolatu eiusque fundamentis. ἴδια sequuntar
acta nostra ex cod. Vatic. et Sirleti interpretatione. Quem libellum
excipit Laudatio S. Barnabae apostoli, auctore Alexandro monacho Cy-
prio. Ex graeco ms. Vatic. et interpreiatione Franc. Zeni. [ncipit
prologus: Μεγίστην λόγων ὑπόθεσιν προέθετο τοῖς πτωχοτάτοις
ἡμῖν ἡ πατρυτὴ ὑμῶν φιλομαθία. — Cap. I. inseribitur: Barnabae
oríus et educatio, conversio ad Christum. — Paulus. exceptus. — ltem
cap. II: Evangelium socio Ioanne Marco praedicatum, martyrium ἐπ
Cypro. ltem cap. Ill: De Petro Fullone ntiocheni patriarchatus in-
vesore, Cyprum sibi subücere volente. Denique cap. 1V: Inventio
corporis S. Barnabae, et huius exinde celebris. cultus.

IV. ACTA PHILIPPI

sive, ut in graeco est,

Ex peregrinationibus Philippi apostoli.

Actas Philippi in decreto Gelasii capitis VI. loco sexto damnatos
esse, vidimus supra pag. VII. Αἀ eandem fere cum decreto illo an-
liquitatem aliud de iisdem actibus testimonium perümet. Anasta-
sius enim Sinaila in eo libro quem scripsit de tribus quadragesi-
mis summatim retulit quae in Περιόδῳ sive Circuitu Philippi per-
scripla invenerat. lis epitome continetur libelli a nobis nunc primum
ediü, nisi quod, ut iam Thilo notavit in Prolegg. ad Act. Thom.
pag. LXL., omissa sunt omnia quae maxime sapiunt haeresin et pe-
tulans inventoris ingenium produnt. Habent autem ita, quemadmo-
dum Cotelerius in Monumentis ecclesiae graecae edidit, tom. III.
pag. 428—430 43);

Περὶ δὲ τῆς τεσσαρακοστῆς τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως γέ-
γράπται ἐν τῇ περιόδῳ τοῦ ἁγίου Φιλίππου ὅτι χηρύσσων τὸν
λόγον τῆς ἀληθείας χατέλαβε διδάσκων xol τὴν τῆς ᾿Ασίας Ic-

452) Repetiit ex Cotelerio etiam Fabricius Cod. apocryph. IT. p. 806 sqq.
Item excerpsit Bellesobrius in hister, Manich. I, p. 846 sq.

XXXII PROLEGOMENA.

ρᾶπολιν σὺν τῷ Βαρθολομαίῳ xol τῇ ἀδελφῇ αὐτοῦ Μαριάμνῃ.
ἡ δὲ πόλις ἐσέβετο τὴν ἔχιδναν. χαὶ συλλαβόμενοι τοὺς ἀποστό-
λους μετὰ πολλὰς τὰς βασάνους, ἐπεὶ πάντη ἦσαν ἀπαράδεκτοι
μηδὲ ἀχοῦσαι ἀνεχόμενοι τοῦ θείου λόγου, χωρὶς τοῦ πρώτως
ὑποδεξαμένου τοὺς ἀποστόλους ἐκεῖνος γὰρ ἐβαπτίσθη xod πᾶσα
ἡ οἰχία χαὶ συγγένεια αὐτοῦ, καὶ ἡ γυνὴ τοῦ ἀνθυπάτου τὸν
μὲν Φίλιππον ἐξαγαγόντες καὶ τρυπήσαντες τοὺς ἀστραγάλους
ἐσταύρωσαν κατὰ χεφαλῆς, τὸν δὲ Βαρθολομαῖον ἐπὶ ξύλου
ἀνήρτησαν σύνεγγυς αὐτοῦ, τὴν δὲ Μαριάμνην χατέσχον ἐν φυ-
λακῇ. ἔλθόντος δὲ τοῦ ἀγίου ᾿Ιωάννου ἐκεῖσε, εἶπε Φίλιππος
πρὸς αὐτὸν ὡς ἂν αἰτήσωνται πῦρ ἐξ οὐρανοῦ κατενεχθῆναι xai
καταναλῶσαι πᾶντας αὐτούς ὅπερ ὁ ἀπόστολος διεχώλυσε γενέ-
σθαι. μετὰ δὲ τὴν αὐτοῦ ὑποχώρησιν χαὶ τριῶν ἡμερῶν παρα-
δρομὴν προσηύξατο ὁ ἅγιος Φίλιππος, καὶ ἤνοιξεν ἡ γῆ τὸ στόμα
καὶ πάντας τοὺς εἰδωλολάτρας ζῶντας ἐς ἅδου κατήγαγε. καὶ
μετὰ ταῦτα ἐφάνη αὐτῷ ὁ σωτὴρ ἀναμιμνήσκων αὐτῷ τῆς ἐντο-
λῆς αὐτοῦ λεγούσης μὴ ἀποδιδόναι χαχὸν ἀντὶ χαχοῦ, καὶ τῶν
λοιπῶν εἶτα καὶ προσθείς ᾿Επεὶ παρήχουσας τῆς ἐντολῆς μου
χαὶ ἐκχάχωσας τοὺς λυποῦντάς σε, σὺ μὲν χοιμηθήσῃ ἐνταῦθα
xaX ἀπενεχθήσῃ ἐν δόξῃ ὑπὸ τῶν ἁγίων μου ἀγγέλων ἄχρι xal
τοῦ παραδείσου" οὐκ εἰσελεύσῃ δέ, ἀλλὰ τεσσαράχοντα, ἡμέρας
ἔξω στήσῃ λυπούμενος καὶ κωλυόμενος ὑπὸ τῆς φλογίνης δομ-
φαίας, ἀνθ᾽ ὧν ἐλύπησας τοὺς ἀδικοῦντάς σε᾿ εἶτα εἰσελεύσῃ
xaX ἀπολήψῃ τὸν ἡτοιμασμένον σοι τόπον. ἀνενεγκὼν δὲ xal
τοὺς χατενεχθέντας ἐν τῷ dq, ἀνῆλθεν εἰς οὐρανούς. εἶτα bu-
στείλατο ὁ Φίλιππος τῷ Βαρθολομαίῳ καὶ τῇ Ναριάμνῃ ὥστε εἰ-
ποεῖν "exeo καὶ τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις νηστεῦσαι χαὶ προσεύ-
ξασθαι περὶ αὐτοῦ τεσσαράχοντα ἡμέρας. καὶ οὕτως οἱ ἀπό-
στολοι πᾶσι τοῖς πιστοῖς τεσσαράκοντα ἡμερῶν νηστείαν χαὶ
προσευχὴν διωρίσαντο᾽ xal ἐφυλάχθη παρὰ τῶν ἁγίων πατέρων
χαὶ τῶν ( οἰκουμενυκῶν συνόδων. χαὶ ἐνενομοθετήθη οὐχὶ πέντε
3 ὀχτὼ ἢ δέκα ἡμερῶν νηστεία ἀλλὰ τεσσαράχοντα.

Ipsum autem libellum nostrum Hagiographis ex codice Vati-
cano innotuisse et ab iis editionis honore indignum habitum esse,
cl. Thilo ex iis conclusit quae illi ad diem I. mens. Maii adnota-

PROLEGOMENA. xxxiM

runt4). Quod dubito an recte. Neutrum enim eorum quae illi ex
libro Vaticano ms. laudant in nostris actibus invenitur: neque enim
narratur, Stachyn a caecitate liberatum esse quam tulisset annos qua-
draginta; neque magis leopardus et hoedus caprarum, de quibus
sect. 86. sermo est, humana voce loculi traduntur. Utrumque vero
ita comparatum est ut praecessisse videatur res in nostro libello ex-
positas. Propterea aliam Periodorum quas vocant Philippi partem
— eamque imperfectam, ut ipsi testantur — ex Valicano codice
Hagiographis innotuisse arbitror. Quam in rem confer etiam quae
post disseremus de codicis Veneti nota ad libri titulum addita, item
quae adnolabuntur ad altera Philippi acta, quae acta in Hellade di-
cuntar.

Quanto vero opere iraditiones de Philippo quum apud Latinos
tsm maxime apud Graecos celebratae ab apoecryphis eius Periodis
quas vocant pendeant, quo facilius intelligatur, excerpere placet plu-
res locos ab Hagiographis ad illustrandam Philippi vitam allatos.

In menologio Basilii Porphyrogeniti auctoritate ante septem sae-
cula edito (editus est is Act. SS. tomus anno 1680.) ad XIV. diem
Novembris haec leguntur: PAippus er duodecim apostolis unus,
Bethsaidae Galilaeae natus , post lesu Christi ascensionem miraculorum
frequentia. ingignis , Traiano imperatore profectus est Hierapolim cum
septem filiabus et Mariamne sororó sua et Bartholomaeo apostolo, ubi
lesu Christi verbum nusquam non. disseminando deducebat ab idolorum
vanitate multitudinem gentilium , qui eodem in loco simul cum Nicanora
wrore proconsulis, hominis inter suos primarii , serpentem dignabentur
cultu et honore divino. Quare cum proconsulis iussu Bartkolomaeus et
Philippus sublimibus e muro pedibus penderent, orante Philippo gentiles
omnes cum proconsule, cum vipera, cum sacerdotibus eius, repentino
terrarum hiatu hausti sunt. Perum omnes singulari Dei beneficio, prae-
ter proconsulem caedis Sanctorum auctorem et viperam, emersere in

44) Cf. Act. SS. mens. Maii tom. I. pag. B. F, ubi haec leguntur: Alia acta
graeca descripsimus Romae ex codice Vaticano signato B0B, sed imperfecta ; quae
non est operae pretium edere: solum noto quod hic dicatur inter miracüla prae-
fatus Stachys a caecitate liberatus, quam tulerat annis quadraginta: leopardus
etiam et hoedus caprarum humana voce locati. Item cf. Thil. Prolegg. ad Act.

Thom. peg. LXIII.
nina

XXXIV PROLEGOMENA.

apertum aerem; solutogue Bartholomaeo Phikgpus eg cruciatu confum-
ptus οἵ. Cf. 1. 1. pág. B. C.

Item pervetustum synaxarium graecum ecclesiae Constantinopo-
litanae ad eundem diem haec scripta habet: -- Hic post ascensionem
Domini sortitus Jsiaticam terram, sub Traiano imperatore Hierapolim.
(quae tunc Ophioryme, quasi serpentinus impetus, dicebatur) accessit
cum Mariamne sorore sua et Bartholomaeo apostolo. | Docebat autem
evangelium Christi, persuadens infidelibus ut αὖ errore idolorum disce-
derent: wiperam namque instar doi habebant. — Multi autem fidem. Chri-
sii suscipiebant , inter quos erat Nicanora uzor proconsulis, qui eos
magna ignominia prosequebatur, volens plurimum ulcisci. Quare ca-
ptum calcaneis pedum perforatis mandavit. inverso. capite de ligno sa-
spendi una cum apostolo Bartholomaeo, cui idem supplicium inflictum.
Cum PAilippus ita suspensus preces funderet, subito lerra aperta ab-
sorpsit omnes infideles Hierapoli existentes una cum proconsule et vipera
huiusque sacerdotibus. — Perum miserante Christo omnes, ezeepto pro-
consule et vipera, liberati sunt. ΕἸ mox Bartholomaeum dissolverunt ;
Philhppus autem eorum repressit conatus, atque ita in. ligno vilam fini-
vit. Huius cerpus eum Bartholomaeus et Mariamne sepulturae tradi-
dissent, in Lycaoniam discesserunt. | Cf. 1. 1. pag. 8. D.

Item in Menaeis et excusis οἱ manuscriptis, ut ibidem notatum
est, Philippus cum Bartholomaeo δι Mariamne sorore Mysiae et Ly-
diae civitates praedicando evangelium obiisse dicitur, et multa peri-
cula et affliciones ab infidelibus pertulisse, etiam cum lohanne evan-
gelista, qui id temporis Christum in Asia praedicabat, egisse. Ibi-
dem ipse proconsul appellatur Nicanor, cuius uxor Christi fidem am-
plexa erat, et additur mentio de Stachy , cuius domus a proconsule
et populo incensa erat; diciturque idem Stachys episcopus Byzanti-
nus creatus.

Porro afferuntur ab Hagiographis 1. 1. pág. 12. F. acta Philippi
ex mss. graecis a Metaphraste excepta, interprete Papebrochio. Ex
quibus in nostram rem inprimis conferenda sunt quae inde a sect. 8.
usque 44. leguntur. Initium est: Cióvitas quaedam Phrygiae quae
sancta nominatur et incolarum frequentia praecellit ceteras atque alia-
rum mater dicitur, sanctissimum Philippum post. innumeros pro fide

PROLEGOMENA. XXXV

laberes exceptt. — Cum autem. ἀπο venisset apostolus ut etia (n ea prae-
dicaret evengelium , eamque. vidisset simulacris et iMter. pestifera. veno-
mela vtperae cutdam monstrosae cultum deferre, divino succensus est
Selo: εἰ gratíonibus assiduis enixius incumbens Christique nomen invo-
cans letiferém ἐπε belluam, quae multis fuerat mortis causa, neci de-
dit. Finis est: Qui aufem salvati erant, festinabant quidem discipulos
esimere e vinculis eosque 6 ligno quantocius deponere; sed cum Bartho-
lomaeum solvissent, prohibuit Philippus ne idem sibi facerent: sciebat
enüm sese tamiam. emigraturun ad. illum. quem desiderabat. — Ideoque 9
&gno pendens die tofa loquebatur cum civibus de salute ipsorum confir-
smumsque eorum annos exhorlando, et preces pro iís fundens sancte
inter sancía excessit eloquia, atque ad Dominum quem àmaverat trans-
Hf, amündm suam i» manus illius commendans. — enerandum porro ἐξ
lius corpus a Bartholomaeo et Mariamne, cum ea splendide persolvissent
quae fieri in. sepulturis consueverunt, depositum est eto. ι

Quibus actis adduntur ibidem. pag. 14. F sq. Miracula S. Phi-
üppi ex magnis Graecorum Menaeis.

Atque haec quidem omnia ex Graecorum polissimum libris pe-
tita sunt. Quae vero Philippi vita ex pluribus vetustis mss. latinis et
breviariis Romanis edita. est ab Hagiographis l. |. pag. 11. F'sq., ea
et satis brevis est eL maximam partem transscripta ex Pseudo- Abdiae
historiarum apostolicarum libro X., ubi de rebus Hierapoli gestis
breviter sic scriplum est 9): /pse vero apostolus - - per revelationem
in dsiam reversus est et in civitate Hierapoli exinde commorabatur: ubi
haeresin malignam Hebiomitarum extinazit, qui dicebant non. verum ἀο-
minem natum ex virgine Dei filium assusmpsisse. — (In. vita Philippi: qui
docebant! quod non vere natus er. Maria virgine Dei filius carnem as-
eumpsissel.) |

Caute vero a tradendis Philippi historiis abstinuit Eusebius
hist. eccles. Il], 31. Nihil enim nisi haec ex Polycratis Ephesino-
rum episcopi ad Victorem episcopum Romanum epistola affert: xa
γὰρ καὶ xaxd, τὴν ᾿Ασίαν μεγάλα στοιχεῖα χεκοίμηται, ἅτινα
ἀναστήσεται. τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῆς παρουσίας τοῦ χυρίου, ἐν 1
ἔρχεται ἡ μετὰ δόξης ἐξ οὐρανοῦ χαὶ ἀναζητήσει πάντας τοὺς

45) —— 45) Cf. Fabric. Cod. apocr. If. p. 740 sq.
"9

XXXVI PROLEGOMENA.
ἁγίους" Φίλιππον τὸν. τῶν δώδεχα ἀποστόλων, ὃς χεχοίμηται dv
Ἱεραπόλει, καὶ δύο θυγατέρας αὐτοῦ γεγηραχυῖαι παρθένοι - -
Itemque ex Caii dialogo verba laudat haec: μετᾷ τοῦτο δὲ προφή-
τίδες τέσσαρες αἱ Φιλίππου γεγένηνται ἐν ἱἱεραπόλει apjj κατὰ
τὴν ᾿Ασίαν" ὁ τάφος αὐτῶν ἐστὶν ἐχεῖ xal ὁ τοῦ πατρὸς αὐτῶν.
Cum qua Eusebii moderatione confer Nicephori temeritaterh,
quem quidem apocryphis historiis uti consuevisse constat. Is enim
histor. eccles. lib. II. cap. 39. de Philippo et Bartholomaeo apostolis
haec habet: Φιλίππῳ δὲ xoi Βαρθολομαίῳ Συρίω τε xol ' Acla. ἡ
ἄνω χεχλήρωτο. -- ὅ γε μὴν Φίλιππος τὰς τῆς ᾿Ασίας διιὼν
πόλεις χαὶ εἰς Ἱεράπολιν τῆς Φρυγίας ἔρχεται - - τόσον "(e pony
εἰδώλοις προστετηκυῖαν ὡς καὶ ἔχιδναν θηρίον ἰοβόλον τε xal
ἀχάθαρτον θαλαμεύειν ἐντίμῳ τε θεραπείᾳ τιμᾶν οἷα θεῷ xat τισι
θυσίαις ἐκτρέφειν xal ὑπερφυῶς προσανέχειν αὐτῇ. ἀλλὰ τοῦ
ἀποστόλου τῷ τόπῳ ἐπιδημήσαντος, συνείπετο δέ οἱ καὶ ἡ σύγ-
γόνος αὐτῷ Μαριάμνη παρθενίαν ἐπανῃρημένη τὴν διὰ βίου, cu-
θὺς τό τε κατείδωλον τῆς χώρας ἐσβέννυτο καὶ τὸ θράσος τῶν
ἐπούκων δαιμόνων ἀσθενὲς ἦν. ἥ γε μὴν εἰρημένη θεὸς ἔχιδνα
οὔκοθεν ἀνερρήγνυτο, καὶ ὡς ἀπὸ πυρὸς φλέγοντος ἐξηλαύνετο,
αἰσχύνῃ τε οἱ ταύτῃ δὴ προσανέχοντες ἐκαλύπτοντος. θαυμάτων
γὰρ καὶ τεραστίων ὅτι πλείστων ἐπιρρεόντων διά τε Φιλίππου καὶ
Μαριάμνης, στάσις τῷ πλήθει ἀνερριπίζετο᾽ οἱ μὲν γὰρ τῷ Bao-
θολομαίου xa Φιλίππου θεῷ προσετίθεντο. ἦν γὰρ καὶ Βαρθολο-
μαῖος ἐξ ὑπογύου εἰς συνεργίαν Φιλίππῳ παρὰ τοῦ κυρίου ἀπο-
ctae," οἱ δὲ xal ἔτι τῇ δαιμονιώδει προλήψει προστετηρχότες
ἦσαν. οἵ xal ἐπισύστασιν ποιησάμενοι, εἰσπεσόντες ἀθρόον Φί- ᾿
λιπποὸν μὲν ἐχεῖθεν ποθὲν διαρπάσαντες καθάπερ τι σφάγιον ἐπί
τινος χίονος χατὰ χεφαλῆῇς ἀπῃώρουν᾽ Βαρθολομαῖον δὲ ὄρθιον
ἐπὶ ξύλου κατὰ σχῆμα σταυροῦ ἀναρτῶσιν. οὕτω δ᾽ ἔχοντος
σχήματος τρέπονται μὲν εἰς εὐχήν ὑπενόστει δὲ ὁ χῶρος εὐθὺς
εἰς βάθος μέγιστον συνιξάνων, συγκατεσπῶντο δὲ οἱ λαοί" ἐν χρῷ
δὲ χινδύνου xal ἡ πόλις πᾶσα, χαθίστατο. αἰσθόμενοι δὲ οἱ πε-
ρἰλειφθέντες ὡς ἔχτισις ἀπωλείας τῆς εἰς τοὺς μύστας Χριστοῦ
παρονίας ταῦτά ἐστιν, ἐξάπινα πάντες τὴν χατὰ Χριστὸν ἠσπά-
Covro πίστιν. xal ὁ μὲν Βαρθολομαῖος τῶν δεσμῶν ἀπελύετο, ὃς

PROLEGOMENA. XXXVII

τὸν γενναῖον Φίλιππὸν ὁσίως τηνυκαῦτα tà μαρτυρίῳ τελειωθέντα
τῇ γῇ καταθέμενος, xal τὴν πόλιν πᾶσαν φωτίσας xal Χριστῷ
παραθέμενος, μετὰ χρόνους ἐς ὕστερον xal αὐτὸς ἐν Οὐρβανο-
πόλει τῆς Κιλίκων ἐπαρχίας σταυρῷ πάλιν ἀνατιθεὶς πρὸς τὸν
μόνον ποθούμενον ἀνατρέχει Χριστόν. Haec quomodo ex nostro
libello fluxerint et tamen propria quaedam teneant, aceuratius visuris
in promtu erit. |

Beliquum est ut documenta indicemas quibus continentur acta
Philippi. |

Jpsi adhibuimus codices duo: uterque integer est, neque alter
ab altero nimis diversus. Alter est Parisiensis (Par), in biblio-
theca Regia nunc Nationali numero 881. signatus, saeculi XI., ubi
loco 16. haec acta habentur. Alter est Venetus (Ven), in biblio-
theca Marciana signatus numero CCCXLIX. In quo quod jnscri-
ptioni additum legitur: ἀπὸ πράξεως πεντεκαιδεκάτης μέχρι τέ-

λους, ἐν αἷς τὸ μαρτύριον, id grave est ad pristinam libri rationem

cognoscendam. Inde enim dubitari nequit quin exirema tantum
actuum Philippi pars libello nostro contineatur. Priore vero verisi-
mile est res eiusmodi traditas esse unde sua hauserit plurima Pseudo-
Abdias; quemadmodum etiam, ut supra vidimus, quaé Vaticano co-
dice 808. continentur ad eundem actuum librum pertiuere videntur.

Praeter hoc codicum par ad actorum initium contulimus alte-
rum Parisiensem (Par*), notatum in biblioth. Reg. nunc Nation.
nüm. 1454., saeculi decimi. Sed is et mancus est iu fine et tam
graviter affectus madore ut plurima legi nequeant. Nec ipsius tituli
scripturam assequi poleram ; complectitur vero versus quatuor, ut si-
mile quid atque in Veneto codice additum esse suspicari possis.

Tertium Parisiensem codicem, notatum in eadem biblio-
theca num. 1468., saeculi undecimi, in quo Μαρτύριον τοῦ ἁγίου
xal πανευφήμου ἀποστόλου Φιλίππου loco 44. legitur, a me uon
adhibitum esse aegre fero. Etsi enim tria fere folia perierunt, quo-
rum duobus acta finiebantur, tamen, teste Thilone in Prolegg. ad
Aet. "'homae pag. LXII sq., tanta est horum fragmentorum a cete-
ris codicibus diversitas ut aliam antiquam libri recensionem prodere
videantur.

XXXVII PROLEGOMENA.

Porro codice Vaticane num. 808. Philippi acta quamquam
imperfecta contineri, Hagiographi testantur. Quorum quae ratio ad
aeta nostra esse videatur, iam supra indicatum est. Accedi Ba-
roccianus codex num. 180. bibliothecae Bodleianae, unde Mao-
τύριον τοῦ ἁγίου Φιλίππου in schedas suas Ern. Grabins transtu-
lit^*). Priora ibi desiderantur, neque reliqua prorsus cum nostris
convenire videntur. Jnitium enim hoc est: Ὅτε δὲ Φίλιππος ὁ
τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος χατεκλείσθη ἐν τῷ ἱερῷ τῆς ἐχίδνης ὑπὸ
τοῦ ἡγεμόνος **). Quae conferenda sunt cum primis verbis seotio-
nis 17. |

Denique Vindobonensem codicem cum Philippi acis in
onmmentariis suis indicarunt Lambecius et Kollarius lib. VIII. p. 584.
Codex is est XIX. histor. graec., ubi loco XlV. haec leguntur:
Μηνὶ τῷ αὐτῷ (ie. Νοεμβρίῳ) «9. Πρᾶξις xal μαρτύρων τοῦ
ἁγίον καὶ πανευφήμου ἀποστόλου Φιλίππου. Κατὰ τὸν καιρὸν.
ἐκεῖνον Τραϊανοῦ τοῦ βασιλέως παρειληφότος τὴν τῶν Ρωμαίων
ἀρχήν, μετὰ τὸ μαρτυρῆσαι ἐν ὀγδόῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ ᾿
Σίμονα τὸν τοῦ Κλωπᾶ 45) ἐπίσχοπον ὄντα ᾿Ἰεροσολύμων etc.

V. ACTA PHILIPPI ΙΝ HELLADE.

. De bis alteris Philippi actis possumus breves esse. — Coguata ea
6486 aclis illis quae modo recensuimus, quum ex aliis tum ex eo
clarum fit quod ia utrisque formulae quaedam mysticae syriacis vel
ehaldaicis verbis expressae habentur. Cf. Acta Philippi Bect. 96;
item Act. Philippi in Hellade sect. 18. Hinc aliquis coniecerit, el
haec et illa videri. ad eundem olim pertinuisse actuum Philippi librum,
de euius ambitu testem vidimus codicem Venetum ad priora Philippi
acia. Cui coniecturae altera opponi potest. Possit.enim antiquorum
aliquis posteriorem fabulam ad prioris modum eomposuisse putari:

46) Ex eodem codice Oxoniensi Ern. Grabius hausit textum suum actorum
Peuli et 'Theclae, ut supra indicavimus.

47) Cf. Thil. Prolegg. ad Act. Thom. pag. LXIII. nota d.

19) De hoc Simoue sive Symeone, ut id obiter moneam, cf. Euseb. histor.
eccles. III, 32.

PROLEGOMENA. XXXIX
cerle enim prior libellus egregiam antiquitatis laudem habet, quam
eandem in posteriore inesse dubium est.

Haec altera Philippi acta Hagiographi in libro ms. Vaticano re-
pererunt: quod referunt ad diem VI. mens. lunii pag. 620. et ad
]. mens. Maii pag. 9. Sed in iis quae in hano rem disputant ambi-
guum nescio quid inest. Ad primam enim Maii l. l. a G. H. (i. e.
Godofr. Henschenio) in hunc modum scriptum est: Minus edenda Aoc
loco videntur miracula quae sub nomine Philippi apostoli. habentur. in
Graecorum Menaeis indeque apud Mazimum Cytheraeum. — Decipit enim
apostoli nomen, etiam apostolorum discipulis commune, et (si finer ez-
etpiats £n quo continentur aliqua Hierapoli gesta) omnia spectant ad Phi-
lippun e septem. primis diaconis unum, de quo infra, uti ad VI. luni
apparebit. | Idem intelligo de actis Philippi apostoli in ms. graeco Fati-
eano reperiendis, velut continentibus gesta thenis in. Graecia, cum
4fdenae in jdrabis potius conveniant. Altero vero loco D. P. (i. e.
Dan. Papebrochius) haec adnotavit: Egimus 1. Mas de S. Philippo
apostolo ex duodecim, et post illius acia quaedam, primum edita ex
antiquis mss. latinis, deinde ex. Metaphraste, descripsónus. miracula
nonnulla ez Menaeis; quae quia. Hierapoli facta narrabantur, ad ipsum
iudicabamus pertinere qui ibi praedicavit et. obiit: priora vero omnia
ibidem relata Philippum diaconum polius. spectare. arbitrati ad. Iunium
reiecimus. — Movebat nos quod post longum coram theniensibus de fide
ceríamen cum princtpe scribarum ad illum redarguendum Hierosolymis
accersito advectoque in Graeciam, et post socios eius pertinacissimo isto
a dehiscente terra paulatin ubsumpto baptizatos *9), diceretur Sanctus
percurrisse Candacum civitates et conscensa navi pervenisse [xotum,
ubi caecutientem hospitis sui filiam a gravibus. oculorum doloribus libe-
raverit. Fidebantur siquidem reginae Candacis ditiones indicari, quas
ab eunucho iam instrui coeptas Philippus porro confirmaverit; cum antea
πον ,dthenis in Graecia sed /4denae in. drabia praedicasset et praedictum
certamen sustinuisse, atque fundatae ibi ecclesiae Narcissum quemdam
praefecisset. Nec. incredibile apparebat, eumdem Philippum aliquando
revertisse 4xotum , ubi olim inventus fuerat cum eum ab eunuchi latere,

**) Quae hucusque recensita sunt, inveniuntur omnia in alteris Philippi
actibus nostris.

1:-.

ΧΙ, | PROLEGOMENA.

spiritus rapuit. Nunc, re iferum οἱ accuratius examinala, adeo in-
sulsa ac fabulosa videtur narratio tota, ut aegre persuaderé possim ali-
quid ipsi veritatis subesse. — Quid enim a vero potest alienius esse quam
quod scribarum princeps praedictus fingatur ab theniensibus seu mavis
"denensibus Philippum postulare deducendum in lerusalem, ubi 4rche-
inus rez eum esset ad multorum exemplum interfecturus 59) , cum post
Herodis infanticidae filium adolescente" adhuc. Christo privatum regno
nullus Jdrchelaus in Iudaea regnarit? — Igitur farraginem. illam indi-
gnam censuimus quae hoc loco proferretur, ac multo magis prolixtorem
qliarh quam reperimus in Vaticano sub Àoc titulo : Πράξεις τοῦ ἁγίου
Φιλίππου τοῦ ἀποστόλου τὸ β΄ εἰς τὴν “Ελλάδα τῶν ᾿Αθηνῶν.
"fctiones S. Philippi apostoli secundum in Helladem: 4theniensium, s&b-
intellige profecti, ubi triginta philosophi aestimationi suae metuentes a
nova eius doctrina miraculis grandibus conKrma(a magno pontifici Iu-.
daeorum fnaniqe de co scripsisse feruntur; quem caecitate percussum
frustraque sanatum terra denique. paulatim absumpserit; ipse vero PAhi-
lippus dicitur post biennium dthenís actum et episcopum presbyterosque
ordinatos in. Parthiam praedicaturus. abiisse 51),

Ad edenda vero acta Philippi in Hellade uti nobis non licuit nisi
uno codise Parisiensi saeculi undeoimi. Signatus is est in bibliotheca
Reg. nunc Nation, numero 881., ex quo eodem descripsimus alteros
Philíppi actus, quos hi in codice continuo excipiunt,

VI. ACTA ANDREAE.

Inter actus apostolorum apocryphos famae antiquitate οἱ cele-
britate eminent actus Ándreae: quos ut Eusebius (hist. eccles.
MI, 25.) non sine impietatis nota commemorat, et Epiphanius
(haeres. XLVII, 1. LXI, 1. LXIIT, 2.) imprimis placuisse per-

50) Etiam haec iu alteris actibus nostris relata leguntur.

51) Haec omnia rursus ex alia farragine allata in iisdem alteris Philippi acti-
bus nostris habentur, etsi ea a prioribus Papebrochius satis distinguit dicens pro-
lxiorem aliam farraginem. Hinc tota haec Papebrochii disputatio ad duas narra-
tiones his actibus simillimas spectare iadicanda erit; neque enim priora eius verba
ad eos actus quadrant de quibus, ut vidimus, ad primam Maii G. Henschenias
breviter explicuit.

. " PROLEGOMENA. | XLI

hibet Encrátiis Apostolicis Origenianis; ita Philastrius (haeres.
88.) et Augustinus (contra adversar. legis et prophet. I, 90.)
Manichaeis aliisque liaeretieis comprobatos testantur. Neque desunt
lesümonia veterum, ut Photii Augustini Evodii Turribii,
quibus efficitur Leucium ab antiquis actuum Andreae auctorem haberi
selitum esse. Cui libro idem quod plerisque Leucii libris evenisse
probabile est, ul retractaretur ab hominibus fidei catholicae atque sic
in communem usum vonverteretur. Cuiusmodi retractalionem illo-.-
rum actuum vel. potias extremae tantum eorum partis contineri acti-
bus Andreae iis quos ipsi. edidimus, Thiloni nuper est visum 53).
Quod ab entiquitate- libri Leucii probabile fit, quum nemo testetur
alios Andreae actus jam eadem illa aetate exstitisse: nisi id. fortasse
ex Pbhilastri? verbis elicias qui.l 1. scripluras apoeryphas morum
caussa a perfectis legendas ex haereticorum libris interpolatas atque
corruptas dieit, eiusque rei exemplum ipsos Andreae actus afferre
videtur. Possit etiam ad. Philastrium addi Augustinus, qui l.l. ut
auctoritatem infriegat apocrypborum librorum Andreae et lohannis
nominibus insignitorum , nibil facit nisi quod ad iudicium ecclesiae -
provocat (,,quae si illorum essent recepía essent αὖ ecelesia**) : quod
eum vix facturum dixeris si de famosis Leucii libellis locutus esset,
quos ipso auctoris nomine addito laudat de actis cum Felice Manich.
ll, 6: ἐπ actis conscriptos a Leucio quos tanquam actus apostolorum
scribit. Praeterea in epistola III. ad Exsuperium Innocentius I. et
actus apostolorum a Leucio et, si sana est lectio, actus Andreae a.
Nexocharide et Leonida philosophis compositos recense, utrosque
repudiandos declarans. Sed quum magna plerumque antiquorum am-
biguitas sit de apocryphis scriptis disserentium: quaeritur àn Thilonis

53) Cf. Thil. programma Halense in-certamen academicum litterarium scri-
ptum a. 1846. peg. XII: Praeterea non dubito quin. presbyterorum Achaiae epistola
de martyrio Andreae, quam Woogius pro genuino saeculi primi scripto vendilavit,
fragmentum sit ex Leucii actibus. desumptum εἰ a soriplore calholico ἐπ hanc qua in
lucem . prodiit formam. redactum. — (Similiter Tillemont: Mémoires I. p. 892.)
Antea vero idem in Prolegg. ad Act. Thom. p. LXIX. sic existimavit: Quanquam
minime adstipulari possum Woogii sententiae qui hanc epistolam genuinam arbilralur
aique circiter annum octogesimum seculi. primi litleris mandalam fuisse sialuil; eam
lamen iam antiquam esse censeo eiusque. indolis ui hoc nomine inler. apocrypha. Novi
Tesionnenti recenseri debeat, quibus eliam quae viris apostolicis supposila suni annu-
meramus.

ΧΙΙΙ PROLEGOMENA. .

coniecturae actuum eorum quos babemus conveniat ratio. li antem
ita comparati sunt uL pleraque nec a veri studio aliena neque persona
tanti aposioh indigna videantor. . Unde factam est ut multi iique et
ingenio et eruditione pollentes **) istum libellum ab ipsius primi sae-
culi hominibus conscriptam contenderent, etsi nec pauci aliter seu-
serunt 54). Conveniunt enim hi actus graeci cum celeberrima ερέ-
stola encyclica quae dici solet presbyterorum et diaconorum .ohaiae de
martyrio 4nmdreae, quam láàtine dudum a pluribus publicatam esso
eonstaL^5), graece vero ante hos centum annos primus edidit Car.
Christ. Woog **), acerrimus laudis paene apostolicae i in eam ei-
stolam collatae defensor.

Qua de controversia decidere difficile est, quamquam nec Woe-
gii sentenliam circa octogesimum annum saeculi primi auctorem vi-
xisse existimantis probare possum , nec Thilonis coniecturae nimium
fidei habendum censeo: Leucii enim scriptum, quod satis diversum
a libro nostro cogitari debet, ea aetate qua adbuc certa quaedam de
Andreae martyrio tradilio vigebat homo catholicus, in quo nec sta-
dium nec ingenium vulgare esset, in suam rem coavertisse pulandus
est. Ut autem de fontibus unde haustus sit non satis conslel, ipsum
libellum eum qui ad nos pervenit et auctorem perantiquum habere nec
a fide historica prorsus abhorrere ὅ δ), omnine statuendum erit: quod
est eiusmodi ut origmem baereticam et quidem -Leucianam haud ex-

$3) Cf. Fabric. Cod. apocr. II. pag. 746. ubi editiones lsfínae receasen-
tur, item Woogium: Presbyter. et diacon. Achaiae de martyrio S. Andreae
etc. Exercitat. III. pag. 114 sq.

54) Libri titulus plene sic legitur: Presbyterorum et diaconorum Achaiae de
martyrio 8. Andreae apostoli epistola encyclica graece nunc primum ex cod. bibl,
Bodlei. edita, latine versa, notisque et dissertationibus illustrata studio et cura
Car. Christ. Woog. Lipsiae 1749, Ibidem pag. 121 sqq. (et 114 sqq.) re-
censentur qui hanc epistolam saeculo apostolico adiudicarunt, ut Baronius et
Bellarminus; item peg. 123 sqq. qui aliter existimarunt, ot Fabricius et
Walchius, item pag. 119 sq., qui rem in medio relinquendam duxerunt, ut
Dupin alique. Separatim etiam prodiit ibidem eodem anno eiusdeg: Woogii
de presb. et diacon. Achaiae epistola etc. adversus Tillemontium dissertatio, quae
verbotenus in editione epistolae repetita est.

55) Inprimis notabile est iodicium quod de huius libri auctoritate tulit Ba -
ronius, postquam de Andreae actis per Manichaeos corruptis exposuit ; cf. an-
males ad anngm Christi 68. num. 34. ed. Antv. fol.670. Eit verba haec suut:
Quae vero de Andreae martyrio in. epistola presbylerorum Achaiae habeniur expressa,
digna existimala sunt ul in coclesia recitentur. Qui honor canonico proximus est.

PROLEGOMENA. XLIH

claudat. Bequimur autem lac in re antiquorum scriplerum eorumque
catholicorum exemplum, qui passim cum haeretica origine coniup-
clam defenderunt landem veritatis; quemadmodum Turribius Astu-
vicensis ad ldacium et Ceponium episcopos scribit: Ut aulem ntirabi-
lia illa atque virtutes quae in apocryphis scrépta sunt sanctorum aposto-
lorum vel esse vel poluisse esse non. dubium est, ita. disputationes as-
sertionesque illas sensuum malignorum ab Aaerelicis constat esse. in-
sertas **).

' Leguntur antem apud agtiquos duo potissimum loci ex Andreae
actibus allati, unde coniicere licel quae ratio inter Leueii librum iu-
tercesserit el βοβίσυπι. — Alter. est- apud Evodium Uzalensem, alter
apud libri de vera et falsa poenitentia auctorem, Augustini et Evodii
fere aequalem. Atque Evodii quidem locus de fide contra Mauich.
eap. 58. sic babet:

"dfttendite in. actibus Leuci? quos rub semise apostolorum scribit,
quala sint quae accipéfis de Mazimilla uxore Egetis, quae cum nollet
marito debitum reddere, cum apostofus dixerit Uzori vir debitum red-
dat; similiter et usor viroc illa supposuorst marito suo ancillam suam
Eucliam nomine, exornans eum, sicut ibi scriptum est, adversarüs le-
nocinüs et fucalionibus , et eum nocle pro se vécariam swpponens, ut
ille nesciens eum ea tamquium cum uzore ooncumberet. — Ibi etiam scri-
phan est quod. eum oadem. Maximilla et Iphidamia simul issent ad. au-
diendut&. apostolum dndream , . puerulus. quidam. speciosus , quem vult
Leucius. vel deum vel certe angelum intelligi, commendaverit eas 4n-
droac apestolo et perrexerit ad praetorium Egetis, et ingressus cubicu-
lum eorum Jfinxerit vocem muliebrem quasi Maximillae murmurantis .de
doloribus sexus feminei et Iphidamiae respondentis: quae colloquia cum
audisset Egetes, credens eas ibi esse, discesserit, De his rebus altera
secundo loco relata plane non invenitur in libello nostro; altera vero

$9) Similiter loquitur Pseudo- Hieronymus in epistola Chromatio et
Heliodoro episcopis insoripto (cf. Thi]. Cod. apocr. I. p. CIV.): (Selsüeus [sive
Leucius] Mamichaei discipulus) de viriutibus. eorum et miraculis per cos. factis vera
dixit, de dodrina vero eorum plura mentitus est. Item Pseado- Melito in pas-
sione 8. Iohannis (cf. Fabric. Cod. apocr. Ill. p. 604. et 'Thil. rfrogr. Hal. 1846.
cum actis Andreae et Matthiae p. VI): -Volo sollioitam esse. fraternitatem vesiram

de Leucio quodam, qui. scripsit apostolorum actus - --: qui de viriulibus quidem quas ᾿
per eos dominus fecit vera dixil, de doctrina vero mulla meniitus est.

XLIV PROLEGOMENA.

leviter tantummodo tangitur, cf. sect. 15. pag. 1995?). — Alter vero
locus in libro de vera et falsa poenitentia, 29. sic.habet: I» Aoc
desiderio erat dndreas, qui ἐκ cruce positus a domino requirebat Tem-
pus est ut commendes terrae corpus meum. — Folebat enin eum: plebs de
eruce deponere. Ipse autem coepit dominum rogare .Ne se permittas
domine descendere vivum, sed tempus est ut commendes terrae corpus
meum: Lam diu enim iam portavi, (am diu super commendatum vigilavi
et laboravi, quod vellem iam [ab] ipsa obedientia liberari et isto gravis-
simo indumento exspoliari. — Hecordor quantum in portando onerosum,
im. fovendo infirmum, in coercendo lentum, im domando superbum labo-
ravi, Scis domine quotiens a. puritate contemplationis me retrahere co-
n&batur , quotiens a dulcissimo quietis [tuae] somno me excitare conten-
debat, quantum et quotiens. dolorem ingerebat. Qui igitu^ tam. diu,
pater. benignissime, pugnant restiti οἱ tua ope superavi et vici, a (e
pio et iusto remuneralore posco ne mihi ultra commendes, sed depositum
reddo: commenda al quem dllud ultra non impediat et resurrecturum
servet. et reddat, ut et ipsum quoque meritum sui laboris recipiat. . Ter-
rae .me commenda , ut me amplius vigilare non oporteat, et libere ad te
fontem indeficientis gaudii tendere anziantem me non retrahat nec inpe-
diat," Hic dolebat iam non esse cum domino, nec poenttebat commehn-
datum esse domino. Dudum observatum est^?) hos Andreae sermo-
nes parum cum 116 convenire quos nunc in epistola de Ándreae pas-
sione legimus: nisi quod certe illa in principio dicta: Tempus est ut
comnendes terrae corpus meum, multo magis in graeco textu et quidem
nosuro^?) sunt quam in latino, quocum eliam -Pseudo- Abdias con-
sentit.

57) Memorabile est, apud Epiphanium monachum in eo quod noluerit Ma-
zimila marito debiium reddere, primariam caussam poni cur Andreas iussu Ae-
geatis custodiam suppliciumque subierit. Cf. Epiph. edita et inedita, cura
A. Dressel, 1843., pag. 72. Τότε ὁ ἀνθύπατος εἶπε πρὸς Μαξιμίλλαν τὴν γυναῖκα
αὐτοῦ Πείσϑητί μοι χάϑενδέ μοι, - - cl δὲ μή, στανρῷ παραδίδωμι τὸν ἀπατή-
σαντά c& etc, Paullo aliter Nicephorus histor. eccles. II, 89, - - ὑπὸ τοῦ
ἀνϑυπάτον Alymutvov τῷ στανρῷ οὗτος πρασήλωται, ἔγχλημά ob ἐπαγαγόντος ὅτι
πορ τὴν γαμετὴν αὐτοῦ Μαξιμίλλαν καὶ τὸν ἀδελφὸν Στρατοχλέα Χριστῷ προσα-

γάγοι, τὴν ἐκείνου βδελυξαμένους δυσσέβειαν.
5*) Cf. Fabric. Cod. apocr. Il. p. 752.

59) Cf. sect. 14. pag. 127. χαιρὸς γάρ ἐστιν να ἀποδοϑῇ τῇ γῇ τὸ σώμά
μον. In Woogii textu eiusmodi nihil invenitur. Cf. 1. 1.

PROLEGOMENA. XLY

Saeculis fere tribus ab Augustini aetate elapsis apud Etherium
et Beatum celebres Elipandi adversarios invenimus locum accurate
ex nostris pelitum actibus. Habet enim ἴδ: Christus est agnus im-
molaius qui quotidie, ut beatus ndreas ait, in altari erucis sacrjfica-
tur: cuius carnes posiquam omnis populus credentium. manducaverit. et
eius sanguinem biberit, agnus qui sacrificatus e$t integer. perseverat. et
vivus. Vide in biblioth. patrum Paris. tem. IV, fol. 525., apud
Woogium l. |l. pag. 229 sq. Conferenda haec sunt ad sect. 6.
pag. 113. lin 8 sqq.

Saeculo vero ut videtur decimo lucalentissimus. horum actuum
testis exstitit Epiphanius monachus. 1s enim in ea quam scri-
psit Andreae vita permulta de ultimis apostoli rebus ita refert ut da-
bitari nequeat quin ipsa verba. hauserit. ex nostris Andreae actibus.
Pauca exempli caussa afferam. Pag. 75. ad finem in editione Dres-
selii (vide supra notam 57.) est: T ἀπολιπὼν πάντας πρόσεισι
τὸν σταυρὸν xal φησιν -- μετὰ φωνῆς ἰσχυρᾶς Χαίροις ὦ à σταυρέ
--- χαίροις ὦ à σταυρέ᾽ χαὶ γὰρ χαίροις ὄντως " εὖ οἶδα xai ἀνα-
παυόμενόν σε λοιπὸν ἐκ πολλοῦ χεχμηχκότα., Tpuo ἐπὶ: σὲ ὃ ὃν ἠπι-
στάμην 99): cf. sect. 10. pag. 190 sq. Item cf. in ntroque ea quae
stalim sequuntur; apud Epiphanium quidem sic leguntur: καὶ εἰπὼν
ταῦτα ὁ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἑστὼς ἔτι ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἀτενὲς
δρῶν εἰς τὸν σταυρόν, ἀνῆλθεν ἐπ᾽ αὐτόν. liem p. 16. ad finem
est: 'O δὲ Στρατοκλῆς 53) ἐπύθετο αὐτοῦ λέγων Τί ὅτι μειδιᾷς,
δοῦλε τοῦ θεοῦ πρωτόκλητε, μήτι γε ἡμᾶς πενθῶν διὰ τὸ στερί-
σεσθαί cou ἡμᾶς: xal ὃ ἀπόστολος Οὐ γελάσω, ΣΣτρατόχλεις,
οἷο. Cf. sect. 11. pag. 1233 54. [tem p. 77. lin. δ. ᾿Ανδρες οἱ ἐν-
ταῦθα παρεστῶτες γυναῦχές τε χαὶ παῖδες, πρεσβῦται xal νέοι,
. δοῦλοι καὶ ἐλεύθεροι elc. ΟἿ. sect. 41. pag. 123. ltem pag. 77.
lin. ult. - - βλέποντες τὸ γενναῖον αὐτοῦ τῆς ἀνδρείας xal τὸ
ἀχαμπὲς τῆς διανοίας xal τὸ πολὺ τοῦ λόγου xal τὸ χρηστὸν

60) Haec extrema verba conveniunt cum iis quae ex codd. A et B pag. 121.
lin. 5. ab imo attulimus: a quibus edendis nou recte nobis videmur abstinuisse,
etsi utroque loco corrupta sunt.

41) Edidimus ἸΣτρατόχλης etc, quoniam is accentus ubique in egregio co-
dice nostro Regio positus est.

XLVI . PROLEGOMENA.

τοῦ ἤθους xal τὸ εὐσταθὲς τῆς ψυχῆς καὶ τὸ σῶφρον τοῦ πνεύ-
ματος καὶ τὸ (Nonio? τοῦ νοῦ χαὶ τὸ εἰλικρινὲς τοῦ λογισμοῦ,
ἀγανακτήσαντες ὁμοθυμαδὸν σπεύδοντες. ἀπήεσαν εἰς τὸ βῆμα
᾿καταβοῶντες τοῦ Αἰγεάτου χαὶ λέγοντες Κακὴ χρίσις etc. τί γὰρ
ἠδότησεν: ἢ τί ἐποίησεν: . - πάντας ἡμᾶς ἀδικεῖς, κᾶσα ἡ πό-
λις θορυβεῖται - - po) ἀποχτείνῃς τὸν δύκαιρν᾽ χάρισαι ἡμῖν ἄν-
ὅρα ὅσιον, μηδὲ ἀνέλῃς ἄνθρωπον εὐσεβῆ - - κάθελε τὸν δύκαιον,
καὶ πάντες φιλοσοφήσομεν - - ἀπόλυσον τὸν πρωτόχλητον. xol
πᾶσα [ἡ] ᾿Αχαΐα διὰ σοῦ ἐλευθερωθήσεται etc. — Cf. sect. 19.
pág. 124. tem pag. 80.- lin. ab imo 5. Ταῦτα δὲ εἰπὼν καὶ ἐπὶ
πλεῖον δοξάσας τὸν χύριον καρόδωχε τὸ πνεῦμα - - μετὰ δὲ τὴν
τοῦ μαχαρίου αὐτοῦ πνεύματος ἔξοδον ἡ Ναξιμῶλλα μηδ᾽ ὅλως
φροντίσασα, τὼν παρεστώτων elc. — Cf. sect. 14. pag. 198. οἱ
sect. 15. pag. 199. |

Reliquum est ut de editione nostra explicemus. Ea fluxit ex
dnobus petissimum codicibus graecis Parisiensibus. Álter (qui nobis
esi A) Regnus est, nune Natienalis, num. 881. saeculi undecimi,
fol. 982 — 291 ;. alter (apud: nos est B) Coisliniangs num. 191., anno
4845. scriptus, fol. 57 —44.

Huc accedit tertius (nobis est C), codex Baroccianus num. 180.,
quem ex Woogio, qui eo solo usus est, hausimns. Cf, de eo su-
pra. ad Acta Pauli.et Theclae, ubi nobis siglo G notatur. Quanto
vero opere codienm nostrorum Parisiensium textus Oxoniensi codici
MVoogii praestet, nemini potest dubium esse: quod quum de toto
libello, tum maxime. de ultimis partibus valet, quarum in eo codice
imperfectissima ratio est. (Qua in re videndum est ne quis fallatur
brevitate textus in cod. Barocciano conspicua. lllud enim plerumque
in apocryphis huius generis scriptis accidit ut a pléniore lextu, in quo
haereticae originis frequentiora vesligia esse solent, ad breviorem
procederet catholicorum emendatorum studium. Praeterea Woogius
gráeco suo textui versionem latinam a se factam addidit, subiectis
insuper in fine extremis iis quae apud Surium leguntur inde a ver-
bis: Et subinde alii et alii ingerentes se, quippe quibus in gfaecis suis
nihil plane respondere vidisset. Commentarius historicus criticus,
quem praeposuit editioni suae,. egregie facit ad cognoscendas atque

PROLEGOMENA. 'XLVII
illustrandes tradiljenes quae de Andrea apostolo epud anliquos cir-
cumferebantur. Explanavit vero eliam ipsum lextüm adnotatione
uberrima varii generis.

Denique ad editionem nostram adbiboimus latinum textum a
Laur. Surio editum, apud quem legitur in vitis SS. Colon. 1617.
tom. Vl. pag. 655 sqq. ad diem 50. mens. Novembris 53); uec non
ex Pseudo- Abdiae historiis comtülimus, si quid apte eum graeeis
componi poterat. lbidem praelerea plura inde a sectione XXXV.
(apad Fabric. Cod. apocr. IL, p.509.) aliquem cum uostrorum
acluum historiis nexum habent. '

VIL. ACTA ANDREAE ET MATTHIAE
IN URBE ANTHROPOPHAGORUM.

Quemadmodum acla Ándreae ea de quibus modo egimus ex aoti-
bus Andreae a Leucio Cbarino conscriptis et apud veteres magnopere
celebratis originem traxisse probabile visum est, ita atque magis
eliam haec Andreae et Matthiae acta ex eodem Leucii scripto derí-
vanda subt. Qua de re copiosius nnper exposuit T bilo in program-
mate- Halensi ^3), ubi plures veterum locos attulit, quibus et ipse
supra usus sum, et originem Leucianam et usum Gnosticis Mani-
claeis aliisque haereticis comprobatum testantes. Addidit praeterea
locum ex Pseudo- Abdiae historiis apostolicis petitum, quemadmodum
scriptum invenerat 3n vetustis membranis Guelferbytenis, de quibus
iam supra ad acta Petri et Pauli dictum est. Non dubium est quin
Pseudo - Abdias ex iisdem Leucii actibus historiam illam de Andrea
suam hauserit. (Quam ad nostrum comparare libellum quum eoram
intersit qui rationes variarum Leuciahi libri retractaüonum indagare
voluerint, locum ipsum, quemadmodum ex Florentinio apud Fahri-

45) Laur. Surius (primum prodiit opus eius 1660; quartum 1617.) se-
cutus est Alo. Lipomannum in vitis SS. 1551 sqq. tom. I. P. I. pag. 367.
Editio vero princeps latini textus debetur Bonino Mombritio in Legendario
8. actis SS. 1474,

53) Programma hoc prodiit in academia Halensi auno 1836. hoc titulo: Acta
SS. apostolorum Andreae et Matthiae εἰ commentatio de eorundem origine, quaestiones
10vas lillerarías in annum 1847. positas promulgandi eausa edita. Pagg. XII et 36.

XLVIIT PROLEGOMENA. .

cium (Cod. apocr. II. peg. 457.) et apud Thilonem (l. 1, pag. VIL.)
ex mss. Guelff. legitur, adscribamus.

44t vero (Igitur) post. illum dominicae ascensionis nobilem glorio-
sumque triumphum cum beati apostoli praedicare verbum domini per di-
versas regiones incepissent (dispersi fuissent), tum et (om tum et) 4fn-
dreas apostolus apud chqiam provinciam adnuntiare dominum . lesum
Christum exorsus 66. Eodem tempore (om Eod. temp.) Matthaeus (add
autem) apostolus , qui et evangelista , Myrmidoni (-donae) urb verbum
salutis adnuntiaverat (- avit): sed incolae civitatis. illius (om ill.) gra-
viter (dure) et indigne ferentes quae de redemptoris nostri virtutibus
audiverant (-iebanl) ac sua nolentes destruere lempla, beatum (appre-
hensum beatum) apostolum erutis oculis, catenisque oneratum carceri
incluserunt, eo animo ut (circumdatum catenís in carcerem detruserunt,
ul) paucís interpositis diebus interficerent. — Quod antequam βεζεῖ, an-
gelus a. domino missus ad (Venit autem' angelus domini ed) "dndream
apostolum ut ἐπ Myrmidonem ciyitatem maturaret et fratrem Mattkaeum
de squalore carcerís erueret monist. (ut in eic: dicens Surge et vade ad
Myrmidonam civitatem. et erue fratrem tuum de squalore carceris quo
tenetur.) Cui tlle ait Domine, ecce viam nescio, et quo ibo? — Et ille
Fade, inquit, ad littus maris, et invenies navem quam (in quam) stalim
conscende (ascende): ego enim ero dux itineris tui. — Paruit dydreas,
inventamque navem. ascendens (Fecit 4ndreas iuxta verbum domini, et
invenit in litore navem dscendensque ín eam) flantibus ventis congruis
prospere navigavit ad urbem. — Quam ut ingressus est, ad publicum se
illico carcerem contulit (Ingressusque poríam civitatis venit ad. carce-
rem.), inveniensque cum reliquis vinctis Matthaeum (Videns autem Mat-
[haeum apostolum in squalore carceris cum vimetis aliis residenlem,)
amarissime flevit, et facta oratione haec verba locutus est (oratione si-
mul ait 4ndreas) Domine lesu Christe,: quem fideliter praedicamus et
ob cuius nomen (anta perferimus, qui caecis visum, surdis auditum,
paralylicis gressum , leprosis munditiam, mortuis vilam, immensa. cle-
mentia largiri dignatus es, aperi (add quaeso) oculos servi tui ut eat
ad adnuntiandum verbum (uum. ΕἾ statim locus ille contremuit, et
lumen refulsit in carcere, et oculi. beati apostoli restaurati (add sunt),
εἰ cunctorum calemae confractae sunt, et trabes in qua pedes eorum

ΡΆΟΙΕΟΘΟΜΕΝΑ. XLIX

coarctati erant scissa est..— Quibus factis (Et) omnes magnificabant do-
minum dicentes quia mapnus est deus quem praedicant serw eius. Jta
(Tunc) educti per beatum dndream de squalore carcerís (de carcere)
omnes qui capti fuerant (om omnes q. c. f.), abit unusquisque ad pro-
pría sua (om sua) cum quibus et Matthaeus reoesserat (Matth. autem
recessit a loco illo). — Ipse vero (Denique) 4ndreas (add apostolus) ma-
xens apud Myrmidonem (om manens ap. Myrm.) praedicabat incolis ver-
bum domini. Quod cum minus audirent (Cognoscentes autem homines
UH [illius civitatis] de carceris vinctis quae acta fuerant), adprekensum
"dndream ligatis pedibus per plateas civitatis trahebant. — Quibus £n tor-
mentis cum iam sanguis efflueret et capilli vellerentur , apostolus ad do-
minum in Maec verba orationem. habuit 4dperi (Iam. enim. capilli capitis
eius. evellebantur et sanguis defluebat a capite, et oravit ad dominum
dícens Mperi quaeso) domine lesu Christe (om 1. Chr.) oculos eordis
(cordíum) eorum, &t cognoscant te deum verum et desisiant ab λαὸ ini-
quitate; neque velis hoc illis peccatum statuere (et ne statuas illis Àoe
peccatum) , quia nesciunt quod (quid) faciunt. | Hàec cum dixisset (Et
statim) timor subitus invasit incolas (tím. magnus füctus est super. Àa-
bitatores) civitatis illius, ut (et) dimisso aposiolo peccatum agnoscerent
(om pecc. agn.) dicentes (dicebant) Peceavimus in tustum. — Cumque 86
«d pedes apostoli demitlerent, remisstonem delieti et sibi ostendi viam .
salutis petebant. — (Peccavimus in (e nescientes quid faceremus: roga-
mus ergo, domine, ut remittas nobis delictum et demonstres nobis viam
salutis, ne descendat ira: dei super civitatem hane. — Haec. enim dicentes
prostrati erant solo ante pedes 4ndreae.) | Quibus ille erectis praedi-
cabat dominum lesum Christum et miracula quae fecerat (fecil) in koc
mundo ostendit (om ost.) et quemadmodum (qualiter) ipsum. munium
iam pereuntem proprio eruore redemerit (redemit). Ita vendicatis do-
mino tíncolis eius civitatis , cunctos in (4t illi credentes. baptizati sunt
in) nomine paíris et filii et spiritus sancti, concessa (accepta) peccato-
rum remissione, bapiisavit (om bapt.). Quibus gestis recedens ab eo
loco, venit in regionem suam. |

De Graecis praeter alios idem apud quem ex prioribus nostris
Andreae actibus plurima ad verbum desumta probavimus (cf. p. XLV..),

Epiphanium dico monachum et presbyterum, in eadem illa An-
»don

Ι, PROLEGOMENA.

dreae vita nonnulla babet quae ad hane de Andrea et Matthia apthro-
pophagorgm apostolis fabulam .Bpectant. Cf. 1.. 1. peg. à7 sqq.
Εἶτα -- χατῆλθον εἰς Σινώπην 9*) πόλιν τοῦ Πόντου ἐν τοῖς λε-
γομένοις Σκύθαις, ὡς χαὶ αὐτὸς Πέτρος ἐν τῇ καθολωκῇ d
στολῇ λέγει Πόντον καὶ Γαλατίαν. ἦν δὲ Ιουδαίων πλῆθος πολὺ
ἐν τῇ πόλει ἐκείνῃ, “ἔχοντες xa ἑαυτοὺς αἱρέσεις πολλάς, ἄνδρες
τὰ ἤθη βάρβαροι xaX ἀγήμεροι, οὗ ἔνεχκξν τούτου λέγονται ἀνθρωπο-
φάγοι. ἐλθόντες δὲ οἱ ἀπόστολοι Πέτρος xai λνδρέας οὐκ, εἰσῆλθον
ἐν τῇ πόλει, ἄλλ᾽ εἰς τὸ ἄκρον τῆς γήσου χατέλυσαν. --- Κατ’
᾿ δλθόντας δὲ τοῦ Ματθία εἰς τὴν. πάλιν διά τινα χρείαν, ot "Iou-
δαῖοι χρατήσᾳντες αὐτὸν ἔθεντο εἰς φυλακὴν τρεῖς ἡμέρας, βου-
λόμενοι τῇ ἐπαύριον ἀνελεῖν. αὐτόν. ὁ δὲ ᾿Ανδρέας χατελθὼν ἀπὸ
τοῦ ὄρους διὰ τῆς νυχτὸς ἦλθεν εἰς τὴν φυλακήν" ἡ δὲ πύλῃ τῆς
φυλουχῆς αὐτομάτως ἠνοίχϑη αὐτῷ. ἐξαγάγὼν δὲ τὸν Μαπθίαν
xai [τοὺς [] σὺν αὐτῷ δεδεμένους πιστεύσαντας, ἔχριψεν αὐτοὺς
ἔξω τῆς πόλεως ἑπτὰ ἡμέρας ὡς ἀπὰ μιλίου ἑνὸς παρὰ θάλααααν.
ἦν δὲ συχῶν δάσος ἐκεῖ πολὺ δυσδιόδευτον ἡμέρων τε xal ἀγρίων,
xai ὁ χαιρὸς τῶν σύχων᾽ ἦν δὲ xal αἀπήλαιον. χατηχήσας δὲ
αὐτοὺς ἑπτὰ ἡμέρας ἐβάπτισε τῇ νυχτὶ παρὰ τὴν ὄχθην τῆς θα-
λάασης. -- Εἰς Σινώπην ἐλθόντες - - Πέτρου καὶ ' Avüoéou - -
οἱ ἐντόπιοι τὰς διατριβὰς ἐδείκνυον ἡμῖν - - χαὶ τὰ σημεῖα ἃ
ἐποίῃσεν “καὶ τὴν φυλακὴν ἣν ἤνοιξεν ὁ ᾿Ανδρέας αὐτομάτως,
σφραγίσας αὐτὴν καὶ ἐξαγαγὼν τὸν Ματθίαν xal τοὺς συνδεδε-
βένους μέλλοντας ἐπὶ τὸ αὔριον ἀποθνήσχειν, χαὶ τὰς συχᾶς
ὅπου αὐτοὺς ἔχρυψεν, xal τὴν ὄχθην ὅπου αὐτοὺς ἐβάπτισεν elo.
Item pag. 66. ᾿Αχούσαντες δὲ ὅτι ᾿Ανδρέας παρεγένετο ὁ ἀνοίξας
τὸ δεσμωτήριον καὶ ἐξαγαγὼν τοὺς δεσμώτας, ἐπισυναχθέντες
xai ἐπιστάντες ἔμελλον xal τὴν οἰκίαν ἐμπρῆσαι τὸν δὲ ᾿Αν-

54) Sinope igitur teste Epiphanio nomen est urbis qua res Andreae inter
anthropopbagos gestae sunt: ipsi aotus nostri eiusmodi pomen nou habent, nisi
quod idem Sinopes nomen unus de codicibus nostris Parisiensibus io libri ingcri-
ptione praebet. | Alii vero veterum, ut etiam poeta Anglosaxonum (vide infra),
non in Scythia sed in Aetbiopia sitam asserunt terram anthropophagorum, ubi
onm Matthia sive Matthaeo Andreas aliique apostoli fuisse crediti sunt. Quae-
sivit Thilo (Ll pag. X sqq.) utrum ipse Leucius in actis suis certum urbis no-

men posuérit necne. Statuit vero illum pro tanta ingenii protervitate ipsum
Binopes nomew posuisse.

y —

PROLEGOMENA. . LI

δρέαν ἐπιλαβόμενοι ἔτυπτον paca λίθων σύροντες καὶ ὡς ἐπὶ xu-
νῶν δάχνοντες τὰς σάρχας αὐτοῦ -- χαὶ ἕως τῆς σήμερον διὰ
τοῦτο ἀνθοωποφάγοι καλοῦνται. Etc.

Sed discadamus paullulum a graecis latinisque hominibus: nam
ahersum quoque ab illis antiqua haec de Andrea et Mauhía traditio
wenavit Heperta est enim in carmine apud Anglosaxones propa-
gato, quod nuper edMit vir illustris Iacobus Grimmius. Ortu
hinc est apocrypho huie scripto singularis quaedam gravitas, quam
Jacobus Grimmius in prolegomenis libri sui: .4ndreas wxd Kleme,
postquam retulit communicata sibi. a Thilone de actis Andreae et
Matthiae graecis manuscripts, testatus est verbis his: Das ist un-
verkennber die quelle aus welcher dieser mythus den Jngelsachsen viel-
leicht unmittelbar suflos$, da sie noch mit bysantinischer. sprache. und
Hteratur nühere bekanntschaft unterhielten. | Wer sollte nicht wünschen
dass in die lang ersehnte fortselsung seines cod. apocr. Thilo auck die
πράξεις ᾿Ανδρέον volistündig aufnehme , denn wie sehr hàngt jede
grindliehe erforschung des mittelalters mit den erzeugnissen und über-
lieferungen der griechischen kirche susammen 9^). €f. 11. p. XVIII.
Antea vero se intellexisse dixit dass, ndchst Beovulf, Andreas und
EKlene die ditesten und lehrreichsten erseugnisse der. angelsüchsichen
poeste sind. T'anta quum sit anglosaxonici carminis dignitas, viris
doetis non molestum.erit legere quomodo in eo tractata sit actuum
nostrorum fabula. ..Cf. Andreas und Elene. herausgégeben von Ja-
cob Grimm. Cassel 4840. pag. Vl sqq. ubi celeberrimus editor ita
enarrat carminis de Andrea argumentum:

Jedem der zwülf boten des heilands war ein eignes loos ange-
wiesen worden. Maithaeus, der das evangelium zuerst niederge-
sehrieben hatte 59), empfieng den góttlichen auftray sich nach der

66) In iis quae sequuntur fac. Gr. eo erravit quod , Leucium Charinum,
cui fabula de Andrea et Matthia adscribenda videtur, pro Manichaeo sexti
saeculi a 'Thilone habitum dixit. Quod propterea grave est quoniam a Leaucii
aetate proficiscendum est ut illustres magnam eres fabulae propagationem. Pro
sexto omnino substituendum est secundum saeculum.

$9) Accurate in hoc carmine eignificator ipse evangelista Matthaeus. Neque
aliter apud Latinos fieri videtur, quetadmodum etiam Pseudo - Abdias ubique
Matthaei nomen habet. Apud Graecos vero inter Matthaeum et Matthiam tru-

ditio fuctuat. In vetustissimis Parisiensibus membranis, quas in edendo textn
$9*$ 9

Lil . .. PROLEGOMENA.

-

insel Mermedonia zu verfügen, wo grausame heiden wohnten. Statt
brotes und wassers war fleisch und blut der fremden, .die zu ibnen
verschlagen wurden, ihre nahtung. solche unglückliche pflegten sie
vorher noch zu blenden uud ihnen einen des verstands beraubenden
zaubertrank einzugiessen, dass sie thieren gleich umhergiengen: und
heu und gras frassen. 830 fesselten sie bei seiner ankunft den mann
gottes und stiessen ihm die augen aus, er fahr fort den herrn zu
preisen, auch nachdem er jenen gifügen trank genommen hatte. Un-
ter heissen zühren nachts im kerker spricht er fromme gebete gott
ergeben y .da leuchtet plótzlich der kerker und eine himmlische stimme
gelobt ibm beistand und erlósung von aller .schmach durch Andreas,
der zur bestimmten zeit in, der burg erscheinen werde. Alle dreissig
tage hielten die heiden feierliche: versarimnlung, in: welcher sie fest-
selzten welcher reihe nach jeder ihrer gefangenen ihnen zur speise
dienen sollte. Matthaeus barrte, geduldig der nahenden gescbicke.
Unterdessen war àn Armdreas, der in Achaia lehrte, vom himmel befehl
erschollen sich nach Mermedonia 57) aufzumachen, wo sein bruder
and gef&hrte binnen drei tagen in lebensgefahr schwebe. anfangs
zauderte er, die unkunde-des weiten wegs vorschützend, aber gott
gebot ihm init früibstem morgen des folgenden lags nach dem meeres-
ufer zu eilen. Als Andreas zur bestimmten. zeit sich mit seinem ge-
folge am strande einfindet, sieht er einen nachen mit drei schiffern
bemannut,: es war der allmüchüige selbst, und zwei seiner:engel die
sich hier in menschlicher gestalt nnd unerkannt zur überfahrt anbie-
ten. — Ein gesprüch zwischen Andreas und dem steuermann hebt an,
der sich erst nur gegen erlegung des führgeldes zür.aufnabme der
reisenden bereit erklárt, .nach-des apostels ofner erklárung aber, dass
er kein geld und gut besitze und auf des heilands geheiss' ohue sol-

iuprimis secuti sumus (vide infra), constanter ατϑείας scriptum est. Idem no-
men: Epiphanius monachus tuetur; Nicephorus praeter Matthaewm, de quo ube-
ries exponit, etiam Matthiam apud anthropophagos versatum esse siguificat hist.
eccles. 11,.40. extr. 1n antiquis libris mss. graecis, quibus haec acta continen-
tur, plerisque Max3atoc invenitur; sed fit at in eodem codice scriptura inter hoc
et illud fluctaet. Cf. commentarium nostram. :

97) Notat Grimmius l. l. pag. XIX. Die Mirmedosmier, unter denen Mat-
tháus und -Andreas auftreten, sind nicht mit den áginetischen Myrmidonen su
verwechseln. Jenes Myrmidon: oder Myrmene war eine stadt in Aethiopien eto.

PROLEGOMENA. Lili

ches die welt befahren solle, freundlich sie eintreten lásst. Mutig
besteigen die heldea den machen. Andreas wundert sich ob der ju-
gendlichen scbónheit. und geschicklichkeit des scbiffers, der seinen
engeln befiehk die armen pilgrime mit speise zu laben. Unterdessen
steigt ein heftiges unwetter anf und Andreas leute verfallen in furcht.
der schiffer meint, man künae sie ans land setzen, was aber die
leute, die es für schmühlich erachten im augenblick der noth von
ihrem herrn zu weichen, eifrig ablehnen. Andreas redet ibnen trost
ein und erinnert sie daran, wie der heijand übnlichen sturm plótz-
lich beschwichtigte. Wührend er sie so beruhigt, fallen die ermat-
teten in soblaf, die wellen werden still, Andreas und der himmlische
sleuermann wechseln erbauliches gesprüch. Dieser fordert dem apo-
stel genauere erzühlung von .den thaten und wundern des heilands
ab. Es ist zumal eine begebenheit, die Andreas ausführlicher vor-
trágt. Einst habe Cbristus vor der unglüubigen, immer zeichen ver-
langenden menge ein grosses wunder verrichtet, und die an der
mauer des tempels ausgehauenen bilder der Cherubim und Seraphim
gebeissen herabzusteigen, nach Membre zu fabren und von dort die
drei erzváler aus ibren grübern zu holen, damit sie ein ofnes unwi-
derlegliches zenguis für seine góttliche macht ablegten. In solchen
unterredungen verstrich der tag und auch Andreas von müde bewil-
gt sank in schlaf. Den (Die?) entschlafenen liess gott durch die
engel.sanít ans gestade tragen, wo er andern morgens im angesicht
der feindlichen burg erwachte. Neben ihm schlafen noch seine die-
mer; er weekt und benachrichtigt sie, der mann, welcher sie ge-
stern über meer gefahren, kónmne niemand anders als das hóchste
wesen selbst gewesen sein. Uns, da wir, versetzten sie, ent-
schlummert waren, nahten adler, entzückten unsere seelen und tru-
gen sie durcb die lüfte gen himmel, wo wir gou den herrh von zahl-
losen engeln tausendstimmig preisen hórten, vor gottes sohn aber die
zwülf boten stehn, und engel euch dienen sahen. Froh dieses traum-
gesicbis ergoss sich Andreas in ein dankgebet und flehte des schóp-
fers verzeihung für alles was er zu schiffe, ohne den allmáchtigen
zu erkennen, geredet hátte. Da erzeigte sich go von neuem sicht-
bar und verkündete seinen frieden: eines grüsseren fehltritts schul-

LIV PROLEGOMENA.

dig wurdest du in Achaia, als du an dem fernen weg und der weiten
seereise verzweifellest, da doch gott alle dinge ausführber sind; auf
nun zur burg, οὐ ὅδε deinen bruder und seine mitgefangeuen. dann
werden deine marter beginnen, erleide sie. standhaft und. eingedenk
der von mir am kreuze geduldeten qual! Unvermerkt, denn gottes
hand bedeckte seine schritte, stieg Andreas zur burg hinan, sieben
wüchter standen vor des kerkers thor, ein plótzlicher tod rafte:sie
"dahin. von selbst sprang die thür auf, bluttrunken schliefen die hei-
den, Matibaens sass einsam in der mürdergrube. Da erschauten
sich die geführten, küsten und umarmten einaüder, dann kmielen
sie und beteten. Ungesáumt rüstete sich nun Matthaeus die festung
zu verlassen, er and 240 münner, die sich der reise freuten ,und
von gott mit wolken umhüllt wurden, dass ibnen kein schnelles aut-
gebot der feinde nacheile. -Andreas geleitet sie aus und kehrt froh
in die stadt zurük, neben eiuer ehernen seule sieh niederselzend,
und was kommen sollte erwarténd. — Mittlerweile war die zeit jener
heidnischen versammlung herangerückt, sie gedachten'eineh der frem-
den gefangenen dem tode zu weihen, doch ihre hofnung schlog fehl.
man fand den kerker offen, die wüchter todt. — Als die schreckens-
kunde erscholl, faste hunger und furcht das volk. Alle burglíewoh-
ner werden zusammengerufen und ein loos geworfen, welcher νοῦ
ihnen den andern zur speise gereichen solle? Das loos fillt auf einen
ahgesehnen greis, den sie sogleich in bande. legen. : wehklagend
bietet er für sich seiuen jungen sohn an, was die hungernde menge
gern genehmigt. Nun erhebt der gefesselte jüngling lauten jammer
und Andreas, der alles von der seule her mit absieht, wird davon
innig gerührt. Man erwartet dass er für deu unschuldigeu zu gott
betete und erhórt wurde, denn das gedicht erzühlt, alle gegen den
knaben gerichteten waffen seien gleich wachs geschmolzen. Der
knabe wird frei gegeben, dafür bricht tobender hunger von neuem
aus. Jelzt erscheint schwarz und hüsslich , in gestalt eines elenden
menschen, der teufel, und verráth die gegenwart des heiligen, der
die gefangenen aus der burg entführt habe: gegen ihn solle sich die.
rache des volks kehren. Andreas verhühnt den büsen feind, der das
volk noch heftiger aufreizt. Eine góttliche stimme ermahnt deii apo-

PROLEGOMENA. LY

stel (hiater der seule) heryorzutrelen und sich selbst den lenten za
verkünden. Nun wurden ihin die hünde gebunden und er der menge
gezeigt, dann schleiften sie ihn über strasse, felsen und sieinklippen
den ganzeu lag bis der abend einbrach, sein leib war zerstossen und

von blute triefend, seine seele blieb aber stendbaft und gláubig. Die -

nacht bringt Andreas im kerker zu, barter írost ist. ausgebrochen,
Írühmorgens dringen sie wieder ein und beginnen die marter von
neuem. agen des dulders steigen jeizt zum himmel empor, der
teufel lockt die menge desto hefüger; abends naht er sich mit sechs
andern den Andreas zu verhóbnen, russ aber vor dem zeichen des
kreuzes weichen. Dieser teufel wird als sohn des alten feindes γοῦ-
gestellt, denn es folgt ein gesprüch zwischen beiden, worin dieser
jenem seine flucht vorwirft, dér sohn aber den. vater auffordert,
selbst sein heil zu versuchen und Audreas anzugreifen. Doch auch
der alte teufel kann nicht vor dem heiligen stand balten und ist zu
lieben gezwungen. Αι dritten morgen hebt die marter von vornen
an uod wáhrt den ganzen tag durch. Andreas betet und sehni sioh
. dach dem tod, sein blut sei über den boden ergossen, seine locken
auf dem wege zerstreut. Da hiess ihn der himmlisebe kónig umzu-
schauen und Andreas seh blühende báume emporwachsen an den stel-
les wo die blutstropfen tiedergefallen waren. — Und als die widersa-
cher zum viertenmal deu heiligen zum kerker leiteten, nahle sich
gott, grüsste ibn und verlieh seinem verwundeten leibe stirke und
gesundheit wie von anfang. -- Da trug es sich zu dass er an der
mauer zwei grosse verwilterte steinseulen erblickte und eine dersel-
ben so anredete: du marmorstein, es ist gottes, des allmáchügen
wille, dass sich aus dir wasserstróme unter dies heidnische volk er-
giessen sollen. du glánzest von goldé und auf dich geruhte der herr
vor alten zeiten seine zehn gebote zu schreiben , heute aber wider-
fábrt dir noch gróssere ehre, da du gottes rathsehluss verküuden
sollst. Kaum hatte der heilige diese worte geendet, als sich der
stein spaltete und endlose fluten aus sich zu ergiessen begann; der
srom wuchs und deckte die weite flur. viele kinder ertránken, die
münber sucbten nach den bergen zu fliehen; doch ein engel mit feu-
rigem schwerte. wehrie den zugang, wogen wuchsen, wülder rauscoh-

LVI PROLEGOMENA.

ten und feuerfunken ogen. In allen burgen erscholl jammérruf und
endlich ref einer laut: nun sehet selbst, dass wir den schuldlosesten
fremden in bande legten, dafür nahet uns schreckliohe strafe; eilt,
entfesseln wir ihn und flehen um seinen beistand. Da sáumlen sie
nieht ihn zu lósen, schon war flut zu solcher hóhe gestiegen, dass
sie den münnern über die brust bis zu den achseln reichte. Andreas
aber besprach den wasserstrom, "alsbald ward der himmel beiter, die
epdschluchten ófneten sich und nahmen das wasser auf; vierzehn der
übelsten missetháter wurden mit in den abgrund gerissen und schwan-
den von der erde. alles volk bebte vor angst und erkannte dass gott
diesen heiligen mann gesandt hatte. Andreas warnte und ermahnte;
zu gott sprach er eine bitte für die seelen der kinder, die in der flat
den tod gefunden hatten. ' Das gebet war dem hüchsten angenehm;
er gebot dass sie wieder auferstehn sollten; alsbald nach ihrer rück-
kehr ins leben empfiengen sie die taufe und wurden in goles schntz
aufgenommen. Án der stelle, wo die.flnt entsprungen und die taufe
ergangen war, liess Andreas eine kirche bauen; und aus allen ge-
genden sammelten sich mánner und frauen, wurden gelauft, und ent-
sagten allem teufelsdienst und den heidnischen opferstátten. Nach-
dem ihnen aber Andreas einen frommen bischof namens Plato bestellt
hatte, sehnte er sich selbst das land zu verlassen und über see weg-
zufahren. Alle ergrif schmerz, dass er sobald von ihnen scheiden
wollte, eine himmlische stimme befahl ihm noch sieben tage bei der
neuen heerde zu verharren und ihren glauben zu hefestigen. So
lange lehrte und bestürkte er sie zum verdrusse des teufels, der diese
menge der hólle entführt sab. — Nach ablauf der gesetzten frist rü-
stele sich Andreas zur reise, die bewohner geleiteten ihn traurig
zum ufer, scbauten dem schiffe nach, so weit sie es mit ibren augen
verfolgen konnten, und priesen den ewigen golt. — |

Affert praeterea Grimmius l|. l. pag. XIII sq. etiam ea quae ex
eadem fabula in legendam auream Tacobi de Voragine transierunt.

Restat ut de Thilonis ediione et nostra dicamus.

Thilo ad edendum adbibuit codices Parisienses tres , qui apud
illum aeque ac apud nos siglis A B C insigniti sunt. - A significat ali-
quot folia membranacea pessime affecta, litteris uncialibus octavi fere

. , j , . ΄ ^
| 42

PROLEGOMRÉNA. | LVII

saeculi scripta, praefixa codici Reg. nunc Nation. 1556: B codicem
Reg. nunc Nation. num. 881. 59) saeculi undecimi: C codicem Reg.
nunc Nation. num. 4556. chartaceum, saeculi decimi quiuti. Ex bis
integrum libellum non continet nisi codex C. B vero et in fine mu-
tilus est, inde a sect. 50. χαὶ περιτείχῃ -, et lacunam habet sect. 15.
οἱ seq. a verbis εἴπαμεν ἡμεῖς usque xai διαβαστάσατε.. Deni-
que codex A fragmenta tantam continet. Jam vero hoc accidit ut
cl. Thilo quae ex oodice B sua manu descripta haberet Parisios mit-
teret, ut ad ea, postquam et ipsa ad codicem unde fluxerant reco-
guita essent, adderetur codicis C collatio, rursusque ad utrumque
anlqua cedicis A fragmenta conferrentur. . Mandata suscepit homo
natione Graecus, buic laborum generi satis assuetus: quem non du-
bito in excutiendis codicibus B et C perspicue scriptis diligenter ver-
satum esse. Aliter vero res ei cessit antiqua illa folia conferenti
lectu difficillima. Locis enim quam plurimis plane non legit quae ibi -
seripta sunt, nisi quod ea modo cum B 1nodo cum C consentire signi-
fieavit; neque'paucís locis aliis de antiquissima scriptura graviter
falsus est. Hoc intellexi quum ad ea quae ipse ex codice exseripsi
exigebam libellum Thilonis indiligentiam collatoris sui nori suspicati.
Poterit autem id quod dixi ad haec exempla iudicari. Sect. 4. in
codice est Κύριέ μου, οὐ δυνήσομαι (cod. - σωμε) φθάσαι (cod.
-σε) τοῦ ἀπελθεῖν ἐκεῖ πρὸ τῆς προθεσμίας 99): non Κύριε, οὐ
δύναμαι τοῦ φθάσαι ἀπελθεῖν τῆς προθεσμίας. — Sect. 10. τε-
χνία, pou, εἰ θέλετε : non quod Thilo edidit τεχνία., μῶν θέλετε.
Sect. 410. χωλοὺς περιπατῆσαι , κωφοὺς ἀχοῦσαι, λεπροὺς ἐκα-
θέρισεν, ὕδωρ εἰς οἶνον μετόβαλεν : non χωλ. περιπ. (om. xoq. dx.)
λεπρ. ἐκαθάρισεν, ὕδωρ οἶνον ἐποίησεν. — lbidem xai εὐλογήσας
ἔδωχεν αὐτοῖς φαγεῖν" ἦσαν δὲ οἱ ἐσθίοντες πεντακισχίλιοι dy-
δρες καὶ ἐχορτάσθησαν" xal ἦραν τὰ περισσεύοντα αὐτοῖς, δώ-
δεκα χωφώνους χλασμάτων : non χαὶ εὐλογήσας ἐχόρτασεν, ὥστε
xal τὸν χόρτον ἄρτους γενέσθαι xal φαγεῖν πεντακισχιλίους ἄν-

58) Per errorem in Notitia Thilonis in Prolegg. ad Act. Thom. p. LXIV sqq.
(non item in progr. Halensi p. XL) atque hinc etiam in Grimmii prolegg. ad 11-
brum Andreas und Elene pro num. 881. legitur num, 808.

$9) In exemplis seqq. vitiositatem scripturae codicis now exprimendam curo.

LVIlI . J— PROLEGOMENA.

ὅρας xal χορτασθῆνα. —— Ibidem εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ Τάχα, ταῦτα
τὰ σημεῖα ἐποίησεν ἐνώπιον τοῦ λαοῦ xol οὐχὶ ἐνώπιον τῶν do-
χωρέων : non εἶπε Τάχα ταῦτα τὰ σημεῖα οὐκ ἐποίησεν ἐνώπιον
τῶν doyupéov. δδεοι. 22. οὐδένα ηὕραμεν, ἀλλὰ τοὺς φύλα-
XA. ηὕραμεν νεχροὺς χειμένους ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἀκούσαντες
ταῦτα οἱ ἄρχοντες ἔλεγον ἐν ἑαυτοῖς Τί ἄρα ἐστὶ τὸ γενόμενον:
jr tes εἰσῆλθαν εἰς τὴν φυλακὴν τῆς πόλεως Xu τοὺς φύλαχας
ἀπέκτειναν : non οὐδένα ηὕρομεν. χαὶ ἀκούσαντες ol ἄρχοντες
εἶπαν Οὐαὶ ἡμῖν, ἄρα τί ἐστι τὸ γεγονός: τίνες τοὺς φύλαχας
ἀπέχτεναν. —— Sect. 80. οἰκοδομήσω ἐκκλησίαν, xol στήσω σε
ἐν αὐτῇ. ὅτι ἐποίησας μοι τὴν διαχρνίαν ταύτην. καὶ ἐπαύ-
σατο ὁ ἀνδριὰς τοῦ ῥέειν, καὶ οὐχέτι ἐξήνεγχεν ὕδωρ. καὶ ἐξελ-
θόντες οἱ τῆς πόλεως ἐπὶ τὰς θύρας τῆς φυλακῆς ἐβόησαν λέγον-
τες : non οἰκοδ. ἐχχλ. ἐπὶ σέ. καὶ παυσάμενον τὸ ὕδωρ, εἰσῆλ-
0ov οἱ πολῖται ἐν φυλακῇ βοῶντες. ltem nec ἄρτον deest sect. 6,
üee ὅν sect. $; nec est μαχροῦ sed μιηχροῦ (i. e. Βιχροῦ) sect. 5.
Hos tot tantosque errores in apparatu non notavi: nusquam vero po-
terunt mea. quae a Thiloneis differunt in dubium vocari; accuratis-
sime enim quaecumque legi poterant ex codice mea manu exscripsi.
In mea enimvero editione hoc potissimum praestitum cst quod. co-
dicem A, quem magna ex parte etiam Thilo sequi sibi videbatur,
revera secutus sum, postquam difficilimam eorum fragmentorum scri-
pturaim summo studio legi atque ad versum descripsi. Eine non abs
re erit ἢ. l. indicare quam textus partem quodvis folium quoad- legi
potuit contineat.
Fol. 10. verso legitur -- ou xat ματθεια, εἰς τὴν πολὴν tov αν-
θροπωφάγων usque μη εἐνχαταλιπὶς με
Fol.9. - πίχρὼ -- τῶ ταυτὰ δὲ προσευχομένου usque πορευε-
σθαι" αποχριθεὶς 36 o tc εἰ
Fol. 8. - - φάνερον ποίησε νεᾶνισχε usque απὸ τῆς τῆς XO EÀ-
θων ὁ tc exafh
Fol. 7. χυμ. - - - xouacov^ xat μῶν φοβηθεντῶν usque χαρδιαι
ἡμῶν. παραλαβὼν. His folis quatuor priores secliones
duodecim absolvuntur.

ῬΒΟΙΕΘΟΜΕΝΑ. ᾿ Χ

Fol. 5. (sect. 20.) ἐνεχὲν τῆς σῆς τιμωριας 72)" tote ἀνᾶστας
Gy5oeG usque οἱ ἄῤχοντες TO γεγῶνος. ἐχλαυσᾶν
Fol. 4. (sect. 95.) -- τῆς πόλεως. επηδι ἐσμεν προσπινοι usque .
ott εαν ἀρῶμεν αὐτὸυ τὴν χεφάλην. o θάνατος aurou
ΟΥΧ ἐστὶν (secet. 95.)
Fol. 8. (secet. 80.) - - ὡς ταύτης οὐκοδομησω ἐχχλησιαν- asque
ἀπὸ πεδιου: EGG πρεσβυτέρου καὶ προεπεμιπαν ἄντον
Servavi in his magnam scriptarae vitiositatem , in plerisque eiusdem
saeculi codicibus conspicuam; ea vero etiam pertinet ad accentus ple-
rumque positos, quemadmodum in extremis vocibus πρόξπεμπᾶν
leptur.- fllud aegre fero quod aliquam fragmentorum partem non
animadverti, quam Thilo ad sectiones 1&à et 15. indicavit. Nimirum
falsus sum fragmentis interiectis iis quae ad Μαρτύρων τῆς ἁγίας
Βαρβάρας pertinent. : Quod igitur ex hac parte edidimus, item
quidquid ex codd. B?!) et C adhibuimus, ex 'Thilonis libello etsi
passim correcta hausimus: perpauca enim a nobis ipsis ex his codd.
| exscripta sunt.

Praeterea vero nobis ad manus erant notae ex duobus codicibus
italicis petitae. Horum alterum diximus D, qui est Venetus Mar-
cianus cl. Vif. nuam. XXXVIIL, chartaceus, ni fallor, nec vetu-
state insiguis. [n eo duplex fabulae initium legitur; alterum nobis
est D*, alterum D', sed alterum non procedit ullra verba τὸ
αἷμα. πᾶς οὖν ἄνθρωπος “ὅς. Descripsimus autem inde praeter
initia et finem totius fabulae argumentum, notalis passim ipsis voca-
bulis graecis: hinc passim etiam in commentarium recipi poterant.
Codex alter (noster E) est Ambrosianus C 92., Veneto haud dubie
antiquior, ubi fol. 48— 57. haec alta continentur. Ex eo nihil prae-
ter initium et fineni aduotavi. E

79) Deest igitur in hoc quoque codice γίνεται, quod nescio un rectius a
textu excludatur,

7.) Per inotríam non notavimus fabelae iüsoriptionem ex codice B, quue

sic habet: Πράδεις ᾿Ανδρέου καὶ Νατϑαίου τῶν ἀποστόλων, ὅτε ὁ Χριστὸς adipe
ὅεν εἰς Ξινώπην τὸν Gycoy ᾿Ανδρέαν καὶ τοὺς μαδητὰς αὐτοῦ.

LX PROLEGOMENA.

Vlll. ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI.

Horum Matthaei actuum et actuum Petri et Andreae, quorum
fragmentum Woogius ex codicé Barocciano 180. hausit, a 'Thilone
quoque repelitum 73), eadem cum actis Andreae et Matthiae; de qui-
bus iam explicuimus, necessitudo est: utrisque enim continuantur
acta Andreae εἰ Matthiae. Arclissime autem cohaerent cum eo quod
in actis Audr. et Matth. exeunte sectione 21. dictum est: xa ἐπέτα-
ξεν ᾿Ανδρέας νεφέλῃ, xal ἦρεν ἡ νεφέλη Ματθείαν (alii codd.
Ματθαῖον) καὶ τοὺς μαθητὰς ᾿Ανδρέου, xal ἀπέθετο αὐτοὺς ἡ
νεφέλη ἐν τῷ ὄρει ὅπου ἦν ὁ Πέτρος διδάσχων, xal ἔμειναν πρὸς
αὐτόν. Huc enim spectat quum actorum Petri et Andreae initium,
tem id quod ab initio acluum Matthaei legitur: ἦν ἐν τῷ ὄρει, χατα-.
μόνας ἡσυχάζων: - De nominum quidem Matthaei et, Matthiae fre-
. quenti confusione miodo diximus. — Dt autem in actis iis quae praece-
dunt ubique edidimus Matthiam (Ματθείαν) pro auctoritate antiquis-
simi codicis ejus quem maxime per totum libellum secuti sumus, ita
in his alteris Matthaeum scripsimus pro utriusque codicis nostri scri-
ptura. Quae inconstantia eo magis improbari poterit quoniam idem
Parisiensis codex, ex quo Mauübaei acia petivimus, etiam in actis
Andreae εἰ Metthiae (signatus siglo B) plerumque, etsi non ubique,
Matthaeum habet. Haec utriusque nominis confusio nescio an non-
nibil fecerit ad magnam varietatem atque inconstantiam ipsarum de
Matthaeo traditionum. — De quibus accuratius quaesituros ut nobis li-
ceat inprimis ad Acta SS. tom. VI. mens. Septembr. d. 21. pag. 194
—927., item ad Menaea Graecorum mens. Novembr. die 16. dele-
gare, atque item ad Pseudo- Abdiae historiarum apostolicarum li-
brum VII. (apud Fabricium Cod. apocr. tomo II. pag. 636 — 668.

73) Apud Woogium epistolae de Andreae martyrio appendicis loco additam
est peg. 401 — 414; item apud Thilonem actis Andreae et Matthjae pag. 30 —32.
Incipit sic: ᾿Εγένετο ὡς ἐξῆλθεν ὁ ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ ᾿Ανδρέας ἕξω τῆς πό-
λεὼς τῶν ἀνδρωποφάγων , xal. ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ ἥρπασεν αὐτὸν xal τοῦτον
ἀπήνεγκεν ἐν τῷ ὄρει ὅπον ἦν. Πέτρος xoà Ματϑείας xol ᾿Αλέξανδρος χαϑιζόμενοι.
ὃ δὲ ἰδὼν αὐτούς, ἠσπάσαντο αὐτὸν μετὰ πολλῆς χαρᾶς. τότε λέγει αὐτῷ ὁ
Πέτρος Τί σοι γέγονεν, ἀδελφὲ ᾿Ανδρέα: ἀρά γε ἔσπειρας τὸν λόγον τῆς ἀχηϑείας
ἐν τῇ χώρᾳ τῶν ἀνϑρωποφάγων ἢ οὔ; λέγει αὐτῷ ᾿Ανδρέας Ναί, πάτερ Πέτρε,
δι’ εὐχῶν σον.

PROLEGOMENA. LXI
οὐδε), in quo quidem. praeter morem paene nihil reperitur quod
eum libello nostro componi queat: satis habebimus locum adscribere
Nioepbori, . egregie testantem quantam ad narrationes de Matthaeo ab
ipso traditas vim habuerint acta nostra: nimirum penitus ille ab his
vel herum simillimis pendere videtur. Locus est in Nicephori hist.
eccles. 11, 41. eique sic habet: πολλαῖς τοιγαροῦν χαὶ οὗτος ὃ
θεῖος ἀπόστολος περιόδοις τὸν Χριστὸν εὐαγγελισάμενος, χώραν
τε dx χώρας ἀμείβων καὶ ἔθνος ἐξ ἔθνους. ἔσχατον ὑπὸ τοῦ ἄγον-
τὸς αὐτὸν πνεύματος χαὶ ἐπὶ τὴν τῶν ἀνθρωποφάγων χώραν ἀπά-
γεται ἕν τινι πόλει, Μυρμήνη ἦν αὐτῷ ὄνομα, ép q δὴ καὶ
Πλάτωνα τὸν αὐτοῦ φοιτητὴν ἐπίσκοπον ἀνειπὼν αὐτὸς ἐπί τινι
τῶν ἀγχιθύρων τῇ πόλει ἀνιὼν ὀρέων τὴν τοῦ ἔθνους. σωτηρίαν
ἀποκαλυφθῆναι προσηύχετο. οὕτω 9 ἔχοντι τῷ ἀποστόλῳ ὁ χύ-
gus Ἰησοῦς ὡραίῳ τὴν ὄψιν παιδὶ ἀφομοιωθεὶς xal πλησίον στὰς
εἰρήνην τε αὐτῷ ἐπιφθέγγεται᾽ ἕπειτα ῥάβδον ἐγχειρίσας Ταύ-
τὴν, ἔφη, χατιὼν ἐν τῇ πόλει πρὸς τῇ πύλῃ τῆς ἐχχλησίας,
ἣν σὺ καὶ ᾿Ανδρέας φχοδομήσατε, χαταφύτευσον, xal εἰς δέν-
ὅρον μέγα xal ὑψηλὸν εὐθὺς ἐπιδώσει, ὅ γε μὴν καρπὸς αὐτῷ
πολὺς ἔσται σφόδρα παραλλάττων τε τοὺς πολλοὺς τῷ μεγέθει,
xdv τῇ γεύσει διαφέρων ὡς πλεῖστον᾽ πηγὴ δὲ ἀφθόνου xal διει-
δοῦς ὕδατος ἐκ τῆς αὐτοῦ ῥίζης χελαρύξουσα προσελεύσεται
(potius προελεύσεται ἢ). ἐν ᾧ τῶν ἀνθρωποφάγων ὅσοις λούσασθαι
γένοιτο, 5j τε. ὄψις πρὸς τὸ εὐτρεπὲς μεταρρυθμισθεέη, αἴ τε xao-
δίᾳι τὸ ἄγρων ἀποθέμεναι πρὸς τὸ εἰρηναῖον μεταχωρήσουσι xal
τὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον ἀλλοίωσιν ἕξουσι. xal δὴ κατιόντι ὁ τῆς
πόλεως ἐκείνης βασιλεὺς προσυπήνταᾳ συνάμα γυναικὶ καὶ τέκνῳ,
Φουλβιανὸς δὲ καὶ Φουλβιάνα. καὶ Φουλβιανὸς ἦσαν αὐτοῖς τὰ
ὀνόματα, πνεύμασι πονηροῖς ἐξεταζόμενοι᾽ οἷς τὰς χεῖρας εὐθὺς
ἐπιθεὶς ἐξήλαυνε τὸ λυποῦν. ἐπήγνυ δὲ xal τὴν ῥάβδον, xal εἰς
δένδρον εὐθὺς μετεσχεύαστο᾽ xal ἡ πηγὴ ῥιζόθεν τὸ ὕδωρ προήςι
πότιμον xal διειδὲς ἀναβλύξουσα. ἐπεὶ δὲ τὸ πλῆθος συνέρρει,
τὸ παράδοξον ἐκπληττόμενοι, ἐχεῖνος ἐπὶ μετεώρου ἑστὼς τῇ
πατρίῳ ἐκείνων γλώττῃ τὸ σωτήριον χατήγγελε χήρυγμα. χαὶ
εὐθὺς ὅλῃ ψυχῇ τῷ ἐκεῖθεν ῥέοντι ὕδατι ἐβαπτίζοντο, καί γε τοῦ
χαρποῦ τοῦ δένδρου μεταλαμβάνοντες τὴν καλλίστην ὄντως ἀλ-

LXI PROLECOMENA.

λοίωσιν ἠλλοιοῦντο. Φουλβιανῷ δὲ μετέμελεν εὐθύς, χαὶ τὸ πλῇ-
θος μεταρρέον τῷ ἀποστόλῳ ὁρῶν ζήλῳ περυκαιόμενος ἤχθετο, καὶ
στρατιὰν πέμπων συλλαβεῖν ἐπειρᾶτο. ὡς δὲ ἀδυνάτως εἶχον,
αὐτὸς ὅτι πλείστους περιβαλλόμενος ἄπεισι" χαὶ ἀοράτῳ pact.
τὰς ὄψεις πεπήρωτο. πολλὰ δὲ τοῦ ἀποστόλου χαταδεηθεὶς ἰᾶτο f
μὲν τὰς ὄψεις, τὴν δὲ καρδίαν ἔτι πηρὸς ἦν. xal μικρὸν ὅσον,
χαθηλοῖ μὲν τὸν ἀπόστολον ἥλοις μακροῖς χατὰ γῆν" πίσσῃ δὲ
χαὶ ἀσφάλτῳ καὶ πολλὴν ἐπιφορήσαντες χληματίδα καὶ ὕλην
᾿ ἄλλην πυρὶ φίλην ἐπιβαλόντες πῦρ κάτωθεν ὑπανῆπτον᾽ τὸ δὲ
παρὰ δόξαν εἰς δρόσον μετεσχευάζετος. ταῦτ᾽ ἰδόντες τὸ πλῆθος
τῷ Ματθαίου θεῷ προσετάθεντος ὁ δ᾽ αὖ γε. χρατῶν, γοητείαν
εἶναι τὰ τῷ ἀποστόλῳ τελούμενα οἰηθεὶς xol τῷ θυμῷ περιοργὴς
γεγονώς, τοὺς ἐξ ἀργύρου xal χρυσοῦ πεποιημένους αὐτῷ θεούς,
δώδεχα δ᾽ ἦσαν, ἐξενεγκεῖν ἐκέλευε, περικύχλῳ τε τῆς χατὰ τοῦ
Ματθαίου πυρκαϊᾶς στήσαντας τὴν ὕλην ἀνάπτειν., ὡς ἄν γὙς τῇ
αὐτῶν ἀρωγῇ τὰ οἰκεῖα δράσῃ τὸ πῦρ. τούτων δὲ γενομένων
ἀνῆπτον τὶν ὕλην᾽ τὸ δὲ πῦρ κατὰ τῶν θεῶν μᾶλλον ἐχώρει καὶ
τούτους ἔλέπτυνε ῥέοντας. ὁμοίωμα δ᾽ ἐκεῖθεν ὡς χακομένου ἐξέ-
θορε δράκοντος, xal τοῦ βασιλέως κατόπισθεν εἷρπε xal συρίττον
μέγα ἐδίωχεν, ὡς μηδ ἐκ τοῦ ῥάστου ἐχείνῳ ἐνεῖναι τῶν βασι-
λείων εἴσω χωρεῖν. ἀπειπὼν οὖν' ἐπὶ τὸν ἀπόστολον αὖθις ἐγί-
veto, xal τῆς δρμιῆς τοῦ καθέρποντος ἠντιβόλει ῥυσθῆναι. ὁ δ᾽
ἀπόστολος τῆς ὥρας ἤδη ἐνστάσης πρὸς τὸν ποθούμενον διαβαί-
γεῖν Χριστόν, πάντων ἕξω γενόμενος ἐπετίμα μὲν τῷ πυρί, xal
αὐτύκα ἐσβέννυτο xal ὁ δράχων εὐθὺς ἀφανὴς ἦν. ὑπειπὼν δὲ
τῷ ἄρχοντι ὅσα ἐχρῆν καὶ πάντας εὐχαῖς στηρίξας, ἐν εἰρήνῃ
ἀφίει τὸ πνεῦμα xo διέβαινε πρὸς Χριστόν. τό γε μὴν ἱερὸν τοῦ
ἀποστόλου σχῆνος .ἐπὶ χλίνης χρυσέας ἐν διαφανέσιν datiuo
6 Φουλβιανὸς ἐπιθεὶς εἰσάγει πρὸς τὰ ἀνάχτορα " Ὑλωσσοκχόμῳ δὲ
σιδήρου πεποιημένῳ χαὶ μολίβδῳ ἀσφαλισάμενος κατὰ θαλάσσης
ἀφεῖναι προστάσσει, τοῦτ᾽ ἐν νῷ θέμενος, ὁσεὶ ὁ τοῦ πυρὸς
ἐχεῖνο δεῖξας ὑπέρτερον, εἴ γε δὴ χαὶ τοῦ ὕδατος διανήξασθαι
ὑπὸ σιδηρέᾳ τῇ λάρνακι χατισχύσειε, τῷ ἐκείνου μόνῷ λατρεύσω
θεῷ, παρὰ φαῦλον τοὺς ἐμοὺς θέμενος. ἐπεὶ δ᾽ οὕτως ἔχων ἐρ-
οἴπτετο, xal μετὰ βραχὺ τῆς ἄνωθεν διαχυβερνώσης χειρὸς τῇ

PROLEGOMENA: LXII
χέρσῳ cs ἐπανεσώξετο, ἡ πόλις πᾶσα χυθεῖσα τοῦ ἄστεος;
τοῦ ἐπισκόπου Πλάτωνος ἡγουμένου. τὸν ὑπὸ Ματθαίου χηρυτ-
τόρενον ἀνύμνονν θεόν. ἀπειπὼν δὲ τοῖς ὅλοις xut, Φουλβιανὸς
τὸ θεῖον εἰσδέχεται βάπτισμα xoà τὴν Ματθαῖος διαμείβεται κλῆ-
ot» ἐν ἀπορρήτῳ τοῦ ἀποστόλου μυσταγωγίᾳ. καὶ αὐτύκα πάν-
τες οἱ ὑπὸ χεῖρα, τὴν πατρῴαν δεισιδαιμονίαν ἀπορραπίζοντες τὸ
θεῶν λουτρὸν κατησπάξοντο. τρίτος ἐξήκει μετὰ τοῦτο ἐνιαυτός,
xo Πλάτων μὲν ὁ ἐπίσκοπος πρὸς τὰς αἰωνίους μετεχώρει σχη.-
νάς. ᾿ Φουλβιανὸς δ᾽ ἔτι ζῶντος τοῦ ἐπισκόπου. ἄλλῳ μὲν τῆς
ἀρχῆς παρεχώρει, αὐτὸς δὲ ταπεινώσεως σχῆμα - περιβαλλόμενος
τὰ ἱερά τε τῶν Χριστιανῶν μυηθεὶς ὄργια, τὴν τοῦ πρεσβυτέρου
χωροτονίαν παρὰ τοῦ θείου καταδέχεται Πλάτωνος οὗ μετὰ τὴν
ἐνθένδε ἀπαλλαγὴν τοῦ θεσπεσίσυα ἀποστόλου διὰ νυχτερινῆς μυή-
σαντος ὄψεως xal τὴν ἀξίαν τῆς ἐπισκοπῆς ἀναδέχεται" γνησίως
ϑὲ τῷ εὐαγγελίῳ ὑπηρετήσας xai πολλοὺς διὰ τῆς πίστεως οἱ.
χειώσας θεῷ πρὸς τὴν ἀμείνω Gor» μεταβέβηκεν.

Huius libelli hucusque inediti ac paene ignoti duo ad edendum

. invenimus documenta, alterum Parisiense, alternm Vindobonense,

salis illa quidem inter se diversa.. Parisiensem scripturam plerom-
que antiquiorem proptereaque Vindobonensi preeferendam deximus,
sed utriusque comparendae doctis lectoribus plenam in commentario
copiam fecimus, |

Parisiensis (Par) codex idem est de quo iam identidem vidimus,
signatus in bibliotheca Reg. zunc Nation. numero 881., saeculi un-
decimi, ubi folio 281. verso loco decimo acta Matthaei incipiunt.

Vindobonensis (Vind) is est quem Lambecius et Rollarius ,per-
vetustum elegantem et optimae notae** dicunt, recensentes commen-
tariorum. libro VIII. num. XIX. loto 21. pag. 590 sq.

IX. ACTA THOMAE.

Thomae acta nullis aliis antiquitatis laude cedunt aut auctoritate
ex hagretieorum usu quaesita. Adhibebantur summoque loeó pone- |
bantur apud eosdem Gnosticos apud quos Andreae acia inprimis vale-
bant, Encratitas, Ápostelicos, Origenianos: cuius rei luculenlissi-

LXIV PROLEGOMENA.

mum leslem iam sopra laudavimus Epiphanium, cf. pag. XL sq.
Eadem maximi fieri apud Manicbaeos, praeter alios testatur T ur-
ribius Asturicensis in epistola ad Idacium et Ceponium episcopos
data, ubi est I/lud autem specialiter in illis actibus qui S. Thomae di-
cuntur prae celeris nolandum atque exsecrandum est quod dicit eum mon
baptisare per aquam, sicut habet dominica praedicatio atque traditio,
sed. per oleum solum 78): quod quidem isti nostri (i. 6. Priscillianistae)
non recipiunt, sed Manichaeí sequuntur, quia haeresis üsdem libris
utitur et eadem dogrRata et his deteriora sectatur. - -. per cuius. (1. e,
haeresis) auctores vel per maacünum principem Maaem ac discipulos
etus libros omnes apocryphos vel compositos vel infectos esse manifestum
est, specialiter autem actus illos qui vocantur S. 4ndreae vel illos qui
vocantur S. lohannis, quos sacrilego Leycius ore conseripsit, vel illos
qui dicuntur S. Thomae et his similia ex. quibus Manichaei et Priscil-
lianistae vel quaecunque illis secta est germana, omnem Aaeresin suam
confirmare: nituntur. '

Porro inveniuntur acta Thomae in Gelasii decreto, cap. VI.
S4. cf. supra pag. VII. tem in stichometria Nicephori et in
Synopsi scripturae sacrae Athanasio adscripta, ubi in ,,Novi Te-
stamenti libris iis quibus contradicitur** alii praeter Thomae actus
non commemorantur nisi Petri et lohannis 74).

Augustinus vero locis tribus affert quae ex ipsis actis quem-
admodum etiamnum habemus haud dubie petita sunt: cf. contra Faa-
stum Manich, lib. XXII. cap. 79; adversus Adimantum Mianich.
cap. 17; de sermone domini in monte lib. l. cap. 20. His tribus
locis eandem ille historiam laudat de pincerna apostolum: palma per-
cutiente proptereaque ab apostolo 'máledicto et à leone dilaniato. Vi-
deamus lextum loci primi contr. Faust. Manich. qui sic hahet: ZLe-
gunt scripturas apocryphas Manichaei a. nescio quibus. sutoribus fabula-
. rum sub apostolorum nomine scriptas -- [δὲ tamen legunt apostolum

18) His verbis non dubium est quin respexerit Turribius locum actorum no-
strorum sect. 25: de quo uberius exposuit Thilo in notis ad Acta 'Thomae
peg. 181 sqq.

74) Τῆς νέας πάλιν διαϑήχης ἀντιλεγόμενα ταῦτα " ΠΕερίοδοι Πέτρον, Πε-
ρίοδοι Ἰωάννον, Περίοδοι Θωμᾶ, Εὐαγγέλιον κατὰ Θωμᾶν, Διδαχὴ ἀποστόλων,
Κλημέντια. Cf. Credpner: Zur Geschichte des Kanous, pag. 145.

PROLEGOMENA. LXV
Thomam , aum esset be quodam nuptiarum convivio peregFinus et pror-
sus incognitus, a quodam ministro palma percussum, imprecatum fuisse
Àomini continttm saevamque vindictam. — Nam cum egressus. fuisset ad
fontem , unde aqumm convivantibus ' ministraret , eum leo. irruens. in-
Ceremit, manumque eius, qua caput apostoli. levi ictu percusserat, a
corpore avulsam .secundum verbum. eiusdem. apostoli id. optantis. atque
imprecantis canis intulit mensis, in quibus ipse. discumbebat apostolus.
Quid hoo videri erudelius potest? Verum quia ibi, nisi temen fallor,
Roc etiam seriptum est quod ei veniam (n saeculo futuro petiverit, facta
est compensatio bencficii maioris - - — Utrum illà vera sit aut. conficta
narralo, mil mea nunc interest. — Certe enim Manichaei a. quibus il-
lae scripturae quas canon- ecclesiasticus respuit tanquam verae atque sin-
eerae abceptantur --. '

Duobus fere saeculis post Augustini aetatem auctor historiarum
apostolicarum quae Ábdiae nomine dici solent, diserte professus
est ex "Thomae actis se hausisse, cf. lil. IX , 1. apud Fabricium
]. l. pag. 680., ubi est Porro legisse me memini quendam. librum in
quo iler etus (1i. e. Thomae) 5a Indiam et res ibi gestae. explanantur :
qui quod ab aliquibus ob verbositatem sion recipitur, supervacaneis omis-
sis ea. memoraábo quae ;fide certa constant ac. legentibus grata sínt et
ecclesiam roborare possunt. Quae verba revera excipiunt plures hi-
storiae ad graeca nostra "Thomae acta compositae. — Capitibus enim
II— V. Pseudo - Abdias complectitur quae sect. prioribus XVH le-
guntur de itinere cum Ábbane negotiatore in Indiam suscepto; . de
coena nuplüiali filiae regiae; de-Hebraea tibicina: de pincerna male-
dicto; de sponso et sponsa ad Christum eonversis: item capp. V. et
Vl. ea quae iade a secl. 17. leguntur de palatio in caelis aedificato :
item cap: VII. brevissime tum quae de muliere spiritum immundum
habente sect. 89 sqq., tum quae de iuvene uxoris adulterae interfe-
ctore sect. 48 sqq. exposita sunt. His maximam partem graeeus
textus in breve cogitur, quod se facturum ipse auctor professus est;
sunt vero eliam eiusmodi quorum latinus textus cum graeco apte con-
ferri queat: quemadmodum cap. [Il. redditur sectio apud nos quarta
in hunc modum: ZEzeuntes autem. de navi ingressi sunt. primam Indiae
civitatem , et audiebant sonos musicos et urbem totam laetitia magna

$943 k

LXVI PROLEGOMRNA.

plaudere. — Interrogantesque wmm de. populo quid koc esaot, diebum ust
diis Hec, imquit, nosier unicam filiam hodie copulat mualrimonto, ideo
gaudium est Ándc civitati: et le, «ut crodo, dii exhtbuero ut. his epulis
interesses. — Haec tis eollaguentibus eubtto totam. ctvilafem von» prae-
conis replet, dicens dudite habitatores omnes, divites modiecresque, pe-
regrini et. pauperes," aecedite ad palatium regis οἱ epulemini, gaudete
et esfole iucundi. δὲ quis vero ab hac se communi laetitia subtramerit,
reum se noverit maiestatia. — Haec cum audisset negotiator, eit Thomae
epostolo Eamus et nos, ne culpabiles isvemamur coram rege. Tumc
ingressi palatium iussi sunt discumbere thoro. Thomas autem aposto-
Jus discubuit in medio, iniendentibus omnibus in cum οἱ sctentibus quod
« peregrinus. esset.
| Photii de actis apostolorum apocí yplis locum celebrem, qui
etiam ad acia Thomae spectat, exhibuimus supra pag. VIII.
Invenerunt autem haec aola ante trigiata fere abhinc annos in-
lerpretem doctissimum , qui quum alia multa ad illustrandum libellum
conscripsit, tum uberius atque egregie de guostica eius indele com-
mentaus est: bunc non peterit yon adire qui varias actorum Thomae
rationes penitus indagare veluerit. Quis non videt loqui me de T bi-
lone clarissimo? 1s enim anno 1898. primum graece edidit aeta
S. Themae apostoli: quibus quae praemissa est ,,noliiam uberiorem
novae eodieis apocr. Fabriciani editionis** jam identidem vidimus.
Notae in acta Thomae quas textui adiunxit paginas explent plus cea-
tum. "Textum eodem libello exhibitum Thilo inprimis ad codicem
Reg. nunc Nation. num. 881. se conformasse dioit per priores se-
etiones 29, passim insuper adhibitis codicibus eiusdem bibliothecae
daoobus aliis num. 1468. et pum. 1454. signalis; sectiones vero po-
steriores 29 (a sect. 80— 58.) ex uno cod. Heg. punc Naüon.
num. 1176. hausit. Qua in re ut virum clarissimum baud indiligea-
ier vereatum esse nou est qnod. dicam aut probem, ita locis haud
paucis ab editoris accuratione eum deflexisse facile videbit qui neatra
cum Thiloneis contulerit, In priore enim libelli parte codex is quem
86 expressisse asserit? ^), saepe aliam scripturam babet atque editum

75) Eius verba sunt: Textum huius Ms. ad finem sectionis 29. pertinentem prelo
commisimus, oum reeensionem eius. antiquissimam minimumque ecclesiastica. cewsura

PROLEGOMENA. LXVIII

esky qua in re ipse falli non potui, queniam Thilouis textam ad co-
dicis scripturam curiose examinavi??): in altera vero parte, quam
unus quod sciam Parisiensium codicum exhibet errores multo sunt
rariores sed. aliquoties salis graves; quemadmodum sect. 31. Thilo
legit πρᾶξαι δὲ ταῦτὰ pro ταράξαι δὲ ταύτην, secl. 86. συγ-
χωροῦς pro συγχωρεῖ σοι, sect. 87. ἀλλὰ μᾶλλον εἰς τὸν ἄνθρω-
πον ἡμῶν ᾿[ησοῦν Χριστόν pro ἀλλὰ μᾶλλον πιστεύσατε εἰς τὸν
χύριον ἡμῶν Io. Xo. Quae quum ita sint, non es quod immi-
nuam landem Thilonis, de meis quoque studiis bene meriti; sed ve- Ὁ
hemenier gaudeo coniunclis meis cum Thilonis curis iam contigisse
ut multo emendatior prodiret actorum T'homae lexius, eo maiore ille
quidem stadio dignus quam aliquanto minus quam plerique actus reli-
qui catholicorum censura ab antiquissima forma videatur discessisse.
Nuno igitur de nostrae editionis subsidiis est dicendum.
A i.e. codex Reg. nunc Nat. num. 884.' saeculi XI. [s diligen-
tissime ἃ nobis excussus et plerumque in textu expressus est.
B i. e. cod. Reg. nunc Nat. num. 1468. eiusdem saeculi. ;,Col-
lationem eius cum praecedenti plenam adscripsimus quataor prio-
ribus paragraphis. 1n seqq. cum plara, praecipue quae haere-
ticam doctrinam redolerent, vel omissa prorsus vel in brevius
contracta, atque alia aliis verbis expressa deprehenderemus, se-
suatliainm ese apparertt, -- Praeter liaec (apertos librarii errores, Gócentus , inimv-
punotionem orthographia) quae sive ex coniectura sive reliquorum codicum colla-
tione emendavimus, in nolis religiose indicavimus. ,

76) Panca erroris exetmpla haec sunt. Sect. 1. est χήρυξον, tou χήρ. ἐχεῖ:
με ἄποστ. ἀκόστ. ἀλλαχοῦ, non dmoct. με ἄλλ. dróqr. Bect.2. τοὔνομά, non
ἐνόματι: ᾿Ιούδαν τὸν xal τὸν Θωμᾶν, ποη ᾿Ιούδ, Θωμᾶν τὸν xol Δίδυμον: χύ-
ριος, non ὃ χύριος. Sect. 56, vj χόρη τοῦ φωτὸς ϑυγάτηρ ἡ ἐνέστηχε, non ἡ
χόρη τοῦ φωτός, ἡ ϑυγάτηρ, Y| ἕνεστι. Sect. 9. τοῦ πατάξαντος et τοῦ ϑεοῦ,
Th. bis om τοῦ: προσελθὼν εἶπεν αὐτῷ, ποὺ ταῦτα προσελθὼν εἶπε τῷ ἀπὸο-
στόλῳ: ὅπως εὔξεται, non ὅπ. εὔξηται. 86οὶ. 14, ἧς (Th. ἣν) ἠϑόμην, τοῦτον
τὸν (Th. om) ἄνδρα, ἐμοὶ (Th. μοῦ od. Sect; 18. ἐξῆλϑεν ἕξω, Th. om ἕξω:
ἑβούλ, τὴν οἰκοδ., non t. οὖς. ἐβσύλ. : Πότε, non IL. οὖν: xal ὁ βασ,, non ἡ δὲ
Bac.: αὐτῷ τῷ χειμῶνι, non ἐν τῷ x: βασ. εἶπεν, non fac. ἔφη: κάλαμον
λαβών, non X. x.: τὰς Sup. δέ, noh τὰς δὲ Sup. Sect. 28. ἄποδιδ. τὰ (Th. om)
ἀλλότρια : μεριμνὰς xai λύπας, Th. om x. λύπ.: xoi (Th. om) ἐν τῇ: οὐχ (Th.
ὅτε οὐκ) ἔχει: map αὐτοῦ, nom παρ᾽ αὐτῷ: πραότητος, nom Xpajcqtog: ἀπο-
ϑανεῖτε, aon ἀποθάνητε: φυλάδατε et ἐξέλθατε, non - ἔασϑε et -Ξ3ετε: προσδέ-
ξεται εἰ ἐγχαταϑήσεσθε, non - ξηται et - σησϑε.

ἀφ 9

LXVIII PROLEGOMENA.

lectis tantum locis diversitatem lectionis enotavimus.** Finiun-
tur acta sect. 24.

C i. e. cod. Reg. nunc Nat. num. 1454. saec. X. ,, Praeter ser-
mones 88 6. 7. 10. 15. decurtatos scriptura huius libri accurate
exarati proxime accedit ad textum a nobis editum, atque ita nos
in eo emaculando multum adiuvit. Ubi lectiones eius praestan-
tiores iudicavimus, reieotaneas cod. ἃ in notis posuimus. Re-
liquam omnem differenGiam diligentissime recensuimus.**

. D i. e. eod. Reg. nunc Nàt. num. 1176. saec. XIII. Eadem

Ὁ eontinet integra, quae nobis cod. A subministraverat ;- unde cum
hoc illum contulimus in locis paulo ante indicatis, ubi codd. 5
et C nos deficiebant.** Hos codd. BCD ad priores 49 sectiones
fere totos ex 'T'hilonis notis desumsimus. [116 quum codicem 4
plerumque sequi se professus ésset, saepe vero tacitus deseruis-
set, passim nobis dubium erat unde suam lectionem hausisset.
Eiusmodi lectionibus in apparatu exhibitis praeposuimus , ,Tb.**:
auctoritas earum iudicanda ad ea est quae modo ex Thilonis pro-
legomenis repetenda curavimus. ^

E i. e. cod. Reg. nune Nat. num. 1556. saec. XV. Huius colla-
tonem ipsi ad apparatum adiecimus. Est autem eiusmodi at
egregium exemplum recensionis catholicae' praebeat.

Atque haec quidem de prioribus 29 seclionibus dicta sunt. — Alte-
ras 99, a tricesima usque quinquagesimam octavam, ex uno codice
Reg. nunc Nat. num. 1176. (vide antea D) haurire licebat. Edidi-
mus autem ex accuratissimo ipsius codicis examine, quod multum ad
emendandam Thilonis editionem fecisse iam antea significavimus. :

.-K, CONSUMMATIO THOMAE.

Haec Consummatio Thomae quam prope accedat ad reliquas de
Thoma traditiones apocryphas, ex iis clarum erit quae maximae si-
militudinis caussa ex Pseudo- Abdiae historiis 77) graeco textui sub-

-

73) In uotis ad sect. 1. v. 3. lege $ XV. pro XVI; item v. 6. 6 XVII. pro
XV. Praeterea noto, nomen Misdei regis apud Nioephorum hist. eocles. IT, 40.
Σμινδαῖος dici.

Φ΄ .

PROLEGOMENA. LXIX
jeeximus. Neque praeterea desunt quae indicent, ex eodem fonte
eum Actis Consummationem Thomae manasse: quemadmodum etiam
in cod. Par. num, 881. Consummalio inscriptione in margine inter-
jecla continuo excipit aclorum sectionem vicesimam nonam, et in
cod. Par. num. 1556. eadem illa in pauca verba contracta ipsis actis
'admectitur. Adest etiam in Consummatione Thomae puerulus ille
Leucianus, »quem'*, ut auctor libri de fide contra Mauichaeos cap. 88.
de acus Andreae disserens dicit, ,,vult Leucius vel deum vel oerte
angelum intelligi.** Comparalis autem latinis Abdiae bistoriis et grae-
cis apparet quae sectionibus VIII. usque XV. latine traduntur, ea
tantum non deesse in graecis, nexo vero tam arcto cum Consumma-
üone cohaerere, ut perquam probabile sit etiam haec aliquando in
graecis reperlum iri monumenlis.

Hunc igitur libellum nunc primum editum ad scripturam unius
codicis Parisiensis num. 881. saeculi undecimi, de quo aliquoties iam
diclum est, conformavimus. Pauca ea fragmenta quae sub siglo E
(vide ad acta Thomae) addidimus, ex codice Reg. nunc Nat. num.
4556. saeculi XV. desumta sunt, in quo quidem ad sectionem aclo-
rum Thomae 97. trahuntur, quemadmodum eo loco pag. 215. ad-
Rolavimus.

XI. MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

Hoc Bartholomaei martyrium simillimum esl narrationi de Bar-
tholomaeo quam Pseudo - Abdias historiarum apostolicarum libro VIII.
praebet. Quaeritur quae inter utrumque ratio intercedat. Sunt ali-
quot graeci textus loci qui interpretem latini prodere videantur; alii
rursus contrarium suadent. Quodsi graeca nostra ex lalinis versa
dixeris, interpres graecus non ex historiis Pseudo- Abdiae, sed ex
fonte latino antiquiore, quem et ipse Pseudo- Abdias adiit, hausisse
putandus erit. Cui caussae nescio an quid lucis afferat mentio Cra-
tonis quam fecit auctort historiarum apostolicarum libri VI. capite
XX. Vult enim Cratonem, apostolorum ipsorum discipulum, res
Simonis et Iudae comitumque in Perside gestas longa narratione scri-
psisse in decem librorum voluminibus: ea ab Africano in latinam

LXX PROLEGOMENA.
translata esse lingüam, indeque 56’ ipsum, ex mulüs pauca seligea-
tem, hausisse. ursus Stephanus Praetorius affert quaedam de
Bartholomaeo quae salis congruunt cum graecis. nostris et Abdisae la-
imis, eaque dedisse se scribit Ex Cratone horum apostolorum (i. 6.
Simonis εἰ Judae) discipulo. Sunt autem haec: Bartholomaeus .palite
nibo. incessit ornatus annulis ac. gemmis, semper Ailaris , codem vultu.
Cehties flexis genibus interdiu, centies noctu Deui invocavit. — Omnium
gentium linguas intellexit et locutus est. — Ferbum spiritus vitue praedi-
eavit ín Lycaonia, ubi ab impiis decoriatus est ad modum follis ?*).
Quae conferenda sunt cum sect. 2. pag. 245. Sed quid sit de Cra-
tone illo, satis latet. Praetorius quidem sua desumsisse videtur ex
collectione aliqua rerum historicarum antiqua manuscripta, cuiusmodi
in bibliothecis passim vidi parum cognitas aut excussas.

Traditiones vero veterum de Bartholomaei rebus magnopere flu-

ciuant. De quibus qui aecuratius videre voluerint, inprimis adeaet
Tillemontiun: Mémoires pour servir à l'bistoire ecclés. des 6 pre-
miers si&cles I. pag. 900 sqq. et 1160 sqq. Plura etiam eiusmodi ia-
dieat Fabrieias Cod. apocr. 1I, pag. 686. et 669 sq. lllud quidem
quod in graeco martyrio, non item in latiuo est, reliquias apostoli m
Liparim insulam translatas esse, iam Gregorius Turonensis narrat ia
lib. I. de miraculis martyrum cap. 84. pag. 78 sq. (Parisiis 1640.)
Qui quidem martyrii graeci locus non eam vim babet ut inde pendeat
aetas ipsius de martyrio libelli eaque Abdiae libello inferior videatur
vel potius esse debeat: satis enim constat extremas maxime talium
aetorum partes postea reiraetari atque amplificari solitas esse.

In editione nostra huius libri adhuc inediti secuti sutius codicem

Venetum in bibliotheca S, Marci numero CCCLXIH. signatum, 686.

culo decimo tertio, ut in subscriptione codicis est, ex aliis detritis
membranis a duobus monachis descriptum. — Praeterea, quo facilius
wiriusque texius ratio perspici posset, ubique 9wb graeco addidimus
Pseudo- Abdiae latinum textum.

—

18) Cf. libellum (20 paginarum in 4.), cui titulos est: PauN aposto ed
Laodicenses epistola , latine εἰ germanice edita siudio el opera Stephani Prae-
torii. Adiecia sunt fragmenta apostolorum el patriarcharum testamenta , pio leclori
non iniucunda futura. Hamburgi 1596.

am.

ma. ὦ»
M

PROLEGOMENA. LXX

XH. ACTA THADDAEI.

Magnus iam apud antiquos rumor erat de epistolis mutuis Chri-
sii et Abgari Edessenorum regis. Ipsorum mauibus scriptas in ar-
chivis Edessenis eas se reperisse narrat Eusebius hist. eccles. I,
15., alque e Syrorum lingua graece versas cum lectoribus commu-
sicat. ldem Eusebius |. l. testatar, post reditum Christi ip coelos
Tbaddaeum a Thoma ex mandato Christi ad Abgarum regem missum
6s56: quemadmodum eUam in Pseudo-Abdiae historiis IX, 4.
de S. Thoma legitur: Táeddeewm unum ex septuaginta discipulis ad
dógarum regem Edessenae. civitatis transmisit, ut eum ab infirmitate
euraret, iuzta verbum quod δὲ & domino seriptum erat. Quam de epistola

. Christi traditionem post Euscbium auxeruut eo quod praeter litteras

etiam imaginem Christi ad Abgarum missam dixere. (Quam alteram
traditionem non ad eandem cuni altera antiquitatem seferri pesso iam.
inde clarum est quod Eusebius nibil eiusmodi habet. Constantini
vero Porphyrogennetae celebris est oratio historica de eadem
imagine Christi eaque Constantinopolin transjata??). Neque inter
alios plures aetatis mediae de eadem imagine testes, de quibus con-
sulendua est Fabric. Cod. apocr. III. pag. 514 sq., deest Nicepho-
rus: qui quidem quum ipsam rem similiter atqpe in aostris actis est
gestam esse referat, inprimis differt eo quod demum post acceptam
Christi epistolam missum esse a rege pictorem Christi pingendi caussa
dicil. — Locus eius bist. eccles. II, 7. sic babet: ἐπεὶ δὲ ὁ Αὔγαρος
γράφων ἥκιστα εἶχε πείθειν, ἀπέγνω γὰρ τὴν ᾿[ησοῦ παρουσίαν
τῇ ἀντεπιστολῇ. λοιπὸν ἐν ἀμηχάνῳ χαθεατώς, τῷ πρὸς Χρι-
στὸν ὃ ὅμως βεβλημένος πόθῳ, γράφειν εὖ εἰδότα ἄνδρα διό-
TEE χαὶ τὸν τοῦ προσώπου τύπον ἀχριβῶς γράφειν ἐπέταττε
καὶ αὐτῷ ἐχεῖνο τὸ εἶδος ἀντὶ τοῦ ποθουμένου κομίζειν. xol ὁ
μὲν ἧχε., xal στὰς ἐπὶ μετεώρου γράφειν ὡς εἰκὸς ἐπεχείρει᾽
ἐπεὶ δ᾽ οὐχ ἐφικνεῖτο τοῦ ἔργου, ἐμποδὼν καθισταμένης ἐκείνῳ
τῆς ἐκεῖθεν ἀστραπτούσης τῷ προσώπῳ θείας αἴγλης xe. χάρι-
τος, τὸ δρώμενον γνοὺς ὁ σωτὴρ ὕφασμα ἐκ λίνου πεποιημένον

79) De hac imperatoris oratione praeter alios plur& diesernit Lambecius
in commentariis de bibl. Caes. lib. VIII. pag. 410 sqq. (ed. Kollar.)

LXXII | PROLEGOMENA.
αἰτεῖ" νυψάμενος δὲ xal τὴν ἰδίαν ὄψιν τῇ ὀθόνῃ ἀπομορξάμενος
τῷ Αὐγάρῳ ἀπέστειλε. Atque haec quidem el ipsa ex archivis
Edessenis desumta esse, Nicephorus cum gravitate asserit verbis his :
ταῦτα 9 ἐκ τῶν ἀνὰ τὴν Ἔδεσσαν - - γραμματοφυλαχείων ἔλή-
φθη᾽ δημοσίοις γὰρ ἦσαν χάρταις ἐμπεριλημμένα. τὰ γὰρ κατὰ
τὸν Αὔγαρον πραχθέντα βιβλία καὶ ταῦτα δὴ περιεῖχον, ἐκ τῆς
Σύρων μεταληφθέντα γλώσσης. ἃ xoi προσηχόντως ἐνταῦθά μοι
πέθενται — Sed de his accuratius videre nec nostrum. nec huius loci
est. Haec enimvero acta Thaddaei a nobis nunc primum edita pro-
pterea luce digna videhantur quoniam nihil fere continent quin ad
apocryphas easque anüquas de apostolis traditiones pertineat; quid
quod, quamvis Lola libelli ratio multo recentior sit, nonnibil ab ipso
Eusebio ita. differt ut ex anüquissimo aliquo. fonte haustum videri
possit. Comparationis caussa utramque epistolam apponam, quem-
admodum apud Eusebium in editiore Gulielmi Reading legitur 59).

᾿Αντίγραφον ἐπιστολῆς γραφείσης ὑπὸ ᾿Αβγάρου τοπάρχου
τῷ Ἰησοῦ xai πεμφθείσης αὐτῷ δι ᾿Ανανία ταχυδρόμου εἰς ' Te-
ρὐσόλυμα. ἔλβγαρος τοπάρχης ᾿Εδέσσης Ἰησοῦ σωτῆρι ἀγαθῷ
ἀναφανέντι Ev, τόπῳ “Ἱεροσολύμων χαίρειν. ᾿Βχουσταί μοι τὰ
περὶ σοῦ χαὶ τῶν σῶν ἰαμάτων, ὡς ἄνευ φαρμάκων xai βοτανῶν
ὑπὸ σοῦ γινομένων.͵ ὡς γὰρ λόγος, τυφλοὺς ἀναβλέπειν ποιεῖς,
χωλοὺς περιπατεῖν, καὶ λεπροὺς χαθαρίξεις, καὶ ἀκάθαρτα. πνεύ-
ματα χαὶ δαίμονας ἐχβάλλεις, καὶ τοὺς ἐν μαχρονοσίᾳ, βασανι-
ξομένους θεραπεύεις, καὶ νεχροὺς ἐγείρεις. χαὶ ταῦτα πᾶντα
ἀχούσας περὶ σοῦ κατὰ νοῦν ἐθέμην τὸ ἕτερον τῶν δύο, ἣ ὅτι
σὺ εἶ ὁ θεὸς χαὶ χαταβὰς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ ποιεῖς ταῦτα, ἢ υἱὸς
εἶ τοῦ θεοῦ ποιῶν ταῦτα. διὰ τοῦτο τοίνυν γράψας ἐδεήθην σου
σχυλῆναι πρὸς μὲ χαὶ τὸ πάθος ὃ ἔχω θεραπεῦσαι. χαὶ γὰρ
ἤκουσα ὅτι, xai ᾿Ιουδαῦοι καταγογγύξουσί σου xo βούλονται χα-
χῶσαί Gt. πόλις δὲ μικροτάτη μοί ἐστι καὶ σεμνή, ἥτις ἐξαρκεῖ
ἀμφοτέροις. |

Τὰ ἀντιγραφέντα om ᾿Ιησοῦ διὰ ᾿Ανανία ταχυδρόμου το-
πάρχῃ ᾿Αβγάρῳφψ. "Afape, μακάριος εἶ πιστεύσας ἐν ἐμοὶ μὴ

80) Ipsi ex permultis antiquis codd. graecis has Christi et Abgari epistolas
in usum futurae editionis descripsimus.

PROLEGOMENA. LXXII .
ἑωρακώς ue. γέγραπται γὰρ περὶ ἐμοῦ, τοὺς ἑωρακότας με
μὴ ταστεύσειν μοι, ἦα οἵ μὴ ἑωρακότες, αὐτοὶ πιστεύσωσι xa
ζήσωνται. περὶ δὲ οὗ ἔγραψάς μοι ἐλθεῖν πρὸς σέ, δέον ἐστὶ
κάντα δι᾽ ἃ ἀπεστάλην ἐνταῦθα πληρῶσαί με, καὶ μετὰ τὸ πλη-
ρῶσαι. οὕτως ἀναληφθῆναι πρὸς ἀποστείλαντα, με.΄ χαὶ ἐπειδὰν
ἀναληφθῶ, ἀποστελῶ σοί τινα τῶν μαθητῶν μου, ἵνα ἰάσηταί
σου τὸ πάθος χαὶ ζωὴν σοὶ. χαὶ τοῖς σὺν σοὶ. παράσχηται.

In edesidis his Thaddaei actis inprimis secuti sumus codicem Pa-
risieusem in biblioth. Reg. nunc Nation. num. 548. signatum, unde-
cimi ut videtur saeculi. Quo codice recensio actorum antiquior con-
tinetar quam codice Vindobonensi ? !) de quo Lambec. et ον. com-
mentar. lib. VIlI. pag. 428 sqq. exponunt. . Adhibuimus vero hunc
alterum cedicem, praeter locos duo a Lambecia exscriptos ?*); inde
a verbis sect. 6. xai ἀποκριθέντες οἱ ἀρχιερεῖς εἶπον Τὸ αἷμα.

XIII. ACTA IOHANNIS.

Actis Iohannis non minor celebritas est quam apocryphis apo-
stolorum actibus aliis ullis. "Testes gravissimi sunt inter Graecos
Eusebius, Epiphanius, Photius*?); inter Latinos Augu-
stinus, Philastrius, Innocentius, Turribius Asturi-
censis **). Quorum quum alij, ut Eusebius Epiphanius Augustinus,

$1) Differt Vindobouensis a Parisiensi etiam eo quod Thaddaeum non unum
ex duodecim apostolis, sed unum de septuaginta discipulis facit. Eadem diffe-
rentia jam inter Eusebium et Hieronymum est, cf. Euseb. hist. eccl. ed. Reading
veg. 38. in notis 5 et 6., itemque inter plures qui de Thaddaeo scripserunt.

$3) [δὲ in titulo esse dicitar ἸΤράξεις, sed is qui meo rogatu codicem nuper
contulit Πρᾶξις legi rescripsit. Refert Lambecius initium usque verba τὸ »x|-
ρυγμα αὐτοῦ, item inde a verbis d δὲ χύριος ὡς ἅτε usque δεξάμενος περιχαρῶς
τὸν ᾿Ανανίαν.

88) Locos ipsos habes supra: Euseb. hist. eccles. IIT, 25. pag. VIL, Epi-
phan. haeres. XLVITI, 1. pag. VIII., Phot. bibl. cod. 114. pag. VIII.

$49) Cf. Augustin. contra advers. legis et prophet. 1, 20. Sane de apo-
ceryphís isie posuit testimonia quae sub nominibus apostolorum Andreae Iohannisque
conscripia suni. Item Philastr. haeres. 88. - - unde εἰ habent, Manichaei εἰ alii
tales Andreae beali εἰ Iohannis actus evangelistae beati ei Pelri similiter apostoli - —.
Item Innocentius in epistola ad Exsuperium cap.7. Cetera aulem. quae vel
sub nomine Μαίας sive lacobi minoris vel. sub. nomine Petri et Iohannis, quae a
quodam Leucio scripla suni - - non solum repudianda verum eiiam noveris damnanda.

-

LXXIV PROLEGOMENA.

actus lohannis sipe auotoris nomine laudant, tum alii, ut Photius Ie-
nocentius Turribias, Leucium auctorem commemorant. Α Gelasio
quidem non. danmantar nisi quod cum aliis comprebenduntur paragra-
pho decima octava, qua sic legitur: Libri omnes quos fecit Leucius
discipulus diaboli apocryphi. Hecensentur vero etiam inter apocry-
phos libros cum Petri et "Thomae actis in stichometria Nicephori
et in veleri scripturae saera Synopsi. Quemadmodum autem Leu-
cianam originem, ita etiam gsum haereücum testati sunt veteres, . et
diserte quidem Gnostici et Manichaei actus lohannis ad ipsorum disci-
plinam adhibuisse ab Epiphanio, Augustino aliisque perhiberitur.
Praeterea una potissimum res ab Angusiino et saeculo fere post
ab Ephrsimo patriarcha Theopolitano ex ipsis Iohannis actis affertur.
Augustini locus legitar tractatu 124. in lobapgnem, unde pauca
taptum huc afferam: Quem (i.e. Iohannem) tradunt etiam, quod ἐπ
- quibusdam scripturis quamvis apoeryphis reperitur, quando sibi fieri
iussit. sepulerum , incolumem fuisse praesentem , eoque effosso et dili-
gentissime praeparato ibi se lanquam in lectulo collocasse, statingue
eum esse defunctum. — Ut. autem isti putant qui haec. verba domini sic
intelligunt , non defunctum sed defuncto similem. cubuisse , et cum mor-
tuus. putaretur sepultum. fuisse dormientem, et donec Christus ventat: sic
manere, suamque vitam scaturigine pulveris indicare: qui pulvis credi-
tur ut ab imo αὐ superficiem. tumuli ascendat flatu. quiescentis. impelli.
- - Sed cui placet, asserat apostolum lohannem vivere atque in illo se-
pulcro eius quod est apud Ephesum dormire eum potius quam mortuum
iacere conlendat. — dssumat in argumentum quod illic terra sensim sca-
lere εἰ quasi. ebullire perkibetur , aique hoc eius. anhelitu. feri. - -
Istis similia ex Ephraimo Theopolitano Photüus in bibl. cod.
299. affert haec: -- ταύτῃ τῇ δόξῃ συνάδουσι xal αἱ πράξεις
τοῦ ἠγαπημένου ᾿Ιωάννου καὶ ὁ βίος, ἃ οὐκ ὀλίγοι προφέρουσι᾽
χατατεθεὶς γάρ, φασί, xad, τὴν αὐτοῦ ἐχείνου προτροπὴν ἔν
τινι τόπῳ, ζητηθεὶς αἰφνίδιον οὐχ εὑρίσκετο, ἀλλὰ μόνον τὸ
ἁγίασμα βρύον ἐξ αὐτοῦ τοῦ τόπου ἐν ᾧ πρὸς βραχεῖαν ῥοπὴν

Locum Turribii im epist. δὰ Idacium et Ceponium episcopos vide supra
pag. XLIIT.

ἐτέθη. de οὗ πάντες ὡς ἁγιάσμου.τοργὴν τὸ Gi ἐκεῖνο μύρον
ἀρούμεθα. β

Haec quantopere conveniant cum aelibus iis quos edidimus, (a-
cie iniellügetur. Cf. sect. 90. εἰ 25.
ἀποστόλων in synodo Nicaema IL. attulerunt. variisque disputa- -
tenibus pertractarunt **), cum aclis nostris iam comparavit 'T'hilo
im Prolegg. ad Act. Thom. pag. LX XV 56), Inprimis huc speotani
werba haeo: αὐτὸν δὲ τὸν χύριον ἐπάνω τοῦ σταυῤοῦ ἑώρων
σχῆμα μὴ ἔχοντα ἀλλά τινα φωνὴν μόνον - - λέγουσαν πρὸς “μέ
Ἰωάννη, ἕνα δεῖ παρ᾿ ἐμοῦ ταῦτα ἀχοῦσαι" ἑνὸς γὰρ xot τοὺ
μέλλοντος ἀχούειν. ὁ σταυρὸς ὁ τοῦ φωτὸς ποτὲ μὲν λόγος xa
λοῖται ὑπ᾽ ἐμοῦ Bt ὑμᾶς, ποτὲ δὲ νοῦς, ποτὲ δὲ Χοιστόξ, ποτὲ
δὲ θύρα, ποτὲ ὁδός, ποτὲ ἄρτος, ποτὲ σπόρος. ποτὲ ἀνάστασις,
ποτὲ ᾿Τησοῦς, ποτὲ πατήρ, ποτὲ πνεῦμα. ποτὲ ζωή, ποτὲ. ἀλή-
(e, ποτὲ πίστις, ποτὲ χάρις. ΟἹ, Mansi l.l. p. 172. Haec con-
ferenda sunt eum verbis lohanmis panem. consecrantis sect. 18. δοξά-
ζομέν cou τὸ ὑπὸ τοῦ πατρὸς λεχθὲν ὄνομα -- δοξάζομεν τὴν

᾿δειχθεῖσαν διὰ σοῦ ἡμῖν ἀνάστασιν᾽ δοξάζομέν σου τὸν σπό-
“ρον, τὸν λόγον, τὴν χάριν, τὸν ἀληθινὸν μαργαρίτην, τὸν Ua

σαυρόν, τὸ ἄροτρον; τὴν σαγήνην. τὸ μέγεθος, τὸ διάδημα;
τὸν δ ἡμᾶς λεχθέντα υἱὸν ἀνθρώπου: τὴν ἀλήθειαν, τὴν dvd-
ταῦσιν, τὴν γνῶσω,, τὴν ξλευθερίαν, τὴν εἰς σὲ καταφυγήν.
Inprimis vero cum graecis lohannis actibus nostris arcto cobhae-
ret vinculo Pseudo- Melitonis (Melliti) liber de passione S. fo-
annis evangelistae, ex Florentini editione a Fabricio repetitus Cod.
apocr. II. pag. 606 sqq. Cuius libelli áuetor id ipsum professus est,
actus lohannis a Leucio conscriptos sua scribentem ante oculos se
babuisse; cf. l.l. p. 604. — Polo sollicitam esse fraternilatem vestram
de Leucio quodam quí seripsit apostolorum acta, lokannis evangelistae

$5) Cf. Sacr. Couciliorum collect. ed. Mansi tom. X1II. pag. 167 sqq. Actio

synodi est' quinta. ᾿

86) Quum ibidem tum programmate paschali Halensi auni 1837., cui in-
scriptum est: Colliguntur εἰ commentariis illustrantur fragmenla actuum S. Iohannis
α Leucio Charino conscriptorum. — Particula prima. ἃ viro S. Ven. plura egregie
exposita sunt quae ad hanc rem pertinent.

LXXVI PROLEGOMENA.

eic., item p. 606. — His agmitis ad B. Iohannis evangelistae actus. fle-

ctamus articulum. In quibus latinis actibus quum multa leguntur quae

in graecis non babentur vel satis differunt, tum magnam similitadinem

ea habent quae ad extremas apostoli res spectant. Exempli caussa

ad orationem lobannis die dominica ad fratres habitam sect. 15. cf.

haec apud Pseudo - Melitonem pag. 621 sq. Fratres et conservi mei et
cohaeredes et participes regnt Dei, cognoscite dominum lesum Christum, .
quantas virtutes, quanta prodigia, signa quoque et charismata, simi-

liter docírínam , per me vobis praestiterit. — Perseverate in eius inanda-

tis: me enim dominus iam de koc mundo vocare dignatur.

Perpauca sunt quae in Pseudo - Ábdiae libro de Iohanne, qui est
historiarum apostolicarum quintus, cum actis nostris compobi queant ;
rursus Vero ea quae de sepultura narrantur similem cum iis rationem
habent; cf. cap. XXIII.

Editio nostra horum actuum prinoeps *?) ex duobus facta est codi-
cibus. Alter est Parisiensis undecimi saeculi, in bibl. Reg. nunc Na-
tion. signatus num. 520., in. quo loco septimo pag. 49 sqq. aeta Io-
hannis leguntur 88). Alter est Vindobonensis, quem Lambecius com-
mentar. libro VHI. pag. 796. (ed. Rollar.) ,,chartaceum, antiquum
et bonae notae** dicit. Leguntur acta in hoc codice (lib. VIII..
num. XX XVI. nunc historic. graec. num. 1206.) loco 4. a fol. 18— '
95. Lacuna duorum fere foliorum a sect. 10. usque sect. 16. in ap- |
paratu a nobis accurate indicata est. Contulit Vindobonensem codi-
cem cum aliis similibus in. meum usum vir doclissimus Schenkl,

Phil. Dr.

$7) Obiter ἢ. 1. noto ad editionem actuum lohannis Prochoro diacono ad-
scriptorum propediem parandam uberrima me subsidiorum copia instructum esse.

88) Non negligendum est additamentum huius codicis in titulo: Περὶ τῆς
ἑξορίας xal μεταστάσεως αὐτοῦ. Libellus enim noster non est nisi actuum anti-

quorum, quorum Nicephorus in stichometria versus 2600 numerat, exigua pars,
vel at rectius dicam fragmenta duo, quorum alterum sectione 15. incipit.

l |

I ND E X

A. PROLEGOMENA... 0... Ls. VIICEXXVI.

Actus apostolorum apocryphos eadem cum evangeliis apo-

cryphis laude antiquitatis praestare. Eosdem etiam ma-

iore evangeliis apocryphis apud haereticos olim auctori-

tete valusse . . . . .. .. 4... C. . VIE — VII.
Quam utilitatem habeat studium circa actus apostolorum

apocryphos . . . . . . «s. s nr s. nr n. n. S IX.
De nomine et notione actuum apostolicorum apocryphorum ΙΧ —XI.
De libellis tredecim hoc volumine comprehensis. Septem

nunc primum, sex secundum edantur. Quae editionum

ante me institutarum ratio sit. De consilio atque ratione

huins collctionis .. . . . . . . . .. . . « . ΣΙ ΧΙΗ.
Laudantur nomina fautorum, de Beust, de Bose, E. Miller XIV.
Explicatur de singulis tredecim actibus.

J. De actis Petri et Pauli ον νὸν ων XIVY—XXI

fam adhibita sunt saeculo XV. ad probandam Pauli

commorationem Messanensem; item saec. XVII. ad

illastrandum Pauli Romam proficiscentis naufrapiam

ad Melitam insulam. Adhibuit etiam Car. da Fresne

et Cotelerius . . .. . . .. .. . .. XIV—XV.
De editione principe a Thilone duobus programmatibus

istittà . 2.22... νι s... XV.
Nostrae editionis instrumenta critica graeca et latina.

De celebri Petri ad Christum dicto Domine quo vadis? XVI — XIX.
Pseudo - Marcelli, Pseudo- Lini, Pseudo - Abdiae de

Petro libelli. De antiquissimo codice actuum Pe-

tri et Pauli ín Patmo insula nuper reperto . . . XIX—XXI.

LXXVIII INDEX.

Il. De actis Pauli et Theclae . . . ..
Tertulliani testimonium de huius libelli origine.
Àn nostri actus pro iisdem habendi sint quos
Tertullianus legit. "Testimonia Basilii Seleu-
censis, Cypriani Antiocheni, Ambrosii, Fausti,
Zenonis; item Methodii, Gregori Nysseni,
Gregorii Nazianzeni, Epiphanii, Chrysostomi
De imperfecta editione Grabii . .
Nostra editionis subsidia . . . . . . .

III. De actis Barnabae Iohanni Marco adscriptis

Codex noster Parisiensis. ^ Codex Papebrochii
Vaticanus. Papebrochii ad haec acta notaé.
Papebrochii de horum actorum auctoritate
iudicium . eom tm non

Testimonia de rebus a Barnaba gestis

IV. Deactis Philipi .. ....

Locus Anastasii Sinaitae ex actis Philippi sumtus
An haec acta Hagiographis innotuerint . .
Quantopere ab his actis pendeant quum Latino-
rum tum Graecorum traditiones de Philippo
Eusebii et Nicephori Callistii de Philippo testi-
monia. . . . . . « «4 s. o. on n
Documenta huius editionis prindipis critica, item
alia nondum adhibita .

Pag.
XXI — XXVI.

XXI — XXIV.

XXVI.

XXVI —XXXI.

XXVI —XXIX.
XXIX —XXXI.

XXXT — XXXVII.
XXXI — XX XII.
XXXI — XXXIII.

XXXIII —XXXV.

XXXV —XXXVII.

. XXXVII — XXXVII.

V. De actis Philippi in Helledde . . . . . xxxvin—xr.

Hagiographorum dissertationes de his similibus-
que Philippi actis

VL Deactis Andreae , . ......
Eorum testes iam sumt Eusebius et Epiphanius,
Philastrius et Augustinus. Quae ratio inter-

cedere videatur inter nostra acta et Leuciana.
Woogius defensor laudis paene apostolicae his

actis sive epistolae encyclicae de Andreae mar-

tyrio tributae: Baronii aliorumque de iisdem

iudicia. Loci ex Leuci libro apud Evodium
Uzalensem et in libro de vera et falsa poe-

nMentia allati . . . . . . . ..

XXXIX —XL.

XL — XLVII.

XL —XLIV.

INDEX. LXXIX

Beherios et Beatus ipsis nostris actibus usi, item fog.
Epiphanius momeches . . . .'. . . . . XLV—XLVI.
De Woogii editione et nostra . . . . . . . XLVI—ELVII.

VII. De actis Andreae et Matthiae . . . . . . XLYH-—LIX.

Ea ex Leudi actis fluxisse. Ex iisdem hauaiese

Pseudo-Abdiam . . . . . . . . XLVII —XLIX.
Loc Epiphanii monadhi ex vits Andrese. De Si-

mope urbe anthropophagorum . . . . . . XLIX—LI.
Argumentum carminis anglosaxonici de Andrea ex

editione Grimmii. De confusione nominum Mat-

thael et Matthae . . . . . . . . .. LI —LYVI.
De Thilonis editione et nostra . . . . . .. LVI — LIX.

VII. De actis et martyrio Maubaei . .... LX—LXiN.

Ea partem efficere actuum eorum qui praecedunt.
De actis Petri et Andreae. Affertur locus ex
Nicephori hist. eccles, totus ad haec acta com-

positus e e . Φ Φ e. e. * LX — LXIII.
De editionis huius principis » onbeidis . e] o on LXIIT.
IX. Deactis Thomae . . . .. .ὄ . - . LXIII — LXVIII.

Praeter alios Turribius testatur Manichaeos et Pri-
scllianistas iis neos cese. Loeus Angustini ex
his actis desumtus. Quae sit ratio inter acta

Thomae et Pseudo - Abdiae libram . . . . . LXIV—LXVI.
De Thilopis editione et nostr& . . . . . . . LXVI—LXVIIT.

X. De Consummatione Thomae . . . . . . LXVIII —LXIX.

Hunc libellum atque eum qui praecedit ex eodem
fonte manasse. Nunc primum editar . . . . LXVIII —LXIX.

Xl. De martyrio Bartbolomei . .. . . τ. LXIX—LXX.

De magna huius martyrii et Pseudo - Abdiae libri
de Bartholomaeo similitudine. De Cratone ex
Praetorii fragmentis citato. De codice unde nunc
primam editum est. . . . . . . . . .. LXIX—LXX.

XII. Deactis Thaddaeà . .. ....... LXXI—LXXII.
De epistolis mutuis Christi et Abgari. Item de
Thaddaeo ad Abgarum legato. Item de imagine

LXXX

TNDEX.

. Christi ad Abgarum smissa.— Nicephori οἱ Eosebii Pag.
- de his rebus lod. Haec acta nunc primum
edmtur . . . . . . . es LXX — LXXIII.

XII. Deactis Iohannis ......... . LXXII—LXXVI.

: I.
II.
ΠῚ.
IV.
Y.
VI.
VII.

VIII
IX.
X.
XI
XII.

XIH.

De eorum celebritate. Loci Augustini et Ephraemi
Theopolitani ex iisdem allati. Comparatur loons
ex periodis apostolorum in synodo Niomene II.
praelectus. Item locus Pseudo - Melitonis

. LXXINI —LXXVI.

De hac editione prindpe . . . . . ... . LXXVI.

De editione futura actuum lohannis Prochoro «ἀ.

scriptorum... . 4. s c n n n . LXXVI.
B. TEXTUS ACTUUM APOSTOLORUM . ..

ActaPetriet Pauli . . .. .......
Acta Pauliet Theclae . . . . . . . . ..
Acta Barnabae auctore Marco . . .. ..
Acta Philippi (editio princeps) . . . . . . ...
Acta Philippi in Hellade (editio princeps) . . .
Aota Andreae . . . . . ».

Acta Andreae et Matthiae .

Acta et martyrium Matthaei (editio princepe) .
Acta Thomae . . . . . ΝΞ
Consummatio Thomae (editio princeps) . es

. Acta Bartholomaei (editio princeps) . . . . .
. 261—266.
. 266—276...

Acta Thaddaei (editio princeps) . . . ...
Acta Iohannis (editio princeps) . . . . .

eor . .
4 “ὼς “νι 519 «τ à v . * - ) εκ}

1.-- 216.
1— 39.

40 — 63.

61— 74.
76 --- 94.
95 — 104.
105 — 131.
132 — 166.

167 — 189. .1᾽

*
yr

190 — 234.

285 —242. . ^

248 — 260.

|

ΠΡΑΞΕΙ͂Σ TON AFION ἈΠΟΣΤΌΛΩΝ IIETPOY
KAI IIAYAOY.

᾿Εγώνετο μετὰ τὸ ἐξελθεῖν τὸν Παῦλον ἀπὸ Γαυδομελέτης
τῆς νήσου ἐλθεῖν αὐτὸν ἐπὶ Ἰταλίαν xal ἀκουστὸν ἐγένετο τοῖς
Ιουδαίοις τοῖς οὖσιν ἐν τῇ πρεσβυτέρᾳ τῶν πόλοων Ῥώμῃ ὅτι ὁ
Παῦλος ἡτήσατο πρὸς Καίσαρα ἔλθεῖν. 2 Aug οὖν μεγάλῃ
περιπεσόντες χαὶ ἀθυμίᾳ πολλῇ εἶπαν πρὸς ἑαυτούς Οὐχ ἀρχεῖ
ὅτι πάντας τοὺς ἀδελφοὺς χαὶ τοὺς γονεῖς ἡμῶν ἔθλιψεν ἐν τῇ
Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ καὶ ἐν πάσῃ τῇ Παλαιστύῃ μόνος" xai
οὐκ ἠρχόσθη ἐν τούτοις, ἀλλ᾽ ἰδοὺ καὶ ἐνταῦθα ἔρχεται. 9c ἐπι-
θέσεως αἰτησάμενος Καίσαρα τοῦ ἀπολέσαι ἡμᾶς.

* Συνέδριον οὖν ποιήσαντες xatd τοῦ Παύλου χαὶ πολλὰ
τρακταΐσαντες, ἔδοξεν αὐτοῖς προσελθεῖν Νέρωνι τῷ βασιλεῖ ὥστε

* [ta inscriptio legitur in codice F ; item in AB, sed A addit ἥτοι μαρτύριον
μαρτυρησάντων ἐν Ῥώμῃ, B xol πῶς ἐν Ῥώμῃ ἐμαρτύρησαν ἐπὶ Νέρωνος. Item
in E, sed habet μαρτύριον pro πράξεις. C Πράξεις xol μαρτύριον τῶν ἁγίων
ἀποστόλων xal χορνφαίων Πέτρον xai Παύλου. D Μαρτύριον τῶν ἁγίων xal xo-
ρυφαίων ἀππ. Πέτρον x. Παύλον. Ο Πράξεις xai ϑαύματα τῶν ἁγίων xal πανευ-
φήμων ἀππ. Πέτρου x. Παύλου, πώς ἐν Ῥώμῃ ἐμαρτύρησαν ὑπὸ Νέρωνος. Prae-
terea vide ad sectionem 22.

1. τὸν (ABDF add ἅγιον, non C) Παῦλον (A add τὸν ἀπόστολον, non BCDF) |
Γαυδομελέτης c ΑΒΕ; Γανδωμελέτης €; Γανδομελήτης D | Ο τοῦ εἰσελθεῖν εἷς
Ἶταλ. | Bom xat | C τῆς πόλεως Ῥώμης | BF om ὁ

2. B ἐν λύπῃ | πολλῇ : D μεγάλῃ (omisso μεγάλῃ antea), B om | BCF
εἶπον | C om ἡμών | B ἐν τῇ Ἰονδ. ἔϑλιψ. | χαὶ (D add ἐν τῇ) Zap. καὶ ἐν
(D Lasc om) πάσῃ (BCF Lasc om; D πάσᾳ) τῇ (BF om) | xai οὐχ ἦρχ. ἐν τού-
τοις: BD Lesc (om etiam μόνος et ἀλλ᾽ ἰδού) om; C ov γὰρ εἰρχίσϑη μόνος
(antea om) ἐν πᾶσιν τούτοις | B ἀλλὰ xol ἐνταῦϑα | C μετὰ ἐπιϑέσεως τοῦ
ἐτεῖσαι Καίσ. xol ἀπολ. ἡμᾶς

8. Ξυνέδρ. οὖν ποιήσ. (D Lasc add Ιουδαῖοι, AF πάντες οἱ ᾿Ιουδαῖοι, nil B)
x. t. II. χαὶ (D om) x. τραχτ. (Ὁ πολλ᾽ ἀτἀάχτήτες; B πολλὰ τράχτα; F m. ταρα-
χϑήσαντες) : Ο Πολλὰ οὖν τραχταϊσϑέντες οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἐποίησαν συνέδριον" ἐν δὲ τὸ
. συνεδριάσαι ἅπαντας | αὐτοῖς: BC αὐτούς | βασιλεῖ: sic BCF; AD add τῷ βασι-
Acta apost, apocr. ed. Tischendorf. 4

Ω ACTA PETRI ET ΡΑΟΤΙ.

ἡ παραχωρῆσαι s» τὸν Παῦλον ἐν Ῥώμῃ. ποιήσαντες οὖν
ἐν εὐτρεπεῖ οὐκ ὀλίγα δῶρα xaX βαστάσαντες μεθ᾽ ἑαυτῶν, μετὰ
δεήσεως προσῆλθον αὐτῷ λέγοντες ἀΔεόμεθά σου, ἀγαθὲ βασιλεῦ,
ἀπόστειλον χελεύσεις εἰς πάσας τὰς ἐπαρχίας τῆς ὑμετέρας &u-
σεβείας περιεχούσας μὴ πλησιάσαι Παῦλον ἐν τούτοις τοῖς μέρε-
σιν᾿ διότι οὗτος ὁ Παῦλος θλίψας τὸ πατρῷον ἡμῶν ἅπαν ἔϑνος
ἡἠτήσατο ἐλθεῖν ἐνταῦθα τοῦ χαὶ ἡμᾶς ἀπολέσαι. χαὶ ἀρκεῖ
ἡμῖν, εὐσεβέστατς βασιλεῦ, τὴν θλῖψιν ἣν ἔχομεν παρὰ Πέτρου.

4 ᾽᾿Αχούσας δὲ ταῦτα ὁ βασιλεὺς Νέρων ἀπεχρῶη αὐτοῖς
Γώνεεται χατὰ τὸ θέλημα ὑμῶν, xal γράφομεν πρὸς πάσας τὰς
ἐπαρχίας ἡμῶν Uva, παντελῶς wr] ὁρμίσει ἐν τοῖς μέρεσιν Ἰταλίας.
ὑπέβαλον δὲ καὶ Σίμωνι tQ μάγῳ παρακαλέσαντες αὐτὸν (va,
ὡς εἴρηται, ἐν τοῖς μέρεσιν ᾿Ιταλίας μὴ ἐπιβῇ.

5 Τούτων δὲ οὕτως πραττόντων, τινὲς ἐκ τῶν μετανοη-
σάντων ἐξ ἐθνῶν καὶ βαπτισθέντων τῇ ἐπαγγελίᾳ τοῦ Πέτρου
ἀπέστειλαν πρὸς τὸν Παῦλον πρέσβεις μετ᾽ ἐπιστολῆς περιεχού-
σης οὕτως Παῦλε δοῦλες γνήσιε τοῦ δεσπότου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ καὶ ἀδελφὲ Πέτρον τοῦ πρώτου τῶν ἀποστόλων, ἠχούσα.-
pev ὧς τῶν διδασχάλων τῶν ᾿Ιουδαίων τῶν ὄντων ἐν ταύτῃ τῇ
. μεγίστῃ τῶν πόλεων ᾿Ρώμῃ ὅτι ἠτήσαντο Καίσαρα τοῦ ἀπωστεῖ.
λεύσπι ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐλθεῖν (D praem αὐτόν) τ. llavAov: sic ΒΟΏΡ.
A τὸν Π. £3. ποιήσ. οὖν ἐν εὐτρεπεῖ (sic C; A ἐν εὐτρεπῆ, D ἐν εὐτροκῆ; F
εὐτρεπῆ) οὐχ ὁλ. ὃ. x«l: haec omnia om B, sed pergit βαστάσ. οὖν p. ἕαντ. οὐκ
ὀλίγα δῶρα, μετά | αὐτῷ λέγοντες : C λέγ. τῷ βασιλεῖ | ἀπόστειλον: sic BD;
ACF ἀποστεῶαι (F pergit χελεῦσαι) [ C χελ. ἐπὶ πάσης τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας |
περιεχούσας usque ϑλίψας:: sic A; B nil nisi ὅτι Παῦλός τις ϑλίψας, item DF xoi
χελεῦσαι ὅτι Il. τις ϑλίψας; C Παῦλόν τινα μὴ εἰσελθεῖν ἐνθάδε. ἐχέλευσεν δὲ
ὁ βασιλεὺς καὶ εἶπεν ὅτι Παῦλός τις ὃς ἔϑλιψεν | τὸ (A praem πᾶν) πατρ. vjp.
ἅπαν (sic CF; om ABD) ἔϑν. (B ἔϑος) | B ὑτήσ. xol ἐνταῦϑ. ἔλϑ. τοῦ καί |
xai (B om) ἀρχεῖ: C dpx. γάρ | D Bac. εὐσεβ. | BCF ἡ ϑλῖίψις | B κερὶ
Πέτρον |

4. yita: sic AF ; B γένητε, C γενήτω, D γενέσθω | γράφομεν: sic AF ;
B γράψωμεν, C γράφωμεν, D γράφω (om πρός sequens) |. ὁρμίσει: sic € (μὴ
éppicet post "Irak. ponit) F (ἑρμίση); B ὁρμήσει; AD ὁρμήση | C ὑπέβαλλον

(D ὑπέβαλε) δ. x. Σέμωνα τὸν μάγον | BF παρακαλοῦντες | εἴρηται: AD add
παντελῶς, non BCF | ἐν τ. μέρεσιν: D ἐγγύς

ὅ. B πραττομένων | ἐκ: ita CF, om ABD | ἐξ: ita AD; C ἐκ τῶν, ΒΕ
om | τὸν Παῦλον: B αὐτόν | C μετά |. C om Παῦλε |. D Παῦλε γνήσιε φῶς |
t. δεσπ. ἡμῶν (C om) 'Igc. Xo. (C add ἰοῦ 3560 ἡμῶν): F τοῦ ϑεοῦ τοῦ
(supple δεσπότον 2) ἡμῶν 'Inc. Xo. | ταύτῃ τῇ: D αὐτῇ τῇ, C τῇ |. τῶν πέ-

ACTA PETRI ET. PAULI. | 3

λαι ἐν πάσαις ταῖς ἐπαρχίαις αὐτοῦ, ἵνα ὅπου δ᾽ ἂν εὑρεθῇς
ἀποκτανθῇς. ἡμεῖς δὲ ἐπιστεύσαμεν xal πιστεύομεν ὅτι ὥσπερ
οὐκ ἀποχωρίξει ὁ θεὸς τοὺς δύο φωστῆρας τοὺς μεγάλους οὗς
ἐποίησεν, οὕτως οὐχ ἔχει μερίσαι ὑμᾶς dx ἀλχήλων. τοῦτ᾽
ἔστιν οὔτε Πέτρον παρὰ Παύλου οὔτε δὲ Παῦλον παρὰ Πέτρον᾽
ἀλλὰ χυρίως πιστεύομεν εἰς τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστόν,
εἰς ὃν ἐβαπτίσθημεν, ὅτι ἄξιοι ἐγενόμεθα καὶ τῆς ὑμετέρας δι-
δασχαλίας.. |

5 Δεξάμενος δὲ ὁ Παῦλος τοὺς δύο ἄνδρας τοὺς ἀπεσταλ-
μένους μετὰ τῆς ἐπιστολῆς, μηνὶ Mao εἰκάδι, πρόθυμος ἐγένετο
xui εὐχαρίστησεν τῷ χυρίῳ xal δεσπότῃ Ἰησοῦ Χριστῷ. ἀπο-
πλεύσας δὲ ἀπὲ Γαυδομελέτης ouk ἔτι ἦλθεν διὰ ᾿Αφρικῆς ἐπὶ
τὰ μέρη Ἰταλίας, ἀλλ᾽ ἐπὶ Σικελίαν ἀνέδραμεν... ἕως οὗ ἦλθεν
ἐν Συρακούσῃ τῇ πόλει μετὰ τῶν δύο ἀνδρῶν τῶν πεμφθέντων
ἀπὸ Ῥώμης πρὸς αὐτόν. 7 Κἀχεῖθεν ἀποπλεύσας παρεγένετο εἰς
τὸ ᾿Ρήγιον τῆς Καλαβρίας, καὶ ἀπὸ τοῦ ᾿Ρηγίου ἐπέρασεν ἐν
Μεσίνῃ. xai ὀρδινεύει ἐχεῖ ἐπίσκοπον Βάχχυλον ὀνόματι. ἐξελ-
θόντος δὲ αὐτοῦ ἀπὸ Μεσίνης ἀπέπλευσεν ἕως Διδύμου, καὶ ἔμει-
wey ἐχεῖ νύχτα μίαν᾽ κἀκεῖθεν ἀποπλεύσας ἦλθεν εἰς Ποντιόλην
τῇ δευτέρᾳ ἡμέρᾳ.
λεων: C πόλει | C εὑροῦσί σε τοῦ ἀποχτενοῦσί σε. xol ἡμεῖς ἐπιστ. | B ἀπε-
χώρησεν, D ἀπομερίζει (Lasc quemadmodum deus luminaria magna duo fecit non
dividi) | B οὐδὲ ὑμᾶς ἔχει μερίσαι, C (corrupte) οὐ χωρείσαι ἔχειν ἡμᾶς |
οὔτε (D οὐ) Πέ. (C Πέτρος, B Παῦλον) π. Παύλον (B Πέτρον) οὔτε δὲ (sic A;
om BCDF) Παῦλον (C Παῦλος, B Πέτρον) m. Πέ. (B Παύλου) | ἐγενόμεϑα:
sic B; γενόμεϑα D, γενώμεϑα C, γενοίμεθα A, γινόμεθα Ἐ; BG om xal sequens.

6. Δεξάμενος: ita BCDF; διαδεξάμενος A | D ἀποσταλμένονς, Ε ἀποστα-
λέντας | εἰκάδι: C εἷς τὰς ἤχωση (corrige €Ixoct), B om μηνὶ Ma. &ix.. (vertit
etiam Lasc) | B ηὐχαρίστησε | χυρίῳ xoi δεσπότῃ : sio BF; A ϑεῷ xoi δεσπ.
ἡμῶν; C (item Lasc) xuplo ἡμῶν |. C ὑποκλεύσας !. C Ταυδωμελέτης, D Γαυ-
δομελήτης | διά: BF δι᾽, Ο εἷς et ᾿Αφρικήν |. C εἰς τὰ μέρη | ἐπὶ Xx. ἀνέδρ.
, ἕως: sic BDF; € ἔδραμεν ἐπὶ Xoc ἕως, A ἐπὶ ἸΞικελίαν" ἔδραμεν οὖν ἕως |
BC ἐν (F add τῇ) Σνραχούσει | A αὐτῷ ἀπὸ Ῥώμ. np. avt.

7. εἰς τὸ (Com) Ῥήγιον (A "Pliytoy, B Ῥήγιν, G'Puytoy, D ίγην) τῆς (CD
om, B εἰς) Καλ. (ACD Καλαυρίας, B Καλαβρέαν) | AD 'Prylos, Ο ῬῬυγίου | ἐν Me-
Giro: sic AB; εἰς Μεσίνην CD; εἰς Μεσσήνην F | ὀρδινεύει: sicA; B ὁρδήνευσεν,
C ὀρδύνευσεν, F ὠρδίνενσεν, D χειροτονεῖ | x. óp8. ἐκεῖ ἐπέσκ.: C χάχεῖ àpB.
ἐπ., D καὶ yep. ἐκ. éxst |. A Βάχνλον, Laso Barchyrium | F ἀπὸ Μεσσύνης |
^. A Διδύμων, Lasc Tendulae | G γύχταν | Ἐ xed ἐκεῖθεν ἀποκλ. | εἰς Ποντιόλην:

sic AD; BF εἰς Ποτιόλης, € εἰς Hors |. rfj δευτ. ἡμέρᾳ: C τῆς δευτέρας
4 *

4 ACTA PETRI ET PAULI.

5 Διόσκορος δὲ ὁ ναύχληρος ὃ ἀπενέγκας αὐτὸν ἐν Zuga-
χούσῃ, συμπαθὼν τῷ Παύλῳ, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐρύσατο ἐχ
θανάτου. ἐάσας τὸ ὕδιον πλοῖον ἐν Συραχούσῃ ἠχολούθησε μετ
αὐτοῦ ἕως Ποντιόλης. ἐκ δὲ τῶν μαθητῶν τοῦ Πέτρου εὑρεθέντες
ἐχεῖ χαὶ προσδεξάμενοι τὸν Παῦλον παρεκάλεσαν αὐτὸν μεῖναι
πρὸς αὐτούς᾽ χαὶ ἔμεινεν ἑβδομάδα μίαν, χρυπτόμενος διὰ τὰς
παραγγελίας τοῦ Καίσαρος. " Πάντες δὲ οἱ τοπάρχαι ἐφύλατ-
τον τοῦ πιάσαι xol ἀποκτεῖναι αὐτόν. Διόσχορος δὲ ὁ ναύχλη-
ρος. χαὶ αὐτὸς ἀναφαλανδὸς ὑπάρχων, στιχάριον ναυκληριχὸν
φορέσας xal παρρησιασάμενος τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ εἰς τὴν πόλιν
Ποντιόλης ἐξῆλθεν. νομίσαντες οὖν ὅτι ὁ Παῦλός ἐστιν, ἐχρά-
τησαν χαὶ ἀπεκεφάλισαν αὐτόν, καὶ παρέπεμψαν τὴν χεφαλὴν
αὐτοῦ πρὸς τὸν Καίσαρα.

Ὁ Προσκαλεσάμενος οὖν. ὁ Καῖσαρ τοὺς πρώτους τῶν Ἶου-
δαίων ἀνήγγειλεν αὐτοῖς λέγων Χάρητε χαρὰν μεγάλην, ὅτι Παύ-
λος ὁ ἐχθρὸς ὑμῶν τέθνηκεν. — xai ἐπέδειξεν αὐτοῖς τὴν κεφαλήν.
ποιήσαντες οὖν εὐφροσύνην μεγάλην τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἥτις ἦν
τεσσαρεσχαιδεκάτη τοῦ Ἰουνίου μηνός, ἕκαστος τῶν Ιουδαίων
ἐπληροφορήθη.

11 “Ὃ δὲ Παῦλος ἐν Ποντιόλῃ ὧν xai ἀχούσας ὅτι Διόσχορος
᾿ ἀπεχεφαλίσθη, λυπηθεὶς λύπῃ μεγάλῃ. ἀτενίσας εἰς τὸ ὕψος
τοῦ οὐρανοῦ εἶπεν Κύρις παντοχράτωρ ἐπουρᾶνιε, ὁ φανείς μοι
ἐν παντὶ τόπῳ οὗ ἐπορεύθην διὰ τοῦ μονογενοῦς σου λόγου τοῦ
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπιτίμησον τῇ πόλει ταύτῃ καὶ

8. Ο Ἦν γὰρ ὁ ναύχλ. ὁ ἀνενέγχας (B ἀπενέγχων) a. ε. Xup. (B Xupaxov-
ct) τῇ πόλει, Διόσχορος ὄνομα | ἐρύσατο: sic C; ἐρρύσ. AB (ἀπὸ ϑανάτου) D |
C τὸ πλοῖον (B σκάφος) αὐτοῦ ἐν ἸΣυρακούσει ἠχολούϑησεν | B Ποτιόλης | x
αὐτούς: sic À; παρ᾽ αὐτοῖς B; μετ᾽ αὐτοῖς C

9. B ἐφύλασσον | ἀναφαλανδός: sic B (sed praem φαλαχρός), item À
ἀναφάλανδος, C dvaugolayaós; D ἀναφάλας | € om el; τ. πόλ. Ποντιόλης (P
Ποτιόλης) ! Ὁ ἦλθεν | B ὅτι Παῦλος | ἐστίν: A ἦν l πρός: C εἷς

10. οὖν: B δέ | πρώτονς: C πρεσβυτέρους | B ἀνήγγ. αὐτούς | BC Xat-
eert | A ὑπέδειξεν (BCD ἐπέδ.) αὖτ. xal τὴν χεφ. αὐτοῦ | C τὴν ἡμέραν
ἐχείνην, τῇ τεσσ. | D ᾿Ιουλίον | C om ἔχαστ. τ. ᾿Ιουδ. ἐπληροφορήϑη, B pro

iis sic: μεγάλως εὐφράνθησαν" ἕχαστος γὰρ αὐτῶν ἐπληροφορήϑησαν περὶ τῆς
τελειώσεως Παύλου

11. BC Ποτιόλῃ | BC ὥνπήϑη λύπην μεγάλην, καὶ ἀτενίσας | C εἰς τὸν
οὐρανόν | παντοκράτωρ cum BCD; A παντοχράτορ | λόγου cum ABD ; C υἱοῦ |
C τὴν πόλιν ταύτην | B xoi ἐχβαλών | Lectio codicis C paullulum correcta sic

ACTA PETRI ET PAULI. 5

ἔχβαλε πάντας τοὺς πιστεύσαντας τῷ θεῷ xal ἀκολουθήσαντας
τῷ λόγῳ αὐτοῦ. 2 Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ᾿Αχολουθεῖτέ μοι. καὶ ἐξελ-
θὼν ἀπὸ Ποντιόλης μετὰ τῶν πιστευσάντων τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ,
ἦλθον εἰς τόπον καλούμενον Βαΐας, καὶ ἀναβλέψαντες τοῖς ὀφθαλ-
μοῖς αὐτῶν πάντες θεωροῦσι τὴν πόλιν ἐκείνην τὴν χαλουμένην
Ποντιόλην πεποντισμένην εἰς τὴν ὄχθαν τῆς θαλάσσης ὡσεὶ ὀρ-
χυΐαν μίαν᾽ xal ἐχεῖ ἔστιν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας εἰς μνημό-
συνον ὑποχάτω τῆς θαλάσσης. B

15 ᾿Ἐξελθόντων δὲ αὐτῶν ἀπὸ Βαΐας, ἐγένοντο εἰς Γαΐτας,
καχεῖ ἐδίδασχεν τὸν λόγον τοῦ θεοῦ " ἔμεινεν γὰρ ἐκεῖ τρεῖς ἡμέ-
ρᾶς εἰς τὸν οἶκον ᾿Εράσμου, ὃν ἀπέστειλεν ὁ Πέτρος ἀπὸ Ῥώμης
διδάξαι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ θεοῦ. ἐξελθὼν δὲ ἀπὸ Γαΐτας ἦλθεν
εἰς χαστέλλιον λεγόμενον Ταραχίνας, xai ἔμεινεν ἐκεῖ ἡμέρας
ἑπτὰ eig τὸν οἶκον Καισαρίου τοῦ διακόνου, ὃν ἐχειροτόνησεν
Πέτρος" χἀχεῖθεν ἀποπλεύσας διὰ τοῦ ποταμοῦ ἦλθεν εἰς τόπον
χαλούμενον Τρίβους Ταβέρνης.

M Ot δὲ σωθέντες ἐκ τῆς πόλεως Ποντιόλης τῆς ποντισθεί-
σης ἀνήγγειλαν τῷ Καίσαρι εἰς Ῥώμην ὅτι Ποντιόλη ἐποντίσθη
μετὰ παντὸς τοῦ ὄχλου αὐτῆς. καὶ ἐν λύπῃ μεγάλῃ γενάμενος
ὁ βασὰεὺς διὰ τὴν πόλιν, προσκαλεσάμενος τοὺς πρώτους τῶν
᾿Ιουδαίων εἶπεν αὐτοῖς Ἴδε διὰ τὴν ὑπαχοὴν ὑμῶν ἐποίησα ἀπο-
χεφαλισθῆναι τὸν Παύλον, xai διὰ τοῦτο ἐποντίσθη ἡ πόλις.
1^ Ot δὲ πρῶτοι τῶν ᾿Ιουδαίων εἶπαν πρὸς τὸν Καίσαρα Εὐσε-

habet: ἅπαντας t. πεπιστευχότας τὸν λόγον Παύλον (ita B) xol ἠχολούϑησαν μετ᾽
αὐτοῦ τῷ Χριστῷ.

12. B om οὖν, C sic: διότι εἶπεν |. B Ποτιόλης Ο τὸν λόγον τ. 5. xcd
ἦλθον | χαλούμενον c CD; A χαλούμενος, B λεγόμενον | C ϑεωροῦσιν | B om
τὴν xaX. Ἰποντιόλην (D Ποτιόλ) | B χαταπεποντισμένην | B om uod (C ὡς)
ὀργνυῖαν (hoc accentu A) μίαν" xol ἐκ. ἔστ. (C ἔστ. dx.) ἕως usque τῆς ϑαλάσσης

13. B ἀπὸ Βαΐων | CD ἐγένετο |. BD εἰς Γάϊτα | C ἔμεινεν δὲ ἐκ. ἡμέρ.
te. | € ἀπέστειλεν Πέτρος | BCD εἰς (C ἐν) καστέλλιν (-λην €, -λεν D) | C
Τεραχύνας | ἡμέρας ἑπτά : B post Πέτρος ponit | B ἐχεῖϑεν δέ | C ἀποπλεύ-
σαντες (sed ἦλθεν) | C λεγόμενον [ B Τριβουςταβέρνης et C Τριβονταβέρνης:
utrumque uno tantam accentu; D om Τρίβους

14. BD Ποτιόλης et Ποτιόλη | B ἀνίγγ. τῷ Νέρωνι ἐν τῇ Ῥώμῃ (ὦν
Ῥώμῃ €) | BC om παντός et μεγάλῃ | ὄχλαν: BC λαοῦ | BD γενόμενος |
C ᾿Ιδού | A ἐποτίσθη ᾿

15. B om πρῶτοι τ. Ἰουὰ. | ΒΟ εἶπον (- παν cum AD) πρ. τ. βασιλέα |

6 ACTA PETRI ET PAULI.

βέστατε βασιλεῦ, μὴ οὐχ εἴπαμέν σοι ὅτι πᾶσαν χώραν αὐτὸς
ἐτάραξεν τῆς ἀνατολῆς καὶ τοὺς πατέρας ἡμῶν διέστρεψον:
προάγει οὖν, εὐσεβέστατε βασϑεῦ, ἵνα μία πόλις ἀπόληται val
p) τὸ βασίλειόν σου" τοῦτο γὰρ εἶχεν παθεῖν ἡ “Ρώμη. χαὶ τα-
ρεμυθήθη ὁ βασιλεὺς ἀχούσας τοὺς λόγους αὐτῶν.

16 Ὃ δὲ Παῦλος παρέμεινεν εἰς Τρίβους Ταβέρνης ἡμέρας
τέσσαρας. χαὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ἦλθεν εἰς ᾿Αππίου Φέρον χαλού-
μενον Βικουσαράπη. καὶ χοιμηθεὶς ἐκεῖ τὴν νύχτα ἐχείνην εἶδέν
τινα χαθήμενον elg καθέδραν χρυσῆν, χαὶ παριστάμενον αὐτῷ
πλῆθος μαύρων xaX λεγόντων ᾿Εγὼ ἐποίησα σήμερον υἱὸν φονεῦ-
σαι τὸν πατέρα αὐτοῦ " ἄλλος ἔλεγεν ὅτι χἀγὼ ἐποίησα πεσεῖν
οἶκον xal φονεῦσαι γονεῖς μετὰ τέχνων. ἄλλοι μὲν ἄλλα ἐξη-
γοῦντο αὐτῷ πονηρὰ πολλά" ἕτερος δὲ ἐλθὼν ἀνήγγειλεν αὐτὸ
ὅτι ἐγὼ ὀρδίνευσα ἵνα ὁ ἐπίσκοπος ᾿Ιουβενάλιος,, ὃν ἐχειροτόνησεν
Πέτρος, μετὰ τῆς ἡγουμένης Ἰουλιανῆς χοιμιηθῇ. [7 ’᾿Αχούσας
δὲ ταῦτα πάντα χοιμώμενος εἰς αὐτὸν τὸν ᾿Αππίου Φόρον πλη-
σίον Βικουσαράπης, εὐθέως καὶ παραχρῆμα ἀπέστειλεν ἐν “Ῥώμῃ
ἐκ τῶν ἀχολουθησάντων αὐτῷ ἀπὸ Ποντιόλης πρὸς τὸν ἐπίσκοπον
᾿Ιουβενάλιον λέγων τοῦτο αὐτὸ ὅπερ ἀπήει ποιῆσαι. 8 Καὶ δρα-
μὼν τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ ᾿Ιουβενάλιος ἔρριψεν ἑαυτὸν εἰς τὰ ἴχνη τοῦ
Πέτρου χλαίων xal ὀδυρόμενος χαὶ λέγων ὅτι παραπεσεῖν deret

C om μή |. C εἴπομεν |. ΒΟ ὅτι avt. ἐτάρ. πᾶσαν (C add τὴν) χώραν | B om
εὐσεβ. βασιλεῦ | ἀπόληται (sic AC): BD ἀπολεῖται | C ὅλον τὸ βασίλ. | D
om 5j αὐτῶν: BC τούτους

16. C παρέμενεν εἰς Τριβονταβέρνην (B ΤριβουταβέρνηςῚ [ C εἷς τόπον
καλούμενον Σαμπίον Φόρον Βικονσάραπι (B Βικουσαραπή (hoc accentu) D om) !
C ἐχεῖσςε |. B νύχταν |. BC ἴδεν | C τινὰ αἴϑύωππα (sic) χαϑήμενον | A πα-
ριστώμενον | C μαύρ. xot ἔλεγον | Α φονεῦσαι υἱὸν τὸν (B om) mar. avr. (B
om) | A ἕτερος 86 | B om ὅτι | xayo: C ἐγώ | B γονεῖς xol τέχνα | 6
αλλ. δὲ ἐξηγ. ἕτερα πονηρὰ (B πονηρότερα et om mold) ἔργα ἃ εἶχον ποιῆσαι |
B αὐτῷ λέγων ὅτι |. ὀρδίν. cum CD; A ὠρδίν., B ἐποίησα

17. C om πάντα | C om αὐτὸν τόν | BC ᾿Απίον, C'* ᾿Αμπίου |. C Φό-
eov | πλησίον (B ἀπό, C om) Βιχουσ, (C Βιχουσάραπὴ : D om | C εὐθέως
απέστ. παραχρ. ἐν "P. (B εἰς Ῥώμην) | C dxoAov3. αὐτοῦ | B om αὐτό | B
ἀπκίει, C ἐπίγει

18. ἔρριψεν: C praem τούτῳ αὐτῷ χατεπιγώμενος τὸ πράγματι (sic) | P
om χλαίων χαί | B ὀδυρώμενος | D ὅτι παρὰ μιχρὸν παραπ. | ἄπήειν: ita À;

ACTA PETRI ET PAULI. 7
xai ἐξηγήσατο αὐτῷ τὸ χεφάλαιον xai εἶπεν Πιστεύω ὅτι αὐτός
ἐστὸν ὃν περιέμενες φωστῆρα. ὁ δὲ Πέτρος πρὸς αὐτὸν ἔφη Πῶς
ἐνδέχεται ἐκεῖνον εἶναι τελειωθέντος αὐτοῦ; I 'O δὲ ᾿Ιουβενά-
λιος ὁ ἐπίσχοπος ἔλαβεν τὸν ἀποσταλέντα παρὰ Παύλου πρὸς τὸν
Πέτρον, xal αὐτὸς αὐτῷ ἀνήγγειλεν ὅτι ξῇ xal ἔρχεται, xai
ὅτι ἐστὶν εἰς ᾿Αππίου Φόρον. χαὶ ηὐχαρίστησεν ὃ Πέτρος χαὶ
ἐδόξασεν τὸν θεὸν χαὶ πατέρα τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
9) Τότε προσχαλεσάμενος τοὺς πεπιστευχότας μαθητὰς αὐτοῦ
ἀπέστειλεν αὐτοὺς πρὸς τὸν Παῦλον ἕως Τρίβους 'Γαβέρνης᾽ ἔστιν
δὲ τὸ διάστημα ἀπὸ Ῥώμης ἕως Τρίβους ᾿Γαβέρνης μίλια τριά-
χοντα ὀχτώ. χαὶ ἰδὼν τούτους ὁ Παῦλος εὐχαριστήσας τῷ κυρίῳ
ἡμῶν ᾿[ησοῦ Χριστῷ ἔλαβεν θάρσος. χινήσαντες δὲ ἐχεῖθεν ἐχοι-
ινήθησαν εἰς πόλιν χαλουμένην ᾿Αρυκίαν.

Ἢ Περίφημον δὲ ἐγένετο ἐν τῇ πόλει Ρώμῃ ὅτι Παῦλος ὁ
ἀδελφὸς Πέτρου ἔρχεται. οἱ δὲ πεπιστευκότες τῷ θεῷ ἔχαιρον
χαρὰν μεγάλην. τάραχος δὲ μέγας ἐγένετο ἐν τοῖς ᾿Ιουδαίοις,
χαὶ ἀπελθόντες πρὸς Σίμωνα τὸν μάγον παρεκάλουν αὐτὸν λέ-
γόντες ᾿Ανάγαγε τῷ βασιλεῖ ὅτι οὐκ ἀπέθανεν ὁ Παῦλος, ἀλλὰ
ξῇ καὶ ἦλθεν. ὃ δὲ Σίμων πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαίους εἶπεν Τίς οὖν ἡ
χεφαλὴ ἡ ἐλθοῦσα πρὸς τὸν Καίσαρα ἀπὸ Ποντιόλης: μὴ xe
αὐτὴ οὐκ ἦν ἀναφαλανδός;

Ὁ ᾿Ελθόντος δὲ τοῦ Παύλου ἐν τῇ Ῥώμῃ, φόβος μέγας
BD ἀπίει, C ἐπίει | B τὸ χεφάλ. ἅπαν | ὃν (C ὅπερ) περιέμενες (D --μενε,
C - μένης) | B αὐτῷ ἔφη | B om πώς

19. B 'Iovg«v. ἐπίσχκ., C ἐπίσχ. 'Iovgev. | B πρὸς Πέτρον | C ἀπήγγει-
At» ᾿Αππ, Φόρον (C --οον): C add Βιχονσάραπι | B εὐχαρίστησεν | A xol
ἐδόξ. ὁ (B om) Πέτρ. | C om xoi πατ. τοῦ χυρ. ἡμ. I. Xp.

20. Τότε: C χαί |. B τοὺς πεέπιστ. αὐτῷ μαϑητ. ἀπέστ. | C ἕως Σαμ-
πίον Φόρον Βιχουσάραπι bis, | D ἕως ἐκεῖσε μίλια An: | B ἰδὼν αὐτούς | €
ηὐχαρίστησεν τὸν Seóv xal πατέρα τοῦ χυρίον ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, bo. δὲ
Sdpo. | B éx«i3. δὲ χινήσ. ἐχοιμήϑ. | C ἤρχοντο καὶ ἐχοιμήϑ. €. τόπον λεγό-
μενον |. D ᾿Αρχίαν, C ᾿Αρεχήν, B ᾿Αραβίαν

41. C om πόλει | C ζῇ καὶ ἔρχεται. οἱ οὖν | C om ἀλλὰ ζῇ x
ἦλϑ. | τίς: BC τίνος | B Ποτιόλης | Com ἦν |] € ἀναφαλανδρός (cf. supra
sub 9.)

22. Incipit E verbis his ᾿Ελϑόντος εἰς τὴν Ῥώμην τοῦ ἀγίον [Παύλου ἀπὸ
τῶν ἸΣπανιῶν, συνῆλθον πρὸς αὐτὸν πάντες οἱ ᾿Ιονδαῖοι λέγοντες Τὴν ἡμετέραν
πίστιν ἐν ἡ etc. Item Passio Peiri εἰ Pauli in codd. Guelferbytanis teste Thilone
sic: Cum venisset Paulus in urbem Romam, convenerunt ad eum omnes ludaei di-

8 ACTA PETBI ET PAULI.

ἐπέπεσεν τοῖς ᾿Ιουδαίοις. συνῆλθον οὖν πρὸς αὐτὸν xol παρεχά-
λουν αὐτὸν λέγοντες Τὴν πίστιν ἐν ἡ ἐγεννήθης, ταύτην διεχδί-
κησον᾽ οὐ γὰρ δίκαιόν ἐστιν “Ἑβραῖος ὧν καὶ ἐξ 'Efoaíov ἵνα
ἑαυτὸν διδάσκαλον εἴπῃς ἐθνῶν χαὶ ἐχδυκητὴν τῶν ἀπεριτμήτων,
xai αὐτὸς ὧν περιτετμημένος ἵνα τὴν τῆς περιτομῆς χαταργήσῃς
πίστω. ὅταν οὖν ἴδῃς Πέτρον, ἀνταγώνωσαι χατὰ τῆς αὐτοῦ
διδασχαλίας, ὅτι πᾶσαν τοῦ ἡμετέρου νόμου παραφυλαχὴν χα-
τήργησεν᾽ ἀπάχλεως τὸν σαββατισμὸν xal νεομηνίας xai τὰς νο-
μίμους ἀργίας. 52. ᾿Αποχριθεὶς δὲ ὁ Παῦλος εἶπεν αὐτοῖς Ἐμὲ
Ἰουδαῖον ἀληθινὸν ἐν τούτῳ δυνήσεσθε δοκιμάσαι, ὅτι xal τὸ
σάββατον τηρῆσαι xal τὴν ἀληθινὴν περιτομὴν κατανοῆσαι δυ-
νηθῆτε᾽ xal γὰρ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου κατέπαυσεν ὁ θεὸς
ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ. ἡμεῖς ἔχομεν πατέρας, πατριάρ-
χας καὶ τὸν νόμον. τί οὖν ὁ Πέτρος χηρύσσει ἐν τῇ τῶν ἐθνῶν
βασιλείᾳ: ἀλλὰ xa ἐάν τινα καινὴν θελήσει εἰσαγαγεῖν διδασχα-
Ma», χωρίς τινος ταραχῆς καὶ φθόνου xal χόπου ἀπαγγεῶλατς
αὐτῷ ἵνα xal ἡμεῖς ἴδωμεν, xal ἐνώπιον ὑμῶν ἐλέγξω αὐτόν.
A * e , 3 - 9 , . - “ e , 7

ἐὰν δὲ ἢ ἡ διδασχαλία αὐτοῦ ἀληθής. τῇ τῶν Εβραίων βῴλῳ
xai μαρτυρίᾳ ὠχυρωμένη, πρέπον ἐστὶν πάντας ἡμᾶς πειθαρ-
χεῖν αὐτῷ.

centes Nostram fidem, in qua nalus es, ipsam defende. | C παρεκάλουν λέγοντες
Πίστιν | BE ἐχδίχησον | ἵνα aote tavtov cum E posui; ABC ante Ἑβραῖος
habent | ἐθνῶν: B τῶν ἐθνῶν, C ἑτέρων ἐθνῶν 1 τῶν ἀπεριτμήτων: Β τῶν
ἐϑνῶν τῶν ἀπεριτμ. | E om ἵνα, item versio latina | χαταργήσης cum ADE;
B χαταργήσεις, C χαταργήσει { C om οὖν | B τοῦ ἡμετέρον γένους τὴν παρα--
φνλαχήν | ἀπέχλεισε usque ἀργίας ex E sumta sunt; eadem in codd. Guelf. et
Flor. sic leguntur: exclusit sabbatismum εἰ neomeniam (Flor. neomaenias) et legi-
limas ferias exinanivit (Flor. inanivit): desunt in ABCD.

23. Bom ὁ | 'Epk Ἰ. a. ἐ. c. δυνήσεσθε (codex - σησϑεὶ) 8. ὅτι (? codex ἔτι)
usque ἐλέγξω αὐτόν: ista omuia, quae in ABCD desiderantur, ex E sumsi. Le-
guutur vero etiam in codd. latinis sic: Me ludaeum esse et verum ludaeum , hinc
poteritis probare cum et sabbatum observare ei circumcisionem vere poteritis advertere :
snam sabbato die requievit αὖ omnibus operibus suis deus. — Nos habemus patres et
patriarchas et legem. Quid (ale praedica! Petrus in regno gentium? — Sed εἰ si forte
aliquam vult introducere novam doctrinam, sine conturbatione εἰ sine. invidia et sine
strepitu nunciate εἰ μὲ nos videamus, εἰ in vestro. conspeclu illum ego convincam.
Ibidem in hunc modum pergitur: Quod si forte doctrina eius vero testimonio fuerit
ex (Flor. et) Hebraeorum libris smunita, decet nos omnes obedire εἰ. | ABC ἐὰν ἡ
(BG om) sj διδασχ. avt. (C add ἐστίν) ἀληϑής (B add ἡ), τῇ τῶν Ἕβρ. βίβλῳ
(C βίβλων) μαρτυρίᾳ ὠχυρῳμένη (B ὄχυρωμ. D ὀχνρομ. E ὠχυρομ.) || C om
πάνι. ἡμᾶς, E om ἡμᾶς

ACTA PETRI ET PAULI. 9

^ Ταῦτα, xal τὰ τούτοις ὅμοια τοῦ Παύλου λέγοντος
ἀπῆλθον οἵ ᾿Ιουδαῖοι xal εἶπον τῷ Πέτρῳ Παῦλος ἐξ ᾿Εβραίων
παραγέγονεν, καὶ παρακαλεῖ σε ἵνα ἔλθῃς πρὸς αὐτόν ἐπειδὴ
οἱ ἀγαγόντες αὐτὸν λέγουσι μὴ δύνασθαι αὐτὸν συντυχεῖν ᾧ ἐὰν
βούληται πρὸ τοῦ ἐμφανίσαι Καίσαρι. ἀχούσας δὲ. ὁ Πέτρος
ἐχάρη χαρὰν μεγάλην, xal παραχρῆμα ἀναστὰς ἐπορεύθη πρὸς
αὐτόν. ἰδέντες δὲ ἀλλήλους ἀπὸ τῆς χαρᾶς ἔκλαυσα», καὶ ἐπὶ
πολὺ περιλαβόντες ἑαυτοὺς τοῖς δάχρυσιν ἀλλήλους κατέβρεχον.

5 Ὡς δὲ πάντων ὁ Παῦλος τῶν ἑαυτοῦ πράξεων τὸ ὕφος
τῷ Πέτρῳ ἀπήγγειλεν, χαὶ πῶς διὰ τῶν τοῦ πλοὸς χόπων παρα-
γέγονεν, χαὶ ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ ποῖα ἔπασχεν ὑπὸ Σίμωνος
τοῦ μάγου xal πάσας τὰς ἐνέδρας αὐτοῦ. xal ταῦτα εἰπὼν ἀνε-
χώρησεν πρὸς ἑσπέραν.

2 “Ἕωθεν δὲ ἑξῆς διαφαυούσης τῆς ἡμέρας, ἰδοὺ Πέτρος
παραγενόμενος εὐρίσχει πλῆθος τῶν ᾿Ιουδαίων᾽ πρὸ τῶν θυρῶν: τοῦ
Παύλου. ἦν δὲ μεταξὺ τῶν ᾿Ιουδαίων Χριστιανῶν τε καὶ ἐθνυκῶν

24. Ταῦτα usque ὅμοια: plane eadem codd. omues testantur | ἀπῆλθον
usque ἐχάρη χαρὰν μεγάλην ex E sumsi; eadem latine sic habent: perrexerunt
Iudaei ad Pelrum et dixerunt εἰ Paulus ex Hebraeis (codex E ἐξ Ἕ βραίων ἀπὸ
Φ πανιὼν) venit: rogat te ut venias ad eum , quoniam hi qui eum adduxerunt (i. e.
ol ἀγαγόντες, quod nos praebuimus; sed ipse codex E ol ἀγαποῦντες habet) di-
cunt non eum se posse dimillere ul videat quem vult antequam Caesari. insinuent.
Audiens haec Pelrus gaudio gavisus est magno. Pro his omnibus ABCD: ἐγνώσθη
τῷ Πέτρῳ ὅτι Παῦλος παραγέγονεν (C. γέγονεν) dv Ῥώμῃ, καὶ ἐχάρη χαρὰν με-
γάλην | ἰδόντες cum BCDE; A εἰδότες | ἀπὸ τῆς χαρᾶς: C om, E post ἔχλαυ-
σαν ponit | περιλαβ. cum ABDE ; C περιπλαχέντες [ ξαυτούς cum ABE; C ἀλ-
λήλοις, D ἀλλήλους omisso ἀλλήλους sequenti | C χατεβρέχοντο.

25. πάντων: ita prorsus ABCDE ; codd. latini Cumque Paulus illi omnem
texium suorum casuum indicasset | C περὶ τῶν αὐτοῦ πράξεων τῷ Πέτρω |. CD
ἀνήγγειλεν [ διὰ τῶν (BD τόν, € om) τ. πλ. χόπων (BDE*' χόπον) παραγέγονεν
c BCDE; item codd. Guelf. (Flor. om) εἰ qualiter navigii fatigationibus advenis-
»et: A δυσπλοιάσας (sic, non ut apud Thilonem δυσπλοΐσας ἐν τῇ ϑαλάσσῃ δια-
σέσωσται | xai ὁ Πέτρος cum CD, item codd. lat.; AB ὁμοίως xat Πέτρος, E
πάλιν δὲ Πέτρος et pergit ἐξηγήσατο τῷ Παύλῳ | ποῖα cum B(E), D ὁποῖα;
AC ola | E (item versio latina) ποίας ἐνέδρας ἔπασχεν παρὰ Xl. τ. μάγον pro
ποῖα usque αὐτοῦ | xal ταῦτα usque πρὸς ἑσπέραν (B add γὰρ ἦν"): E xal
ἑσπέρας γενομένης ἀνεχώρησεν Πέτρος ἐν τῷ ἰδίῳ καταλύματι: contra codd. la-
tini abscessi( Pelrus ad. vesperam, additis his: mane die altero reversurus.

26. "E«eSc» usque ἰδοὺ Πέτρος ex E sumsi; eadem codd. lat. sic habent
Cumque aurora diei darel initium, ecce Petrus. Contra ABC nil nisi Τῇ δὲ ἐπαύ-
ριον | € παραγενάμενος | πρὸ τῶν (A om) Ξυρῶν: C πρὸς τὴν ϑύραν | Ὁ
Ἴσνδ. xai τῶν Χριστ. μεγ. ταραχ. (B vapay. μεγ.)" οἱ οὖν Ἰουδαῖοι (E ἐξ 'Iov-

10 ACTA PETRI ET PAULI.

μεγάλη ταραχή. οἱ μὲν γὰρ ᾿Ιουδαῖοι ἔλεγον ᾿Ημεῖς γένος ἐσμὲν
ἐκλεκτόν, βασίλειον ἱεράτευμα, qot τε τοῦ ᾿Αβραὰμ. xai ᾿Ισαὰκ
x&i ἸΙαχὼβ xal πάντων τῶν προφητῶν, μεθ᾿ ὧν ἐλάλησεν ὁ θεός,
οἷς ἔδειξεν τὰ ἑαυτοῦ μυστήρια χαὶ τὰ θαυμάσια αὐτοῦ τὰ με-
γάλα. ὑμεῖς δὲ οἱ ἐξ ἐθνῶν οὐδὲν μέγα ἐν τῷ σπέρματι ὑμῶν, εἰ
py] ἐν εἰδώλοις καὶ γλυπτοῖς βέβηλοί τε xal βδελυχτοὶ γεγόνατε.

Ἢ Ταῦτα xal τὰ τούτοις ὅμοια λεγόντων τῶν Ἰουδαίων
ἀπεκρίναντο οἵ ἐξ ἐθνῶν λέγοντες Ημεῖς ὡς ἠχούσαμεν τὴν ἀλή-
θειαν, εὐθέως ἠχολουθήσαμεν αὐτῇ χαταλιπόντες ἡμῶν τὴν πλά-
γην. ὑμεῖς δὲ xal τὰς πατρικὰς γνόντες δυνάμεις xal τὰ προ-
qtue ὁρῶντες σημεῖα xal νόμον δεξάμενοι, xal τὴν θάλασσαν
ξηροῖς διαβεβηκότες τοῖς ποσὶν χαὶ τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν βυθιζομέ-
νους ἰδόντες, xai στύλου πυρὸς νυχτὸς ὑμῖν φαίνοντος xal νε-
φέλης ἡμέρας, καὶ μάννα ὑμῖν ἐξ οὐρανοῦ δοθέντος χαὶ ἐκ πέ-
τρᾶς ὕδατος ὑμῖν ῥυέντος, μετὰ ταῦτα, πάντα εἴδωλον ἑαυτοῖς
μόσχου ἐτεχτήνατε xal προσεχυνήσατε τῷ γλυπτῷ. ἡμεῖς δὲ
οὐδὲν βλέ ἔποντες τῶν σημείων πιστεύομεν τοῦτον εἶναι σωτῆρα
θεόν, ὃν ὑμεῖς ἐγκατελείπατε ἀπειθήσαντες.

δαίων) | E ἐχλεχτ. ἐσμ. | φίλοι τε (C om) cum CDE (item codd. latini, qui ita
habent Nos genus electum , regale (Guelff. reg. elect.) , amicorum dei (Guelff. add
sumus) Abrahae): AB φυλῆς γε | C τοῦ τε ᾿Αβρ. Io. xai 'Iax. | E ol xoi
ἔδειξεν || E xoi τὰ (C om) ϑαύματα | ὑμῶν: E add ἔχετε, B ἔσχετε: Guelff.
add estis post ἐξ ἐθνῶν, non item Flor, | C ἐν εἰδωλίῳ (B add xt) xat |. B
om γλυπτ. βεβ. τε (E om) xal βέβηλοι et βδελνχτοί cum Thilone ex inter-
prete latino edidimus praebente ímquinali et execrabiles; codd. vero graeci omnes
habent βεβήλοις et βδελυχτοῖς

27. τὰ (C ἕτερα πολλά) τούτοις (C αὐτοῖς) ὅμοια cum B(C)D: AE τὰ Gy.
vost. (E αὐτοῖς) | E λεγόντ. τῶν πιστευσάντων "louB. | E εὖϑ. Yxolov3. τῷ
Χριστῷ, τῇ ὄντως ἀληϑείᾳ, χαταλιπόντων ἡμῶν τὴν ἡμετέραν πλάνην (C τὴν
πλάν. ἡμῶν ἅπασαν) | E post δυνάμεις pergit: xol τὰ τοῦ νόμον xal τὰ τῶν
προφητῶν ἔχοντες διδάγματα, σὲ χαὶ t. 9αλ. ξηροῖς (BCD ξηραν) διαβεβήκατε
ποσίν (C om τοῖς ποσίν) | ἰδόντες: C ὁρῶντες | στύλον usque ἡμέρας ex E (εἰ--
militer codd. latini) dedimus; ABCD sic: στύλου πυρὸς (C add χαὶ) νεφέλης
(Bom; D ἐν νεφέλῃ) ἐξ ovp. ὑμ. φαίνοντος (BC φανέντος) τὴν νύχτα (Com τ. v.) |
B om xal ἐκ πέτρ. (A add στερεᾶς) ὕδατος (C ὕδωρ) ὑμ. ῥνέντος (ὀνέντος cum
CDE; A ῥεύσαντος) | μετὰ ταῦτα (item interpr. latinus et post omnia): E praem
ovx ἐπιστεύσατε, ἀλλὰ xal | ἕξανυτοῖς: E ὑμῖν | μόσχον cum ABD (item Flor.
et Guelf.& vituli, Guelf.b add caput): CE μόσχον | E ἐτεχτήνασϑε, C ἐστήσατε
et pergit εἰς προσχύνησιν καὶ προσχυνεῖτε (ita corrigo ex προσχννήται) τῷ γλ. |
E om τῶν εἶναι σωτῆρα (BC om) ϑεόν (C add ἀληϑινόν) : Ἐ τὸν ἀληϑινὸν ϑεόν
(interpr. latin. credimus deum hunc esse) | ἐγχατελείπατε cum BCD (ἐκατελ.) E
(xat&).) : A ἐγχατελίπετε

ACTA PETRI ET PAULI. 11

5 Ῥαῦτα χαὶ τὰ τοιαῦτα αὐτῶν φιλονεικούντων εἶπεν ὁ
ἀπόστολος Παῦλος μὴ χρῆναι αὐτοὺς τὰς τοιαύτας μεταξὺ ἀλ-
λήλων ἔχειν ἀμφιβολίας, ἀλλὰ τοῦτο προσέχειν μᾶλλον ὅτι πε-
πλήρωχεν ὁ θεὸς τὰς ἑαυτοῦ ἐπαγγελίας, ἃς ὦμοσεν ᾿Αβραὰμ
τῷ πατρὶ ἡμῶν. ὅτι ἐν τῷ σπέρματι αὐτοῦ χληρονομήσει πάντα,
τὰ ἔθνη. οὐ γάρ ἐστιν προσωποληψία παρὰ τῷ θεῷ ὅσοι ἐν νόμῳ
ἥμαρτον, χατὰ νόμον χριθήσονται, καὶ ὅσοι ἀνόμως ἥμαρτον,
ἀνόμως ἀπολοῦνται. ^ ἡμεῖς δὲ ἀδελφοὶ εὐχαριστεῖν ὀφείλομεν τῷ
θεῷ ὅτι χατὰ τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐξελέξατο ἡμᾶς εἰς λαὸν αὐτοῦ
ἅγιον. ὥστε ἐν αὐτῷ ὀφείλομεν καυχᾶσθαι. εἴτε ᾿Ιουδαῖοι εἴτε
“Ἑλληνες" πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστὲ ἐν τῇ πίστει τοῦ ὀνόμα-
τος αὐτοῦ,

9 Ταῦτα τοῦ Παύλου λέγοντος χατεπραὔνθησαν οἵ τε "Iou-
δαῖοι xal οἵ ἐξ ἐθνῶν - ἀλλ᾽ οἱ ἄρχοντες τῶν ᾿Ιουδαίων ἐπετίθεντο
τῷ Πέτρῳ. ὁ δὲ Πέτρος πρὸς τοὺς ἐλέγχοντας αὐτὲν ὅτι τὰς
συναγωγὰς αὐτῶν ἀπηγόρευεν, εἶπεν ᾿Αχούσατε, ἀδελφοί, τοῦ
ἁγίου πνεύματος περὶ τοῦ πατριάρχου Δαυὶδ ἐπαγγειλαμένου ὅτι

éx ἐκ xag mod τῆς χοιλίας σου “πεθήσεται. ἐπὶ τοῦ θρόνου σον. τοῦτον ^;

οὖν ᾧ ὁ πατὴρ εἶπεν Υἱός βου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε, -
ἐσταύρωσαν δι διὰ φθόνον οἱ ἀρχιερεῖς" ἵνα δὲ πληρώσει τὴν τοῦ

κόσμου σωτηρίαν, συνεχώρησεν ταῦτα πάντα ὑτὸν Tas.

28. B φιλονεικ. avt. | C om Παῦλος | μὴ χρῆναι: D μὴ ἐχρῆν, Ὁ
ἀχρεῖν omisso ἔχειν | ἀμφιβολίας : C ἀντιβολίας, E ἀντιλογίας, A ἀμφιβολάς |
προσέχ. μᾶλλον: C μεγάλως ἔχειν | | C ὦμοσεν τοῖς πατράσιν ὑμῶν | αὐτοῦ:
C αὐτῶν, E cov χληρονομήσει cum BC, item interpr. latino; A ἐνευλογηθή-
σονται, E εὐλογηθήσονται | ὅσοι ἐν usque τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ex E sunt, in
reliquis non inveniuntur. Interpres latinus sic: Quicunque enim ín lege peccassent,
secundum legem iudicarentur; qui vero sine lege deliquissent , sine lege perirent. ΕΗ
enim in humanis sensibus ianta sanctitas ut bona laudet naturaliter (Flor. natura) et
puniat mala , quae ínler se invicem cogitaliones aut accusanles puniat aut remuneret
£xcusantes.

29. Ταῦτα: codd. latini Haec et his similia | ᾿Ιουδαῖοι: E ἐξ "IovBalov |
€ ot τε ἐξ ἐθνῶν xol οἱ ἄρχ. τῶν ᾿Ιουδαίων᾽ ἕτεροι δὲ τῶν ᾿Ιονδ. ἐπιτίϑεντο (D
ἐπετίϑοντο) |. B om ὁ δὲ Πέτρος, sed post εἶπεν add δὲ d Πέτρος |. C om ὅτι
τὰς σνυναγ. α. dry. | σὸν bis: BC αὐτοῦ (item interpr. lat.) | B ϑήσεται,
interpr. lat. poneret |. 4: C ὅν | A πληρώσῃ | C ἐσυνεχώρησεν |. ἀλλ᾽ οἱ &p-
χοντες τῶν Ἰονδ. usque ἑαυτὸν παϑεῖν: pro his, quae similiter interpr. lat. ex-
hibet, cod. E sic habet: ὁμοίως δὲ xoi Πέτρος ἐδίδασκεν αὐτοὺς λέγων 'Exny-

4/2 io

[2]
τ δ᾽

γείλατο ὁ ϑεὸς τῷ Τατριάρχτῃ δΔανὶδ λέγων "Ex χαρποῦ τῆς χοιλίας gov ϑήσομαι ^^:

— — σ.

τοῦτο ὁ ϑεὸς πληρῶν ἐξαπέστειλε τὸν αὐτοῦ υἱόν, σαρχω- ' '

y τὸ

ιἂς 55

*
«o.

. 4
’

"3

«
1
m
4^

LE d

19 ACTA PETRI ET. PAULI.

ὥσπε; οὖν ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ τοῦ ᾿Αδὰμ ἐκτίσθη ἡ Εὔα, οὕτος χαὶ
ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ Χριστοῦ ἐχτίσθη ἡ ἐχκλησία, ἥτις oro
οὐχ ἔχει οὐδὲ μῶμον. Ὁ "Ev τούτῳ οὖν ὁ θεὸς πᾶσιν εἴσοδον
ἤνοιξεν τοῖς υἱοῖς ᾿Αβραὰμ χαὶ ᾿Ισαὰκ χαὶ Ἰαχὼβ, τοῦ εἶναι a»-
τοὺς ἐν τῇ πίστει τῆς εἰς αὐτὸν ὁμολογίας. ἔχειν δὲ ζωὴν xal
σωτηρίαν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. ἐπιστρέψατε οὖν xai εἰσέλθατε
εἰς τὴν χαρὰν τοῦ πατρὸς ὑμῶν ᾿Αβραάμ, ὅτι ἃ ἐπηγγείλατο
αὐτῷ 0 θεὲς ἐπλήρωσεν ὅθεν xal ὁ προφήτης λέγει "Ὥμοσεν χύ-
Qus xal οὐ μεταμεληθήσεται Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν
τάξιν Μελχισεδέκ. ἱερεὺς γὰρ ἐν τῷ σταυρῷ γέγονεν, Ta, τὴν
ὁλοχάρπωσιν τοῦ ἰδίου σώματος xal αἴματος ὑπὲρ τοῦ χόσμου
παντὸς θυσίαν προσήνεγκεν.

9 Ῥαῦτα xai τὰ τούτοις ὅμοια λέγοντος τοῦ Πέτρου τὸ

“έντα ἐχ “σπέρματος αὐτοῦ 6 xal ἐμαρτύρησεν διὰ τοῦ αὐτοῦ Δαυὶδ εἰπὼν Yix
μον εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον. γεγέννηκά, σι. τοῦτο οὖν ὁ πατὴρ μεμαρτύρυμις. λέγων
Οὗτός ἐστιν ὁ vióc μον ὁ ἀγαπητάς, Ad d ηὐδόχησα᾽ αὐτοῦ ἄχοψετε. ὃν καὶ
ἐσταύρωσαν διὰ φϑόνογ οἱ ἀρχιερεῖς χαὶ ol ol ἄρχοντες τοῦ λαοῦ ᾿ ἕνεχεν δὲ τῆς τοῦ
'xócuov σωτηρίας συνεχώρησε ταῦτα πάντα παϑεῖν αὐτὸν. | ὥσπερ οὖν (B xd
ὥσπερ) usque μῶμον desunt i in E | éxx. ἡ Ἔδα: C ἡ Εὔα ἐπλάσπη | B (item
interpr. lat.) om xat | C ἡ ἐκχλ., καὶ οὔτε ox. ἔχει οὔτε pág.

30. ᾿Εν τούτῳ (Guelf. A Per jum, Guelf.* Flor. Hunc. Pergitur deus adi-
tum aperuit) cum E; codd. reliqui Τούτοις | ABC πᾶσιν (C add ἰδών) à 3c; |
C om εἴσοδον, E post ἤνοιξ. pouit | ᾿Ιαχώβ: E add xal παντὶ ἔϑνει τῆς γῆς]
πίστει τῆς εἰς usque ὀνόματι αὐτοῦ ex E sumsi; ABC (item interpr. lat.) πίστει
τῆς ἐχχλησίας xal μὴ ἐν τῇ ἀπιστείᾳ (- στίᾳ A) διὰ (interpr. lat. om) τῆς ove
αγωγῆς (Bom διὰ τ. συναγ., C διὰ τοὺς ἀναγώγους) | ἐπιστρέψ. οὖν (C add
καὶ ὑμεῖς) x. εἰσέλθατε (cum BCD; A -- ϑετε) εἰς usque ὅτι ἃ (B et interpr. lat.
8, C εἴ nv) ἔπηγγ. α. ὁ ϑεός: pro his E habet ὃ ydp ἐπήηγγ. ὁ 3c. τῷ ᾿Αβραάμ |
E Δαυὶδ ὁ προφήτης λέγ. περὶ αὐτοῦ "Og. xvp. τῷ Δανίδ |. E Σὺ εἶ | ἐν (C
om) τῷ σταυρῷ: E ὁ σωτήρ | C σώματός τε χαί | B om χόσμου, C post
παντός pouit | C ἤνεγχεν, E add τῷ πατρί

81. Ταῦτα usque μέρος (B om) ἐπίστευσεν: pro his cod. E haec habet:
Ταῦτα καὶ td τούτοις ὅμοια λεγόντων Πέτρον xol Παύλον, ἐσίγησαν πάντες xol
ἤχουον αὐτῶν διδασχόντων xol χηρυττόντων πᾶσι τοῖς πιστοῖς τὸν τοῦ xuplov λό-
γον χα ἡμέραν δὲ ἐπληϑύνοντο τῶν πιστενόντων εἰς τὸν χύριον Ἰησοῦν Χριστὸν
ἀναρίθμητον πλῆϑος. ἰδόντες δὲ οἱ ἀρχισυναγωγοὶ τῶν ᾿Ιουδαίων xal τῶν ᾿Ἑλλή-
νῶν ἱερεῖς ὅτι διὰ τοῦ χηρύγματος αὐτῶν σχεδὸν πᾶσα τὖ ῬΡώμη ἐπίστευσεν εἰς
τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Γ[ησοῦν Χριστόν, ἤρξαντο xav αὐτῶν ταραχὴν ἐγείρειν εἰς τὸν
λαὸν χαὶ γογγυσμόν, ἐπαινεῖν δὲ Σίμωνα τὸν μάγον ἐνώπιον παντὸς τοῦ πλήϑους
τῶν ὑπὸ τῶν ἀποστόλων χατηγορουμένων᾽ ἠγωνίζοντο xal ἐνώπιον τοῦ βασιλέως
Νέρωνος διαβόητον αὐτὸν ποιῆσαι (Nimirum prior horum actuum pars $$ 1—21
deest in cod. E itemque in interpr. latino. Ibi quae de Simone mago praece"
serunt $ 4 et $21 vix ad ea quae b. l. leguntur quadrant.), ψέξαι δὲ τοὺς τοῦ

ACTA PETRI ET PAULI. 13

πλεῖστον τοῦ λαοῦ μέρος ἐπίστευσεν. συνέβη δὲ xal τὴν γυναῦκα
Νέρωνος Λιβίαν καὶ τὴν ᾿Αγρίππα τοῦ ἐπάρχου σύξυγον ὀνόματι
᾿Αγριππίναν οὕτως πιστεῦσαι, ὥστε χαὶ περιελεῖν ἑαυτὰς ἀπὸ
τῆς τῶν ἰδίων ἀνδρῶν πλευρᾶς. διὰ δὲ τῆς τοῦ Παύλου διδα-
σχαλίας πολλοὶ καταφρονοῦντες τῆς στρατείας προσεχολλῶντο τῷ
θεῷ, ὥστε καὶ ἀπὸ τοῦ χοιτῶνος τοῦ βασιλέως ἐλθεῖν τινὰς πρὸς
αὐτόν" xal γενόμενοι Χριστιανοὶ οὐχ ἔτι ἠθέλησαν ὑποστρέψαι
ἐν τῇ στρατείᾳ οὔτε ἐν τῷ παλατίῳ.

* ᾿Εντεῦθεν τοῦ λαοῦ στασιώδη πραττόντων γογγυσμὸν ὃ
Σίμων ξήλῳ χινούμενος διεγείρεται, xal ἤρξατο περὶ Πέτρου
πολλὰ λέγειν xax, μάγον καὶ ἀπαταιῶνα λέγων αὐτὸν εἶναι.
ἐπίστευον δὲ αὐτῷ οἱ τὰ σημεῖα αὐτοῦ θαυμάζοντες ἐποίει γὰρ
ὄφιν χαλχοῦν κινεῖν ἑαυτόν, xal λιθίνους ἀνδοιάντας γελᾶσαι χαὶ
κινῆσαι ἑαυτούς, αὐτὸν δὲ δραμεῖν xal αἰφνίδιον ἐν τῷ ἀέρι ἀρ-
θῆνα. 3 Κατέναντι δὲ τούτων ὁ Πέτρος ἀσθενοῦντας ἐθερά.
πεῦεν λόγῳ, τυφλοὺς ἀναβλέπειν ἐποίει προσευχόμενος, δαίμονας
χελεύσματι ἐφυγάδευεν, ἔσθ᾽ ὅτε xal νεκροὺς ἤγειρεν. ἔλεγεν δὲ

χυρίον ἀποστόλονς. Latinus autem interpres sic: Haec εἰ his similia dicentibus
Petro εἰ Paulo pars mazima populorum credidit, εἰ perpauci fuerunt qui εἰ ipsi si-
mulata (Guelff. aemulata) fide, non tamen aperle possent. eorum negligere monitg
vel praecepia. Videntes autem maiores synagogarum εἰ gentium pontifices sibi per
praedicationem eorum finem specialiler feri, egerunt hoc ul sermo eorum in murmu-
rationem populi venirel. ΕἸ inde factum est ut. Simonem magum Neroni praeferrent
εἰ islos culparent. | συνέβη δὲ xal: pro his E: Ἔν τῷ ovv τοὺς ἀναριϑμήτους τοῦ
λαοῦ ἐπιστρέψαι πρὸς χύριον διὰ τοῦ χηρύγματος Πέτρου συνέβη xal, item interpr.
lat. Innumerabiles enim populi dum converterentur (Guelff. In illo tempore factum
est, cum innumerab. pop. convert.) ad dominum per praedicationem Petri, contigit
etiam | Λιβίαν cum A, E Avflav; B Δηβνίαν, CD Διβυίαν ] τὴν (E τοῦ) 'Avg.
t. ἐπάρχ. (B v. ἐπ. Ayo.) ost. (C ost. τ. ἐπαρχ. Ayo.) | ὀνόματι ᾿Αγρίππ. ex E
et interpr. lat. sumsi: in codd. reliquis non additor | ξαντάς: C αὐτάς | C οἱ
πολλοὶ χατεφρόνουν τῆς στρατιᾶς xal προσεχολλοῦντο (E χατεφρόνουν τῶν στρα-
τιωτῶν προσχολλώμενουῦ) | C γενάμενοι | B οὐχ ἔτι ὑπέστρεψαν (E 13€... στρα-
qj) ἐν τῇ στρατία (CE στρατιᾷ) || C οὐδὲ ἐν τῷ παλατείῳ

323. ᾿Ἐντεῦϑεν usque γογγυσμόν ex E sunt; codd. lat.: Hino populis sedi-
tiosa murmuralione agentibus. Pro his A ὅϑεν, B ἔνϑεν, C ἐλθὼν οὖν | C ὁ Ely.
ὁ μάγος | C διεγείρετο |. ἀπαταιῶνα : ita (non ἀπατεῶνα) codd. omnes (C ἀπα-
ταίον) | CE λίϑους ἀνδριάντας et C pergit ποιῆσαι τοῦ γελᾶν | ἑαυτούς: E αὖὐ-
τούς | αὐτόν usque ἀρθῆναι (interpr. lat.: se ípsum autem currere ei subilo ín
aere videri): E αὐτὸς δὲ τρέχειν ξαυτὸν ἐποίει (adde χαὶ 2) ἐφνίδων (ἐφν. etiam B)
ἐν τῷ ἀέρι διαφαίνεσϑαι

88. Κατέν. δὲ (C om) τούτων (C τούτου) ὁ Πέτρος: E χατέναντι τούτων.
ὁ δὲ Πέτρ. |. C τυφλοὺς ἀνέβλεπεν [ ἔσπ᾽ ὅτε (iuterpr. lat. ínterea) ex E sumsi

14 ACTA PETRI ET PAULL

πρὸς τὸν λαὸν ἵνα μὴ μόνον ἀπὸ τῆς τοῦ Σίμωνος ἀκάτης qU-
act) ἀλλὰ xal δεσῃλατίσουσιν αὐτόν, ὅκως μὴ φανῶσιν τῷ δια-
Bo δουλεύοντες.

. * Καὶ οὕτως γέγονεν ὥστε πάντας τοὺς εὐλαβεῖς ἄνδρα:
θδελύττεσθαι Σῴωνα τὸν μάγον χαὶ ἀνόσιον αὐτὸν χαταγγῶ-
λειν᾿ οἱ δὲ τῷ Σίμωνι χολληθέντες τὸν Πέτρον διισχυρίζοντο μά-
γον. ψευδομαρτυροῦντες ὅσοι σὺν τῷ Σίμωνι τῷ μάγῳ ὑπῆρχον
ὥστε τὸν λόγον xal ἐπὶ Νέρωνος ἐλθεῖν τοῦ Καίσαρος, xal προσ-
τάξαι Σίμωνα τὸν μάγον πρὸς ἑαυτὸν εἰσαγαγεῖν. — 9 Ὃ δὲ εἰσ-
ελθὸν ἔστη ἔμπροσθεν αὐτοῦ, xai ἤρξατο αἰφνιδίως μορφὰς ἐναλ-
λάσσειν, ὥστε γενέσθαι αὐτὸν ἐξαίφνης παιδίον xaX μετ᾽ ὀλέγον
γέροντα. ἄλλοτε δὲ νεανίσχον ἐνηλλάττετο γὰρ τῇ τε ὄψει xoi
τῇ ἡλυκίᾳ διαφόρους μορφὰς xal ἐβάχχευεν, ὑπουργὸν ἔχων τὸν
διάβολον. ὅπερ θεωρῶν ὁ Νέρων ἀληθῶς υἱὸν αὐτὸν εἶναι τοῦ θεοῦ
ὑπελάμβανεν. ὁ δὲ ἀπόστολος Πέτρος ἐδίδασχεν ψεύστην τε εἶναι
καὶ μάγον, αἰσχρόν τε xal ἀνόσιον xal ἀποστάτην, χαὶ ἐν πᾶσι
τῇ τοῦ θεοῦ ἀληθείᾳ ἐναντίον, καὶ μηδὲν λείπειν ἔτι εἰ qr) ἦα τῇ
χελεύσει τοῦ θεοῦ φανερωθεῖσα ἡ ἀνομία αὐτοῦ τοῖς πᾶσι χατά.
δηλος γένηται.

(ia margime signi&catur esse idem quod ἐνίοτε, πολλάκις) ; codd. reliqui om (€
om etiam καί sequens) | E Ca axó τ. τ. €. ἀπ. οὐ μόνον quy. | Sstyparioov
cw com AD; BCE δειγματίσωσιω | ὅπως: E (va | C τῷ Ouf. λατρεύοντες

34. εὐλαβεῖς: E εὐσεβεῖς | BCE χαταγγέλειν (sic) | τὸν Πέτρον: € Πέτρῳ |
δασχνρ. μάγ. ψευδομ. cun E (item interpr. lat.): AC ἔλεγον εἶναι (C om) μάγον,
B μάγον εἶναι ἔλεγον [ ὅσοι cum E; ABC ὅπερ αὐτοί omisso τῷ μάγῳ sequenti;
Flor. (Guelff. om): quod ipsi erani, cum Simonem dicerent deum ese | CE d
Νέρωνα 03. τὸν Καίσαρα | E (item ioterpr. lat.) χαὶ Σίμωνα τὸν jut. εἰσαγα-
qti» xp. kavtóv (B αὐτόν) προσέταξεν, C ὁ δὲ βασιλεὺς Νέρων προσέταξεν Σί-
μωνα τ. μ. ἐλθεῖν πρὸς αὐτόν

385. BD om ἔστη et xal seq. | B αἰφνίδιον | B ὥστε γενέσϑ. μετ᾽ ὀλέγον
muB. xal πάλιν μετ᾽ 6X. | ἐνηλλ. usque τὸν διάβ. ex E; similiter interpr. lat.
Mutabatur sexu εἰ aeiate et per. (Guelf.b om) mullas figuras diaboli ministerio bac-
chabatw (Flor. iaciabatur): ABCD nil nisi haec habent ἔχων (C praem ταῦτα
ἐποίει) ὑπονργὸν τ. διάβ. | CD ὅνπερ |. E ὁ Νέρ. xal καταπλαγεὶς ὡς υἱὸν τοῦ
ti. ὑπελάμβ, | Com εἶναι | τοῦ cam BCDE; Α om | B ὁ δὲ Πέτρ. ὁ ἀπόστ.)
C ó δὲ ἀκόσι. Παῦλος | ἐδίδασκεν: E ἔλεγεν (item interpr. lat.) et om εἶναι |
τε prius: E τοῦτον, BC αὐτόν | ἀνόσιον: C ἀνόητον | πᾶσι: C πάσει, ABDE
πάση | ἀληϑείᾳ cum AB; C εὐπιϑείᾳ (Le. εὐπειθείᾳ), D πίστει, E βουλῇ |
E ἐναντιούμενον | καὶ μηδέν usque γένηται (interpr. lat. mihique superesse nisi
wt iussu dei εἰμ iniquilas manifestala omnibus pandereiur.) ex E suut; desiderantur
enim in codd. reliquis.

ACTA PETRI ET PAULI. 15

3$ Τότε εἰσελθὼν ὁ Σίμων πρὸς Νέρωνα εἶπεν "Αχουσον,
ἀγαθὲ βασιλεῦ. ἐγὼ εἶμι ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ χα-
ταβάς. ἕως ἄρτι Πέτρου μόνον τοῦ λέγοντος ἑαυτὸν ἀπόστολον
ἠνεχόμτην. νυνὶ δ᾽ ἐδιπλασίασε τὸ xaxov' Παῦλος γὰρ καὶ αὐτὸς
τὰ αὐτὰ διδάσκει. xal τὰ ἐναντία μου φρονῶν ὁμοῦ σὺν αὐτῷ
λέγεται κηρύττειν. περὶ ὧν ἐὰν μὴ βουλεύσει τοῦ ὀλέθρου. εὖ-
δηλον ὅτι ἡ βασιλεία σου οὐ δύναται σταθῆναι.

Y Τότε ὃ Νέρων πλησθεὶς μερίμνης ἐκέλευσεν σπουδαίως
αὐτοὺς πρὸς αὐτὸν ἀγαγεῖν. τῇ δὲ ἑξῆς ἡμέρᾳ εἰσελθόντων πρὸς
Νέρωνα Σίμωνος τοῦ μάγου Πέτρου τε xai Παύλου τῶν τοῦ Χρι-
στοῦ ἀποστόλων ὁ Σίμων εἶπεν Οὗτοι οἱ μαθηταὶ τοῦ Ναζξαρηνοῦ,
οἷς οὐ πάνυ χαλῶς ἔχει ἵνα ὦσιν ἐκ τοῦ λαοῦ τῶν ᾿Ιουδαίων.
Νέρων εἶπεν Τί ἐστι Ναζαρηνός:; Σίμων εἶπεν Ἔστιν πόλις Ἰούδα
ἥτις opi» ἀεὶ ἐναντία, γέγονεν, Ναξαρὲτ λεγομένη" ὁ οὖν διδά-
σχαλος τούτων ἐξ αὐτῆς γέγονεν. ἢ Νέρων εἶπεν 'O θεὸς πάντα
ἄνθρωπον παραινεῖ ἀγαπᾶν σὺ οὖν διὰ τί αὐτοὺς διώχεις ; Σί.
μὼν εἶπεν Τούτων τῶν ἀνθρώπων τὸ γένος οἵτινες διέστρεψαν

36. E om ὁ Σίμων | ABC εἶπεν (C λέγε) αὐτῷ |. "Axoucov usque στα-
φῆναι ex E sunt; eadem interpr. lat. sic: Audi me, bone imperalor. Ego sum
Miss dei , qui de coelo descendi. Usque modo Petrum , qui se dicit apostolum, solum
(Flor. om) patiebar. Nunc autem geminatum est. malum. Paulus denique, qui el
ipse eadem doeet εἰ conira se seniit, simul dicilur cum eo praedicare, — Quos (Flor.
quod) eonsial quia nisi de interitu corum cogitaveris, regnus tuum stare mon polerit.
Horem loco ABCD habent: Ei (C praem "Axoucov, βασιλεύς) μὴ τοὺς ἄνδρας
τούτους ἐχδιώξεις (BD; AC -- ὠξῃς) ἐντεῦθεν, οὐ δύναται (A δυνήσεται) στῆναι
ἡ βασιλ. σου

87. Eom ὁ | E μερ. πλησὸ. | E σπονδ. αὖτ. ἐχέλ. xp. ξαντὸν ἀγαγεῶ,
B ἐσκούδασεν ἀγαγεῖν αὐτοὺς ἔμπροσϑεν αὐτοῦ μετὰ σπουδῆς | C ἐλθόντων αὖ-
τῶν | ZXíg. τοῦ guy. ex E et interpr. lat. sumsi; desunt (iem cs) in reliquis |
οὗτοι cum E: codd, reliqui add εἰσιν | Ναζαρηνοῦ (A - ρινοῦ): CDE Ναζωραίου,
20n item infra | οἷς (item iaterpr. lat): E om | ἔχει: E ὑπάρχει |. C ἐν τῷ
λαῷ | Τί cum CE itemque interpr. lat., ABD Ti; | ἐστι: ABCD ἐστιν ὁ | E
Πόλις ἐστέν |. Ἰούδα cum E; ABCD ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ | ipie: B ἡμῖν, C ἡμῶν |
E ἐναντ. ἐγένετο ἀεί (ἀεί om B) | τούτων: E αὐτῶν

38. Νέρων εἶπεν esque ὑπερνικήσεις μαϑητάς ex E sumsi, Eadem interpr.
lat. sic habet: Nero dixit Deus omnem hominem monet et diligi, Τὰ quare eos per-
sequeris? Simon dixit. Istud hominum est (Guelff. Est enim hominum) genus qui to-
lam Iudaeam perverterunt ue mihi crederent. Nere ad. Petrum ait Quare tam perfidi
estis oontra genus vestrum? — Tunc Peirus ad Simonem aii Omnibus imponere poluisti,
Sinon, mihi autem nunquam ; ipsos auiem quos deceperas per me deus de suo errore
revocavit. Et cum expertum tibé sit quod me superare non. possis, miror qua fronte

16 ACTA PETRI ET PAULI.

ὅλην τὴν 'Ioobaíav τοῦ μὴ πιστεύειν μοι. Νέρων ἔφη πρὸς τὸν
Πέτρον Διὰ τί οὕτως ἀπειθεῖς ἐστὲ χατὰ τὸ γένος ὑμῶν; τότε ὁ
Πέτρος τῷ Σίμωνι ἔφη Πᾶσι δι ἐπιθέσεως ἠδυνήθης. ἐμοὶ δὲ
οὐδέποτε xal αὐτοὺς δὲ τοὺς ἐξαπατηθέντας 9€ ἐμοῦ ὁ θεὸς ἐχ
τῆς ἰδίας πλάνης ἀνεχαλέσατο. xal ἔτι ἐπειράσθης μὴ δυνη-
θῆναι. ἐμοῦ περιγενέσθαι, θαυμάξω ποίῳ χρώματι ἑαυτὸν ἐνώπιον
τοῦ βασιλέως χαταλαζονεύει, xal ὑπολαμβάνεις ὅτι διὰ τῆς μα-
vocis σοὺ τέχνης τοὺς τοῦ Χριστοῦ ὑπερνυκήσεις μαθητάς.
9 Νέρων εἶπεν Τίς ἐστι Χριστός; Πέτρος εἶπεν Ὃν ἑαυτὸν οὗτος
$ Σίμων ὁ μάγος διισχυρίξεται" οὗτος δὲ ἄνθρωπος πονηρώτατος,
xal τὰ ἔργα αὐτοῦ διαβολικά. εἰ δὲ θέλεις γνῶναι, ἀγαθὲ βα-
gU), τὰ πραχθέντα ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ περὶ τοῦ Χριστοῦ, λάβε τὰ
γράμματα Ποντίου Πιλάτου τὰ πρὸς Κλαύδιον πεμφθέντα, xd
οὕτως γινώσχεις πάντα. ὁ δὲ Νέρων ἐχέλενσεν αὐτὰ ἀχθῆνα
xai ἐνώπιον αὐτῶν ἀναγνωσθῆναι. περιεῖχον δὲ οὕτως.

Ὁ Πόντος Πιλᾶτος Κλαυδίῳ χαίρειν. Ἔναγχος συνέβη
ὅπερ αὐτὸς ἐγύμνασα" οἵ γὰρ ᾿Ιουδαῖοι διὰ φθόνον ἑαυτούς τε
xal τοὺς μετέπειτα ἰδίαις δειναῖς χρίσεσιν ἐτιλμωρήσαντο. dads
ἐπαγγελίας ἔχοντες cl πατέρες αὐτῶν ὅτι πέμψει αὐτοῖς ὁ θεὸς
αὐτῶν τὸν ἅγων αὐτοῦ ἐξ οὐρανοῦ, ὅστις εἰκότως βασιλεὺς αὖ-

ἐπ conspectu regis te iaces, ut pules (Flor. om ut putes) per ariem tuam magicom
Christi discipulos superare. Pro his omnibus ABCD habent: Τότε ὁ Πέτρος πρὸς
τὸν Σίμωνα ἔφη Θαυμάζω ποίῳ χρώματι tavróv ἐνώπ. τοῦ Bag. χκαταλαζονεύει
(A -ῷΘ, BC - ζωνεύεις, DE - ζωνεύει) xat ὑπολ. (C om x. ὑπολ.) ὅτε usque ὑπερ-
νικήσεις (DE --χήσῃς, B - χῆσαι ἐλπίζεις post μαϑητάς) μαϑητάς

89. Τίς: Guelff. Quid | ABC ὁ Χριστές ] "Ov &avtóv usque διαβολικά ex
E sunt; eadem interpr. lat. sic: Hic est quem hic Simon magus se esse affrmal;
hic autem est homo nequissimus, et opera eius díabolica sunt. Codd. reliqui om |
ABCD om δέ | BD ϑέλῃς | ABCD γνῶνα: βασιλεῦ (C Bac. ἰδεῖν) τίς ἐστιν ὁ
Χριστός, xal τὰ πραχϑ. | περὶ v. Χριστοῦ: B map αὐτοῦ, C om | B οὕτως
γνώσει | AD αὐτὰ ἐνεχϑῆναι (D ἐν. avc.) | E om xol ἐνώπ. αὐτῶν (C αὐτοῦ,
interpr. lat. ín suo conspectu) ἄναγν. | περιεῖχον cum ADE; BC - yev

40. E his Pilati litteris inscriptum habet ἐπιστολὴ Πιλάτον πρὸς KAav-
διον. | Πιλᾶτος (hoc accentu A; reliqui -4-): E Πυλάτος, item antea Πνλά-
του | ἔναγχος: E in margine adscriptum habet νεωστί, ἄρτι, νῦν | αὐτός cum
E (item codd. lat. ípse): C ἐγώ, ABD αὐτὸς ἐγώ ἐγύμνασα cum BE; ACD
ἐγύμνωσα | οἱ γάρ: C om, D om γάρ | ἰδίαις: C add καί | δειναῖς: E cb
ναῖς, D om, C add τιμωρίαις καί | E ἃ μέλλει (C ἀμμελεῦ ἀπήγγελκαν αὐτοῖς
οἱ | αὐτοῖς: C αὐτῶν | αὐτῶν cum E et codd. lat.; om reliqui | E αὖτ. ἐξ' οὐρ.
ἅγιον αὐτοῦ (om αὐτοῦ BC) | εἰκότως cum BCDE (codd. lat. merito) ;; A om |

ACTA PETRI ET PAULI. 17

τῶν λεχϑῇ, xal τοῦτον ἐπηγγείλατο διὰ παρθένου ἐπὶ τὴν γῆν
ἀποστεῖλαι" οὗτος τοίνυν ἐμοῦ ἡγεμονεύοντος ἦλθεν εἰς τὴν Ἰου-
δαίαν. '" Καὶ εἶδον αὐτὸν τυφλοὺς φωταγωγοῦντα, λεπροὺς
καθαρίζοντα, παραλυτυχτοὺς θεραπεύοντα, δαίμονας ἀπὸ τῶν dy-
θρώπων φυγαδεύοντα, νεκροὺς ἐγείροντα, ἀνέμοις ἐπιτιμῶντα,
ἐπὶ χυμάτων θαλάσσης πεζξεύοντα, καὶ πολλὰ ἕτερα ποιοῦντα
θαυμάσια. χαὶ πάντα τὸν τῶν Ἰουδαίων λαὸν υἱὸν αὐτὸν τοῦ
θεοῦ λέγοντα. φθόνῳ οὖν οἱ ἀρχιερεῖς κατ΄ αὐτοῦ χινούμενοι,
ἐκράτησαν χαὶ ἐμοὶ αὐτὸν παρέδωκαν, χαὶ ἄλλα ἀντ᾽ ἄλλων
καταψευσάμενοι ἔλεγον μάγον αὐτὸν εἶναι καὶ ἐναντία τοῦ νόμου
αὐτῶν πράττειν. —'U ᾿Εγὼ δὲ πιστεύσας ταῦτα οὕτως ἔχειν,
μεμαστιγωμένον παρέδωχα, αὐτὸν τῇ βουλῇ αὐτῶν οἱ δὲ ἐσταύ-
poca» αὐτόν, xal ταφέντος αὐτοῦ φύλακας χατέστησαν ἐπὶ
αὐτόν. αὐτὸς δὲ τῶν στρατιωτῶν μου φυλαττόντων τῇ τρίτῃ
ἡμέρᾳ ἀνέστη. ἐπὶ τοσοῦτον δὲ ἐξεκαύθη ἡ τῶν Ιουδαίων πο-
γηρία ὥστε δοῦναι ἀργύρια τοῖς στρατιώταις λέγοντες ὅτι εἴπατε
Οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ σῶμα αὐτοῦ ἔκλεψαν. ἀλλὰ αὐτοὶ λα-
βόντες τὰ ἀργύρια σιωπῆσαι τὸ γεγονὸς οὐκ ἠδυνήθησαν χἀκεῖ-
γον γὰρ ἀναστάντα μεμαρτυρήκασιν ἑωρακέναι xal παρὰ ἾἸἸου-
δαίων ἀργύρια εἰληφέναι. ταῦτα διὰ τοῦτο ἀνήγαγον ἵνα μή τις

λεχ δῇ cum B (λεχϑεῖ) CDE ; Α λεχϑείη | χαὶ τοῦτον cum E et codd. lat.,, ABC
om καί, D τοῦτ. δέ | E οὗτ. τοίν. ἐμοῦ ἡγεμόνος ὄντος τῆς ᾿Ιουδαίας ἦλθεν ὁ
Sedc τῶν ᾿ἸΙονδαίων. Οοάά. lat. Is (al. iste, plerique istum) itaque me praeside
in Iudaea (plerique in. Iudaeam ; Guelf. add Hebraeorum) cum venisset. (Guelff.
esset ; plerique deus Judaeorum cum mísissef)

41. x«i εἶδον (B ἴδον): C ὡς δὲ ἴδων | C om δαίμ. ἀπὸ τῶν (BCom) usque
ἐγείροντα (BE ἐγείραντα) |. C xal ἀνέμοις | ϑαλάσσης (E praem. τῆς) cum CDE,
item text. let.; AB om | πεζεύοντα: E ξηροῖς ποσὶ βαϑίζοντα (item text. lat.) |
ἕτερα: C ἄλλα | DE ϑαύματα | D λέγειν | φϑόνῳ οὖν: D xai φόνῳ, C om οὖν]
E χρατήσαντες ἐμοί | ἀντ᾽ ἄλλων cum ABC; DE ἀντὶ ἄλλων | E ψευσάμενοι: | μά-
vov cum E et text. lat. ; codd. reliqui πλάνον | αὐτῶν (text. lat. eorum): sed codd.
omnes αὐτόν

42. δέ (item text. lat.): CDE om | ταῦτα: C τούτων λεγόντων | C αὐτὸν
αὐτοῖς τῇ β. avt. |. ταφέντος αὐτοῦ: E ταφέντα | B ἐπ᾿ αὐτῷ | Comyov| CE
φνλασσόντων | Com αὐτόν | (ὁ ἐπὶ δὲ τοσοῦτ., D ἀλλ᾽ ἐπὶ τοσοῦτ. | ὅτι εἴπατε Οἱ
CD; ABE εἴπατε ὅτι οἱ |. τὸ σῶμα αὐτοῦ (codd. lat. multi add per noctem)
ἔχλεψαν: Ο ἔκλεψαν αὐτόν, B ἔχλεψαν, E ἐλθόντες διὰ τῆς νυχτὸς ἔχλεψ. τὸ
σῶμα αὐτοῦ ΒΟ ἀλλ᾽ αὐτοί, E om αὐτοί | xdxcivoy (text. lat. nam et illum) cum
E; reliqui xdx£ivc | γάρ cam BCDE; A μὲν γάρ | E μεμαρτύρηται | ταῦτα cum
CDE omnibusque praeter unum codd. lat, AB add δέ] ἀνήγαγον (C ἀναγαάγω)

Acta apost. apoer. ed. Tiechendorf. 9

t8 ACTA PETRI ET PAULI.
ἄλλως ψεύσηται, καὶ ὑπολάβῃς πιστεῦσαι ταῖς τῶν ᾿Ιουδαΐων
ψευδολογίαις.

55 ᾿Αγαγνωσθείσης δὲ τῆς ἐπιστολῆς Νέρων εἶπεν Εἰπέ μοι,
Πέτρε, οὕτως δι αὐτοῦ ἐπράχθη πάντα; Πέτρος ἔφη Οὕτως,
δέομαι ἀγαθὲ βασιλεῦ. ὁ γὰρ Σίμων οὗτος πλήρης ψεύδους καὶ
ἀπάτης ὑπάρχει, xdv δοκῇ ἑαυτὸν τοῦτο εἶναι ὅπερ οὐκ ἔστιν,
θεός. ἐν δὲ Χριστῷ πᾶσα ἡ ἄκρα νίχη διὰ τοῦ θεοῦ καὶ διὰ τοῦ
ἀνθρώπον, οὗ ἀνέλαβεν ἡ δόξα ἐχείνη ἀκατάληπτος, ἥτις δί ἄν-
θρώπου τοῖς ἀνθρώποις συνελθεῖν χατηξίωσεν. εἰς τοῦτον δὲ τὸν
Σίμωνα δύο οὐσίαι εἰσίν, ἀνθρώπου καὶ διαβόλου, ὃς δύ ἀνθρώ-
που τοὺς ἀνθρώπους ἐπιχειρεῖ ἐμποδίζειν.

“Σίμων εἶπεν Θαυμάζω, ἀγαθὲ βασιλεῦ, τύχης τινὸς τοῦ-
τον λογίσασθαι. ἄνθρωπον ἀπαίδευτον, ἁλιέα πτωχότατον. καὶ
οὔτε ἐν λόγῳ οὔτε εἰς γένος μετέχοντα ἐξουσίας. ἀλλ᾽ ἵνα μὴ
ἐπὶ πολὺ ἐχθρὸν ἀνέξομαι τοῦτον, ἄρτι προστάξομαι τοῖς ἀγγέ-
λοις μου ὅπως ἐλθόντες ἐχδυκήσουσί με ἀπ᾿ αὐτοῦ. Πέτρος εἶπεν
Οὐ φοβοῦμαι τοὺς ἀγγέλους σου ἐκεῖνοι δὲ μᾶλλον ἐμὲ φοβηθή-

cum DE et textu lat., C add σοι, AB add τῷ χράτει σον ἄλλως cum E εἰ
textu lat. (aliter) : reliqui ἄλλος | E xai ὑπολαβὼν πιστεύσῃ

43. Νέρων εἶπεν (lat. Nero dixil): AB εἶπ. ὁ Nég., C εἶπεν Νέρ. ὁ βασιλεύς!
BC πάντα (C praem ταῦτα) ἐπράχϑη | ABC ὁ δὲ Πέτρ. εἶπεν | δέομαι, dy. Gacu.;
interpr. lat. Ja, non te fallo, (Guelff. add sic enim est) bone imperator: ABC ἔστίν,
βασιλεῦ (C add xal ταῦτα ἐπράχϑη παρ᾽ αὐτοῦ) | C ὁ δὲ Σίμων | E om ὑπάρχει,
x&v (sic codd. omnes) δοχῇ (BC δοχεῖ) ἑαυτ. (C avt.) τοῦτο (C τοῦ) usque 5ςός:
text. lat. ut pulet se, quia homo est (Flor. cum homo sii pessimus) etiam hoc. esse
quod deus est. | ἐν δὲ Χριστῷ (text. lat. In Christo enim) cum E: reliqui ἐν δὲ
tQ xvplo pov (B ἡμῶν) ᾿Ιησοῦ Χριστῷ ἐστί (BC ἐστίν) | C om 4 | διὰ τοῦ Θεοῦ ᾿
usque ἐμποδίζειν ex E sumsi; eadem in latino textu sic leguntur: per deum ei
hominem , quem aesumsil illa maiestas incomprehensibilis, quae per hominem homini-
bus dignata esi subvenire. In isio aulem suni duae substantiae hominis εἰ diaboli,
qui (edidi ὅς, cod. οὔς) per hominem conatur hominibus impedire. Horam loco
ABCD haec habent: ὃς διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν εὐδόχησεν (BD ηὐδό-
χησιςν) διὰ τῆς ϑείας (C add αὐτοῦ) οἰκονομίας τοῖς ἀνθρώποις συναναστραφῆναι.

44. Θαυμάζω usque ἐξουσίας rursus ex E sunt; latine sic leguntur: Miror
le, bone imperator , hunc (e alicuius momenti existimare hominem , imperitum pisca-
torem , mendacissimum , εἰ nec in verbo nec in genere nec ín aliqua praeditum pote-
slate (Abdiae Hist. Apost. I, 17. et nec in verbo nec in re aliqua praeditum pote-
state). n codd. reliquis desiderantur. | ἀλλ᾽ usque τοῦτον ex E; latine: Sed me
diutius hunc patiar inimicum. | ABCD: oux ἀνέξομαί (CD ἀνέξωμαθ) σον ἐπὶ πολύ,
I[écpe, ἀλλ᾽ (C ἀλλά) | ABC προστάξω (τοῖς ἀγγέλοις codd. omnes habent) |
ABC ἐχδικήσωσι (C - ow) | C διὰ σοῦ | δὲ μᾶλλον: B γάρ | xol πεποιθήσει (lat.

ACTA PETRI ET PAULI. 19

σονται ἐν τῇ δυνάμει xal πεποιθήσει τοῦ χυρίου μου "Incoó Xot-
στοῦ. ὃν ἑαυτὸν καταψεύδει.

5 Νέρων εἶπεν Οὐ φοβεῖ τὸν Σίμωνα, Πέτρε, τὸν τὴν αὐ-
τοῦ θεότητα πράγμασι βεβαιοῦντα; Πέτρος “εἶπεν ᾿Εν ἐκείνῳ ἡ
θεότης, ὃς τὰ ἄδηλα ἐρευνᾷ τῆς χαρδίας. νῦν οὖν εἰπάτω μοι
τί διαλογίξομαι ἢ τί ποιῶ " ὅντινα λογισμόν μου πρὸ τοῦ ψεύσα-
σθαι τοῦτον τοῖς σοῖς ἐμφανίζω ὠσίν, ἵνα μὴ τολμήσει ψεύσασθαι
ὃ διαλογίζομαι. Νέρων εἶπεν Προσελθὼν ὧδε εἰπέ μοι τί διαλο-
γίζει. Πέτρος εἶπεν Κέλευσον ἐνεχθῆναι ἄρτον χρίθινον xa λάθρα
δοθῆναί μοι. ὡς δὲ ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι καὶ λάθρα τῷ Πέτρῳ
δοθῆναι, εἶπεν ὁ Πέτρος Εἰπάτω νῦν Σίμων τί τὸ διαλογισθὲν ἢ
τί τὸ λεχθὲν ἢ τί τὸ γεγονός.

46 ΝΝέρων εἶπεν Θέλεις οὖν ἦα πιστεύσω ὅτι Σίμων ταῦτα
ἀγνοεῖ, ὃς xal νεχρὸν ἤγειρεν xa ἑαυτὸν ἀποκχεφαλισθέντα τῇ
τρίτῃ ἡμέρᾳ παρέστησεν, καὶ ὃ ἐὰν εἴπῃ ποιῆσαι ἐποίησεν ; Πέ-
τρος εἶπεν ᾿Αλλ ἐπὶ ἐμοῦ οὐκ ἐποίησεν. Νέρων εἶπεν ᾿Αλλ᾽ ἐπὶ
ἐμοῦ ἐποίησε ταῦτα πάντα" χαὶ γὰρ ἀγγέλοις ἐκέλευσε πρὸς
ἑαυτὸν ἐλθεῖν, χαὶ ἦλθον. Πέτρος εἶπεν Εἰ τὸ μέγιστον ἐποίησεν,

εἰ confidentia) ex E: reliqui om | μὸν (item lat): E ἡμῶν | ὃν &. χαταψ. (item
lat.) ex É: reliqui om

45. φοβεῖ cum BC; reliqui - βῇ | Πέτρε: E om | αὐτοῦ: AB ξαντοῦ | ABC
Iléxo. εἶπ. Βασιλεῦ (C om), ἐν éx. ἐστίν | C ὅστις τά |. μοι: AB add ὁ Σίμων]
C τί διαλογίζωμαι | ὄντινα Xoy. μον πρό (item text. lat): ABC εἰς τὸν (B ἐν τῷ)
διαλογισμόν (B - op) μον πρό et post ψεύσασθαι add δέ | τοῖς σοῖς ἐμφ. εὐσίν:
B τί διαλογίζομαι " ἐμφανίζω σοι βασιλεῦ omissis ὃ (AC τῇ διαλογίζομαι (C -ζωμαὺ) |
τολμήσει cum. BE: A τολμήσῃ, C τολμίσῃς | διαλογίζει cum BCE; A -γίζῃ!
B ὁ δὲ ΙΠέτρ. προσελθὼν λέγει |. C ἀχϑῆναι [ ὡς δὲ ἐκέλ. évey 9. (C dySijvat)
usque δοῆναι cum CE (similiterque text. lat.): AB om et pergunt xa εἶπεν πά-
At» ó (BC om) Πέτρ. | νῦν (Cadd ὁ) Ziljuv: AB ἸΣίμ. νῦν | B om τί τὸ διαλογ. |
ABC om 1j utrumque

46. Νέρων εἶπεν Θέλεις usque ὅπερ διαλογίζεται rursus in cod. E solo inve-
niuntor consentiente interprete latino, apud quem sic leguntur: Nero dixit Vis
ergo ut credam quia haec Simon ignoral , qui et morluum suscilavit et se ipsum de-
collatum (Guelf.& om) post diem tertium repraesentavit (Flor. om et se ipsum usque
repraesentavit) εἰ quicquid dixit ul faceret fecit? — Petrus dizit Sed coram me non
fecit. Nero dixit Sed me adstante haec omnia [ecit; nam δὲ angelos iussit ad. se ve-
nire de caelo, εἰ venerunt. Petrus dizit Ergo si quod maximum est fecit, quare quod
minus est non facit? — Dicat quid cogitaverim. Nero dixit Quid dicis, Simon? Ego
sme inier vos non convenio. Simon dixil Petrus dical quid cogilaverim vel quid fece-
rim. Petrus respondit (verba ΕΠπάτω Πέτρος usque Πέτρος εἶπεν propter ὁμοιοτέ-
Atuto» excidisse videntur proptereaque ad textum latinum conformata addidimus)

9 *

Ω ACTA PETRI ET PAULI.

μὴ παραχωρῆσαι ἐλθεῖν τὸν Παῦλον ἐν Ῥώμῃ. ποιήσαντες οὖν
ἐν εὐτρεπεῖ οὐκ ὀλίγα δῶρα καὶ βαστάσαντες μεθ᾽ ἑαυτῶν, μετὰ
δεήσεως προσῆλθον αὐτῷ λέγοντες Δεόμεθά σου, ἀγαθὲ βασιλεῦ,
ἀπόστειλον χελεύσεις εἰς πάσας τὰς ἐπαρχίας τῆς ὑμετέρας εὐὖ-
σεβείας περιεχούσας μὴ πλησιάσαι Παῦλον ἐν τούτοις τοῖς μέρε-
σιν᾽ διότι οὗτος ὁ Παῦλος θλίψας τὸ πατρῷον ἡμῶν ἅπαν ἔϑνος
ἡτήσατο ἔλθεῖν ἐνταῦθα τοῦ καὶ ἡμᾶς ἀπολέσαι. καὶ ἀρχεῖ
ἡμῖν, εὐσεβέστατε βασιλεῦ, τὴν θλῖψιν ἣν ἔχομεν παρὰ Πέτρου.

4 ᾿Αχούσας δὲ ταῦτα ὁ βασιλεὺς Νέρων ἀπεχρίθη αὐτοῖς
Γώεται χατὰ τὸ θέλημα ὑμῶν, καὶ γράφομεν πρὸς πάσας τὰς
ἐπαρχίας ἡμῶν ἵνα παντελῶς μὴ δρμίσει ἐν τοῖς μέρεσιν ᾿Ιταλίας.
ὑπέβαλον δὲ καὶ Σίμωνι τῷ μάγῳ παρακαλέσαντες αὐτὸν (va,
ὡς εἴρηται, ἐν τοῖς μέρεσιν Ἰταλίας μὴ ἐπιβῇ:

5 Τούτων δὲ οὕτως πραττόντων, τινὲς ἐκ τῶν μετανοη-
σάντων ἐξ ἐθνῶν xol βαπτισθέντων τῇ ἐπαγγελίᾳ τοῦ Πέτρου
ἀπέστειλαν πρὸς τὸν Παῦλον πρέσβεις μετ᾽ ἐπιστολῆς περιοχού-
σης οὕτως Παῦλς δοῦλε γνήσις τοῦ δεσπότου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ καὶ ἀδελφὲ Πέτρου τοῦ πρώτου τῶν ἀποστόλων, ἠχούσα-
μὲν Ex τῶν διδασχάλων τῶν ᾿Ιουδαίων τῶν ὄντων ἐν ταύτῃ τῇ
μεγίστῃ τῶν πόλεων “Ῥώμῃ ὅτι ἠτήσαντο Καίσαρα τοῦ ἀποστεῖ-

λεύοντι ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις | ἐλϑεῖν (D praem αὐτόν) t. Παῦλον: sic BCDF ;
A τὸν IL £15. | ποιήσ. ouv ἐν εὐτρεπεῖ (sic C; A ἐν εὐτρεπῆ, D ἐν εὐτροκῆ; F
εὐτρεπῆ) οὐχ OA. B. xoi: haec omnia om B, sed pergit βαστάσ. οὖν μ. &xvx. oux
ὀλίγα δῶρα, μετά | αὐτῷ λέγοντες: C λέγ. τῷ βασιλεῖ | ἀπόστειλον: sic BD;
ACF ἀποστεῦῶαι (F pergit κελεῦσαι) | C xà. ἐπὶ πάσης τῆς ἡμετέρας εὐσεβείας |
περιεχούσας usque ϑλέψας : sic A ; B nil nisi ὅτι Παῦλός τις ϑλέψας, item DF xal
χελεῦσαι ὅτι Π. τις ϑλίψας; C Παῦλόν τινα μὴ εἰσελθεῖν ἐνθάδε. ἐκέλενσεν δὲ
ὁ βασιλεὺς καὶ εἶπεν ὅτι Παῦλός τις ὃς ἔϑλιψεν | tà (A praem κᾶν) πατρ. ἡμ.
ἅπαν (εἷς CF; om ABD) ἔϑν. (B ἔϑος) | B ἡτήσ. καὶ ἐνταῦ. (A9. τοῦ καί |
καὶ (B om) ἀρχεῖ: C dpx. γάρ | D Bac. εὐσεβ. | BCF ἡ ϑλῖψις | B κερὶ
Πέτρον

4. γίνεται: sic AF; B γένητε, C γενήτω, D γενέσθω | γράφομεν: sic AF;
B γράψωμεν, C γράφωμεν, D γράφω (om πρός sequens) | ὁρμέσει: sic C (μὴ
ὁρμίσει post 'Iral. ponit) F (coulow); B ὁρμήσει; AD ὁρμήση | C ὑπέβαλλον
(D ὑπέβαλε) 8. x. Z4powa τὸν μάγον | BF παραχαλοῦντες | εἴρηται: AD add
παντελώς, non BCF | ἐν τ. μέρεσιν: D ἐγγύς

5. B πραττομένων | ἐκ: ita CF, om ABD | ἐξ: ita AD; G ἐκ τῶν, BF
om | τὸν Παῦλον: B αὐτόν | C μετά |. C om Παῦλε |. D Παῦλε γνήσις φῶς |
t. δεσπ. ἡμῶν (C om) Ἰησ. Xo. (C add τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν): F τοῦ ϑεοῦ toU
(swpple δεσπότον 7) ἡμῶν 'Inc. Xo. | tatg τῇ: D αὐτῇ τῇ, € τῇ | τῶν πό-

ΒΕ LL s al

ACTA PETRI ET. PAULI. 3
λας ἐν πάσαις ταῖς ἐπαρχίαις αὐτοῦ, ἵνα ὅπου δ᾽ ἂν εὑρεθῇς
ἀποχκτανθῇς. ἡμεῖς δὲ ἐπιστεύσαμεν xal πιστεύομεν ὅτι ὥσπερ
οὐκ ἀποχωρίζει ὁ θεὸς τοὺς δύο φωστῆρας τοὺς μεγάλους οὗς
ἐποίησεν, οὕτως οὐχ ἔχει μερίσαι ὑμᾶς dm ἀλλήλων, τοῦτ᾽
ἔστιν οὔτε Πέτρον παρὰ Παύλου οὔτε δὲ Παῦλον παρὰ Πέτρον"
ἀλλὰ χυρίως πιστεύομεν εἰς τὸν χύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν,
εἰς ὃν ἐβαπτίσθημεν, ὅτι ἄξιοι ἐγενόμεθα xol τῆς ὑμετέρας δι-
δασχαλίας.

$ Δεξάμενος δὲ ὁ Παῦλος τοὺς δύο ἄνδρας τοὺς ἀπεσταλ-
μένους μετὰ τῆς ἐπιστολῆς, μηνὶ Μαΐῳ εἰκάδι, πρόθυμος ἐγένετο
xal εὐχαρίστησεν τῷ χυρίῳ xal δεσπότῃ ᾿Ιησοῦ Χριστῷ. ἀπο-
πλεύσας δὲ ἀπὲ Γαυδομελέτης οὐκ ἔτι ἦλθεν διὰ ᾿Αφρικῆς ἐπὶ
τὰ μέρη ᾿Ιταλίας, ἀλλ᾽ ἐπὶ Σιυκελίαν ἀνέδραμεν... ἕως οὐ ἦλθεν
ἐν ἸΣυραχούσῃ τῇ πόλει μετὰ τῶν δύο ἀνδρῶν τῶν πεμφθέντων
ἀπὸ Ῥώμης πρὸς αὐτόν. Ἶ Κἀχεῖθεν ἀποπλεύσας παρεγένετο εἰς
τὸ ᾿Ρήγιον τῆς Καλαβρίας, καὶ ἀπὸ τοῦ Ῥηγίου ἐπέρασεν ἐν
Μεσίνῃ, xai ὀρδινεύει ἐκεῖ ἐπίσκοπον Βάχχυλον ὀνόματι. ἐξελ-
θόντος δὲ αὐτοῦ ἀπὸ Μεσίνης ἀπέπλευσεν ἕως Διδύμου, xal ἔμει-
νεν ἐχεῖ νύχτα qv" χἀχεῖθεν ἀποπλεύσας ἦλθεν εἰς Ποντιόλην

τῇ δευτέρᾳ ἡμέρᾳ.

λεων: C πόλει | C εὑροῦσί σε τοῦ ἀποχτενοῦσί σε. xol ἡμεῖς ἐπιστ. | B ἀπε-
χώρησεν, D ἀπομερίζει (Lasc quemadmodum deus luminaria magna duo fecit non
dividi) | B οὐδὲ ὑμᾶς ἔχει μερίσαι, C (corrupte) οὐ χωρείσαι ἔχειν ἡμᾶς |
οὔτε (D ov) Πέ. (C Πέτρος, B Παῦλον) π. Παύλου (B Πέτρον) οὔτε δὲ (sic A;
om BCDF) Παῦλον (C Παῦλος, B Πέτρον) π. Πέ. (B Παύλον) | ἐγενόμεϑα:
εἷς B; γενόμεϑα D, γενώμεϑα C, γενοίμεθα A, γινόμεϑα F ;. BG om χαί sequens.

6. Δεξάμενος: ita ΒΟΌΕ ; διαδεξάμενος A | D ἀποσταλμένους, Ε ditoota-
λέντας | εἰκάδι: C εἰς τὰς ἤχωση (corrige efxog), B om μηνὶ Mo. &lx.. (vertit
etiam Lasc) | B ηὐχαρίστησε | χυρίῳ xai δεσπότῃ : sio BF; A ϑεῷ xol δεσπ,
ἡμῶν; C (item Lasc) χυρίῳ ἡμῶν | C ὑποπλεύσας Ο Τανδωμελέτης, D Γαν-
δομελήτης | διά: BF δι᾽, C εἷς et ᾿Αφρυκήν |. C εἰς τὰ μέρη [ἐπὶ Σικ- ἀνέδρ.
ἕως: sic BDF; € ἔδραμεν ἐπὶ Σικ, ἕως, A ἐπὶ ἸΣυκελίαν ἔδραμεν οὖν ἕως |
BC ἐν (F add τῇ) Xupaxoóce | A αὐτῷ ἀπὸ "Pop. no. avt.

7. sic τὸ (Com) Ῥήγιον (A Ῥίγιον, B Ῥήγιν, G'Puytov, D Ῥίγην) τῆς (CD
om, B εἰς) Ka. (ACD Καλαυρίας, B Καλαβρίαν) | AD 'Prylov, C "Puyiou | é«Me-
σίνῃ: eic AB; εἰς Μεσίνην CD ; elc Μεσσήνην F | ὀρδινεύει: sic A; B ὁρδήνευσεν,
C ὀρδύνευσεν, ΒΕ ὠρδίνευσεν, D χειροτονεῖ | x. ὀρδ. ἐκεῖ ἐπέσκ.: C xaxsi ὀρδ.
ἐπ., Ὁ καὶ geo. ἐπ. ἐκεῖ | A Βάχνυλον, Laso Barcyrium Ε ἀπὸ Μεσσήνης |
' A Διδύμων, Lasc Tendulge | C γύχταν |. V. xod ἐκεῖθεν ἀπσκλ. |. εἰς Ποντιόλην:
eic AD; BF εἰς Ποτιόλης, C εἰς Ποιτιόλης τῇ δευτ. ἡμέρᾳ: c τῆς δευτέρας

4

4 ACTA PETRI ET PAULI.

8. Διόσχορος δὲ ὁ ναύχληρος ὁ ἀπενέγχκας αὐτὸν ἐν Συρα-
χούσῃ, συμπαθὼν τῷ Παύλῳ, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐρύσατο ἐκ
θανάτου, ἐάσας τὸ ἴδιον πλοῖον ἐν Συραχούσῃ ἠχολούθησε pac
αὐτοῦ ἕως Ποντιόλης. ἐκ δὲ τῶν μαθητῶν τοῦ Πέτρου εὑρεθέντες
ἐκεῖ χαὶ προσδεξάμενοι τὸν Παῦλον παρεκάλεσαν αὐτὸν μεῖναι
πρὸς αὐτούς᾽ καὶ ἔμεινεν ἑβδομάδα μίαν, χρυπτόμενος διὰ τὰς
παραγγελίας τοῦ Καίσαρος. " Πάντες δὲ οἱ τοπάρχαι ἐφύλατ-
τον τοῦ πιάσαι χαὶ ἀποχτεῖναι αὐτόν. Διόσχορος δὲ ὁ ναύχλη-
ρος, χαὶ αὐτὸς ἀναφαλανδὸς ὑπάρχων, στιχάριον ναυχληρυκὸν
φορέσας xal παρρησιασάμενος τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ εἰς τὴν πόλιν
Ποντιόλης ἐξῆλθεν. νομίσαντες οὖν ὅτι ὁ Παῦλός ἐστιν, ἐχρά-
τησαν xal ἀπεχεφάλισαν αὐτόν, καὶ παρέπεμψαν τὴν χεφαλὴν
αὐτοῦ πρὸς τὸν Καίσαρα.

1) Προσχαλεσάμενος οὖν. ὁ Καῖσαρ τοὺς πρώτους τῶν lou-
δαίων ἀνήγγειλεν αὐτοῖς λέγων Χάρητε χαρὰν μεγάλην, ὅτι Παὺῦ-
Aoc ὁ ἐχθρὸς ὑμῶν τέθνηκεν. καὶ ἐπέδειξεν αὐτοῖς τὴν χεφαλήν.
ποιήσαντες οὖν εὐφροσύνην μεγάλην τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ, ἥτις ἦν
τεσσαρεσχαιδεχάτη τοῦ Ἰουνίου μηνός, ἕχαστος τῶν Ιουδαίων
ἐπληροφορήθη.

1: “Ὁ δὲ Παῦλος ἐν Ποντιόλῃ ὧν καὶ ἀκούσας ὅτι Διόσχορος
᾿ ἀπεχεφαλίσθη, λυπηθεὶς λύπῃ μεγάλῃ. ἀτενίσας εἰς τὸ Udo;
τοῦ οὐρανοῦ εἶπεν Κύριε παντοχράτωρ ἐπουράνις, ὃ φανείς μοι
ἐν παντὶ τόπῳ οὗ ἐπορεύθην διὰ τοῦ μονογενοῦς σου λόγου τοῦ
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπιτίμησον τῇ πόλει ταύτῃ χαὶ

8. Ο Ἦν γὰρ ὁ ναύκλ. ὁ ἀνενέγχας (B ἀπενέγχων) a. ε. Sup. (B ἸΣΣυραχού-
σε) τῇ πόλει, Διόσχορος ὄνομα | ἐρύσατο: sic C; ἐρρύσ. ΑΒ (ἀπὸ ϑανάτον) D |
C τὸ πλοῶν (B σχάφος) αὐτοῦ ἐν ἸΣυραχούσει ἠχολούϑησεν | B Ποτιόλης | Twp.
αὐτούς: sic A; παρ᾽ αὐτοῖς B; μετ᾽ αὐτοῖς C

9. B ἐφύλασσον | ἀναφαλανδός: sic B (sed praem φαλαχρός), item A
ἀναφάλανδος, C ἀναμφαλανδός; D ἀναφάλας | C om εἰς v. πόλ. Ποντιόλης (B
Ποτιόλης) |. Ὁ ἦλθεν | B ὅτι Παῦλος | ἐστίν: A ἦν | πρός: C εἷς

10. οὖν: B δέ | πρώτους: C πρεσβυτέρους | B ἀνήγγ. αὐτούς | BC Χαί-
ρετε | A ὑπέδειξεν (BCD ἐπέδ.) αὖτ. xol τὴν χεφ. αὐτοῦ | C τὴν ἡμέραν
ἐχείνην, τῇ τεσσ. | D ᾿Ιονλίον | € om ὄχαστ. τ. ᾿Ιουδ. ἐπληροφορήϑη, B pro

His sic: μεγάλως εὐφράνθησαν" ἕχαστος γὰρ αὐτῶν ἐπληροφορήϑησαν περὶ τῆς
τελειώσεως Παύλου

11. BC Ποτιόλῃ | BC ἐλνπήϑη λύπην μεγάλην, xal ἀτενίσας | C εἰς τὸν
οὐρανόν | παντοχράτωρ cum BCD; A παντοχράτορ | λόγον cum ABD; C υἱοῦ |
C τὴν πόλιν ταύτην | B xol ἐχβαλών | Lectio codicis C paullulum correcta sic

ACTA PETRI ET PAULI. 5

ἔχβαλε πάντας τοὺς πιστεύσαντας τῷ θεῷ xal ἀκολουθήσαντας,
τῷ λόγῳ αὐτοῦ. 12 Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ᾿Αχολουθεῖτέ μοι. xad. ἐξελ.-
θὼν ἀπὸ Ποντιόλης μετὰ τῶν πιστευσάντων τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ,
ἦλθον εἰς τόπον καλούμενον Βαΐας, xai ἀναβλέψαντες τοῖς ὀφθαλ.-
μοῖς αὐτῶν πάντες θεωροῦσι τὴν πόλιν ἐκείνην τὴν χαλουμένην
Ποντιόλην πεποντισμένην εἰς τὴν ὄχθαν τῆς θαλάσσης ὡσεὶ ὀρ-
γυῖαν nay" καὶ ἐκεῖ ἔστιν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας εἰς μνηρό-
συνον ὑποχάτω τῆς θαλάσσης.

13 ᾿Ἐξελθόντων δὲ αὐτῶν ἀπὸ Βαΐας, ἐγένοντο εἰς Γαΐτας,
κἀχεῖ ἐδίδασκεν τὸν λόγον τοῦ θεοῦ ἔμεινεν γὰρ ἐχεῖ τρεῖς ἡμέ-
ρᾶς εἰς τὸν οἶκον ᾿Εράσμου, ὃν ἀπέστειλεν ὁ Πέτρος ἀπὸ Ρώμης
διδάξαι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ θεοῦ. ἐξελθὼν δὲ ἀπὸ Γαΐτας ἦλθεν
εἰς χαστέλλιον λεγόμενον Ταραχίνας, χαὶ ἔμεινεν ἐκεῖ ἡμέρας
ἑπτὰ εἰς τὲν οἶκον Καισαρίου τοῦ διαχόνου, ὃν ἐχειροτόνησεν
Πέτρος" κἀχεῖθεν ἀποπλεύσας διὰ τοῦ ποταμοῦ ἦλθεν εἰς τόπον
χαλούμενον Τρίβους Ταβέρνης.

M Οἱ δὲ σωθέντες ἐκ τῆς πόλεως Ποντιόλης τῆς ποντισθεί-
σης ἀνήγγειλαν τῷ Καίσαρι εἰς Ῥώμην ὅτι Ποντιόλη ἐποντίσθη
μετὰ παντὸς τοῦ ὄχλου αὐτῆς. καὶ ἐν λύπῃ μεγάλῃ γενάμενος
ὁ βασιλεὺς διὰ τὴν πόλιν. προσχαλεσάμενος τοὺς πρώτους τῶν
Ἰουδαίων εἶπεν αὐτοῖς Ἴδε διὰ τὴν ὑπαχοὴν ὑμῶν ἐποίησα ἀπο-
χεφαλισθῆναι τὸν Παύλον, xal διὰ τοῦτο ἐποντίσθη ἡ πόλις.
^ Ot δὲ πρῶτοι τῶν ᾿Ιουδαίων εἶπαν πρὸς τὸν Καίσαρα Εὐσε-

habet: ἅπαντας τ. πεπιστευχότας τὸν λόγον Παύλου (ita B) xal ἠχολούϑησαν μετ᾽
αὐτοῦ τῷ Χριστῷ.

12. B om οὖν, C sic: διότι εἶπεν |. B Ποτιόλης |. C τὸν λόγον τ. 5. xal
ἦλθον | χαλούμενον c. CD; A χαλούμενος, B λεγόμενον | C ϑεωροῦσιν | B om
τὴν xaX. Ποντιόλην (D Ποτιόλ.) | B χαταπεποντισμένην | B om doc (C dX)
dpyuiay (hoc accentu A) μίαν" xal éx. ἔστ. (C ἔστ. éx.) ἕως usque τῆς ϑαλάσσης

13. B ἀπὸ Bafos | CD ἐγένετο |. BD εἷς Γαάϊτα |. C ἔμεινεν δὲ éx. ἡμέρ.
to. |. C ἀπέστειλεν Πέτρος | BCD εἰς (C ἐν) χαστώῶλιν (-3yy C, ev D) | C
Τεραχύνας | ἡμέρας ἑπτά: B post Πέτρος ponit | B ἐχεῖϑεν δέ | C ἀποπλεύ--
σαντες (sed ἦλθεν) | C λεγόμενον |. B Τριβονςταβέρνης et C Τριβουταβέρνης :
utramque uno tantum accentu; D om Τρίβους

14. BD Ποτιόλης εἰ Ποτιόλη | Β ἀνίγγ. τῷ Νέρωνι ἐν τῇ Ῥώμῃ (ὦν
Eom C) | BC om παντός et μεγάλῃ | ὄχλου: BC λαοῦ | BD γενόμενος |

C Ἰδού | A ἐποτίσϑη
15. B om πρῶτοι τ. Ἰουδ. | 'BC εἶπον (- παν cum AD) mp. τ. βασιλέα |

4 ACTA PETRI ET PAULI.

? Διόσχορος δὲ ὁ ναύχληρος ὁ ἀπενέγκας αὐτὸν ἐν Συρα-
χούσῃ, συμπαθὼν τῷ Παύλῳ, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐρύσατο éx
θανάτου, ἐάσας τὸ ἴδιον πλοῖον ἐν Συραχούσῃ ἠχολούθησε μετ᾽
αὐτοῦ ἕως Ποντιόλης. ἐκ δὲ τῶν μαθητῶν τοῦ Πέτρου εὑρεθέντες
ἐκεῖ xa προσδεξάμενοι τὸν Παῦλον παρεχάλεσαν αὐτὸν μεῖναι
πρὸς αὐτούς᾽ καὶ ἔμεινεν ἑβδομάδα μίαν, χρυπτόμενος διὰ τὰς
παραγγελίας τοῦ Καίσαρος. " Πάντες δὲ οἱ τοπάρχαι ἐφύλατ-
τον τοῦ πιάσαι χαὶ ἀποκτεῖναι αὐτόν. Διόσχορος δὲ ὁ ναύκλη-
ρος. χαὶ αὐτὸς ἀναφαλανδὸς ὑπάρχων, στιχάριον ναυχληρυκὸν
φορέσας καὶ παρρησιασάμενος τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ εἰς τὴν, πόλιν
Ποντιόλης ἐξῆλθεν. νομίσαντες οὖν ὅτι ὁ Παῦλός ἐστιν, ἐχρά-
τησαᾶν χαὶ ἀπεκεφάλισαν αὐτόν, καὶ παρέπεμψαν τὴν χεφαλὴν
αὐτοῦ πρὸς τὸν Καίσαρα.

Ὁ Προσκαλεσάμενος οὖν ὁ Καῖσαρ τοὺς πρώτους τῶν Ἰου-
δαίων ἀνήγγειλεν αὐτοῖς λέγων Χάρητε χαρὰν μεγάλην, ὅτι Παῦ-
Aoc ὁ ἐχθρὸς ὑμῶν τέθνηκεν. καὶ ἐπέδειξεν αὐτοῖς τὴν χεφαλήν.
ποιήσαντες οὖν εὐφροσύνην μεγάλην τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ, ἥτις ἦν
τεσσαρεσχαιδεκάτη τοῦ ᾿Ιουνίου μηνός, ἕχαστος τῶν Ἰουδαίων
ἐπληροφορήθη.

11 ὋὋ δὲ Παῦλος ἐν Ποντιόλῃ ὧν καὶ ἀκούσας ὅτι Διόσχορος
᾿ ἀπεχεφαλίσθη, λυπηθεὶς λύπῃ μεγάλῃ. ἀτενίσας εἰς τὸ ὕψος
τοῦ οὐρανοῦ εἶπεν Kugus παντοχράτωρ ἐπουράνις, ὁ φανείς μοι
ἐν παντὶ τόπῳ οὗ ἐπορεύθην διὰ τοῦ μονογενοῦς σου λόγου τοῦ
κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπιτίμησον τῇ πόλει ταύτῃ χαὶ

8. C'Hy γὰρ ὁ ναύκλ. ὁ ἀνενέγχας (B ἀπενέγχων) a. €. up. (B Συραχού-
cc) τῇ πόλει, Διόσχορος ὄνομα | ἐρύσατο: sic C; ἐρρύσ. ΑΒ (ἀπὸ ϑανάτον) D |
C τὸ πλοῖον (B σχάφος) αὐτοῦ ἐν ἸΣΣυραχούσει ἠχολούϑησεν | B Ποτιόλης | mp.
αὐτούς: sic A; παρ᾽ αὐτοῖς B; μετ᾽ αὐτοῖς €

9. B ἐφύλασσον | ἀναφαλανδός: sic B (sed praem φαλαχρός), item A
ἀναφάλανδος, C ἀναμφαλανδός; D ἀναφάλας | C om εἰς τ. πόλ. Ποντιόλης (B
Ποτιόλης) ] € ἦλθεν | B ὅτι Παῦλος | ἐστίν: A ἦν l πρός: C εἷς

10. οὖν: B δέ | πρώτους: C πρεσβυτέρους ΙΒ ἀνήγγ. αὐτούς ΒΟ Χαί-
ρετε | A ὑπέδειξεν (BCD ἐπέδ.) αὖτ. xal τὴν κεφ. αὐτοῦ | C τὴν ἡμέραν
ἐχείνην, τῇ τεσσ. | D 'IovMov | C om ἔχαστ. τ. ᾿Ιουδ. ἐπληροφορήϑη, B pro
lis sic: μεγάλως εὐφράνθησαν" Üxactog yàp αὐτῶν ἐπληροφορήϑησαν περὶ τῆς
τελειώσεως Παύλον

11. ΒΟ Ποτιόλῃ | BC ὥνπήϑη λύπην μεγάλην, xal ἀτενίσας [ C εἷς τὸν
οὐρανόν | παντοχράτωρ cum BCD; A παντοχράτορ | λόγον cum ABD ; C υἱοῦ |
C τὴν πόλιν ταύτην | B xa ἐχβαλών | Lectio codicis C paullulum correcta sic

ACTA PETRI ET PAULI. 5

ἔχβαλε πάντας τοὺς πιστεύσαντας τῷ θεῷ xal ἀκολουθήσαντας
τῷ λόγῳ αὐτοῦ. 12 Εἶπεν οὖν αὐτοῖς ᾿Αχολουθεῖτέ μοι. καὶ ἐξελ-
θὼν ἀπὸ Ποντιόλης μετὰ τῶν πιστευσάντων τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ,
ἦλθον εἰς τόπον χαλούμενον Βαΐας, χαὶ ἀναβλέψαντες τοῖς ὀφθαλ-
μοῖς αὐτῶν πάντες θεωροῦσι τὴν πόλιν ἐκείνην τὴν καλουμένην
Ποντιόλην πεποντισμένην εἰς τὴν ὄχθαν τῆς θαλάσσης ὡσεὶ ὀρ-
γυῖαν μίαν" καὶ ἐχεῖ ἔστιν ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας εἰς μνηρμό-
συνον ὑποχάτω τῆς θαλάσσης.

15 ᾿Εξελθόντων δὲ αὐτῶν ἀπὸ Bata, ἐγένοντο εἰς Γαΐτας,
κἀχεῖ ἔδίδασχεν τὸν λόγον τοῦ θεοῦ " ἔμεινεν γὰρ ἐχεῖ τρεῖς ἡμέ-
ρᾶς εἰς τὸν οἶκον ᾿Εράσμου, ὃν ἀπέστειλεν ὃ Πέτρος ἀπὸ Ρώμης
διδάξαι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ θεοῦ. ἐξελθὼν δὲ ἀπὸ Γαΐτας ἦλθεν
εἰς χαστέλλιον λεγόμενον Ταραχίνας, xal ἔμεινεν ἐχεῖ ἡμέρας
ἑπτὰ tig τὸν οὗκον Καισαρίου τοῦ διακόνου, ὃν ἐχειροτόνησεν
Πέτρος" χκἀχεῖθεν ἀποπλεύσας διὰ τοῦ ποταμοῦ ἦλθεν εἰς τόπον
καλούμενον Τρίβους Ταβέρνης.

M Ot δὲ σωθέντες ἐκ τῆς πόλεως Ποντιόλης τῆς ποντισθεί-
σης ἀνήγγειλαν τῷ Καίσαρι εἰς Ρώμην ὅτι Ποντιόλη ἐποντίσθη
μετὰ παντὸς τοῦ ὄχλου αὐτῆς. χαὶ ἐν λύπῃ μεγάλῃ γενάμενος
ὁ βασιλεὺς διὰ τὴν πόλιν, προσχαλεσάμενος τοὺς πρώτους τῶν
᾿Ιουδαίων εἶπεν αὐτοῖς Ἴδε διὰ τὴν ὑπαχοὴν ὑμῶν ἐποίησα ἀπο-
χεφαλισθῆναι τὸν Παῦλον, xal διὰ τοῦτο ἐποντίσθη ἡ πόλις.
"Οἱ δὲ πρῶτοι τῶν ᾿Ιουδαίων εἶπαν πρὸς τὸν Καίσαρα Εὐσε-

habet: ἅπαντας τ. πεπιστευχότας τὸν λόγον Παύλον (ita B) xol ἠχολούϑησαν μετ᾽
αὐτοῦ τῷ Χριστῴ.

12. B om οὖν, C sic: διότι εἶπεν |. B Ποτιόλης | C τὸν λόγον τ. 5. xol
ἦλθον | χαλούμενον c CD; A χαλούμενος, B λεγόμενον [ C ϑεωροῦσιν | B om
τὴν xaX. Ποντιόλην (D Ποτιόλ.) | B καταπεποντισμένην | B om ὠσεὶ (C ὡς)
ὀργνζαν (hoc accentu A) μίαν" xal éx. ἔστ. (C ἔστ. éx.) ἕως usque τῆς ϑαλάσσης

13. B ἀπὸ Βαΐων | CD ἐγένετο |. BD εἰς Γάϊτα | C ἔμεινεν δὲ ἐκ. ἡμέρ.
te. |. C ἀπέστειλεν Πέτρος |. BCD εἰς (C ὧν) χαστέλλιν (-λὴην Ο, -λεν D) | C
Τεραχύνας | ἡμέρας ἑπτά: B post Πέτρος ponit | B ἐκεῖϑεν δέ | C ἀποπλεύ-
σαντες (sed ἦλθεν) | C λεγόμενον | B Τριβουςταβέρνης et C Τριβονταβέρνης:
utrumque uno tantum accentu; D om Τρίβους

14. BD Ποτιόλης et Ποτιόλη | Β ἀνήγγ. τῷ Νέρωνι ἐν τῇ Ρώμῃ (ὦ
Ῥώμῃ C) | BC om παντός εἰ μεγάλῃ | ὄχλου: ΒΟ λαοῦ | BD γενόμενος |
Ο᾽ Ἰδού |] A ἐποτίσϑη

15. B om πρῶτοι τ. 'IouS. | ΒΟ εἶπον (- παν cum AD) mo. τ. βασιλέα |

6 ACTA PETRI ET PAULI.

βέστατε βασιλεῦ, μὴ οὐκ εἴπαμέν cot ὅτι πᾶσαν χώραν αὐτὸς
ἐτάραξεν τῆς ἀνατολῆς καὶ τοὺς πατέρας ἡμῶν διέστρεψεν:
προάγει οὖν, εὐσεβέστατε Barrel, ἵνα μία πόλις ἀπόληται χαὶ
ἡ τὸ βασίλειόν σου" τοῦτο γὰρ εἶχεν παθεῖν ἡ Ρώμη. xoi πα-
ρεμυθήθη 6 βασιλεὺς ἀκούσας τοὺς λόγους αὐτῶν.

16. Ὃ δὲ Παῦλος παρέμεινεν εἰς Τρίβους Ταβέρνης ἡμέρας
τέσσαρας. xai ἐξελθὼν ἐχεῖθεν ἦλθεν εἰς ᾿Αππίου Φόρον καλού-
μενον Βικουσαράπη, καὶ χοιμηθεὶς ἐκεῖ τὴν νύχτα ἐχείνην εἶδέν
τινα χαθήμενον εἰς καθέδραν χρυσῆν, καὶ παριστάμενον αὐτῷ
πλῆθος μαύρων xai λεγόντων ᾿Εγὼ ἐποίησα σήμερον υἱὸν φονεῦ-
σαι τὸν πατέρα αὐτοῦ " ἄλλος ἔλεγεν ὅτι χἀγὼ ἐποίησα πεσεῖν
οἶχον xal φονεῦσαι γονεῖς μετὰ τέκνων. ἄλλοι μὲν ἄλλα ἐξη-
γοῦντο αὐτῷ πονηρὰ πολλά" ἕτερος δὲ ἐλθὼν ἀνήγγειλεν αὐτῷ
ὅτι ἐγὼ ὀρδίευσα ἵνα ὁ ἐπίσχοπος ᾿Ιουβενάλιος,, ὃν ἐχειροτόνησεν
Πέτρος, μετὰ τῆς ἡγουμένης Ἰουλιανῆς χοιμ᾿ηθῇ. [7 ᾿Αχούσας
δὲ ταῦτα πάντα Χοιμώμενος εἰς αὐτὸν τὸν ᾿Αππίου Φόρον πλη-
σίον Βικουσαράπης. εὐθέως xal παραχρῆμα ἀπέστειλεν ἐν Ῥώμῃ
ἐκ τῶν ἀκολουθησάντων αὐτῷ ἀπὸ Ποντιόλης πρὸς τὸν ἐπίσχοπον
ἸΙουβενάλιον λέγων τοῦτο αὐτὸ ὅπερ ἀπύει ποιῆσαι. I Καὶ δρα-
μὼν τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ ᾿Ιουβενάλιος ἔρριψεν ἑαυτὸν εἰς τὰ ἴχνη τοῦ
. Πέτρου χλαίων καὶ ὀδυρόμενος καὶ λέγων ὅτι παραπεσεῖν ἀπύειν,

C om μή | C εἴπομεν |. BC ὅτι avr. ἐτάρ. πᾶσαν (C add τὴν) χώραν | B om
εὐσεβ. βασιλεῦ | ἀπόληται (sic AC): BD ἀπολεῖται | C ὅλον τὸ βασίλ. | D
om ἦ | αὐτῶν: BC τούτους

16. C παρέμενεν clc Τριβονταβέρνην (B Τριβονταβέρνης) |. C εἰς τόπον
χαλούμενον Σαμπίου Φόρον Βιχονσάραπι B Βιχουσαραπή (hoo accentu) D om) |
C ἐχεῖαε | B νύχταν |. BC ἴδεν | C τινὰ αἴϑύωππα (sic) χαϑήμενον Ἱ Α πα-
ριστώμενον |. C μαύρ. xol ἔλεγον | A φονεῦσαι νἱὸν τὸν (B om) mar. avr. (B
om) | A ἕτερος δέ | B om ὅτι | κἀγώ: G ἐγώ! B γονεῖς χαὶ τέχνα | C
αλλ. δὲ ἐξηγ. ἕτερα πονηρὰ (B πονηρότερα et om molla) ἔργα ἃ εἶχον ποιῆσαι |
B αὐτῷ λέγων ὅτι | ὀρδίν. cum CD; A ὠρδίν., B ἐποίησα

17. C om πάντα | C om αὐτὸν τόν |. BC ᾿Απίον, C'* ᾿Αμπίον | C Φό-
ρον | πλησίον (B ἀπό, C om) Βικαυσ, (C Βιχουσάραπὴ : D om | C εὐθέως
απέστ. παραχρ. ἐν "P. (B εἰς Ῥώμην) | C dxoov3. αὐτοῦ | B om αὐτό! B
ἀπίει, C ἐπίγει

18. ἔρριψεν: C praem τούτῳ αὐτῷ χατεπιγώμενος τὸ πράγματι (sic) | B
om χλαίων xat | B ὀδυρώμενος | D ὅτι παρὰ μιχρὸν παραπ. | ἄπήειν: ita A;

ACTA PETRI ET PAULI. 7
xai ἐξηγήσατο αὐτῷ τὰ χεφάλαιον xai εἶπεν Πιστεύω ὅτι αὐτός
ἐστιν ὃν περιόμενες φωστῆρα. ὁ δὲ Πέτρος πρὸς αὐτὸν ἔφη Πὸς
ἐνδέχεται ἐχεῖνον εἶναι τελειωθέντος αὐτοῦ; I Ὃ δὲ ᾿Ιουβενά-
λιος ὁ ἐπίσχοπος ἔλαβεν τὸν ἀποσταλέντα παρὰ Παύλου πρὸς τὸν
Πέτρον, xai αὐτὸς αὐτῷ ἀνήγγεϊλεν ὅτι ξῇ xal ἔρχεται, καὶ
ὅτι ἐστὶν εἰς ᾿Αππίου Φόρον. χαὶ ηὐχαρίστησεν ὁ Πέτρος xo
ἐδόξασεν τὸν θεὸν xal πατέρα τοῦ χυρίου ἡμῶν "Ingo Χριστοῦ.
Ὁ Τότε προσχαλεσάμενος τοὺς πεπιστευχότας μαθητὰς αὐτοῦ
ἀπέστειλεν αὐτοὺς πρὸς τὸν Παῦλον ἕως Τρίβους ᾿Γαβέρνης᾽ ἔστιν
δὲ τὸ διάστημα ἀπὸ ᾿Ρώμης ἕως Τρίβους Τ᾿αβέρνης μίλια τριά-
χοντὰ ὀχτώ. καὶ ἰδὼν τούτους ὁ Παῦλος εὐχαριστήσας τῷ χυρίῳ
ἡμῶν ᾿Γησοῦ Χριστῷ ἔλαβεν θάρσος. χινήσαντες δὲ ἐχεῖθεν ἔχοι-
μήθησαν εἰς πόλιν χαλουμένην ᾿Αρυκίαν.

?! Περίφημον δὲ ἐγένετο ἐν τῇ πόλει Ρώμῃ ὅτι Παῦλος ὁ
ἀδελφὸς Πέτρου ἔρχεται. οἱ δὲ πεπιστευκότες τῷ θεῷ ἔχαιρον
χαρὰν μεγάλην. τάραχος δὲ μέγας ἐγένετο ἐν τοῖς ᾿Ιουδαίοις,
χαὶ ἀπελθόντες πρὸς Σίμωνα τὸν μάγον παρεχάλουν αὐτὸν λέ-
γοντες ᾿Ανάγαγε τῷ βασιλεῖ ὅτι οὐχ ἀπέθανεν ὃ Παῦλος, ἀλλὰ
ξῇ καὶ ἦλθεν. ὁ δὲ Σίμων πρὲς τοὺς ᾿Ιουδαίους εἶπεν Τίς οὖν ἡ
χεφαλὴ ἡ ἐλθοῦσα πρὸς τὸν Καίσαρα ἀπὸ Ποντιόλης: μὴ καὶ
αὐτὴ οὐχ ἦν ἀναφαλανδός:;

Ὁ ᾿Ἑλθόντος δὲ τοῦ Παύλου ἐν τῇ Ῥώμῃ. φόβος μέγας

BD ἀπίει, C ἐπίει | B τὸ χεφάλ. ἅπαν | ὃν (C ὅπερ) περιέμενες (Ὁ -- μένε,
C - μένης) |. B αὐτῷ ἔφη | B om πῶς

19. B Ἰονβεν. ἐπίσχ., C ἐπίσκ. 'Iovdev. | B πρὸς Πέτρον | C ἀπήγγει-
λεν | ᾿Αππ, Φόρον (C -gov): C add Βιχουσάραπι | B εὐχαρίστησεν | A xol
ἐδόξ. ὁ (B om) Πέτρ. | C om καὶ xax. τοῦ χυρ. qp. I. Xp.

20. Τότε: C xal | B τοὺς πεπιστ. αὐτῷ μαϑητ. ἀπέστ. | C ἕως Σαμ-
πίον Φόρον Βιχονσάραπι bis | D ἕως ἐκεῖσε μίλια Àn: | B ἰδὼν αὐτούς | C
ηὐχαρίστησεν τὸν Sev καὶ πατέρα τοῦ χυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ , Da. δὲ
Sápc. | B ἐκεῖ. δὲ χινήσ. ἐχοιμήϑ. | C ἤρχοντο καὶ ἐκχοιμή3. €. τόπον λεγό-
μένον |. D ᾿Αρχίαν, C ’Αρεχήν, B ᾿Αραβίαν

?1. C om πόλει | C ζῇ καὶ ἔρχεται. οἱ οὖν | C om ἀλλὰ ζῇ x
53. | τίς: BC τίνος | B Ποτιόλης | C om ἦν | C ἀναφαλανδρός (cf. supra
sub 9.)

22. Indpit E verbis his ᾿Ελϑόντος εἰς τὴν Ρώμην τοῦ ἁγίον 1Παύλον ἀπὸ
τῶν ἸΣΣπανιῶν, συνῆλθον πρὸς αὐτὸν πάντες οἱ ᾿Ιονδαῖοι λέγοντες Τὴν ἡμετέραν
πίστων ἐν yj etc. Item Passio Peiri εἰ Pauli in codd, Guelferbytanis teste Thilone
sic: Cum venisset Paulus in urbem Romam, convenerunt ad eum omnes [udaei di-

8 ACTA PETRI ET PAULI.

ἐπέπεσεν τοῖς Ιουδαίοις. συνῆλθον οὖν πρὸς αὐτὸν καὶ παρεχά-
ouv αὐτὸν λέγοντες Τὴν πίστιν ἐν ἡ ἐγεννήθης. ταύτην διεχδί-
χησον᾽ οὐ γὰρ δίκαιόν ἐστιν “Εβραῖος ὧν xal ἐξ ᾿Εβραίων ἵνα
ἑαυτὸν διδάσκαλον εἴπῃς ἐθνῶν καὶ ἐκδωκητὴν τῶν ἀπεριτμήτων,
χαὶ αὐτὸς ὧν περιτετμημένος ἵνα. τὴν τῆς περιτομῆς καταργήσῃς
πίστο. ὅταν οὖν ἴδῃς Πέτρον, ἀνταγώνισαι χατὰ τῆς αὐτοῦ
διδασχαλίας, ὅτι πᾶσαν τοῦ ἡμετέρου νόμου παραφυλακὴν χα-
τήργησεν᾽ ἀπέκλεισε τὸν σαββατισμὸν xal νεομηνίας καὶ τὰς νο-
μίμους ἀργίας. ὁ ᾿Αποχριθεὶς δὲ ὁ Παῦλος εἶπεν αὐτοῖς ᾿Εμὲ
Ἰουδαῖον ἀληθινὸν ἐν τούτῳ δυνήσεσθε δοκιμάσαι, ὅτι xaX τὸ
σάββατον τηρῆσαι xol τὴν ἀληθινὴν περιτομὴν κατανοῆσαι δυ-

- A - δ α« , 4 ^ e 4
γηθῆτε᾽ χαὶ γὰρ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου χατέπαυσεν o θεὸς
ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ. ἡμεῖς ἔχομεν πατέρας, πατριαρ-
χας. καὶ τὸν νόμον. τί οὖν ὁ Πέτρος χηρύσσει ἐν τῇ τῶν ἐθνῶν
βασιλείᾳ; ἀλλὰ xa ἐάν τινα χαινὴν θελήσει εἰσαγαγεῖν διδασχα-
λίαν. χωρίς τινος ταραχῆς καὶ φθόνου καὶ χόπου ἀπαγγείλατε
αὐτῷ Ü χαὶ ἡμεῖς ἴδωμεν, xal ἐνώπιον ὑμῶν ἐλέγξω αὐτόν.

1 * € , , - 9 , 5 L4 -- € , ’
ἐὰν δὲ Ἢ ἡ διδασχαλία, αὐτοῦ ἀληθής, τῇ τῶν Εβραίων βίβλῳ
3 ἢ , e *

xal μαρτυρίᾳ, ὠχυρωμένη, πρέπον ἐστὶν πάντας ἡμᾶς πειθα-
χεῖν αὐτῷ.

cenles Nostram fidem, in qua naius es, ipsam defende. | C παρεχάλουν λέγοντες
Πίστιν | BE ἐχδίκησον | Üw« ante ἕαντόν cum E posui; ABC ante Ἑβραῦος
habent | ἐθνῶν: B τῶν ἐθνῶν, C ἑτέρων ἐθνῶν | τῶν ἀπεριτμήτων: B, τῶν
ἐονῶν τῶν ἀπεριτμ. | E om ἵνα, item versio latina | χαταργήσῃς cum ADE;
B καταργήσεις, C χαταργήσει 1 C om ovy | B τοῦ ἡμετέρον γένους τὴν παρα--
φυλακήν ἀπέχλεισε usque ἀργίας ex E sumta sunt; eadem in codd. Guelf. et
Flor. sic leguntur: ezclusit sabbatismum el neomeniam (Flor. neomaenías) et legi-
timas ferias exinanivit (Flor. inanivit): desunt in ABCD.

23. Bom ὁ | ἜμΣ 'I. a. ἐ. τ. δυνήσεσθε (codex - σησϑε) 8. ὅτι (? codex ἔτι)
usque ἐλέγξω αὐτόν : ista omnia, quae in ABCD desiderantur, ex E sumsi. Le-
guntur vero etiam in codd. latinis sic: Me ludaeum esse et verum lIudaeum , hinc
poleritis probare cum εἰ sabbatum observare εἰ circumcisionem vere poteritis advertere :
snam sabbato die requievit αὖ omnibus operibus suis deus. — Nos habemus patres et
patriarchas et legem. | Quid lale praedical Petrus in regno gentium? — Sed et si forte
aliquam vult íniroducere novam doctrinam , sine coniurbatione et sine invidia εἰ sine
strepitu nunciale ei ut nos videamus, el in vestro conspeclu illum ego convincam.
Ibidem in hunc modum pergitur: Quod si forie doctrina eius vero testimonio fuertt
ex (Flor. et) Hebraeorum libris munita, decet nos omnes obedire ei. | ABC ἐὰν ἡ
(BC om) ἡ διδασχ. avt. (C add ἐστίν) ἀληϑής (B add ἡ), τῇ τῶν Ἕβρ. βίβλῳ
(C βίβλων) μαρτυρίᾳ ὠχνρῳμένη (B ὄχνυρωμ. D ὀχνρομ. E ὠχνυρομ.) | C om
πάντ. ἡμᾶς, E om ἡμᾶς

ACTA PETRI ET PAULI. 9

Ἢ Ταῦτα xal τὰ τούτοις ὅμοια τοῦ Παύλου λόγοντος
ἀπῆλθον οἵ Ἰουδαῖοι καὶ εἶπον τῷ Πέτρῳ Παῦλος ἐξ Effoaíov
παραγέγονεν, καὶ παρακαλεῖ σε ἵνα ἔλθῃς πρὸς αὐτόν᾽ ἐπειδὴ
οἱ ἀγαγόντες αὐτὸν λέγουσι μιὴ δύνασθαι αὐτὸν συντυχεῖν ᾧ ἐὰν
βούληται πρὸ τοῦ ἐμφανίσαι Καίσαρι. ἀχούσας δὲ ὁ Πέτρος
ἐχάρη χαρὰν μεγάλην, καὶ παραχρῆμα ἀναστὰς ἐπορεύθη πρὸς
αὐτόν. ἰδέντες δὲ ἀλλήλους ἀπὸ τῆς χαρᾶς ἔχλαυσαν. χαὶ ἐπὶ
πολὺ περιλαβόντες ἑαυτοὺς τοῖς δάχρυσιν ἀλλήλους χατέβρεχον.
ο Ἔ 'Ὡςς δὲ πάντων ὁ Παῦλος τῶν ἑαυτοῦ πράξεων τὸ ὕφος
τῷ Πέτρῳ ἀπήγγειλεν, χαὶ πῶς διὰ τῶν τοῦ πλοὸς χόπων παρα-
γέγονεν, καὶ ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ ποῖα ἔπασχεν ὑπὸ Σίμωνος
τοῦ μάγου xal πάσας τὰς ἐνέδρας αὐτοῦ. χαὶ ταῦτα εἰπὼν ἀνε-
χώρησεν πρὸς ἑσπέραν.

5 “Ἕωθεν δὲ ἑξῆς διαφαυούσης τῆς ἡμέρας, ἰδοὺ Πέτρος
παραγενόμενος εὐρίσχε.. πλῆθος τῶν ᾿Ιουδαίων πρὸ τῶν θυρῶν τοῦ
Παύλου. ἦν δὲ μεταξὺ τῶν Ιουδαίων Χριστιανῶν τε καὶ ἐθνυκῶν

24. Ταῦτα usque ὅμοια: plane eadem codd. omnes testantur | ἀπῆλθον
usque ἐχάρη χαρὰν μεγάλην ex E sumsi; eadem latine sic habent: perrezeruni
ludaei ad Petrum εἰ dixerunt εἰ Paulus ex. Hebraeis. (codex E ἐξ "Egpalov ἀπὸ

πανιῶν) venit: rogat te ut venias ad eum , quoniam hi qui eum adduxerunt (i. e.
ol ἀγαγόντες, quod nos praebuimus; sed ipse codex E ol ἀγαποῦντες habet) di-
cunt non eum se posse dimitlere uL videat quem vult antequam Caesari. insinuent.
Audiens haec Peirus gaudio gavisus est magno. Pro his omnibus ABCD: ἐγνώσθη
τῷ Πέτρῳ ὅτι Παῦλος παραγέγονεν (C. γέγονεν) ἐν Ρώμῃ, xoà ἐχάρη χαρὰν με-
γάλην | ἰδόντες cum BCDE ; A εἰδότες | ἀπὸ τῆς χαρᾶς: C om, E post ἔχλαν-
σαν ponit | περιλαβ. cum ABDE ; C περιπλαχέντες ] ἑαυτούς cum ABE; € ἀλ-
λήλοις, D ἀλλήλους omisso ἀλλήλους sequenti | C χατεβρέχοντο.

25. πάντων: ita prorsus ABCDE ; codd. latini Cumque Paulus illi omnem
texium suorum casuum indicasset | C περὶ τῶν αὐτοῦ πράξεων τῷ Πέτρω | CD
ἀνήγγειλεν | διὰ τῶν (BD τόν, C om) x. πλ. χόπων (BDE* χόπον) παραγέγονεν
c BCDE; item codd. Guelf. (Flor. om) et qualiter navigii fatigationibus advenis-
δεῖ: A δυσπλοιάσας (sic, non ut apnd Thilonem δυσπλοΐσαςὶ ἐν τῇ ϑαλάσσῃ δια-
σέσωσται | xoi ὁ Πέτρος cum CD, item codd. lat.; AB ὁμοίως xol Πέτρος, E
πάλιν δὲ Πέτρος et pergit ἐξηγήσατο τῷ Παύλῳ | ποῖα cnm B(E), D ὁποῖα;
AC οἷα | E (item versio latina) ποίας ἐνέδρας ἔπασχεν παρὰ Xlp. v. μάγον pro
ποῖα usque αὐτοῦ | xol ταῦτα usque πρὸς ἑσπέραν (B add γὰρ ἦν"): E xoi
ἑσπέρας γενομένης ἀνεχώρησεν Πέτρος ἐν τῷ ἰδίῳ χαταλύματι: contra codd. la-
tini abscessil Petrus ad vesperam, additis his: mane die altero reversurus.

26. "Ἕωθεν usque ἰδοὺ Πέτρος ex E sumsi; eadem codd. lat. sic habent
Cumque aurora diei darel initium, ecce Petrus. Contra ABC nil nisi Τῇ δὲ ἐπαύ-
ριον | C παραγένάμενος | πρὸ τῶν (A om) ϑυρῶν: C πρὸς τὴν ϑύραν | €
σνδ. xaX τῶν Χριστ. μεγ. ταραχ. (B ταραχ. uey.): οἱ οὖν Ιουδαῖοι (E ἐξ Ἴου-

10 ACTA PRTRI ET PAULI.

μεγάλη ταραχή. οἷ μὲν γὰρ ᾿Ιουδαῖοι ἔλεγον ᾿Ημεῖς γένος ἐσμὲν
ἐκλεκτόν, βασίλειον ἱεράτευμα, φίλοι τε τοῦ ᾿Αβραᾶμ. καὶ ᾿Ισαὰκ
χαὶ Ἰακὼβ xai πάντων τῶν προφητῶν, μεθ᾽ ὦν ἐλάλησεν ὁ θεός,
οἷς ἔδειξεν τὰ ἑαυτοῦ μυστήρια καὶ τὰ θαυμάσια αὐτοῦ τὰ με-
γάλα. ὑμεῖς δὲ οἵ ἐξ ἐθνῶν οὐδὲν μέγα ἐν τῷ σπέρματι ὑμῶν. εἰ
y3] ἐν εἰδώλοις xai γλυπτοῖς βέβηλοί τε xaX βδελυκτοὶ γεγόνατε,

Ἢ Ταῦτα χαὶ τὰ τούτοις ὅμοια λεγόντων τῶν Ἰουδαίων
ἀπεχρίναντο οἱ ἐξ ἐθνῶν λέγοντες Ημεῖς ὡς ἠχούσαμεν τὴν ἀλή-
θειαν, εὐθέως ἠχολουθήσαμεν αὐτῇ καταλιπόντες ἡμῶν τὴν πλά-
νην. ὑμεῖς δὲ xal τὰς πατρικὰς γνόντες δυνάμεις xal τὰ προ-
φητικὰ ὁρῶντες σημεῖα, καὶ νόμον δεξάμενοι, xal τὴν θάλασσαν
ξηροῖς διαβεβηκότες τοῖς ποσὶν καὶ τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν βυθιξομέ-
νους ἰδόντες, xal στύλου πυρὸς νυχτὸς ὑμῖν φαίνοντος xal νε-
φέλης ἡμέρας, καὶ μάννα ὑμῖν ἐξ οὐρανοῦ δοθέντος καὶ ἐκ πέ-
τρᾶς ὕδατος ὑμῖν ῥυέντος, μετὰ ταῦτα πάντα εἴδωλον ἑαυτοῖς
μόσχου ἐτεκτήνατε xal προσεχυνήσατε τῷ γλυπτῷ. ἡμεῖς δὲ
οὐδὲν βλέποντες τῶν σημείων πιστεύομεν τοῦτον εἶναι σωτῆρα
θεόν, ὃν ὑμεῖς ἐγκατελείπατε ἀπειθήσαντες.

δαίων) | E ἐχλεχτ. ἐσμ. φίλοι τε (C om) cum CDE (item codd. latini, qui ita
habent Nos genus electum , regale (Guelff. reg. elect.) , amicorum dei (Guelff. add
sumus) Abrahae): AB φυλῆς ye | C τοῦ τε ᾽Αβρ. "Io. xoi 'Iax. | E οἷς xoi
ἔδειξεν |. E xoi τὰ (C om) ϑαύματα | ὑμῶν: E add ἔχετε, B ἔσχετε: Guelff.
add estís post ἐξ ἐθνῶν, non item Flor. | C ἐν εἰδωλίω (B add vc) xat |. B
om γλυπτ. βεβ. τε (E om) xa( | βέβηλοι et βδελνχτοί cum Thilone ex inter-
prete latino edidimus praebente imquinali et execrabiles; codd. vero graeci omues
habent βεβήλοις et βδελνχτοῖς

27. τὰ (C ἕτερα πολλά) τούτοις (C αὐτοῖς) ὅμοια cum B(C)D: AE τὰ Gp.
rout. (E avrog) | E λεγόντ. τῶν πιστευσάντων "lou8. | E εὖϑ. vYxoÀov3. τῷ
Χριστῷ, τῇ ὄντως ἀληϑείᾳ, χαταλιπόντων ἡμῶν τὴν ἡμετέραν πλάνην (C τὴν
πλάν. ἡμῶν ἅπασαν) | E post δυνάμεις pergit: xol τὰ τοῦ νόμον xal τὰ τῶν
προφητῶν ἔχοντες διδάγματα, σὲ xal τ. 24X. ξηροῖς (BCD ξηραν) διαβεβήκατε
ποσίν (C om τοῖς ποσίν) | ἰδόντες : C ὁρῶντες | στύλον usque ἡμέρας ex E (εἰ-
militer codd. latini) dedimus; ABCD sic: στύλον πυρὸς (C add xai) νεφέλης
(Bom; D ἐν νεφέλῃ) ἐξ ovp. vp. φαίνοντος (BC φανέντος) τὴν νύχτα (C om τ. v.) |
B om xai éx πέτρ. (A add στερεᾶς) ὕδατος (C ὕδωρ) Jp. ῥνέντος (ὀνέντος cum
CDE; A ῥεύσαντος) [ μετὰ ταῦτα (item interpr. latinus et post omnia): E praem
oux ἐπιστεύσατε, ἀλλὰ xal | tavroi;: E ὑμῖν | μόσχον cum ABD (item Flor.
et Guelf.& vituli, Guelf.b add caput): CE μόσχον | E ἐτεχτήνασϑε, C ἐστήσατε
et pergit εἰς προσχύνησιν xal προσχυνεῖτε (ita corrigo ex προσχυνηται)ὴ τῷ vA |
E om τῶν | εἶναι σωτῆρα (BC om) ϑεόν (C add ἀληϑινόν) : E: τὸν ἀληϑινὸν 350v
(interpr. latin. credéimus deum hunc esse) | ἐγχατελείπατε cum BCD (ἐχατελ) E
(χατελ.) : A ἐγχατελίπετε

v e» - d.
a- er oW Gd

- ὦ. ἃ ' 5.

“

-

τ

-- ἢ Ὁ ἢ κκ 58

X

va dá Wow

"oT «»ἅΨ.

ACTA PETBI ET PAULI. t1

8 Ῥαῦτα xal τὰ τοιαῦτα αὐτῶν φιλονεικούντων εἶπεν ὁ
ἀπόστολος Παῦλος μκὴ χρῆναι αὐτοὺς τὰς τοιαύτας μεταξὺ ἀλ-
λήλων ἔχειν ἀμφιβολίας, ἀλλὰ τοῦτο προσέχειν μᾶλλον ὅτι πε-
πλήρωχεν ὁ θεὸς τὰς ἑαυτοῦ ἐπαγγελίας, ἃς ὥμοσεν ᾿Αβραᾶμ.
τῷ πατρὶ ἡμῶν, ὅτι ἐν τῷ σπέρματι αὐτοῦ χληρονομήσει πάντα
τὰ ἔθνη. οὐ γάρ ἐστιν προσωποληψία παρὰ τῷ θεῷ ὅσοι ἐν νόμῳ
ἥμαρτον, xarà νόμον χριθήσονται, xal ὅσοι ἀνόμως ἥμαρτον,
ἀνόμως ἀπολοῦνται. ^ ἡμεῖς δὲ ἀδελφοὶ εὐχαριστεῖν ὀφείλομεν τῷ
θεῷ ὅτι χατὰ τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐξελέξατο ἡμᾶς εἰς λαὸν αὐτοῦ
ἅγιον. ὥστε ἐν αὐτῷ ὀφείλομεν καυχᾶσθαι. εἴτε ᾿Ιουδαῖοι εἴτε
“Ἕλληνες πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστὲ ἐν τῇ πίστει τοῦ ὀνόμα-
τος αὐτοῦ.

Ὁ Ταῦτα τοῦ Παύλου λέ ἔγοντος χατεπραύνθησαν οἵ τε ' lou-
δαῖοι xal οἱ ἐξ ἐθνῶν" ἀλλ᾽ οἱ ἄρχοντες τῶν ᾿Ιουδαίων ἐπετίθεντο
τῷ Πέτρῳ. ὁ δὲ Πέτρος πρὸς τοὺς ἐλέγχοντας αὐτὲν ὅτι τὰς
συναγωγὰς αὐτῶν ἀπηγόρευεν , εἶπεν ᾿Αχούσατε, ἀδελφοί, τοῦ
ἁγίου πνεύματος περὶ τοῦ πατριάρχου Δαυὶδ ἐπαγγειλαμένου ὅτι

ἐκ χαρποῦ τῆς χοιλίας σου τεθήσεται ἐπὶ τοῦ θρόνου σου. τοῦτον BEN
οὖν ᾧ ὁ πατὴρ εἶπεν Υἱός βου : εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε, ..:
ἐσταύρωσαν διὰ φθόνον οἱ ἀρχιερεῖς" ἵνα δὲ πληρώσει τὴν τοῦ -
χόσμου σωτηρίαν, συνεχώρησεν ταῦτα πάντα δαυτὸν παθεῶ.-"-

28. B qgüovtux. αὖτ. | C om Παῦλος | μὴ χρῆναι: D μὴ ἐχρῆν, C
ἀχρεῖν omisso ἔχειν |. ἀμφιβολίας: C ἀντιβολίας, E ἀντιλογίας, A ἀμφιβολάς |
προσέχ. μᾶλλον: C μεγάλως ἔχειν [ C ὦμοσεν τοῖς πατράσιν ὑμῶν | αὐτοῦ:
C αὐτῶν, B σον | χληρονομήσει cum BC, item interpr. latino; A ἐνευλογηϑή-
σονται, E εὐλογηθήσονται | ὅσοι ἐν usque τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ex E sunt, in
reliquis non inveniuntur. Interpres latinus sic: Quicunque enim in lege peccassent,
secundum legem iudicarentur ; qui vero sine lege deliquissenl , sine lege perirent. ΒΗ
enim in kumanis sensibus anta sanctitas ut bona laudet naturaliter (Flor. natura) et
puniat mala , quae inler se invicem cogitationes aut accusanies puniat. aut remuneret
excusantes.

29. Ταῦτα: codd. latini Haec et his similia | 'IovBato:: E ἐξ "IovSatow |
€ ot τε ἐξ ἐθνῶν xal ol. ἄρχ. τῶν ᾿Ιουδαίων᾽ ἕτεροι δὲ τῶν ᾿Ιονδ. ἐπιτίϑεντο (D
ἐπετίϑοντο) | B om ὁ δὲ Πέτρος, sed post εἶπεν add δὲ ὁ Πέτρος |. C om ὅτι
τὰς σνναγ. α. ἄπηγ. | cov bis: BC αὐτοῦ (item interpr. lat) | B ϑήσεται,
interpr. let. poneret |. à: C ὅν | A πληρώσῃ | C ἐσυνεχώρησεν |. ἀλλ᾽ οἱ &p-
χοντες τῶν 'Iov8. usque ἑαντὸν παϑεῖν: pro his, quae similiter iuterpr. lat. ex-
hibet, cod. E sic habet: ὁμοίως δὲ xe Πέτρος ἐδίδασκεν αὐτοὺς λέγων "Exny-

γείλατο ὁ ϑεὸς τῷ πατριάρχῃ Δανὶδ λέγων "Ex χαρποῦ τῆς χοιλίας σον ϑήσομαι Δ᾽ "- 7
ἐπὶ τοῦ ϑρόνου σον. τοῦτο ὁ ϑεὸς πληρῶν ἐξαπέστειλε τὸν αὐτοῦ υἱόν, σαρχω- 1 '

“ f ^ te)
' δ᾽.

19 ACTA PETRI ET. PAULI.

ὥσπερ οὖν ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ ᾿Αδὰμ. ἐκτίσθη ἡ Εὔα, οὕτως xol
éx τῆς πλευρᾶς τοῦ Χριστοῦ ἐχτίσθη ἡ ἐχχλησία, ἥτις σπῖλον
οὐκ ἔχει οὐδὲ μῶμον. — 9 Ἔν τούτῳ οὖν ὁ θεὸς πᾶσιν εἴσοδον
ἵνοιξεν τοῖς υἱοῖς ᾿Αβραάμ. καὶ ᾿Ισαὰκ καὶ Ἰακώβ, τοῦ εἶναι αὖὐ-
τοὺς ἐν τῇ πίστει τῆς εἰς αὐτὸν ὁμολογίας, ἔχειν δὲ ζωὴν xol
σωτηρίαν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. ἐπιστρέψατε οὖν καὶ εἰσέλθατε
εἰς τὴν χαρὰν τοῦ πατρὸς ὑμῶν ᾿Αβραάμ, ὅτι ἃ ἃ ἐπηγγείλατο
αὐτῷ ὃ θεὸς ἐπλήρωσεν" ὅθεν xai ὁ προφήτης λέγει ᾿Ὥμοσεν χύ-
ptos xod οὐ μεταμεληθήσεται Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα χατὰ τὴν
τάξιν Μελχισεδέκ. ἱερεὺς γὰρ ἐν τῷ σταυρῷ γέγονεν, ἡνίκα τὴν
ὁλοκάρπωσιν τοῦ ἰδίου σώματος xal αὔματος ὑπὲρ τοῦ χόσμου
παντὸς θυσίαν προσύήνεγχεν.

1 Ταῦτα xai τὰ τούτοις ὅμοια λέγοντος τοῦ Πέτρου τὸ

έντα ἐχ σπέρματος αὐτοῦ" ὃ χαὶ ἐμαρτύρησεν διὰ τοῦ αὐτοῦ Δανὶδ εἰπὼν Χίος
μον εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον. γεγέννηκα σι σε. τοῦτο οὖν ὁ πατὴρ μεμαρτύρηκε λέγων

. Οὑτός ἐστιν ὁ υἱός μὸν ὁ ἀγαπητός. . di ᾧ ὐδόχησα" αὐτοῦ ἄχούετε. ὃν χαὶ

ἐσταύρωσαν διὰ φϑόνογ οἱ ἀρχιερεῖς xal οἱ ἄρχοντες τοῦ λαοῦ ᾿ ἕνεκεν δὲ τῆς τοῦ
χόσμον σωτηρίας συνεχώρησε ταῦτα πάντα παϑεῖν αὐτὸν. Ι ὥσπερ οὖν (Β καὶ
ὥσπερ) usque μῶμον desunt in E | ἐχτ. 5 "Efa: C ἡ Ἐδα ἐπλάσθη | B (item
interpr. lat.) om xat | C ἡ ἐχχλ., xaX οὔτε σπ. ἔχει οὔτε μώμ.

30. ᾿Εν τούτῳ (Guelf.b Per hunc, Guelf. Flor. Hunc. Perpgitur deus adi-
tum aperuit) cum E; codd. reliqui Τούτοις | ABC πᾶσιν (C add ἰδών) ὁ ϑεός |
C om εἴσοδον, E post ἤνοιξ. ponit | ᾿Ιαχώβ: E add xal παντὶ ἔϑνει τῆς γῆς |
πίστει τῆς εἰς usque ὀνόματι αὐτοῦ ex E sumsi; ABC (item interpr. Jat.) πίστει
τῆς ἐκχλησίας xal μὴ ἐν τῇ ἀπιστείᾳ (- στίᾳ A) διὰ (interpr. Jat. om) τῆς συν-
αγωγῆς (B om διὰ τ. συναγ., C διὰ τοὺς ἀναγώγους) | ἐπιστρέψ. οὖν (C add
xal ὑμεῖς) x. εἰσέλθατε (cum ΒΟΌ ; A --ϑετε) εἷς usque ὅτι ἃ (B et interpr. lat.
6, C εἴ vo) ἐπηγγ. α. à ϑεός: pro his E habet ὃ γὰρ éryy. ὁ 3c. τῷ ᾿Αβραάμ |
E Δανὶδ ὁ προφήτης λέγ. περὶ αὐτοῦ " Qu. xóp. τῷ Δανίδ |. E Σὺ «t | ὦν (C
om) τῷ σταυρῷ: E ὁ σωτήρ | C σώματός τε xal | B om χόσμου, C post
παντός ponit | C ἤνεγχεν, E add τῷ πατρί

31. Ταῦτα usque μέρος (B om) ἐπίστευσεν: pro his cod. E haec habet:
Ταῦτα καὶ tà τούτοις ὅμοια λεγόντων Πέτρον xoi Παύλον, ἐσίγησαν πάντες xat
ἤχουον αὐτῶν διδασχόντων χαὶ χηρνττόντων πᾶσι τοῖς πιστοῖς τὸν τοῦ χυρίον λό-
γον χα ἡμέραν δὲ ἐπληϑύνοντο τῶν πιστευόντων εἷς τὸν χύριον ᾿Γησοῦν Χριστὸν
ἀναρίϑμητον πλῆϑος. ἰδόντες δὲ οἱ ᾿ἀρχισυναγωγοὶ τῶν ᾿Ιονδαίων xal τῶν Ἑλλή-
νῶν ἱερεῖς ὅτι διὰ τοῦ χηρύγματος αὐτῶν σχεδὸν πᾶσα vj Ῥώμη ἐπίστευσεν εἰς
τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστόν, ἤρξαντο χατ᾿ αὐτῶν ταραχὴν ἐγείρειν εἰς τὸν
λαὸν xal γογγυσμόν, ἐπαινεῖν δὲ Σίμωνα τὸν μάγον ἐνώπιον παντὸς τοῦ πλήϑους
τῶν ὑπὸ τῶν ἀποστόλων κατηγορουμένων ἠγωνίζοντο καὶ ἐνώπιον τοῦ βασιλέως
Νέρωνος διαβόητον αὐτὸν ποιῆσαι (Nimirum prior horum actuum pars $$ 1 —21
deest in cod. E itemque in interpr. latino. Ibi quae de Simone mago praeces-
serunt $ 4 et $ 21 vix ad ea quae ἢ. ]. leguntur quadrant.), ψέξαι δὲ τοὺς τοῦ

ACTA .PETRI ET PAULI. 13

πλεῖστον τοῦ λαοῦ μέρος ἐπίστευσεν. συνέβη δὲ xal τὴν γυναῖκα
ΝΝέρωνος Λιβίαν xaX τὴν ᾿Αγρίππα τοῦ ἐπάρχου σύξυγον ὀνόματι
᾿Αγριππίναν οὕτως πιστεῦσαι, ὥστε χαὶ περιελεῖν ἑαυτὰς ἀπὸ
τῆς τῶν ἰδίων ἀνδρῶν πλευρᾶς. διὰ δὲ τῆς τοῦ Παύλου διδα-
σχαλίας πολλοὶ καταφρονοῦντες τῆς στρατείας προσεχολλῶντο τῷ
θεῷ, ὥστε χαὶ ἀπὸ τοῦ χοιτῶνος τοῦ βασιλέως ἐλθεῖν τινὰς πρὸς
αὐτόν" χαὶ γενόμενοι Χριστιανοὶ οὐχ ἔτι ἠθέλησαν ὑποστρέψαι
- » «
ἐν τῇ στρατείᾳ οὔτε ἐν τῷ παλατίῳ.
4 - « ^ , , M
δ) ᾿Ἐντεῦθεν τοῦ λαοῦ στασιώδη πραττόντων γογγυσμὸν ὁ
Σίμων ζήλῳ χινούμενος διεγείρεται, xal ἤρξατο περὶ Πέτρου
πολλὰ λέγειν χαχκά, μάγον χαὶ ἀπαταιῶνα λέγων αὐτὸν εἶναι.
, 3. « e M - 3 Ld , . 4
ἐπίστευον δὲ αὐτῷ οἱ τᾶ σημεῖα αὐτοῦ θαυμάζοντες ἐποίει γὰρ
ὄφιν χαλχοῦν χινεῖν ἑαυτον, χαὶ λιθίνους ἀνδριάντας γελᾶσαι xa
χινῆσαι ἑαυτούς, αὐτὸν δὲ δραμεῖν xal αἰφνίδιον ἐν τῷ ἀέρι do-
θῆναι — ? Κατέναντι δὲ τούτων ὁ Πέτρος ἀσθενοῦντας ἐθερά-
[4 LI 3 [ ,

TU&» λόγῳ, τυφλοὺς ἀναβλέπειν ἐποίει προσευχόμενος, δαίμονας
χελεύσματι ἐφυγάδευεν. ἔσθ᾽ ὅτε xal νεκροὺς ἤγειρεν. ἔλεγεν δὲ
χυρίου ἀποστόλους. Latinus antem interpres sic: Haec εἰ his similia dicenlibus
Petro εἰ Paulo pars maxima populorum credidit , et perpauci fuerunt qui εἰ ipsi si-
mulata (Guelff. aemulata) fide, non tamen aperle possent. eorum negligere monita
vel praecepta. Videntes autem maiores synagogarum et gentium pontifices sibi per
praedicationem eorum finem specialiter fieri, egerunt hoc. ut sermo eorum ín murmu-
rationem populi veniret. ΕἸ inde factum est ut. Simonem magum Neroni praeferrent
εἰ islos culparent. | συνέβη δὲ xal: pro his E: Ἔν τῷ ovv τοὺς ἀναριϑμήτους τοῦ
λαοῦ ἐπιστρέψαι πρὸς χύριον διὰ τοῦ κηρύγματος Πέτρου συνέβη xal, item interpr.
lat. Innumerabiles enim. populi dum converlerentur. (Guelff. In illo tempore factum
esi, cum innumerab. pop. convert.) ad dominum per praedicalionem Petri, contigit
eliam | Λιβίαν cum A, E Δυβίαν; B Ληβνίαν, CD Λιβνίαν | τὴν (E τοῦ) 'Ayp.
t. ἐπάρχ. (B τ. ἐπ. 'Ayp.) ovt. (C ast. x. ἐπαρχ. 'Ayo.) | ὀνόματι ᾿Αγρίππ. ex E
et interpr. lat. sumsi: in codd. reliquis non additur | ἔξαντάς: C αὐτάς | C ol
πολλοὶ χατεφρόνουν τῆς στρατιᾶς xal προσεχολλοῦντο (E χατεφρόνουν τῶν στρα-
τιωτῶν προσχολλώμενοι) | C γενάμενοι | B οὐχ ἔτι ὑπέστρεψαν (E ἠϑέλ. στρα-
φῆναι) ἐν τῇ στρατίᾳ (CE στρατιᾷ) | C οὐδὲ ἐν τῷ παλατείῳ

32. ᾿Ἐντεῦϑεν usque γογγυσμόν ex E sunt; codd. lat.: Hino populis sedi-
tiosa murmuralione agentibus. Pro his A ὅϑεν, B ἔνϑεν, C ἐλθὼν οὖν | C ὁ Ely,
ὃ μάγος | C διεγείρετο [ ἀπαταιῶνα : ita (non ἀπατεῶνα) codd. omnes (C ἀπα-
ταίον) | CE λίϑους ἀνδριάντας et C pergit ποιῆσαι τοῦ γελᾶν | ξαντούς: E αὖ-
τούς | αὐτόν usque ἀρθῆναι (interpr. lat.: se ἐρεὰπι autem currere ei subito in
aere videri): E αὐτὸς δὲ τρέχειν ἑαντὸν ἐποίει (adde καὶ 2) ἐφνίδιον (ἐφν. etiam B)
ἐν τῷ ἀέρι διαφαίνεσϑαι

83. Κατέν. δὲ (C om) τούτων (C τούτου) ὁ Πέτρος: E χατέναντι τούτων.
ὁ δὲ Πέτρ. [ C τυφλοὺς ἀνέβλεπεν [ ἔστ᾽ ὅτε (interpr. lat. interea) ex E sumai

τά ACTA PETRI ET ΡΑΌΤΩ.

πρὸς τὸν λαὸν Üva, μὴ μόνον ἀπὸ τῆς τοῦ Σίμωνος ἀπάτης φύ-
γώσὼ ἀλλὰ χαὶ δειγματίσουσιν αὐτόν, ὅπως μὴ φανῶσιν τῷ δια-
βόλῳ δουλεύοντες.

. "^ Kal οὕτως γέγονεν ὥστε πάντας τοὺς εὐλαβεῖς ἄνδρας
βδελύττεσθαι Σίμωνα τὸν μάγον xal ἀνόσιον αὐτὸν χαταγγέλ-
etw οἱ δὲ τῷ Σίμωνι χολληθέντες τὸν Πέτρον διισχυρίζοντο μά-
γον, Ψευδομαρτυροῦντες ὅσοι σὺν τῷ Σίμωνι τῷ μάγῳ ὑπῆρχον“
ὥστε τὸν λόγον χαὶ ἐπὶ Νέρωνος ἐλθεῖν τοῦ Καίσαρος, χαὶ προσ-
τάξαι Σίμωνα τὸν μάγον πρὸς ἑαυτὸν εἰσαγαγεῖν. — 0 Ὃ δὲ εἰσ-
ελθὸν ἔστη ἔμπροσθεν αὐτοῦ, καὶ ἤρξατο αἰφνιδίως μορφὰς ἐναλ-
λάσσεν. ὥστε γενέσθαι αὐτὸν ἐξαίφνης παιδίον καὶ μετ᾽ ὀλέγον
γέροντα, ἄλλοτε δὲ νεανίσκον" ἐνηλλάττετο γὰρ τῇ τε ὄψει xoà
τῇ ἡλυκίᾳ διαφόρους μορφᾶς xal ἐβάχχευεν, ὑπουργὸν ἔχων τὸν
διάβολον. ὅπερ θεωρῶν ὁ Νέρων ἀληθῶς υἱὸν αὐτὸν εἶναι τοῦ θεοῦ
ὑπελάμβανεν. ὁ δὲ ἀπόστολος Πέτρος ἐδίδασχεν ψεύστην τε εἶναι
xa μάγον, αἰσχρόν τε xal ἀνόσιον χαὶ ἀποστάτην, χαὶ ἐν πᾶσι
τῇ τοῦ θεοῦ ἀληθείᾳ ἐναντίον, xal μηδὲν λείπειν ἔτι εἰ μὴ Oo, τῇ
χελεύσει τοῦ θεοῦ φανερωθεῖσα ἡ ἀνομία αὐτοῦ τοῖς πᾶσι χατά.

δηλὸς γένηται.
(in margine significatur esse idem quod ἐνίοτε, πολλάκις) ; codd. reliqui om (€
om etiam xa sequens) | E tva ἀπὸ τ. τ. €. ἀπ. οὐ μόνον quy. | δει υ-
ctv cum AD; BCE δειγματίσωσιν ὅπως: E Ga | C τῷ διαβ. λατρεύοντες

88. εὐλαβεῖς : E εὐσεβεῖς | BCE χαταγγέλειν (sic) | τὸν Πέτρον: C Πέτρῳ |
δασχνρ. wy. ψενδομ. cam E (item interpr. lat.): AC ἔλεγον εἶναι (C om) μάγον,
B μάγον εἶναι ἔλεγον [ ὅσοι cum E; ABC ὅπερ αὐτοί omisso τῷ μάγῳ sequenti;
Flor. (Guelff. om): quod ipsi erant, cum Simonem dicerent deum esse | ΟΕ ἐπὶ
Νέρωνα (3. τὸν Καίσαρα | E (item interpr. lat.) xai Σίμωνα τὸν juty. εἰσαγα-
γεῖν xo. ἑαυτὸν (B αὐτόν) προσέταξεν, C ὁ δὲ βασιλεὺς Νέρων προσέταξεν Σί-
goa τ. p. ἐλϑεῖν πρὸς αὐτόν

35. BD om ἔστη et xal seq. | B αἰφνίδιον | B ὥστε γενέσϑ. μετ᾽ ὀλίγον
παιδ. xai πάλιν μετ᾽ 8X. | ἐνηλλ. usque τὸν Buff. ex E; similiter interpr. lat.
Mutabatur sexu εἰ aetate et per. (Guelf.b om) multas figuras diaboli ministerio bac-
€habatur. (Flor. íaciabatur): ABCD nil nisi haec habent ἔχων (C praem ταῦτα
&role)) ὑπουργὸν τ. διάβ. | CD ὅνπερ |. E ὁ Nép. xol καταπλαγεὶς ὡς vidv τοῦ
ὡς, ὑπελάμβ. | Com εἶναι [ τοῦ cum BCDE; A om | B ὁ δὲ Πέτρ. ὁ ἀπόστ.;
C d δὲ dxóct. Παῦλος | ἐδίδασκεν: E ἔλεγεν (item interpr. lat.) et om εἶναι |
τε prius: E τοῦτον, ΒΟ αὐτόν | ἀνόσιον: C ἀνόητον | πᾶσι: C πάσει, ABDE
κάση | ἀληϑείᾳ cum AB; C εὐπιϑείᾳ (i.e. εὐπειθείᾳ), D πίστει, E βουλῇ |
E ἐναντιούμενον | xai μηδέν usque γένηται (interpr. lat. nihüque superesse nisi
ut iussu dei eius iniquilas manifestala omnibus pandereiur.) ex E suut; desiderantur
ssim in codd. reliquis.

ACTA PETRI ET PAULI. 15

86 Τότε εἰσελθὼν ὁ Σίμων πρὸς Νέρωνα εἶπεν "Axouaoy,
ἀγαθὲ βασιλεῦ. ἐγώ εἰμι ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ὁ ὡς τοῦ οὐρανοῦ χα-
ταβάς. ἕως ἄρτι Πέτρου μόνον τοῦ λέγοντος ἑαυτὸν ἀπόστολον
ἠνεχόμιην. νυνὶ δ᾽ ἐδιπλασίασε τὸ χαχόν Παῦλος γὰρ xai αὐτὸς
τὰ αὐτὰ διδάσχει, xol τὰ ἐναντία μου φρονῶν ὁμοῦ σὺν αὐτῷ -
λέγεται χηρύττειν. περὶ ὧν ἐὰν μὴ βουλεύσει τοῦ ὀλέθρου. εὖ-
δηλον ὅτι ἡ βασιλεία, σου οὐ δύναται σταθῆναι.

3 Τότε ὁ Νέρων πλησθεὶς μερίμνης ἐκέλευσεν σπουδαίως
αὐτοὺς πρὸς αὐτὸν ἀγαγεῖν. τῇ δὲ ἑξῆς ἡμέρᾳ εἰσελθόντων πρὸς
Νέρωνα Σίμωνος τοῦ μάγου Πέτρου τε χαὶ Παύλου τῶν τοῦ Χρι-
στοῦ ἀποστόλων ὁ Σίμων εἶπεν Οὗτοι οἱ μαθηταὶ τοῦ Ναζαρηνοῦ,
εἷς οὐ πάνυ χαλῶς ἔχει ἵνα ὦσιν ἐκ τοῦ λαοῦ τῶν Ιουδαίων.
Νέρων εἶπεν Τί ἐστι Ναζαρηνός; Σίμων εἶπεν Ἔστιν πόλις Ἰούδα
ἥτις ὑμῖν ἀεὶ ἐναντία γέγονεν, Ναζαρὲτ λεγομένη" ὁ οὖν διδά-
σχαλος τούτων ἐξ αὐτῆς γέγονεν. ἢ Νέρων εἶπεν 'O θεὸς πάντα
ἄνθρωπον παραινεῖ ἀγαπᾶν" σὺ οὖν διὰ τί αὐτοὺς διώχεις: Σί-
μων εἶπεν Τούτων τῶν ἀνθρώπων τὸ γένος οἴτινες διέστρεψαν

36. E om à Σίμων | ABC εἶπεν (C λέγε) αὐτῷ | Αχουσον usque στα-
δῆναι ex E sunt; eadem interpr. lat. sic: Audi me, bone imperator. Ego sum
Alius dei, qui de coelo descendi. Usque modo Petrum , qui se dicit apostolum, solum
(Flor. om) patiebar. Nunc aulem geminalum est. malum. Paulus denique, qui οἱ
ipse eadem. docet εἰ conira ma senlit, simul dicitur cum eo praedicare. Quos (Flor.
quod) constal quia nisi de interitu eorum cogilaveris, regnus iuum slare non poterit.
Horem loco ABCD habent: Ei (C praem "Axovycos, βασιλεύς) μὴ τοὺς ἄνδρας
τούτους ἐχδιώξεις (BD; AC - ὠξῃς) ἐντεῦθεν, οὐ δύναται (A δυνήσετα) στῆναι
ἡ βασιλ. cov

87. Eom ὁ | E μερ. πλησῶ. | E σπουδ. αὐτ. ἐχέλ. πρ. ἑαντὸν ἀγαγεΐ,
B ἐσπούδασεν ἀγαγεῖν αὐτοὺς ἔμπροσθεν αὐτοῦ μετὰ σπουδῆς | C ἐλθόντων αὖ-
τῶν | Zip. τοῦ μάγ. ex E et interpr. lat. snmsi; desunt (item cs) in reliquis |
οὗτοι cum E: codd. reliqui add εἰσιν | Ναζαρηνοῦ (A - ρινοῦ): CDE Ναζωραίου,
mon item infra | ol; (item interpr. lat): E om | ἔχει: E ὑπάρχει |. C ἐν τῷ
λαῷ | Τί cum CE itemque interpr. laL., ABD Τίς | ἐστι: ABCD ἐστιν ὁ | E
Πόλις ἐστίν | "IosBa cum E; ABCD ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ | ὑμῖν: B ἡμῖν, C ἡμῶν |
E ἐναντ. ἐγένετο ἀεί (ἀεί om B) | τούτων: E αὐτῶν

38. Νέρων εἶπεν usque ὑπερνικήσεις μαϑητάς ex E sumsi, Eadem interpr.
lat. sic babet: Nero dixit Deus omnem hominem monet εἰ diligi. Tu quare €os per-
sequeris? Simon dixit Istud hominum est (Gaelff. Est enim hominum) genus qui to-
tam Iudaeam perverieruni me mihi crederent. Nere ad. Peirum ait Quare (am perfidi
eslis oontra genus vestrum? — Tunc Pelrus ad Simonem aii, Omnibus imponere potuisti,
Simon , sniMé autem munguaem ;. ipsos autem quos deceperas per me deus de suo errore
revocavit. Εἰ cum expertum libi sii quod me superare non. possis, miror qua fronte

16 ACTA PETRI ET PAULI.

ὅχην τὴν ᾿Ιουδαίαν τοῦ μὴ πιστεύειν μοι. Νέρων ἔφη πρὸς τὸν
Πέτρον Διὰ τί οὕτως ἀπειθεῖς ἐστὲ χατὰ τὸ γένος ὑμῶν; τότε ὁ
Πέτρος τῷ Σίμωνι ἔφη Πᾶσι 9v ἐπιθέσεως ἠδυνήθης, ἐμοὶ δὲ
οὐδέποτε᾽ χαὶ αὐτοὺς δὲ τοὺς ἐξαπατηθέντας δι ἐμοῦ ὁ θεὸς €x
τῆς ἰδίας πλάνης ἀνεκαλέσατο. χαὶ ἔτι ἐπειράσθης μὴ δυνη-
θῆναι ἐμοῦ περιγενέσθαι. θαυμάξω ποίῳ χρώματι ἑαυτὸν ἐνώπιον
τοῦ βασιλέως καταλαξζονεύει. χαὶ ὑπολαμβάνεις ὅτι διὰ τῆς μα-
γυκῆς σοὺ τέχνης τοὺς τοῦ Χριστοῦ ὑπερνυκήσεις μαθητάς.
9 Népov εἶπεν Τίς ἐστι Χριστός: Πέτρος εἶπεν Ὃν ἑαυτὸν οὗτος
5 Σίμων ὁ μάγος διισχυρίξεται" οὗτος δὲ ἄνθρωπος πονηρώτατος,
χαὶ τὰ ἔργα αὐτοῦ διαβολικά. εἰ δὲ θέλεις γνῶναι, ἀγαθὲ βα-
GU), τὰ πραχθέντα ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ περὶ τοῦ Χριστοῦ, λάβε τὰ
γράμματα Ποντίου Πιλάτου τὰ πρὸς Κλαύδιον πεμφθέντα, xol
οὕτως γινώσχεις πάντα. ὃ δὲ Νέρων ἐχέλενσεν αὐτὰ ἀχθῆναι
xai ἐνώπιον αὐτῶν ἀναγνωσθῆναι. περιεῖχον δὲ οὕτως.

ἢ Πόντος Πιλᾶτος Κλαυδίῳ χαίρειν. ᾿Ἔναγχος συνέβη
ὅπερ αὐτὸς ἐγύμνασα᾽" οἱ γὰρ Ἰουδαῖοι διὰ φθόνον ἑαυτούς τε
xal τοὺς μετέπειτα ἰδίαις δειναῖς χρίσεσιν ἐτιμωρήσαντο. ἀμέλει
ἐπαγγελίας ἔχοντες οἱ πατέρες αὐτῶν ὅτι πέμψει αὐτοῖς ὁ θεὸς
αὐτῶν τὸν ἅγιον αὐτοῦ ἐξ οὐρανοῦ, ὅστις εἰκότως βασιλεὺς αὖ-

in conspectu regis ἐξ iacles, ut pules (Flor. om ul putes) per artem tuam magicam
Christi discipulos superare. Pro his omnibus ABCD habent: Τότε à Πέτρος πρὸς
τὸν Σίμωνα ἔφη Θαυμάζω ποίῳ χρώματι ἑαντὸν ἐνώπ, τοῦ (jac. χαταλαζονεύει
(A -, BC - ζωνεύεις, DE -- ζωνεύε) καὶ ὑπολ. (C om x. ὑπολ.) ὅτι usque ὑπερ-
νυκήσεις (DE. -- χήσῃς, B - χῆσαι ἐλπίζεις post μαϑητάς) μαϑητάς

39. Τίς: Guelff. Quid | ABC ὁ Χριστές | "Ov ξαντόν usque διαβολεχά ex
E sunt; eadem interpr. lat. sic: Hic est quem hic Simon magus se esse affirmat ;
hic autem est homo nequissimus, el opera eius diabolica sunt. Codd. reliqui om |
ABCD om 8é | BD ϑέλῃς | ABCD γνῶνα: βασιλεῦ (C βασ. ἐδεῖν) τίς ἐστιν ὁ
Χριστός, xal τὰ πραχϑ. | περὶ v. Χριστοῦ: B map αὐτοῦ, C om | B οὕτως
γνώσει |. AD αὐτὰ ἐνεχϑῆναι (D ἐν. αὐτὸ | E om xol ἐνώπ. αὐτῶν (C αὐτοῦ,
interpr. lat. ín suo conspectu) ἀναγν. | περιεῖχον cum ADE ; BC - χεν

40, E his Pilati litteris inscriptum habet ἐπιστολὴ Πιλάτον πρὸς Κλαύ-
διον. | Πιλᾶτος (hoc accentu A; reliqui -4-): E Πνλάτος, item antea Πυλά-
τον | ἔναγχος: E in margine adscriptum habet νεωστί, ἄρτι, νῦν | αὐτός cum
E (item codd. lat. ipse): C ἐγώ, ABD αὐτὸς ἐγώ | ἐγύμνασα cum BE; ACD
ἐγύμνωσα | οἱ γάρ: C om, D om γάρ | ἰδίαις : C add xai | δειναῖς: E ὀδύ-
va , D om, C add τιμωρίαις xat || E ἃ μέλλει (C ἀμμελεῦ ἀπήγγελχαν αὐτοῖς
ei | αὐτοῖς: € αὐτῶν | αὐτῶν cum E et codd. lat. ; om reliqui | E avt. ἐξ' οὐρ.
ἅγιον αὐτοῦ (om αὐτοῦ BC) | εἰχότως cum BCDE (codd. lat. merito) ;; A om |

ACTA PETRI ET PAULI. 1?

τῶν λεχθῇ, xal τοῦτον ἐπηγγείλατο διὰ παρθένου ἐπὶ τὴν γῆν
ἀποστεῖλαι᾽ οὗτος τοίνυν ἐμοῦ ἡγεμονεύοντος ἦλθεν εἰς τὴν Ἰου-
δαίαν. *" Καὶ εἶδον αὐτὸν τυφλοὺς φωταγωγοῦντα, λεπροὺς
χαβαρίζοντα, παραλυτυκοὺς θεραπεύοντα, δαίμονας ἀπὸ τῶν dy-
θρώπων φυγαδεύοντα, νεκροὺς ἐγείροντα, ἀνέμοις ἐπιτιμῶντα,
ἐπὶ χυμάτων θαλάσσης πεξεύοντα, καὶ πολλὰ ἕτερα ποιοῦντα
θαυμάσια, χαὶ πάντα τὸν τῶν Ἰουδαίων λαὸν υἱὸν αὐτὸν τοῦ
θεοῦ λέγοντα. φθόνῳ οὖν οἱ ἀρχιερεῖς xac αὐτοῦ χινούμενοι,
ἐχράτησαν xai ἐμοὶ αὐτὸν παρέδωχαν, xal ἄλλα ἀντ᾽ ἄλλων
κατα ψευσάμενοι ἔλεγον μάγον αὐτὸν εἶναι χαὶ ἐναντία, τοῦ νόμου
αὐτῶν πράττει. “᾿Εγὼ δὲ πιστεύσας ταῦτα οὕτως ἔχειν,
μεμαστιγωμένον παρέδωχα αὐτὸν τῇ βουλῇ αὐτῶν᾽ οἱ δὲ ἐσταύ-
ρῶσαν αὐτόν, xal ταφέντος αὐτοῦ φύλακας κατέστησαν ἐπὶ
αὐτόν. αὐτὸς δὲ τῶν στρατιωτῶν μου φυλαττόντων τῇ τρίτῃ
ἡμέρᾳ ἀνέστη. ἐπὶ τοσοῦτον δὲ ἐξεκαύθη ἡ τῶν Ιουδαίων πο-
νηρία ὥστε δοῦναι ἀργύρια τοῖς στρατιώταις λέγοντες ὅτι εἴπατε
Οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ σῶμα αὐτοῦ ἔχλεψαν. ἀλλὰ αὐτοὶ λα-
βόντες τὰ ἀργύρια σιωπῆσαι τὸ γεγονὸς οὐκ ἠδυνήθησαν * xdxsi-
νον γὰρ ἀναστάντα μεμαρτυρήκασιν ἑωραχέναι καὶ παρὰ 'Iou-
δαίων ἀργύρια εἰληφέναι. ταῦτα διὰ τοῦτο ἀνήγαγον ἦα μή τις

λεχϑῇ cum B (λεχϑεῦ CDE ; A λεχϑείη | χαὶ τοῦτον cum E et codd. lat, ABG
om xal, D τοῦτ. δέ | E οὗτ. rol. ἐμοῦ ἡγεμόνος ὄντος τῆς ᾿Ιουδαίας ἦλθεν ὁ
Θεὸς τῶν ἸἸσυδαίων. — Codd. lat. Is (al. iste, plerique istum) üaque me praeside
in Iudaea (plerique in. Iudaeam; Guelf.* add Hebraeorum) cum venisset. (Guelf.
esset; plerique deus Iudaeorum cum misisset)

41. xai εἶδον (B ἴδον): C ὡς δὲ ἴδων | C om δαίμ. ἀπὸ τῶν (BCom) usque
ἐγείροντα (BE ἐγείραντα) | C xai ἀνέμοις | ϑαλάσσης (E praem. τῆς) cum CDE,
item text. lat.; AB om | πεζεύοντα: E ξηροῖς ποσὶ βαϑίζοντα (item text. lat.) |
ἕτερα: ἄλλα | DE ϑαύματα | D λέγειν | φϑόνῳ οὖν: D καὶ φθόνῳ, C om οὖν!
E χρατήσαντες ἐμοί | ἀντ᾽ ἄλλων cum ABC; DE ἀντὶ ἄλλων | E ψευσάμενο' | μά-
γον cum E et text. lat. ; codd. reliqui πλάνον | αὐτῶν (text. lat. eorum): sed codd.
omnes αὐτόν

42. δέ (item text. lat.): CDE om | ταῦτα: C τούτων λεγόντων | C αὐτὸν
αὐτοῖς τῇ B. aut. | ταφέντος αὐτοῦ: E ταφέντα || B ἐπ᾿ αὐτῷ | Com pov |. CE
φυλασσόντων | C om αὐτόν | Ὁ ἐπὶ δὲ τοσοῦτ., D ἀλλ’ ἐπὶ τοσοῦτ. | ὅτι εἴπατε Οἱ
cum CD; ABE εἴτατε ὅτι ol |. τὸ σῶμα αὐτοῦ (codd. lat. multi add per noctem)
ἔκλεψαν: C ἔχλεψαν αὐτόν, B ἔκλεψαν, E ἐλθόντες διὰ τῆς νυχτὸς ἔχλεψ. τὸ
σώμα αὐτοῦ | BC ἀλλ’ αὐτοί, E om αὐτοί | xdxeivoy (text. ἰαϊ. nam et ilium) cum
E; reliqui xdxcivoc | γάρ cum BCDE; A μὲν γάρ | E μεμαρτύρηται | ταῦτα cum
CDE omnibusque praeter unum codd. lat., AB add 86 ἀνήγαγον (C ἀναγάγω)

Acta apost. apeer. ed. Tischendorf. 9

18 ACTA PRTRI ET PAULI.

ἄλλως ψεύσηται, καὶ ὑπολάβῃς πιστεῦσαι ταῖς τῶν louboadpy
ψευδολογίαις.

48 ᾿Αναγνωσθείσης δὲ τῆς ἐπιστολῆς Νέρων εἶπεν Εἰπέ μοι,
Πέτρε, οὕτως δι αὐτοῦ ἐπράχθη πάντα; Πέτρος ἔφη Οὕτως,
δέομαις ἀγαθὲ βασιλεῦ. ὁ γὰρ Σίμων οὗτος πλήρης ψεύδους xod
ἀπάτης ὑπάρχει, κἂν δοκῇ ἑαυτὸν τοῦτο εἶναι ὅπερ οὐκ ἔστιν,
θεός. ἐν δὲ Χριστῷ πᾶσα ἡ ἄχρα νίκη διὰ τοῦ θεοῦ xal διὰ τοῦ
ἀνθρώπου, οὗ ἀνέλαβεν ἡ δόξα ἐχείνη ἀκατάληπτος, ἥτις Sc ἀν-
θρώπου τοῖς ἀνθρώποις συνελθεῖν χατηξίωσεν. εἰς τοῦτον δὲ τὸν
Σίμωνα δύο οὐσίαι εἰσίν, ἀνθρώπου xal διαβόλου. ὃς δί ἀνθρώ-
που τοὺς ἀνθρώπους ἐπιχειρεῖ ἐμποδίζειν.

^ Σίμων εἶπεν Θαυμάξω, ἀγαθὲ βασιλςῦ, τύχης τινὸς τοῦ-
τὸν λογίσασθαι, ἄνθρωπον ἀπαίδευτον, ἁλιέα πτωχότατον, xal
οὗτε ἐν λόγῳ οὔτε εἰς γένος μετέχοντα ἐξουσίας. ἀλλ ἦα μὴ
ἐπὶ πολὺ ἐχθρὸν ἀνέξομαι τοῦτον, ἄρτι προστάξομαι τοῖς ἀγγέ-
λοις μου ὅπως ἐλθόντες ἐχδυκήσουσί με ἀπ᾿ αὐτοῦ. Πέτρος εἶπεν
Οὐ φοβοῦμαι τοὺς ἀγγέλους σου ἐκεῖνοι δὲ μᾶλλον ἐμὲ φοβηθή-

cum DE et textu lat., C add σοι, AB add τῷ χράτει σον | ἄλλως cum E et
textn lat. (aliter): reliqui ἄλλος | E xoi ὑπολαβὼν πιστεύσῃ

43. Νέρων εἶπεν (lat. Nero dixil): AB εἶπ. ὁ Nép., C εἶπεν Νέρ. ὁ βασιλεύς |
BC πάντα (C praem ταῦτα) ἐπράχϑη | ABC ὁ δὲ ΙΠέτρ. εἶπεν | δέομαι, dy. Gacu.;
interpr. lat. Jta, non te fallo, (Guelff. add síc enim est) bone imperator: ABC ἐστίν,
βασιλεῦ (C add xal ταῦτα ἐπράχϑη παρ᾽ αὐτοῦ) | C ὁ δὲ Σίμων | E om ὑπάρχει,
χἂν (sic codd. omnes) δοχῇ (BC δοχεῖ) &avr. (C avt.) τοῦτο (C τοῦ) usque 5εός:
text. lat. u£ pulet se, quia homo est (Flor. cum homo sii pessimus) etiam hoc esse
quod deus est, | ἐν δὲ Χριστῷ (text. lat. In Christo enim) cum E: reliqui ἐν δὲ
τῷ χυρίῳ μου (B ἡμῶν) ᾿Ιησοῦ Χριστῷ ἐστί (BC ἐστίν) | C om ἡ | διὰ τοῦ ϑεοῦ ᾿
usque ἐμποδίζειν ex E sumsi; eadem in latino textu sic leguntur: per deum εἰ
hominem , quem aesumsit illa maiestas incomprehensibilis , quae per hominem homini-
bus dignala est subvenire. [n ἰδίο aulem sunt duae subsianiiae hominis et diaboli,
qui (edidi ὅς, cod. οὔς) per hominem conatur hominibus impedire. Horum loco
ABCD haec habent: ὃς διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν εὐδόκησεν (BD ηὐδό-
χησεν) διὰ τῆς ϑείας (C add αὐτοῦ) οἰκονομίας τοῖς ἀνθρώποις συναναστραφῆναι.

44. Θαυμάζω usque ἐξουσίας rursus ex E sunt; latine sic leguntur: Miror
le, bone imperator, hunc ie alicuius momenti exístimare hominem , imperitum pisca-
torem , mendacissimum , el nec in verbo nec in genere nec in aliqua praeditum pote-
siale (Abdiae Hist. Apost. I, 17. δὲ mec in verbo nec in re aliqua praeditum pote-
state). 1n codd. reliquis desiderantur. | d) usque τοῦτον ex E; latine: Sed πὲ
diutius hunc patiar inimicum. | ABCD: οὐχ ἀνέξομαί (CD. ἀνέξωμαξ σου ἐπὶ πολύ,
ΠΠέτρε, ἀλλ᾽ (C dÀÀd) | ABC προστάξω (τοῖς ἀγγέλοις codd. omnes habeant) |
ABC ἐχδικήσωσι (C - σιν) | C διὰ σοῦ | δὲ μᾶλλον: B γάρ | καὶ πεποιϑήσει (lat.

ACTA PETRI ET PAULI. 19

σονται ἐν τῇ δυνάμει καὶ πεποιθήσει τοῦ χυρίου μου "Ico! Xot-
στοῦ, ὃν ἑαυτὸν χαταψεύδει.

5 Νέρων εἶπεν Οὐ φοβεῖ τὸν Σίμωνα, Πέτρε, τὸν τὴν αὐ-
τοῦ θεότητα πράγμασι βεβαιοῦντα; Πέτρος "εἶπεν "Ev ἐχείνῳ ἡ
θεότης, ὃς τὰ ἄδηλα ἐρευνᾷ τῆς χαρδίας. νῦν οὖν εἰπάτω μοι
τί διαλογίξζομαι ἢ τί ποιῶ “ ὅντινα λογισμόν μου πρὸ τοῦ ψεύσα-
σθαι τοῦτον τοῖς σοῖς ἐμφανίζω ὠσίν, να μὴ τολμήσει ψεύσασθαι
ὃ διαλογίζομαι. Νέρων εἶπεν Προσελθὼν ὦδε εἰπέ μοι τί διαλο-
γίζε.. Πέτρος εἶπεν Κέλευσον ἐνεχθῆναι ἄρτον κρίθινον καὶ λάθρα
δοθῆναί μοι. ὡς δὲ ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι xal λάθρα τῷ Πέτρῳ
δοθῆναι, εἶπεν ὁ Πέτρος Εἰπάτω νῦν Σίμων τί τὸ διαλογισθὲν ἢ
τί τὸ λεχθὲν ἢ τί τὸ γεγονός.

55 Néoov εἶπεν Θέλεις οὖν Üva, πιστεύσω ὅτι Σίμων ταῦτα
ἀγνοεῖ, ὃς xai νεκρὸν ἤγειρεν καὶ ἑαυτὸν ἀποχεφαλισθέντα τῇ
τρίτῃ ἡμέρᾳ παρέστησεν, καὶ ὃ ἐὰν εἴπῃ ποιῆσαι ἐποίησεν ; Πέ-
τρος εἶπεν ᾿Αλλ ἐπὶ ἐμοῦ οὐκ ἐποίησεν. Νέρων εἶπεν ᾿Αλλ᾽ ἐπὶ
ἐμοῦ ἐποίησε ταῦτα πᾶντα" καὶ γὰρ ἀγγέλοις ἐκέλευσε πρὸς
ἑαυτὸν ἐλθεῖν, καὶ ἦλθον. Πέτρος εἶπεν Εἰ τὸ μέγιστον ἐποίησεν,
εἰ confidentia) ex E: reliqui om | μὸν (item lat.): E ἡμῶν | ὃν ἑ. χαταψ. (item
lat.) ex E: reliqui om

45. φοβεῖ cum BC; reliqui - βῇ | Πέτρε: E om | αὐτοῦ: AB ξαντοῦ | ABC
Πέτρ. εἶπ. Βασιλεῦ (C om), ἐν ἐκ. ἐστίν |. C ὅστις τά | μοι: AB add ὁ Σίμων]
€ τί διαλογίζωμαι | ὅντινα λογ. μον πρό (item text. lat): ABC εἷς τὸν (B ἐν τῷ)
διαλογισμόν (B - σμῷ) μον" πρό et post ψεύσασθαι add δέ | τοῖς σοῖς ἐμφ. ὠσίν:
B τί διαλογίζομαι - ἐμφανίξω σοι βασιλεῦ omissis ὃ (AC τῇ διαλογίζομαι (C -ζωμαι) |
τολμήσει cum. BE: A τολμήσῃ, C τολμίσῃς | διαλογίζει cum BCE; A -γίζῃ!
B ὁ δὲ Πέτρ. προσελθὼν λέγει |. C ἀχϑῆναι [ ὡς δὲ ἐχέλ. dveyS. (C dyStjvat)
usque δοθῆναι cum CE (similiterque text. lat.): AB om et pergunt xat εἶπεν πά-
λιν ὁ (BC om) Πέτρ. | νῦν (Cadd o) Σίμων: AB Σίμ. νῦν | B om τί τὸ διαλογ. |
ABC om 1j utrumque

46. Νέρων εἶπεν Θέλεις usque ὅπερ διαλογίζεται rursus in cod. E solo inve-
niuntor consentiente interprete latino, apud quem sic leguntur: Nero dizit Vis
ergo ul credam quia haec Simon ignoral , qui et mortuum suscilavil et se ipsum de-
collatum (Guelf. om) post diem tertiun repraesentavit (Flor. om et se ipsum usque
repraeseniavit) εἰ quicquid dixil ut faceret fecit? Petrus dizit Sed coram me non
fecit. Nero diri Sed me adstante haec omnia fecit; nam εἰ angelos iussit ad. se ve-
nire de caelo, e£ venerunt. Peirus dixit Ergo si quod maximum esl fecit, quare quod
minus est non facit? — Dicat quid cogitaverim. — Nero dixit Quid dicis, Simon? — Ego
me inier vos non convenio. Simon dixit Peirus dicat quid cogitaverim vel quid fece-
rim. Petrus respondit (verba Εἰϊπάτω Πέτρος usque Πέτρος εἶπεν propter ὁμοιοτέ-
λευτον excidisse videntur proptereaque ad textum latinum conformata addidimus)

9 »

90 ACTA PETRI ET PAULI.

διὰ τί τὸ ἐλάχιστον οὐ ποιεῖ; εἰπάτω τί ἐνεθυμήθην καὶ τί πε-
ποίηκα. Νέρων εἶπεν ᾿Εγὼ μεταξὺ ὑμῶν οὐ συνεπίσταμαι ἐμαυ-
τόν. Σίμων εἶπεν Εἰπάτω Πέτρος τί διαλογίζομαι ἣ τί ποιῶ.
Πέτρος εἶπεν Τί ἐνθυμεῖται Σίμων, ἐμαυτὸν ἐπίστασθαι διδάξω
ἐν τῷ ποιῆσαί με ὅπερ διαλογίζεται. 5 Σίμων εἶπεν Τοῦτο γί.
νωσχε, βασιλεῦ, ὅτι τοὺς διαλογισμοὺς τῶν ἀνθρώπων οὐδεὶς
ἐπίσταται εἰ μὴ εἷς ὁ θεός. οὐκοῦν Πέτρος ψεύδεται: Πέτρος
εἶπεν Σὺ οὖν ὁ λέγων ἑαυτὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, εἰπὲ τί ἐνθυμοῦμαι"
τί ἄρτι πεποίηκα ἐν τῷ χρυπτῷ, εἰ δύνασαι, σαφήνισον. ὃ γὰρ
Πέτρος εὐλογήσας ὃν εἰλήφει ἄρτον χρῶινον xal χλάσας δεξιᾷ
xal ἀριστερᾷ ἐν τοῖς χειριδίοις ἐσώρευσεν. “' Τότε ὁ Σίμων θυ-
μοωθεὶς ὅτι οὐκ ἠδύνατο εἰπεῖν τὸ τοῦ ἀποστόλου ἀπόρρητον, ἐβόησε
λέγων ᾿Εξελθάτωσαν κύνες μεγάλοι xal χκαταφαγέτωσαν αὐτὸν
ἔμπροσθεν τοῦ Καίσαρος. χαὶ ἐξαίφνης ἐφάνησαν χύνες μεγάλοι
xal ὥρμησαν ἐπὶ τὸν Πέτρον. ὁ δὲ Πέτρος ἐκτείνας τὰς χεῖρας
εἰς προσευχὴν ἔδειξεν τοῖς χυσὶν ὃν ηὐλόγησεν ἄρτον" ὃν ἰδόντες
ol χύνες οὐχ ἔτι ἐφάνησαν. τότε ὃ Πέτρος εἶπεν πρὸς τὸν Νέρωνα
ἸΙδοὺ ἔδειξά σοι ἐγνωχέναι με τί διελογίζετο ὁ Σίμων, οὐ ῥήμασιν
ἀλλ᾽ ἔργοις ὃ γὰρ ἀγγέλους ὑποσχόμενος xax ἐμοῦ ἐλευσομένους

Quid cogitet (ἐνθυμεῖται correxi; codex ἐνθυμεῖ' Simon, me scire docebo, dum di-
zerim (sic; sed vide graecum) quid cogitaverit. Ceterum ista omnia etiam apud
Abdiam 1.1.1, 17. desiderantur praeter extrema quae ibi sic edidit Fabricius
(Cod. apocr. 1. p. 334): Tum Nero Quid dicis, Sémon? — Respondel. Simon Imo
Petrus dicat quid ego cogitaverim vel quid fecerim. Tum Pelrus Quid cogitet. Simon,
πιὸ scire docebo, si tamen ipse prius dixerit quid ego cogitaverim.

41. βασιλεῦ (C - λεύς): E praem ἀγαϑέ | οὐδείς: C οὐχ | ἐπίσταται ex E:
AB οἶδεν, C εἶδεν | Com οἷς | οὐχοῦν II. Ψ. ex E et interp. lat. addidimus |
ὁ (E om) λέγων: C λέγεις | € σεαντόν | A vt. εἶναι Θεοῦ, B vl. 9€. εἶναι, C εἶναι
Ssóv | C om τί év3up.. et ἄρτι | B om τῷ | el δύνασαι ex E et interpr. lat. ; deest
in reliquis | ὁ yàp Πέ. ex E: reliqui ἦν δὲ ὁ ΠΕ. (interpr. lat. Petrus autem) |
εἰλήφει AE: BC εἴληφε (C - ocv) |. C om χρίϑινον, AB apte ἄρτ. ponunt |
Ὁ διξιᾶ τε] A & τ. χεριδίοις, C ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ

48. Suy. 8. o. ἠδ. ex E et interpr. lat., reliqui μὴ δυνηδείς | ἐξελϑάτωσαν
emn BD; ACE - ϑέτωσαν | ἔμπροσϑεν cum E; reliqui ἐνώπιον | C ὅρμησαν | εἰς
προσευχήν: C xal προσενξάμενος, D εἰς τὸν οὐρανόν | ηὐλόγησεν cum BD; ACE
εὐλογ. | C ὡς δὲ ἴδον ol | οὐχ ἔτι (lat. subilo nusquam) ἐφάν. cum DE et interpr.
lat., C εὐθέως ἐτράπησαν, AB oux E. ἐφάν. ἀπὸ τῆς ὥρας ἐχείνης, ἀλλ᾽ ἔφνγον.
Ἰδού usque ὁ Σίμων ex E et text. lat.; reliqui Ἰδού, βασιλεῦ, ἔδειξά σοι μά-
γον καὶ ἀκαταιῶνα τὸν Σίμωνα εἶναι | ἐλευσομένους (lat. venturos) ex E: reliqui

ACTA PETRI ET PAULI. 91

κύνας παρήγαγεν, Uva, δείξῃ ἑαυτὸν οὐ θεϊχοὺς ἀλλὰ xuvutode
ἔχειν ἀγγέλους.

9 Τότε δ΄ Νέρων πρὸς τὸν Σίμωνα εἶπεν Τί ἦν, Σίμων; νο-
μίζω ἡττήθημεν. Σίμων εἶπεν Οὗτος xoi ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ ἐν!
ὅλῃ τῇ Παλαιστίνῃ xai Καισαρείᾳ, τὰ αὐτά μοι ἐποίησεν, xaà
πλειστάκις μετ᾽ ἐμοῦ φιλονευκήσας ἔμαθεν τοῦτο αὐτοῖς ἐναντίον
εἶναι᾽ τοῦτο οὖν ἔμαθεν ἦα ἐμὲ διαφύγῃ τὰς γὰρ ἐνθυμήσεις
τῶν ἀνθρώπων οὐδεὶς ἔγνω εἰ μὴ εἷς ὁ θεός. χαὶ ὁ Πέτρος πρὸς
τὸν Σίμωνα ἔφη ᾿Ασφαλῶς ἑαυτὸν θεὸν εἶναι φαντάζει" διὰ τί
οὖν οὐ φανεροῖς τοὺς ἑκάστου διαλογισμούς:

Ὁ Τότε ὁ Νέρων πρὸς τὸν Παῦλον ἐπιστραφεὶς ἔφη Σὺ διὰ
τί οὐδὲν λέγεις, Παῦλεο; ἀπεχρθη ὁ Παῦλος χαὶ εἶπεν l'(vooxs
τοῦτο, βασιλεῦ, ὅτι ἐὰν ἀπολύσῃς τὸν μάγον τοῦτον τοιαῦτα
πράττειν, μέγιστον τῇ πατρίδι σου αὐξάνει χακχὸν καὶ τὴν βασι-
λείαν σου ἀπὸ τῆς ἰδίας στάσεως καταβιβάσει. Νέρων τῷ Σίμωνι
εἶπεν Σὺ τί λέγεις: Σίμων εἶπεν ᾿Εγὼ ἐὰν μὴ φανερῶς ὑποδείξω
ἑαυτὸν θεόν, οὐδείς μοι τὸ ὀφειλόμενον ἀπονεμεῖ σέβας. Νέρων
εἶπεν Καὶ νῦν τί χρονίζεις xa οὐκ ἀποδεικνύεις ἑαυτὸν θεόν, ὅπως
ἂν οὗτοι τιρμωρηθῶσω; 9 Σίμων εἶπεν Κέλευσόν μοι πύργον οἶχο-
δομῆσαι ὑψηλὸν ἀπὸ ξύλων, xal ἀνελθὼν ἐπ᾿ αὐτὸν καλέσω τοὺς
ἀγγέλους μου χαὶ προστάξω αὐτοῖς ἵνα πάντων ὁρώντων ἀναγά-
πέμπειν | B παρῆγεν | C δείξει αὐτόν | ABC οὐ Sc. ἔχειν ἀγγέλους ἀλλὰ χυνιχοὺς

ς

49. ἦν ex E: ABC ἐστίν (C add τοῦτο) | ἡττήδημεν (lat. victi sumus): AB
ἡττήμεϑα, C ἡττώμεϑα |. C om xot (E add ἐν) Καισαρείᾳ | τὰ αὐτά: BC rata |
xal πλειστάχις usque διαλογισμούς ex uno E addidimus et textu latino (sed non
apud Abdiam l. Ll leguntur), qui sic habet: σὲ saepe mecum oeriando ideo didicil
quia hoc ei erat. conirarium : me ergo ut evaderet, didicit hoc. Nam cogitationes ho-
minum nemo novit nisi deus. Tunc Peirus ad Simonem dixit Cerie deum (e esse men-
tiris. Quare ergo non manifestas cogilationes singulorum Ὁ

50. ἐπιστραφείς : B om, C ante πρός ponit | B οὐδὲν λαλεῖς Π. xol droxot-
Suc ὁ Π. εἶπεν | βασιλεῦ: E Καῖσαρ (lat. Caesar) | ὅτι ἐάν εἴο. Latint sic:
quia εἰ dimiseris istum magum tanta agere | C ἐὰν μὴ ἀπολ. τ. μ. τοῦτ. τὸν τὰ
τοιαῦτα (E τοσαῦτα, lat. tanta) πράττων (E πράξαντα xaxd), μέγιστα τ. πατρίδι
αὐξάνει (sic ACE, D αὐξάνη) καχά (B ἀνεξίχαχον pro a£. x«x.) | ABC ὁ ὃὲ Νέ-
ρῶν | ABC ct λέγ. σὺ (B om) Σίμων πρὸς ταῦτα; ὁ δὲ Zip. | ABC ἐὰν (B cl)
μὴ (C ὑμῖν pro ἐ i.) φανερώσω (C add αὐτόν) ἐμαντὸν xat ὑποδείξω (B δείξω)
εἶναι ϑεόν | E ἀπονέμει | C (omisso xal οὐχ) ἀποδείκννε.

51. E πύργον μοι} BCD οἰκόδομηϑῆναι | E ἐκ ξύλων AC ἐπ’ αὐτῷ |
C om καὶ προστάξω (E ἐπιτάξω) αὐτοῖς | C ἀνάγουσιν, E ἀναφέρωσι | AB

22 ACTA PETRI ET PAULI.

γωσί με πρὸς τὸν πατέρα μου εἰς τὸν οὐρανόν. χαὶ τοῦτο οὗτοι
por) δυνάμενοι ποιῆσαι ἔλέγχονται ἄνθρωποι ἀπαίδευτοι. ὁ δὲ Νέ-
eov τῷ Πέτρῳ εἶπεν ᾿Ακήκοας, Πέτρε, τὸ παρὰ Σίμωνος εἰρημέ-
νὸν; €x τούτου φανήσεται ὅσην δύναμιν ἔχει ἢ οὗτος ἢ ὃ θεὸς
σοῦ. Πέτρος εἶπεν Κράτιστε βασιλεῦ, εἰ ἤθελες, ἠδύνου νοῆσαι
(vt δαιμονίων πεπλήρωται. Νέρων εἶπεν Τί μοι λόγων περιόδων
χύχλους ποιεῖτε: ἡ αὔριον ἡμέρα ὑμᾶς δοχιμάσει.

$9? Σίμων εἶπεν Πιστεύεις, ἀγαθὲ βασιλεῦ, ὅτι μάγος εἰμί,
ὃς ἀπέθανον καὶ ἀνέστην ; ἦν γὰρ τῇ ἑαυτοῦ δεινότητι πράξας ὁ
ἀπειθέστατος Σίμων ὥστε εἰπεῖν τῷ Νέρωνι Κέλευσον ἀποχεφα-
λισθῆναί με ἐν σκοτεινῷ τόπῳ χάχεϊ με ἐσφαγμένον καταλιπεῖν "
καὶ ἐὰν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ μὴ ἐγερθῶ, γνῶθί με μάγον γεγενῆσθαι"
ἐὰν δὲ ἀναστῶ, γίνωσκε υἷόν “με εἶναι τοῦ θεοῦ.

ὅ3 Τοῦτο δὲ κελεύσαντος τοῦ Νέρωνος, ἐν τῇ σκοτίᾳ τῇ μα-
γυεῇ αὐτοῦ τέχνῃ ἔπραξεν Üva χριὸς ἀποχεφαλισθῇ dmi τοσοῦ-
vo» δὲ ὁ χριὸς ὁ Σίμων ἐφάνη ἕως οὗ ἀπεκεφαλίσθη. ὡς δὲ ἀπε-
κεφαλίσθη ἐν τῇ σκοτίᾳ, λαβὼν τὴν κεφαλὴν ὁ ἀποκεφαλίσας

τοῦτο δέ, C τοῦτο οὖν | A ὅτι ἄνϑρ. εἶσιν ἀπαίδ., C ἄνδρ. εἶναι ἀπαίδ., B ὅτι
μάγοι εἰσὶν xol ἀπαταιῶνες | E ὁ δὲ Ν. ἀχούσας] C om τῷ Πέτρῳ Ὁ τί
παρὰ τοῦ Σίμωνος εἴρηται | BCE om ἤ prius [ B om χράτιστε |. εἰ ἤϑελες,
ἠδύνου cum E (Flor. si velles, poteras; Guelf.b δὲ voluisses, poleras; Guelf.a si
velis, poteras): AB εἰ ϑέλεις (B S6), δύνασαι: C ϑέλεις τοῦ | ABC δαιμόνων!
λέγων περιόδων χύχλους cum E; text. lat. Quid mihi verborum ambages (Flor.
ambigere) circuilus (cuius vocis pars in Guelf.& erasa est) facitis: ACD λόγων πε-
ριόδους, B λόγους περιόδων

52. C Καὶ πάλιν Xp. ἔφη | Πιστεύεις usque χαταλιπεῖν ex E sumsi (sed μά-
yoc pro μέγας scripsi, item ὃς pro ὡς), consentiente textu latino. Reliqui sic
habent: El (C 'H) μὴ (B om; C οὐ) πιστεύεις, ἀγαϑὲ βασιλεῦ, ὅτι μέγας (ita
ACDE; unus B recte μάγος) oux (C em) εἰμί, χέλευσον ἀποχεφαλισθῆναί με ἐν
τόπῳ (B τῷ) σχοτεινῷ χάχεί (C xoi ἐχεῦ με ἐσφαγμένον (CD. om) χατάλεικε (€
ἐγκατέλιπε, D ἐνχαταλειπε)

53. τοῦτο δέ usque ἀποχεφαλισϑῇ rursus ex E et text. lat. HBeliqui: τοῦτο
δὲ γενέσθαι (D post Καίσαρος ponit) κελεύσαντος τοῦ Καίσαρος (B add xal) ἐν
τῇ σχοτίᾳ (C om ἐ. τ. ox.) τῇ (B ἀποχεφαλισϑεὶς τῇ) μαγικῇ αὐτοῦ τέχνῃ (C om)
ὁ Σίμ. ἔπραξεν (B Exp. ὁ Σ., C add τέχνῃ ἐν τῇ σχοτίᾳ) ἵνα χριὸς (B add ἀντ᾽
αὐτοῦ) ἀποχεφαλισπῇ ἐν τῇ σκοτίᾳ (D om ἐ. τ. σχ., C pro iisdem ἀντ᾽ αὐτοῦ)
A ab ἀποχεφαλισ τῇ ad ἀπεχεφαλίσϑη transilit ὁ χριός cum: BCD et text. lat.,
E om | o Σίμων cum CDE (et lat. tam diu Simon visus est); B ὡς Σίμ. | ἄπεχε-
φαλίσδη (D ἀποχεφαλισϑῇ): BCD add ἐν τῇ σχοτείᾳ | de δὲ ἀπεχεφ. usque χριοῦ
-ex E sunt; latina sic: Decollatus autem in obscuro loco, cum scrutatus fuissel is qui
eum decollavera$ et caput eius periulisset ad. lumen , invenit caput berbicinum. — Reli-

ACTA PETRI ET PAULI. 93
αὐτὸν εὖρεν αὐτὴν χριοῦ ἀλλ᾽ οὐδὲν αὐτὸς τῷ βασιλεῖ εἰπεῖν ἐθέ-
λησεν, ἦα μὴ μαστίξει αὐτόν, κελεύσας τοῦτο ἐν ἀποχρύφῳ πρα-
χθῆναι. ἐντεῦθεν οὖν ἔλεγεν ἑαυτὸν ὁ Σίμων τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ
ἐγερθῆναι, ὅτι τὴν χεφαλὴν τοῦ χριοῦ καὶ τὰ μέλη ἦρεν, τὸ δὲ
αἷμα ἐκεῖσε προσεπέπηκτο, καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ ἔδειξεν ἑαυτὸν
τῷ Νέρωνι xol εἶπεν Ποίησον ἐχμαγῆναι τὸ αἷμά μου τὸ ἐχχυ-
θέν, ὅτι ἰδοὺ ἀποκεφαλισθεὶς καθὼς ὑπεσχόμην τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ
ἀνέστην.

5. "Oc δὲ εἶπεν ὁ Νέρων ὅτι ἡ αὔριον ἡμέρα ὑμᾶς δοκιμάσει,
στραφεὶς πρὸς τὸν Παῦλον λέγει Σὺ Παῦλε, διὰ τί οὐδὲν φθέγ-
(tt; T| τίς σε ἐδίδαξεν, ἢ τίνα ἔχεις διδάσχαλον, ἢ πῶς ἐν ταῖς
πόλεσιν ἐδίδαξας. -ἢ ποῖα ἐγένοντο διὰ τῆς σῆς διδασχαλίας : νο-
μίξζο γὰρ μὴ ἔχειν σέ τινα σοφίαν μήτε δύναμίν τινα δύνασθαι
πληρῶσαι. ἀπεχρίθη ὁ Παῦλος Ὑπολαμβάνεις με πρὸς ἄνθρωπον
ἀπονενοημένον, μάγον, ὃς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τῷ θανάτῳ προέδω-
κεν, οὗτινος ὄλεθρος xal ἀπώλεια τάχιον ἐλεύσεται, ὀφείλειν λα-
λῆσαι; ὀφείλει γὰρ λαλῆσαι ὡς ὑποχρίνεται ὃ οὐκ ἦν, xal τῇ

qui graed: ἐρευνήσας γὰρ ὁ ἀποχεφαλίσας αὐτὸν xal προαγαγὼν (C προσαγαγ.)
- εἰς τὸ φῶς τὴν χεφαλὴν (C om t. χεφ.), εὗρεν αὐτὴν τὴν (CD om) κεφαλὴν
(B εὐρέϑη) χριοῦ | αὐτός ex uno E| ἐϑέλησεν (lat. voluit): reliqui ἐτόλμησεν]
μαστίξει cam BDE, A - (n, C τιμωρίσει | χελεύσας (cum C; ABE χελεύσαντα)
usque πραχϑ. om D | tva μή nsque πραχϑ. latine sic leguntur: ne se ipsum dete-
geret, qui iussus fuerat hoc in abditis perpetrare | E solus post πραχϑῆναι add διελ-
ϑούσης δὲ μιᾶς ὥρας ἐπιζητήσας ὁ βασιλεὺς περὶ τούτου καὶ ϑεωρήσας éSaupua-
σεν | ἔαντόν (varie ponitur): C αὐτόν, B om | ἐγερθῆναι cum ABCD; E ἐγη-
γέρϑαι | ὅτι usque ἦρεν (ita CE, item εἴρεν B; AD εὗρεν: CD add xol χατέκρυ-
ve») cum ABCD et text. lat.; E sic: ὅτι μετὰ τὸ δειχϑῆναι τῷ βασιλεῖ τὴν xe-
φαλὴν αὐτὴν ἦρε διὰ μαγίαν καὶ τὰ μέλη | προσεπέπηκτο (- πεικτο B, - πικτο D,
- ποικτο E, προσέπικτον C): lat. congelaverat | xai εἶπεν cum E et text. lat.: re-
liqui λέγων αὐτῷ (B om) | E ὅτι ἰδοὺ σῶός εἰμι ὁ ἀποχεφαλισμένος - χαϑὼς
ὑπεσχόμην τῇ tp. ἡἦμ. ἀνέστην

64. Ὥς ex E: rdiqui xa9uc | C om 8£| B προεῖτεν | ὅτι ἡ: C ὅπερ! C
στραφεὶς δὲ 0 βασιλεύς | λέγει: CD ἔφη | Zà (D add δέ) Παῦλε: Bom | φϑέγ-
γέι cum BCDE ; Α - yvy | ἢ τίς σε ἐδίδαξεν usque τοῖς ἀνθρώποις ἐμπαίζει omnia
ju uno E sunt pariterque in textu latino, in graecis vero codd. reliquis deside-
rantur. Latine in hunc modum leguntur: Gui quem magistrum habuisti (om igi-
tur ἢ τίς σε i8.) , aut qualiter ín civitatibus docuisti, vel quales (ποῖαι 2) exsiiterunt
per iuam. doetrinam ? — Puto enim te nullam habere sapientiam nec virtutem aliquam
posse perficere. Paulus. respondit Putas me contra hominem perfidum εἰ desperatum,
magum malefieum, qui animam sam mori destinavit , cuius. interitus et perdilio
cito advenist , debere loqui? (ὀφείλειν λαλῆσαι ipse addidi; videntur enim propter

* y

94 ACTA PETRI ET PAULI.

μαγυκῇ τέχνῃ τοῖς ἀνθρώποις ἐμπαίζει. 9 Τούτου τοὺς λόγους
ἐὰν βούλῃ ἀχούειν χαὶ ὑπερασπίσαι αὐτοῦ, ἀπολέσευς τὴν ψυχήν
σου χαὶ τὴν βασιλείαν σου. ὁ γὰρ ἄνθρωπος φαυλότατος καὶ
ὥσπερ οἱ Αἰγύπτιοι Ἰαννῆς καὶ ᾿Ιαμβρῆς ἐπλάνησαν τὸν Φαραὼ
χαὶ τὸ στρατόπεδον αὐτοῦ ἕως τοῦ καταποντισθῆναι ἐν τῇ θαλάσ-
cq, οὕτως χαὶ οὗτος διὰ τῆς τοῦ πατρὸς αὐτοῦ τοῦ διαβόλου
παιδεύσεως πείθει τοὺς ἀνθρώπους πολλὰ χαχὰ εἰς ἑαυτοὺς ποιεῖν,
xal οὕτως πολλοὺς τῶν ἀχεραίων ἐξαπατᾷ πρὸς πειρασμὸν τῆς
βασιλείας cou. “δ ᾿Εγὼ δὲ τὸν τοῦ διαβόλου λόγον, ὃν διὰ τοῦ
ἀνθρώπου τούτου ἐχχεχύσθαι ὁρῶ, στεναγμοῖς τῆς καρδίας μου
σὺν τῷ ἁγίῳ πνεύματι πράττω, ἵνα δυνηθῇ φανερωθῆναι τί ἦν"
ὅσον γὰρ ἑαυτὸν δοχεῖ ὑψῶσαι εἰς τὸν οὐρανόν, τοσοῦτον κατα-
ποντισθήσεται εἰς τὸν βυθὸν τοῦ ἄδου, ὅπου ὁ χλαυθμὸς χαὶ ὁ
βουγμὸς τῶν ὀδόντων. “ἴ Περὶ δὲ τῆς τοῦ διδασκάλου μου δι-
δαχῆς, ἧς ἐπερώτησάς pe, οὐ χωροῦσιν αὐτὴν εἰ μὴ οἱ καθαροὶ

sequentia óq. γὰρ λαλ. excidisse. Similiter textum latinum corrigendum puto,
quo lectio graeca iam corrupta exprimitur) qui fingit se esse quod non est, et arie
magica homines ad. perditionem illudit.

55. Τούτ. τ. λόγ. ἐὰν βούλῃ dx. x. ὑπερασπίσαι (cod. ὑπασκίσαι. Latine le-
gitur audire vel facere [Flor. fore) usque τὴν (jac. σον ex E et textu latino;
reliqui sic: ᾿Αποχριϑεὶς δὲ (C om) ὁ Παῦλος (D Ὁ δὲ) εἶπεν Toítov (C Τούτους)
t. λόγ. μὴ βουληθῇς ἀχούειν, βασιλεῦ ἀπαταιὼν γὰρ καὶ μάγος ἐστὶν xal εἰς
ἀπώλειαν βέλει ἀγαγεῖν (sic B; ACD dydyos) τὴν ψνχ. σὸν xal τὴν ac. σον
(C om x. τ. βασ. o.) | ὁ γάρ usque xal ὥσπερ ex E et text. lat. Reliqui nil
nisi ὥσπερ γάρ | οἱ Αἰγύπτιοι cum DE: ABC et text. lat. add μάγοι [| ᾿ἸΙαννῆς
cum ABD; CE ἸΙαννίς [ἱ ᾿Ιαμβρῆς cum BD; ACE Ἰαμβρίς | A ἐκπλάνησς | ἕως
τοῦ χαταπ. cum E; reliqui ἕως οὗ κατεποντίσϑηῃ (CD éxove.) | BC om xat οὗτος!
E om πολλὰ wax. c. tavt. x. (C om c. E. x.) | xol οὕτως (ood. οὗτος) cum E
et text. lat,: reliqui xa( | Pro πείϑει usque ποιεῖν latine sic legitur: persuadet ei
mulia mala facil per nioromantiam οἱ oaetera mala si qua sua apud homines.

56. ᾿Εγὼ δέ usque τί ἦν ex E (cod. ἐκχέχνται ὁρῶν) et text. lat. (extrema
wic: gemilibus cordis mei ago cum spiritu sancto, vut cito possit ostendi quid sif)
Beliqui: ἐγὼ (C praem confuse τὸ γὰρ αἷμα τοῦτο τὸ ἐκχνϑὲν κριαῦ ἐστίν) δὲ
ϑαρρῶν (C ϑαρρῶ) τῇ δυνάμει τοῦ χυρίον μου ᾿Ιησαῦ Χριστοῦ ὅτι τάχιον (BD -&-)
φανερώσει αὐτὸν τὸ (C om) τίς ἐστιν | ὅσον γάρ cum E et text. lat., reliqui
καὶ ὅσον | ὑψῶσαι cum ABCD Flor.; E Gaelff. ὑψωθῆναι] ὅπου: ABCD add
ἐστίν | Guelff. om ὅπου usque ὀδόντων.

57. Περί cum E et text. lat. Beliqui praem Νέρων εἶπεν Τίς (CD ΤΌ ἐστιν
ἢ τοῦ Χριστοῦ (BC om τ. Xp.) διδαχὴ τοῦ σοῦ διδασχάλον ; εἶπεν δὲ (CD om)
Παῦλος (C II. εἶπ., D ὁ IL. εἶπ.) | C om ἧς [ ἐπερώτησας cum BD (éod.) E;
AC ἐπκηρώτ. | οὐ χωροῦσιν cum C (οὐ χωρώσιν) et text. lat. (non capiunt): ABDE
οὐχ ὁρῶσιν (-o) | αὐτήν: AB ταύτην | χαϑαροί cum BDE; ἃ χαϑαρῷ, C ἐν

ACTA PETRI ET PAULI. 95

τῇ καρδίᾳ τὴν πίστιν προσιόμενοι. ὅσα γὰρ τὰ τῆς εἰρήνης xal
ἀγάπης, ταῦτα ἐδίδαξα" κύχλῳ ἀπὸ ᾿Ιερουσαλὴμ. χαὶ μέχρι τοῦ
᾿λλυρυκοῦ πεπλήρωχα τὸν λόγον τῆς εἰρήνη. 79 "Esta γὰρ
ἵνα τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγοῦνται᾽ ἐδίδαξα τοὺς ὑπερέχοντας
xa πλουσίους μὴ ὑπεραίρεσθαι καὶ ἐλπίζειν ἐπὶ πλούτου ἀδηλό-
τητι,. ἀλλ ἐπὶ τῷ θεῷ τὴν ἐλπίδα αὐτῶν τίθεσθαι. ἐδίδαξα
τοὺς μετρίους τρόφῆς καὶ σκεπάσματος ἀρχεσθῆναι᾽ ἐδίδαξα τοὺς
πτωχοὺς ἐν τῇ ἰδίᾳ χαίρειν πτωχεία. ἐδίδαξα τοὺς πατέρας δι-
δάξαι τὰ τέκνα αὐτῶν παιδείαν τὴν ἐν φόβῳ χυρίου, τὰ τέκνα
πειθαρχεῖν τοῖς γονεῦσιν εἰς νουθεσίαν σωτηριώδη. ἐδίδαξα, τὰς
γυναῖκας ἀγαπᾶν τοὺς ἰδίους ἄνδρας καὶ φοβεῖσθαι αὐτοὺς ὡς
δεσπότας, xal τοὺς ἄνδρας τηρεῖν ταῖς γυναιξὶν τὴν πίστιν. ἐδί-
δαξα τοὺς δεσπότας ἐπιεικῶς συναναστρέ t τοῖς δούλοις, χαὶ
τοὺς δούλους πιστῶς δουλεύειν τοῖς ἰδίοις δεσπόταις. ἐδίδαξα,
τὰς ἐχχλησίας τῶν πιστευόντων ἕνα παντοχράτορα ἀόρατον xa
ἀχατάληπτον σέβειν θεόν. Αὕτη δέ μοι ἡ διδαχὴ οὐχ ἀπ᾽
ἀνθρώπων οὐδὲ δι ἀνθρώπου ἀλλὰ διὰ ᾿Τησοῦ Χριστοῦ ἐδόθη τοῦ

καϑαρῇ οὖσιν | τὴν πίστιν: C καὶ οἱ ἐν πίστει, BD xol (D om) τῇ πίστει |. τά
ex solo E | εἰρήνης cam E ; reliqui add ἐστίν | BC χαὶ τῆς ἀγάπης [ταῦτα: €
πάντα ἐδίδαξα cum E et text. lat. Reliqui ἐδίδαξεν | χύχλῳ cum E et text.
lat.; reliqui xz | xol μέχρι cum ABCD; E et text. lat. om xat | εἰρήνης:
ABCD add χαϑὼς παρ᾽ αὐτοῦ ἔμαϑον

58. να usque προηγοῦνται (C προηγήσωνται, D προτιμήσονται) : om E (text.
lat. praem qui docui ut homines se invicem diligant) | ἐδίδαξα ex text. lat. addidi |
E μὴ ἐπαίρεσϑαι et pergit μηδέ pro xat (B add ux) | DE ἐπὶ τῇ τοῦ πλ. | ἐδίδ.
T. μετρίους usque doxto3. ἐδίδαξα ex E et text. lat, reliqui om | CD χαίρεσθαι |
ἐδίδαξα (post πτωχείᾳ) ex E et interpr. lat., reliqui om | παιδείαν (BE - δίαν)
usque 3600: C τὴν ἐν Χριστῷ ἐπίγνωσιν | νουϑεσίαν cum E et text. lat. , reli-
qui μαϑησίαν (A - τείαν) | ἐδίδ. τὰς γυναῦκας usque τοῖς ἰδίοις δεσπόταις ex E;
om reliqui. In latinis haec praemittuntur: Docui possidentes reddere tributum
cum solliciludine ; docui negoliatores reddere (Flor. om tributum usque reddere) vecti-
golia ministris reipublicae. Ibidem post τὴν πίστιν additur sicut illi (Flor. illae)
servare (apad. Abdiam 1. l. 11, 7. servarí) sibi (Flor. et Abdias add pudorem) omni-
bus modis volunt. Quod enim punit maritus in uxore adullera, hoc punit in marilo
adultero ὄρεα paler εἰ conditor deus. | 6805. τὰς ἐχχλ. usque ϑεόν ex E et text. lat.
Beliqui: ἐδίδ. v. ἐχχλ. τῶν πιστ. (D om τ. x) πιστεύειν cl; ἕνα ϑεὸν πατέρα
(BD otn) παντοχρ. ἀόρ, x. ἄχατ. (BCD om ἀόρ. x. ἀκατ.) xol εἰς τὸν υἱὸν αὐτοῦ
τὸν μονογενῆ τὸν χύριόν μον (BC ἡμῶν) ᾿Ιησοῦν Χριστόν (pro τὸν x. μ. 'I. Xo.
D habet xai τὸ ἅγιον πνεῦμα).

89. C om δέ μοι (B μου): C add ἐστιν | C οὐχ ἀνθρώπων (D - πον) οὐδὲ
ἐξ ἀνϑρώπον (B - πων) | C om ἀλλὰ διὰ Ἰ. Xo. ἐδόϑη (E add μοι) τοῦ (B om)

26 ACTA PETRI ET PAULI.

ἐκ τοῦ οὐρανοῦ μοι λαλήσαντος" ὃς καὶ ἀπέστειλέν με ἐπὶ τὸ κή-
ρουγμα εἰρηκώς μοι Πορεύου, ὅτι ἐγὼ ἔσομαι μετὰ σοῦ, xal
πάντα, ὅσα ἂν εἴπῃς ἣ ποιήσεις, ἐγὼ δικαιώσω.

9 Νέρων εἶπεν Σὺ τί λέγεις, Πέτρε;: ἀπεχρίθη xal εἶπεν
Πᾶντα ὅσα o Παῦλος ἐλάλησεν ἀληθῆ εἰσίν. διώκτου γὰρ αὐτοῦ
ὄντος τῇ τοῦ Χριστοῦ πίστει, φωνὴ αὐτὸν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐχά-
λεσεν καὶ ἐδίδαξε τὴν ἀλήθειαν: οὐ γὰρ ἦν ἐχθρὸς κατὰ φθόνον
τῆς ἡμετέρας πίστεως ἀλλὰ κατὰ ἄγνοιαν. χαὶ γὰρ ἐγένοντο
πρὸ ἡμῶν ψευδόχριστοι, ὡς xai ὁ Σίμων, ψευδαπόστολοι δὲ xal
ψευδοπροφῆται, οἴτινες κατὰ τῶν ἱερῶν χαραγμάτων ἐπετήδευσαν
χενῶσαι τὴν ἀλήθειαν" χαὶ κατὰ τούτων ἀναγχαῖον ἦν τοῦτον
προχειρίσασθαι τὸν ἄνδρα τὸν ἐκ παιδόθεν οὐδὲν ἕτερον ἐπιτηδεύ-
σαντα, el μιὴ τοῦ θείου νόμου ἐρευνᾶν τὰ μυστήρια, ἐν οἷς τῆς
ἀληθείας ἔκδικος καὶ τοῦ ψεύδους γένηται διώκτης. ἐπεὶ τοίνυν
ὁ διωγμὸς αὐτοῦ οὐ διὰ φθόνον ἐγένετο ἀλλὰ διὰ τὴν τοῦ νόμον

(x τ. οὐρ. | ὃς xal (latine: et dum me mitteret) ἀπέστ. usque διχαιώσω io E de-
sunt, sed simili modo leguntur latine | ἔσομαι: B εἶμί | ὅσα ἄν cum BCD; A
ὅσα ἐάν | εἴπῃς: C add xol ἀναγγελεῖς [ ποιήσεις cum BCD; A - ἥσῃς

60. Νέρων usque Πάντα ex E; reliqui (similiterque text. lat.) sic: Ταῦτα
(D Kol ταῦτ.) ἀχούσας ᾧ Νέρων ἐξέστη (C ἀνέστη), xoX στραφεὶς πρὸς τὸν Πέ-
tpow εἶπεν Σὺ τί λέγεις ; ὁ δὲ (CD καὶ δ) Πέτρος ἔφη (Ὁ εἶπεν) Πάντα | εἰ-
cly: € ἐστίν, D τυγχάνονσι: ABCD add καὶ γὰρ ἔκπαλαι πολλὰ ἐδεξάμην (C ἐδι-
δαξάμην) παρὰ τῶν ἡμετέρων ἐπισχόπων γράμματα τῶν ὄντων εἰς πᾶσαν τὴν
οἰχουμένην (CD ἐν πάσῃ τῇ οἰκονμένῃ) περὶ (C om) τῶν γενομένων (C γιν.) χαὶ
λαλουμένων ὑπ’ αὐτοῦ (C ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ pov Παύλου) ; item text. lat. Nam
multi (Flor. aliquot) anni suni per quos (Flor. ex quo) accepi literas ab episcopis
nostris qui sunt ín universo orbe Romano, ei paene omnium civitalum episcopi scri-
pserunt mihi de factis et dictis. (Flor. om et dict.) eius. | τῇ τοῦ Xp. xl. cum E
et text. lat., reliqui τοῦ νόμον | £x τοῦ: AB praem τοῦ Χριστοῦ | οὐ γάρ cum
E; C οὐκ, reliqui ὅτι οὐχ | xaxd φϑόνον: D χαταφρόνων | xoi γὰρ ἐγένοντο
(CD ἐγένετο): E ἐγέν. γάρ et om πρὸ jpg. | E ψευδόχρ. πολλοέ | ὁ Σίμων:
B add οὗτος, E add οὗτ. ὁ μόγος | B om χαὶ (C om) ψενδαπόστολοι (€ - στο-
Aoc) | D oftveg xoi τῶν | χαραγμάτων cum BE (Flor. apices, Guelff. ordines):
AD γραμμάτων et AB add ἐλθόντες. C om xarà τ. Up. yao. | ἐπετήδευσαν
(AE ἐπιτήδ.): C ἐβουλήϑησαν | χενῶσαι: A in margine ματαιοποιῆσαι καὶ
(B om) χα. τούτων (DE τοῦτο) : AB add οὖν | C ἐκ παιδώϑεν αὐτοῦ μηδὲν
ἕτερον (B ἄλλο) | ἐπιτηδεύσαντα ex E (lat. nihil aliud studii gessera!) : C. πρά-
ξαντα, reliqui παιδευϑέντα | Β εἰ μὴ τὸ τοῦ | C om νόμον | D ἐρευνᾷ [ἐν
οἷς τ. ἀλ. (C add γίνεται) ἔχδ. x. τ. d. yév. (C om) διώχτ. ex ΑΒΟΏ. — Letine
legitur: in quibus hoc didicerat ut (Flor. unde) defensor verilatis εἰ persecutor. ezi-
sleret falsitatis. E corrupte ἐν οἷς τοῦτον μαϑητὴν ἀληϑείας ἔχδικον xal τοῦ ψεύ-
δον γένηται διώχτης. Unde coniecerim ἐν οἷς τοῦτο μεμάϑηται τῆς ἀληϑείας

ACTA PRTRI ET PAUL. . 97

ἐκδύεησιν, αὐτὴ ἡ ἀλήθεια ἐκ τοῦ οὐρανοῦ προσομίλησεν αὐτῷ
λέγουσα ᾿Εγώ εἶμι ἡ ἀλήθεια ἣν σὺ ἐχδιώχεις παῦσαι, διώχων
με. ὡς οὖν ἔγνω οὕτως εἶναι, καταλιπὼν ὅπερ διεξεδύκει, ἤρξατο
διεχδικῆσαι ταύτην τὴν τρίβον τοῦ Χριστοῦ ἣν ἐδίωκεν.

61 Σίμων εἶπεν ᾿Αγαθὲ βασιλεῦ, ἐννόησον ὅτι συνέπνευσαν
οὗτοι οἱ δύο xac ἐμοῦ" ἐγὼ γάρ εἶμι ἡ ἀλήθεια, xal οὗτοι ἐναν-
τία μου φρονοῦσν. Πέτρος εἶπεν Ὀὐδεμία ἀλήθεια ἐν σοί, ἀλλὰ
πάντα ψευδῆ λέγεις.

€ Néoov εἶπεν Παῦλς, τί λέγεις; Παῦλος εἶπεν A παρὰ
Πέτρου ἤκουσας, ταῦτα xa παρ᾿ ἐμοῦ πίστευς εἰρῆσθαι τὸ ἕν
γὰρ φρονοῦμεν, ἔτι ἕνα κύριον ἔχομεν ᾿Γησοῦν τὸν Χριστόν. ΣΣί-
gov εἶπε Δοχεῖς, ἀγαθὲ βασιλεῦ, μετὰ τούτων ἔχειν με διάλογον
τῶν xaT ἐμοῦ συναινεσάντων: χαὶ στραφεὶς πρὸς τοὺς ἀποστό-
λους Χριστοῦ εἶπεν ᾿Αχούετε, Πέτρε xal Παῦλε, εἰ ἐνταῦθα
ὑμῖν οὐδὲν δύναμαι ποιῆσαι, ἐρχόμεθα ὅπου pe δεῖ χρῖναι
ὑμᾶς. Παῦλος εἶπεν ᾿Αγαθὲ βασιλεῦ. ἴδε ποίας ἀπειλὰς ἡμῖν
προτείνει, Πέτρος εἶπεν Διὰ τί μὴ ἐκγελᾶσαι ἔδει ἄνθρωπον μά-
«Gto» , ἐμπαιχθέντα ὑπὸ δαυμόνων τοῦ ὑπολαμβάνειν ἑαυτὸν φα-
νεροῦσθαι qx) δύνασθαι:

ἔχδιχος χαὶ τοῦ Ψεύδους γενέσϑαι διώχτης. | αὐτή (ipsa): A (item ot videtur
alii) αὕτη προσομίλησεν cum CDE (πρ. αὖτ. ἐκ τ. ovp.): AB προσωμ. | ἡ
diX3. ἥν usque με ex E; reliqui: Ἰησοῦς ὃν σὺ διώχεις: παῦσαι οὖν διωχῶν
με, ὅτι ἐγώ εἶμι ij ἀλήθεια, ἧς (C περὶ ἧς) ὑπεραγωνίζεσθαι (C ἀγωνίζεσαι,
B ὑπεραγωνίζεσαι) φαίνῃ (B φαίνεσαι, C φαίνεσθαι, D om) χατὰ τῶν ἐχϑρῶν
τῆς ἀληϑείας, Latini: Ego sum veritas (Flor. lesus Nazarenus) ημαπι» defendis
(Flor. quem tu persequeris) ; cessa me persequi, quia ego ipsa (Guelf.& ipse. Flor.
quía ipsa veritas ego) sum pro qua videris dimicare. | διεξεδίχει: E - δίχη, A
-δίκα; B ἐξεδ. | DE διεχδικεῖν | ἐδίωχεν cum E; reliqui add ἥτις ἐστὶν ὁδὸς
(C add τῆς) ἀληϑείας (D ἐστὶν ἀλήϑεια) τοῖς εἰλικρινῶς πορενομένοις ἐν αὐτῇ,
item Latini: qui est (Flor. add vera) via pure (Guelff. per se) ambulantibus, ve-
ritas nihil fallentibus el vita credentibus sempiterna.

61. ABCD (non latini) Ταῦτα (D xol ταῦτ.) εἰρηκότος τοῦ (A om) Πέτρου
ὃ Σίμων εἶπεν πρὸς Νέρωνα ᾿Ἐννόησ. ἀγαϑὲ (C om) βασιλεῦ (C -λεύς) | CD
χαὶ αὐτοί | E ἐναντίον μον (C χατ᾽ ἐμῶ ἀλήϑ. ἐν o. cum BCE; A ἐν c. ἀλήϑ".
et ABE add (E ante ἐν σοῦ ἐστίν | B ψευδῆ ἐστὶν ἃ λέγεις.

'62— 66. Quicquid quinque his sectionibus legitar, quum in codd. ABD
desit (C inde a ψευδῆ deficit), ex E sumsimus, consentientibus latinis codicibus.

62. τί λέγεις. Latini: fu quid dicis? | ἀποστ. Χριστοῦ. Latini: app. dei |
ἔρχόμεϑα. Latini: veniemus | προτεΐνει Guelff. osiendit, Flor. intendit | ἐμπ.
ὑπὸ δαιμ. τοῦ (in codice deest) vxo. ξαυτὸν φανερ. μὴ (φαν. μή desunt in cod.)
δύνασναι. — Latini: qui ludificatus a daemonis putat se manifesiari non posse.

98 ACTA PETRI ET PAULI.

6 Σίμων εἶπεν ᾿Εγὼ ὑμῶν φείδομαι, ἕως dv ἐνδείξομαι τὴν
δύναμίν pou. Παῦλος εἶπεν Βλέπε σὺ ἐὰν ἐντεῦθεν ὑγιὴς ἐξε-
λεύσῃ. Πέτρος εἶπεν Ext» μὴ ἴδῃς, Σίμων, τὴν δύναμιν τοῦ
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. οὐ πιστεύεις ἑαυτὸν μὴ εἶναι Χρι-
στόν. Σίμων εἶπεν ᾿Ιερώτατε βασιλεῦ, μὴ πίστευς αὐτοῖς, ὅτι
οὗτοι οἱ περιτεμνόμενοι πανοῦργοί εἰσιν. Παῦλος εἶπεν Πρὸ τοῦ
ἡμᾶς ἐπιγνῶναι τὴν ἀλήθειαν, σαρκὸς ἔσχομεν περιτομὴν ὅτε
δὲ ἐφάνη ἡ ἀλήθεια, ἐν τῇ τῆς καρδίας περιτομῇ καὶ περι-
τεμνόμεθα χαὶ περιτέμνομεν. Πέτρος εἶπεν Εἰ φαύλη ἡ περι-
top, σὺ διὰ τί περιετμήθης, Σίμων;

9 Νέρων εἶπεν Οὐχοῦν καὶ Σίμων soutien; Πέτρος cl
πεν Οὐδὲ γὰρ ἄλλως ἠδύνατο ἀπατῆσαι ψυχᾶς, εἰ qr] ᾿Ιουδαῖον
. εἶναι ἑαυτὸν ὑπεκρίνετο χαὶ τὸν τοῦ θεοῦ νόμον διδάξαι ἐπε-
δεύκνυτος Νέρων εἶπεν Σίμων, σύ, ὡς ὁρῶ, φθόνῳ φερόμενος
τούτους διώχεις. ὡς γὰρ ἔοικε, μέγας ζῆλος ἀναμεταξὺ σοῦ χαὶ
τοῦ Χριστοῦ αὐτῶν, xal εὐλαβοῦμαι μὴ ἡττηθῇς ὑπ᾽ αὐτῶν
χαὶ ἐν μεγάλοις χαχοῖς ἀναλωθήσῃ. Σίμων εἶπεν Πλανᾶσαι,
βασιλεῦ. Νέρων εἶπεν Τί πλανοῦμαι; τοῦτο ὅπερ ἐν σοὶ ὁρῶ
λέγω πρόδηλον ἐχθρόν σε βλέπω Πέτρου καὶ Παύλου xo τοῦ
διδασχάλου αὐτῶν.

(ὁ Σίμων εἶπεν Οὐχ ἐγένετο τοῦ Παύλου διδάσκαλος ὁ Χρι-
στίς. Παῦλος εἶπεν Ναί, δί ἀποχαλύψεως xàgà ἐπαίδευσεν.
ἀλλ᾽ εἰπὲ σὺ ὃ ἐπερώτησά σε. διὰ τί περιετμήθης; Σίμων εἶπεν
Διὰ τί με τοῦτο ἐπερωτᾶτε: Παῦλος εἶπεν Ἔστι λόγος περὶ τού-
του ἦα σε ἐπερωτήσωμεν. Νέρων εἶπεν Διὰ τί πτόησαι ἀποχρί-
νασθαι αὐτοῖς; Σίμων εἶπεν " Axoue, βασιλεῦ. ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ
ἡ περιτομιὴ ἀπὸ τοῦ θεοῦ προσετάχθη. ὅτε ἐγὼ αὐτὴν ἐδεξάμην"
διὰ τοῦτο περιετμήθην.

63. Βλέπε σὺ ἐάν etc. Latini: Quasi ἐμ hinc ἐπέμγς (Οὐ ΙΕ add sis)
sanus. Sed Flor. om ΠἊᾳαῦλ. εἶπ. Βλέπε usque ἐξελεύσῃ. | Post Σίμων in cod.
excidisse videbantur τὴν δύν. t. xup. ἡμῶν, ut plane est in latinis codicibus;
proptereaque supplevimus. | οἱ περιτέμν. πανοῦργ, εἰσιν. — Latini: qui circumci-
dunlur εἰ cireumcidunt.

64. No. εἶπ. Τί πλανοῦμαι. Latini: Nero dixit Quid est. Seduceris?

65. Ναί, δι usque περιετμήϑης. Latini: Qui Petrum praesens docuit , ipst
me per revelationem énsiruxit. Nam (7) quod nos aocusat (Gaelf.» add Simon) cir-
cumcisos, dicat ipse quare oircumcisus sit. | "Ect etc. Latini: Est ralio ui 6
tnlerrogemus.

BEEN EE

ACTA PETRI ET PAULI. 20

5 Παῦλος εἶπεν ᾿Αχούεις, ἀγαθὲ βασιλεῦ, τὸ παρὰ Σί-
μῶνος εἰρημένον; εἰ οὖν ἡ περιτομὴ χαλή, διὰ τί σύ, Σίμων,
περιτετν:ημένους παρέδωχας καὶ ἠνάγκασαξς αὐτοὺς καταχριθέν-
τας ἀποκτανθῆναι; Νέρων εἶπεν Οὐδὲ περὶ ὑμῶν τι χαλὸν αἰσθά-
νομαι. Πέτρος καὶ Παῦλος εἶπον Ἢ χαλὴ περὶ ἡμῶν ἢ κακὴ ἡ
νόησις αὕτη, οὐ συντείνει εἰς τὸ πρᾶγμα ἡμῖν δὲ ἀναγκαῖον ἵνα
γένηται ὃ ἐπηγγείλατο ὃ διδάσκαλος ἡμῶν. Νέρων εἶπεν ᾿Εὰν
ἐγὼ μὴ θέλω; Πέτρος εἶπεν Οὐχ ὡς σὺ βούλῃ, ἀλλ᾽ ὡς ἐχεῖνος
ἡμῖν ὑπέσχετο.

57 Σίμων εἶπεν ᾿Αγαθὲ βασιλεῦ, οὗτοι οἱ ἄνθρωποι συνελο-
γίσαντο τὴν εὐμένειάν σου xal συνέδησάν σε. Νέρων εἶπεν ᾿Αλλ᾽
οὐδὲ σύ με περὶ ἑαυτοῦ ἔτι ἐβεβαίωσας. Σίμων εἶπεν Πόσων
χαλῶν πραγμάτων τε χαὶ. σημείων ὑπ᾽ ἐμοῦ σοι ὑποδειχθέντων
θαυμάξω πῶς ἀμφισβητεῖς. Νέρων εἶπεν ᾿Εγὼ οὖτε ἀμφιβάλλω
οὔτε τινὶ συναινῶ ἐξ ὑμῶν ἀλλ᾽ ὃ ἐρωτῶ μᾶλλον, ἀποχρθητέ μοι.

$ Σίμων εἶπεν Τὸ λοιπὸν οὐδέν σοι ἀποχρίνομαι. Νέρων
εἶπεν ᾿Επειδὴ ψεύδει, διὰ τοῦτο ταῦτα λέγεις. ἀλλ᾽ εἰ καὶ ἐγὼ
οὐδέν σοι δύναμαι ποιῆσαι. ὁ θεὸς ὁ δυνάμενος ποιήσει. Σίμων
εἶπεν Οὐκέτι σοι ἀποχρίνομαι. Νέρων εἶπεν Οὐδὲ ἐγώ σέ τι λο-
γίζομαι εἶναι ὡς γὰρ αἰσθάνομαι, ψεύστης εἶ ἐν πᾶσιν. ἀλλὰ
τί πολλὰ λέγω; οἱ τρεῖς ἄστατον ὑμῶν τὸν λογισμὸν ἐπεδεύονυσθε,
xal οὕτως ἐν ἅπασιν ἀμφισβητοῦντά με πεποιήκατε, ὥστε μὴ
εὑρεῖν με τῶν πιστεῦσαι δυνηθῶ.

- 66. ἠνάγκασας (Latini coegistí): codex ἤνεγχας | οὐ συντείνει etc. La-
tini: non ad rem pertinet. | ἵνα γένηται: ἵνα in codice desideratur.

67. Xp. εἶπεν ᾿Αγαϑὲ Bac. (BD om 'Ay. &ac.): ab his rursus consentiunt
cum E et latinis codicibus codices graeci reliqui, i.e. ABD | εὐμένειαν (latini
. elementiam): E εὐγένειαν | D om x. συνέδ. σε (σε om B) | ᾿Αλλ’ o. c. y. π.
ἑαυτοῦ (cum BD [αὐαύτοῦ] ; A σεαντοῦ) ἔτι (D om) ἐβεβ. cum ABD et latinis;
E X με περιεργείᾳ συνέδησας, ὡς χαϑὼς (sic) αἰσθάνομαι | Πόσων: ita
omnes, Latini Quantis | E δεικνυμένων | πῶς ex E; reliqui ὅτι (latini quod) |
BD ἀμφισβητῇς | ᾿Εγώ etc ex E et latinis: ABD: ᾿Ἐγὼ οὐδενὶ ἐξ Jp. συν-
αινὼ | 6 cum DE et latinis; AB ὡς ἐρωτῶ : AB add σε

68. ψεύδει cum BE; A ψεύδῃ (D om) | ἀλλ᾽ εἰ usque ἀποχρίνομαι. Né-
pov εἶπεν: ita E et latini; reliqui om | Οὐδὲ ἐγώ o£ τι (τι non est in E; sed
vide AD) λογ. εἶναι: ita E; item latini Sed nec ego te compulem aliquid esse.
ABD: τὸ λοιπὸν οὐδέν σε ἔτι (B om) λογίζομαι | ὡς y. alo3. ex E itemque la-
tinis (Ut. enim seniio). ABD: ὡς y. εὗρον (D ηὗρον | ἀλλὰ τί ex E et latinis;
reliqui xai τί | ἄστατ. ὑμῶν t. oy. ἐπεδείκνυσϑε (codex ἐπιδείχννσϑαι), xal
οὕτως ex E et latinis; reliqui om [ ἅπασιν cum BD; AE πᾶσιν | D με ποιεῖτε

E"

30 ACTA PETRI ET PAULI.

9 Πέτρος εἶπεν “Ἕνα θεὸν xal πατέρα τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ χηρύσσομεν. τὸν ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν
γῆν καὶ τὴν θάλασσδν xal πάντα τὰ ἐν αὐτοῖς, ὅς ἐστιν ἄλη-
θινὸς βασιλεύς, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. Νέρων
εἶπεν Τίς βασιλεὺς κύριος: Παῦλος εἶπεν 'O σωτὴρ πάντων τῶν
ἐθνῶν. Σίμων εἶπεν ᾿Εγώ εἰμι ὃν λέγετε. Πέτρος καὶ Παῦλος
εἶπον Μηδέποτε εἴη σοι χαλῶς, Σίμων μάγε xol πιχρίας
ἀνάμεστε.

7 Σίμων εἶπεν [Αχουε, Καῖσαρ Νέρων. ta, γνῷς ψευδεῖς
εἶναι τούτους κἀμὲ ἐκ τῶν οὐρανῶν πεμφθέντα, τῇ αὔριον ἡμέρᾳ
εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἀνέρχομαι, ἵνα τοὺς πιστεύοντάς μοι μαχα-
ρίους ποιήσω. εἰς δὲ τούτους τοὺς ἀρνησαμένους με τὴν ὀργήν
μου ἐνδείξομαι. Πέτρος καὶ Παῦλος. εἶπον ᾿Ημᾶς πάλαι 0 θεὸς
ἐκάλεσεν εἰς τὴν ἰδίαν δόξαν" σὺ δὲ ὑπὸ τοῦ διαβόλου κληθεὶς
σπεύδεις πρὸς κόλασιν. ! Σίμων εἶπεν Καῖσαρ Νέρων, ἄκουσόν
μου τοὺς μαινομένους τούτους ἀποχώρισον ἀπὸ σοῦ, ἵνα ἐν τῷ
πορεύεσθαί με εἰς τὸν οὐρανὸν πρὸς τὸν πατέρα μου γενήσομαί
σοι εὐΐλατος. Νέρων εἶπεν Καὶ πόθεν τοῦτο δοκιμάσωμεν, ὅτι
εἰς τὸν οὐρανὸν ἀπέρχῃ; Σίμων εἶπεν Κέλευσον γενέσθαι πύργον

69. “Ἕνα ϑεόν usque Χριστοῦ (A add ἡμεῖς) : ita ΑΒΏ, E sic: Ἕνα ϑεὸν
τὸν πατέρα ἐν Χριστῷ σωτῆρι σὺν τῷ αγίῳ πνεύματι δημιονργὸν τῶν dravrev.
Latini Ego (codd. duo plura parum apta praem) unum esse deum patrem (duo
plura add) et I. Chr. filium eius (duo et unum dominum I. Clw. salvatorem [Guelf.b
add mundi]) cum spiritu sancto (haec om Flor.; duo add et) creatorem omnium rerum
praedico (duo annuntiamus generi humano) | aXn3wóc: D ἀληϑείας | Τίς fac.
xvp. ex E et latinis (Quis est rez dominus) ; reliqui: Τίς ἐστιν οὗτος ὃ (D ϑεός
pro 9) βασιλεύς | Ὁ σωτήρ ex E et latinis; reliqui: Κύριος xoi σωτήρ | τῶν:
om E | λέγετε: ita E. Sed reliqui add xoi (B add οὐχ) οἴδατε (D ἴδατε) Παῦλε
xai Πέτρε (BD Πέ. x. Παῦλ.). ἀλλ᾽ οὐ μὴ ἀποφήνομαι χαϑ' ὑμῶν" τοῦτο ydp
ποϑεῖτε ἵνα τοῦ μαρτυρίου ὑμᾶς χαταξιώσω (B μαρτ. ἀξιωθῆτε; item latini: εἰ
(Flor. ut) sciatis, Ῥε. εἰ Pa., non vobis contingit quod. cupitis, οἱ mariyrio vos
digner. | AB cot (B cov) εἴη, D σὺ εἶ [ Xlp. usque ἀνάμεστε: B ἀναιδέστατε

70. D om Νέρων | ψευδεῖς ex E; reliqui ψεύστας | E xol ἐμέ | B τῇ
αὔρ. οὖν, E τῇ γὰρ αὔρ. | B ἀπέρχομαι | ἵνα ex ABD et latinis; E xa( | BD
πιστεύοντάς με | τ. ἀρνησαμένους με ex E; reliqui (et lat.) τοὺς (B add μὴ)
τολμήσαντάς με ἀρνήσασθαι (D dopv. pe) | E om πάλαι | E πρὸς τὴν ἰδίαν |
D πρὸς (B cic) χόλασ. ξαντοῦ

71. Καῖσ. Nep. ex E et latinis; reliqui ἀγαϑὲ βασιλεῦ | E καὶ τοὺς μαι-
vou. | γενήσ. σοι ex E; reliqui et lat. δυνήσομαί (B δυνήσωμαι) cot (D ot)
εἶναι (B. post εὐΐλ. ponit) | πόϑεν ex E, latini unde; reliqui πῶς | δοχιμάσωμεν
(let. probamus) ex E; reliqui γνώσομαι | ἀπέρχῃ (lat. vadis) ex E; reliqui

ACTA PETRI ET PAULJ. 31

ὑψηλὸν ἀπὸ ξύλων xal δοχῶν μεγάλων, ἵνα ἐπ᾽ αὐτὸν ἀνέλθω,
xa οἵ ἄγγελοί μου εἰς τὸν ἀέρα με εὕρωσιν οὐδὲ γὰρ δύνανται
ἐπὶ τῆς γῆς μεταξὺ τῶν ἁμαρτωλῶν Oy πρὸς μέ. Νέρων εἷ-
πεν Θέλω ἰδεῖν εἰ πληροῖς ὃ λέγεις.

7?) 'Ῥότε ὁ Νέρων προσέταξεν ἐν τῷ χάμπῳ Μαρτίῳ ὑψηλὰν
γενέσθαι πύργον καὶ πάντας τοὺς λαοὺς xal τὰ ἀξιώματα γενέ-
σθαι ἐπὶ τῇ θεωρίᾳ. ἐν ἑτέρᾳ δὲ ἡμέρᾳ συνελθόντος τοῦ πλήθαυς
ἐχέλευσεν ὁ Νέρων παραγενέσθαι τὸν Πέτρον καὶ τὸν Παῦλον, πρὸς
oU xa εἶπεν Νῦν ἔχει ἡ ἀλήθεια φανερωθῆναι. Πέτρος xo Παῦ-
λος εἶπον Ημεῖς αὐτὸν οὐ παραδειγματίξομεν ἀλλ᾽ ὁ χύριος ἡμῶν
Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, ὃν οὗτος ἑαυτὸν διεψεύσατο.

5. Καὶ στραφεὶς ὁ Παῦλος πρὸς τὸν Πέτρον εἶπεν ᾿Εμὸν μὲν
τὸ γόνυ κλῖναι καὶ τὸν θεὸν ἱχετεύειν, σὸν δὲ τὸ ἀνύσαι, εἴ τι
ἂν ἴδῃς αὐτὸν ἐπιχειροῦντα, ὅτι σὺ πρῶτος προεχειρίσθης ὑπὸ τοῦ
κυρίου. καὶ θεὶς τὰ γόνατα ὃ Παῦλος προσηύχετο. ὁ δὲ Πέτρος
ἀτενίσας εἰς τὸν Σίμωνα. εἶπεν Πλήρωσον ὃ ἐνήρξω᾽ ἥγγυκεν γὰρ
χαὶ ὁ σὸς παραδειγματισμὸς καὶ ἡ ἡμετέρα ἀνάκλησις " ὁρῶ γὰρ
τὸν Χριστόν μου καλοῦντα ἐμέ τε xal τὸν Παῦλον. 1. Νέρων

ἀνέρχῃ | KéX. γεν. πύργ. ex DE; ΑΒ Κῆλ. μοι πύργ. γεν. |: ἀπὸ ξύλ. x. δοχ.
μέγ. cum ABD et latinis; E ἐκ ξύλων | ἀνέλϑθω xal cum DE; AB ἐνελθών | E
xai ἐλθόντες ol yy. εὕρωσί με ἐδ τῷ ἀέρι | οὐδὲ γὰρ δύν. ex E; reliqui oU y.
85v. (B δύν. γ.) | Brom ἐπὶ τῆς γῆς et τῶν | Νέρ. εἶπ. usque λέγεις ex E et
latinis ; reliqui om

72. Τότε: D Καί | ἐν cum BDE; A om | Μαρτίῳ: D τῷ λεγομένῳ
Μαρτησίῳ | E om ὑψηλόν | xal πάντας usque πλήϑους ex E, similiter latini;
reliqui xol πάντες οἱ λαοὶ xol πᾶσαι (D om) τῶν στρατιωτῶν αἱ «ἀξίαι (B αἱ τῶν
στρ. ἀξ.) ἐπὶ τὸ (Ὁ τῷ) ϑεωρῆσαι τοῦτον (B τοῦτο) συνῆλθον. ἐν ταύτῃ οὖν (D δὲ)
“τῇ συνδρομῇ | D om ὁ Νέρων παραγεν. usque εἶπεν ex E; reliqui (simili-
terque latini): τὸν Πέ. x. τὸν Πα. παραστῆναι, οἷς οὕτως (D om, B οὗτος) εἷ-
πεν (B ἔφη) | B εἶπεν Ἡμεὶς |. D δειγματίζομεν |. B om ἡμῶν | D 'Igc. ὁ
Xo. | τοῦ 9coU ex E et latinis; reliqui add τοῦ ζῶντος | ὅν usque διεψεύσ. ex
E et latinis; reliqui ὃν ξαντὸν εἶναι (B om) ἀπετόλμησεν (D ἐτόλμησεν) εἰπεῖν

73. Ko στραφείς ex E et latinis; reliqui τότε | εἶπεν: AB ἔφη | ᾿Εμὸν
μ- τὸ y. xl. xal (om cod.) τόν usque ἀνύσαι ex E. Reliqui 'Epóv ἐστιν τῶν
γονάτων τεϑέντων τὸν Θεὸν ἱκετεῦσαι (D om "Euóv usque lxcr.), σὸν δέ ἐστι τὸ
ἀναλῦσαι (D ἀνύσαι). Latini: Meum est genibus positis deum exorare , tuum impe-
rare (Flor. impetrare) | εἰ usque ἐπιχειρ. ex ABD et latinis: E om Ὦ om
σύ | προεχειρίσϑ. ex E; AD ἐξελέχϑης, B érsMyS. Latini electus es | ἀτενίσ.
€. t. Σίμ. ex E et latinis; AD πρὸς τὸν Σίμ,, B τῷ Ξίμωνι | E ἤρξω | ἤγ-
Yuty cum DE; AB ἤγγισε (B - ocv) | γὰρ χαί ex E, latini autem et; reliqui
om xal | D προόχαλοῦντα ἡμᾶς

Lu oL B m , α. o .αἷἰὶ nil πα μι- α

39 ACTA PETRI ET PAULI.

εἶπεν Καὶ ποῦ ἀπελεύσεσθε παρὰ τὴν ἐμιὴν βούλησιν; Πέτρος εἷ-
“πεν “Ὅπου ἐὰν προσχέχληται ἡμᾶς 0 κύριος ἡμῶν. Νέρων εἶπεν
Καὶ τίς ἐστιν ὁ χύριος ὑμῶν; Πέτρος εἶπεν Ἰησοῦς ὁ Χριστός,
ὃν ἐγὼ ὁρῶ προσκαλούμενον ἡμᾶς. Νέρων εἶπεν Οὐχοῦν xa
ὑμεῖς εἰς τὸν οὐρανὸν μέλλετε ἀπελθεῖν ; Πέτρος εἶπεν EX τι δόξει
τῷ καλοῦντι ἡμᾶς. Σίμων εἶπεν Ἵνα γνῷς, βασιλεῦ, τούτους
ἀπαταιῶνας εἶναι, παραυτύκα οὖν ὡς ἀναβῶ εἰς τὸν οὐρανὸν
πέμψω τοὺς ἀγγέλους μου πρὸς σὲ καὶ ποιήσω σε ἐλθεῖν πρὸς μέ.
Νέρων εἶπεν Ποίησον λοιπὸν & λέγεις.

75 Τότε Σίμων ἀνέβη ἐπὶ τὸν πύργον ἐνώπιον πάντων, xal
ἐκτείνας τὰς χεῖρας ἐστεφανωμένος δάφναις ἤρξατο πέτεσθαι
Népov δὲ ὡς εἶδεν πετόμενον, ἔφη πρὸς τὸν Πέτρον ᾿Αληθινὸς ὁ
Σίμων οὗτος σὺ δὲ καὶ Παῦλος πλάνοι ἐστέ. πρὸς ὃν ὁ Πέτρος
ἔφη Παραχρῆμα γνώσει ἡμᾶς ἀληθινοὺς τοῦ Χριστοῦ μαθητάς,
τοῦτον δὲ κὴ εἶναι Χριστὸν ἀλλὰ μάγον xal κακοῦργον. Νέρων
εἶπεν Ἔτι ἐνίστασθε: ἰδοὺ θεωρεῖτε αὐτὸν ἀνερχόμενον εἰς τὸν οὐ-
ρανόν. 79 Τότε ὁ Πέτρος ἀτενίσας τῷ Παύλῳ εἶπεν Παῦλε, ἀνά-
γευσον καὶ ἴδε. ἀνανεύσας δὲ ὁ Παῦλος πλήρης δαχρύων xdi
θεασάμενος πετόμενον τὸν Σίμωνα εἶπεν Πέτρε, τί ἀργεῖς; τε-
λείωσον ὃ ἐνήρξω᾽ ἤδη γὰρ προσχαλεῖται ἡμᾶς ὁ χύριος ἡμῶν

74. D βουλήν | "Onov ἐάν (À ἄν) προσχέκλ. (ita E; AD προσχαλέσηταῦ
usque ἡμῶν: B lloóc Χριστὸν προσχαλούμενον ἡμᾶς | Καὶ (A om, item lat.)
τίς usque προσχαλ. ἡμᾶς. Νέρ. εἶπεν: haec omnia om BD | E "Imc. Χριστ. |
ἀπελθεῖν cmn BE (Latini duri estis); AD ἀνελθεῖν et D pergit ol δὲ εἶπον Ἐ τι
καὶ ὅπον δόξει (BE δόξῃ) | Ef v: E"Onov ἄν | "Iva γνῷς (B γνώσῃς) usque
παραντίχα οὖν ὡς (D παραντὰ ἡνίκα) ἀναβῶ: E Γνῶϑι, βασιλεῦ, ὅτι οὗτοι οἱ
ἄνθρωποι πλάνοι εἰσίν ἰδοὺ γὰρ παραντίκα ἀνελϑθόντος μου | D πέμπω Ποίη-

. Gov X. ἃ λέγ. cum E et latinis. HBeliqui Ποίησον ἐν τάχει᾽ ϑέλω γὰρ ἰδεῖν εἰ
πληροῖς (D i. σε πληροῦντα) ὃ λέγεις

79. ABD ὁ Σίμων | ἐστεφαν. (B στεφ.) δάφναις (Ὁ δάφνας, E τὴν χε-
φαλὴν ἐκ δάφνης): D aute xoi ἐχτείνας ponit | πέτεσθαι cam BD; A πέτα-
σϑαι, E πετᾶσϑαι | ABD ó δὲ Νέρων | ὡς εἶδεν: B ἰδών et ABD add αὐτόν]
πετόμενον cum ADE; B πετώμενον |. ᾿Αληϑινὸς ὁ X. oít. cum E; reliqui: ᾽᾿Αλη-
Suc (D ᾿Αληϑῶς) ἄνθρωπός ἐστιν ὁ Xlp. | B πρ. ὃν ὁ Παῦλος | γνώσει com
DE; ΑΒ -σῃ et ABD add βασιλεῦ, sed nec E nec latini | ABD ἡμᾶς μὲν
ἄχη. τοῦ (B τοὺς) Xp. εἶναι ga. | D om μὴ εἶν. Xp. ἀλλὰ μάγ. xat. | E
ἀνελθόντα | οὐρανόν: D add xol ἐπιμαίνετε

76. ἀνάνευσον: B ἀνάνιψον | πετόμενον cum ADE; B (post τ. Σίμ.) πε-
τώμενον | ἀργεῖς cum E (Latini cessas): Α παύῃ, B ἕστηκας, D ποιεῖς | év-

-- «Μ!

ACTA PETRI ET PAULI. 33
Ἰησοῦς Χριστός. xai ὁ Νέρων ἀχούσας αὐτῶν ὑπεμειδίασεν xo
εἶπον Οὗτοι βλέπουσιν ἑαυτοὺς ἡττημένους ἄρτι καὶ ληροῦσιν.
Πέτρος εἶπεν "Αρτι γνώσει μὴ εἶναι ἡμᾶς λήρους. ἔφη ὁ Παῦλος
τῷ Πέτρῳ Ποίησον τὸ λοιπὸν ὃ ποιεῖς.

7 Καὶ ἀτενίσας o Πέτρος χατὰ τοῦ Σίμωνος εἶπεν ᾿Ορχίζω
ὑμᾶς, ol ἄγγελοι τοῦ σατανᾶ οἱ φέροντες αὐτὸν εἰς τὸν ἀέρα
πρὸς τὸ ἀπατᾶν τὰς τῶν ἀπίστων καρδίας, τὸν θεὸν τὸν χτί.
σαντα, τὰ πάντα χαὶ Ἰησοῦν Χριστὸν ὃν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἤγειρεν
ἐκ τῶν νεχρῶν, ἦα ἀπὸ ταύτης τῆς ὥρας μηκέτι αὐτὸν βαστά-
ξητεο. ἀλλ᾽ ἐξεάσατε αὐτόν. χαὶ παραχρῆμα ἀπολυθεὶς ἔπεσεν
εἷς τόπον λεγόμενον σάχρα βία. ὅ ἐστιν ἱερὰ ὁδός, καὶ διεμερίσθη
eig τέσσαρα“ μέρη, χαχῷ μόρῳ διαφωνήσας.

8 Τότε Νέρων ἐχέλευσεν σιδηρωθῆναι Πέτρον xai Παῦλον,
τὸ δὲ σῶμα τοῦ Σίμωνος ἐπιμελῶς τρισὶν ἡμέραις τηρεῖσθαι, νο-
μίζων ἐγείρεσθαι τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ. πρὸς ὃν ὁ Πέτρος εἶπεν Οὗτος
οὐχέτι ἐγείρεται, ἐπειδὴ ἀληθῶς τέθνηκεν, εἰς τὴν αἰώνιον χατα-
χριθεὶς χόλασιν. ὃ δὲ Νέρων εἶπεν πρὸς αὐτόν Τίς σοι ἐπέτρεψεν
τοιοῦτον πρᾶγμα ποιῆσαι δεινόν; Πέτρος εἶπεν Ἢ ἐννόησις xad ἡ
' βλασφημία αὐτοῦ ἡ πρὸς τὸν χύριόν μου Ἰησοῦν Χριστὸν ἤγαγεν

ἠρξω: E βούλῃ Ἰησ. Xp. cum BDE; A 'Inc. ὁ Xp. | E Νέρων δέ | E om
αὐτῶν | B ἡττωμένους | E om ἄρτι | γνώσει cum D; AB -σῃ: Ε ὄψῃ | B
om Πέτρ. c. "Aptt usque λήρους I ἔφη (AB add δῶ ὁ (B om) Πα.: E xoi
στραφεὶς ὁ Πα. εἶπε | Ποί. τὸ X. ὃ ποι. (A 8 ποι. τὸ 1): E πλήρωσον ὃ βούλει.
et D add τί βραδύνῃς

TI. Καὶ dtev. ὃ Πέ. cum E et latinis; reliqui Τότε ὁ Πέ. ἀτεν. 1 ἀπί-
στων: AD et lat. add ἀνθρώπων | τὸν χτίσαντα usque "Inc. Xo. ex E. Reliqui
τὸν χτίστην τῶν ἁπάντων xol (D τὸν) χύριον (D add ἡμῶν) 'Inc. τὸν (BD om)
Xo. | E om τῶν | DE om ἦα | E βαστάζητε | Β ἐάσατε | B χαλούμενον |
σάχρα βία ut BE; A σαχραβία | ὅ ἐστιν: E ἥτις λέγεται [ xol διεμερίσθη us-
que διαφωνήσας ex E. HReliqui conseutientibus latinis: xal τέσσαρα μέρη γενό-
μενος τέσσαρας σίλικας συνήνωσεν (quatuor silices adunavit), οἵ εἶσιν εἰς μαρτύριον
τῆς τῶν ἀποστόλων νίχης (B νικήσεως) ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας

78. Τότε etc ex E. Reliqui Τότε ὁ Νέρ. ϑυμοῦ πλησϑεὶς χρατήσας τὸν
Πέ. xoi τὸν (B om) Παῦλ. ἐποίησεν ἐν δεσμοῖς γενέσθαι τὸ δὲ σῶμα τοῦ Σίμ.
ἐκέλευσεν ἐπιμελῶς ἐν τρισὶν ἡμέραις (Ὁ τρεῖς ἡμέραςλ φνλαχϑῆναι (B ἐπιμελ,
τηρεῖσϑαι χαὶ φυλαχϑῆναι ἕως τριῶν ἡμερῶν) | ABD ἐγερθῆναι αὐτὸν τῇ | χό-
λασιν: D χρίσιν, sed in margine Γράφε χόλασιν | *H ὠννόησις usque ἀπωλείας
ex E. Reliqui: 'H ἔρις (D αζρεσις) αὐτοῦ χαὶ ἡ πονηρὰ ἔννοια xal αἱ (D τἢ
βλασφημίαι (Ὁ -μία) αὐτοῦ παρέσχον αὐτῷ τὸ ἀπολέσϑαι. Latini: Contentio
eius e& εἰ (Οὐεὶδν ul) ἐπίε ρας, imperator, mullum eat εἰ (Guelff. esse εἰ εἰ esse)

Acta apost. apoer. ed. ''ischendorf. Α͂

94 ACTA PETRI ET PAULI.

αὐτὸν εἰς τοῦτο τὸ βάραθρον τῆς ἀπωλείας. Νέρων εἶπεν Kaxg
αἱρέσει ὑμᾶς ἀπολέσω. Πέτρος εἶπεν Οὐχὶ ἐν σοὶ τοῦτό ἐστιν,
εἰ χαὶ δοκεῖ σοι ἀπολέσθαι ἡμᾶς, ἀλλ᾿ ὃ ἐπηγγείλατο ἡμῖν ὃ
διδάσκαλος ἡμῶν χρεία πλχηρωθῆναι.

P Τότε Νέρων χαλέσας ᾿Αγρίππαν τὸν ἔπαρχον εἶπε πρὸς
αὐτόν ᾿Ανθρώπους θρησχεύοντας καχῶς χρὴ ἀποθανεῖν. ὅθεν κε-
λεύω τούτους χινάρας σιδηρᾶς λαβόντας ἐν τῷ ναυμαχίῳ ἀναλω-
θῆναι. ᾿Αγρίππας ὁ ἔπαρχος εἶπεν ᾿Ιερώτατε βασιλεῦ. οὐκ ἀρ-
μόξει elg τούτους ὃ ἐχέλευσας, ἐπειδὴ ὁ Παῦλος ἀθῷος φαίνεται
παρὰ τὸν Πέτρον. Νέρων εἶπεν Ποίῳ οὖν μόρῳ ἀπολοῦνται; ἀπε-
χρίθη ᾿Αγρίππας καὶ εἶπεν “Ως ἐμοὶ δοκεῖ, δύκαιόν ἐστιν ἀποτμη-
θῆναι τοῦ Παύλου τὴν χεφαλήν, τὸν δὲ Πέτρον ἐπὶ “σταυροῦ ἀρ-
θῆναι ὡς αἴτιον τοῦ φόνου. Νέρων εἶπεν Κράτιστα ἔχρινας.

9 'Tóce ἀπηνέχθησαν o τς Πέτρος χαὶ Παῦλος ἀπὸ προσώ-
που τοῦ Νέρωνος. χαὶ ὁ μὲν Παῦλος ἀπετρήθη τὴν χεφαλὴν ἐν
τῇ ᾿Οστησίᾳ ὁδῷ.

praestitum. ut. periret, ne tantas deo ad multiplicationem supplicii sui inferret blasphe-
tics. | Κακῇ esque πληρωϑῆναι ex E. Reliqui: “Ὕποκτόν μοι λογισμὸν πεποιή-
χατε, διὰ τοῦτο χαχῶς ἀπολέσω ὑμᾶς. Πέτρος εἶπεν Οὐχὶ ὃ ϑέλεις (BD. ϑέλῃς)
σὺ γίνεται, ἀλλ᾽ ὃ ἐπηγγείλατο ἡμῖν ὁ Χριστὸς (D ὁ χύριος ἡμῶν "Imo. Xo.)
χρεία ἐστὶν πληρωϑῆναι, Latini: Suspecto animo me esse fecistis, ideoque vos malo
exemplo perdam. — Petrus dixit Non quae tu vis, sed quod promissum .est nobis , me-
eesse. est. consummari.

79. Τότε usque ἀναλωθῆναι ex E. Reliqui cam latinis: Τότε ὁ Νέρων cl-
πεν πρὸς ᾿Λγρίππαν τὸν ἔπασχον (D add αὐτοῦ) ᾿Ανϑρώπους ἀπρησκεύτους (irreli-
giosos) χαχῶς ἀπολέσθαι (B ἀπολ. xax.) χρή χινάραις (D ὀγκινάραις) οὖν σεδη-
pate τυφϑέντας (éurdis ferreis acceptis) χελεύω αὐτοὺς (iube eos) ἐν τῷ νανμαχίῳ
τόπω (B om) ἀναλωθῆναι, καὶ πάντας τοὺς τοιούτους χαχῶς συντελεσθῆναι. | B
om ὁ | Ἱερώτατε Osqme πάρὰ t. 116. ex E. Reliqui ᾿Αγαϑὲ βασιλεῦ, οὐχ (E
ergo solus oux) ἁρμόζει οὕτως (B add xaxóc) αὐτοὺς τιμωρηϑῆναι ὡς d3pq-
σχεύτους (BD add αὐτοὺς) ὄντας. Νέρων εἶπεν Διὰ τί; ᾿Αγρέππας εἶπεν (D. Up)
᾿Επειδὴ ὁ Παῦλος ἀϑῶος φαίνεται" ὁ δὲ Πέτρος φόνου ἔνοχός ἐστιν, ἔτι δὲ xod
ἀϑρήσχεντος. Latini: Saecrafissime imperator, non congruenii exemplo iubes cos
punire, Nero dizit Quare? etc at ABD. | ἀπεχρίϑη usque τοῦ φόνου ex E. Re-
liqni cum latinis: ᾿Αγρίππας ὁ ἔπαρχος (D om) εἶπεν (D ἔφη) "c ἐμοὶ xaxagat-
νετάς (BD φαίν.), δίκαιόν ἐστιν Παῦλον ὡς ((D et lat. om) ἀϑρήσχευτον ὄντα
τὴν χεφαλὴν ἀποτμηθῆναι, τὸν δὲ Πέτρον διὰ τὸ (D add ἔτ) xol (B add τὸν)
φόνον (A corrupte στέφανον) avocat (B ποιῆσαι) ἐπὶ (B ἐν τῷ) σταυροῦ (B -ρῷ,
D ξύλου) ἀρϑῆναι (B ἀναρτηϑῆναι). | D Κάλλιστα

80. Τότε ex E. Reliqui (cum lat.) χαί | D ἀπενέχϑησαν, ΑΒ ἀπήχϑη-
σαν | A καὶ ὁ Πα. | Post Νέρωνος ABD, invito E et latinis, hwec add Aafóv-
ttg τὴν ἀπόφασιν. " ᾿Απαγομένον (B ἀγομένου) δὲ τοῦ Παύλου, ὥστε (D εἰς)

ACTA PETRI ET PAULI. 35
9! "O δὲ Πέτρος ἐλθὼν ἐπὶ τὸν σταυρὸν εἶπεν ᾿Επειδὴ ὁ χύ.-
᾿ριός μου Ἰησοῦς Χριστὸς ὧς τοῦ οὐρανοῦ χαταβὰς ἐπὶ τῆς τῆς
ὀρθῷ τῷ σταυρῷ ὑψώθη ; ἐμὲ δὲ ὄντα ἀπὸ τῆς γῆς εἰς οὐρανὰν
χαλέσαι χαταξιοῖ, ὃ σταυρός μου τὴν χεφαλὴν κατὰ γῆς ἀφείς
λει παγῆναι, ἵνα πρὸς οὐρανὸν χατευθύνει τοὺς πόδας μου"

γάρ εἶμι ἄξιος ὡς ὁ χύριός μου σταυρωθῆναι. τότε ἀντιστρέψαν.
τες τὸν σταυρὸν προσήλωσαν τοὺς πόδας αὐτοῦ ἄνω.
δ Συνήχθη δὲ τὸ πλῆθος λοιδοροῦντες τὸν Καίσαρα χαὶ

αὐτὸν (D τὸ) ἀποχεφαλισϑῆναι, ἀπὸ τῆς πόλεως ἄχρι μιλίων τριῶν, ἦν (B add
δὲ xa) σιδηροδέσμιος (B σιδηρομένος) " οἱ δὲ φυλάσσοντες αὐτὸν στρατιῶται τρεῖς
ἦσαν (Β ὑπῆρχον) ὄντες (B add ex) γένους (D γέν. ὄντ.) μεγάλου. ἐξελθόντων
δὲ (D οὖν) αὐτῶν (D om) τὴν πόρταν ὡσεὶ τόξον βολῆς (BD dod (B ὡς] μίας
σαγίτας) τὸ (D om) μῆχος, ὑπήντησεν (D ὑπηντήϑη) αὐτοῖς γυνὴ ϑεοσεβής, xol
ϑεωρή caca τὸν Παῦλον σιδηροδέσμιον συρόμενον ἐσπλαγχνίσθη αὐτῷ (B ἐπ᾽ av-
τόν, D om) xol ἔχλανσε σφοδρῶς (BD πιχρῶς). τὸ δὲ (D om) ἕνομα τῆς γυ-
vatxóc Περπετούα (codd. modo - τοῦα, modo - τούα) ἐλέγετο (D om): ἦν δὲ μο-
νόφϑαλμος (B om τὸ δὲ ὄν. usque μονόφϑ.). ἢ Καὶ ἰδὼν (Ὁ ἰδ. δὲ) αὐτὴν 4
Παῦλος χλαίουσαν λέγει αὐτῇ Δός pot τὸ οὐράριόν (B φαχιόλιον) Gov, xal dg
ἀποστρέφω (D xal ἀποστρέφων) δίδωμί (B δίδω, D ἀποδίδωμι) σοι αὐτό. ἡ »
λαβοῦσα τὸ οὐράριον (B om τὸ oup., D om λαβ. t. oUp.) προϑύμως ἔδωχεν" (D
δέδωχεν. B add ἦν δὲ ὄνομα τῇ γυναικὶ Περπετούα ") οἱ δὲ στρατιῶται προσεγέ-
λασαν καὶ εἶπαν τῇ γυναικί (Β οἱ δὲ στρ. προσχαλεσάμενοι εἶπον αὐτῇ) Διὰ τί
Θέλεις (BD - λῃς) ἀπολέσαι (B - λέσϑαι) τὸ φαχιόλιόν (D φαχεόλ.) dou, γύναι:
οὐχ οἶδας ὅτι ἀποκεφαλισϑῆναι ὑπάγει; ἡ δὲ Περπετούα πρὸς αὐτοὺς εἶπεν 'Og-
χίζω ὑμᾶς κατὰ τῆς σωτηρίας Καίσαρος, εἰς αὐτὸ τὸ φακιόλιον (B φαχεόλ.) δή:
σατε αὐτοῦ τοὺς ὀφϑαλμούς, ὅταν ἀποτέμνητε (Ὁ - τέμνετε) αὐτοῦ τὴν χεφαλήν.
€ Ὃ χαὶ γέγονεν. ἀπεχεφάλισαν δὲ αὐτὸν εἰς μάσσαν (ita BD; A μάσαν) χαλου-
μένην ᾿Αχχοῦαι (B"Axoux) Σαλβίας (D om 'Axx. Σαλβ.) πλησίον τοῦ δένδρον
τοῦ στροβίλον (Ὁ στροβύλου). ὡς δὲ ἡβουλήϑη (ita BD; A ἐβουλ.) ὁ ϑεός, πρὶν
ὑποστρέψαι τοὺς στρατιώτας ἀπεδόϑη τῇ γνναικὶ τὸ φαχιόλιον (D φακεόλ.) ἔχαν
(BD ἔχων) σταγόνας (D -να) αἵματος " xol ὡς ἐφόρεσεν αὐτό, εὐϑδέως ναὶ xape-
τρῆμα ἀνεώχϑη (B ἠνεώχϑ.) αὐτῆς ὁ (A add τυφλὸς) ὀφϑαλμός.

81. Ὁ δέ usque εἶπεν ex E et latinis. Reliqui: Οἱ δὲ ἀπαγαγόντες (Ὁ ἀπό-
γοντες) στρατιῶται τὸν ἅγιον Πέτρον, ὡς ἦλθον αὐτὸν (B om) σταυρῶσαι, εἶπεν
πρὸς αὐτούς (AB add ὁ μαχάριος) | μὸν cum AD et lat, B om, E ἡμῶν | A
"Inc. ὁ Xp. | ABD (similiter latini) ἐπὶ τῆς γῆς χατέβη, ὀρθῷ (ita AD; ΒΒ
ὀρπ ὥς) t. στ. ὑψώθη ἐμὲ Bb ὃν (D ἐμὲ ὅταν) ἀπὸ τῆς (D om) γῆς | D om
χαλέσαι | ABD cum latinis: τὴν χεφαλ. μου κατὰ γῆν (D χατάγειν) ὀφείλει
δεῖξαι (D om) χαὶ πρὸς τὸν οὐρανὸν χατευϑῦναι τοὺς πύδας μον. ἐπεὶ (Ὁ ἐπειδὴ)
οὖν οὐχ εἰμὶ ἄξιος οὕτως ἐν τῷ σταυρῷ εἶναι ὡς xoà (D om) ὁ κύριός μον, di-
τιστρέψατε (B add οὖν) τὸν στανρόν μον. xdxtivot εὐθέως ἀντέστρεψων (D. ἀντ
τίστρ.) τὸν σταυρὸν xal τοὺς πόδ. aut. ἄνω προσήλωσαν.

82. ἸΣυνήχϑη usque ἀναιρεῖν ex E. Reliqui cum latinis: ἸΣυνῆλθεν δὲ xva-
οίϑμητον TS. λοιδορσῦντες τὸν Koc. (latini Caes. Neroni) ϑυμοῦ (D add τε)
πεπληρωμένοι (B - μένον) ὥστε αὐτὸν (lat. ipsum Caesarem) βουλεύεσθαι (D Qav-

ΔῈ

36 - — ACTA PETRI ET PAULI.

βουλόμενοι αὐτὸν ἀναιρεῖν. Πέτρος δὲ διεχώλυεν αὐτοὺς λέγων
Πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν παραχληθεὶς ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν ἀνεχώρουν, ἡ
καὶ ὑπήντησέ μοι ὁ χύριός μου Ἰησοῦς Χριστός, xai προσχυνή-
σας αὐτῷ εἶπον Κύριε, ποῦ πορεύῃ; καὶ εἶπέν μοι ὅτι ἐν Ρώμῃ
ἀπέρχομαι σταυρωθῆναι. ἐγὼ δὲ εἶπον πρὸς αὐτόν Κύριε, οὐκ
ἐσταυρώθης ἅπαξ; xal ἀποχριθεὶς ὁ κύριος εἶπεν Εἶδόν σε φεύ-
γοντα τὸν θάνατον, χαὶ θέλω ὑπὲρ σοῦ σταυρωθῆναι. χαὶ εἶπον
Κύρις, ἐγὼ πορεύομαι, τὸ πρόσταγμά σου πληρῶ. χαὶ εἴρηκέ
μοι Μὴ φοβοῦ, ὅτι μετὰ σοῦ εἰμί. 5᾽ Διὰ τοῦτο οὖν, τεχνία,
po ἐμποδίσητε τὴν ὁδόν μου ἤδη γὰρ οἱ πόδες μου τὴν οὐράνιον
δδεύουσιν ὁδόν. (κὴ οὖν λυπεῖσθε, ἀλλὰ συγχάρητέ μοι μᾶλλον,
ὅτι σήμερον τῶν Ttóvov μου τὸν καρπὸν ἀπολαμβάνω. — xal τοῦτο
εἰπὼν ἔφη Εὐχαριστῶ σοι, ἀγαθὲ ποιμήν, ὅτι τὰ πρόβατα d
ἐπίστευσάς μοι συμπάσχουσί μοι αἰτῶ οὖν ἵνα σὺν ἐμοὶ με-
οἶδα ἔχωσιν ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. xal τοῦτο εἰπὼν παρέδωχεν
τὸ πνεῦμα.

λεσϑαι post χαῦσαι, B βονλόμενοι.) χαταχαῦσαι (D χαῦσα) | ABD ó δὲ Πέτρ.
et D pergit ϑεωρῶν αὐτοὺς οὕτως ἀγωνιῶντας διεχώλυσεν (B διεχέλευσεν) | Πρὸ
ὀλίγων usque ἀνεχώρουν ex ABD et latinis. E sic: Μὴ χαλεπαίνετε πρὸς αὐτόν"
ὑπηρέτης γάρ ἐστι τοῦ πατρὸς αὐτοῦ τοῦ Σατανᾶ ἐμὲ γὰρ δεῖ τὴν toU xvuplov
μου πρόσταξιν ἐκπληρῶσαι. πρὸ ὀλίγων γὰρ τῶν ἡμερῶν τούτων ἐπαναστάσεως
γεναμένης μοι ὑπὸ τοῦ ᾿Αγρίππα, παρακληϑεὶς ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν ἐξῆλθον τῆς
πόλεως | xoi ὑπήντ. usque Χριστός ex E et latinis. Reliqui: xai (B add ἰδοὺ)
é3cdonoa (B ἐθεώρουν) τὸν χύριόν μου ᾿Ιησοῦν Χριστόν | B xol προσεχύνησα
αὐτῷ καὶ εἶπον | Κύριε cum BDE et latinis; A add μον | D πορεύει | E καὶ
ἀποχριϑεὶς εἶπ. μοι (om D) [ὅτι ex BE; AD latini praem ᾿Αχολούϑει μοι |
σταυρωθῆναι ex E. Reliqui cum latinis praem πάλιν | ἐγὼ δέ usque μετὰ σοῦ
εἰμί ex E. Heliqui cum latinis: xal ἐν τῷ αχολουϑεῖν με αὐτῷ (D αὐτόν) ὑπέ-
στρεψα πάλιν εἰς Ῥώμην (B ἐν Ῥωμῃ), καὶ εἶπέν μοι My) φοβοῦ, ὅτι p. σ. εἰμί,
ἕως οὗ εἰσαγάγω (B εἰσάγω) σε εἰς τὸν οἶχον τοῦ πατρός μον.

83. οὖν: ABD om | ABD τεχν. μου et D add παραινῶ ὑμᾶς | DE ἐμπο-
δήσετε ἰ D om ἤδη usque. ὁδεύ. ὁδόν | E συγχαίρετε | τῶν πόν. μον τὸν
καρπόν (Latini laborum meorum fructum): ita scribendum videbatur. ABD τῶν
πόνων τῶν «χαρπῶν μον, E πρὸς τοὺς πόνους τῶν χαρπῶν | ἀπολαμβάνω ex E;
reliqui ἐπιτυγχάνω | ἔφη ex E et latinis; reliqui προσηύξατο οὕτως | ὅτι τὰ
usque ἐν τῇ Qac. c. (de gratia tua) ex E et latinis, sed latini praeterea add
Commendo tibi oves quas mihi credidisti , ut non sentiant se. sine me esse, quia (e
habent rectorem , per quem ego gregem hunc regere potui. Reliqui sic: ὅτι χατὴ»
ξίωσάς με τῆς ὥρας ταύτης “ ἀλλὰ δέομαί cov, τὰ πρόβατα ἃ ἐπίστευσάς μοι μὴ
αἰσϑανϑῶσι (D σταϑῶσο χωρισμόν (B χωρισμοῦ, D χωρίς μου), σὲ ἔχοντα δ
οὗ ἐγὼ τὴν ποίμνην ταύτην ἠδυνήθην ποιμᾶναι. | Ὁ ταῦτα εἰπών | E παρέδωχε
τῷ χυρίῳ

ACTA PETBI ET PAULI. 37

9! Ῥμαραυτύχα δὲ ἐφάνησαν ἄνδρες ἔνδοξοι καὶ ξένοι τῇ ἰδέᾳ
χαὶ ἔλεγον ὅτι παραγεγόναμεν διὰ τοὺς ἁγίους καὶ χορυφαίους
ἀποστόλους ἀπὸ “Ἱεροσολύμων καὶ αὐτοὶ ἅμα Μαρκέλλῳ ἀνδρὶ
ἰλλουστρίῳ, ὅστις xal πεπίστευχε Πέτρῳ χαταλιπὼν τὸν Σίμωνα;
ἦραν τὸ σῶμα αὐτοῦ λάθρα καὶ ἔθηχαν αὐτὸ ὑπὸ τὴν τερέβινθον
πλησίον τοῦ ναυμαχίου εἰς τόπον καλούμενον Βατιχάνον.

84. Τ|]ιαραυτίχα usque Βατιχάνον ex E. Reliqui cum latinis: Παραντίχα δὲ
(D οὖν) ἐφάνησαν ἅγιοι ἄνδρες, οὗς οὐδέποτέ τις πρότερον (D om) ξωράχει οὐδὲ
μετὰ ταῦτα 5εάσασσαι ἠδυνήθη " οὗτοι (D οἱ δὲ) ἔλεγον (post ἔλεγον E add πρὸς
ἀλλήλους) ξαυτοὺς (Ὁ αὐτοὺς) ἀπὸ Ἱεροσολύμων παραγενέσθαι ἅμα Μαρχέλλῳ (B
om) ἀνδρὶ Ὀλουστρίῳ, ὅστις ἦν (B add ἐν) τῷ Χριστῷ πεπιστευχώς (D πεπι-
στευμένοςγ), xal χαταλιπὼν τὸν Σίμωνα τῷ Πέτρῳ ἠχολούϑει" ἦραν δὲ (D et la-
tini om) τὸ σώμα τοῦ dylov Πέτρον (latini corpus eius) λάϑρα (D add οὗ πιστοὶ
(B om) xal ἔϑηχαν αὐτὸ ὑπὸ τὴν τερέβινϑον πλησίον etc usque Βιττικάνον (ita
À;, B Ber, D Box)
Post Βατικάνον reliqui graeci tres (sed non latini) haec inserunt. 955 Οἱ δὲ
τρεῖς (A om) στρατιῶται οἱ τὴν χεφαλὴν ἀποτεμόντες (D ol dT. T. xtQ.) τοῦ
ἁγίου Παύλου, ὡς μετὰ τρεῖς ὥρας τὴν αὐτὴν ἡμέραν ἦλθον (Ὁ ἦλθαν) μετὰ
τῆς βούλλας (Ὁ βούλας; Β μετὰ τὴν βοῦλλαν) , ἄπαγοντες (B ἀγαγόντες) αὐτὴν
(D ταύτη») τῷ Νέρωνι, χαὶ (4 om) ὑπαντήσαντες (B ἄπαντ.) τῇ (D τὴν). Περ-
πετούᾳ (Ὁ - τοῦαν) λέγουσιν αὖ τῇ Τὶ ἐστιν (ἐστι A) γύναι; ἰδοὺ πείσματι (A add
ἀγομένη) ἀπώλεσας τὸ peri (D φαχεόλ.) σον. κἡ δὲ πρὸς αὐτοὺς ἔφη Καὶ
τὸ φακχεόλιον (D φαχεόλ. μου) ἔλαβον (D ἀπέλαβ.) xal ὁ ὀφθαλμός μον ἀνέβλε-
vt» (Ὁ add de καὶ ἑωρᾶτέ με)" xoi ζῇ κύριος ὁ ϑεὸς τοῦ Παύλον, ὅτι χἀγὼ
καρεκάλεσα αὐτὸν Üva ἀξιωϑῶ (D καταξ.) δούλη γενέσθαι τοῦ, χυρίου αὐτοῦ,
* Τότε οἱ στρατιῶται οἱ τὴν βούλλαν (D βοῦλαν) ἔχοντες, γνωρίσαντες. τὸ φαχκιό--
λιον (Ὁ φαχεόλ.) καὶ ἰδόντες ὅτι ἀνεώχϑη (B ἠνεώχϑ.) αὐτῆς-ὁ ὀφϑαλμός, ἔχρα--
ξαν φωνῇ μεγάλῃ ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος χαὶ εἶπον (D εἶπαν) Καὶ ἡμεῖς δοῦλοί
ἐσμεν τοῦ δεσπότου τοῦ (B om) IIavAXov. ᾿Απελϑοῦσα οὖν ἡ Περπετούα. ἀπήγε-
γειλεν (D ἀνήγγ.) elc τὸ παλάτιον τοῦ βασιλέως (B post Née. , DU om) Νέρωνος
ὅτι ol στρατιῶται οἱ ἀποχεφαλίσαντες τὸν Παῦλον λέγουσιν ὅτι οὐχ ἐμβαίνομεν ἔτι
(B λέγ. οὐχέτι βαίνομεν) εἰς τὴν πέλιν (B «lc τὸ παλάτιον)" ἡμεῖς γὰρ πιστεύο--
μεν τῷ Χριστῷ (B εἰς τὸν Χριστόν) ὃν Παῦλος ἐκήρυξεν (B - -ρυττεν), xat Χρι-
στιανοί ἐσμεν (pro ὅτι οἱ στρατ. usque ἐσμεν D habet ταῦτα πάντα). * Τότε (D
xal μαϑὼν) ὁ Νέρων (D add xoi) ϑυμοῦ πλησϑεὶς ἐχέλευσεν τὴν Περκετούαν
τὴν τοὺς στρατιώτας μηνύσασαν φυλαχισϑῆναι (B φυλαχϑῆναι. σιδηροδέσμιον (Β
ἐχέλ. φυλακισϑ. τὴν IIepr-). τοὺς δὲ στρατιώτας (D add τοὺς τρεῖς) τὸν μὲν ἕνα
ἀποχεφαλισϑῆναι (D add ἔξωθεν τῆς πόρτας ὡς ἀπὸ μιλίου ἑνὸς τῆς πόλεως)
ἐχέλευσεν (D om), τὸν δὲ ἄλλον (Ὁ ἕτερον) διχοτομηϑῆναι (BD διχασϑῆναι), καὶ
τὸν ἕτερον (B τρίτον, D ἄλλον) λιϑοβοληϑῆναι (B λιϑασϑῆνα) ἕξω τῆς πόρτης
(B πόλεως) ὡς ἀπὸ μιλίου ἑνὸς τῆς πόλεως (B om τ. πόλ., D om ἔξω usque
πόλεως). ᾿ H δὲ Περπετούα ἦν ἐν τῇ φυλαχῇ ἐν αὐτῇ δὲ τῇ φυλαχῇ (B εἰς
αὐτὴν δὲ τὴν φυλακὴν) ἦν τηρουμένη Ποτεντζιάνα (BD om) χόρη (Β add τις) εὖ-
λαβής (B add ὀνόματι Ποτενζιάνα, Ὁ óv. Ποντετιάνα), διότι ἦν εἰρηκνῖα Κατα-
λιμπάνω (Ὁ -νειν) τοὺς γονεῖς μον (D αὐτῆς) xal πᾶσαν τὴν ὑπόστασιν τοῦ πα-
τρός μον (D om xal πᾶσαν usque μου), χαὶ ϑέλω (Ὁ γίνεσθαι) Χριστιανὴ γενέ-

38 ACTA PETRI ET PAULI.

55 Οἱ δὲ ἄνδρες οἱ εἰρηκότες ἐξ ᾿Ιεροσολύμων παραγενέσθαι
εἶπον πρὸς τὸν λαόν Χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι μεγάλους πρὸ-
στάτας ἠξιώθητε ἔχειν. γινώσχετε δὲ ὅτι ὁ Νέρων οὗτος οὐ μετὰ
πολλὰς ταύτας ἡμέρας ἐξαλειφθήσεται. xai δοθήσεται ἡ βασι-
λεία αὐτοῦ ἑτέρῳ.

86 Καὶ μετὰ ταῦτα ἐπανέστη αὐτῷ τὰ πλήθη. xal αὐτὸς
γνοὺς ἔφυγεν ἐν ἐρήμοις τόποις, χαὶ διὰ λιμοῦ καὶ ψύχους ἀπέ-
Box τὴν ψυχήν, xai τὸ σῶμα, αὐτοῦ βρῶμα τοῖς θηρίοις ἐγένετο.

81 Τινὲς δὲ εὐλαβεῖς ἄνδρες τῶν τῆς ἀνατολῆς μέρων ἠθέ-

σαι (D om). συγχολληϑεῖσα οὖν αὕτη (B om, D αὐτῇ) τῇ (D x) Περπετούᾳ
ἐξηγήσατο αὐτῇ πάντα τὰ (D om) περὶ τοῦ Παύλου, xal (B ἡ δὲ ἀκούσασα)
πλεῖν ἠγωνίσατο (B ἠγωνίζετο πλεῖον) περὶ τῆς εἷς Χριστὸν πίστεως. ΚΕ Ἧ δὲ
γυνὴ τοῦ Νέρωνος ἀδελφὴ ὑπῆρχεν τῆς (D add αὐτῆς) Ποτεντζιάνας (D Ποιτι-
τιάνας), xai λάϑρα ἐδήλου αὐτῇ περὶ τοῦ Χριστοῦ (D add προϑυμοκοιοῦσα αὖ-
ej») , ὅτι αἰωνίαν χαρὰν (B χαρ. αἰώνιον) βλέπουσιν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν, xol
ὅτι ὅλα τὰ ὧδε πρόσχαιρά εἶσιν, τὰ δὲ ἐκεῖ αἰώνια (D add εἰσιν)- ὥστε xà
αὐτὸν φυγεῖν ἐκ (Ὁ ἀπὸ) τοῦ παλατίον xal τινας τῶν συγχλητίδων (D - τοκῶν,
B add γυναυκῶν) μετ᾽ αὐτῆς (D μετὰ ταύτης). h Τότε ὁ Νέρων πολλαῖς (0
-3d«) βασάνοις (- D - νους) τιμωρήσας τὴν Περπετούαν, τέλος (B add δὲ) δήσας
λίϑον μέγαν εἰς τὸν τράχηλον αὐτῆς ἐκέλευσεν (Ὁ προσέταξεν) ῥδιφῆναι (D add
αὐτὴν) εἰς χρημνόν. χεῖται (D ἐτέθη) δὲ τὸ λείψανον αὐτῆς sic πόρταν (Α πόρ-
τὴν, D add χαλουμένην) Μομεντάναν. ἡ δὲ IIorevctura. (D om ἡ 8. IL) xol
αὐτὴ ὑπομείνασα χριτήρια πολλά (B m. xp., D βασάνους πολλάς), τέλος δὲ (D
em) ποιήσαντες ἐσχάραν (D add πυρὸς) ἔκανσαν εἰς μίαν ἡμέραν.

86. Οἱ δέ: D Οἱ οὖν et ABD add ἅγιοι | ΑΒ οἱ εἰπόντες | παραγενέ-
c: ABD add οὕς οὐδεὶς πρώην (D πρῶτον) ἑωράχει (B -poxtv) | D ἐπ-
στάντες εἶκαν |. τὸν λαόν ex E; reliqui et lat. praem πάντα | AB μεγ. πάτρω-
wec, D μεγάλην σωτηρίαν ἔχειν ex E; reliqui cum latinis add. τοὺς ἁγίους
ἀπκοστόλονς (haec om lat.) xal φίλους τοῦ χυρίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. | D om δέ!
ὅτι ὁ usque ἑτέρῳ ex E; reliqui cum latinis τοῦτον τὸν Νέρωνα τὸν πονηρότατον
(B πονηρὸν) βασιλέα μετὰ τὴν σφαγὴν τῶν ἁγίων ἀποστόλων (D om μετά usque
ἀποστ.) μηκέτι αὐτὸν δύνασθαι τὴν βασιλείαν χατασχεῖν (D χατέχειν, B xax.
v. ac.)

PA Καὶ μετά usque ἐγένετο ex E (βρῶμα: codex βορρᾶ). Reliqui cum la-
tinis sic: Σννέβη δὲ (D οὖν) μετὰ ταῦτα μισηϑῆναι τὸν Νέρωνα ἀπὸ (B ὑπὸ)
παντὸς τοῦ στρατοῦ αὐτοῦ χαὶ τοῦ λαοῦ (B om τ. λα.) τῶν Ρωμαίων, ὥστε χρῖ-
νας (Ὁ βουλεύεσθαι) εἷς ἑαυτοὺς (BD om c. &avt.) δημοσίᾳ τοῦτον τύψαι ἕως οὗ,
ἐς ἦν ἄξιος (B om ὡς ἦν ἄξ.), τυπτόμενος ἐχπνεύσει (A - σῃ). ὡς οὖν ἤκουσεν
(Ὁ ἔγνω) ὁ Νέρων ταῦτα (D τ. ὁ Ν.), ἐπέπεσεν (D add ἐπ᾽) αὐτῷ φόβος xal
«φόμος ἀνυπόστατος, καὶ οὕτως ἔφυγεν ὥστε μὴ ὁραϑῆναι αὐτὸν ἔτι (D τοῦ λοι-
ποῦ). ἔλεγον δέ τινες ὅτι ὡς ἐπλανᾶτο ἐν ταῖς ὕλαις φεύγων, ἀπὸ τοῦ ψύχους
καὶ τοῦ (Ὁ τῆς) λιμοῦ ἀπέψνξεν, καὶ ὑπὸ λύχων χατεβρώϑη.

B7. Τωὶς δέ usque τόπῳ ex E (κατατιθέναι : codex -τιϑέντες). Beliqui
OW latis sic: Τὰ δὲ (D οὖν) τῶν ἁγίων ἀποστόλων σώματα συνέβη ὑπὸ τῶν
ἀνκτονοοῦν ἐπαρθῆναι τοῦ χομίσαι αὐτὰ ἐν τῇ ἀνατολῇ (Senciorum auiem app.

ACTA PETRI ET PAULI. 39

λησαν ἁρπάσαι τὰ λείψανα τῶν ἁγίων, καὶ παραχρῆμα ἐγένετο
σεισμὸς μέγας ἐν τῇ πόλει, καὶ νοήσαντες ok ἐν τῇ πόλει χατοι-
χοῦντες ἔδραμον χαὶ συνήρπασαν αὐτούς οἵ δὲ ἄνδρες ἔφυγον.
τότε λαβόντες αὐτοὺς οἱ Ρωμαῖοι ἔθηκαν αὐτοὺς ἐν τόπῳ ἀπὸ
μιλίων τριῶν τῆς πόλεως " κἀχεϊ διεφυλάχθησαν ἐνιαυτὸν ἕνα xai
μῆνας ἑπτά, μέχρις οὗ ἔκτισαν τὸν τόπον ἐν ᾧ ἤμελλον κατατι-
θέναι αὐτούς. χαὶ μετὰ ταῦτα συναχθέντες πάντες μετὰ δόξης
xai ὕμνων κατέθεντο αὐτοὺς ἐν τῷ οἰκοδομηθέντι αὐτοῖς τόπῳ.

88. ᾿Βτελειώθησαν δὲ οἱ ἅγιοι ἔνδοξοι ἀπόστολοι Πέτρος καὶ
Παῦλος μηνὶ Ἰουνίῳ χθ᾽ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ χυρί ἡμῶν, ᾧ ἡ
δόξα χαὶ τὸ χράτος.

dum a Graecis corpora lollerentur ad. orientem. ferenda): ἐγένετο δὲ (BD xal ἐγ.)
σεισμὸς μέγας ἐν τῇ πόλει, καὶ δραμόντες οἱ λαοὶ τῶν Ρωμαίων κατέλαβον αὖ-
τοὺς ἐν τῷ λεγομένῳ Καταχούμβας (Β Καταχομβὰς) ὁδῷ τῆς ᾿Αππίας τῆς πό-
λεὼς τρίτον μιλίον (pro ἕν τῷ usque μιχΐου D εἰς τόπον χαλούμενον Καταχόμβας)᾽
κάχεϊ ἐφυλάχϑησαν (B ἐφυλάττοντο) τὰ σώματα τῶν ἁγίων (corpora eorum) ἐνιαυτὸν
ἔνα xol μῆνας ἕξ (D οἱ lat. ἑπτά) μέχρι τοῦ (B om) χτισϑῆγαι αὐτοῖς (B - τούς,
D τοὺς) τόπους ἐν οἷς ἀποτεϑῶσιν (B τεθῶσιν, D ἀπετέϑησαν). xoi τὸ μὲν τοῦ
ἁγίου Πέτρον σῶμα εἷς τὸν (B om) Βατιχάνον (Ὁ --χανόν, B Βιτικάνον) τόπον
πλησίον τοῦ ναυμαχίον μετὰ δόξης καὶ ὕμνων ἀνεχλήϑη, τὸ (D τοῦ) δὲ τοῦ (Ὁ
om) ἁγίον Παύλον εἰς τὴν Βοστησίαν (ita B; A Βοτησίαν, D ἙὉστίασιν) ὁδὸν
ἀπὸ μιλίων δύο τῆς πόλεως " ἐν οἷς τόποις διὰ τῶν προσευχῶν αὐτῶν (D om διὰ
T. T. α.) εὐεργεσίαι πολλαὶ παρέχονται (ubi praestantur beneficia orationum in δε--
eula seculorum. Amen. His verbis expliciunt codd. lat.) τοῖς πιστοῖς ἐν τῷ ὀνό--
ματι τοῦ χνρίον ἡμῶν (B om c. x. ἦμ.) ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ (D om ἐν τῷ usque
Χριστοῦ).

88. ᾿Ετελειώϑησαν usque κράτος ex E. Reliqui: ᾿Ετελειώθη δὲ ὁ δρόμος
«ὧν dylov (D om) ἀποστόλων (A add τε xal μαρτύρων τοῦ Χριστοῦ) Πέτρον xal
Παύλου (B om Πέ. x. Πα.) μηνὶ "Iovsl xS. (B εἰκάδι ἐννάτῃ). τῶν δὲ τριῶν
(B om) στρατιωτῶν μηνὶ ᾿Ιουλίῳ δεντέρᾳ (D β.)" τῆς 8b ἁγίας Περκετούας καὶ
ΤΙοτεντζιάνας (D Ποντετιάνας) τῷ αὐτῷ ᾿Ιουλίῳ 8 om) μηνὶ (D μ. συλ. ὀγδόῃ
(8D ἢ) χάριτι καὶ φιλαυϑρωπίᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ (B pro χά-
grt sque Χριστοῦ, sic: ὧν πρεσβείαις τύχοιμεν τῶν αἰωνίων ἀγαϑών ἐν Xp
Ἰησοῦ τῷ χυρίῳ ἡμῶν), d ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ἀμήν. (Bic
D. AB post 'Iyc. Xe. [χυρίῳ ἡμῶν) sic pergunt d οὗ τῷ πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ
πνεύματι δόξα χράτος τιμὴ νῦν xol ἀεὶ xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων" ἀμήν.)
Praeterea A subscriptum habet: ἐπλήοϑη σὺν 3t τὸ μαρτύριον τῶν ἁγίων ἄπο-
στόλων Πέτρον χαὶ Παύλου.

γι

34 4 {κε

yet. i6 τς

IIPASEILS IIAYAOY ΚΑΙ ΘΕΚΛΗΣ.

᾿Αναβαίνοντος Παύλου εἰς ᾿Ιχόνιον μετὰ τὴν φυγὴν τὴν ἀπὸ

᾿Αντιοχείας ἐγενήθησαν συνοδεύοντες αὐτῷ Δημᾶς xal ᾿Ερμογέ-

γης, ὑποχρίσεως γέμοντες, xa ἐξελιπάρουν τὸν Παῦλον ὡς ἀγα-
πῶντες αὐτόν. ὁ δὲ Παῦλος ἀποβλέπων εἰς μόνην τὴν ἀγαθοσύ-
γὴν τοῦ Χριστοῦ οὐδὲν φαῦλον ἐποίει αὐτούς, ἀλλ᾽ ἔστεργεν αὖ-
τοὺς σφόδρα, ὥστε τὰ λόγια χυρίου ἐν διδασκαλίᾳ τῆς τε γεννή-
σεως χαὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ ἠγαπημένου ἐγλύκαινεν αὐτούς,
xal τὰ μεγαλεῖα τοῦ Χριστοῦ, πῶς ἀνεκαλύφθη αὐτῷ, xatd
ῥῆμα διηγεῖτο αὐτοῖς.

* Πράξεις Παύλ. xol Θέχλης ex A; BCG μαρτύριον τῆς ἁγίας (CG add χαὶ
ἐνδόξον) πρωτομάρτνυρος (G add xal ἀποστόλον) Θέχλης (G - χλας.). D: Passio

S. Theclae virginis οἱ snartyris quae colitur VIII. Kalend. Oclbr.
1. C Elxówow, sed infra cum reliquis ᾿Ιχόνιον | συνοδεύοντες αὐτῷ ex A; B

σύνοδοι αὐτῷ, CG αὐτῷ συνοδοιπόροι | "Ἑρμογένης; hoc spiritu ABC; item D

Ermogenes. Praeterea AG add à χαλχεύς, D Alexander aerarius | B γέμοντ. πάσης
ὑποχρίσεως | G om xal ἐξελυτ. τ. Παῦλ. ὡς ἀγαπ. αὖτ. cum ABD; om CG |
ἀγαϑοσύνην cum ABC; G ἀγαθωσύνην | τ. Χριστοῦ cum ABC; G «x. ϑεοῦ; D
eorum | ἐποίει αὐτούς (BC αὐτοῖς): G om avr. | B om σφόδρα | G πάντα
τὰ λόγια | χυρίου cum AB; C Χριστοῦ, G τοῦ Xp. | ἐν διδασχ. τῆς τε γενν.
cum B; ACG xol τῆς διδασκαλίας (CG add xoi τῆς ἑρμηνίας [6 - νείας}) καὶ
τῆς γενν. (Ὁ om xal τ. γενν.) | x. τ. ἀναστάσεως: Ο τοῦ εὐαγγελίον | ἐγλύ-
xat» cum A; BG ἐγλύχανεν, C ἐγγλυχαίνειν αὐτούς: CG αὐτοῖς | xat (€
om) τὰ μεγαλεῖα (A -λία): G xaX ἐν τῇ γνώσει | τ. Xo.: € t. χυρίον | πῶς:
G ὡς [|ἀνεχαλύφϑη cum A; B (- λύφϑησαν) CG ἀπεκαλ, [ κατὰ ῥῆμα cum A;
C xoi τὰ ῥήματα; B χαί διηγεῖτο (G διηγήσατο) αὐτοῖς: B om; sed ABC
add ὅτι ἐκ Μαρίας xal ἐκ σπέρματος Δανίδ (C add ὁ Χριστός ἐστιν, B ἐστιν ὁ
κύριος ᾿Τησοῦς Χριστός.) : ea omisi cum G, itemque D, in quo post σφόδρα
omnia sic leguntur: ui magnaliis dei et inlerpretationibus evangelii dilecti filii man-
suetos eosdem facerel, scientiam etiam Christi, quemadmodum revelatum est εἰ, sin-
guia eis verba disserens.

ACTA PAULI ET THECLAE. 41

? Καί τις dvo, ὀνόματι ᾿Ονησιφόρος, ἀχούσας τὸν Παῦ-

λον παραγενόμενον εἰς Ἰχόνιον, ἐξῆλθεν εἰς συνάντησιν αὐτῷ μετὰ
τῶν τέχνων αὐτοῦ Σίλα xal Ζήνωνος χαὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ
Δέκτρας, ἵνα αὐτὸν ὑποδέξηται" διηγήσατο γὰρ αὐτῷ Τίτος
ποταπός ἐστιν τῇ εἰδέᾳ ὁ Παῦλος" οὐ γὰρ εἶδεν αὐτὸν σαρχὶ
ἀλλὰ μόνον πνεύματι. ? Καὶ ἐπορεύετο τὴν ὁδὸν τὴν ἐπὶ Δύ-
στραν, καὶ εἰστήκει ἀπεκδεχόμενος αὐτόν, καὶ τοὺς διερχομένους
ἐπεθεώρει κατὰ τὴν μήνυσιν Τίτου. εἶδεν δὲ τὸν Παῦλον ἐρχόμενον,
ἄνδρα μυκρὸν τῇ μεγέθει, ψιλὸν τῇ κεφαλῇ. ἀγκύλον ταῖς χνή-
Kus, εὐεχτωκόν, σύνοφρυν, μικρῶς ἐπίρινον, χάριτος πλήρη"
ποτὲ μὲν γὰρ ἐφαίνετο ὡς ἄνθρωπος, ποτὲ δὲ ἀγγέλου πρόσωτον
εἶχεν. * Καὶ ἰδὼν ὁ Παῦλος τὸν ᾿Ονησιφόρον ἐμειδίασεν, xal
εἶπεν ὁ ᾽Ονησιφόρος Χαῖρε, ὑπηρέτα τοῦ εὐλογημένου θεοῦ xdxsi-
γος εἶπεν χάρις μετὰ σοῦ καὶ τοῦ οἴχου σου. Δημᾶς δὲ xol
᾿Ἐρμογένης ἐζήλωσαν xal πλείονα τὴν ὑπόχρισιν ἐχίνησαν, ὡς
εἰπεῖν Δημᾶν “Ἡμεῖς οὐκ ἐσμὲν τοῦ εὐλογημένου θεοῦ, ὅτι ἡμᾶς

2. G om ὀνόματι, CD post ᾽Ογησ. pon | ἀχούσας (Θ μαϑών) usque πα-
ραγενόμ. (D esse venturum) ε. Ἰχόνιον: B om | G παραντὰ δρομαίως ἐξῆλθεν |
εἰς συνάντ. αὐτῷ cum CD; ABG εἰς ἀπάντησιν (B ὑπάντ. τοῦ) Παύλου (6 av-
τοῦ) post Aéxtp. | μετά usque Δέχτρας ex C... AB: σὺν τοῖς τέχνοις ait. Κεστομέᾳ
(A Καιστομαίᾳ) καὶ Ζηνονίδῃ (A Ζηωα), ἤδη (B om) xal τῇ γυναικὶ ait. Δέκτρᾳ
(B Aéxpq). G: σὺν τῇ ἰδίᾳ γυναικὶ Δέχτρᾳ xal τοῖς αὐτῶν τέκνοις Σημμίᾳ
' καὶ Ζήνωνι. D: cum coniuge Lectra εἰ filiis. suis Simia εἰ Zenone. Metaphrastes
nomina coniugis et filiorum praeteriit. | ὑποδέξηται cum AB. C ὑποδέξονται,
G δέξωνται, D recipere | αὐτῷ: G αὐτοῖς, D om | εἰδέᾳ cum ABC | G
ποταπῶς ἐστιν ἡ ἰδέα", D qualis esset figura Paul | οὐ γὰρ εἶδεν cum A (ἴδεν):
BC ὅτι oux εἶδεν: Θ μὴ εἰδόσιν: D. neque enim noverant

8. Καὶ ἐπορεύετο cum CD: AB ἐπορεύετο δέ: G ἐπορεύοντο οὖν | GD
κατὰ τὴν βασιλοκὴν (viam regalem) τὴν ἐν Λύστροις |. G ἐστήχεισαν |. ἀπεκχδε-
χόμενος (G - μενοῦ com ΑΒΟ; C ἐχεῖ ἐχδεχόμενος | διερχομ. cum CG; ΑΒ ἐρ-
χομένους | ἐπεϑεώρει cum C; ABG ἐθεώρει (G - pow) | C ἴδεν | G ἰδόντες δὲ
τὸν ἄνδρα épyóp. τὸν Παῦλ. | G μιιρομεγέϑη | Ο τὴν χεφαλήν | C ἀγχν-
λαῖον | εὐεχτυς. cum AB; C εὐχτιχόν, G εὔχνημον |. μιχρ. ἐπίρινον (B ἐπίρρη-
yoy) cum AB; G ἐπίρρινον; C om | Codd πλήρης | D sic: statura brevi, at-
tonso capite, ruborus, cruribus elegans, subcampaster, surosus, superciliis iunctis,
παϑὸ aquilino, plenus graiia ἀεί, Metaphrastes vero: βραχὺν τὴν ἡλικίαν, ψιλὸν
τὴν χεφαλήν, ἀγχύλον τὰς χνήμας, γρυπόν, σύνοφρνν, προσεχτικόν, χάριτος
ϑείης πεπληρωμένον.

4, 4 om τόν | Sto cum AB; C Χριστοῦ; G om (D minister benedicte) |
B Ἢ χάρις τοῦ xvplov Ἰησοῦ | C τῷ οἰκῷ | Δημᾶν cum AB ; CG τὸν Any. |
θεοῦ cum AB; CG om (D nos non sumus benedici) | 8v: GD ὅ,τι (quare). Prae-

42 ACTA PAULI ET THECLAE.

οὐκ ἠσπάσω οὕτως: χαὶ εἶπεν ὁ ᾿Ονησιφόρος Οὐχ ὁρῶ ἐν ὑμῖν
χαρπὸν δικαιοσύνης εἰ δὲ ἔστε τινές, δεῦτε xal ὑμεῖς εἰς τὸν
οἶκόν μου χαὶ ἀναπαύσασθε.

? Καὶ εἰσελθόντος Παύλου εἰς τὸν τοῦ ᾿Ονησιφόρου οἶκον
ἐγένετο χαρὰ μεγάλη, καὶ χλίσις γονάτων, xal χλάσις ἄρτου,
καὶ λόγος θεοῦ περὶ ἐγκρατείας xal ἀναστάσεως. λέγοντος τοῦ
Παύλου Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν θεὸν ὄψον-
ται. μακάριοι οἱ ἁγνὴν τὴν σάρχα τηρήσαντες, ὅτι αὐτοὶ ναὸς
θεοῦ γενήσονται. μακάριοι οἱ ἐγχρατεῖς, ὅτι αὐτοῖς λαλήσει ὁ
θεός. μαχάριοι οἱ ἀποταξάμενοι τῷ κόσμῳ τούτῳ, ὅτι αὐτοὶ
εὐθεῖς χχηθήσονται. μαχάριοι οἵ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μὴ ἔχοντες,
ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσι τὸν θεόν. μαχάριοι οἱ φόβον ἔχοντες
θεοῦ, ὅτι αὐτοὶ ἄγγελοι θεοῦ γενήσονται. 9 Μαχάριοι οἱ τὸ βά-
πτισρα, τηρήσαντες, ὅτι αὐτοὶ ἀναπαύσονται πρὸς τὸν πατέρα
καὶ τὸν υἱόν. μαχάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται xal
οὐχ ὄψονται ἡμέραν χρίσεως πικράν. μακάρια τὰ σώματα τῶν
παρθένων, ὅτι αὐτὰ εὐαρεστήσουσιν τῷ θεῷ καὶ οὐκ ἀπολέσουσιν

terea add A xa( | οὕτως (A αὐτός ex αὐτούς com): GD om | G ἀνα-
παύεσϑε ᾿

5. Παύλου cum ΑΒ; CG τοῦ II. | 66 οἶχον (G add τοῦ) ᾽Ονησιφ. | τοῦ
(B om) Παύλου: G add οὕτως | D om μᾶκ. oi ἀγνήν usque γενήσ. [αὐτοί
cum CG; AB om | ναός cum AB (B add τοῦ); ΟἿ ναοί | τούτῳ cum CGD;
AB om | εὖθ. χληϑήσ. cam ὦ. ABGD εὐαρεστήσουσιν (- σὺ τῷ ϑεῷ | xÀvg.
t. ϑεόν cum CD: AB χληρονόμοι ϑεοῦ γενήσονται: Ο ἄγγελοι ϑεοῦ γενήσονται |
G om μαχάρ. οἱ φόβ. ἔχ. 9ε. (C 3c. ἔχ.), ὅτι αὐτοὶ (AB om) ἄγγ. ϑεοῦ (A Χρι-
στοῦ) γεν.

6. Μαχάριοι etc cam CD. ABG praem μαχάριοι ol τρέμοντες τὰ λόγια τοῦ
ϑεοῦ (B τὰ λόγ. χυρίου), ὅτι αὐτοὶ παραχληϑήσονται. μακάριοι οἱ σοφίαν λαβόν-
τες Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ ὑψίστον χληϑήσονται (sed μαχ. οἱ σοφίαν etc
G post μαχάρ. οἱ τὸ βάπτισμα etc ponit) | τὸ βάπτισμα: AB post τηρήσαντες.
G add χαϑαρόν | xai τὸν vióv: B om, G add xoi τὸ ἅγων πνεῦμα: Α καὶ viv
Stob ὄψονται. Post haec AB, itemque G interiectis μαχάριοι οἱ σοφίαν etc, add
guxxdptot οἱ σύνεσιν Ἰησοῦ Χριστοῦ χωρήσαντες (ita B; A δωρήσαντες, G τηρή-
σαντες), ὅτι αὐτοὶ ἐν φωτὶ (B add ϑεοῦ) ἔσονται. μαχάριοι οἱ SU ἀγάπην Koc
στοῦ (B ϑεοῦ) ἐξελθόντες τοῦ σχήματος τοῦ χοσμικοῦ (Ὁ χόσμον), ὅτι αὐτο
ἀγγέλους χρινοῦσιν (D quoniam angelis aequabuntur) καὶ ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς (Ὁ
Χριστοῦ, D dei) εὐλογηθήσονται (6 σταϑήσονται, D sedebunt). Posteriora pax.
ol SU ἀγάπην etiam D addit. [ μαχ. οἱ ἐλεήμ. ὅτι αὐτ. ἐλεηϑ, xal (ἐλ. xal om
D) οὐκ ὄὅψ. *ju. xp. πιχράν (A ποιρᾶς, B om): AB praeponunt καὶ oux etc prio-
ribus jux. οἱ ἐλεήμ. eto, G plane om qux. οἱ usque ἐλεηϑήσ. [ B pastore: οἱ
παρϑενίαν ἀσχήσαντες, ὅτι αὐτοὶ παραστήσονται τῷ Χριστῷ xal τὸν μισϑὸν αὖ-

ACTA PAULI ET THECLAE, 43
τὸν μισθὸν τῆς ἁγνείας αὐτῶν ὅτι ὁ λόγος τοῦ πατρὸς ἔργον αὐ-
τοῖς γενήσεται σωτηρίας εἰς ἡμέραν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, xal ἀνά.
παῦσον ἕξουσιν εἰς αἰῶνα, αἰῶνος.

7 Καὶ ταῦτα τοῦ Παύλου λέγοντος ἐν μέσῳ τῆς ὠοιλησίας
ἐν τῷ ᾿ονησιφόρου οἴκῳ, Θέχλα τις παρθένος, Θεοχλείας μιητρός;
μεμνηστευμένη ἀνδρὶ Θάμυρι. καθίσασα ἀπὸ τῆς σύνεγγυς θυρί-
δος ἤχουεν νυχτὸς καὶ ἡμέρας τὸν τῆς παρθενίας λόγον χαὶ τῆς
προσευχῆς᾽ xal οὐκ ἀπένευεν ἐκ τῆς θυρίδος, ἀλλὰ τῇ πίστει
ἐπείγετο ὑπερευφραινομένη. ἔτι δὲ xal βλέπουσα πολλὰς γυναῖ-
χας εἰσπορευομένας πρὸς τὸν Παῦλον, ἐπεπόθει xal αὐτὴ κατα-
ξιωθῆναι χατὰ πρόσωπον στῆναι Παύλου χαὶ ἀχούειν τὸν τοῦ
Χριστοῦ λόγον οὐδέπω γὰρ Tbe τὸν χαρακτῆρα αὐτοῦ. ἀλλὰ
τοῦ λόγου .Tjxoucv μόνον.

9 “Ὡς δὲ οὐκ ἀφίστατο ἀπὸ τῆς θυρίδος, πέμπει ἡ μήτηρ
αὐτῆς πρὸς τὸν Θάμυριν ὁ δὲ ἔρχεται περιχαρής. ὡς ἤδη λαμ-
βάνων αὐτὴν πρὸς γάμον. καὶ εἶπεν Θεοχλεία Καινόν σοι ἔχω

τῶν οὐχ ἀπολέσωσιν | τῶν παρϑένων: G add xai τὰ πνεύματα | αὐτά: Α αὐταί,
6 αὐτοί | C εὐαρ. τὸν ϑεόν [ C ἀπολέσωσιν | τῆς ἀγν. cit. (G αὖτ. τῆς div.)
cum ABGD (castitatis, om αὐτ.): C τῆς παρϑενίας | B om ὅτι ὁ λόγος usque
αἰῶνος | A αὐταῖς | C om σωτηρίας | εἷς ἡμ. τ. vl. αὐτοῦ: C ἐν τῷ υἱῷ

7. Καί: A om | τοῦ (A om) Παῦλον: C post λέγοντος pon: G αὐτοῦ |
G εἰς μέσον | D om ἐν μ. τ. ἐχκλ. |. Θεοχλ. (Ὁ praem ϑυγάτηῃρ) μητρός: AB
μητρ. Θεοχλίας (- lac etiam 6) | ΑΒ μνηστευσαμένη | Θάμυρι cum C; A Θάμυριν,
BG ὀνόματι (Ὁ om) Θαμύριδι, D Thamiro | χαϑίσ. ἀπό usque ϑυρίδος cum C: G
αὕτη ἐπὶ τῆς ϑυρίδος τοῦ olxov αὐτῆς χαϑεσϑεῖσα ἀπὸ τῆς σύνεγγ. ϑυρίδος: AB
ἐπὶ τῆς $uplBoz (B 3upac) τοῦ οἴκον χατεσϑεῖσα (B χαϑίσασα). D assedit super
fenesiram iuxta domum Onesiphori | ἤκονεν cam ABG. C ἤχουσεν | τὸν τῆς
παρ, usque προσευχῆς ex C (D libere et breviter: ubi Paulus docebat de casii-
iaie.) : ABG τὸν περὶ dyvelac (G περὶ ϑεοῦ) λόγον λεγόμενον ὑπὸ τοῦ Παύλου xal
(G add τὸν περὶ ἀγάπης χαὶ) τῆς ἐν χυρίῳ ᾿Ιησοῦ (Ὁ om χυρ. Ἰησ) Χριστῷ
πέστεως καὶ προσενχῆς | OG ἀπένευσεν | ἐχ eum C; reliqui ἀπό | ἐπείγετο
cum C; A ἠπήγετο, B ἀπῆχτο, G ὑπήγετο, D ímplebatur | B εὐφραινομένη |
B om xal | γυναῖκας cum C. AGD γυν. xal παρϑένους, B παρϑέν. x. Tuv. |
εἰσκαρένομ. cum ABG; C εἰσερχομένας | ἐπεπόϑει cum ABG; C ἐπεθύμει |
xatd: G xel κατά | AB τὸν λόγ. t. Xoicv. | B οὕπω | γάρ: G add ἀκμήν |
Tet cum. C. (D sciebat): ABG ἑξωράχει (A ἕορ.) post χαρακτῆρα | v. X. ἤχ. μό--
voy cum AB: C x. à. μόνον ἦχ. : G τοὺς λόγους αὐτοῦ ἤχουεν xai μόνον.

8. δέ cum ABG. € om (D Εἰ oum) | πέμπ. rj jg. à. cum ὦ. ABG ἡ y.
& (Ὁ αὐτοῦ) πέμπ. | Θάμυριν cum BCG. A -ραν. D Thamirum | B εἰς τὰ
να πρὸς γάμ. | καὶ εἶπεν (Ὁ praem εἶπεν οὖν ὁ Θάμνρις πρὸς Θεσκλίαν Ποῦ
μού ἐστιν ἡ Θέχλας militer D): C add αὐτῷ | Θεσκλεία cum C. Heliqui

44 ACTA PAULI ET THECLAE.

εἰπεῖν διήγημα, Θάμνρι. xal γὰρ ἡμέρας τρεῖς xol νύχτας τρεῖς
Θέκλα ἀπὸ τῆς θυρίδος οὐκ ἐγείρεται, οὔτε ἐπὶ τὸ φαγεῖν οὔτε
ἐπὶ τὸ πιεῖν, ἀλλὰ ἀτενίζουσα ὥσπερ εἰς εὐφρασίαν, οὕτως
πρόσχειται. ἀνδρὶ ξένῳ ἀπατηλοὺς καὶ πουκύλους λόγους διδά-
σχοντι, ὥστε με θαυμάζειν πῶς ἡ τοιαύτη αἰδὼς τῆς παρθένου
χαλεπῶς ὀχλεῖτα. ὅ Θάμυρι, ὁ ἄνθρωπος οὗτος τὴν Ἰχονιόων
πόλιν ἀνασείει, ἔτι δὲ xol τὴν σὴν Θέκλαν πᾶσαι γὰρ ai γυ-
ναῖκες xai οἱ νέοι εἰσέρχονται πρὸς αὐτόν, διδασχόμανοι φοβεῖσθαι
θεὸν καὶ ζῆν ἀγνῶς. ἔτι δὲ καὶ ἡ θυγάτηρ μου ὡς ἀράχνη ἐπὶ
τῆς θυρίδος δεδεμένη τοῖς ὑπὸ Παύλου λόγοις χρατεῖται ἐπιθυμίᾳ
χαινῇ καὶ πάθει δεινῷ ἀτενίζει γὰρ τοῖς λεγομένοις ὑπ αὐτοῦ
χαὶ ἑάλωται ἡ παρθένος. ἀλλὰ πρόσελθε αὐτῇ σὺ καὶ λάλησον᾽
σοὶ γάρ ἐστιν ἡρμοσμένη.

!? Kal προσελθὼν Θάμυρις, ἅμα μὲν φιλῶν αὐτήν, ἅμα, δὲ
χαὶ φοβούμενος αὐτῆς τὴν ἔκπληξιν, εἶπεν Θέχλα ἐμοὶ μνηστευ-
θεῖσα, τί τοιαύτη χάθησαι: xal ποῖόν σε πάθος κατέχει ἔχπλη-
χτον; ἐπιστράφηθι πρὸς τὸν σὸν Θάμυριν xal αἰσχύνθητι. ἔτι δὲ
χαὶ ἡ μήτηρ αὐτῆς τὰ αὐτὰ ἔλεγεν Τί τοιαύτη κάτω βλέπουσα
χάθησαι, τέκνον, χαὶ μιηδὲν ἀποχρινομένη ἀλλὰ παραπλήξ: xal
-χλία | εἰπεῖν διήγημα cum ABG(D): C διηγήσασθαι ϑέαμα | xol γάρ cum
AB; (6 ἤδη ydp | G om x. νύχτ. τρεῖς | C ἐγήγερται et ἀλλ᾽] ὥσπερ cum C;
AB εἷς, G om |: εἰς: AB πρός | G διδάσχει |. Gom με [ πῶς cum AB;
CGD ὅτι | τοιαύτη (lalis) cam CD; ABG τοσαύτη | ὀχλεῖται cum C; A παρ-
&voyÀ. , B προσενοχλ., G ἐνοχλεῖται |

9. G Θάμυριι Ὁ ydp ἄνθρωπ. | B ἀνατρέπει || C ἔρχονται | G πρὸς
τοῦτον | διδασχόμενοι usque ἀγνῶς ex C, item D (quibus suadet caste vivere εἰ
unum deum timere). ABG διδασχ. παρ᾽ (6 Ux) αὐτοῦ ὅτι δεῖ (G corrupte ἔτι
δὲ), φησίν, ἕνα καὶ μόνον ϑεὸν (A ἔνα Sc. xal μόν.) φοβεῖσϑ. x. X. à. | GD ἡ
ὥνγ. μὸν Θέκλα | δεδεμένη: C δέδεται xal |. τοῖς ὑπὸ (6 om) Παύλ. λόγοις
cum AB(G), D verbis ilius. C τ. λεγομένοις ὑπ᾿ αὐτοῦ ἀχούσασα | χαινῇ cam
CD. ABG δεινῇ | ἑξάλωται ἡ x. cum A; BG ἑάλω τἱ (G om) π.; D animo de-
molitur. C ἐλπίζει παρϑ. διαμένειν [ σύ cum AB; reliqui om | αὐτῇ : GD post
λάλησον pou

10. C προσῆλθεν Θάμνρις posteaque xol εἶπεν αὐτῆς τ. Éxr. cam A;
reliqui τ. ἔχπλ. adr. | εἶπεν cum AB; GD add πρὸς αὐτήν, C αὐτῇ Θάμνρις |
ἐμοὶ μνηστενϑ. cum ABG. Ο ἡ ἐμοὶ ἡρμοσμένη (codex ἢ. 1. et antea εἰρμοσμ.) |
G χάϑη χάτω βλέπουσα | C Dco. χατέχη | ἐπιστράφηϑι cam ABC; G
-gnt | AG om σόν τὰ αὐτά: C τοιαῦτα | B ἔφη, G λέγουσα | Τί τοι
xx. βλέπ. (cum BGD; A QA. xa.) xà3. té£xv. (G ante Τί, A ante χάϑ. uo) xai
(G om) μηδ. ἀποχρ. cum ABG (D liberrime). C Téxvov, τί οὕτως χάϑισε xal
οὐδὲν ἀποχρίνῃ | ἀλλά: G de παραπλήξ cum AG, item B addito γεγοννῖα.

ACTA PAULI ET THECLAE. 45

οἱ μὲν ἔχλαιον δεινῶς, Θάμυρις μὲν γυναικὸς ἀστοχῶν, Θεοχλεία
δὲ τέκνου, αἱ δὲ παιδίσκαι κυρίας πολλὴ οὖν σύγχυσις ἦν ἐν τῷ
blo πένθους. xal τούτων οὕτως γινομένων Θέκλα οὐκ ἀπε-
στράφη, ἀλλ᾽ ἦν ἀτενίζουσα τῷ λόγῳ Παύλον.

!! *O δὲ Θάμυρις ἀναπηδήσας ἐξῆλθεν εἰς τὸν ἄμφοδον, xal
παρετήρει τοὺς εἰσερχομένους πρὸς αὐτὸν χαὶ ἐξερχομένους. χαὶ
εἶδεν δύο ἄνδρας εἰς ἑαυτοὺς μαχομένους πικρῶς, xal εἶπεν "Αν-
δρες, εἴπατέ μοι τίς οὗτος ὁ μεθ᾿ ὑμῶν, πλανῶν ψυχὰς νέων xal
παρθένους ἀπατῶν, ἶνα γάμοι por] γίνονται ἀλλὰ οὕτως μένουσιν
ὑπισχνοῦμαι οὖν ὑμῖν δοῦναι χρήματα ἱκανά, ἐὰν εἴπητέ μοι περὶ
αὐτοῦ " εἰμὶ γὰρ πρῶτος τῆς πόλεως. " Καὶ ὁ Δημᾶς xoi Ἔρ-
μογένης εἶπον αὐτῷ Οὗτος μὲν τίς ἐστιν, oux οἴδαμεν᾽ στερίσχει
δὲ νέους γυναικῶν xal παρθένους ἀνδρῶν, λέγων ΓΑλλως ἀνάστα-
σις ὑμῖν οὐχ ἔστιν ἐὰν μὴ ἀγνοὶ μείνητε xol τὴν σάρκα μὴ μολύ-
νητε ἀλλὰ τηρήσητε ἁγνήν. 5 Ὃ δὲ Θάμυρις εἶπεν αὐτοῖς Δεῦτε

C παραπλήττῃ | δεινῶς: C add ἐν τῷ οἴκῳ | ABG Θεοχλία | πολλή usque
πένϑους cum ABG. Ο σύγχυσις οὖν ἐγένετο πένϑους ἐν τῷ οἴκῳ | G x. voir.
πάντων γενομένων οὐχ ἀπεστρ. (A ἐπεστρ.) cum BGA. C ἀπὸ τῆς ϑυρίδος
οὐχ ἀφίστατο | ἀλλ᾽ ἦν dt. v. λ. II. com. AB(D), G ἀλλ᾽ ἦν πρὸς τὸν λόγον II.
ἀποβλέπουσα, Ο ἀλλὰ τοῦ λόγου Π. ἤχονεν

11. ἀναπηδ. (£513. cum ABGD, C ἕξω ἐξελθών omisso xal seq. [ εἴσερχ.
πρ. αὖτ. (Ὁ πρ- τὸν Παῦλον) x. (G add τοὺς) éEcpy. cum BG; item A sed prae-
termissis xp. αὐτὶ x. ἐξερχομένους. C διερχομένους πρὸς Παῦλον, D intrantes ad
Paulum | G ἴδεν | εἷς avr. (G πρὸς αὐτοὺς) μαχομ. (B διαμαχομ.) πιχρ. cum
ABG. C μαχομ- πρὸς ξαντούς | εἶπεν cum AB; GD add αὐτοῖς, C πρὸς αὖ-
τούς | εἴπατέ μοι τίς cum €; D Quis. G Τί ἔχετε, εἴπ. μοι, xol τίς. AB Τί-
νες ἐστέ, εὖτ. μ., xal τίς | ὁ μεϑ᾽ cum C... ΒΟ ὁ ἔσω μεϑ᾽, A ὁ ἑστὼς pe? |
πλανῶν usque ἀπατῶν cum C. G πλαν. duy. ἀνθρώπων, νέων xal παρϑένων. AB
πλάνος ἄνθρωπος ψνχὰς νέων x. παρϑένων ἀπατῶν | γίνονται cum C; AB γίνων-
ται, G γένωνται | G μένωσιν | C om δοῦναι |. yp. xav. (Ὁ πολλαῦὺ cum CG
(D); AB πολλὰ ye. | € μοι εἴπητε [] πρῶτ. t. πόλ. cum ABGD.. C add xo οὐ
μιιρῶς ἀγωνιῶ περὶ τῆς Θέχλης, ὅτι οὕτως φιλεῖ τὸν ξένον xal στεροῦμαι γάμον.

12. Καὶ ὁ Δημ. cam ΑΒ. CGD Δημ. δέ Ἔρμ. cum AB; CD h. 1.
"Eouoy. | G εἶπαν αὐτῷ cum ΑΒ; G πρὸς αὐτόν; D om; C d ἐξ ἑνὸς στό--
paro; τῷ Θάμυρι |. Odx. μὲν τίς cum AB; C οὗτ. τίς μέν; G τίς μέν, et add
οὕτως post οἴδαμεν. D Hic quis sit | στερίσχει cum AB; CG στερεῖ |. ἤΑλλως
usque ἀγνήν cum CG (sed om ὑμῖν, habet μενεῖτε x. v. σάρκ. ὑμῶν μολύνετε et
om ἀλλὰ τηρ. dyv.) itemque D. ΑΒ vero ἄλλως ἀνάστασιν (B dv. ἄλλ.) μὴ γί-
νεσϑαι εἰ μή τις ἐν ἀγνείᾳ μείνῃ xol τ. o. μὴ μολύνῃ ἀλλὰ τηρήσῃ (A - σεῦ
αὐτὴν ἀγνήν

18. Δεύτε usque ἀναπαύεσϑ. cum C, G Δεῦτε ἄνδρες μετ᾽ ἐμοῦ εἷς τ. o.
p. x. ἀναπαύσασϑθε πρός pt. ABD ἴΑνδρες, δεῦτε ἄγωμεν (D om) ε. t. o. μ.

46 ACTA PAULI ET THECLAE.

εἰς τὸν οἶκόν μου xal ἀναπαύεσθε. ^ xol ἀπῆλθον εἰς πολύτιμον
δεῖπνον καὶ πολὺν οἶνον xal πλοῦτον μέγαν xal τράπεζαν λαμ-
πράν᾽ xal ἐπότισεν αὐτοὺς ὃ Θάμυρις, ποθῶν τὴν Θέκλαν καὶ
θέλων τυχεῖν γυναικός. καὶ εἶπεν ἐν τῷ δείπνῳ ὁ Θάμυρις "Av-
ὄρες, τίς ἐστιν ἡ διδασχαλία αὐτοῦ, εἴπατέ μοι, να χἀγὼ ἴδω᾽
οὐ γὰρ μυιρῶς ἀγωνιῶ ὑπὲρ τῆς Θέκλης, ὅτι οὕτως φιλεῖ τὸν
ξένον xal ἀποστεροῦμαι γάμου.

^ Eizo» δὲ Δημᾶς xol ᾿Ερμογένης Προσάγαγε αὐτὸν τῷ
ἡγεμόνι Καστελίῳ ὡς ἀναπείθοντα τοὺς ὄχλους ἐπὶ καινῇ διδαχῇ
Χριστιανῶν, xal ἀπολέσει αὐτὸν ταχέως, xal σὺ ἕξεις τὴν γυ-
wax σου Θέκλαν. χαὶ ἡμεῖς σε διδάξομεν, ἣν λόγει οὗτος
ἀνάστασιν γενέσθαι, ὅτι ἤδη γέγονεν ἐφ᾽ οἷς ἔχομεν τέκνοις. xal
ἀνιστάμεθα θεὸν ἐπεγνωχότες ἀληθῆ.

15. Ὃ δὲ θΘάμυρις ἀκούσας ταῦτα, πλησθεὶς ξήλου xal θυ-
μοῦ ὄρθρου ἀναστὰς ἀπῆλθεν εἰς τὸν olxov ᾿Ονησιφόρου μετὰ ἀρ-
χόντων καὶ δημοσίων xaX ὄχλου ἱκανοῦ μετὰ ξύλων λέγων Διέφθει-
ρᾶς τὴν ᾿Ιχονυέων πόλιν καὶ τὴν ἡρμοσμένην μοι, Ua, μὴ θελήσῃ

» M e , La e »
ps^ ἄγωμεν ἐπὶ τὸν ἡγεμόνα Καστέλιον. χαὶ πᾶς ὃ ὄχλος ἔλεγεν
ἀναπαύσασθαι (AD καὶ ἀναπαύεσϑε) μετ᾽ ἐμοῦ | ἀπῆλθον cum CGD; ΑΒ εἰσῆλ-
Soy (B add εἰς) τὸν οἶχον αὐτοῦ | πολὺν οἶνον cum AG (olv. πολ.) D. BC πο-
λύοινον | C x. vgdre λα. x. πλ. μέγαν (Ὁ πολύν) | ABom ὁ | ποθῶν (G φι-
λῶν) usque γυναικός cum. CG; AB φιλῶν τὴν Θέχλαν τυχεῖν γυναικός | xal εἶτ.
ἐν τ. 8. ὁ Θάμ. cum AB(D). C εἶπ. δὲ αὐτοῖς ὁ Θάμ. ἐν τ. 8. G xal εἶπ. av-
τοῖς ὁ Θάμ. | εἴπατέ μοι h. 1. cum CD; ABG post ἤάνδρες | τίς cum BGD;
AC τί | διδασχκ. cum ABG; C διδαχή | ἴδω cum ABG; C γνώ (D om € x
U) | οὐ γὰρ p. ἀγ. ὑπὲρ (G περὶ) τ. Θ. (D propter sponsam meam) cum CGD.
AB ὅτι οὐ (A οὐ γὰρ) μικρός μοι (A om) ἀγών ἐστιν (A om) ὁ περὶ τῆς παρ-
ϑιένον Θέχλ. | ὅτι οὕτως (G om) usque ἀἄποστερ. (6 στεροῦμα) γάμον (6 γυ-
ναικός) cum ABG (D similiter). C om (sed vide supra ad finem sectionis 11.)

14. G Elxw | δέ: AB add αὐτῷ | Ἔρμ. et Ἕρμ. ut sect. 12. | Ka-
στελίῳ cum AC, B Καστηλίῳ. G Κατελλίῳ, sed ex Bes. Seleuc. emendat Ka-
στελλίῳ. D om | G διδασχαλίᾳ | ἀπολέσει a. vay. cam C; AB οὕτως ἀπολεῖς
αὐτόν. ΟἿ xarà τὸ δόγμα τοῦ Καίσαρος (secundum senalusconsulium) ἀπολεῖ
αὖτ. | σύ cum CGD. AB om | GD om Θέχλαν | AC διδάξωμεν | Α οὗτ.
ἀνάστ. λέγει | γενέσϑ. cum CG; ΑΒ γίνεσθαι | ὅτι: GD ante ἦν pon | 6G
ἀγέστημεν ϑεὸν ἐπιγνόντες | GD om ἀληθῆ

15. ταῦτα cum CD; ABG παρ᾽ αὐτῶν (G add ταῦτα) χαί | B πληρωϑείς |
A πολλοῦ ϑυμοῦ xal ζηλ. | AB εἷς τ. 'Ovatg. olx. ἀπῆλϑ. [ G δημοσίου | À
ὄχλων ἱκανῶν xol ξύλ. | λέγων cum ABD; CG add τῷ Παύλῳ | C ἸΙχονιαῖον |
μοι: G add Θέχλαν | ϑελήσῃ με cum AB; C S63 συγγενέσθαι μετ᾽ ἐμοῦ, G
ϑελήσῃ got γῆμαι |. ἐπί (Ὁ praem οὖν): C πρός | Καστέλιον cum AC; B Ka-
στήλιον; G Καστέλλιον; D om | xo πᾶς usque yuvaixac cum AB (om γάρ) G

li

ACTA PAULI ET THECLAE. 47

᾿λνάγαγε τὸν μάγον᾽ διέφθειρε γὰρ ἡμῶν πάσας τὰς γυναῦκας,
καὶ συνεπείσθησαν oi ὄχλοι.

16 Kal στὰς πρὸ τοῦ βήματος ὁ Θάμυρις χραυγῇ μεγάχῃ
εἶπεν ᾿Ανθύπατε, 0 ἄνθρωπος οὗτος, τίς ἐστιν οὐκ οἴδαμεν, ὃς
ἀγάμους ποιεῖ τὰς παρθένους εἰπάτω ἐπὶ σοῦ τίνος ἕνεχεν ταῦτα
διδάσχει. ὁ δὲ Δηρᾶς καὶ ᾿Ερμογένης εἶπον τῷ Θάμυρι Λέγε
αὐτὸν Χριστιανόν, χαὶ οὕτως αὐτὸν ἀναιρεῖς. ὁ δὲ ἀνθύπατος
ὅστησεν τὴν διάνοιαν αὐτοῦ xal ἐχάλεσεν τὸν Παῦλον λέγων Τίς
εἶ, χαὶ τί διδάσχεις: οὐ γὰρ μικρῶς σου χατηγοροῦσιν. ᾿7 Καὶ
ἦρεν τὴν φωνὴν αὐτοῦ ὃ Παῦλος λέγων Εἰ ἐγὼ σήμερον ἀναχρί-
νομαι τί διδάσχω. ἄχουσον, ἀνθύπατε. Θεὸς ζῶν, θεὸς ἐχδυεή-
σεων, θεὸς ζηλωτής, θεὸς ἀπροσδεής, χρήξων τῆς τῶν ἀνθρώπων
σωτηρίας ἔπεμψέν με ὅπως ἀπὸ τῆς φθορᾶς xal τῆς ἀκαθαρσίας
ἀπωσπάσω αὐτοὺς χαὶ πάσης ἡδογῆς χαὶ θανάτου, ὅπως μὴ
ἁμάρτωσιν διὸ ἔπεμψεν ὁ θεὸς τὸν ἑαυτοῦ παῖδα. ὃν ἐγὼ εὐαγ-
γελίζομαι καὶ διδάσκω ἐν ἐχείνῳ ἔχε» τὴν ἐλπίδα τοὺς ἀνθρώ-
πους, ὃς μόνος συνεπάθησεν πλανωμένῳ κόσμῳ, ἵνα μηκέτι ὑπὸ
κρίσιν ὦσιν, ἀνθύπατε, ἀλλὰ πίστιν ἔχωσιν καὶ φόβον θεοῦ καὶ
γνῶσιν σεμνότητος xal ἀγάπην ἀληθείας. εἰ οὖν ἐγὼ τὰ ὑπὸ
θεοῦ μοι ἀναχεχαλυμμένα διδάσκω, τί ἀδικῶ; ὁ δὲ ἀνθύπατος

(λέγει ᾿Ακάγαγε)., similiterque D; C om | συνεπείσϑησ, (ἃ add αὐτῷ πάντες)
οἱ ὄχλ. cum ABG; C συνεπέστη πᾶς ὁ ὄχλος. D om

16. πρό cum ΑΒΘ; C ἐπί | τίς (D unde) ἐστ. οὐκ οἵδ. cum C(D): ABG
οὐχ ot. (G olBa) πόϑεν ἐστ. | ὃς usque παρϑένους cam CD (qui non patitur
virgines nubere) ; ABG οὗτος (Ὁ xal) ovx ἐᾷ γυναῖκα (BG om) γαμεῖσθαι (6 γα--
pri) παρϑένον (BG τὰς παρϑένους) | G εἰπάτω cuv | AB τοῦτο | AB Δημ. δὲ
καί | Ἔρμ. (et "Epp. ut supra sect. 12): C add ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος | οὔτ.
αὖτ. dyaxoti; cum B; A οὔτ. α. ἀνελεῖς. Ο εὐθέως ἀπολέσῃς αὐτόν, D wi celerius
tum perdas. G ἀπολεῖται συντόμως | ἀνθύπατος: G ἡγεμών | AB om αὐτοῦ |
D om ἔστησ. τ. δ. ας | B χαλέσας | ABD λέγων αὐτῷ | xe τί: Ὁ ὅ,τι |
Α μοιρόν

17. G ἀναχρίνωμαι | B ἄἀνϑύπ. ἄχουσ. | Θεὸς ζῶν ex uno C est | G 3c.
éxB. post 2c. ζηλ. pon [ D Deus omnipotens misi me pro salute hominum ut |
dxo: B ἐκ | C om τῆς ante dxaSapo. | xai πάσ. ἧδον. (G add tc) xai (A om)
ϑανάτον: C post dxa9apc. pon ὅπως μή (Ὁ μηχέτὸ : € fa μηχέτι |. ἁμάρ-
τωσιν. cum AB; CG ἀμαρτάνωσιν |. ἔπεμψεν ὁ ϑεός eum ABGD; C ἀπέστειλεν |
παῖδα cum CD; G add Ἰησοῦν Χριστόν, AB Ἰησ. Xo. τὸν νἱὸν αὐτοῦ | ὅς: Α
add éxttvoc | B πλανώμενον χόσμον, A πλανωμένους χόσμῳ μηχέτι: B μή]
ἀλλά: B ἀλλ᾽ t | πίστιν usque ϑεοῦ: C φόβον xoi πίστιν | C ὑπὸ τοῦ 3400 |
ἄνακεχαλ. cum C; ABG ἀκοχεχαλ. | ἀδικῶ cum ABD; (6 add ἀνθύπατε | 6

e

48 ACTA PAULI ET THECLAE.

ἀχούσας ἐκέλευσεν δεθῆναι τὸν Παῦλον xal εἰς φυλακὴν ἀποχα-
τασταθῆναι, μέχρυς οὗ εὐσχολήσας, φησίν, ἀχούσομαι αὐτοῦ
ἐπιμελέστερον.

18 Ἢ δὲ Θέχλα νυχτὸς περιελομένη τὰ ψέλια ἔδωχεν τῷ
πυλωρῷ, καὶ ἀνοιγείσης αὐτῇ τῆς θύρας ἀπῆλθεν εἰς τὴν φυλα-
χήν᾽ xal δοῦσα τῷ δεσμοφύλαχι κάτοπτρον ἀργυροῦν εἰσῆλθεν
εἰς τὸν Παῦλον, χαὶ καθίσασα παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ ἤκουεν
τὰ μεγαλεῖα τοῦ θεοῦ. χαὶ οὐδὲν ἐδεδοίκει ὁ Παῦλος, ἀλλὰ τῇ
τοῦ θεοῦ παρρησίᾳ ἐνεπολιτεύετο᾽ χἀχείνης ηὔξανεν ἡ πύστις,
καταφιλούσης τὰ δεσμὰ αὐτοῦ.

19. “Ὡς δὲ ἐξητεῖτο Θέκλα ὑπὸ τῶν ἰδίων xal Θάμυρις ὡς
ἀπολομένης αὐτῆς ἐδίωχεν κατὰ τὰς ὁδούς, xai τις τῶν συνδού-
λων τοῦ πυλωροῦ ἐμήνυσεν ὅτι νυχτὸς ἐξῆλθεν. καὶ ἐξελθόντες
ἀνήτασαν τὸν πυλωρόν, χαὶ εἶπεν αὐτοῖς ὅτι πεπόρευται πρὸς
τὸν ξένον εἰς τὸ δεσμωτήριον" xal ἀπελθόντες εὗρον αὐτὴν τρό-
πον τινὰ συνδεδεμένην τῇ στοργῇ. καὶ ἐξελθόντες ἐκεῖθεν τοὺς
ὄχλους ἐπεσπῶντο χαὶ τῷ ἡγεμόνι ἐνεφάνισαν. Ὁ Καὶ ἐχέλευσεν
ἄγεσθαι τὸν Παῦλον ἐπὶ τὸ βῆμα ἡ δὲ Θέκλα ἐκυλίετο ἐπὶ τοῦ
τόπου οὗ ἐδίδασκεν καθήμενος ἐν τῇ φυλακῇ. ἐκέλευσεν δὲ χά-
χείνην ἀχθῆναι ἐπὶ τὸ βῆμα ἡ δὲ μετὰ χαρᾶς προσίει ἀγαλλιω-

ἀχούσας ταῦτα | ἀποχατασταῦ. cum AB. C ἀπεχϑῆναι, G βληϑῆναι | οὗ cum
AB; CG ἄν | εὐσχολήσας cum BG; A ἐνσχολάσας, C εὐσχολίας | φησίν, dx.
«a, ἐπιμ. cum ΑΒ. C ἐπῳ. ἀχούσει αὐτοῦ, G ἀχούσηται avt. ἐπιμ.

18. ἸἸδέλια cum AC, B ψέλια; G ἑαντῆς ἐνώτια | ἀνοιγείσης: G ἤνοι-
ξεν | C 6πι αὐτῇ τῆς (6 τὰς) 9ύρ. (Ὁ add xat) | δοῦσα: C ἔδωχεν | A δε-
σμωφύλ. | C ἔσωπτρον | Α ἀργυρέων, G ἀργυρέον | C xol εἰσῆλθεν |. εἰς τόν
cum AB; C πρός, G mp. τόν | G χαϑεσϑεῖσα | ἤχουεν cum C; ABG ἤχου-
σεν | xol (B om) οὐδ. (B add δὲ) ἐδ.: G corrupte xal ὡς οὐδὲν ἐδώχει (emen-
dat ἐδεδίε)ὺ πάσχειν | παρρησίᾳ cum AC; B praem χάριτι, G βοηθείᾳ | G
ἐπολιτεύετο

19, ἰδίων: G corrupte 'IovyBatov, ex Metaphraste corrigit οἰκείων | Θά-
μνρις cum ΑΒ. C Θαμνρίου, G Θαμύρεος | G ἀπολλυμένης | ἐδίωχεν
AB; CG ἐδιώχετο (Ὁ post ὁδούς) | xal τις cum CG: B om xat | G ἐμήνυσεν
αὐτοῖς | ἐξελθόντες cum C; ABG om | G ἀνέτασαν | C om αὐτοῖς ὅτι | BC
δεσμοτήριον | ἀπελθόντες cum C. Α ἀπῆλθον xal χαϑώς; BG ἀπῆλθον καϑὼς
εἶπεν αὐτοῖς, χαί | G om τρόπον usque στοργῇ | C om ἐκεῖθεν | «v. 8. ἐκε-
σπῶντο (G - σπάσαντο) cum AB(G); C ἐπεσπάσαντο τ. 8. | B τὸν ἡγεμόνα ἐνεφ.

20. ΑΒ τ. Παῦλ. ἄγεσϑ. | ἐδίδασχ. καϑήμενος cum ABG (sed G add ó
Παῦλ. post φυλαχῇ): C ἐκαθέζετο ὁ Παῦλος xai ἐδίδασχεν | 6x. δέ cum C.
ABG ὁ δὲ (6 add ἡγεμὼν) ἐχέλ, [ G xdx. ἄγεσθαι |. C om τό | προσίει cum

ACTA PAULI ET THECLAE. 49

μένη. ὁ δὲ ὄχλος προσενεχθέντος τοῦ Παύλου περισσοτέρως ἐβόα
Μάγος ἐστίν, aloe αὐτόν. ἡδέως δὲ ἤχουεν ὁ ἀνθύπατος τοῦ
Παύλου ἐπὶ τοῖς ὁσίοις ἔργοις τοῦ Χριστοῦ " xal συμβούλιον ποιή-
σας προσεχαλέσατο τὴν Θέχλαν xai εἶπεν αὐτῇ Διὰ τί οὐ πεῶει
xad, τὸν ᾿Ιχονιέων νόμον Θάμυρι; ἡ δὲ εἰστήχει Παύλῳ ἀτενί-
Couca, τῆς δὲ μὴ ἀποχρινομένης, ἡ μήτηρ αὐτῆς ἀνέχραγεν λέ-
γουσα Κατάχαις τὴν ἄνομον, κατάχαιε τὴν ἄνυμφον μέσον θεά-
τρου. ἵνα πᾶσαι αἱ ὑπὸ τούτου διδαχθεῖσαι φοβηθῶσιν γυναζῦκες.

^ Καὶ ὁ ἡγεμὼν ἔπαθεν μεγάλως, xaX τὸν μὲν Παῦλον φρα-
γελλώσας ἔβαλεν ἔξω τῆς πόλεως, τὴν δὲ Θέκλαν ἔχρινεν xaxa-
χαῖῆναι. — xal εὐθέως ὃ ἡγεμὼν ἀπίει ἐπὶ τὸ θέατρον᾽ ὁ δὲ πᾶς
ὄχλος ἐξῆλθεν ἐπὶ τὴν θεωρίαν Θέκλης. ἡ δὲ ὡς ἀμνὸς ἐν ἐρήμῳ
περισχοπεῖ τὸν ποιμένα, οὕτως ἐκείνη τὸν Παῦλον ἐζήτει. καὶ
ἐμβλέψασα εἰς τὸν ὄχλον ἴδεν τὸν χύριον καθήμενον ὡς Παῦλον,
xal εἶπεν "Qc ἀνυπομονήτου μου οὔσης ἦλθεν Παῦλος θεάσασθαί
pé. καὶ προσεῖχεν αὐτῷ ἀτενίζουσα" ὁ δὲ εἰς οὐρανοὺς det.
72 Αἴ δὲ παιδίσκαι καὶ παρθένοι ἤνεγκαν τὰ ξύλα ἦα Θέκλα χα-
ταχαῇ. ὡς δὲ εἰσῆλθεν γυμνή. ἐδάκρυσεν ὁ ἡγεμὼν καὶ ἐθαύ-

AB; C ἀπείη, G ἀπίει |. Ο ἀγαλλομένη | προσεένεχϑ. cum C. ABG προσα-
χϑέντος | AB πάλιν τοῦ Π., G τοῦ Il. πάλιν | My. usque αὐτόν cum ABG ;
C Alpt e, μάγ. ἐστ. | AB ἡδέως ovy ἤχονεν (G ἤχουσεν) αὐτοῦ d dvy3Ur. ἐπὶ
t. ϑείοις αὐτοῦ ἔργ. | προσεχαλέσατο cum C; reliqui ἐχάλεσεν (-- σε) | xot εἶπεν
αὐτῇ cum C; G λέγων αὐτῇ, ΑΒ λέγων | πείϑει oum ὦ. ΑΒ λαμβάνεις, G
γαμεῖς | Ἰκονιέων (-αῖον C): AG τῶν 'Ix, post νόμ. | ΑΒ Θάμυριν, Θ τῷ
Θάμνρι | μή: G οὐδέν ex Bas. Seleuc. sappletum | ἡ μήτηρ cam ABD; CG
praem Θεοχλεία (-xMo) | C ἀνέχραξεν | μέσον cum C; ABG ἂν μέσῳ (G add
τοῦ) |. A ϑεάτρῳ | (Ὁ γυναῦς. φοβηϑ.

21. Ο᾽ Ἔπαϑεν δὲ ὁ ἦγ. | B om μέν | ἔβαλεν E. τ. π. com ΑΒ; G ἐξέβ.
τῆς T., C ἕξω τ. m. ἔβ. [ 6 κατέκρινεν πυρίκαυστον |. ὁ ἡγεμών cum ΑΒ; G
ὃ ἡγέμ. ἀναστάς; C ἀνέστη xal | ἀπίει cum ABC: G ἀπῆλθεν | ἐπὶ τό cum
ΑΒ; CG εἷς τό | ὁ δὲ πᾶς cum ΑΒ; CG χαὶ πᾶς ὁ | C ἀπῆλθεν | ἐπὶ τήν
cum AB; (6 «lc τήν | ϑεωρ. 660. cum AB; € ϑέαν, G ἀνάγχην τῆς ϑέας |
G ἡ δὲ Θέχλα χαϑάπερ l Α περισχ. τὸν (C om) ποιμ. ἐν ἐρήμῳ | ἐκείνη cum
AB; G χἀχείνη, € xol αὐτή [ ἐζήτει cam AB; C περιεσχόπει; 6 om |. G ἐμ-
βλέψας | ἴδεν cum BCG; A εἶδεν [ G ὡς τὸν Παῦλ. | xal εἶπεν cum AB ; C
add Θέχλα, G ἐν ἑαυτῇ | G om Ὥς | G ὁ Παῦλ. | dvltt cum AB; CG ἀπίει,
et G add ϑεωρούσης αὐτῆς

22. ABG αἱ (G οἷ) δὲ παῖδες x. αἱ παρὸ. (sed D mulieres et puellae) |. τὰ
(AB om) ξύλα: GD ξύλα xal χόρτον | G ἦα ἡ O. καῇ | εἰσῆλθεν cum AB; €
clon éy9n, G εἰσήχϑη, D edducta est | xa ἐϑαύμ. usque δύναμιν cum €; D
snirabaiur quae essei in ea. patientia οἱ animi virius. AB ἐπὶ τῷ κάλλει αὐτῆς, G

Acta apost, apocr. ed. Tischendorf. Δ

50 ACTA PAUIAJ ET THECLAE.

page) τὴν ἐπ αὐτῇ δύναμιν. ἔστρωσαν δὲ τὰ ξύλα οἱ δήμτοι
ἐπιβῆναι τῇ πυρᾷ ἡ δὲ τύπον σταυροῦ ποιησαμένη ἐπέβη τῶν
ξύλων οἵ δὲ ὑφῆψαν. χαὶ μεγάλου πυρὸς λάμψαντος σὖὐχ ἥψατο
αὐτῆς ὁ γὰρ θεὸς σπλαγχνισθεὶς ἦχον ὑπόγαιον ἐποίησεν, καὶ νε-
φέλη ἄνωθεν ἐπεσχίασεν ὕδατος πλήρης xal χαλάζης. χαὶ ἐξε-
χύθη πᾶν τὸ κῦτος, ὡς πολλοὺς χινδυνεῦσαι τοῦ ἀποθανεῖν xal
τὸ πῦρ σβεσθῆναι, τὴν δὲ Θέκλαν σωθῆναι.

? Ἦν δὲ ὁ Παῦλος νηστεύων μετὰ ᾿Ονησιφύρου xal τῆς
γυναιχὸς αὐτοῦ χαὶ τῶν τέκνων ἐν μνημείῳ καινῷ, ὡς ἀπὸ Ἶχο-

νίου εἰς Δάφνην πορεύονται. ἡνύκα δὲ ἡμέραι πολλαὶ ἐγίνοντο,
νηστεύοντες οἱ παῖδες εἶπον τῷ Παύλῳ Πεινῶμεν, καὶ οὐχ εὔρο-
μεν ἄρτους ἀγοράσαι. χατέλιπεν γὰρ τὰ τοῦ χόσμου ὁ ᾿Ὄνησι-
φόρος καὶ Παύλῳ ἠκολούθησεν πανοικί. Παῦλος δὲ ἀποδυσάμε-
νος τὸν ἐπενδύτην εἶπεν Ὕπαγε, τέκνον, ἀγόρασον ἄρτους πλείο-
νας χαὶ φέρε. ὡς δὲ ἠγόραξεν ὁ παῖς, εἶδεν Θέκλαν τὴν γείτονα,
xaX ἐθαμβήθη xal εἶπεν Θέχλα, ποῦ πορεύῃ: ἡ δὲ εἶπεν Παῦλον
buxo, ἐκ πυρὸς σωθεῖσα. χαὶ ὁ παῖς εἶπεν Δεῦρο, ἀπαγάγω σε
πρὸς αὐτόν στενάζει γὰρ περὶ σοῦ καὶ προσεύχεται ἡμέρας ἕξ.
x. ἐδαύμ. τὴν δύναμιν τοῦ χάλλους αὐτῆς | C τὰ ξύλα post οἱ δήμ. pon | ἐπι-
βῆναι cum A: B praem xal ἐπέτρεψαν αὐτῇ, C xal ἐχέλενσεν αὐτήν, G xol ἐχέ-
Aevcay αὐτὴν οἱ δῆμοι (omisso οἱ Sypto), D urgebamt eam τῇ πυρᾷ cum
ABGD; C ἐπ᾽ αὐτά | BG τὸν τύπον | B τοῦ στανροῦ | ΑΒ ποιήσασα et ἐκὶ
τὰ ξύλα | G οἱ δὲ δήμιοι ὑφῆψ. τὸ πῦρ. xal μεγάλης πυρᾶς ἐχλαμψάσης |
ἥψατο cum ABG: C ἥπτετο | αὐτῆς cum ΑΒ; CG add τὸ πῦρ ἦχον cum
ABG; 6 ἦχος | ὑπόγαιον cum BC; A - γεον, G - εῖον |. A ὕδατ. ἐπεσχέασ.
(Ὁ ὑπεσχ.) ἄνω | AB om πλήρης usque χῦτος (G add τοῦ ἐδάφους) | χινδυ-
γεῦσαι τοῦ (G xal) ἀπο. cum ABG; C χινδυνεύσαντας ἀποὺ. | xal τό (G add
μέν): ὦ τὸ δέ | τὴν 8. Θ. σωϑ. cum ABGD; C om

23. C om ὁ αὐτοῦ: C post τέχνων pou | χαινῷ cum C; ΑΒ ανοίχτῳ;
G om | ex cum C; AB ἐν ὁδῷ ἐν 3, G ἐν ὁδῷ ὅταν | G ἐπορεύοντο |. ἡμ.
πολλαὶ ἐγίν. cum C: A jp. πο. παρῆλθον, B qu. διῆλθον ἱκαναί, G πολλὰς ἡμέ-
pac ἐκοίησαν | νηστεύοντες cum ΑΒΟ: Ο νηστενόντων αὐτῶν | οἱ x. εἶπον (G
εἶπαν οἱ zx.) cum ABG: C εἶπον οἱ παῖδ. ᾿οΟνησιφόρου | Ο Πάτερ, πεινῶμεν | €
om x. οὐχ εὕρομεν (6 ἔχομεν πόϑεν) ἄρτ. dy. | C κατέλειπε γάρ, Ο ἦν γὰρ
χαταλείψας | AB οπι ὁ | Παύλ. (G τῷ IL.) ἡκολούϑησεν (- ϑει G) cum ABG;
C ἠχολούϑη (sic) II. | B om πανοικί (G -χεῦ | AB ἀπεδύσατο et xat εἶπεν |
ἐπενδύτην cum C; BG add αὐτοῦ, A ἕαντοῦ | εἶπεν cum AB: C add ἑνὶ av-
τῶν, G τῷ παιδίῳ | B dyópace | AB φέρε ἡμῖν | OG ἠγόρασεν ὁ κ. τοὺς
ἄρτους | CG ἴδεν | G τ. qelz. αὐτοῦ | x. εἶπεν cum ΑΒ; G add ὁ παῖς, 6
αὐτῇ | A πορεύει | ἡ 8£: A xal |. A Παύλῳ | σωϑεῖσα : A φυγοῦσα | x. ὁ x-
εἶπεν cim. ABG(D):^C εἶπεν δὲ αὐτῇ ὁ παῖς | A ἀπάγο (sic) σε | γάρ: A add
ἤδη, idem G ante ἡμέρας | προσεύχεται cum CD: ABG add καὶ νεστεύει

ACTA PAUL! ET THECLAE. 51

^ Ἢ δὲ ἐπέστη ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ὅπου ἦν Παῦλος χεχλυκὼς τὰ
γόνατα, xa προσευχόμενος xa λέγων Σῶτερ Χριστέ, μὴ dxpdoto
Θόώιϊλης τὸ πῦρ. ἀλλὰ παράστα αὐτῇ, ὅτι σή ἐστιν. ἡ δὲ ὄπα»
σθεν ἑστῶσα ἐβόησεν Πάτερ, ὃ ποιήσας τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν γῆν,
ὁ τοῦ ἁγίου σου παιδὸς πατήρ. εὐλογῶ σς ὅτι ἔσωσάς με, ἦα
Παῦλον ἴδω. χαὶ ἀναστὰς Παῦλος εἶδεν αὐτὴν καὶ εἶπεν Θεὲ
χαρδιογνῶστα, ὁ πατὴρ τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εὐλογῶ
σε ὅτι ὃ ἡρετισάμην ἐτάχυνάς μου ἐπαχούσας.

5 Ἑἶχον δὲ ἄρτους πέντε καὶ λάχανα καὶ ὕδωρ, καὶ εὖ-
φραίνοντο ἐπὶ τοῖς ὁσίοις ἔργοις τοῦ Χριστοῦ. χαὶ εἶπεν Θέχλα
Παύλῳ Περικαροῦμαι καὶ ἀχολουθήσω σοι ὅπου δ᾽ ἂν πορεύῃ. ὁ
δὲ εἶπεν 'O χαιρὸς αἰσχρός, xa σὺ εὔμορφος᾽ μὴ ἄλλος σς πει-
ρασμὸς λήψεται χείρων τοῦ πρώτον, χαὶ οὐχ ὑπομείνῃς ἀλλὰ ὃςι-
λανδρήσῃς. χαὶ εἶπεν Θέχλα Μόνον δός μοι τὴν ἐν Χριστῷ σφρα-
Ya, καὶ οὐχ ἅψεταί μου πειρασμός. καὶ εἶπεν Παῦλος Θέχλα
μακροθύμησον, καὶ λήψῃ τὸ ὕδωρ. |

?5 Καὶ ἀπέπεμψεν Παῦλος ᾿Ονησιφόρον πανουχκὶ εἰς ᾿Ιχόνων,

44. Ἡ δέ cum C: ABG ὡς δέ | Ο ἐπέστη ἡ 660a | ἐπί: C om | ὅπον
usque λέγων ex C. ABG Παύλῳ (-Aou G) χεχλικότι τὰ γόν. (Ὁ τᾷ y. χεχλοιῤ-
TO;) x. προσευχομένῳ (-vou G) x. λέγοντι (--ντὸς G) | Ztto Xp. cum €: A
Πάτερ υἱέ (ἅγιε), Ο Πάτερ ἅγις, χύριε Ἰησοῦ Χριστέ, B Πάτερ xal vk xal
ἅγιον πνεῦμα, ϑεότης pla | A ἁψάτω | G τὸ πῦρ θέκλας | παράστα ex €;
G παράστηϑι. ΑΒ πάρεσω (B -co) omisso αὐτῇ | σή: G δούλη σοῦ | ἡ δέ
cum CG. AB αὕτη | C ὄπισϑεν αὐτοῦ | Πάτερ cum AC. Ο λέγουσα Δέσποτα
xupu, B Πάτερ τοῦ χυρίον ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ xal ἅγιον πνεῦμα | B om ὁ
τοῦ ἁγίου (G ἀγαπητοῦ καὶ ἁγίου) σον παιδ. (Ὁ παιᾶ. σον, Α τοῦ παιδ. τοῦ dx.
σ.) πατήρ (-τερ 6) | ἔσωσ. με cum ΑΒ: CG add ἐχ τοῦ (G om) πυρός | Bd
Παῦλος | AG ἴδεν | αὐτήν: € Θέχλαν ἑστῶσαν | ὁ πατὴρ (6 πάτερ) τ. x.
ἡμῶν (G μου) 'I. Χριστοῦ: ΑΒ πάτερ xal vi£ (B add xoi πνεῦμα ἅγιον) | 8:
AB & | ἡρετισάμην cum € (- τησάμην), Ο ἠρώτησα: ΑΒ ἡτησάμην σοι] ἐτάχ.
μι ἐπακ. cum C: ΑΒ ἐτάχ. μοι xol εἰσήχουσάς μον, G ἔδωχάς μοι

259. Εἶχον δέ cum C. ΑΒΘ praem Καὶ ἦν ἔσω ἐν τῷ μνημείω (AB add
ἐν) ἀγάπη πολλή, Παύλου ἀγαλλιωμένον xoi ᾿Ονησιφόρον xal πάντων, item D
Et facium est. gaudium magnum ín monumenio. | C om xai ὕδωρ Παύλῳ: C
τῷ IL, G πρὸς τὸν Παῦλον | 1Π]ερικαροῦμαι cum ABC; D iondam me. ὦ Ile-
ριχαροῦ (laeare) αἰσχρός: AB add ἐστιν | G γυνὴ εὕμορφ. | G μή o6 ἄλλ.
πειρ. λάβοι (B πειρ. λήψ. σε) | € χεῖρον | G οὐχ ὑπομενεῖς ἀλλὰ δειλιάσεις |
Θέχλα: G αὐτῷ Θ., € Θ. Παύλῳ | C om Μόνον | A uo δός | G ὁ Παῦλ,
τῇ Θέχλᾳ Maxpo3. | τὸ ὕδωρ (D lavacrum regenerationis) : G τὴν δῳρεὰν τοῦ
Χριστοῦ ᾿
26. G ἔπεμψεν LI. τὸν Ὃν. εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ πανοιχεί | AB ᾽Ὄνησ. Παῦλ.

A*

59 ACTA PAULI ET THECLAE.

xaX οὕτως λαβόμενος Θέχλης εἰς ᾿Αντιόχειαν εἰσῆλθεν. ἅμα δὲ
τῷ εἰσέρχεσθαι αὐτούς, συριάρχης τις ᾿Αλέξανδρος ὀνόματι ἰδὼν
τὴν Θέκλαν ἠράσθη αὐτῆς, xai ἐξελιπάρει τὸν Παῦλον χρή-
pact χαὶ δώροις. ὁ δὲ Παῦλος εἶπεν Οὐκ οἶδα τὴν γυναῦκα ἣν
λέγεις, οὐδέ ἐστιν ἐμή. ὁ δὲ πολὺ δυνάμενος, αὐτὸς αὐτῇ πε-
οιεπλάκη εἰς τὸ ἄμφοδον᾽ ἡ δὲ οὐκ ἠνέσχετο, ἀλλὰ Παῦλον
ἐξήτει. καὶ ἀνέκραγεν πικρῶς λέγουσα Μὴ βιάσῃ τὴν ξένην, μὴ
βιάσῃ τὴν τοῦ θεοῦ δούλην. ᾿ἸἸχονιέων εἰμὶ πρώτη, xal διὰ τὸ
μκιὴ θέλειν με Θάμυριν, ἐκβέβχημαι τῆς πόλεως. καὶ λαβομένη
τοῦ ᾿Αλεξάνδρου περιέσχισεν αὐτοῦ τὴν χλαμύδα καὶ περιεῖλεν
αὐτοῦ τὸν στέφανον, καὶ ἔστησεν αὐτὸν θρίαμβον. “7 Ὃ δὲ
ἅμα μὲν φιλῶν αὐτήν, ἅμα δὲ καὶ αἰσχυνόμενος τὸ γεγονός, προσ-
ήγαγεν αὐτὴν τῷ ἡγεμόνι, κἀκείνης ὁμολογησάσης ταῦτα πε-
πραχέναι κατέκρινεν αὐτὴν εἰς θηρία. ai δὲ γυναῖκες ἐξεπλάγη-
σαν χαὶ ἀνέχραξαν παρὰ τὸ βῆμα Κακὴ κρίσις, ἀνοσία χρίσις,
ἡ δὲ ἠτήσατο τὸν ἡγεμόνα ἵνα, φησίν, μέχρις οὗ θηριομαχήσω

εἰς | x. οὕτως (C οὗτος) : Ο αὐτὸς δέ ( λαβόμενος cum ABG; C παραλαβών |
Θέχλης cum B; ACG τὴν (A om) Θέχλαν | εἰσῆλθεν (A ante εἰς pon): G ἀπίει |
t$, ut G: B τό, C τοῦ, A om | G ἔρχεσθαι | αὐτούς cum C: AB add εἷς
᾿Αντιόχειαν, G ἐν τῇ πόλει | συριάρχης cum C. ABG Σύρος | ὀνόματι: AB
᾿Αντιοχέων πρῶτος, G ὀνόμ. ᾿Αντιοχέων πρωτοπολίτης, πολλὰ ποιῶν ἐν τῇ πόλει
ἐχείνῃ ἐν τῇ ἀρχῇ αὐτοῦ" | G xai ἰδών | AB om τ. Θέχλ. | ΑΒΟ ἐφῶλησεν
αὐτήν | Ο δώροις πολλοῖς | G εἶπεν αὐτῷ | AB om ἣν (G ταύτην ἣν) λέγ. |
G οὐδὲ γάρ | C ἐμή ἐστιν |. εἰς τ. ἄμφ.: G φιλῶν αὐτὴν ἐν τῷ ἀμφόδῳ | CG
ἀνέχραξε et C add Θέκλα [λέγονσα: AB om; G praem ἐν φωνῇ μεγάλῃ | €
bis βιάζον | AG με τὴν ξένην [ Ὁ με τὴν τοῦ [ Θάμυριν cum AB, CG γαμγγ-
“ῆναι Θάμυριν (G -ρὐ | G τ. πόλ. μον | Ὁ ἐπιλαβομένη | τοῦ ᾿Αλεξ. com
ΑΒ; CG τὸν ᾿Αλέξανδρον | αὐτοῦ τήν:. G om avr. | περιεῖλ. a. t. στ. cum C;
ABG τὸν στ. αὐτοῦ (G pon post χεφαλ.) ἀφείλετο (6 - λατο) τῆς (Ὁ ἀπὸ τῆς)
χεφαλῆς | G ϑρίαμβ. ἐπὶ πάντων

27. Ὁ δέ: G add ᾿Αλέξανδρος | αὐτήν: AB ante ἅμα μέν pon τὸ γε-
γονός: AB add αὐτῷ | προσήγαγ. cum ABGH ; C προσήνεγκεν |. Ο τῷ ἡγεμ.
αὐτήν | ταῦτα: A αὐτά | post χατέχρινεν codex Grabii hiat; rursus incipit
Τῶν δὲ λεγουσῶν i. e. sect. 32. Post supplevit lacunam Thom. Hearne (H). |
εἰς ϑηρία cum ABD (damnavit eam ad bestias): CH add βλησῆναι | ἐξεπλάγ.
cum ΑΒΗ: C ὁλώλυξαν | H ἔχραξαν, C ἀνέχραγον | παρά cum BCH; A ἐπί |
βῆμα: H add τοῦ ἡγεμόνος | dvocla: Α ἀνόσιος | χρίσις cum CH (Kax. ἡ χρ.
ἄνοσ. ἡ xplo.): Α χριτής, B om | 'H δέ: CHD add Θέχλα | fva, φησίν, μ.
οὗ (B dv) ϑηριομαχήσω (A - χῶ) μείνω (B τηρηϑῶ) dyvi cum ΑΒ. C ἦα ἁγνὴ
μείνῃ μ. οὗ ϑηριομαχήσει, Η μέχρις ὅταν ἔχει ϑηριομαχῆσαι, μεῖναι αὐτὴν

ACTA PAULI ET THECLAE. 53

μείνω ἁγνή. καί τις Τρύφαινα, ἧς ἡ θυγάτηρ ἐτεθνήχει, ἔλαβεν
αὐτὴν εἰς τήρησιν, xal εἶχεν εἰς παραμυθίαν.

75 Ἤνίκα δὲ τὰ θηρία ἐπόμπευεν, ἐπέδησαν αὐτὴν λεαίνῃ
πικρᾷ, καὶ ἡ Τρύφαινα ἐπηχολούθει αὐτῇ. ἡ δὲ λέαινα ἐπάνω
χαθεζομένης Θέχλης περιέλειχεν αὐτῆς τοὺς πόδας, xol πᾶς ὁ
ὄχλος ἐξίστατο" ἡ δὲ αἰτία τῆς ἐπιγραφῆς αὐτῆς ἦν ᾿Ἱερόσυλος.
αἱ δὲ γυναῖκες ἔχραζον ἄνωθεν ᾿Ανοσία χρίσις γίνεται ἐν τῇ πόλει
ταύτῃ. xal ἀπὸ τῆς πομπῆς πάλιν λαμβάνει αὐτὴν ἡ Τρύφαινα"
ἡ γὰρ θυγάτηρ αὐτῆς Φαλχονῶλα, ἦν τεθνεῶσα, xal xav ὄναρ
εἶπεν αὐτῇ Μῆτερ, τὴν ξένην ταύτην Θέκλαν ἕξεις εἰς τὸν ἐμὸν
τόπον, ἵνα εὔξηται περὶ ἐμοῦ χαὶ μετατεθῶ εἰς τὸν τῶν ὃι-
χαίων τόπον. !

. 9 “Ὅτε δὲ ἀπὸ τῆς πομπῆς ἐλάμβανεν αὐτὴν ἡ 'Γρύφαινα,
ἅμα μὲν ἐπένθει ὅτι ἔμελλεν εἰς τὴν αὔριον θηριομαχεῖν, ἅμα δὲ
χαὶ στέργουσα ἐμπόνως ὡς τὴν θυγατέρα Φαλχκονῶλαν εἶπεν
Τέκνον μοὺ δεύτερον Θέχλα, δεῦρο πρόσευξαι ὑπὲρ τοῦ τέχνου
pou, ἦα ξήσεται εἰς τοὺς αἰῶνας τοῦτο γὰρ εἶδον ἐν ὕπνοις.

ἀγνήν | BHD xal τις γυνὴ (vidua, H add πλουσία) ὀνόματι Τρύφ. (D semper
Trisina. ΑΒ add πλουσία, D dives valde) | ἧς ἡ 3vy. éxeSvixec (CH. τεϑγήχη,
H add ὀνόματι Φαλχονήλλα) : C post τήρησιν pon | Η ἔλαβ. τὴν Θέχλαν εἰς
παραφυλαχήν | (Ἢ εἶχεν αὐτήν

28. Ἡνίκα etc cum ΑΒΗ. .C Ὥς δὲ ἐπ. τὰ ϑηρ. | ἐπέδησαν cum B; A
-σεν; C προσέδεισαν; H ἀπέλησαν (- λυσαν) | αὐτὴν Xe. xt. cum A. BCH
αὐτῇ (H ἐπ᾽ αὐτὴν) λέαιναν πιχράν | BCH vj δὲ (H χαὶ ἡ) βασίλισσα Τρυφ. |
αὐτῇ (C add ὀπίσω): Η ἕως οὗ εἰσῆλθεν εἰς τὸ ϑέατρον | χαϑεζομένης cum AH
(add τῆς): BC - μένη | «Ut. τ. ποδ. cum B. ACH τ. π. aur. | Η τῆς ἐπιγρα-
φῆς (etiam C om αὐτῆς) ἦν αὕτη | γυναῖχες cum CD; ABH add μετὰ τῶν
τέχνων (H add αὐτῶν) | Expatov ἄνωθεν cum ΑΒ, item (ἔχραξαν GyoScy λέγου--
ca) H: C ἀνέχραξαν λέγουσαι Ὦ | A ἀνόσια omisso χρίσις: H &Sw0q χρίσις,
ὅτι ἀνοσία χρίσις | H ἀπὸ τοῦ mperoplov | πάλ. λαμβ. cum AB (H λαμβ. avt.
πάλιν): C ἔλαβεν et post ἡ Tpug. pon πάλιν | A Φαρχονίλα et τεϑνηχοιΐα : H
ἡ δὲ Suy. τῆς Tpugatvne ἡ τεϑνηχυῖα χατ᾽ ὄναρ | ταύτην cum C. AB τὴν ἔρη-
μον. Ἡ Μῆτ. μον, τὴν ἔρημον τὴν ξέν. Θέχλαν | εὖξ. πε. ἐμ. x«l cum C: ΑΒΗ
ὑπὲρ ἐμ. εὔξ. (ΒΗ προσεύξ.) ὅπως (H xal)

29. δέ: ΑΒΗ οὖν | πομπῆς: A νομῆς, B praem τῶν ϑηρίων | AB om
ἡ Τρύφ. | H sic: ἀπὸ toU πρετορίον ἡ Τρύφ. παρέλαβεν τὴν Θέχλαν | B ἐπένϑ.
&. μέν | εἷς τ. αὔριον: Α ἐπὶ cx. αὔρ. (post ϑηριομ.), B τῇ ἐπαύριον, H τῇ
ἐπιούσῃ ἡμέρᾳ | H ϑηριομαχῆσαι ἡ Θέχλα | δὲ xal: H om xal | CH om
ἐμπόν. ὡς | À ϑυγατέραν et CH add αὐτῆς |. Α Φαρχονίλαν, Η Φαλχωνίλλαν,
€ -νίλαν | Η εἶπεν αὐτῇ | AB om εἷς x. αἰῶν. εἶδ. ἐν ὕπνοις cum AB. C
ἐν τῷ ὕπνῳ μου ἴδον | H sic: T£. μ. ὃ. Θέ. πρόσευξαι τῷ ϑεῷ cov ἦα ζήσῃ

54 ACTA PAULI ET THECLAE.

ἡ δὲ one». μελλήσασα, ἦρεν τὴν φωνὴν καὶ εἶπεν 'O θεὸς ὁ Ode
στος, δὸς αὐτῇ κατὰ τὸ θέλημα αὐτῆς, ἦα ἡ θυγάτηρ αὐτῆς
Φαλκονῶλα ζήσεται εἰς τοὺς αἰῶνας. χαὶ ταῦτα εἰπούσης Θέ-
xAm4 ἐπένθει ἦ Τρύφαινα ἐπέχουσα τοιοῦτον χάλλος εἰς θηρία
βαλλόμενον.

. 9 Καὶ ὅτε ὄρθρος ἐγένετο, ἦλθον ὁ ᾿Αλέξανδρος παραλαβεῖν
ἀὐτήν, αὐτὸς γὰρ ἐδίδου τὰ χυνήγια, λέγων “Ὃ ἡγεμὼν κάθη-
ἐὰν καὶ ὁ ὄχλος θορυβεῖ ἡμᾶς δὸς ἀπαγάγω τὴν θηρισλάχον. ἡ
δὲ Τρύφαινα ἀνέκραξεν ὥστε καὶ αὐτὸν φυγεῖν, λέγουσα Φαλ-
κονίλλης pou δεύτερον πένθος ἐπὶ τῆς οἰκίας μου γίνεται, xo
οὐδεὶς ὁ βοηθῶν οὔτε τέκνον, ἀπέθανεν γάρ, οὔτε συγγενής, χήρα
γάρ εἶμι. ὁ θεὸς Θέκλης, βοήθησον αὐτῇ.

3 Ej0Zoc δὲ πέμπει ὁ ἡγεμὼν ἄκτον να G6 ἀχθῇ. ἡ
δὲ Τούφαινα λαβομένη αὐτὴν τῆς χειρὸς εἶπεν Τὴν μὲν θυγατέρα
μὸν Φαλκονῶλαν ἀπήγαγον εἰς τὸ μνημεῖον σὲ δέ, Θέκλα, εἰς
τὸ θηρισμαχεῖον ἀπάγω. καὶ ἔδάχρυσεν Θέχλα πικρῶς, λέγουσα
Κύριε ὁ θεὸς ᾧ ἐγὼ πιστεύω, ép ὃν ἐγὼ κατέφυγα, ὃ δυσάμενός
με ἐκ πυρός, ἀπόδος μισθὸν Τρυφαίνῃ τὴν δούλην σοῦ συμπαθη-
τὸ τέχνον μὸν Φαλχονήλλα" τοῦτο γὰρ ἴδον xa3' ὕπνους | ἡ δέ: CH add Θέχλα |
μηδέν: CH μή || CH ἐπῆρεν τ. φ. αὐτῆς | xoi εἶπεν: Η praem πρὸς τὸν ϑεόν |
Ὃ Se. à ὕψ. cum Ο: B add ὁ ϑεὸς ὁ αἰώνιος: À Ὁ Se. τῶν πατέρων, ὁ vióc τοῦ
ὑψίστον, H Κύριε ὁ ϑεὸς d ποιήσας τὸν οὐρανὸν x«l τὴν γῆν, ὁ υἱὸς τοῦ ὑψί-
στου, χύρις ᾿Ιησοῦ Χριστέ | αὐτῇ: C τῇ Τρυφαίνῃ | αὐτῆς: CH cov | A Φαρ-
κονίλα,; C Φαλχονίλα, H Φαλχονήλλα | Η ζήσῃ |. C om Θέχλης ἐπέχουσα:
B βλέπουσα | C πρὸς 5ηρία | Hi εἰς: καὶ ἀχρύσασᾳ ταῦτα ἡ Τρ. ἐπένϑει ϑεω-
ροῦσα τοιοῦτον εἰς.

. 30, ΑΒ οπ ὁ | Η ὁ 'AX. εἰς τὴν οὐκίαν τῆς Τρνυφαίνης τοῦ παραλ. τὴν
Θέκλαν | H τὰ χυνηγέσια λέγ. πρὸς τήν Τρύφαιναν | Ἡ δὸς ὅπως | B ἔχρα-
ξεν; H add μέγα | ABH ὥστε φυγεῖν αὐτόν (Η τὸν ᾿Αλέξανδρον) |. C - νίλης,
Α Φαρχον., H Φαλχωνίλλα | AB om μου: H ἴδε | AH πένϑ. μοι ἐπὶ (H μοι
πένϑ. εἰς) τὴν οἰκίαν, B ἐπὶ τὴν οἰκίαν μου πένϑος [ οὔτε prius: C οὐ | H eic:
οὐχ ἀνήρ, χήρα γάρ εἶμι" οὐ τέχνον, ἀπέϑ. γάρ. | CH Ὃ 9c. Θέ. τοῦ τέχνου μον,
βοήϑ. Θέκλαν (A αὐτήν, H τῇ Θέχλῃ et add ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ τῆς ἀνάγκης)
31. Ej3éíec δέ cum C: ΑΒΗ Καί | ἄχτον cum C; D stralorem suum;
ABH στρατιῶτας [ ΑΒΗ om Θέχλα | λαβομένη usque εἶπεν cum C(D): AB
(similiter H) ovx ἀπέστη, ἀλλὰ αὐτὴ Aa. τῆς y. αὐτῆς ἀνήγαγεν λέγονσα | Α
ϑυγατέραν | C -νίλαν, A Φαρχον. |. ΑΒ εἰς τὸ μνῆμα | H τέχνον μον Θέχλα |
AB εἰς τὸ ϑηριομαχεῖν, H εἰς 5ηριομαχείαν | πιχρῶς : AB add xal ἐστέναξεν
πρὸς χύριον | H sic: xol ἐβόησεν Θέχλα πρὸς χύριον χαὶ ἔχλανσεν πιχρῶς, στε-
νάζονσα πιχρῶς xal λέγουσα | AB om Κύρις | d oum ABD; CH εἰς ὃν | CH
κατέφυγον | Η éx τοῦ πυρός ἀπόδος (D redde): G δός | B τὸν μισϑόν, Η
μισϑ. ἀγαϑόν | AB τῇ δούλῃ | συμπαϑησάσῃ cum ΑΒΗ (Η sic: τῇ Τρνυφένῃ

9

ACTA PAUL! ET THECLAK. 55

σάσῃ. χαὶ ὅτι ἀγνήν με ἐτήρησεν. ? Θόρυβος οὖν ἐγένετο xol
βοὴ τοῦ δήμου xal τῶν γυναικῶν ὁμοῦ χαθεσθεισῶν, τῶν μὲν
λεγόντων Τὴν ἱερόσυλον εἰσάγαγε τῶν δὲ λεγουσῶν ᾿Αρθήτω ἡ
πόλις ἐπὶ τῇ ἀνομίᾳ ταύτῃ alos πάσας ἡμᾶς, ἀνθύπατε᾽ πι-

5 Ἢ δὲ Θέχλα ἐκ χειρὸς Τρυφαίνης ληφθεῖσα ἐξεδύθη xal
ἔλαβεν διαζώστραν xal ἐβλήθη εἰς τὸ στάδιον. xai ἀπελύθησαν
éx αὐτὴν λέοντες xal ἄρχοι χαὶ πικρὰ λέαινα. ἡ δὲ λέαινα
προσδραμοῦσα εἰς τοὺς πόδας αὐτῆς ἀνεχλίϑη᾽ ὁ δὲ ὄχλος τῶν
γυναικῶν ἐβόησεν μέγα. χαὶ ἔδραμεν ἐπὶ αὐτὴν ἄρχος" ἡ δὲ
λέαινα ἀπαντήσασα, τῇ ἄρκῳ διέρρηξεν αὐτήν. καὶ πάλιν ἔδρα-
μεν ἐπ᾿ αὐτὴν λέων δεδιδαγμένος ἐπὶ ἀνθρώπους, ὃς ἦν ᾿Αλεξάν-
ὅρου" xal συνπλέξασα μετὰ τοῦ λέοντος συνανῃρέθη. πλείονα
δὲ ἐπένθησαν αἱ γυναῖκες, ἐπειδὴ καὶ ἡ βοηθὸς αὐτῆς λέαινα
ἀπέθανεν.

34 'T'óce εἰσβάλλουσιν. πολλὰ θηρία, ἑστώσης αὐτῆς xa ἐκτει-
νάσης τὰς χεῖρας καὶ προσευχομένης. ὡς δὲ ἐτέλεσεν τὴν προσ-

τῇ εἰς τὴν δούλην σὸν σννπταϑησάσῃ), C - ϑήσασαν : praeterea A add με, B ux |
ὅτι dyv. με cum CD; AB ὅτι (A 6v) us dyv. (H ὅτι με ἐφύλαξεν ἀγνήν)

32. ἐγένετο cam. CH. (sed add xal τάραχος); AB (similiter D) ἦν πικρὸς
(B κ- ἦν) ἦχος (A ἤχων) τε xal πάταγος τῶν Sole» | βοή cum CH (praem
vuxod) D: AB foa( | λεγόντων: B λεγουσών, et AB om λεγουσῶν | AB «loo-
γάγετε, Η ἄγαγε |. τῇ ἀνομίᾳ cum BCG ; A τὴν ἀνομίαν | ἡμᾶς ἀνϑύπ. cum
CGD ; ΑΒ dy3. ἡμ.

33. δέ cum BGD; AC om | G ἐξεδύγη γυμνή |. διαζώστραν cum AB;
C διάζωστρον; G διάζωμα | ἀπελύϑ. cum 06 (Ὁ ἀπ. ἐπ᾽ d. post ἄρχοι), ἐπ᾽
αὐτήν cum ABG, € ἐπ᾿ αὐτῇ ΑΒ ἐβλήϑησαν é avr. post ἄρχοι | B ἄρχτοι
et ἄρχτος | ABG (antea habet ἡ πιχρά) (D) om ἡ δὲ λέαινα [ προσᾶραμ. (C
δραμ.) εἰς (C πρὸς) v. T. a. cum ABC; G εἰσδραμ. ἐπ᾽ αὐτήν |. ἀνεχλῶη: AB
ἀνεχλήϑη, C ἀνεχχλήϑη | ἐβό. μέγ. cum AB(D), G ἀνεβόησεν, C ἐξίστατο |
ἀπαντήσασα τῇ ἄρκ. (B αὐτῇ) Supp. (C ἀνέρρ.) αὐτὴν cum BC; AG ὑπήντησεν
καὶ διέρρ. τὴν ἄρχον (Ὁ αὐτήν) | ἔδραμεν ἐπ᾽ αὐτήν h. 1. cum C; reliqui post
᾿Αλεξάνδρου | δεδιδαγμ. (G δεδιδειγμ.}: C praem ὃς ἦν |. ἐπ’ ἀνϑρ. cum AB;
G τρώγειν τοὺς ἀνϑρ.; C ἐπὶ ἀρνούς | G ὃς καὶ ἦν καὶ τοῦ "AX. |. καὶ συνπλέξ.
(συνπλ. cum ΑΒ; CG cuum.) με. t. λε. com C: ABG xol xj λέαινα σ. τῷ
Mere | G σννανῃρ. αὐτῷ | πλείονα cum C; reliqui μειζόνως | ἐπειδή cum
ABG. € ὅτι (D quia) | ἡ βοηθός cum CG, AB ἡ Bon3ovca, et BG αὐτῇ
pro αὐτῆς

34. AB πολλὰ εἰσβάλλ. (G βάλλουσι) ϑηρ. | ἑστώσ. αὐτῆς (Ὁ τῆς 960v)
x. ἐχτειν. (6 ἐκτετακνίας) τ΄ x. (G add αὐτῆς εἰς τὸν οὐρανὸν) x. πρόσενχ. cum
CG; ΑΒ ἔστη οὖν καὶ ἐκτείνασα (B add εἰς τὸν οὐρανὸν) τὰς y. προσηύχετο πρὸς

58 : ΑΟΤᾺ PAUL! ET THECLAE.

εὐχήν, στραφεῖσα, εἶδεν ὄρυγμα μεστὸν ὕδατος, χαὶ εἶπεν Νὺν
καιρὸς τοῦ λούσασθαί με. xal ἀνέβαλεν αὐτὴν λέγουσα ᾿Επὶ
τῷ ὀνόματι Ἰησόῦ Χριστοῦ ὑστέρᾳ ἡμέρᾳ βαπτίζομαι. καὶ ἰδοῦ-
σαι ak γυναῖκες καὶ ὁ ὄχλος ἔκλαυσαν λέγοντες Μὴ βάλῃς ἑαυτὴν
εἰς τὸ ὕδωρ, ὥστε καὶ τὸν ἡγεμόνα δαχρῦσαι,, ὅτι τοιοῦτον χᾶλ-
Aog ἔμελλον φῶκαι ἐσθίειν. ἡ μὲν οὖν ἔβαλεν ἑαυτὴν ἐν τῷ ὀνό-
ματι Ἰησοῦ Χριστοῦ" αἱ δὲ φῶχαι πυρὸς ἀστραπῆς φέγγος ἰδοῦ-
σαι νεχραὶ ἐπέπλευσαν. καὶ ἦν περὶ αὐτήν, ὡς ἦν γυμνή, νε-
φέλη πυρός, ὥστε μὴ ἅπτεσθαι αὐτῆς μιηδὲ τὰ θηρία, μήτε δὲ
θεωρεῖσθαι γυμνήν.

35 AE δὲ γυναῖχες ἄλλων θηρίων βαλλομένων ὠλόλυξαν, xal
αἱ μὲν ἔβαλλον φύλλον. αἱ δὲ νάρδον, αἱ δὲ χασίαν. αἱ δὲ ἄμω-
μον, ὡς εἶναι πλῆθος μύρων. πάντα δὲ τὰ βχηθέντα θηρία ὥσπερ
ὕπνῳ συσχεθέντα οὐχ ἥψαντο αὐτῆς᾽ ὡς τὸν ᾿Αλέξανδρον εἰπεῖν
τῷ ἡγεμόνι Ταύρους ἔχω λίαν φοβερούς, τούτοις προσδήσωμεν
τὴν θηριομάχον. χαὶ στυγνάσας ἐπέτρεψεν ὁ ἡγεικὼν λέγων Πούει
ὃ θέλεις. χαὶ ἔδησαν αὐτὴν τῶν ποδῶν μέσην, καὶ ὑπὸ τὰ ἀναγ-

χύριον. | B εὐχήν et G add αὐτῆς στραφεῖσα cum ἢ: ABG ἐστράφη xal |
εἶδεν cum AB; CG ἴδεν | μεστόν cam C; G πλῆρες; AB μέγα πλῆρες | AB
om τοῦ | ABG ἔβαλεν (6 -λλεν) ἑαυτήν (B add αὐτῷ) | B om 'Ert (AG Ἔν)
τῷ ὄν. (A add τοῦ χυρίου, G cov χύριξ μον) 'Inc. Xo. (G - ot£). .D In nomint
patris et Alii εἰ spiritus sancti | ὑστέρᾳ cum ABG. Ο ὑστεραίᾳ | ἱἰδοῦσαι at:
C ἰδοὺ αἱ | γυναῦκες: AB add τὸ πέρας | C πᾶς ὁ ὄχλ. | ἔχλανσαν: G ἔκρα-
tow» | λέγοντες: ΑΒ χράζοντες | C βάλεις [ ΑΒ σεαυτήν |. ὥστε: C ὡς |
ἔμελλον (C - λλεν) φῶχ. (AB φ. ἔμ.) éc3.: G αἱ qx. ἤμελλ. χατατρώγειν |. δ
ἡ δὲ Θέχλα ἔβαλεν (AC -λλεν) ἕαυτ. (A αὐτήν) εἷς τὸ 05. (om.cum AB; C post
Χριστοῦ add) ἐν τ, ὄν. τοῦ χυρίου ἡμῶν I. Χρ. | G νεχραὶ πᾶσαι | ἐπέπλευ-
σαν cum C. ΑΒ ἔπλευσ., G ἀνέπλενσ. | G περὶ τὴν Θέχλαν | G om ὡς ἦν
(B ὑπῆρχε) γυμνή | ὥστε etc cum C; ABG ὥστε μήτε (6 ὡς μηδὲ) τὰ 9γρ.
ἅπτεσϑ. avt. μήτε ϑεωώρ. (C add αὐτὴν) γυμνήν (G γυμν. avt. ϑεωρ.)

86. G ἄλλων πάλιν 9ηρ. | C εἰσβαλλομ., G βαλλομ. ἐπ᾿ αὐτήν. Praeterea
AB add φοβερωτέρων, G φοβερῶν | ὠλόλυξαν cum C (ὀλώλ.) D (ululatum de-
derunt magnum). ABG ἡλάλαξαν | αἱ μέν et αἱ δέ cum CD. ABG ἡ péy et
ἡ δέ | Α ἔβαλλεν, BG ἔβαλεν | G om φύλλ. αἱ δέ | χασίαν cum BC. AG
xacc. | ἄμωρ. cum ABGD: C χινάμωμον | μύρων cum ABG. C εὐωδίας |.
πάντα usque ϑηρία cum CG: A ταῦτα δὲ πάντα βληϑέντα, B πάντα δὲ ταῦτα
βληϑ. τὰ ϑηρ. | G ὡς | συσχεϑ, cum C. G χατεχόμενα, ΑΒ χατεσχέϑησαν
(B - ἔβη) καί | G ὥστε τόν | Ταύρ. E. X. φ. cam CGD: ΑΒ Φοβ. ταύρ. ἔχ. |
τούτοις cum C. Ο ἐχείνοις. ΑΒ χἀχείνων τοῖς ποσίν | C προσδήσομεν | τὴν
ϑηριομ. cum C. Reliqui αὐτήν | xal στυγν. ἐπέτρ. ὁ ἣγ. λέγ. (6 στ. ὁ ἦγ. d-
πεν τῷ 'AXE) llo. 8 9. cnm CGD: AB om | ἔδησ. αὐτ. τ. x. μ. cum C: 6G

u MN

ACTA PAULI ET THECLAE. 57

χαῖα τῶν ταύρων πεπυρωμένα, σἴίδηρα ὑπέθηχαν ἵνα πλείονα τα-

3 3. 7 y "n e
oay0évca, ἀποχτείνωσιν αὐτὴν. οἱ μὲν οὖν ἥλλοντο᾽ T) δὲ περι-
χαιομένη φλὸξ διέκαυσεν τοὺς κάλους, χαὶ ἦν ὥσπερ οὐ δεδεμένη.
* Ἢ δὲ Τρύφαινα ὀλιγόρησεν ἑστῶσα παρὰ τὴν ἀρήναν, ὡς
εἰπεῖν τὸν ὄχλον ᾿Απέθανεν ἡ βασίλισσα Τρύφαινα. χαὶ ἐπέσχεν
ὃ ἡγεμών, καὶ ἡ πόλις ἐπτύρη᾽ ὁ δὲ ᾿Αλέξανδρος παρεχάλει τὸν
e , 9 4 3 4 A , 3 , ,
ἡγεμόνα, λέγων ᾿Ελέησον κάμὲ xai τὴν πόλιν, καὶ ἀπόλυσον ταὺὐ-
τὴν᾿ ταῦτα γὰρ ἐὰν ἀχούσῃ ὁ Καῖσαρ, τάχα ἀπολέσει σὺν ἡμῖν
χαὶ τὴν πόλιν. διότι xol ἡ συγγενὴς αὐτοῦ Τρύφαινα, ἡ βασί-
λισσα ἀπέθανεν παρὰ τοὺς ἄβαχας.

3 Καὶ ἐκάλεσεν ὁ ἡγεμιὼν ἐκ μέσου τῶν θηρίων τὴν Θέκλαν
xal εἶπεν αὐτῇ Τίς el σὺ; καὶ tva, τὰ περὶ σέ, ὅτι οὐδέν σου
e " e 1 3 1 , " - -
ἅπτεται τῶν θηρίων; ἡ δὲ εἶπεν ᾿Εγὼ μέν εἶμι θεοῦ τοῦ ζῶντος
δούλη τὰ δὲ περὶ ἐμέ, εἰς ὃν εὐδόκησεν ὁ θεὸς υἱὸν αὐτοῦ ἐπί-

3 - 2 - e" , τ M
ctceuga, διὰ τοῦτο οὐδὲ Ey τῶν θηρίων ἥψατό μου. οὗτος ap
μόνος σωτηρίας ὅρος χαὶ ζωῆς ἀθανάτου ὑπόστασίς ἐστιν χει-
ES. τὴν Θέχλαν ἐκ τῶν ποδῶν μέσον τῶν ταύρων: ΑΒ προσέδησαν τοῖς ταύροις |
τῶν ταύρων: ΑΒ αὐτῶν | C σίδ. πεπυρ. [ πλείονα (Ὁ ἐπὶ. πλέον) ταραχϑέντα
(Ὁ -ντες οἱ ταῦροῦ) : ΑΒ ὀργισϑέντα || Ο σύρωσι xol ἀποχτείνωσι [ αὐτήν: AB
τὴν δέσμιον, Ο τὴν δέσμιον Θέχλαν [ Ο οἱ μὲν οὖν τύραννοι (lege ταῦροὐ ἢλλ.
βοῶντες φοβερόν | ἡ δὲ περικαιομ. φλ. (C ἡ δὲ φλ. m περιχειμένη) διέκ. (B
ἔχαυσ.) t. χάλους: Ο τῆς δὲ Θέχλας χατέχανσος vj φλὸξ τὰ περικείμενα μέλη τῶν
ταύρων | ὥσπερ cum C. Reliqui ὡς | δεδεμένη: G add εἰς τὸ στάδιον

86. ὀλιγόρησεν cum C. ABG ἐξέψυξεν | G (om ἑστῶσα) παρὰ τοὺς ἀβα-
xac | ὡς elm. v. ὄχλ. (AB ὥστε τὰς ϑεραπαινίδας εἶπ.) usque xol ἐπέσχ. (C
ἐπέσχ. οὖν) ὁ vy. x. ἡ T. ἐπτύρη (A ἐπτύρϑη): G xal πᾶσα ἡ πόλις ἐφοβήθη
σφόδρα. | ὁ δὲ ᾿Αλ. (G add φοβηϑεὶς) παρεχ. (G ἠρώτησεν) v. ἦγ. λέγων cum
ABG. C καὶ ὁ 'AX. πεσὼν εἰς τοὺς πόδας τοῦ ἡγεμόνος εἶπεν (B add xal προσ-
πίπτων αὐτῷ) | G Δέομαί σον, ἐλέησον χαὶ μέ | ταύτην cum C: ABG τὴν
ψηριομάχον et G add μήποτε xol ἡ πόλις σὺν σοὶ xal ἐμοὶ ἀπόληται, et om
postea σὺν ἡμῖν xal | Ο ὅτι Toug. vj βασίλ. x. συγγ. αὐτοῦ παρὰ τ. ἀβ. (B ἄβ-
βακας) ἀπέϑανεν: pro his C ὅτι ἡ ovyy. ast. Τρύφ. ἀπέϑ. παρὰ τὴν ἀρήναν post

. 6 Καῖσαρ add omisso τάχα

37. Καὶ ἐχάλεσεν cum ABG: C Προσχαλεσάμενος δέ omisso χαί sq. | 6G
τὴν (B om, C add dylay) Θέχλ. ante éx pon | αὐτῇ (B om): G πρὸς αὐτήν |
AB om σύ | xoi (AB ἢ) τίνα (C τῇ | οὐδέν usque ϑηρίων cum C. ABG οὐδὲ
Ὧν τῶν 300. ἥψατό cov | vj δὲ εἶπ. cam AB; (06 xol εἶπ. (6 ἀπεχρίϑη αὐτῷ)
Θέχλα | ϑεοῦ (A τοῦ 3ε.) τ. ζ. δούλη cum ABG (sed G δούλῃ antea pro μέν) ;
C δούλη τοῦ Ss. τοῦ ὑψίστου | τὰ δέ: B xal τά | εἰς ὅν: B ὡς | C ηὐδόχη-
σεν | viov cum CG; AB praem εἰς τόν | G vl. aut. ᾿Ιησοῦν Χριστόν | διά
usque gov ex C. ABG διὸ (A δι ὃ, G δύ 8v) οὐδὲ ὃν μον ἅπτεται (G ἥψατό
μον) τῶν Svp. | οὗτος: AB αὐτός | G ἐστὶν cor. αἰωνίου ὁδὸς x. ζ, 43. ὑπ. |

58 ACTA PAULI ET THECLAE.

μαζομένοις γὰρ γίνεται χαταφυγή, θλιβομένοις ἄνεσις, ἀπελ-
πιυμένων σκέπη, xol amata. ὃς ἐὰν μὴ πιστεύσῃ εἰς αὐτόν,
οὐ ζήσεται, εἰς τοὺς αἰῶνας.

8. Καὶ ταῦτα ἀχούσας ὁ ἡγεμὼν ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι ἱμάτια
καὶ ἐνδύσασθαι αὐτήν. χαὶ εἶπεν Θέχλα 0 ἐνδύσας με γυμνὴν
ἐν τοῖς θηρίοις, αὐτὸς ἐν ἡμέρᾳ χρίσεως ἐνδύσει σε σωτηρίαν"
καὶ λαβοῦσα τὰ ἱμάτια ἐνεδύσατο. ἐξέπεμψεν οὖν εὐθέως ὁ ἦγς--
μὼν ἄκτον λέγων Θέκλαν τὴν θεοσεβῆ τὴν τοῦ θεοῦ δούλην ἀπο-
λύω ὑμῖν. αἱ δὲ γυναῖκες μέγα ὠλόλυξαν xaX ἑνὶ στόματι ἀπέ-
δωχαν αἶνον τῷ θεῷ λέγουσαι Εἷς θεὸς 0 Θέχλης, ὥστε ἀπὸ τῆς
φωνῆς σαλευθῆναι τὰ θεμέλια τοῦ θεάτρου. "H δὲ Τρύφαινα
εὐαγγελισθεῖσα ἀπήντησε τῇ ἁγίᾳ 660 καὶ εἶπεν Νῦν πιστεύω
ὅτι νεχροὶ ἐγείρονται" νῦν πιστεύω ὅτι τὸ τέκνον μου ζῇ δεῦρο
Eco, xal τὰ ἐμὰ πάντα σοὶ καταγράψω. ἡ μὲν οὖν εἰσῆλθεν
μετ᾽ αὐτῆς καὶ ἀνεπαύσατο ἡμέρας ὀκτώ, χατηχήσασα, αὐτὴν
τὸν λόγον τοῦ θεοῦ, ὥστε πιστεῦσαι καὶ τῶν παιδισκῶν τὰς πλείο-
νας᾿ xo μεγάλη χαρὰ ἐν τῷ οἴκῳ Ty.

AB om γάρ | ἀπελπισμένων cum BC... AG - μένοις (G dir) | G ἐλπὶς καὶ
σκέπη | μὴ πιστεύσῃ (G -o«) et o cum CGD: AB πιστεύσας (B - o5) et sine
οὗ | Ὁ οὐ ζήσεται ἀλλὰ ἀποθανεῖται εἷς τοὺς αἰῶνας

88. G om Καί | G tj. ἐνεχϑ. xal εἶπεν αὐτῇ "EvX8ucot τὰ ἱμάτια. ἡ δὲ
Θέκλα (C x. εἶπ. ἡ ἁγία Θ.) εἶπεν || αὐτός (ΑΒ οὗτος): G praem ϑεός | Ὁ ἐν-
δύσῃ | ἐξέπεμψ. (cum BG; AC ἕἔπεμψ.) οὖν usque ἄχτον cum C. G xo ἐξέκ.
ταχέως ἄχτ. ὁ vjy.; AB ὁ δὲ ἥγεμ- ταχέως ἔπεμψ. (B ἐξέπ.) σάχραν (A om) |
λέγων: G γράψας οὕτως | Θέ. usque δούλην cum CG (sed G om x. 3toc.): AB
Θέ. τὴν τοῦ ὃς. 800., Θέχλαν τὴν ϑεοσεβεστάτην [ αἱ δὲ vvv. μ. ὠλόλ. (B AOL)
usque λέγουσαι cum ΑΒ: G xal αἱ vuv. ὁμοῦ πᾶσαι ἔχραξαν φωνῇ μεγάλῃ καὶ
ὑφ᾽ ἣν στόμα ἔδωχαν τῷ ϑεῷ αἴνεσιν λέγ., C αἱ δὲ yov. καὶ πᾶς ὁ ὄχλος εἷς ἐξ
ἑνὸς στόματος αἶνον ἔδωχαν τῷ 3. λέγοντες, Ὁ Tunc universae mulieres quae vene-
rant ad. epectaculum dederunt laudem deo dicentes. | Etc: AB add ὁ | d Θέχλης
cum C. AB ὁ Θέχλαν σώσας, G ὁ τῆς Θέχλης, εἷς ϑεὸς ὁ σώσας 660o |
ἀπό: ΑΒ ἐκ | σαλ. τὰ 3. τ᾿ 3. cmm C. ABG σεισϑῆναι (G add πᾶσαν) τὴν πόλιν

89, 'H δέ usque εἶπεν cum C. ABG (cum antecedentibus connectentes)
καὶ τὴν Τρύφαιναν εὐαγγελισϑεῖσαν (Ὁ add ἀναστῆναι,) ἀπαντῆσαι μετὰ ὄχλον
καὶ περιπλαχῆναι τῇ Θέχλῃ (Α -κλᾳ) xal εἰπεῖν (G add αὐτῇ) | AB om νεχρ.
ἐγ. v. x. ὅτι |. Ο δεῦρο τὸ τέχνον μον Θέχλα ἔσω εἷς τὸν οἶκόν pov | G πάντα
τὰ ἐμά | σοὶ (C od) χαταγρ. cum CG (Ὁ tibi consecrabo): ΑΒ σοὶ χαταλείψω |
vj μὲν οὖν cum ΑΒ; CG κἡ δὲ ἁγία (Θ om) Θέκλα | G ἀπῆλθεν μετὰ τῆς Τρν-
φαίνης x. ἀνεπαύσ, (C add ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς) σὺν αὐτῇ τἱμέρ. ὀλίγας | χατη-
χήσασα cum AC, G διδάσκουσα, B χατήχησε δὲ καί | αὐτήν: B αὐτῇ, € πάν-
τας τοὺς ἐν τῇ οἰκίᾳ 1 C om τ. λόγ. τ. ϑεοῦ (Ὁ χυρίου) | καὶ τῶν: C om xal |
G καὶ εἶναι μεγάλην χαρὰν ἐν τῷ οἴκῳ Τρυφαίνης [ C ἦν ἐν τ. ol. αὐτῆς

ACTA PAULI ET THECLAE. 50

Ὁ Ἢ δὲ Θέχλα Παῦλον ἐξήτει, καὶ ἐμηνύθη αὐτῇ ὅτι ἐστὶν
ἐν Μύροις τῆς Δυχίας᾽ καὶ λαβομένη νεανίσκους χαὶ παιδίσκας
ἀνεζώσατο, καὶ ῥάψασα τὸν χιτῶνα εἰς ἐπενδύτην ἀνδρικὸν ἀπῆλ-
θεν ἐν Νύροις, xal εὖρεν τὸν Παῦλον λαλοῦντα τὸν λόγον τοῦ
θεοῦ. ἐθαμβήθη δὲ Παῦλος ἰδὼν αὐτὴν καὶ τὸν ὄχλον τὸν get
αὐτῆς. λογιζόμενος μή τις αὐτῇ πειρασμὸς πάρεστιν ἕτερος.
ἡ δὲ συνιδοῦσα, εἶπεν "Ἔλαβον τὸ λοῦτρον, Παῦλε᾽ ὁ γὰρ σοὶ συνερ-
γήσας εἰς τὸ εὐαγγῶλιον χάμοὶ συνήργησεν εἰς τὸ λούσασθαι.
* Καὶ λαβόμενος ὁ Παῦλος αὐτὴν ἀπήγαγεν εἰς τὸν olxov Ἕρ-
μαίου καὶ πᾶντα ἀχούει παρ᾿ αὐτῆς, ὥστε ἐπὶ πολὺ θαυμάζειν
τοὺς ἀκούοντας χαὶ στηριχθῆναι καὶ προσεύξασθαι ὑπὲρ τῆς Τρυ-
φαίνης. xal ἀναστᾶσα εἶπεν Πορεύομαι εἰς Ἰκόνιον. ὁ δὲ Παῦ-
Aog εἶπεν Ὕπαγε xal δίδασχε τὸν λόγον τοῦ θεοῦ. ἡ δὲ Τρύ-
φαινα, πολὺν ἱματισμὸν καὶ χρυσὸν ἔπεμψεν αὐτῇ. ὥστε χαταλι-
πεῖν τῷ Παύλῳ πολλὰ εἰς διακονίαν τῶν πτωχῶν.

€ Αὐτὴ δὲ ἀπῆλθεν εἰς ᾿Ιχόνιον. χαὶ εἰσέρχεται εἰς τὸν

40. Θέχλα: C praem ἀγία | ἐζήτει cam ὦ: ABG ἐπεπόϑει καὶ ἐζήτει αὖ-
τὸν περιτέμπουσα (G πομπεύονσα πανταχοῦ) | ὅτι ἐστίν etc. cam C: ΑΒ εἶναι
αὐτόν et om τῆς Auxlac: Ο ἐν Mug. εἶναι τῆς Λνχ. | x. λαβομένη (AB λαβοῦσα)
ueque ἀνεζώσατο (AB ἀναζωσαμένη): G ἀναζωσαμένη τε | ῥάψασα cum (6:
A ῥίψασα, B στρέψασα | C om τόν | εἰς ἐπ. dvBp. cum C: G εἷς ἐπενδύτον
σχῆμα dvbpuxóv: AB εἰς ἐπενδύτην, σχῆμα ποιήσασα ἀνδρικόν | G ἀπίει πρὸς
αὐτὸν εἰς Mipav (À εἰς Μύρα, B εἰς τὰ Mupa) τῆς Λυκίας | C om τόν | λαλ.
τ. λ. T. 9c. cam. CG: ΑΒ τὸν λόγ. κηρύσσοντα. Ρταείεγεα ABG add xoi ἐπέστη
(6 παρέστη) αὐτῷ (G add ἀϑρόως). | ABG ὁ δὲ (6 add Παῦλ.) ἔϑαμβ. | G
βλέπων αὐτήν | AB τὸν μετ᾽ αὖτ. ὄχλ. | λογιζόμενος cum C. ABG -σάμενος.
Praeterea C add ἐν ἑαυτῷ | μή τις (G 0m) αὐτῇ (CG om) meg. (C add αὐτῷ)
πάρεστιν (C πάρεστη, G éotu) ἕτερ. | συνιδοῦσα cum AB: C dyla 660a, G
Θέ. σννῆχεν xal | εἶπεν (Ὁ λέγε) : CG add αὐτῷ | σοὶ (A o£, C post σννεργ.)
(voy. (Ὁ ἐνηργήσας) εἷς (Ὁ om) τὸ εὖ. xdyol (A χάμέ, B καὶ ἐμοί,
G xal μοῦ

41. Com ὁ | αὐτήν cum ABD, G αὐτῆς: C τῆς χειρός αὐτῆς | ἀπή-
v«yt» oum CG. AB ἀπήνεγχεν. C add avv» Ἑρμαίον: G Ἑ. μέως, D Her-
metis | xài πάντὰ dx. m. αὐτῆς: G xal διηγήσατο Παύλῳ ἡ 660a πάντα τὰ
συμβεβηκότα αὐτῇ ἐν ᾿Αντιοχείᾳ | ὥστε: B ὡς | ϑανμάζειν cum ὦ. ABG 3av-
᾿ μάσαι τὸν Παῦλον καί | G πάντας τοὺς dx. | ABG om xal ante στηριχ.] G
προσενξ. τῇ Τρυφαίνῃ | εἶπεν cum AB: C praem ἡ ἁγία 660a, G Θέχλα, et
CG edd τῷ Παύλῳ | G εἶπεν αὐτῇ Πορεύον xai δίδασκε | G Ὕπαγε τέκνον |
ἡ δέ: ABG ἡ μὲν οὖν | G χρυσ. x. ἱματισμ. |. ἔπεμψεν usque πολλά cum AB:
C ἔδωκεν τῇ ἁγίᾳ 660g, ἡ δὲ ἁγία Θέχλα χατέλειπεν αὐτὰ τῷ Παύλῳ: G
ἕκεμψ. διὰ τῆς Θέχλας τῷ Παύλῳ

42. Αὐτὴ δέ: G'H δὲ Θέχλα | G εἰς τὸ ᾿Ιχόνιον |. C καὶ εἰσῆληεν | G

60 ACTA PAULI ET THECLAE.

᾿Ονησιφόρου οἶκον, xal ἔπεσεν εἰς τὸ ἔδαφος ὅπου Παῦλος χαθε-
ζόμενος ἐδίδασκεν, χαὶ ἔκλαιεν λέγουσα Ο θεὸς μοῦ χαὶ τοῦ οὔκου
τούτου, ὅπου μοι τὸ φῶς ἔλαμψας, Χριστὲ Ἰησοῦ ὁ υἱὸς τοῦ
θεοῦ τοῦ ζῶντος. ὁ ἐμοὶ βοηθὸς ἐν πυρί, βοηθὸς ἐν θηρίοις, αὐτὸς
ὑπάρχεις δεδοξασμένος εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν. “ Καὶ εὗρεν
τὸν Θάμυριν τεθνεῶτα, τὴν δὲ μητέρα ζῶσαν" xal προσχαλεσα-
μένη τὴν μητέρα αὐτῆς εἶπεν Θεοχλεία μῆτερ, δύνασαι πιστεῦ-
σαι ὅτι ζῇ κύριος ἐν οὐρανοῖς: εἴτε γὰρ χρήματα ποθεῖς, δίδωσίν
σοι δι ἐμοῦ ὁ θεός εἴτε τὸ τέκνον, παρέστηκά cot. χαὶ ταῦτα
διαμαρτυραμένη ἀπῆλθεν εἰς Σελεύχειαν, καὶ ᾧκησεν ἐν σπη-
λαίῳ χρόνους ἑβδομήκοντα δύο, ἐσθίουσα βοτάνας καὶ ὕδωρ, xdi
πολλοὺς ἐφώτισεν τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ.

ε. τὸν olx. τοῦ Ὄνησ. | ὅπου: A ἔνϑα | G ὁ Παῦλ. | A ἐδίδ. χαϑεζόμ., B éxa-
Sétero διδάσχων et C add τὰ λόγια τοῦ Seo | C xol πάλιν ἔχλαιεν πικρῶς My.
G xol μετὰ χλανϑμοῦ προσηύξατο εὐχαριστοῦσα xol ἐξομολογουμένη tQ ϑεῷ xal
λέγουσα | ΑΒ Ὁ 3e. ἡμῶν χαὶ τοῦ, G Κύριε ὁ 3c. τοῦ | G τὸ φ. αὐτοῦ |
ἔλαμψας Xp. 'I. (B 'I. Xo.) cum BC. AG ἔλαμψεν ᾿Ιησοῦς (A add Χριστός) | ó
wi usque ζῶντ. cum CG: AB om | βοηϑὸς ἐν πυρί cum AB. € Bo. ἐν φυλαχῇ,
βοηϑὸς ἐπὶ ἡγεμῶσιν (sic), G fo. ἐπὶ ἡγεμόνων, Bo. ἐν πυρί | αὐτ. ὑπαρχ. δε-
δοξ. cum B: A ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ ϑεός, d ἡ δόξα: Ο ὅτι αὐτὸς εἶ μόνος ϑεός:
C βοηϑὸς ἐν πᾶσι, σοὶ πρέπει ἡ δόξα | Ο εἷς v. al. τῶν αἰώνων, ἀμ.

43. B Εὗρε δέ | C τ. Θάμ. μέν | Ο τεϑνηχότα, τ. δὲ μητ. αὐτῆς |
προσκ. t. μητ. αὖτ. (6 τ. ἑξαντῆς μητ.) εἶπ. (G add πρὸς αὐτήν) Oc. μῆτ. (G
add ἐμή, A om Oc. p.) cum ABG: C λέγει ἡ ἁγία Θέκλα τῇ μητρὶ αὐτῆς
Θεοχλείᾳ Μῆτερ | ζῇ χύριος cum C; AB add ὁ ϑεός: G ἔστι ϑεὸς χύριος ζῶν |
οὐρανοῖς cum ABGD: C -νῷ | ποϑεῖς (- ἧς) cum CG. ΑΒ ἐπιποϑ. εἰ C add
εἴτ᾽ οὖν ἐπιποοῆς | δίδωσιν cum ΑΒ. C δώη, Ο δώσει [δι᾽ ἐμ. ὃ Sc. cum
ΑΒΟ: C χύριος 80 ἐμ. | τό: ΑΒ om |. τέχνον: B -χνου, G add σον, ἰδού
(ecce addit etiam D) | C διαμαρτυρουμένη | AC ΣΣελεύχιαν (A - (av) |. ὕδωρ:
A add ποιοῦσα, B πίνονσα | B om τοῦ | Pro xol ταῦτα usque t. ϑεοῦ G sic
habet: xai ταῦτα xol ἕτερα πολλὰ διεμαρτύρατο xal παρεχάλει αὐτήν" v| δὲ μή-
τὴρ αὐτῆς Θεοχλία οὐχ ἐπίστευσε τοῖς λεγομένοις αὐτῇ ὑπὸ τῆς μάρτυρος θΘέ-
χλης. ἡ δὲ Θέχλα ἰδοῦσα ὅτι οὐχ ὠφελεῖ, χκατασφραγισαμένη ὅλον τὸ σῶμα αὖ-
τῆς ἐξῆλθε τὴν πύλην, xal ἔρχεται εἰς Δάφνην" xal εἰσελθοῦσα εἰς τὸ μνημεῶον
ὅπου ὁ Παῦλος μετὰ ᾿Ονησιφόρον εὐρέϑη, προσπεσοῦσα ἔχλανυσεν ἐχεῖ τῷ ϑεώ.
xal ἐξελθοῦσα πάλιν ἔρχεται ἐπὶ τὴν ἸΣελεύχιαν, πολλοὺς φωτίζουσα τῷ λόγῳ τοῦ
Χριστοῦ. D vero sic: Haec aulem testificanle Thecla , mater quae seculum amabal
non se converlii ad. illam. Ilia vero quae solum deum diligebat , quod ipse eral εἰ
pater εἰ maler , ipsius praecepla servabat , dicens Qui diligunt seculum istud, non vi-
debunt deum patrem neque filium eius lesum Chrisium dominum nostrum. - Et haec
locuta profecta est. Seleuciam , el multos illuminavit ibi, εἰ requievit in bona pact.
His verbis exit codicis Digbaeani versio. Quae vero ex codice Barocciano Gra-
bius addidit, graviter ab iis differunt quae ex codd. Parisiensibus ipsi exhibui-
mus sectionibus 44 et 45. Ea vide infra.

πα LL LLLLL.— αι D mo u ΒΝ m

ACTA PAULI ET THECLAE. 61

* "Toi; δὲ τῆς πόλεως Ἕλληνες ὄντες τὴν θρησκείαν, ἰατροὶ
δὲ τὴν τέχνην, ἀπέστειλαν πρὸς αὐτὴν ἄνδρας νεωτέρους σοβα-
A M1 N ^" 3 ’ A ty “ 3 ,
ροὺς ἐπὶ τὸ φθεῖραι αὐτὴν ἔλεγον γάρ ὅτι τῇ Δρτέμιδι δουλεύει
παρθένος οὖσα, xal ἐκ τούτου ἰσχύει πρὸς τὰς ἰάσεις. προνοίᾳ
δὲ θεοῦ εἰσῆλθεν ἐν τῇ πέτρᾳ ζῶσα ἡ xol τὴν γῆν ὑπέβη. καὶ
) » »ν Ὁ , , b - 1 t 3
ἀπῆλθεν ἐν τῇ Ρώμῃ θεάσασθαι τὸν Παῦλον, καὶ εὐρεν αὐτὸν
χοιμ-ηθέντα. μείνασα δὲ ἐχεῖ χρόνον οὐ πολύν, μετὰ χαλοῦ
er [4 , e ᾽ 4 [4 "A d , P
ὕπνου ἐχοιμήθη᾽ xal θάπτεται ὡς dro δυο ἡ τριῶν σταδίων τοῦ

μνήματος τοῦ διδασχάλου Παύλου.

15 ᾿Εβλήθη μὲν οὖν εἰς τὸ πῦρ χρόνων οὖσα ἑπτὰ xo δέκα,
χαὶ εἰς τοὺς θῆρας χρόνων ὀχτὼ xal δέκα, xal ἤσκησεν ἐν τῷ
σπηλαίῳ ὡς εἴρηται χρόνους ἑβδομήκοντα δύο, ὡς εἶναι τὰ πάντα
ἔτη τῆς ζωῆς αὐτῆς ἐνενήκοντα. πάμπολλα δὲ ἰάματα τελέ-
σασα ἀναπαύεται εἰς τὸν τόπον τῶν ἁγίων, χοιμιηθεῖσα τῇ εἰκάδι
τετάρτῃ τοῦ Σεπτεμβρίου μηνὸς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ χυρίῳ
ἡμῶν. ᾧ ἡ δόξα χαὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων᾽
GARY.

44. πόλεως: C add Σελευχίας | (Ο τῇ τέχνῃ ἰάσεις; B ϑεραπείας |
ἀπῆλθεν: Α ἦλθεν | AB om τῇ | A om τόν | A χρόν. οὐ μέγιστον |. B στα-
δίων δύο ἢ τρ. 1. uv. Παύλ. τοῦ 805. αὐτῆς

45. μὲν οὖν: ΑΒ δέ] AB om οὖσα | C om x. εἰς x. 95p. yp. ὅ. x. δέχα |
ὡς εἶναι cum B: AC ὡς (6 ὥστε) γίνεσθαι (C *evéo3.) | AC τῆς évSéov ζωῆς |
ἔνενήχοντα cum A: B praem ἔτη, C χρόνοι | AB om δέ | χοιμηϑεῖσα: AB add
ἐν εἰρήνῃ | ᾧ wj δόξ. x. v. xp. εἰς cum AB: C μεϑ᾽ οὗ τῷ πατρὶ ἅμα τῷ ἁγίῳ
πνεύματι δόξα, χράτος, τιμή, νῦν xal ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς al. τ. αἱ, ἀμήν.

G pro sectt. 44 et 45 haec edidit: Καὶ νεφέλη φωτεινὴ ὠδήγει αὐτήν.
xal εἰσελθοῦσα ἐν ΣΣελευχίᾳ ἐξῆλθεν ἔξω τῆς πόλεως ἀπὸ ἑνὸς σταδίον " xol
ἐχείνους δὲ ἐδεδοίχει, ὅτι τὰ εἴδωλα ἐθεράπευον. xal ὁδηγὸς γέγονεν αὐτῆς ἐν
τῷ ὄρει τῷ λεγομένῳ Καλαμῶνος ἤτοι ἹΡοδεῶνος : χαὶ εὑροῦσα ἐχεῖ σπήλαιον
εἰσῆλθεν αὐτῷ. xol ἦν ἐχεῖ ἐπὶ ἔτη ἱκανά, xol πολλοὺς xol χαλεποὺς πειρα-
σμοὺς ὑπέστη ὑπὸ τοῦ διαβόλον, xol ὑπήνεγχεν γενναίως βοηϑουμένη ὑπὸ τοῦ
Χριστοῦ. μαϑοῦσαι δέ τινες τῶν εὐγενίδων γυναιχῶν περὶ τῆς παρϑένου Θέχλης,
ἀπίησαν πρὸς αὐτὴν xol ἐμάνϑανον τὰ λόγια τοῦ ϑεοῦ᾽ xal πολλαὶ ἐξ αὐτῶν ἀπε-
τάξαντο τῷ βίῳ xol συνήσχουν αὐτῇ. xoi φήμη ἀγαθὴ ἤχϑη πανταχοῦ περὶ
αὐτῆς, xal ἰάσεις ἐγίνοντο ὑπ᾽ αὐτῆς. γνοῦσα οὖν πᾶσα ἡ πόλις xal τ περί-
χωρος ἔφερον τοὺς ἀρρώστους αὐτῶν ἐν τῷ ὄρει, xol πρινὴ τῇ Supq προσεγγί-
σωσι, ϑᾶττον ἀπηλλάττοντο, οἵῳ δήποτε χατείχοντο νοσήματι, xol τὰ πνεύματα
τὰ ἀκάδαρτα χράζοντα ἐξήρχοντο“ xal πάντες χατελάμβανον τὰ ἴδια αὐτῶν ὑγιῆ,
δοξάζοντες τὸν ϑεὸν δόντα τοιαύτην χάριν τῇ παρϑένῳ Θέχλῃ. οἱ ἰατροὶ οὖν τῆς

62 ACTA PAULI ET THECLAE.

πόλεως Σελευχίων ἐξονδενώϑησαν, τὴν ἐμπορείαν ἀπολέσαντες, xal οὐδεὶς λοιπὸν
προσεῖχεν αὐτοῖς xal φϑόνου xai ζήλον πλησϑέντες ἐμηχανοῦντο xatd τῆς τοῦ
Χριστοῦ δούλης, τὸ τί αὐτῇ ποιήσωσι. Ὑποβάλλει οὖν αὐτοῖς ὁ διάβολος Aoyt-
σμὸν πονηρόν. χαὶ μιᾷ τῶν ἡμερῶν συναχϑέντες xol συνέδριον ποιήσαντες ουμ-
βουλεύονται πρὸς ἀλλήλους λέγοντες Αὕτη ἡ παρϑένος ἱερὰ τυγχάνει τῆς μεγάλης
ϑεᾶς ᾿Αρτέμιδος χαὶ εἴ τι dy αἰτήσει αὐτήν, ἀχούει αὐτῆς ὡς παρϑένον οὔσης,
χαὶ φιλοῦσιν αὐτὴν πάντες οἱ ϑεοί. δεῦτε οὖν λάβωμεν ἄνδρας ἀτάχτους xal μο-
ϑύσωμεν αὐτοὺς οἶνον πολύν, καὶ δώσωμεν αὐτοῖς χρυσίον πολὺ xal εἴπωμεν αὖ-
τοῖς El δυνηθῆτε φϑεῖραι xol μιάναι αὐτήν, διδοῦμεν ὑμῖν xol ἄλλα χρήματα.
ἔλεγον οὖν πρὸς αὐτοὺς οἱ ἰατροὶ ὅτι ἐὰν ἰσχύσουσιν αὐτὴν μιάναι, οὐκ ἀχούουσιν
αὐτῆς οἱ ϑεοὶ οὔτε ΓΆρτεμις ἐπὶ τῶν ἀσθενούντων. ἐποίησαν οὖν οὕτως. xol
ἀπελθόντες οἱ πονηροὶ ἄνδρες ἐπὶ τὸ ὄρος καὶ ἐπιστάντες ὡς λέοντες τῷ σπηλαίῳ
ἐπάταξαν τὴν 35pav* ἤνοιξεν δὲ ἡ ἁγία μάρτυς Θέκλα, ϑαρροῦσα d ἐπίστευσεν
Θεῷ προέγνω γὰρ τὸν δόλον αὐτῶν. xal λέγει πρὸς αὐτούς Τί ϑέλετε, τέχνα:
οἱ δὲ εἶπον Τίς ἐστιν ἐνταῦϑα λεγομένη Θέχλα; vj δὲ εἶπεν Τί αὐτὴν ϑέλετς;
λέγουσιν αὐτῇ ἐκεῖνοι ἸΣυγχαϑενδῆσαι αὐτῇ ϑέλομεν. λέγει αὐτοῖς τὖὸ μαχαρία
Θέχλα ᾿Εγὼ ταπεινὴ γραῦς εἰμί, δούλῃ δὲ τοῦ χυρίον μον Ἰησοῦ Χριστοῦ " xal
χἄν τί ποτε δράσαι ϑέλετε ἄτοπον el; ἐμέ, οὐ δύνασος. λέγουσιν αὐτῇ ἐκεῖνοι
Οὐχ ἐστὶν δυνατὸν μὴ πρᾶξαι εἰς σὲ ἃ Θέλομεν. xol ταῦτα εἰπόντες ἐχράτησαν
αὐτὴν ἰσχυρῶς, xoi ἐβούλοντο χαϑυβρίσαι αὐτήν. ἡ δὲ λέγει αὐτοῖς μετ᾽ ἐπιει-
κείας ᾿Αναμείνατε, τέκνα, ἦα ἴδητε τὴν δόξαν χυρίου. xal χρατουμένη ὑπ᾽ αὖ-
τῶν ἀνέβλεψεν εἰς τὸν οὐρανὸν xal εἶπεν Ὁ ϑεὸς ὁ φοβερὸς xal ἀνείχαστος xol
ἔνδοξος τοῖς ὑπεναντίοις, ὁ ῥυσάμενός με ἐκ πυρός, ὁ μὴ παραδώσας με Θά-
μνρι, ὁ μὴ παραδώσας με ᾿Αλεξάνδρῳ, ὁ ῥνσάμενός με ἐκ ϑηρίων, ὃ διασώσας
με ἐν τῷ βύϑῳ, ὁ πανταχοῦ συνεργήσας μοι xal δοξάσας τὸ ὄνομά σον ἐν (pol,
xai τανῦν ῥῦσαί με ἐκ τῶν ἀνόμων ἀνθρώπων τούτων, xal μὴ ἐάσῃς με ὧν-
βρίσαι τὴν παρϑενίαν μου, ἣν διὰ τὸ ὄνομά cov ἐφύλαξα μέχρι τοῦ νῦν, ὅτι σὲ
φιλῶ καὶ σὲ ποθῶ xai σοὶ προσχννῶ τῷ πατρὶ χαὶ τῷ υἱῷ xol τῷ πνεύματι
ἁγίῳ εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν. xol ἐγένετο φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λέγονσα Μὴ
φοβηνῇς Θέχλα, δούλη μὸν ἀληϑινή, μετὰ σοῦ γάρ εἶμι" ἀπόβλεψον xoi ἴδε
ὅπου ἠνέῳχται ἔμπροσθέν σου, ἐχεῖ γὰρ οἶκος αἰώνως ἔσται σοι, χάχεϊ τὴν ἐπί--
σκεψιν δέχῃ. χαὶ προσχοῦσα vj μαχαρία Θέχλα ἴδεν τὴν πέτραν ἀνεῳχϑεῖσαν
ὅσον χωρεῖ ἄνθρωπον εἰσιέναι, xal κατὰ τὸ λεχϑὲν αὐτῇ ἐποίησεν, καὶ ἀποφν--
γοῦσα γενναίως τοὺς ἀνόμους εἰσῆλθεν εἰς τὴν πέτραν" xol συνεχλείσϑη εὐθὺς
ἡ πέτρα, ὥστε μήτε ἁρμὸν φαίνεσθαι. ἐχεῖνοι δὲ ϑεωροῦντες τὸ παράδοξον
αῦμα ὥσπερ ἐν ἐχστάσει ἐγίνοντο, xal οὐχ ἴσχυσαν ἐπισχεῖν τὴν τοῦ ϑεοῦ δού--
λην, ἀλλ᾽ ἢ μόνον τοῦ μαφορίον αὐτῆς ἐπελάβοντο xal μέρος τι ἠδυνήθησαν
ἀποσπάσαι" xdxsivo χατὰ συγχώρησιν ϑεοῦ πρὸς πίστιν τῶν ὁρώντων τὸν σεβά--
σμιον τόπον, xal εἷς εὐλογίαν ταῖς μετὰ ταῦτα γενεαῖς τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸν
κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν ἐκ χαρδίας χαϑαρᾶς.

ACTA PAULI ET THECLAE. 63

"EmaSts οὖν ἡ τοῦ ϑεοῦ πρωτομάρτυς καὶ ἀπόστολος καὶ παρϑένος Θέκλα ἡ
ἀπὸ τοῦ Ἰχονίου ἐτῶν δέχα ὀχτώ" μετὰ δὲ τῆς ὁδοιπορίας xoi τῆς περιόδου xal
τῆς ἀσκήσεως τῆς ἐν τῷ ὄρει ἔζησεν ἔτη ἄλλα ἑβδομήκοντα xol δύο’ ὅτε δὲ
προσελάβετο αὐτὴν ὁ χύριος, ἦν ἕτων ἐνενήχοντα. χαὶ οὕτως ἡ τελείωσις αὐτῆς
γίνεται. Τίνεται δὲ yj ὁσία μνήμη αὐτῆς μηνὶ Σεπτεμβρίῳ εἰκάδι.τετάρτῃ, εἷς
δόξαν τοῦ πατρὸς xal τοῦ vioU καὶ τοῦ dylou πνεύματος vU» καὶ ἀεὶ χαὶ εἰς
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΚΑΙ MAPTYPION ΤΟΥ͂ ATIOY BAPNABA TOY
AIIJOZTOAOY.

᾿Ἐπειδήπερ ἀπὸ τῆς χαθόδου τῆς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Inooó
Χριστοῦ παρουσίας, τοῦ ἀόχκνου χαὶ φιλανθρώπου καὶ ἰσχυροῦ
xa ποιμένος καὶ διδασκάλου καὶ ἰατροῦ, τὸ ἀπόρρητον xai ὅσιον
xal ἄμεμπτον μυστήριον τῶν τὴν ἐλπίδα ὁσίως κατεχόντων xa
ἐσφραγισμένων Χριστιανῶν ἐθεασάμην καὶ εἶδον ἐγώ, ᾧ καὶ ἔδού-
λευσα προθύμως, ἀναγκαῖον φήθην ἃ ἥκουσα xai εἶδον μυστήρια
ἐξηγήσασθαι.

2 ᾿Εγὼ ᾿Ιωάννης συναχολουθῶν Βαρνάβᾳ xol Παύλῳ τοῖς

ἁγίοις ἀποστόλοις, ὑπηρέτης ὧν τὸ πρὶν μὲν Κυρώλλου τοῦ doyte- -
ρέως τοῦ Διός, νῦν δὲ χάριν λαβὼν πνεύματος ἁγίου διὰ Παύλου

xai Βαρνάβα xol ZO τῶν ἀξίων τῆς χλήσεως, τῶν xal βαπτι-
σάντων με ἐν Εἰκονίῳ. ὃ Μετὰ οὖν τὸ βαπτισθῆναί με εἶδον
ἄνδρα τινὰ ἐφεστῶτα ἐν λευκῇ στολῇ περιβεβλημένον, χαὶ εἶπέν
μοι Θάρσει, Ἰωάννη" χαὶ γὰρ τὸ ὄνομα σου μετονομασθήσεται
Μάρκος, xal ἡ δόξα σου ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ χηρυχθήσεται. xal

*) Vet τοῦ ἁγίον ἄποστ. Βαρνάβα

1. φιλανϑρώπον: Vat εὐσπλάγχνου | Vat om xal διδασχάλον | Vat om ᾧ |
Vat ὠήϑην xol ἃ εἶδ. xal ἤχουσα

2. ἐξηγήσασδαι. ᾿Εγὼ ᾿Ιωάννης : ita Vat; Par ᾿Εγὼ Ἰωανν. ἐξηγήσ. | Vat
om dylo | Vat om τοῦ Διός. Sed notat Papebrochius haec: Sirietus, cuius
versionem nobis obtulit Vaticanae codez 6187, addit idolorum, Mombritiana le-
genda nefandissimi templi Iovis. | Vat πνεύμ. dy. λαβὼν διά τε Πέτρον
τοῦ ἀποστόλου xol Βαρνάβα xci Παύλου τῶν | Vat om ἐν Εἰκονίω (Elx. codex
constanter habet), sed Papebrochius in notis sic habet: Alibi quam in Mombritio
legit Baronius εἰ nos quoque in ms. Uliraiectino invenimus baptizatum Marcum dici in
loco qui dicitur Iconium.

3. οὖν: Vat δέ | εἶδον: Vat add ἐν ὁράματι et om μοι |. Vat τὸ ὄν. aov

ACTA ΒΑΒΝΑΒΑΕ AUCTORE MARCO. 65

τὸ ἐν σοὶ σχότος παρῆλθεν ἀπὸ σοῦ, καὶ ἐδόθη σοι σύνεσις πρὸς τὸ
γνῶναι τὰ μυστήρια τοῦ θεοῦ.

* Ὥς δὲ τὸ ὅραμα εἶδον, σύντρομος γενόμενος ἀπῆλθον
παρὰ τοὺς πόδας Βαρνάβα καὶ ἀπήγγειλα αὐτῷ ἃ εἶδον χαὶ
» A ^ 9 A , ^ e 9 [4
ἤχουσα παρα, τοῦ αἀνδρὺς ἐχείνου μυστήρια. Παῦλος δὲ ὁ ἀπό-
στολος οὐχ ἦν ἔγγιστα ἡνύκα ἀνεθέμην τὰ μυστήρια. εἶπεν δέ
μοι Βαρνάβας Μηδενὶ ἐξείπῃς τὴν δύναμιν ἣν εἶδες. χάἀμοὶ γὰρ
τῇ νυχτὶ ταύτῃ παρέστη ὁ χύριος λέγων ὅτι θάρσει" ὡς γὰρ ἔδω-᾽
χας τὴν ψυχήν σου ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός μου εἰς τὸ ἀποθανεῖν καὶ
ἀπαλλοτριωθῆναι τοῦ σοῦ ἕθνους, οὕτως χαὶ τελειωθήσῃ. πλὴν
χαὶ τὸν ὄντα μεθ᾽ ὑμῶν ὑπηρέτην xai αὐτὸν συλλαβοῦ μεθ᾽
ἑαυτοῦ Eye, γάρ τινα μυστήρια. νῦν οὖν, τέχνον, φύλαξον
σεαυτῷ τὰ ῥήματα ἃ εἶδες καὶ ἤκουσας καιρὸς γάρ σε ἀποχα-
λύψαι μέλλει.

5 Ταῦτα δέ μου χατηχηθέντος παρ αὐτοῦ, ἐμείναμεν ἐν
Εἰχονίῳ ἡμέρας ἱκανάς" ἦν γὰρ ἐχεῖ ὅσιος ἀνὴρ καὶ εὐλαβής,
ὅστις ἡμᾶς χαὶ ὑπεδέξατο, οὗ χαὶ τὸν οἶκον ἡγίασε Παῦλος.
ἐχεῖθεν τοῶυν χατηντήσαμεν ἐν Σελευκείᾳ, xal προσμείναντες
ἡμέρας τρεῖς ἀπεπλεύσαμεν ἐν Κύπρῳ, καὶ ἤμην ἐγὼ διαχονῶν
αὐτοῖς ἄχρις οὗ περιήλθομεν πᾶσαν τὴν Κύπρον: ἀναχθέντες δὲ
ἀπὸ τῆς Κύπρου χατήχθημεν ἐν Πέργῃ τῆς Παμφυλίας. xdxsi-
σε λοιπὸν παρέμεινα ὡσεὶ μιῆνας δύο, βουλόμενος ἐπὶ τὰ δυτικὰ
μέρη ἀποπλεῦσαι" καὶ οὐκ εἴασέν με τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον. ἐπι-
στρέψας δὲ πάλιν ἐζήτησα τοὺς ἀποστόλους, καὶ μαθὼν ὅτι ἐν
᾿Αντιοχεία εἰσίν, ἐπορεύθην πρὸς αὐτούς. .
μετονομασϑήσῃ | πρὸς τὸ γνώναι ex Vat; Par προγνῶναι

4. Vat ἴδον | Vat ἀπελθὼν πρὸς t. π. Βαρν. ἀπήγγειλα | Vat ἀνεϑέμην
τὰ τοιαῦτα ῥήματα | Vat ἣν ἴδες. γνῶϑι γὰρ ὅτι xdpot τῇ | Vat om ὅτι |
Vat τοῦ ἔϑνους σὸν | μεϑ΄: Par με μεθ΄, Vat ἐγγύς | μυστήρια: Vat add
δεῖχά | οὖν: ita Vat, om Par

5. μέλλει. Ταῦτα δέ pov χατηχηϑέντος: Vat μέλλει SU ἐμοῦ. Κατηχη-
ϑέντες οὖν | Εἰϊχονίω: Vat Ἱερουσαλήμ | ἦν γὰρ ἐχεῖ usque Παῦλος: Vat pro
his habet xol ἤλθομεν ἐν ᾿Αντιοχείᾳ | xo προσμείναντες : Vat ἐχεῖ δὲ προσμ. |
ἀπεπλεύσ. ἐν Κύπρῳ: sic Vat; Par ἐπλεύσαμεν εἷς Κύπρον περιήλϑ. m. τ.
Κύπρον: sic Vat; Par παρήλθομεν τῇ Κύπρῳ | δύο. Notat Papebrochius Hic :
omnino vídetur excidisse et discedens ab eis reversus sum Hieroso-
lymam, xol ἀποχωρήσας dr αὐτῶν ὑπέστρεψα ἐν (corrige eic) “Ιεροσόλυμα,
ut est Act. XIII, 18. At codex Par nihil lacuhae habet. | ἀποπλεῦσαι: Vat πο-

ρεύεσϑαι | εἰσίν: Vat ἦσαν.
Αοίδ apost. apocr. ed. Tischendorf. 5

68 ACTA BARNABAE AUCTORE MAROO.

ὁ ρον δὲ τὸν Παῦλον ἀπὸ τοῦ κόπου τῆς ὁδοιπορίας ἐν
᾿Αντιοχείᾳ, ἐπὶ τῆς χλίνης᾽ ὃς χαὶ ἰδών με σφόδρα ἐλυπήθη διὰ
τὸ βραδῦναί με ἐν Παμφυλίᾳ. χαὶ προσελθὼν ὁ Βαρνάβας παρε-
χάλεσεν αὐτόν, χαὶ ἐγεύσατο ἄρτου" ὀλίγον δὲ ἔλαβεν αὐτοῦ.
χαὶ εὐηγγελίσαντο τὸν λόγον τοῦ κυρίου, χαὶ πολλοὺς τῶν lou-
δαίων χαὶ ᾿Ελλήνων ἐφώτισαν. ἐγὼ δὲ μόνον προσεῖχον αὐτοῖς,
xa ἐφοβούμην Παῦλον προσεγγίσαι αὐτῷ καὶ Sur τὸ ἔχειν με ἱκα-
νὸν χρόνον ἐν Παμφυλίᾳ διάγοντα χαὶ πάνυ ταράσσεσθαι αὐτὸν
xa ἐμοῦ. μετάνοιαν δὲ ἐδίδων ἐπὶ τοῖς γόνασιν εἰς τὴν γῆν
Παύλῳ, χαὶ οὐκ ἠνείχετο᾽ ὡς δὲ ἐπέμενον ἐπὶ σάββατα τρία τῇ
παραχλήσει καὶ τῇ δεήσει γονυπετῶν, οὐκ ἠδυνήθην δυσωπῆσαι
αὐτὸν ὑπὲρ ἐμαυτοῦ ἡ δὲ πολλὴ λύπη αὐτοῦ ἦν πρὸς μὲ διὰ τὸ
ἔχειν με τὰς πλείους μεμβράνας ἐν Παμφυλίᾳ.

7 Ὡς δὲ ἐγένετο τοῦ τελέσαι αὐτοὺς διδάσχοντας ἐν ᾽Αντιο- ᾿
χείᾳ, τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων χαθεσθέντες ὁμοῦ συνεβουλεύσαντο
πορεύεσθαι ἐπὶ τοὺς ἀνατολικοὺς τόπους, χαὶ μετὰ ταῦτα ἔρχε-
σθαι ἐν Κύπρῳ καὶ ἐκισχέψασθαι πάσας τὰς ἐκκλησίας ἐν αἷς
ἐλάλησαν τὸν λόγον τοῦ θεοῦ. παρεχάλει δὲ ὁ Βαρνάβας ἐλθεῖν
τὸν Παῦλον πρότερον ἐν Κύπρῳ xal τοὺς ἰδίους ἐπισκέψασθαι ἐν
τῇ κώμῃ αὐτοῦ, xal Aouxtog δὲ παρεκάλει ὥστε ἐπίσχεψιν λα-
βεῖν τὴν πόλιν αὐτοῦ Κυρήνην. ὅραμα δὲ ἦν καθ᾽ ὕπνον ὀφθὲν
τῷ Παύλῳ ὥστε σπεῦσαι αὐτὸν ἐπὶ ᾿Ιερουσαλὴμ διὰ τὸ προσδέ-
χεσθαι αὐτὸν τοὺς ἀδελφοὺς ἐχεῖί Βαρνάβας δὲ παρεκάλει ὥστε
ἐλθεῖν αὐτοὺς ἐν Κύπρῳ xal ποιῆσαι τὸν χειμῶνα, καὶ τότε
ἀπελθεῖν αὐτοὺς εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ, ἐν τῇ ἑορτῇ. ὅ Πολλὴ τοίνυν
φιλονεικία *) μεταξὺ αὐτῶν ἐγίετο. Βαρνάβας δὲ παρεχάλει

6. Vat Hügow | Vat t. κόπον xal τῆς 08. Inde vero ab ἐπὶ τῆς χλίνης
(pro quibus ipsis Papebrochius per coniecturam posuit νοσοῦντα, Sirletus defes-
sum) usque προσδέχεσθαι αὐτὸν τοὺς ἀδελφοὺς ἐχεῖ omnia desiderantur in Vati-
cano. [ἔλαβεν αὐτοῦ: codex, ut videtur, ἔλαβ. αὐτόν | ἐδίδων : codex ἐδίδον

7. Κυρήνην: codex χορίνην | Vat ὥστε εἰσελθεῖν αὐτοὺς εἰς Κύπρον ἐν
τῇ : Vat om ἐν

*) Ad hanc vocem in margine litteris uncialibus ipsa manu antiquissima ap-
ponuntur haec, "Opa μὴ τὴν φιλονειχίαν ταύτην, ἣν xal at Πρα-
ξεις παροξνσμὸν χαλοῦσιν, νομίσῃς παϑοχράτειάν τινα xal
ϑυμὸν ἀλόγιστον εἶναι, ἀχούων τὸ δοχεῖν xal τὴν πρόφασιν

εἶναι μεμβράνας. Οὐ γὰρ ὀργή τίς ἐστιν, μὴ γένοιτο, ἵνα διὰ
μεμβράνας τὸν Ἰωάννην (τὸν ᾿Ιωάννην: corrige ὁ ᾿Ιωάννης xot Παῦλος 2),

ACTA ΒΑΒΝΑΒΑΕ AUCTORE MARCO. 67
xdpé ἑκακχολουθῆσαι αὐτοῖς διὰ τὸ ἐξ ἀρχῆς ὑπηρέτην αὐτῶν
εἶναί με χαὶ ἐν τῇ Κύπρῳ πάσῃ ὑπηρετῆσαι αὐτοῖς ἄχρις οὗ xa-
τήντησαν ἐν Πέργῃ τῆς Παμφυλίας, xdxst ἀπέμεινα ἡμέρας
ἱκανάς. ὃ δὲ Παῦλος χατέκραξεν τοῦ Βαρνάβα λέγων ὅτι ἀδύ-
νῶτον τοῦτον ἐλθεῖν μεθ᾿ ἡμῶν. — xal οἱ ὄντες δὲ μεθ᾽ ἡμῶν ἐκεῖ
παρεκάλουν ὥστε χἀμὲ συναχολουθῆσαι αὐτοῖς, διὰ τὸ εὐχήν μοι
ὑπάρχειν ἕως τέλους αὐτοῖς ἀκολουθῆσαι" ὥστε λέγειν τὸν Παῦ-
λον τῷ Βαρνάβᾳ ὅτι εἰ βούλει λαβεῖν ᾿Ιωάννην τὸν καὶ Μάρκον
μετονομασθέντα μετὰ σεαυτοῦ, πορεύου ἑτέραν ὁδόν᾽ οὐ γὰρ
ἔλθῃ μεθ’ ἡμῶν. Βαρνάβας δὲ ἐν ἑαυτῷ Ὑενόμενος εἶπεν ὅτι τὸν
ἅπαξ δουλεύσαντα τῷ εὐαγγελίῳ καὶ συνοδεύσαντα οὐκ ἀποστρέ-
φεται ἡ χάρις τοῦ θεοῦ. εἰ οὖν καὶ τοῦτο ἡδύ σοί ἐστι, πάτερ
Παῦλε, λαβὼν αὐτὸν πορεύομαι. χαὶ αὐτὸς ἔφη Πορεύου ἐν τῇ
χάριτι τοῦ Χριστοῦ, χαὶ ἡμεῖς ἐν τῇ δυνάμει τοῦ πνεύματος.

? Κλίναντες τοίνυν τὰ γόνατα προσηύξαντο τῷ θοῷ. καὶ
ἀναστενάξας Παῦλος ἔχλαυσεν, ὁμοίως δὲ χαὶ Βαρνάβας, λέγον-
τες πρὸς ἀλλήλους Καλὸν μὲν ἦν ἡμᾶς χοινῶς χαθὼς τὴν ἀρχὴν
οὕτως χαὶ τὸ τέλος ποιήσασθαι τὸ ἐν ἀνθρώποις. ἐπειδὴ δὲ
οὕτως σοι ἔδοξε, πάτερ Παῦλε, πρόσευξαι ὑπὲρ ἐμοῦ ἵνα τέλειός

χαὶ αὖθις διὰ Ἰωάννην τὸν xal Μάρχον Παῦλος καὶ Βαρνάβας
διεχωρίσϑη᾽ ἀλλὰ τοῦτό ἐστιν τὸ ἐνεργεῖσθαι ἀμφοτέρονς éx
“τοῦ ἁγίον πνεύματος, xal μὴ ποιεῖν ἃ σνγχρίνειν δόχοῦσιν
ἀλλὰ ἃ ἐνεργοῦνται. χαὶ ἴδε ὅτι χλαίονσιν καὶ βιασϑέντες
ἀπαγγέλλουσιν ἀλλήλοις τὰ ἀποχάλυφϑέντα, xal ὅτι μὴ βιάσῃ
Βαρνάβα Παῦλον (καὶ ὅτι μή usque Παῦλον: ita corrupte codex. Nonnihil
excidisse videtar). ἄλλως τε καὶ τὸ εἰρημένον Βαρνάβᾳ περὶ Ἰωάν-
νου τοῦ xal Μάρχον μὴ καταλιπὼν αὐτὸν πάλιν οὕτως (an potius
οὗτος) πληροῖ. τοσοῦτον οὖν ὑπὸ τοῦ ἁγίον πνεύματος £xpa-
τοῦντο ὡς σύγχρισιν ἀνθρωπίνην μὴ καταδέχεσϑαι οἱ ἅγιοι
ἀπόστολοι, ἀλλὰ τῇ τοῦ ἐπειλημμένον αὐτῶν ἁγίον πνεύματος
χινήσει (adde χινεῖσϑαι 7).

8. Vat ἐγένετο εἰ συναχολουϑῆσαι |. ὑπηρετῆσαι: sic Vat; Par ὑπηρέτησα |
Vat χατηντήσαμεν εἰς Πέργην εἰ ἐπέμεινα |. Vat χατέχραζ. τῷ Βαρνάβᾳ | Vat
xal οἱ ὄντες ἀδελφοὶ ἐκεῖ ἔλεγον ὥστε με (Papebr. supplet δεῖ] σὺν αὐτοῖς ἀχο»
λονϑῆσαι | à τὸ εὐχήν usque ἀχολουϑῆσαι: haec Vat habet; praetermissa
sunt in Par | Vat om τῷ Βαρνάβᾳ | Vat βούλῃ | Vat om μετονομασϑέντα et
habet εἰς ἑτέραν ὁδόν | Vat ἔλθῃς | Vat τὸν ἅπαξ δονλεύοντα ἡμῖν οὐκ ἀπο-
στρέφ. | ἔφη: ita Vat; om Par | Vat ἐν τῇ ydo. τοῦ ϑεοῦ, xot ἡμεῖς ἐν τῷ
ἁγίῳ πνεύματι

9. Vat χαϑὼς tv. ψυχὴν χαὶ τὸ τέλος | τὸ ἐν: Vat om τό | Vat ya τε-

5^

68 ACTA BABNABAE AUCTORE MAROO.

μου ὃ χάματος γένηται εἰς αἴνεσιν᾽ οἶδας γὰρ πῶς σοι ἐδούλευ-
σα χαὶ εἰς τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ τὴν δοθεῖσάν σοι. πορεύομαι.
γὰρ ἐν Κύπρῳ καὶ σπεύδω τελειωθῆναι οἶδα γὰρ ὅτι οὐχέτι ὄψο-
μαι τὸ πρόσωπόν σου, πάτερ Παῦλε. χαὶ πεσὼν ἐπὶ τὴν γῆν
él; τοὺς πόδας αὐτοῦ ἔκλαυσεν ἱκανῶς. 7 Ὃ δὲ Παῦλος ἔφη
πρὸς αὐτόν Καἀμοὶ τῇ νυχτὶ ταύτῃ παρέστη ὃ κύριος λέγων Μὴ
βιάσῃ Βαρνάβαν τοῦ μὴ πορευθῆναι εἰς Κύπρον᾽ ἐκεῖ γὰρ αὐτῷ
ἡτοίμασται τοῦ φωτίσαι πολλούς xal σὺ δὲ ἐν τῇ δοθείσῃ σοι
χάριτι πορεύου εἰς Ιεροσόλυμα προσκυνῆσαι ἐν τῷ ἀγίῳ τόπῳ, —
κἀχεῖ σοι δειχθήσεται ποῦ σοι τὸ μαρτύριον ἡτοίλασται. ἡσπα-
σάμεθα δὲ ἀλλήλους, χαὶ παρέλαβέν με Βαρνάβας.

! Καὶ χατελθόντες εἰς Λαοδύκειαν ἠρωτῶμεν περᾶσαι εἰς
Κύπρον, xa εὑρόντες πλοῖον ἀπερχόμενον εἰς Κύπρον ἀνήλθομεν᾽
χαὶ πλευσάντων ἡμῶν ὁ ἄνεμος ἐναντώς εὐρέθη. ἤλθομεν δὲ ἐν
τῷ Κορασίῳ, xal κατελθόντων ἡμῶν παρὰ τὸν αἰγιαλόν, ἔνθα

i79 , , - 1 1 ^
πηγὴ Ὧν.) ἀνεψύξαμεν ἐκεῖ, μηδενὶ ἑαυτοὺς ἐμφανίζοντες διᾶ τὸ
pp γνῶναί τινα ὅτι ἀπεχωρίσθη Βαρνάβας τοῦ Παύλου. ἀνα-
χθέντες δὲ ἀπὸ Κορασίου ἤλθομεν εἰς παλαιὰς τῆς ᾿Ισαυρίας, xd-
χεῖθεν ἤλθομεν ἐν νήσῳ τοὶ Πιτυούσῃ καλουμένῃ, καὶ χειμῶνος
γενομένου ἐποιήσαμεν ἐχεῖ ἡμέρας τρεῖς ὑπεδέξατο δὲ ἡμᾶς ἀνήρ
τις εὐλαβὴς ὀνόματι Εὔφημος, ὃν καὶ πολλὰ κατήχησε Βαρνά-
Bac εἷς τὴν πίστιν σὺν ὅλῳ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ.

1. ᾿Εχεῖθεν δὲ παρεπλεύσαμεν τὰς ᾿Αχονησίας καὶ ἤλθομεν
ἐν πόλει ᾿Ανεμουρίῳ, καὶ εἰσελθόντων ἡμῶν ἐν αὐτῇ εὕρομεν δύο
“Ἕλληνας. ἐλθόντες δὲ πρὸς ἡμᾶς ἐπηρώτων πόθεν καὶ τίνες ἐσμέν.
εἶπεν δὲ αὐτοῖς Βαρνάβας Εἰ βούλεσθε γνῶναι πόθεν χαὶ τίνες
λείως μοι ὁ χόπος εἷς ἀνάπανσιν γένηται | καὶ εἰς τήν: ita Vat; Par om xa |
δοθεῖσαν got: ita Vat; Par δοῦ. ἡμῖν | Vat τελειωϑῆναι, καὶ σπεύδω οἶδα |
ὅτι: sic Vat; om Par | Vat ἐπὶ τῆς γῆς

40. σύ: Par gol | Vat χάχεϊϑέν σοι et ἡτοιμάσθη

11. Vat Κατελϑθόντες δὲ xal εὑρόντες πλοῖον ἐν Λαοδικίᾳ vj. περ. εἰς Κύ-
προν᾽ xal ὁ ἄνεμ. ἐναντίως ηὐρέϑη, xal οὐκ ἠδυνήθημεν. ἤλθομεν δέ | Vat κ'
εἰσελθόντων xj. ἐν τῷ αἰγιαλῷ | dw. ἐχεῖ: Vatadd τὴν ὥραν | Vat ἐμφανί-
σαντες | ἀναχϑ. δὲ ἀπὸ Κορασίον: Vat ἐχεῖϑεν δέ |. ἤλθομεν εἰς usque χάχεῖϑεν
ex Vet sunt; om Par ἤλθομεν ἐν: Vat ἐλθόντες ἐν | ἐποιήσαμεν ἐχεῖ: Vat
παρεβάλωμεν (corrige -λομεν) | Vat xol ὑπεδέξ. vju. ἀν. τις Εὔφημος ὀνόματι
et om quae sequuntur ὃν xal πολλά usque οἴκῳ αὐτοῦ

12. "Vat ηὕρομεν et xal εἰσελθόντες πρός | Vat om καὶ τίνες [ περιβαλῶ:

ACTA BARNABAE AUCTORE MARCO. 69.
ἐσμέν, ἀπορρίψατε ἣν ἔχετε ἐσθῆτα, χαὶ περιβαλῶ ὑμᾶς ἐσθῆτα
ἥτις οὐδέποτε ῥυπαίνεται, οὐδέ ἐστιν ἐν αὐτῇ ῥυπαρία ἀλλὰ
πάντοτε λαμπρά, ἐστιν. ξενισθέντες δὲ ἐπὶ τῷ λόγῳ ἠρώτων ἡμᾶς
Τί ἐστι τὸ ἔνδυμα ἐκεῖνο ὃ μέλλετε ἡμῖν διδόναι: εἶπεν δὲ αὐτοῖς
Βαρνάβας ᾿Εὰν ἐξομολογήσησθε τὰς ἁμαρτίας ὑμῶν καὶ συντά-
ξησθε τῷ χυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ, λαμβάνετε τὸ ἔνδυμα
ἐχεῖνο ὅπερ ἐστὶν ἄφθαρτον εἰς τὸν αἰῶνα. Κατανυχθέντες δὲ
ὑπὸ τοῦ ἁγίου πνεύματος ἔπεσον εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, παρα-
χαλοῦντες χαὶ λέγοντες ᾿Αξιοῦμέν σε, πάτερ, δὸς ἡμῖν τὸ ἔνδυμα
ἐχεῖνο“- ἡμεῖς γὰρ πιστεύομεν ᾧ χηρύττεις ζῶντι θεῷ xal ἀλη-
θινῷ. καταγαγὼν δὲ αὐτοὺς χάτω εἷς τὴν πηγὴν ἐβάπτισεν
αὐτοὺς εἷς ὄνομα πατρὸς χαὶ υἱοῦ xal ἁγίου πνεύματος" xal
ἔγνωσαν ἑαυτοὺς ὅτι ἐνεδύσαντο δύναμιν χαὶ στολὴν ἁγίαν. λα-
βὼν δὲ παρ᾽ ἐμοῦ μίαν στολὴν ἐνέδυσεν τὸν ἕνα, καὶ ἐκ τῆς ἰδίας
στολῆς ἐνέδυσε τὸν ἕτερον. προσήνεγκαν δὲ χρήματα αὐτῷ, καὶ
εὐθέως διέδωχεν αὐτὰ Βαρνάβας τοῖς πτωχοῖς. ἀφ᾽ ὧν xai οἱ
ναῦται. πολλὰ ἠδυνήθησαν χερδᾶναι.

M Κατελθόντες δὲ ἐν τῷ αἰγιαλῷ, ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον
τοῦ θεοῦ καὶ εὐλογήσας αὐτούς, ἠσπασάμεθα αὐτοὺς καὶ ἀνή-
χθημεν ἐν τῷ πλοίῳ. ὁ δὲ εἷς αὐτῶν ὁ ἐπικληθεὶς Στέφανος ἐβού-
λετο συναχολουθῆσαι ἡμῖν καὶ οὐκ εἴασεν ὁ Βαρνάβας. διαπε-
ρασάντων δὲ ἡμῶν χατεπλεύσαμεν ἐν Κύπρῳ διὰ νυχτός, xol
ἔλθόντες ἐν τῷ λεγομένῳ Κρομμυακίτῃ εὕρομεν Τίμωνα xod ᾿Αρί-
στωνα, τοὺς ἱεροδούλους, πρὸς οὺς καὶ ἐξενίσθημεν.

15 Τίμων δὲ συνείχετο πυρετῷ πολλῷ € καὶ ἐπιθέντες τὰς
χεῖρας εὐθέως ἀπεστήσαμεν τὸν πυρετὸν αὐτοῦ, ἐπικαλεσάμενοι
τὸ ὄνομα τοῦ χυρίου Ἰησοῦ. ἦν δὲ ὁ Βαρνάβάς μαθήματα παρὰ
ita Vat; Par περιβάλλω | Vat om οὐδέ ἐστιν ἐν αὐτῇ ῥυπαρ.. || μέλλετε ἡμῖν
ex Vat; Par μέλλει | Vat συντάσσεσϑε et om ἡμῶν

13. "Vat χαταννγέντες | αὶ om ἡμεῖς γάρ usque ἀληϑινῷ | Vat xat xa-
ταγαγὼν αὐτοὺς tUJUc xdte | Vat εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρ. x. τοῦ vl. x. toU dy.
πον. | Vot ἐνεδύσατο τὴν στολ. τὴν dylav | Vat προσήνεγχ. δὲ αὐτῷ τὰ χρήμ.
αὐτῶν |: τοῖς πτωχοῖς : Vat om τοῖς

44. "Vat Κατελϑ. δὲ ἐν τ. aly. ἠσπασάμεϑα ξαυτούς, xai ἐλαλήσαμεν τὸν
loy. τοῦ ϑεοῦ, xol ηὐλογήσαμεν αὐτούς. Ὁ δὲ εἷς ἐξ αὐτῶν ὁ χληϑείς | Vat
κατεπλευσάμεϑα | Vat om διὰ νυχτός | Vat εἰσελθόντ. ἐν τῷ λεγ. Κρομναχιάτι

ἡῦρομεν
15. Vat τ. πυρετὸν ἀπ᾿ αὐτοῦ | Vat om χυρίον

70 ACTA BARNABAE AUCTORE MARCO.

Ματθαίου εἰληφώς, βίβλον τῆς τοῦ θεοῦ φωνῆς, xai θαυμάτων
χαὶ διδαγμάτων σύγγραμμα" ταύτην ἐπετίθει τοῖς ἀσθενοῦσι
Βαρνάβας χατὰ τὴν ἀπαντῶσαν ἡμῖν χώραν, xai εὐθέως τῶν
παθῶν ἴασιν eros.

16 Γρνομένων δὲ ἡμῶν ἐν Λαπίθῳ, καὶ εἰδωλομανίας ἐπιτε-
λουμένης ἐν τῷ θεάτρῳ, οὐκ εἴασαν ἡμᾶς εἰσελθεῖν ἐν τῇ πόλει,
ἀλλὰ πρὸς τῇ πύλῃ ἀνεψύξαμεν μωρόν: 'Γίμων δὲ μετὰ τὸ ἀνα-
στῆναι αὐτὸν ἐκ τῆς νόσου ἦλθεν σὺν ἡμῖν. ἐξελθόντες δὲ τῆς
Λαπίθου δυὰ τῶν ὀρέων ὠδεύσαμεν, xal ἤλθομεν εἰς πόλιν Δαμ-
παδίστου, ὅθεν ὑπῆρχεν καὶ Τίμων" πρὸς ὃν εὑρόντες καὶ Hod-
κλειον ὄντα ἐκεῖ, ἐξενίσθημεν παρ᾿ αὐτῷ. . " Οὗτος ἦν ἀπὸ τῆς
Ταμασέων., ὃς ἐληλύθει ἐπισκέψασθαι τοὺς οἰκείους αὐτοῦ ᾿ πρὸς
ὃν ἀτενίσας ὁ Βαρνάβας ἀνεγνώρισεν αὐτόν, πρώην ἐπὶ τῆς Κι-
τιαίων συντυχίαν πεποιηκὼς μετὰ Παύλου πρὸς αὐτόν: ᾧ xal
πνεῦμα. ἅγιον ἐδόθη ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος, μετωνόμασέν τε αὐτὸν
Ἡρακλείδην. χειροτονήσαντές τε αὐτὸν ἐπίσκοπον τῇ Κύπρῳ xa
ἐχχλησίαν ἐπιστηρίξαντες ἐν Ταμάσῳ ; χατελείψαμεν, αὐτὸν εἰς
κατούκησιν τῶν ἐκεῖσε χατοικούντων ἀδελφῶν.

8. μῶν δὲ διελθόντων τὸ ὄρος τὸ χαλούμενον Χιονῶδες,
χατηντήσαμεν ἐν παλαιᾷ Πάφῳ, κἀκεῖ ηὕραμεν "Póbova, (coó-
δουλον, ὃς χαὶ αὐτὸς πιστεύσας συνηχολούθησεν ἡμῖν. συνῃ»-
τήσαμεν δέ τινι Ἰουδαίῳ ὀνόματι Βαριησοῦ ἐρχομένῳ ἀπὸ Πάφου,
ὅστις xal ἐγνώρισεν Βαρνάβαν ὄντα πρώην μετὰ Παύλου οὗτος
βίβλον: sic Vat; Par βιβλίον | ϑαυμ. x. διδαγμάτων: Vat ποιημάτων | σύγ-
γραμμα: sic Vat; Par συγγράμματα, itemque Sirletas scripta | Vet ταύτ. ἐπι-
tec πᾶσι τοῖς ἀσθενοῦσιν ὁ Βαρν. | χώραν: Vat χάριν [ xal εὐθέως : Vat om
xal | Vat ἐποιεῖτο

16. Δαπίϑῳ: Vat τῇ πόλει Λαπίϑων | Vat εἴασεν, sed Sirletas. permise-
runt | Vat ἦλθ. ἅμα ἡμῖν | Vat δωδεύσαντες ἤλθωμεν (corrige - ομεν) | πόλων:
Vat χώμην | Δαμπαδίστου: ita Par; Vat Δαμπαδιστοῦ | Ἡράχλειον: Vat Ἧρα-
χλέονα | Vat παρ᾽ αὐτοῦ.

17. Οὗτος, ut Vet; Par add Ἡράκλειος (scriptum est - κλέω, nisi fallor) |
Vat Ταμασίων ἐλθὼν ἐπισκ. | Par Κητιαίων | ἐδόϑη & τ. Bart. , μετ. τε: Vat
ἔδωκαν μετονομάσαντες | Vat om τε | Vat ἐπιστηρίσαντες ἐν σπηλαίῳ ἐν Ta-
μασῷ (Par - μάσῳ), xal τοῖς ἐχεῖ οὖσιν ἀδελφοῖς χκατηχηϑεῖσιν μετ᾽ αὐτοῦ, παρε-
ϑέμεϑα αὐτῷ τὸν λόγον τοῦ ϑεοῦ.

18. Par παλαιῷ | ηὕραμεν cum Vat: Par εὑρόντες | Vat Ῥόδονά tva

tp. ὅστις [ συνηντήσαμεν cum Vat: Par συναντήσαντες | Vat ᾿Ιονδ. τινί | Vat
ἀπὸ τῆς Πάφον | Vat πρώϊν | Vat οὗτος οὐχ εἴασεν ἡμᾶς εἰς τὴν Πάφον

ACTA ΒΑΒΝΑΒΑΒ AUCTORE MARCO. TT

οὐκ ἠθέλησεν ἡμᾶς εἰσελθεῖν dv Πάφῳ, ἀλλ᾽ ὑποστρέψαντες ἦλθο-
μεν ἐν τῷ Κουρίρ.

3. Καὶ εὕρομεν δρόμον τινὰ μιερὸν ἐν τῇ ὁδῷ πλησῶν τῆς
πόλεως ἐπιτελούμενον, ἔνθα γυναυτῶν τε καὶ ἀνδρῶν πλῆθος γυ-
μνῶν ἐπετέλουν τὸν δρόμον xol πολλὴ ἀπάτη καὶ πλάνη ἐγίνετο
ἐν τῷ τόπῳ ἐχείνῳ. στραφεὶς δὲ ὁ Βαρνάβας τούτῳ ἐπετίμησεν,
καὶ ἔπεσεν τὸ ἀπὸ δυσμῶν μόρος, ὥστε πολλοὺς τραυματίας γε-
γέσθαι᾽ πολλοὶ δὲ ἐξ αὐτῶν καὶ ἀπέθανον, οἱ δὲ λοιποὶ ἔφυγον εἰς
τὸ ἱερὸν τοῦ ᾿Απόλλωνος τὸ ὃν πλησίον ἐν τῇ καλουμένῃ ἱερᾷ.
&Móvcov δὲ ἡμῶν ἐγγὺς τοῦ ἱεροῦ, πολὺ πλῆθος ᾿Ιουδαίων ὄντων
ἐχεῖ ὑποβληθέντες ὑπὸ τοῦ Βαριησοῦ ἔστησαν ἔξω τῆς πόλεως
χαὶ οὐκ εἴασαν ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν πόλιν, ἀλλ᾽ ὑπὸ δένδρον
τὸ ὃν πλησίον τῆς πόλεως ἐποιήσαμεν τὴν ἑσπέραν καὶ ἀνεψύ-
ξαμεν ἐκεῖ.

Ὁ Τῇ δὲ ἐπιούσῃ ἤλθομεν ἐν χώμῃ τινί, ἔνθά ᾿Αριστοχλια-
νὸς χατέμενεν᾽ οὗτος λεπρὸς ὧν ἐκαθαρίσθη ἐν ᾿Αντιοχείᾳ, ἃν
xol ἐσφράγισςε Παῦλος καὶ Βαρνάβας εἰς ἐπίσχοπον, xai ἀπέ-
στειλὰν εἰς τὴν κώμην αὐτοῦ ἐν Κύπρῳ διὰ τὸ πολλοὺς “Βλληνας
ὑπάρχειν ἐκεῖ. ἐξενίσθημεν δὲ ἐν τῷ σπηλαίῳ πρὸς αὐτὸν ἐν τῷ
ὄρει, χάχεϊ ἐμείναμεν ἡμέραν μίαν. ἐκεῖθεν τε ἤλθομεν ἐν ᾿Αμα-
θοῦντι, xal πολὺ πλῆθος ἦν ᾿Ελλήνων ἐν τῷ ἱερῷ ἐν τῷ ὄρει ἀσέ-
νῶν γυναικῶν τε xal ἀνδρῶν σπενδόντων. προλαβὼν δὲ xdxei
6 Βαριησοῦς συνεσχεύασεν τὸ ἔθνος τῶν ᾿Ιουδαίων, καὶ οὐκ εἴασεν
ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν πόλιν, εἰ qr) γυνή τις χήρα ὡς ἐτῶν ὀγδοή-
χοντα ἔξω τῆς πόλεως οὖσα, xal αὐτὴ τοῖς εἰδώλοις qi) προσ-
χυνοῦσα, προσχοῦσα ἡμῖν ἐδέξατο ἡμᾶς ἐν τῷ οἴχῳ αὐτῆς μίαν

19. Vat ηὕρομεν | δῥόμον bis cum Vat: Par bis δρόνον | Vat μιαρὸν ἐν
τῷ ὄρει ἐπιτελούμενον πλησ. v. πόλ. | Vat ἐπετέλει | Vat om xol πολλή usque
ἐχείνῳ, et pergit Τούτῳ ὁ Bapy. ἐπιστραφεὶς ἐπετίμησεν, xal κατέπεσεν [ ὥστε
et γενέσθαι: Vat xal. εἰ ἐποίησεν αι ἔφνγον ἐν τῷ ἱερῷ τ. 'À. τῷ ὄντι
πλησ. | Vat om ἐν τῇ x. ἱερᾷ | ἐγγ. τ. ἱεροῦ: Vut πλησίον τοῦ Kovplov [ὄν-
τῶν: Vat ὅν | Vat ὑποβληϑέν et ἔστη et εἴασεν | Vat ὑπὸ τὸ δένδρ. τὸ ὃν ἐν
τῷ ὄρει πλησίον | ἑσπέραν cam Vat; Pur ἡμέραν

20. Vat ἐκαϑερίσϑη | Vat ἐσφράγισαν | Vat ἐν τῇ χώμῃ αὐτοῦ | τε:
Vat δέ | ἐν τῷ ἱερῷ com Vat; Par om | Vat σπενδόντων. κἀχεῖ προσελθὼν
ὁ Βαριησοῦς | Vat om ἕξω t. κόλ. οὖσα | κρσοσχσῦφα cum Vat; Par ypoé-
yovca | Vat om ἡμῖν

74 ACTA BARNABAE AUCTORE MARCO.

gcu, φωτίζων αὐτοὺς xal εὐαγγελιζόμενος ἅπερ ἐδιδάχθην παρὰ
τῶν ἀποστόλων τοῦ Χριστοῦ, τῶν χαὶ βαπτισάντων μὲ εἰς ὄνομα
πατρὸς καὶ υἱοῦ xal ἁγίου πνεύματος, τῶν καὶ μετονομασάντων
p& Μάρχον ἐν τῷ ὕδατι τοῦ βαπτίσματος, ἐν ᾧ xal ἐλπίζω προσ-
ἐνέγκαι πολλοὺς εἰς τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ διὰ τῆς χάριτος αὐτοῦ᾽
ὅτι αὐτῷ πρέπει τιμὴ χαὶ δόξα αἰώνιος, ἀμήν.
Περίοδοι xai μαρτύριον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου
Βαρνάβα πέπλησται διὰ θεοῦ.

γοντας dB. τὸν λόγ. v. ϑεοῦ | παρά: Vat ὑπό | Vat εἷς τὸ ὄνομα τοῦ Tato. xal
τοῦ vL καὶ τοῦ dy. vy. | ἐν ᾧ xal: Vat om χαί | Vat πολλ. προσενέγχ. | Vat δόξ.

t. Xuplsu | ὅτι etc: Vat αὐτῷ vj δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.
Subscriptio ex Par addita est; non est in Vaticano.

EK TON IIEPIOAQN ΦΙΛΙΠΠΟΥ TOY AIIOZTOAOY.

AIIO IIPAREOZ IIENTEKAIAEKATHZ ΜΈΧΡΙ
TEAOYZ, EN AIZ TO MAPTYPION.

Κατὰ τὸν χαιρὸν ἐκεῖνον Τραϊανοῦ τοῦ βασιλέως παρειλη-
φότος τὴν τῶν Ρωμαίων ἀρχήν, μετὰ τὸ μαρτυρῆσαι ἐν ὀγδόῳ
ἕτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ Σίμωνα τὸν τοῦ Κλωπᾶ ἐπίσκοπον ὄντα
Ἱεροσολύμων, δεύτερον «γενόμενον ἐπίσχοπον μετὰ Ιάχωβον τὸν
« χρηματίσαντα ἀδελφὸν τοῦ χυρίου τῆς ἐχεῖσε ἐχκχλησίας, Φῶιπ-
Tog ὃ ἀπόστολος διερχόμενος τὰς τῆς Δυδίας χαὶ ᾿Ασίας πόλεις
χαὶ χώρας χατήγγελλεν πᾶσιν τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ.

? Φβάσας δὲ ἐν πόλει ᾿Οφιορύμῃ, ἥτις καλεῖται ᾿Ιεράπολις
τῆς ᾿Ασίας, ὑπεδέχθη ὑπό τινος πιστοῦ ὀνόματι Στάχυος. συν-
ἣν δὲ αὐτῷ xal Βαρθολομαῖος εἷς τῶν ἑβδομήκοντα, μαθητῶν
τοῦ χυρίου xal ἡ ἀδελφὴ αὐτοῦ Μαριάμμη καὶ οἵ ἀχολουθοῦν-
τες αὐτῷ μαθηταὶ αὐτοῦ. πάντες οὖν καταλιπόντες τὰ ἔργα
αὐτῶν οἵ ἄνδρες τῆς πόλεως ἔτρεχον εἰς τὸν οἶχον τοῦ Στάχυος,
ἀχούοντες περὶ τῶν ἔργων ὧν ἐποίει ὁ Φίλιππος. συναχθέντων
δὲ πολλῶν ἀνδρῶν τε χαὶ γυναυκῶν ἐν τῇ οὐκίᾳ τοῦ ΣΣτάχυος, ἦν
6 Φίλιππος ἅμα τῷ Βαρθολομαίῳ διδάσκων αὐτοὺς τὰ περὶ τοῦ
Ἰησοῦ. |

*) 'Ex τῶν etc ex Ven sunt. Par (praemissis Μηνὶ Νοεμβρίῳ, ιδ΄): Πε-
ρίοδοι χαὶ μαρτύριον τοῦ ἁγίον Φιλίππου τοῦ ἀποστόλον.

1. Parb Κατ’ ἐχεῖνον τὸν χαιρόν | Parb Σίμωνα τοῦ χρηματίσαντα cum
Ven et Parb; om Par

2. αὐτῷ xxi: Ven om καί | πάντες οὖν usque ὧν ἐποίει ὁ Φίλιππ. ex Par
sunt; Ven non habet | τε: om Par

78 ACTA ΡΗΙΠΙΡΡΙ.

3 Ἢ δὲ ἀδελφὴ τοῦ Φιλίππου Μαριάμμη χαθεζομένη ἐν τῇ
εἰσόδῳ τῆς οἰκίας τοῦ ΣΣτάχυος προσεῖχεν τοῖς προσερχομένοις, πει-
θοῦσα αὐτοὺς ἐπαχροᾶσθαι τῶν ἀποστόλων λεγόντων πρὸς αὐτούς
᾿Αδελφοὶ ἡμῶν καὶ υἱοὶ τοῦ πατρές pou τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς,
ὑμεῖς ἐστὲ τὸ πλοῦτος τὸ καλὸν xal ἡ ὕπαρξις τῆς ἄνω πόλεως,
ἡ τερπνότης τοῦ χατοικητηρίου οὗ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς ἀγαπῶ-
σιν αὐτό. Í Καταπατήσατε τὰς παγίδας τοῦ ἐχθροῦ, τὸν
εἰλισσόμενον ὄφιν. στρεβλὴ γάρ ἐστιν ἡ πορία αὐτοῦ, ἐπειδὴ
τοῦ πονηροῦ υἷός ἐστιν, καί ἐστιν ἐν αὐτῷ ἰὸς πονηρίας πατὴρ
δὲ αὐτοῦ ἐστὶν ὁ διάβολος ὁ τοῦ θανάτου πρόξενος, μκἤτηρ δὲ
αὐτοῦ ἡ φθορά΄ ὀργὴ ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ καὶ ὄλεθρος ἐν τῷ
στόματι αὐτοῦ, καὶ ἡ ὁδὸς αὐτοῦ ἄδης. διὸ φεύγετε ἀπ᾿ αὐτοῦ
τοῦ μὴ ἔχοντος ὑπόστασιν, τοῦ ἀμόρφου τοῦ pu ἔχοντος μορφὴν
ἐν πάσῃ τῇ χτίσει, εἴτε ἐν τῷ οὐρανῷ εἴτε ἐν τῇ γῇ» εἴτε ἐν τοῖς
πετεινοῖς εἴτε ἐν τοῖς χτήνεσιν. πάντα γὰρ ἀποστρέφονται τῆς
μορφῆς αὐτοῦ xal γὰρ ἐν τοῖς χτήνεσιν καὶ πετεινοῖς τοῦ οὐρα-
νοῦ ἐστὶν ἡ γνῶσις αὐτοῦ, ὅτι σύρει ὁ ὄφις τὴν χοιλίαν αὐτοῦ
χαὶ τὸ στῆθος ἔστιν δὲ τὸ κατοικητήριον αὐτοῦ τάρταρος, χαὶ
ἐν τῷ σχότει βαδίζει, ἐπειδὴ οὐκ ἔχει παρρησίαν ἐν οὐδενί. φεύ-
γετε οὖν ἀπ᾿ αὐτοῦ, Uva, μὴ ὁ ἰὸς αὐτοῦ ἐκχυθῇ ἐπὶ τὸ στόμα
ὑμῶν. “ Γώεσθε δὲ μᾶλλον πιστοί, σεμνοί, ἀγαθοεργοί, μὴ

8. Per ἦν καϑεζομένη et xol προσεῖχεν | Par τοὺς προσερχομένους | Par
corrupte πενθοῦσα aut. ἐπαχρ. δὲ xal τὸν ἀπόστολον | λεγόντ. πρ. αὐτούς : Par
ἐδίδασχεν γὰρ αὐτούς | Par orn ᾿Αδελφ. ἡμῶν | μου: ex Par est; Ven om |
ἡ ὕπαρξις: Par om «yj | dyax. αὐτόν: Ven om αὐτόν

4. Καταπατήσατε usque ὄφιν ex Ven sunt. Par sic: Διὰ τί ἠχμαλωτεύϑητε
ὑπὸ toU ἐχϑροῦ; χαταπατήσατε αὐτὸν τὸν εἰλισσόμενον (εἴλισσ. hoc spiritu et
Ven et Par) τὸν ὄφιν, ᾧ (codex ὅν) οὐχ ἔδωχεν ὁ Scóc χεῖρας xol πόδας. | ἡ
Zopla: ita Par; Ven ἡ ὁδός | υἱός ἐστιν usque πρόξενος cum Ven. Pro his
omoibus Par nil nisi ἐστὶν ὁ ϑάνατος | μήτηρ δὲ αὐτοῦ cum Ven; Par ἡ δὲ
μήτηρ αὐτοῦ ἐστίν | ὀφθαλμοῖς cum Ven; Par ἀδελφοῖς | διὸ φεύγετε usque
τῇ χτίσει cum. Ven; Par sic: μὴ οὖν ἀπατηϑῆτε τῇ ἀπωλείᾳ (codex - Ma) αὖ-
τοῦ. ὑμεῖς γάρ ἐστε δεδεμένοι ἐν τῇ ἀπιστίᾳ xol ἐν τῇ πλάνῃ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τοῦ
ἀτάχτον τοῦ μὴ ἔχοντος ὑπόστασιν, τοῦ ἀμόρφον χαὶ μὴ ἔχοντος μορφὴν μήτε
ὑπόστασιν ἐν πάσῃ τῇ χτίσει | εἴτε ἐν τ. οὐρανῷ usque χτήνεσιν ex Ven; Par
sic: οὔτε ἐν τ. οὐρ. οὔτε ἐν τῇ γῇ, οὔτε £v τοῖς ἰχϑύσιν τοῖς οὖσιν ἐν τοῖς ὕδασι,
οὔτε ἐν τοῖς πετεινοῖς οὔτε ἐν t. χτήν. | πάντα usque μορφῆς αὐτοῦ ex Ven;
Par om | Par om τοῦ οὐρανοῦ | ἡ γνῶσις cum Par: Ven ἡ γύμνωσις | φεύγ.
οὖν: Par φεύγ. νῦν

ACTA PHILIPPJ. 77

ἔχοντες δόλον. ἐξάρατε τὸ πονηρὸν σύστημα ἀφ᾿ ἑαυτῶν, τοῦτ᾽
ἔστιν τὰς χαχὰς ἐπιθυμίας, S0 ὧν ἐγέννησεν ὁ ὄφις ὁ πονηρὸς
δράχων ὁ ἀρχέκαχος νομὴν ἀπωλείας xa θανάτου τῇ ψυχῇ, ἐπει-
δὴ ἡ τῶν χαχῶν ἐπιθυμία πᾶσα ἐξ αὐτοῦ προελήλυθεν. καὶ αὕτη
ἐστὶν ἡ ῥίζα τῆς ἀνομίας, τὸ σύστημα τῶν κακῶν, ὁ θάνατος
τῶν ψυχῶν ἡ γὰρ ἐπιθυμία τοῦ ἐχθροῦ ὁπλίζεται κατὰ τῶν πι-
στῶν, ἐξέρχεται δὲ ἀπὸ τοῦ σχότους xal πορεύεται ἐν τῷ σχότει,
πολεμεῖν ἐπιχειροῦσα τοὺς ἐν τῷ φωτί αὕτη γάρ ἐστιν ἡ τῆς
πλεονεξίας ἀρχή. 9 Διὸ ὑμεῖς οἵ θέλοντες ἐλθεῖν πρὸς ἡμᾶς, μᾶλ-
λον δὲ ὅτι ὁ θεὸς παρεγένετο 9v ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς ὡς πατὴρ πρὸς
Ou. τέκνα. θέλων ὑμᾶς ἐλεῆσαι xal ῥύσασθαι ὑμᾶς ἀπὸ τῆς πο-
γηρᾶς παγίδος τοῦ ἐχθροῦ, φύγετε τὰς τοῦ ἐχθροῦ κακὰς ἐπιθυ-
μίας xol τελείως ἐχβάλετε αὐτὰς ἐκ τοῦ νοὸς ὑμῶν, μισήσαντες
φανερῶς τὸν πατέρα τῶν xaxov», ἀγαπήσαντες δὲ Ἰησοῦν, ὃς
ἐστιν φῶς καὶ ζωὴ xol ἀλήθεια καὶ σωτὴρ πάντων τῶν αὐτὸν
ποθούντων. πρὸς αὐτὸν οὖν προσδραμόντες χρατήσατε αὐτὸν ἐν
τῇ ἀγάπῃ, ἦα ἀναγάγῃ ὑμᾶς ἐκ τοῦ λάκχου τῶν xaxóv, xal
χαθαρίσας στήσῃ ὑμᾶς ἀμώμους ξῶντας ἐν ἀληθείᾳ ἔμπροσθεν
τοῦ πατρὸς αὐτοῦ.

1 Ταῦτα, δὲ πάντα, ἔλεγεν ὁ Φύώλιππος πρὸς τὰ συνελθόντα,
πλήθη διὰ τὸ ἐκ παλαιῶν τῶν χρόνων σέβειν αὐτοὺς τοὺς ὄφεις
xol τὴν ἔχιδνα», ὧν xal εἰκόνας στήσαντες προσεχύνουν᾽ διὸ
xoi ᾿Οφιορύμην ἐκάλουν τὴν ᾿Ιεράπολιν. τούτων δὲ λεγομένων
ὑπὸ τοῦ Φιλίππου, συνπαρόντων αὐτῷ Βαρθολομαίου καὶ Ma.
ριάμμης xai τῶν μαθητῶν αὐτοῦ καὶ τοῦ ΣΣτάχυος, ἐπηχροᾶτο
πᾶς ὁ λαός, καὶ πολὺ πλῆθος ἐξ αὐτῶν ἀποφυγόντες ἀπὸ τοῦ

5. τὰς χαχάς: Par τὰς χαχίας | ἐγέννησεν: Par ἐγένετο [ Par νομὴ ἄπω-

λείας xoi ϑάνατος τῇ ψνχῇ | καὶ αὕτη: Par om χαί | ἡ γάρ: Par ct γάρ | ἀπὸ
τοῦ σχότους: Par ἀπὸ τὸ σχότος |

6. Ad: Per Δι᾿ οὗ | Par om ἔλϑενν | φύγετε τὰς τ. &. xax. ἐπιϑυμίας ex
Ven sunt. Pro his Par: xel τῆς ἐπιϑυμίας | ἐχβάλετε αὐτάς cum Ven: Par
ἐκβάλλετε ταύτας | ἀγαπήσαντες δὲ "Inc. ὅς: Par ἀγαπήσατς τὸν 'Ino. ὥς | xoi
σωτήρ: Ven om xal | éx τοῦ λάχχον: Par éx λάχον

7. Par corrupte: διὰ τὸν ἐκ παλεῶν τ. yp. σβένειν αὐτῶν τοὺς ὄφεις | ci-
κόνας: Ven εἰκόνα | προσεχύνουν : Par προσεφώνουν προσχυνοῦντες αὐτούς | τὴν
Ἱεράπολιν: Par τὴν ἱερὰν πόλιν | συνπαρόντων: Par συμπαρ. | ἐπηχροᾶτο: Par

8 ACTA PHILIPPI.

ἐχθροῦ ἐπεστρέφοντο ἐπὶ τὸν ᾿Γησοῦν xal προσετέθησαν τῷ Φι-
λίππῳ χαὶ τοῖς περὶ αὐτόν. οἱ δὲ πιστοὶ πλεῖον ἐστηρίχθησαν ἐν
τῇ ἀγάπῃ τοῦ Χριστοῦ.

5 Νικανόρα δὲ ἡ γυνὴ τοῦ ἀνθυπάτου χλινήρης χαταχει-
μένη ὑπὸ διαφόρων νοσημάτων, μάλιστα τῶν ὀφθαλμῶν, ἀκούσα-
σα τὰ περὶ τοῦ ἀποστόλου Φιλίππου xai τοῦ κηρύγματος αὐτοῦ,
ἐπίστευσεν ἐπὶ τὸν κύριον. ἦν γὰρ καὶ πρόπαλαι ἀκούσασα περὶ
αὐτοῦ, xa ἐπικαλεσαμένη τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἀπηλλάγη τῶν συνό-
χόντων αὐτὴν πόνων. χαὶ ἀναστᾶσα, ἐξῆλθεν τῆς οἰκίας αὐτῆς
διὰ τῆς πλαγίας θύρας, βασταξομένη ὑπὸ ἰδίων δούλων ἐν φορίῳ
ἀργυρέῳ, xal εἰσῆλθεν εἰς τὴν οὐκίαν τοῦ Στάχυος, ὅπου ἦσαν
οἱ ἀπόστολοι.

? Καὶ ὅτε ἦλθεν ἔμπροσθεν τοῦ πυλῶνος τῆς οἰκίας, ἰδοῦσα
αὐτὴν Μαριάμμη ἡ ἀδελφὴ Φιλίππου τοῦ ἀποστόλου, ἐλάλησεν
τῇ ἐβραΐδι διαλέκτῳ πρὸς αὐτὴν ἔμπροσθεν τοῦ Φιλίππου xa
Βαρθολομαίου χαὶ παντὸς τοῦ πλήθους τῶν πεπιστευκότων M-
γουσα ᾿Αλημακάν, ἰκασαμέ, μαρμαρή, ναχαμάν, μαστρα-
wi», ἀχαμᾶν" ὅ ἐστιν Θυγάτηρ τοῦ πατρός, σὺ εἶ χυρία μου,
σὺ ἐδόθης ἐνεχυρίασμα τῷ ὄφει" ἀλλ᾽ ἦλθεν ᾿[ησοῦς ὁ λυτρωτὴς
ἡμῶν ῥύσασθαί σε 9c ἡμῶν, διαρρῆξαι τοὺς δεσμούς σου χαὶ τε-
μεῖν αὐτοὺς καὶ ἐκτεῖλαι ἐκ σοῦ ἀπὸ τῆς ῥίζης αὐτῶν, ὅτι σὺ
ἀδελφή μου εἶ, μία μήτηρ ἐγέννησεν ἡμᾶς διδύμους. ἐπελάθου
τοῦ πατρός σου, ἐπελάθου τῆς τρίβου τῆς ἀγούσης σε εἰς χατοι-
χητήριον τῆς μητρός σου γεναμένη ἐν πλάνῃ" ἐγκατέλιπες τὸν
ναὸν ἐχείνης τῆς ἀπάτης xal τῆς προσκαίρου δόξης, χαὶ ἦλθες
πρὸς ἡμᾶς φυγοῦσα τὸν ἐχθρόν, ὅτι αὐτός ἐστιν τὸ χατουτητή-

ἐπικροάτω | ἐπεστρέφοντο: Veu ἐπέστρεψαν | Ἰησοῦν: Par χύριον | πλεῖον:
Par πλέον

8. τὰ περί: Ven om τά | πρόπαλαι: Ven πάλαι | xol ἐπικαλεσαμένη : Par
om xal | σννεχόντων αὐτήν: uterque codex cuwty. αὐτῇ | εἰσῆλθεν εἰς: Ven
ἦλθεν εἰς | Par ἀργύρεω; Ven ἀργυραίω

9. Φυ. τ. ἀποστόλον: Par τοῦ ἐπ. Φιλ. | τῇ igo. διαλ. cum Par; Ven
ἕν φωνῇ ἑβραῖστί | ᾿Αλημαχάν: Ven ᾿Αληχαμάν | ἰἱχκασαμέ: Par ἠχασαμέ | μαρ-
μαρή: Ven μαρμαρί | ναχαμάν: Ven ἰαχαμάν | 9 ἐστιν : Par τουτέστιν |. 8v-
γάτηρ: Ven 'Q ϑύγατερ | σὺ εἶ: Par σὺ yj | σὺ ἐδόϑης ἐνεχνρίασμα : Par ἐδό-
ϑς ἐνέχυρον | Par διαρρήξας, sed postea xal τεμὴν a. x. ἐχτεῖλε |. ἐκ σοῦ:
Par αὐτούς | ἀγούσης σε: Ven om σε | γεναμένη: Ven γενομένη | ἀπάτης

ACTA PHILIPPI. 79

ρον τοῦ θανάτου. ἰδοὺ δὴ ἦλθεν ὁ λυτρωτής σου, ἵνα σε λυτρώ-
σηται" ἀνέτειλέν σοι ὁ ἥλως τῆς δικαιοσύνης Χριστός, ἦα σε

Ὁ Ὡς δὲ ταῦτα ἤκουσεν ἡ Νυκανόρᾳ ἑστῶσα. πρὸ τῶν θυ-
ρῶν, ἐπαρρησιάσατο ἐνώπιον πάντων χράξουσα, xal λέγουσα, ὅτι
ἐγὼ ᾿Εβραία εἰμὶ καὶ θυγάτηρ ᾿Εβραίων, λάλησον μετ᾽ ἐμοῦ d
τῇ διαλέκτῳ τῶν πατέρων jou. ἀχούσασα. γὰρ τοῦ χηρύγματος
τῶν πατέρων μου ἰάθην εὐθέως ἀπὸ τῆς νόσου καὶ τῶν περιεχου-
σῶν ps ὀδυνῶν. προσχυνῶ οὖν τὴν ἀγαθότητα τοῦ θεοῦ, ὅτι
ἐποίησεν ὑμᾶς σκυλῆναι ἄχρι τῆς πόλεως ταύτης διὰ τὸν ἀληθυ-
νὸν αὐτοῦ λίθον. τὸν ἔντιμον, ἦα BC ὑμῶν δεξώμεθα τὴν γνῶσιν
αὐτοῦ xal ζησώμεθα σὺν ὑμῖν πιστεύσαντες εἰς αὐτόν.

* Ταῦτα εἰπούσης τῆς Νικανόρας, προσηύξατο περὶ αὐτῆς
πρὸς τὸν θεὸν ὁ ἀπόστολος Φίλιππος ἅμα Βαρθολομαίῳ xai Μα-
ριάμμῃ χαὶ τοῖς σὺν αὐτοῖς λέγων 'O ζωοποιῶν τοὺς νεχρούς,
Χριστὲ "Imoo0 δέσποτα. ὁ ἐλευθερώσας ἡμᾶς διὰ τοῦ βαπτίσμα-
τὸς ἐκ τῆς δουλείας τοῦ θανάτου, ῥῦσαι καὶ ταύτην ἐκ τῆς πλά.
νῆς τοῦ ἐχθροῦ τελείως, ξωοποίησον αὐτὴν ἐν τῇ ζωῇ σου xe
τολείωσον αὐτὴν ἐν τῇ τελειότητί σου, ἦα εὑρεθῇ εἰς τὴν χώραν
τῶν πατόρων αὐτῆς ἐν ἐλευθερίᾳ, ἔχουσα κλῆρον ἐν τῇ ἀγαθότη-
τί σου. χάρις ᾿[ησοῦ.

7 Ἡάντων δὲ ἀναπεμψάντων τὸ ἀμὴν ἅμα τῷ ἀποστόλῳ
Φιλίππῳ, ἰδοὺ ἦλθεν ὁ τύραννος ὁ ἀνὴρ τῆς Νυκανόρας, ὡς ἵππος
ἀδάμαστος μεμηνώς, καὶ ἐπιλαβόμενος τῶν ἱματίων τῆς γυναι-
Xe αὐτοῦ ἐβόα λέγων Ὦ Νικανόρα, qti) οὐχ ἀφῆκά σς ἐπὶ τῆς
χλίνης οὖσαν, πῶς τοσαύτην ἔσχες δύναμιν ἐλθεῖν πρὸς τοὺς μά-
γοὺς τούτους: πῶς δὲ ἀπὸ τῆς φλεγμονῆς τῶν ὀφθαλμῶν σου
ἰάθης: νῦν οὖν ἐὰν μή μοι εἴπῃς τίς ἐστιν ὁ ἰατρός σου xai τί τὸ
ὄνομα αὐτοῦ, τυμωρήσομαί σε διαφόροις τιμωρίαις καὶ οὐ σπλαγ-

χαί: Par om χαί | O5: Par δέ | λντρώσηται: Par - σεται | ἀνέτειλέν σοι:
Par om σοι

10. πατέρων pov bis: Per bis om μου | ἰάϑην: Par ἰάϑη | ὑμᾶς (ita Ven;
Per ἡμᾶς) σχυλῆναι (Ven exvAva) | ζησώμεϑα: Par ζήσωμεν

11. λέγων: Par λέγοντες | χαὶ ταύτην cum Par; Ven αὐτήν | Par om
τελείως, ζωοποίησον α. & t. ζ. σὸν xal | εὑρεθῇ cum Par; Ven xopcu2jj

12, ἔσχες δύναμιν: Par δύν. ἔσχες | ἐάϑης: Par post πῶς δέ pon | τίς
μωρήσομαι : Par τιμωρίσωμαι

80 ' A ACTA PHILIPPI.

χνισθήσομαι ἐπὶ σοί. 7 Ἢ δὲ ἀποχριθεῖσα λέγει αὐτῷ τύ-
ρᾶννε, ἔχβαλε ἀπὸ σοῦ τὴν τυραννίδα σου ταύτην, ἐπιλάθου
τῆς πονηρίας σου ταύτης, ἐγκατάλιπε τὸν βίον τοῦτον τὸν πρόσ-
χαῖρον, ἀπόθου τὸ θηριῶδες τῆς φαύλης σου γνώμης, φεῦγε τὸν
δράχοντα, τὸν πονηρὸν xal τὰς ἐπιθυμίας αὐτοῦ, ῥῖψον ἀπὸ σοῦ
τὰ ἔργα xal τὸ βέλος τοῦ ἀνθρωποχτόνου ὄφεως, παραίτησαι
τὰς μυσαρὰς xai κακὰς θυσίας τῶν εἰδώλων, αἶτινές εἰσιν γεωρ-
γία τοῦ ἐχθροῦ, ὁ σκοτεινὸς φραγμός. περιποίησαλ δὲ ἑαυτῷ
βίον σεμνὸν καὶ ἄρυπον, ἵνα γενάμενος ἐν ἁγιασμῷ δυνηθῇς γνῶ-
1 , A -ὕ JE À 9 bd A ,3
ναι τὸν ἰατρὸν μου xal χωρῆσαι τὸ ὄνομα αὐτοῦ. ἐᾶν οὖν θέλῃς
παρὰ σοί με εἶναι, εὐτρέπισον σεαυτὸν μένειν ἐν ἁγνείᾳ καὶ
ἐγκρατείᾳ καὶ ἐν φόβῳ τοῦ ἀληθινοῦ θεοῦ, καὶ συνουξήσω σοι
τὸν ἅπαντα χρόνον" μόνον καθάρισον σεαυτὸν ἀπὸ τῶν εἰδώλων
καὶ παντὸς ῥύπου αὐτῶν.
14 e Q $2 Ld “ , 95 - , e ,P
ς δὲ ἤκουσε τῶν λόγων αὐτῆς τούτῶν ὁ τυραννογνοφος

ὃ ἀνὴρ αὐτῆς ; ἐπελάβετο τῶν τριχῶν τῆς χεφαλῆς αὐτῆς χαὶ
ἔσυρεν αὐτὴν λακτίζων αὐτὴν xal λέγων Καλόν σοι ἔσται. ἀναι-
ρεθῆναι ἐν ξίφει ἡ δρᾶσθαί σε παρ ἐμοῦ πορνεύουσαν μετὰ τῶν
ξένων τούτων τῶν μάγων. ὁρῶ σε γὰρ ὅτι ἐγένου ἐν τῇ μανίᾳ
τούτων τῶν πλάνων᾽ σὲ οὖν πρῶτον τούτων ἀνελῶ κακῶς, xo
τότε τούτων οὐ φεισάμενος ἐκνευρίσας χακίστως ἀποχτενῶ. χαὶ
στραφεὶς εἶπεν τοῖς περὶ αὐτόν ᾿Εξαγάγετέ μοι τοὺς μάγους τοὺς
ἐπιθέτας ἐχείνους. εἰσδραμόντες δὲ οἱ δήμιοι εἰς τὴν οὐκίαν τοῦ
- Στάχυος καὶ χρατήσαντες τὸν ἀπόστολον Φίλιππον xal τὸν Βαρ-
θολομαῖον xa τὴν Μαριάμμιην ἔσυραν ἄγοντες αὐτοὺς ὅπου ἦν ὁ
ἀνθύπατος. ἠκολούθησεν δὲ xal ὁ πιστότατος Στάχυς Xe πᾶν-
τες οἱ πιστοί.

. P ᾿δὼν δὲ αὐτοὺς ὁ ἀνθύπατος ἔβρυξεν τοὺς ὀδόντας αὐτοῦ

13. σον ταύτην: Par om cov | Par ἐγχατάλειπε [τὸν πονηρόν: Par τὸν
πικρόν | τὰ ἔργα: Par τὸ ἔργον | γεωργία: Par γεωργίας | γενάμενος: Ven
γενόμενος | Ven om μένειν

14. ὃ τυραννογνόφος (cod τυρανογν.): Ven ó τύραννος | ἔσυρεν αὐτήν: Par
om αὐτήν | ἔσται: Ven ἐστίν | τούτων τῶν μάγων: Par τούτ. xol μάγων |
πρῶτον τούτων: Par πρῶτον νῦν | οὐ φεισάμενος : Par ὁ φεισάμενος | ἐχνενρ.
xax. ἀποχτενῶ: Ven χαχῶς ἐνυβρίσας χαχίστ. ἀποχταινῶ | περὶ αὐτόν: Par περὶ

αὐτοῦ | ἄγοντες αὐτούς: Ven corrupte λέγοντες αὐτοὺς "Apart τοὺς πλάνους xal
ἀπάγάγετε αὐτούς

ACTA PHILIPPI. 81

λόγων Βασανίσατε τοὺς πλάνους τούτους τοὺς πλανήσαντας πολ-
λᾶς γυναῖκας χαὶ ἄνδρας νέους τε χαὶ νεάνιδας, λέγοντας ἑαυτοὺς
θεοσεβεῖς εἶναι, βδέλυγμα ὄντας. xal ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι ὠμοὺς
ἱμάντας xal τύπτεσθαι τόν τε Φίλιππον xal τὸν Βαρθολομαῖον
xai τὴν Μαριάμμην" xol μετὰ τὸ μαστιχθῆναι αὐτοὺς τοῖς ἱμά-
σιν ἐκέλευσε δεθῆναι τοὺς πόδας αὐτῶν καὶ σύρεσθαι αὐτοὺς διὰ
τῶν πλατειῶν τῆς πόλεως ἕως τῆς πύλης τοῦ ἱεροῦ αὐτῶν. πο-
Aog τε ὄχλος συνήχθησαν, ὡς σχεδὸν μὴ μεῖναί τινα εἰς οἰκίαν,
χαὶ ἦσαν πάντες θαυμάζοντες αὐτοὺς ἐπὶ. τῇ ὑπομονῇ αὐτῶν,
βιαίως καὶ ἀπανθρώπως συρομένων αὐτῶν.

16 Ὃ δὲ ἀνθύπατος βασανίσας τοὺς ἁγίους τοὺς ἀμφὶ τὸν
ἀπόστολον Φίλιππον ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι αὐτοὺς καὶ ἀσφαλισθῆ-
ναι εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ εἰδώλου τῆς ἐχίδνης πρὸς τοὺς ἱερεῖς αὐτῆς;
ἕως ἂν βουλεύσηται ποίῳ θανάτῳ ἕκαστον αὐτῶν ἀπολέσει. πολ-
λοὶ δὲ éx τοῦ ὄχλου ἐπίστευσαν χάριτι τοῦ Χριστοῦ καὶ προσετέ-
θησαν τῷ ἀποστόλῳ Φιλίππῳ καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ, ἀποστάντες
τοῦ εἰδώλου τῆς ἐχίδνης, xal ἐστηρίξοντο ἐν τῇ πίστει μεγαλυ-
νόμενοι ἐν τῇ ὑπομονῇ τῶν ἁγίων, καὶ ὁμοῦ πάντες μετὰ φωνῆς
ἐδόξαζον τὸν θεὸν λέγοντες τὸ ἀμήν.

11 σρτε δὲ ἐχλείσθησαν ἐν τῷ ἱερῷ τῆς ἐχίδνης ὅ τε Φύλχιπ-
πος ὃ ἀπόστολος καὶ Βαρθολομαῖος καὶ Μαριάμμη. συνήχθησαν
οἱ ἱερεῖς τῆς ἐχίδνης ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ ὄχλος πολὺς ὡς ἄνδρες ἕπτα-
χισχίλιοι, καὶ δραμόντες πρὸς τὸν ἀνθύπατον χατεβόων λέγοντες
᾿ἘἘχδύζησον ἡμᾶς ἐκ τῶν ξένων καὶ μάγων καὶ φθορέων xal πλα-
γησάντων τοὺς ἀνθρώπους. dq οὐ γὰρ ἐπεδήμησαν εἰς ἡμᾶς,
ἐπλήσθη ἡ πόλις ἡμῶν πάσης κακῆς πράξεως! ἀπέκτειναν δὲ
χαλ τοὺς ὄφεις τοὺς υἱοὺς τῆς θεᾶς ἡμῶν ἔκχλεισαν δὲ xal τὸ
ἱερόν, χαὶ ἠρήμωται ὁ βωμός, καὶ οὐχ εὐρήκαμεν προσενηνεγμέ-

15. Βασανίσατε: Ven Βασάνιζε | πλάνους: Ven μάγονς | βδέλυγμα: Par
βδελυχτοί | ὄντας: sed uterque codex ὄντες | πολύς τε ὄχλος: Ven πολλοὶ δὲ
ὄχλοι | μὴ μεῖναι: Ven μὴ εἶναι |. τῇ ὑπομ. αὐτῶν: Par om αὐτῶν | βιαίως:

Par βαιβέως
18. τοὺς ἁγίους x. d. x. ἀπ. Φίλ. cum Ven; Par τόν τε Φίλιππον xal Βαρ-
ϑολομαῖον καὶ Μαριάμμην | τοῦ εἰδώλ. τ. ἐχίδνης: Par τῆς ἐχίδνης τοῦ εἰδω-
Mov | ἀπολέσει: Par ἀπολέσῃ | χάριτι: Par τῇ χάριτι
17. ἐκ τῶν ξένων: Par ἀπὸ τ, E. | πλανησάντων: Par πλανόντων (sic) |
ἐπλήσθη: Ven add καί, sed punctis improbatum | Ven om πάσης ἠρήμω-
Acta apost, apocr. ed. Tisehoadorf. 6

-

82 ACTA PHILIPPJ.

vov οἶνον ἦα πιοῦσα ἡ ἔχιδνα, ὑπνώσῃ. εἰ δὲ θέλεις γνῶναι ὅτι
ὄντως μάγοι εἰσίν, βλώψον χαὶ ἴδε πῶς ἡμᾶς θέλουσιν μαγεῦσαι,
λέγοντες Ζήσατε ἐν ἀγνείᾳ καὶ σεμνότητι, πιστεύσαντες τῷ θεῷ᾽
πῶς δὲ xol εἰσῆλθον εἰς τὴν OA πῶς δὲ καὶ οἱ δράκοντες οὐχ
ἐτύφλωσαν αὐτοὺς ἢ χαὶ ἀνεῖλαν αὐτούς, πῶς δὲ καὶ τὸ diga —
αὐτῶν οὐκ Émow, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ οἵ τηροῦντες τὴν πόλιν ἡμῶν
ἀπὸ παντὸς ξένου ὑπὸ τούτων κατεβλήθησαν.

18 ᾿Αχούσας δὲ ταῦτα ὁ ἀνθύπατος πλεῖον ἐξεκαύθη τῷ θυ-
pé, ὀργῆς τε καὶ ἀπειλῆς ἐπληρώθη, xai ἦν ὀργιζόμενος σφόδρα
χαὶ λέγων πρὸς τοὺς ἱερεῖς Τί ὅτι τὴν ἐμιὴν ἐμάγευσαν γυναῖκα:
xoi ἐχεῖθέν μοι ξένα ῥήματα ὁμιλεῖ, καὶ διὰ πάσης τῆς νυχτὸς
εὐχομένη ξενοφωνεῖται φωτὶ χαταλαμπομένη, xal ἀναστενάξουσα
λέγει Ἦλθέν μοι τὸ ἀληθινὸν φῶς Ἰησοῦς. χἀγὼ δὲ ἀπὸ τοῦ ἐμοῦ
κοιτῶνος ἐξελθὼν ἠθέλησα διὰ τῆς θυρίδος κατοπτεῦσαι καὶ ἰδεῖν
ὄνπερ ἔλεγεν φῶς Ἰησοῦν, xai ὥσπερ ἀστραπὴ προσαπήντησέν
pot, ὥστε με παρ ὀλίγον ἀποτυφλωθῆναι" xol ἐξ ἐκείνου λοιπὸν
τὴν γυναῖκα μου φοβοῦμαι διὰ τὸν φωτεινὸν αὐτῆς ᾿[ησοῦν.
εἴπατέ μοι, ἱἐρεῖς, τί πράξω. ol δὲ εἶπαν αὐτῷ ᾿Ανθύπατε,
τάχα οὐχέτι ἐσμὲν ἱερεῖς ἀφ᾿ οὗ γὰρ συνέχλεισας αὐτοὺς εὐχο-
μένων αὐτῶν, οὐ μόνον τὸ ἱερὸν £x θεμελίων ἐσαλεύθη, ἀλλὰ
τάχα, χαὶ συμπίπτει.

19 Τότε προσέταξεν ὁ ἀνθύπατος ἐξαγαγεῖν αὐτοὺς ἐκ τοῦ
ἱεροῦ τοὺς περὶ τὸν Φίλιππον καὶ ἀναγαγεῖν ἐπὶ τοῦ βήματος,
εἰπὼν τοῖς δημίοις ᾿Αποδύσαντες τὸν Φίλιππον καὶ τὸν Βαρθολο-
μαῖον xai τὴν Μαριάμμην διερευνήσατε μιή πως εὕρητε αὐτῶν τὰς
μαγείας. ἀποδύσαντες οὖν πρῶτον τὸν Φίλιππον, εἶτα τὸν Βαρ-
θολομαῖον, ἦλθον καὶ ἐπὶ τὴν Μαριάμψιην, xol σύροντες αὐτὴν
ται: Per ἐρήμοται | προσενηνεγμένον: Par προσηνεγμένον | Par om xol ἴδε |
πῶς δὲ xal εἰσῆλθον: Ven om δέ | ἀνεῖλαν: Ven ἀνεῖλον | τ. πόλιν ἡμῶν : Par
om ἡμῶν

$8. ταῦτα: Ven om | πλεῖον: Par πλέον | Τί ὅτι: Par Τί δ | χαὶ ἐκεῖ-
9c»: Par χάχεϊθεν | κάσης τῆς: Ven om τῆς | ξενοφωνεῖται φωτὶ χαταλαμκο-
μένη: ita Par; Ven ξένῳ φωτὶ χαταλάμπεται | παρ᾽ ὀλίγον: Par ὀλίγον | dxo-
τυφλωθῆναι: Par dit αὐτοῦ φλογισϑῆναι | εἶκαν: Ven εἶπον οὐχέτε: Par oux |
ἀλλὰ τάχα xal: Par om τάχα

19. ᾿Αποδύσαντες: Par ἀποδώσαντες | Ven om xol τ. Βαρϑολ. καὶ τ. Ma-
ριάμμ. | διερευνήσατε: Par ἐρευνήσατε | μή πὼς εὕρητε: Ven om | Par ἀπέ-
ϑυσαν (codex ἀπέδωσαν) οὖν πρῶτον Φίλιππον, εἶτα x. BapSolouatos: ἦλϑον δὲ

ACTA PHILIPP. 83

ἔλεγον Γυμνώσωμεν αὐτὴν ἦα πάντες ἴδωσιν αὐτὴν πῶς ἀνδράσιν
ἐπαχολουθεῖ. αὐτὴ γὰρ μάλιστα ἁπάσας τὰς γυναῖχας ἀπατᾷ.
χαὶ λέγει ὁ τύραννος πρὸς τοὺς ἱερεῖς Κηρύξατε εἰς ὅλην τὴν πόλιν
xoxo ἦνα ἔλθωσιν πάντες ἄνδρες τε xal γυναῦκες ὅπως ἴδωσιν
τὴν ἀσχημοσύνην αὐτῆς, ὅτι συμπορεύεται μετὰ τῶν μάγων τού-
τῶν, καὶ πάντως ὅτι μοιχεύεται ὑπ αὐτῶν. ἐκέλευσεν δὲ χρε-
μασθῆναι τὸν Φίλιππον xal τὰ σφυρὰ αὐτοῦ διατρηθῆναι, χομί-
σαι δὲ xal κόραχας σιδηροῦς καὶ τὰς πτέονας αὐτοῦ διαπαρῆναι,
καὶ χρερασθῆναι χατὰ χεφαλῆς ἀπέναντι τοῦ ἱεροῦ ἐπί τινος δέν-
δρου xai τὸν Βαρθολομαῖον ἐκτείνατε ἀπεναντίον τοῦ Φιλίππου
ἐμπερονήσαντες τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐν τῷ τοίχῳ τῆς πύλης τοῦ ἱεροῦ.

Ὁ ᾿Ἐμειδίασαν δὲ ἀμφότεροι ὁρῶντες ἀλλήλους 9 τε Φύλιπ-
mos xol ὁ Βαρθολομαῖος" ἦσαν γὰρ ὡς οὐ βασανιζόμενοι" αἱ γὰρ
χολάσεις αὐτῶν ἦσαν βραβεῖα καὶ στέφανοι. ὅτε δὲ xol τὴν
Μαριάμμην ἀπέδυσαν, ἴδοὺ εὐθέως ἠλλάγη ἡ ὁμοίωσις τοῦ σώμα-
τὸς αὐτῆς ἐνώπιον πάντων, καὶ εὐθέως ἐγένετο περὶ αὐτὴν ve-
φέλη πυρὸς ἔμπροσθεν πάντων, χαὶ οὐκ ἠδυνήθησαν ἔτι ἐμβλέ-
va. τὸ σύνολον εἰς τὸν τόπον ἐν ᾧ ἐτύγχανεν ἡ ἁγία Μαριάμμη,
ἀλλ᾽ ἔφυγον πάντες d αὐτῆς.

1: Βλάλησεν δὲ ὁ Φίλιππος μετὰ Βαρθολομαίου ἐν τῇ dot.
δι διαλέκτῳ λέγων Ποῦ ὁ ἀδελφὸς ἡμῶν ᾿Ιωάννης: ἰδοὺ γὰρ ἐγὼ
ἀπολύομαι ἀπὸ τοῦ σώματος" χαὶ τίς ὁ εὐξάμενος περὶ ἡμῶν :

καὶ εἰς τὴν ἀδελφὴν ἡμῶν Μαριάμμην ἐπεχείρησαν παρὰ τὸ
χαθῆκον᾽ καὶ ἰδοὺ πῦρ ἔρριψαν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Στάχνος, λέ-
γοντες ὅτι χαύσωμεν αὐτήν, ἐπειδὴ ὑπεδέξατο αὐτούς. θέλεις
οὖν, Βαρθολομαῖε, πῦρ ἐλθεῖν ἀπ᾽ οὐρανοῦ xal χατακαύσωμεν
αὐτούς:
xoi ἐπί | Γυμνώσωμεν: Par γυμνώσομεν πῶς ἀνδράσιν (Par ἄνδρας) ἐπαχο-
λουϑεῖ (Par -9ῆ): Ven praem ὅτι γυνὴ οὖσα | tlg ὅλην τ. πόλιν: Ven ἐν τῇ
πόλει | τε xal: Par om τε | xal χόραχας: Ven om xat | ἐχτείνατε et ἐμ--
περογήσαντες (codex ἐμπερων.): Ven ἐχτείναντες et ἐπερώνησαν (sic) | Ven
ἀπέναντι

20. καὶ ὁ Βαρϑολ.: Par om ὁ ἀπέδυσαν: Par correctum habet ἀπέδω-
σαν | εἰς τὸν τόπον: Par ἣ τὸν τόπ.

21. ó ἀδελφ. ἡμῶν: Ven om ἡμῶν | Par ἀπολύωμαι [πῦρ ἐλϑεῖν usque
αὐτούς ex Ven; Par εἴπωμεν πῦρ ἐλϑ, ἀπὸ τοῦ οὐρ. xaX κατακαῦσαι αὐτούς [ ὁ

Φίλιππος: Ven om ὁ
6 *

84 ACTA PHILIPPI.

2 “ς δὲ ταῦτα ἦν λέγων 6 Φίλιππος, καὶ ἰδοὺ Ἰωάννης
εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν ὡς συμπολίτης αὐτῶν, xol διαχκινῶν ἐν
τῇ πλατείᾳ ἠρώτησεν Τίνες οὗτοι ol ἄνθρωποι, xa διὰ τί τι-
μωροῦνται; oL δὲ λέγουσιν αὐτῷ Μὴ οὐκ εἶ ἐκ τῆς πόλεως ἡμῶν
χαὶ ἐρωτᾷς περὶ τῶν ἀνθρώπων τούτων, οἵτινες πολλοὺς ἠδύεη-
guy; ἔκλεισαν δὲ καὶ τοὺς θεοὺς ἡμῶν, καὶ ἐν τῇ μαγείᾳ αὐτῶν
ἀνεῖλον χαὶ τοὺς ὄφεις καὶ τοὺς δράκοντας, πολλούς τε χαὶ νε-
χροὺς ἤγειραν, οἴτινες κατέπληξαν ἡμᾶς πολλὰς χολάσεις ἐξη-
γούμενοι᾽ θέλουσιν δὲ καὶ χρεμάμενοι οὗτοι οἵ ξένοι πῦρ αἰτῆσαι
ἐξ οὐρανοῦ xai κατακαῦσαι ἡμᾶς καὶ τὴν πόλιν ἡμῶν.

5 Εἶτα λέγει 6 ᾿Ιωάννης ᾿Απέλθωμεν καὶ ὑποδείξατέ μοι
αὐτούς. ἤγαγον οὖν τὸν Ἰωάννην ὡς συμπολίτην αὐτῶν ὅπου ὁ
Φίλιππος ἦν" χαὶ ἦν ἐχεῖ πλῆθος ὄχλου καὶ ὁ ἀνθύπατος xa οἱ
ἱερεῖς. καὶ ἰδὼν ὁ Φίλιππος τὸν Ἰωάννην εἶπεν τῷ Βαρθολομαίῳ
ἐβραῖστί ᾿Αδελφέ, ὁ ᾿Ιωάννης ἦλθεν ὁ εἰς Βαρέκ, ὅπου ἐστὶν τὸ
ὕδωρ τὸ ζῶν. καὶ ὁ ᾿Ιωάννης εἶδεν τὸν Φίλιππον κατὰ χεφαλῆς
χρεμάμενον καὶ τῶν σφυρῶν xal τῶν πτερνῶν εἶδεν δὲ xal τὸν
Βαρθολομαῖον ἐκτεταμένον εἰς τὸν τοῖχον τοῦ ἱεροῦ, καὶ εἶπε)
αὐτοῖς Τὸ μυστήριον τοῦ χρεμασθέντος ἐν μέσῳ τοῦ οὐρανοῦ xdi
τῆς γῆς ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν.

^ Ἐξπεν δὲ xal τοῖς ἀνθρώποις τῆς πόλεως ἐκείνης " Avüpo-
ποι οἱ τὴν ᾿οΟφιορύμην ᾿Ιεράπολιν κατοικοῦντες, πολλή ἐστιν ἡ
ἄγνοια ἡ οὖσα μεθ᾽ ὑμῶν. ἐπλανήθητε ἐν τῇ ὁδῷ τῆς πλάνης᾽
πνέων ἔπνευσεν εἰς ὑμᾶς ὁ δράκων χαὶ ἐτύφλωσεν ὑμᾶς χατὰ
τρεῖς τρόπους, τοῦτ᾽ ἔστιν, ἐποίησεν ὑμᾶς τυφλοὺς τῷ σώματι
χαὶ τυφλοὺς τῇ ψυχῇ καὶ τυφλοὺς τῷ πνεύματι, χαὶ ἐπλήγητε
ὑπὸ τοῦ ὀλοθρευτοῦ. ἐμβλέψατε εἰς πᾶσαν τὴν χτίσιν εἴτε ἐν τῇ
γῇ εἴτε ἐν τῷ οὐρανῷ εἴτε ἐν τοῖς ὕδασιν, ὅτι ὁ ὄφις οὐκ ἔχει
ὁμοίωμα ἐν οὐδενὶ ἄνω" ἀλλὰ γένους ἐστὶ φθορᾶς χαὶ κατηργήθη
ὑπὸ τοῦ θεοῦ, xol διὰ τοῦτο εἰλικτός ἐστιν xal σχολιός, xal οὐδε-
—— 22. χαὶ ἰδού : Ven om xaí | Par ἦλθεν | Par. (non constanter) συνπολίτης | Ven
πολλοὺς δὲ xal | ἐξηγούμενοι: Par ἐχφνγόμενοι [ ϑέλουσιν δὲ xal: Par om xal

23. συμπολ. (Par cwvxoA.) αὐτῶν: Par om αὐτῶν | ᾿Αδελφέ, ὁ "Io.: Ven
om ὃ | εἶδεν: Par ἰδών | xol τὧν σφυρῶν: Ven om χαί | εἶδεν δέ: Par om δέ
24. ἘΠπ. δὲ xal: Venu om xal | vj ἄγνοια: Par ἢ μαγία | πνέων: Par

πλέον | Ven om τυφλ. τῷ σώμ. xal | Par om εἴτε ἐν τῷ οὐρανῷ | ἄνω cum
Ven; Par ἄνου i.e. ἀνθρώπον | γένονς ἐστί: Par γένος ἔσται | εἰλοκτός : hoc

ACTA PHILIPPI. | 85

μία ζωή ἐστιν ἐν αὐτῷ, καὶ θυμός τε xal ὀργὴ xal σκότος xal
πῦρ καὶ χαπνὸς ὑπάρχει ἐν πᾶσι τοῖς μέλεσιν αὐτοῦ. χαὶ νῦν
οὖν διὰ τί τιμωρεῖτε τοὺς ἀνθρώπους τούτους, ὅτι εἰρήκασιν ὑμῖν
ὅτι ἐχθρὸς ὑμῶν ἐστιν ὁ ὄφις:

Ὁ "Qs δὲ ἤκουσαν τούτους τοὺς λόγους παρὰ τοῦ ᾿Ιωάννου,
ἐπῆραν ἐπ αὐτὸν τὰς χεῖρας λέγοντες ᾿Εδόξαμεν οὖν συμπολίτην
σς εἶναι, νῦν δὲ ἐφανέρωσας σεαυτὸν ὅτι χοινωνὸς αὐτῶν εἶ’ ὡς
αὐτοὶ οὕτως καὶ σὺ θανατωθήσῃ οἱ γὰρ ἱερεῖς ἐσχέψαντο στραγ-
γίσαι ὑμῶν τὸ αἷμα καὶ οἴνῳ μίξαντες τῇ ἐχίδνῃ προσαγαγεῖν
τοῦτο ποτίσαι αὐτήν. ὡς οὖν ἐπέβαλον οἱ ἱερεῖς τοῦ χρατῆσαι

Ἰωάννην, παρελύθησαν αἱ χεῖρες αὐτῶν. ὁ δὲ Ἰωάννης
εἶπεν τῷ Φιλίππῳ Οὐ μὴ ἀποδώσωμεν κακὸν ἄντὶ χακοῦ. ὁ δὲ
Φίλιππος εἶπεν πρὸς τὸν ᾿Ιωάννην Ἰδοὺ δὴ ποῦ ἔστιν ὁ χύριός
μου Ἰησοῦς ὁ εἰπών μοι τοῦ μὴ ἐκδικῆσαι ἐμαυτόν ; ἀλλά γε λοᾶ
πὸν οὐχ ἀνέξομαι. τελέσω δὲ ἐπὶ αὐτοῖς τὸ ἐμβρίμηημά μου xal
ὅλους αὐτοὺς ἀφανίσω.

Ὁ Ὃ δὲ Ἰωάννης xai Βαρθολομαῖος καὶ Μαριάμμη Suxo-
λυον αὐτὸν λέγοντες ὅτι ὁ διδάσκαλος ἡμῶν ἐραπίσθη, ἐμαστίχθη,
ἐξετάσθη, χολὴν xai ὄξος ἐποτίσθη, xai ἔλεγεν Πάτερ, ἄφες
αὐτοῖς, οὐ γὰρ οἴδασιν τί ποιοῦσιν. κἀκεῖνο δὲ ἐδίδαξεν εἰπών
Μάθετε dm ἐμοῦ ὅτι πρᾶός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ. χαὶ
ἡμεῖς οὖν ὑπομείνωμεν. λέγει 0 Φίλιππος ᾿Απόστητε χαὶ μὴ
πραύνετέ ge, ὅτι οὐκ ἀνέξομαι ἐγὼ ὅτι ἐπικέφαλά με ἐκρέμα-
ca», σιδήροις ἐπερόνησαν τὰ σφυρά μου χαὶ τὰς πτέρνας μου.
χαὶ σὺ ἀγαπητὲ τοῦ θεοῦ ᾿Ιωάννη, πόσα αὐτοῖς διελέξω χαὶ οὐχ
ὑπηκούσθης. διὸ συγχωρήσατέ μοι καὶ καταράσομαι αὐτούς,
xal ἐξολοθρευθήσονται ἐν ἑνί χαὶ ἤρξατο χαταρᾶσθαι αὐτοὺς
ἐπικαλούμενος καὶ χράξων ἑβραῖΐστί ᾿Αβαλώ, ἀρημούν, ἰδουθαήλ,

spirito jiritu codex | uterque | xol ϑυμός τε: Ven διυμὸς δέ [ ει om πᾶσι | xoà vov
οὖν: Par om xaí | ἐχϑρὸς ὑμῶν: Par om ὑμῶν

25. Par om τούτους | 'ES0&. οὖν: Ven om οὖν | Par om oeavróv | 93a-
νατωϑήσῃ: Pear ϑανατωϑείς | μίξαντες : Par σμίξαντες | Ven om οἱ ἱερεῖς τοῦ
χρατῆσαι | ἀποδώσωμεν: Ven ἀποδῶμεν | ἐχδικῆσαι ἐμαντόν: Par ἐχδ. αἷμα
αὐτῶν | δὲ ἐπ᾽ αὐτοῖς: Par δὲ πάντας

26. ἐραπίσϑη: Par a secunda manu ἐρραπ. | ἀνέξομαι ἐγώ: Ven. ἀνέξ.
ὑμῶν | ἐπικέφαλα: Ven ἐπὶ χεφαλῆς | Ven ἐχρέμασάν με | ἐπερόνησαν: uter-
que codex ἐπερών. | Par om χαὶ τ. πτέρν. μον | ὑπηχούσθης : Par ὑπήχονσάν
σου | Par χαταράσομαι αὐτοῖς | ᾿Αβαλώ: Ven ἀβαλαῶ | ἀρημούν, ἰδουϑαήλ:

86 | ACTA PHILIPPI.

θαρσελεών, ναχώθ, αἰδουνάφ, τέλετελωί, τοῦτ᾽ ὄστιν O πατὴρ
τοῦ Χριστοῦ, ὁ μόνος καὶ παντοχράτωρ θεός. θεὲ ὃν φρίττουσιν
πάντες αἰῶνες, ὁ δυνατὸς xal ἀπροσωπόληπτος δικαστής, οὐ τὸ
ὄνομά ἐστιν ἐν τῇ σῇ δυναστείᾳ Σαβαώθ, εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς
αἰῶνας᾽ σὲ τρέμουσιν ἀρχαὶ καὶ ἐξουσίαι τῶν ἐπουρανίων καὶ τὰ
ἐμβροιμήματα τῶν χερουβυκῶν ζώων τὰ πυρίπνοα " ὁ βασιλεὺς ὁ
ἅγιος τῆς μεγαλειότητος, o9 τὸ ὄνομα ἔφθασεν εἷς τὰ θηρία τῆς
ἐρήμου καὶ ἡσύχασαν καὶ αἰσθητικῇ φωνῇ ἥνεσάν σε, ὁ ἐπιβλέ-
vOv ἡμῖν χαὶ διδοὺς ἑτοίμως τὰ αἰτήματα ἡμῶν, ὁ ἐπιγνοὺς
ἡμᾶς πρὸ τοῦ πλασθῆναι, ὁ ἐπίσχοπος πάντων νῦν δέομαι, ἀνοι-
ξάτω ὁ μέγας ἄδης τὸ στόμα αὐτοῦ, ἡ ἄβυσσος ἡ μεγάλη χατα-
πιέτω τοὺς ἀθέους τούτους τοὺς μὴ βουληθέντας χωρῆσαι τὸν λό-
γον τῆς ἀληθείας ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ναὶ Σαβαώθ. 57 Καὶ ἰδοὺ
ἐξαίφνης ἠνεῴχθη ἡ ἄβυσσος, καὶ κατεπόθη ὅλος ὁ τόπος ἐν ᾧ
ἐχάθητο ὃ ἀνθύπατος xal ὅλον τὸ ἱερὸν xai ἡ ἔχιδνα ἣν ἐσέβοντο,
xa ὄχλοι πολλοὶ xal οἵ ἱερεῖς τῆς ἐχίδνης, ὡς ἄνδρες ἑπτακυσχί-
λιοι χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων: πλὴν ὅπου ἦσαν οἱ ἀπόστολοι,
ἔμειναν ἀσάλευτοι" xal ὁ ἀνθύπατος χατεπόθη εἰς τὴν ἄβυσσον.
χαὶ ἦσαν αἷ φωναὶ αὐτῶν ἀνερχόμεναι κάτωθεν, μετὰ χλαυθμοῦ
λέγοντες ᾿Ελέησον ἡμᾶς ὁ τῶν ἐνδόξων σου ἀποστόλων θεός, ὅτι
ἄρτι δρῶμεν τὰς χρίσεις τῶν μὴ ὁμολογησάντων τὸν σταυρωθέντα᾽
ἰδοὺ ὁ σταυρὸς φωτίζει ἡμᾶς. ᾿ἸΙησοῦ Χριστέ, ἐμφανίσθητι ἡμῖν,
ὅτι ζῶντες πάντες χατερχόμεθα εἰς τὸν ἄδην xal μαστιζξόμεθα,
ὅτι dioc τοὺς σοὺς ἀποστόλους ἐσταυρώσαμεν. χαὶ ἠκούσθη
φωνὴ λέγοντος Ἵλεως ἔσομαι ὑμῖν ἐν τῷ φωτεινῷ σταυρῷ.

7$ ᾿Απέμενναν δὲ ὅ τε Στάχυς xal πᾶς ὁ οἶκος αὐτοῦ, xal
ἡ τοῦ ἀνθυπάτου γυνὴ καὶ ἄλλαι πεντήκοντα, γυναῦκες altus;
ἐπίστευσαν σὺν αὐτῇ ἐπὶ τὸν κύριον, καὶ ἄλλο πλῆθος ἀνδρῶν τε
Ven ἀρημοβυεῖ, δουϑαήλ | ϑαρσελεών: Par ϑαρσελεήν | ναχώϑ: Ven ναχαώϑ |
αἰδουνάφ: Ven ἰδοννάφ | τελετελωΐί (Par - λώη) : Ven τελετελοεῖν | ὁ μόνος
καί: Ven om xal | πάντες αἰῶνες : Ven οἱ πάντες δι αἰῶνος | Σαβαώϑ : Per
oum seqq. coniungit, Ven cum antecedd. | ἐμβριμήματα: Par ὀμβρήματα | Par
om τὰ πυρίπνοα | αἰσϑητιχῇ : Ven alo2wtfj | ἡ ἄβνσσος: Ven om vj | χατα-
Tuto: Par xoi χαταπ.

27. ὡς ἄνδρες: Per ἄνδρ. ὡς | Par om ἄρτι | Ven ὁμολογούντων | ἐμ-
φανίσϑητι (Par - νϑητὺ) : Vea φάνηϑι [ λέγοντος: Par λέγουσα | “λέως ἔσ.
ὑμῖν: Par ὕλεος, et om ὑμῖν

28. ἀνδρῶν τε: Par om τε

ACTA PHILIPPI. 87

X0 γυναικῶν, χαὶ παρθένοι ἑχατὸν αἴτινες οὐ χατεποντίσθησαν
διὰ τὴν ἀγνείαν αὐτῶν, ἐσφραγισμέναι τῇ σφραγῖδι τοῦ Χριστού.

2 Τότς ὃ χύρως φανεὶς τῷ Φιλίππῳ εἶπεν Ὦ Φύλιππε, οὐκ
ἤχουσας Μὴ ἀποδώσῃς χαχὸν ἀντὶ χακοῦ, χαὶ διὰ τί τοσοῦτον
ἔπληξας ἀφανισμόν: ὦ Φίλιππε, τίς θέμενος τὴν χεῖρα αὐτοῦ
ἐπὶ ἄροτρον xal βλέπων εἰς τὰ ὀπίσω. εὔθετός ἐστιν αὐτοῦ ἡ
αὔλαξ: ἣ τίς παραχωρεῖ τὸν ἑαυτοῦ λύχνον ἑτέρῳ. χαὶ αὐτὸς ἐν
σχότει χαθέζεται: ἣ τίς χαταλιμπάνει τὸ ἑαυτοῦ οὐκητήριον, xal
αὐτὸς οἰκεῖ ἐν χοπρίᾳ;; τίς δὲ ἐάσας τὸ ἑαυτοῦ ἔνδυμα ἐν χειμῶνι
πορεύεται γυμνός: ἢ τίς χαρήσεται ἐχθρὸς ἐν τῇ χαρᾷ τοῦ μισοῦν-
τος αὐτόν; τίς δὲ στρατιώτης πορεύεται ἐπὶ πόλεμον ἄνευ πα-
νοπλίας: τίς δὲ δοῦλος πληρώσας τὸ τοῦ χυρίου αὐτοῦ πρόστα-
qa οὐχ ἐπαινεθήσεται; τίς δὲ ἐν σταδίῳ γενναίως δραμὼν οὐ
λαμβάνει τὸ βραβεῖον; τίς δὲ πλύνας τὰ ἱμάτια αὐτοῦ ἡδέως
αὐτὰ μολύνει: ἰδοὺ ὁ νυμφὼν μου ἕτοιμός ἐστιν, ἀλλὰ μαχάριός
ἐστιν ὁ εὑρεθεὶς ἐν αὐτῷ ἔχων τὸ ἔνδυμα λαμπρόν" αὐτός ἐστιν
ὁ λαμβάνων τὸν στέφανον ἐπὶ τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ. ἰδοὺ τὸ δεῖ-
πνον ὅτοιμον, Xa μαχάριος ὁ καλούμενος καὶ ἕτοιμος γενάμενος
ἐλθεῖν πρὸς τὸν χεχληκότα αὐτόν. πολύς ἐστιν ὁ θερισμὸς τοῦ
ἀγροῦ, μακάριος δέ ἐστὶν ὁ ἐργάτης ὁ καλός. ἰδοὺ τὰ χρόα καὶ
πάντα, τὰ ἄνθη" ὁ δὲ καλὸς γεωργός ἐστιν ὁ πρῶτος μεταλαμβά-
vov αὐτῶν. πῶς δὲ σὺ γέγονας. ὦ DO, ἄσπλαγχνος, χα-
ταρασάμενος τοὺς ἐχθρούς coo ἐν ὀργῇ:

3 Λέγει ὁ Φίλιππος Τί μοι ὀργίζῃ. χύρις. ὅτι χατηρασά-
μὴν τοὺς ἐχθρούς μου; διὰ τί γὰρ οὐ πατάσσεις αὐτούς, ὅτι ἔτι
ζῶσιν εἰς τὴν ἄβυσσον; xal σὺ ἐπίστασαι, χύριε, ὅτι διὰ σὲ
ἦλθον εἰς τὴν πόλιν ταύτην, χαὶ ἐν τῷ σῷ ὀνόματι ἐδίωξα πᾶσαν

καὶ παρ. ἔχατ. αἴτινες οὐ χατεποντ.: Par corrupte xol ἄλλαι ἑχατὸν αἷς οὐ xal
κατεπ. | ἐσφραγισμέναι: Par add γὰρ ἦσαν

29. τοσοῦτον ἔπληξας ἀφανισμόν: Ven τοσοῦτον πλῆϑος παρέδωκας ἄφανι-
σμῷ | ϑέμενος: Par βαλών αὔλαξ: hoc accentu uterque codex | λύχνον ἑτέρῳ:
Par λύχν. ὅτερον | χαταλιμκπκάνει: Par χαταλείπει (cod. - λείκη) | χαρήσεται:
Par χαρίσεται | τοῦ xvp. αὐτοῦ: Veu om αὐτοῦ ἀλλὰ μαχάριός ἐστιν: Ven
xo) μαχάριος | τὸ ἔνδυμα: Ven om τό | αὐτός ἐστιν: Par αὖτ. γάρ ἐστιν | ye-
νάμενος: Ven γενόμενος

80. χαὶ σύ: Ven om xal | ἐν τῷ σῷ: Par om ἐν | πᾶσαν τὴν πλάνην
τῶν εἰδώλων: Ven om τὴν εἰ τῶν

88 ACTA PHILIPPI.

τὴν πλάνην τῶν εἰδώλων xai πάντα τὰ δαιμόνια: οἱ δράχοντος
ἐξηράνθησαν καὶ ol ὄφεις" ἐπειδὴ δὲ οὗτοι οὐκ ἐδέξαντό σου τὸ
φῶς, διὰ τοῦτο κατηρασάμην αὐτοὺς xal κατέβησαν εἰς ἅδου
ξῶντες.

3 Καὶ λέγει 0 σωτὴρ τῷ Φιλίππῳ ᾿Αλλ ἐπειδὴ παρήκου-
Od μου, καὶ ἀπέδωχας χαχὸν ἀντὶ χακχοῦ χαὶ οὐκ ἐφύλαξας
τὴν ἐντολήν μου, διὰ τοῦτο τελειωθήσῃ μὲν ἐνδόξως καὶ χειρα-
γωγηθήσῃ ὑπὸ τῶν ἁγίων μου ἀγγέλων καὶ ἐλεύσῃ μετ᾽ αὐτῶν
ἕως τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς, καὶ αὐτοὶ μὲν ἐλεύσονται πρὸς
μὲ εἰς τὸν παράδεισον, σὲ δὲ χελεύσω ἀποχλεισθῆναι ἔξω τοῦ πα-
ραδείσου ἕως ἡμερῶν τεσσαράκοντα, θαμβούμενον ὑπὸ τῆς φλογί-
γης xal στρεφομένης ῥομφαίας, καὶ στενάξεις ὅτι ἐκάκωσας τοὺς
χαχώσαντάς σε καὶ μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας ἀποστελῶ τὸν
ἀρχάγγελόν μου Μιχαὴλ καὶ κρατήσας τὴν ῥομφαίαν τὴν φυλάσ-
σουσᾶν τὸν παράδεισον εἰσάξει σε ἐν αὐτῷ, καὶ ὄψει πάντας τοὺς
δικαίους οἴτινες ἐν τῇ ἀκακίᾳ αὐτῶν ἐπορεύθησαν, καὶ τότε προσ-
χυνήσεις τὴν δόξαν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς πλὴν τὸ
σημεῖον τῆς ἐξελεύσεώς σου δοξασθήσεται ἐν τῷ σταυρῷ μου. χαὶ
6 Βαρθολομαῖος δὲ ἀπελθὼν dv Λυκαονίᾳ καὶ αὐτὸς ἐχεῖ σταυ-
ρωθήσεται᾽ ἡ δὲ Μαριάμμη τὸ σῶμα αὐτῆς ἀποτίθεται ἐν τῷ
Ἰορδάνῃ ποταμῷ. ἐγὼ δέ, ὦ Φίλιππε, οὐκ ἀνέξομαί σου, ὅτι χα-
τεπόντισας τοὺς ἀνθρώπους εἰς τὴν ἄβυσσον᾽ ἀλλ᾽ ἰδοὺ τὸ πνεῦμά
μοῦ ἐν αὐτοῖς, καὶ ἀναγάγω αὐτούς, χαὶ οὕτως ἰδόγτες σε πι-
στεύσωσνν ἐν τῇ δόξῃ τοῦ ἀποστείλαντός σε.

9 Καὶ στραφεὶς ὁ σωτὴρ ἀνέτεινεν τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα xa
ἐχάραξεν σταυρὸν ἐν τῷ ἀέρι καταβαίνοντα ἀπὸ τῶν ἄνω ἕως τῆς
ἀβύσσου. καὶ ἦν πλήρης φωτὸς χαὶ εἶχεν τὸν τύπον καθ᾽ ὁμοιό-

81. 'AXX ἐπειδή: Ven om ᾿Αλλ᾽ | xoi αὐτοὶ μέν: Par om μέν ὑπὸ τῆς
φλογίνης xoi στρεφ. (Ven om xal στρέφ.) ῥομφαίας: Par ὑπὸ τὴν φλογίνην x.
στρεφομένην ῥομφαίαν | Par στενάξης | χαὶ χρατήσας τὴν ῥομφ. τ. quA. t. παρ.
εἰσάξει σε ἐν αὐτῷ: Par xol χρατήσει (cod. - σὴ) τ. ῥ. τ. φ. τ. παράδεισον | Par
προσχννήσης | τοῦ ἐν οὐρανοῖς : Ven ἐν τοῖς οὐρανοῖς | ἐξελεύσεως : Ven ἐλεύ-
σεως | καὶ ὁ Bap3. δέ: Par om δέ | Par Λνχαωνία

82. τ. ἕαντ, χεῖρα: Par τ. χεῖρ. αὐτοῦ | χαταβαίνοντα usque ἕως τ. ἀβύσ-
σὸν ex Ven; Par nil nisi διαβαῖνον | χαὶ ἦν πλήρης φωτός : Ven καὶ ἐπλήσθη
ἡ ἄβυσσος φωτός | xol εἶχεν usque χλίμαχος: Ven xal ἦν ὁ σταυρὸς ἐν ὁμοιώ-
μάτι χλίμαχος ἐχούσης βαϑμούς, praetereaque Ven h. l. haec add: xal ἐφώνη-

ACTA PHILIPPI. 80
τῆτα, χλίμαχος᾽ πᾶν δὲ τὸ πλῆθος τὸ ἀπὸ τῆς πόλεως τῶν xata-
βεβηκότων εἰς τὴν ἄβυσσον ἀνήρχοντο ἐν τῇ χλίμαχι τοῦ φωτει-
νοῦ σταυροῦ ἔμεινεν δὲ κάτω ὁ ἀνθύπατος χαὶ ἡ ἔχιδνα ἣν ἐσέ-
βοντο. ὅτε δὲ ἀνῆλθον οἱ ὄχλοι, ἐμβλέψαντες εἰς τὸν Φίλιππον
κατὰ χεφαλῆς χρεμάμενον ἐκόψαντο κοπετὸν μέγαν ἐπὶ τῇ παρα-
νομίᾳ 4| ἐποίησαν εἶδον δὲ xal τὸν Βαρθολομαῖον xal τὴν Μα-
ριάμμην ἔχουσαν τὸν πρῶτον τύπον. καὶ ἰδοὺ ἀνῆλθεν ὁ κύριος
εἷς τοὺς οὐρανοὺς βλεπόντων τοῦ τε Φιλίππου καὶ τοῦ Βαρθολο-
μαίου xal τῆς Μαριάμμης καὶ τοῦ Στάχυος καὶ πάντων τῶν ἀπί-
στῶν λαῶν, xal ἦσαν σιγῇ δοξάζοντες τὸν θεὸν ἐν φόβῳ xal
τρόμῳ. πάντες δὲ οἵ ὄχλοι ἔχραξαν λέγοντες Εἷς θεὲς ὃν χηρύτ-
τουσιν οὗτοι οἱ ἄνθρωποι ἐν ἀληθείᾳ εἷς θεὸς ὁ ἀποστείλας αὐτοὺς
ἐπὶ τῇ ἡμετέρᾳ σωτηρία. μετανοοῦμεν νῦν ἀληθῶς ἐπὶ τῇ με-
γάλῃ ἡμῶν πλάνῃ, ὅτι οὔπω ἐσμὲν ἄξιοι τῆς αἰωνίου ζωῆς νῦν
πιστεύομεν ὅτι ἐθεασάμεθα μεγάλα θαυμάσια, ὅτι ἀνήγαγεν ἡμᾶς
6 σωτὴρ ἀπὸ τῆς ἀβύσσους. xal ἕπεσαν πάντες ἐπὶ πρόσωπον
καὶ προσεχύνησαν τῷ Φιλίππῳ, xoi παρεκάλουν ἕτοιμοι ὄντες
τοῦ φυγεῖν, μὴ ποιήσῃ ἕτερον σημεῖον καὶ πάλιν ἀποπέμψῃ ἡμᾶς
εἰς τὴν ἄβυσσον, xal ἐδέοντο ἵνα ἄξιοι γένωνται τῆς τοῦ Χρι-
στοῦ παρουσίας.

85 'O δὲ Φίλιππος ἔτι χρεμάμενος προσεφώνησεν αὐτοῖς καὶ
εἶπεν ᾿Αχούσατε χαὶ μάθετε πόσαι εἰσὶν αἱ δυνάμεις, τοῦ θεοῦ
μου. ἀναμιμνησχόμενοι Geo κάτω ἴδετε, xal πῶς ἡ πόλις ὑμῶν
χατεστράφη πλὴν τῆς οἰκίας τοῦ εἰσδεξαμένου με΄᾿ χαὶ νῦν ἡ
γλυχύτης τοῦ θεοῦ μου ἀνήγαγεν ὑμᾶς ἐκ τῆς ἀβύσσου, χἀγὼ
ὀφειλέτης εἰμὶ τεσσαράκοντα ἡμέρας κύκλῳ τοῦ παραδείσου τα-
ρἰσχοπεύων 50 ὑμᾶς, ὅτι ὀργίσθην ὑμῖν εἰς ἀνταπόδοσιν καὶ

σεν φωνῇ ὁ σωτὴρ τοῖς ἐν τῷ ἀβύσσῳ λέγων ᾿Ανέλϑετε πάντες διὰ τοῦ atav-
pou: ὅτι ὁ ἀπόστολος Φίλιππος νῦν ἐσπλαγχνίσϑη ἐφ᾽ ὑμᾶς δ ἐμέ, ἵνα πάλιν
δεάσησθε τὸ φῶς τοῦ δεοῦ. | πᾶν δὲ τό usque χλίμαχι τοῦ σταυροῦ : Ven xol
ἰδοὺ ὅλον tà πλῆϑος τῶν χατενεχϑέντων εἰς τὴν ἄβυσσον ἀνέβησαν | Par χρεμ-
μάμενον et h. 1. et alibi | χοπετόν: Ven add xal ϑρῆνον | Par ὁ χύρ. dv$33. |
τοῦ τε: Ven om τε | πιστεύομεν: Par πιστεύωμεν | ἔπεσαν: Ven ἔπεσον | Ven
om xal πάλ. ἀποπέμψ. ἡμ. € τ. ἄβυσσον | Par γένονται | τ. Χριστ. παρουσίας
Par τ. χυρίου εὐχαριστείας

833. c. ὃε. μὸν usque ἴδετε ex Ven; Par τ. 3s. ἡμῶν, ἵνα μνησχόμενοι ὅπερ
χάτω ἴδωμεν | Par vj πόλις -ἡμῶν | ἀνήγαγ. ὑμᾶς: Par dw. ἡμᾶς | xal ταύ-

90 ACTA PHILIPPI.

ταύτην μόνην τὴν ἐντολὴν οὐχ ἐφύλαξα, ὅτι οὐκ ἔδωχα ὑμῖν ἀν-
τάλλαγμα τοῦ χαχοῦ τὸ ἀγαθόν. ἀλλὰ λέγω ὑμῖν, ἀπὸ τοῦ
νῦν ἐν τῇ ἀγαθότητι τοῦ θεοῦ ἀποβάλετε τὴν κακίαν, ὅπως ἄξιοι
γένησθε τῆς τοῦ χυρίου εὐχαριστίας.

5. Τινὲς δὲ τῶν πιστῶν προσέδραμον ἵνα καθέλωσιν τὸν Φί-
λιππὸν xai ἀροῦσιν aT. αὐτοῦ τοὺς σιδηροῦς χόραχας χαὶ τοὺς
ὀγκίνους ἐκ τῶν σφυρῶν. ὁ δὲ Φώλιππος εἶπεν Μὴ τεχνία, μὴ
ἐγγίσητέ μοι ἕνεχεν τούτου. ὅτι οὕτως ἔσται ἡ τελείωσίς μου.
ἀχούσατέ uou οἵ φωτισθέντες ἐν χυρίῳ, ὅτι ἦλθον εἰς τὴν πόλιν
ταύτην οὐχ ἐμπορίαν τινὰ ποιήσασθαι, οὐκ ἄλλην τινὰ πρᾶξιν,
ἐχληρώθην δὲ ἐξελθεῖν dx, τοῦ σώματός μου εἰς τὴν πόλιν ταύτην
ἐν ᾧ ὁρᾶτε με σχήματι. μὴ οὖν λυπηθῆτε ὅτι χρέμαμαι οὕτως"
τὸν γὰρ τύπον φέρω τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, χατὰ χεφαλῆς ἐνε-
χθέντος ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πάλιν διὰ ξύλου τοῦ σταυροῦ ζωοποιη-
θέντος ἐκ τοῦ θανάτου τῆς παραβάσεως. καὶ νῦν ἀποπληρῶ τὸ
προσταχθέν μοι εἶπεν γάρ μοι ὁ χύριος ᾿Εὰν μὴ ποιήσητε ὑμῶν
τὰ χάτω εἰς τὰ ἄνω, καὶ τὰ ἀριστερὰ εἰς τὰ δεξιά, οὐ yr) εἰσέλ-
θητε εἰς τὴν βασιλείαν μου. wu] οὖν ὁμοιωθῆτε τῷ ἀντιπαρηλ-
λαγμένῳ τύπῳ. ὅτι πᾶς χόσμος ἐνήλλακται, καὶ πᾶσα ψυχὴ
ἀναστρεφομένη ἐν σώματι γίνεται ἐν λήθῃ τῶν ἐπουρανίων ἡμεῖς
δὲ ἔχοντες τὴν τῶν ἐπουρανίων δόξαν μὴ ζητήσωμεν τὸ ἐχτός,
ὅπερ ἐστὶν τὸ σῶμα καὶ ὁ οἶκος τῆς δουλείας. — qw) γίνεσθε ἄπι-
στοι ἀλλὰ πιστοί, χαὶ ἀφίετε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα. ἰδοὺ
χρέμαμαι ἡμέρας ἕξ, ἔχω δὲ μέμψιν παρὰ τοῦ ἀληθινοῦ κριτοῦ,
ὅτι ὅλως ἀπέδωκα ὑμῖν xaxov, val ἐπέθηκα πρόσκομμα, τῇ εὐθύ-
τητί μου. καὶ νῦν ἀνέρχομαι εἰς ὕψος μὴ γίνεσθε στυγνοὶ ἀλλὰ
μᾶλλον χάρητε ὅτι χαταλιμπάνω τὸ χατουκητήριον τοῦτο τὸ

τὴν: Per om χαί | Par ἀντάλαγμα | Par ὅπως ἄξιοι γενέσθαι | χυρίου:
Par ϑεοῦ

84. προσέδραμον: Veu ἔδραμον | ἀπ᾿ αὐτοῦ: Par om ἀπ᾿ | ἐγγίσητέ μοι:
Par ἐγγίσατέ με | ἔσται: Par ἐστίν [εἰς τ. x. ταύτην: Par ἐν τῇ πόλει ταύτῃ |
σχήματι: Par ἐν σχήματι | διὰ ξύλον τοῦ σταυροῦ: Ven διὰ τοῦ σταυροῦ τοῦ
ξύλον | ζωοποιηϑέντος: Ven ζωοποιήσαντος | xal νῦν: Par om xal | Par dv-
τιπαρηλαγμένῳ | ἐπονρανίων : Par ἃ prima manu οὐρανίων | Ven om τὰ xapa-
πτώματα | παρὰ τοῦ : Par om παρά ὑμῖν χαχόν: Ven ὑμῖν χαχά | ἐπέϑηχα:
Ven ἔνηκα χάρητε: Ven χαίρετε | τοῦτο τό: Par om τό

|

ACTA PHILIPPI. 91

M

σῶμα μου, ἐχφυγὼν “τὴν φθορᾶν τοῦ δράχοντος τοῦ χολάξοντος
ἅπασαν ψυχὴν τὴν ἐν ἁμαρτίαις οὖσαν.

* Καὶ περιβλεψάμενος ὁ Φίλιππος χύκλῳ τοὺς ὄχλους εἶπεν
Ὦ ὑμεῖς οἱ ἀνελθόντες ἐκ νεκρῶν ἀπὸ τοῦ Sou καὶ τῆς χαταπον-
τίσεως τῆς ἀβύσσου, xal σταυρὸς φωτεινὸς ἀνήγαγεν ὑμᾶς εἰς
τὸ ὕψος διὰ τὴν ἀγαθότητα τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ xol τοῦ
ἁγίου πνεύματος. οὗτος θοὸς ὧν ἄνθρωπος ἐγένετο, σαρχωθεὶς
ὡς τῆς παρθένου Μαρίας, ἀθάνατος μένων σαρχί, xal ἐν τῷ θα-
νάτῳ γενόμενος ἤγειρεν τοὺς νεχρούς, ἐλεήσας τὸ τῶν ἀνθρώπων
γένος, ανελὼν τὸ χέντρον τῆς ἁμαρτίας" μέγας ἦν καὶ ἐγένετο
μικρὸς BO ἡμᾶς, ἕως οὗ αὐξήσῃ τοὺς μιχροὺς καὶ εἰσενέγκῃ εἰς
τὸ μέγεθος αὐτοῦ. xal αὐτός ἐστιν ὁ ἔχων τὴν γλυχύτητα, xal
ἐνέπτυσαν εἰς αὐτὸν ποτίσαντες αὐτὸν χολήν, ἵνα ποιήσῃ τοὺς
πικρανθέντας τῆς γλυχύτητος αὐτοῦ γεύσασθαι. προσχολλήθητε
οὖν αὐτῷ χαὶ μὴ ἐγκαταλείψητε αὐτόν: αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ ζωὴ
ἡμῶν εἰς τοὺς αἰῶνας.

86 "Occ δὲ ἐπλήρωσεν τὴν ἐπαγγελίαν ταύτην ὁ Φίλιππος,
λέγει αὐτοῖς Λύσατε τὸν Βαρθολομαῖον. χαὶ προσελθόντες ἔλυσαν
αὐτόν. μετὰ δὲ τὸ λῦσαι αὐτὸν λέγει αὐτῷ ὁ OOo; Βαρ-
θολομαῖς ἀδελφέ μου ἐν κυρίῳ, οἶδας ὅτι ὁ κύριος ἀπέσταλκέν σε
σὺν ἐμοὶ εἰς τὴν πόλιν ταύτην, xol ἐκχοινώνησάς μοι εἰς πάντας
τοὺς κινδύνους μετὰ τῆς ἀδελφῆς ἡμῶν Μαριάμμης ἀλλὰ γινώ-
σκῷ ὅτι ἡ ἔξοδος τοῦ σώματός σου ἐτάγη ἐν τῇ ΔΛυχαονίᾳ, vo).
τῇ Μαριάμμῃ ἐκληρώθη ἐξελθεῖν ἀπὸ τοῦ σώματος εἰς τὸν ᾿Ιορδά-
γὴν ποταμόν. νῦν οὖν ἐντέλλομαι ὑμῖν ὅτι ὅταν ἐξέλθω ἀπὸ
τοῦ σώματός μου οἰκοδομήσατε εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐκχλησίαν.
καὶ τὸν λεόπαρδον xal τὸν ἔριφον τῶν αἰγῶν ἐάσατε εἰς τὴν éx-
χλησίαν εἰς σημεῖον τῶν πιστευόντων, χαὶ ἡ Νικανόρα, δὲ προ-
νοείσθω αὐτῶν ἕως ἄν ἐξέλθωσιν ἀπὸ τοῦ σώματος" χαὶ ὅταν

ἅπασαν: Ven πᾶσαν

86. ἀνήγαγεν: Per ἀναγαγόντος (praeterea nihil differt) τῆς παρϑένου :
Par om τῆς | ἕως οὗ: Par ἕως ἄν |. εἰς αὐτόν: Von om εἰς | ποιρανϑέντας:
Par πυιραϑέντας | ἐγχαταλείψητε (codex - λίψητε) : Par. - λείψετε

36. μετὰ δὲ τὸ λῦσαι αὐτόν: Ven ὅτε οὖν ἕλνσαν αὐτόν | πάντας τούς:
Par om τούς | Pear rursus Δυχαωνίᾳ | ὅτι ὅταν (Par ὅτε) : Ven om ὅτι | τὸν
tóx. τοῦτον : Par τοῦτ. t. tóm. | καὶ τὸν λεόπαρδον usque πύλωνα τῆς ἐκχλησίας

92 ACTA PHILIPPI.

ἐξώθωσιν, θάψατε αὐτὰ πρὸς τὸν πυλῶνα τῆς ἐχχλησίας. καὶ
τὴν εἰρήνην ὑμῶν θέτε ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ Στάχυος, ὥσπερ ὁ Χρι-
στὸς ἔϑηχεν τὴν ἑαυτοῦ εἰρήνην ἐν τῇ πόλει ταύτῃ. ἔστωσαν δὲ
ἐν τῇ οἰκίᾳ ἐκείνῃ πᾶσαι ak παρθένοι αἴ πιστεύουσαι καθ᾽ &xa-
στην ἡμέραν ἐπισχοποῦσαι τοὺς νοσοῦντας, βαδίζουσαι ἀνὰ δύο
δύο, ἀλλὰ μὴ ὁμιλείτωσαν μετὰ νεανίσκων, ἵνα μὴ πειράσῃ
αὐτὰς ὁ σατανᾶς" ὄφις γάρ dato) ἕρπων, xa ἐποίησεν διὰ τῆς
Εὔας τὸν ᾿Αδὰμ, ὀλισθῆσαι εἰς θάνατον. μὴ οὕτως πάλιν ἔσται
ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ ὥσπερ ἐπὶ τῆς Εὔας. ὅἾ Σὺ δὲ Βαρθολο-
μαῖς, γενοῦ καλὸς δοχιμαστής, καὶ δώσεις τὰς παραγγελίας
ταύτας τῷ Στάχυι xal καταστήσεις αὐτὸν ἐπίσκοπον. μὴ ἐμπι-
στεύσῃς δὲ τὸν τόπον τῆς ἐπισχοπῆς νεωτέρῳ, ἵνα qw καται-
σχυνθῇ τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ πᾶς δὲ ὁ διδάσχων ἐχέτω τὰ
ἔργα ἴσα τοῖς λόγοις. ἐγὼ δὲ ὑπάγω πρὸς τὸν κύριον, καὶ λάβε.
τὸ σῶμα μου χαὶ ἐνταφίασον αὐτὸ ἐν χάρταις συριακαῖς, xo μὴ
ἐπιβάλῃς μοι ὀθόνην λινῆν, ὅτι τὸ σῶμα τοῦ χυρίου ἐν σινδόνι
εἰλίχθη. — xal ἐνταφιάσας μου τὸ σῶμα ἐν ταῖς χάρταις σφίγξον
αὐτὸ παπύροις, χαὶ χῶσον αὐτὸ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ xa γίνεσθε
εὐχόμενοι ὑπὲρ ἐμοῦ ἐπὶ ἡμέρας τεσσαράκοντα, ἵνα ἀφῇ μοι ὁ
χύριος τὴν παράβασιν ἣν παρέβην ἀποδώσας τοῖς χαχκοποιήσασνν
μοι. ἴδε ὦ Βαρθολομαῖε, ὅπου στάξει τὸ αἷμά μου ἐπὶ τὴν γῆν,
φυτὸν ἀνατελεῖ ἀπὸ τοῦ αἵματός μου, καὶ γενήσεται ἄμπελος
χαὶ ποιήσει καρπὸν σταφυλῆς χαὶ λαβόντες τὸν βότρυν ἀποθλί-
ψατε αὐτὸν εἰς τὸ ποτήριον, καὶ μεταλαβόντες εἰς τὴν τρί-
τὴν ἡμέραν ἀναπέμψατε εἰς ὕψος τὸ ἀμήν, Uva, γένηται τελεία
προσφορᾶ.

? Καὶ εἰπὸν ταῦτα ὁ Φίλιππος ηὔξατο οὕτως Κύριε ᾿[ησοῦ
Χριστὲ ὁ πατὴρ τῶν αἰώνων, βασιλεῦ τοῦ φωτός, ὁ σοφίσας
ἡμᾶς ἐν τῇ σοφίᾳ σου καὶ δοὺς ἡμῖν τὴν σὴν σύνεσιν, ἐχαρίσω
ex solo Ven; Par omnia om | ϑέτε: Ven ϑέσϑθε | ὁ Χριστός: Ven ὁ xüpte |
ἐπισχοποῦσαι: Ven ἐπισχέπτουσαι | πειράσῃ αὐτάς: Ven πειρ. αὐτούς

87. δώσεις et χαταστήσεις ex Ven; Par δώσης εἰ χαταστήσης | μὴ ἐμ-
πιστεύσῃς usque νεωτέρῳ (codex νεώτερον): haec Ven om | ἐνταφίασον: Par
ἐνταφίασαι λινῆν: Par λινοῦν | εἰλίχϑη: Ven ἐνειλήϑη |. καὶ ἐνταφιάσας: Ven
ἐνταφίασον, posteaque xal σφίγξον | παπύροις: Par a sec. manu παπυρίοις |

ὅπου στάξει: Par πῶς στάζη | Par ἐπὶ τῆς γῆς, φοιτὸν δὲ ἀνατελεῖ | ποιήσει:
Par ποιήση

ACTA PHILIPPI. 92

δὲ ἡμῖν τὴν βουλὴν τῆς ἀγαθότητός aov, ὁ μιηδέποτε χωρισθεὶς
ἡμῶν, σὺ sl ὁ αἴρων τὴν νόσον τῶν χαταφευγόντων εἰς σέ, σὺ
εἰ ὁ υἱὸς τοῦ ζῶντος θεοῦ, ὁ δεδωχὼς ἡμῖν τὴν σὴν παρουσίαν τῆς
σοφίας, ὃ δεδωχὼς ἡμῖν σημεῖα καὶ τέρατα καὶ ἐπιστρέψας τοὺς
πλανηθέντας, 6 στεφανῶν τοὺς νικῶντας τὸν ἀντίπαλον, ὁ χαλὸς
ἀγωνοθέτης ἐλθὲ νῦν Ἰησοῦ xal δός μοι τὸν στέφανον τῆς vorne
τὸν αἰώνιον χατὰ πάσης ἐναντίας ἀρχῆς xal ἐξουσίας, xal μὴ
χαλυψάτω με ὁ σχοτεινὸς αὐτῶν ἀήρ, ὅπως διαπεράσω τὰ τοῦ
πυρὸς ὕδατα καὶ πᾶσαν τὴν ἄβυσσον. κύριέ μου ᾿[ησοῦ Χριστέ,
νὴ σχῇ χώραν ὁ ἐχθρὸς χατηγορῆσαί μου ἐπὶ τοῦ βήματός σου,
ἀλλὰ ἔνδυσόν με τὴν ἔνδοξόν σου στολήν, τὴν φωτεινήν σου σφρα-
ia, τὴν πάντοτε λάμπουσαν, ἕως οὗ παρέλθω πάντας τοὺς χο-
σμοχράτορας χαὶ τὸν πονηρὸν δράχοντα τὸν ἀντικείμενον ἡμῖν.
νῦν οὖν χύριέ μου Ἰησοῦ Χριστὲ ποίησόν μοι ἀπαντῆσαί σοι ἐν
τῷ ἀέρι, χαρισάμενός μοι τὴν ἀνταπόδοσιν ἣν ἀνταπέδωκα τοῖς
ἐχθροῖς μου, xa μεταμόρφωσον τὴν μορφὴν τοῦ σώματός μου ἐν
ἀγγελυκῇ δόξῃ χαὶ ἀνάπαυσόν με ἐν τῇ μαχαριότητί σου, xal
λήψωμαι τὸ παρὰ σοῦ ἐπάγγελμα ὃ ἐπηγγείλω τοῖς ἁγίοις σου
εἰς τοὺς αἰῶνας.

9 Καὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ Φίλιππος παρέδωχεν τὸ πνεῦμα,
πάντων τῶν ὄχλων βλεπόντων εἰς αὐτὸν xal χλαιόντων χαὶ λεγόν-
τῶν ᾿Επληρώθη ἐν εἰρήνῃ ὁ βίος τούτου τοῦ πνεύματος, xai ἔλε-
γὸν τὸ ἀμήν.

Ὁ Ὃ δὲ Βαρθολομαῖος καὶ ἡ Μαριάμμη χαθεῖλαν τὸ σῶμα
αὐτοῦ χαὶ ἐποίησαν καθ᾽ ἃ ἐνετείλατο αὐτοῖς ὁ Φίλιππος, καὶ
ἔθαψαν αὐτὸν ἐν ἐκείνῳ τῷ τόπῳ. φωνὴ δὲ εὐθέως ἐκ τῶν οὐρα-
νῶν ἐγένετο Φίλιππος ὁ ἀπόστολος ἐστεφάνωται τὸν τῆς ἀφθαρ-
σίας στέφανον ὑπὸ τοῦ ἀγωνοθέτου Ἰησοῦ Χριστοῦ. καὶ πάντες
ἔχραξαν τὸ ἀμήν.

— 88. χωρισϑεὶς ἡμῶν: Par yop. nu | Ven om ὁ υἱὸς τ. ζῶντ. ϑεοῦ, ὁ
δεδ. usque τῆς σοφίας | ἀντίπαλον: Par ἀντίδικον | δός μοι: Par δὸς ἡμῶν |
τὸν αἰώνιον: Ven om τόν | ἀλλά: Ven ἀλλ᾽ | ἔνδυσ. με: Par 55. pot | ἕως
οὗ: Par ἕως ἄν | vüv οὖν: Par om οὖν | Per ἀνταπόδωσιν, item supra | λη--
Ψψωμαι: Ven λήψομαι [ αἰῶνας : Ven add ἀμήν

89. χαὶ χλαιόντων: Par om xat

40, χαϑεῖλαν: Ven χαϑεῖλον | xa$' & ut Par: Ven χαϑά ὁ Φίλυτπος:

Par om ὁ | ἔϑαψ. αὐτόν: Par £3. αὐτό | Ven om εὐθέως | Ἰησοῦ Χριστοῦ :
Par om Ἰησοῦ

94 ACTA PHILIPPI.

*! Μετὰ δὲ τὰς τρεῖς ἡμέρας ἐβλάστησεν τὸ φυτὸν τῆς ἀμτό-
λου ὅπου ἔσταξε τὸ αἷμα τοῦ ἀγίου Φιλίππου. χαὶ ἐποίησαν
πᾶντα τὰ ἐντεταλμένα αὐτοῖς παρ αὐτοῦ, ἐπὶ ἡμέρας τεσσαρά-
χοντα προσφέροντες προσφοράν, ἀδιαλείπτως προσευχόμενοι. xal
ὠχοδόμησαν τὴν ἐκκλησίαν ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ, καταστήσαντες
τὸν Στάχυν ἐπίσκοπον ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ᾽ χαὶ ἡ Νυκανόρα δὲ χαὶ
πάντες οἱ πιστοὶ συνήγοντο xal οὐ διέλειπον πάντες δοξάζοντες
τὸν θεὸν διὰ τὰ θαυμάσια, τὰ γεγενημένα ἐπ᾿ αὐτούς. χαὶ πᾶσα
ἡ πόλις ἐπίστευσεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ ἐνετείλατο δὲ ὁ Βαρ-
θολομαῖος τῷ Στάχυι βαπτίζειν τοὺς πιστεύοντας εἰς τὸ ὄνομα
τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ χαὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος.

9$ Mera, δὲ τὰς τεσσαράχοντα ἡμέρας φανεὶς ὁ σωτὴρ ἐν
μόρφῃ τοῦ Φιλίππου εἶπεν τῷ Βαρθολομαίῳ καὶ τῇ Μαριάμμῃ
᾿Αδελφοί μου ἠγαπημένοι, θέλετε ἀναπαῆναι ἐν τῇ ἀναπαύσει
τοῦ θεοῦ: ἠνοίχθη μοι ὁ παράδεισος xal εἰσῆλθον ἐν τῇ δόξῃ τοῦ
Ἰησοῦ. ἀπέλθατε εἰς τὸν τόπον τὸν χεχληρωμένον ὑμῖν" τὸ γὰρ
φυτὸν τὸ ὁρισμένον καὶ φυτευθὲν ἐν τῇ πόλει ταύτῃ καρποφορεῖ
καλῶς. ἀσπασάμενοι οὖν τοὺς ἀδελφοὺς καὶ ἐπευξάμενοι ἑκάστῳ
αὐτῶν ἐξῆλθον ἀπὸ τῆς πόλεως ᾿Οφιορύμης τῆς ᾿Ιεραπόλεως τῆς
᾿Ασίας, xoi ὃ Βαρθολομαῖος ἀπῆλθεν εἰς τὴν Δυχαονίαν, ἡ δὲ
Μαριάμμη ἐπορεύθη ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ᾽ ὁ δὲ Στάχυς καὶ οἱ σὺν
αὐτῷ ἔμειναν κατέχοντες τὴν ἐχχλησίαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ χυ-
oio ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων,
ἀμήν.

41. Pear om ὅπον ἔστ. usque τ. dy. Φιλίππου | παρ᾽ αὐτοῦ: Par ὑπὸ τοῦ
ἁγίον Φιλέππον |. Ven προσφέρ. προσφορὰς xoi ἀδ. | γεγενημένα: Par γενόμενα |
ἐπ᾽ αὐτούς: Par ἐπ᾽ αὐτοῖς | πνεύματος: Ven add ἵνα λέγωσιν ἀμήν.

42. τὰς τεσσαράχοντα: Par om τάς | Ven ἐφάνη et xal εἶπεν | ϑέλετε
ἀναπαῆναι: Par tà λοιπὸν ἀναπαύεσϑε (cod. - σϑαῦ | Ven ἀπέλθετε | δόξῃ τοῦ

"[noo): Par ὃ. t. νἱοῦ (habet vu pro tv) | τῆς ᾿Ιεραπόλεως : Ven om τῆς | ἐν τῷ
᾿Ιορδάνῃ: Ven εἰς τὸν ᾿Ιορδάνην ποταμόν

ΠΡΑΞΕῚΙ͂Σ TOY ATIOY ΦΙΛΙΠΠΟΥ TOY AIIOZTOAOY OTE
ELZHAGEN ΕἸΣ ΤῊΝ EAAAAA ΤῊΝ ANQ.

"Evévexo δὲ ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ὅτε εἰσῆλθεν Φίλιππος
εἷς τὴν πόλιν τῶν ᾿Αθηνῶν τὴν χαλουμένην ᾿Ελλάδα,, συνήχθησαν
παρ αὐτῷ τριακόσιοι φιλόσοφοι λέγοντες ᾿Απελθόντες ἀπέλθωμεν
καὶ ἴδωμεν τίς ἡ σοφία αὐτοῦ. λέγουσιν γὰρ περὶ τῶν σοφῶν
τῆς ᾿Ασίας ὅτι μεγάλη αὐτῶν ἐστὶν ἡ σοφία. ἔδοξαν γὰρ τὸν
Φίλιππον εἶναι φιλόσοφον, ἐπειδὴ ἦν ὁδεύων σχήματι ἀποτακτι-
κοῦ, χαὶ οὐκ ἔγνωσαν ὅτι ἀπόστολός ἐστιν Χριστοῦ. τὸ γὰρ
ἔνδυμα ὅπερ ἔδωχεν τοῖς ἀποστόλοις ὁ ᾿Τησοῦς ἐπενδύτης μόνον
ἦν καὶ λέντων ᾿ οὕτως οὖν περιοδεύων ἦν ὁ Φίλιππος. διὰ τοῦτο
οὖν ὅτε ἐθεάσαντο αὐτὸν οἱ φιλόσοφοι τῆς ᾿Ελλάδος ἐφοβήθη-
σαν᾽ συνήχθησαν οὖν εἰς ἕνα τόπον xal ἐλάλησαν εἰς ἑαυτούς
Δεῦτε ἐπισχεψώμεθα τὰς βίβλους ἡμῶν, μή πὼς νυκήσῃ ἡμᾶς ὁ
ξένος οὗτος καὶ αἰσχύνῃ ἡμᾶς.

? Καὶ οὕτως ποιήσαντες συνῆλθον ἐπὶ τὸ αὐτὸ χαὶ λέγουσι
τῷ Φιλίππῳ ὅτι ἡμεῖς ἔχομεν μαθήματα τῶν πατέρων ἡμῶν, ἐν
οἷς ἀρκούμεθα φιλοσοφοῦντες " εἰ δέ τι καινότερον ἔχεις, ὦ ξένε,
ἐπίδειξον ἡμῖν ἀφθόνως μετὰ παρρησίας οὐδενὸς γὰρ ἄλλου
χρείαν ἔχομεν ἢ μόνον ἀκούειν τι χαινότερον. .

5 ᾿Αποχριθεὶς δὲ ὁ Φίλιππος εἶπεν αὐτοῖς ΓὯ ἄνδρες φιλόσο-
φοι τῆς Ελλάδος, εἰ βούλεσθε χαινοτέρου πράγματος ἀκοῦσαι

* Codex ΠΡΑΞΙΙ͂Σ, item EAAAA

1. Codex ᾿Ελάδαν. Alterum) ) om plerunque. | ᾿Απελϑόντες. Nescio an
praestet ZiweA3óvcee. | ἔδοξαν: codex ἔδοξεν

2. ἐπὶ τὸ αὐτό: codex ἐπὶ τῷ αὐτῷ

wem “ TAREA — GENDER. diré ΔῸΣ πῶ um ue am -.- ur a - -τ Ἐςὁ-

o6 ' ACTA PHILIPPI IN HELLADE.

xa ἔστε ποθοῦντές τι καινότερον, ὀφείλετε ἀπορρῖψαι ἀφ᾽ ἑαυτῶν
τὸν νοῦν τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου ὡς εἶπεν ὃ χύριός μου ὅτι οὐ δυ-
γατόν ἐστιν βάλλειν οἶνον νέον εἰς ἀσχοὺς παλαιούς, ἐπεὶ δήγνυ-
ται ὃ ἀσχὸς καὶ ἐκχύνεται. ὃ οἶνος, καὶ ὁ ἀσχὸς ἀπολεῖται" ἀλλ᾽
οἶνον νέον βάλλουσιν εἰς ἀσχοὺς καινούς, ἵνα ἀμφότερα φυλαχθώ-
σιν. ταῦτα δὲ εἶπεν ὁ κύριος ἐν παραβολαῖς διδάσκων ἡμᾶς ἐν
τῇ ἁγίᾳ αὐτοῦ σοφίᾳ ὅτι πολλοὶ ἀγαπήσουσιν τὸν νέον οἶνον, μὴ
ἔχοντες ἀσχὸν καινὸν xal νέον. ὑμᾶς μὲν ἀγαπῶ, ὦ ἄνδρες τῆς
Ἑλλάδος, xai μακαρίζω ὑμᾶς εἰρηκότας ὅτι ἀγαπῶμέν τι χαι-
νότερον. καὶ γὰρ παιδείαν ὄντως νέαν καὶ καινὴν ἤνεγχεν ὁ χύ-
ριός μου εἰς τὸν χόσμον, ἵνα πᾶσαν ἐξαλείψῃ κοσμυκὴν παίδευσυ.
ὁ Λέγουσι οἱ φιλόσοφοι Τίς ἐστιν ὃν λέγεις κύριός σου ; λέ-
«ex 0 Φίλιππος ὅτι ὁ χύριός μού ἐστιν Τησοῦς ἐν οὐρανοῖς. οἱ δὲ
εἶπον αὐτῷ Δεῖξον ἡμῖν αὐτὸν ἐν συνέσει χωρὶς φθόνου, ἵνα xa
ἡμεῖς πιστεύσωμεν. ὁ δὲ Φίλιππος εἶπεν ὅτι ὃν μέλλω γνωρίζειν
ὑμῖν κύριον ὑπεράνω ἐστὶν παντὸς ὀνόματος ὅπερ οὐκ ἐστὶν ἄλλο.
τοῦτο δὲ μόνον λόγω ὅτι, χαθὼς εἰρήχατε Μὴ φθονήσῃς ἡμῖν,
μὴ γένοιτό μοι φθονῆσαι ὑμῖν" ἀλλὰ μᾶλλον ἐν μεγάλῃ ἀγαλ-
λιάσει xo ἐν μεγάλῃ χαρᾷ ἀποκαλύψαι ὑμῖν ἔχω τὸ ὄνομα ἐκεῖ-
yo* ἄλλο γὰρ ἔργον οὐκ ἔχω ἐν τούτῳ τῷ χόσμῳ εἰ μὴ τὸ τοιοῦτον
χήρυγμα. ὅτε γὰρ ἦλθεν ὁ κύριός μου εἰς τοῦτον τὸν χόσμον,
ἐξελέξατο ἡμᾶς ὄντας τὸν ἀριθμὸν δώδεκα, πληρώσας ἡμᾶς πνεύ-
μᾶτος ἁγίου ἀπὸ τοῦ φωτὸς αὐτοῦ ἐποίησεν ἡμᾶς γνωρίξεω
αὐτὸν τίς ἐστιν, xal ἐνετείλατο ἡμῖν εὐαγγελίξεσθαι πᾶσαν τὴν
παρ αὐτοῦ σωτηρίαν, ὅτι οὐκ ἔστιν ἕτερον ὄνομα, ὀνομασθὲν ἐξ
οὐρανοῦ εἰ μὴ τοῦτος διὰ τοῦτο ἦλθον ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς πληροφο-
ρῆσαι ὑμᾶς, οὐκ ἐν λόγῳ μόνον, ἀλλὰ χαὶ ἐν ἀποδείξει θαυμα-
σίων ἔργων ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
ὦ 'Γαῦτα δὲ ὅτε ἤχουσαν οἷ φιλόσοφοι, λέγουσιν τῷ Φιλίπ-
πῷ ὅτι τοῦτο τὸ ὄνομα τὸ ἀχουσθὲν ἐν ἡμῖν παρὰ σοῦ οὐδέποτε
εὕραμεν ἐν ταῖς βίβλοις τῶν πατέρων ἡμῶν" νῦν οὖν πῶς δυνά-
μεθα γνῶναι περὶ τῶν ῥημάτων σου; ἔτι δὲ προσθέντες λέγουσιν
8. ἀπορρῖψαι: codex ἀπορρίψατε | βάλλειν et βάλλουσιν: codex βάλειν et

βάλουσιν | ἐν παραβολαῖς : codex ἐμ παραβ. | παιδείαν : codex καιδίαν
4. ἄλλο: codex ἄλλος.

ACTA PHILIPPI IN HELLADE. 97

αὐτῷ ὅτι ἔασον ἡμᾶς τρεῖς ἡμέρας, ἵνα συμβουλευσόμεθα μετ᾽
ἀλλήλων περὶ τοῦ ὀνόματος τούτου" οὐ γὰρ μικρῶς εἰς τοῦτο χεί-
pat, ἀποστῆναι ἀπὸ τῆς πατρυτῆς ἡμῶν δεισιδαιμονίας, λέγει
οὖν αὐτοῖς ὁ 6 OOo Βουλεύσασθε᾽ ὡς θώλετε᾽ οὐ γὰρ δόλιον
πρᾶγμα, ἐστιν.

$ Οἱ δὲ φιλόσοφοι ἀλλήλους συναθροίσαντες ol τριαχόσιοι
Qoa» pet ἀλλήλων λέγοντες Οἴδατε ὅτι ὁ ἀνὴρ οὗτος ξένην
φιλοσοφίαν ἤγαγεν. καὶ οἵ λόγοι οἵ παρ᾿ αὐτοῦ εἰρημένοι εἰς Ex-
στάσιν ἡμᾶς φέρουσιν" τί οὖν ποιήσωμεν περὶ αὐτοῦ ἢ περὶ τοῦ
ὀνόματος τοῦ λεγομένου Ἰησοῦ τοῦ βασιλέως τῶν αἰώνων ὃν λέγει:
χαὶ ἔτι εἰς ἀλλήλους φασὶν ὅτι τάχα ἡμεῖς οὐ δυνάμεθα πρὸς
αὐτὸν διαλέγεσθαι, εἰ μὴ ὁ ἀρχιερεὺς τῶν ᾿Ιουδαίων. εἰ οὖν δο-
χεῖ, ἀποστείλωμεν πρὸς αὐτὸν ὅπως αὐτὸς ἐπιστῇ τῷ ξένῳ τούτῳ,
xol ἀχριβῶς μάθωμεν τὸ εὐαγγελιζόμενον ὄνομα.

' Ἔγραψαν οὖν εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ, τὸν τρόπον τοῦτον. Οἱ
φιλόσοφοι τῆς “Ελλάδος ᾿Ανανίᾳ τῷ μεγάλῳ ἀρχιερεῖ τῶν Ἰου-
δαίων τῷ ἐν ᾿Ιερουσαλήν. Μεγάλης οὔσης μετὰ σοῦ τε καὶ
ἡμῶν ἐν πάντὶ τῷ καιρῷ. ... ὡς ὅτι ἡμεῖς οἵ φιλοσοφούμενοι οἵ
᾿Αθηναῖοι γινώσχεις. ἦλθέν τις ἀνὴρ ξένος χατὰ τὴν “Ἑλλάδα,
Q(Aucrog ὀνόματι, xal ἁπλῶς ἐτάραξεν ἡμᾶς σφόδρα Ev τε λό-
You; xal δυνάμεσιν ἐξαίσιος, xa εἰσφέρει ὄνομα ἐπίδοξον ἸΤησοῦν,
μαθητὴν ἐχείνου ἑαυτὸν ὁμολογῶν. ποιεῖ δὲ καὶ θαυμάσια ἅπερ
γράφομέν σοι, ὅτι ἐξέβαλεν δαίμονας ἐγκεχρονυκότας ἐν τοῖς ἀν-
θρώποις, χαὶ χωφοὺς ποιεῖ ἀχούειν, τυφλοὺς βλέπειν᾽ xal τὸ
θαυμαστότερον, ὅπερ ἔδει xal πρῶτον σημᾶναι, ὅτι ἀνθρώπους
ἴσως πεπληρωχότας τὸν ἀριθμὸν τοῦ βίου ἀποθανόντας ἀνέστησεν:
ἡ δὲ φήμη αὐτοῦ διῆλθεν εἰς πᾶσαν τὴν ᾿Βλλάδα καὶ Μακεδονίαν,
καὶ πολλοί εἰσιν οἱ ἐρχόμενοι πρὸς αὐτὸν ἀπὸ τῶν χύχλῳ πόλεων
φέροντες τοὺς καχουμένους πουκίλαις νόσοις, χαὶ πάντας ἰᾶται
διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ᾿[Ιησοῦ. διὰ τοῦτο τοίνυν ἄνευ πάσης φει-
δοῦς ἐλθὲ πρὸς ἡμᾶς, ἦα αὐτὸς ἡμῖν ἀπαγγείλῃς τὸ τί βούλεται

6. φασίν: codex φησίν | ἀποστείλωμεν : codex ἀπσστήλομεν

7. τῷ ἐν: codex τῶν ἐν | Inter χαιρῷ et ὡς nonnihil excidisse apparet. |
γινώσχεις : codex - σχης | ἐξέβαλεν: codex ἔβαλεν Ἑλλάδα : codex ᾿Ελλάδαν |
ἀπὸ τῶν χύχλῳ: codex ἀπὸ χύχλῳ τῶν

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. 7

98 ACTA PHILIPPI IN HELLADE.
εἶναι τὸ ὄνομα τοῦτο ὃ διδάσχει, τὸν ᾿Ιησοῦν. διὰ τοῦτο γὰρ
xal ἀπεστείλαμέν σοι τήνδε τὴν ἐπιστολήν, ὦ ἀρχιορεῦ.

* Καὶ ὡς ἀνέγνω, ὀργῆς μεγάλης ἐπλήσθη, καὶ τὰ ἱμάτια
αὐτοῦ διέρρηξεν καὶ φησίν ᾽Αρα ὅτι ὁ πλάνος ἐχεῖνος καὶ ἐν ᾿Αθή-
vac ἐν τοῖς φιλοσόφοις ἐχώρησεν ἀπατῆσαι αὐτούς; ὁ δὲ μανση-
pav, τοῦτ᾽ ἔστιν ὁ σατανᾶς, ὑπεισῆλθεν εἷς τὸν ᾿Ανανίαν xai
ἐπλήρωσεν αὐτὸν θυμοῦ χαὶ ὀργῆς. καὶ εἶπεν ὅτι ἐὰν ἐάσω αὐτόν
τε ἐχεῖνον τὸν Φίλιππον xal τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ ζῆσαι, πάντως ὁ
νόμος λυθήσεται, xol ἡ διδασκαλία αὐτῶν ἴσως πληρώσει τὴν
γῆν ὅλην. χαὶ εἰσίει ὁ ἀρχιερεὺς εἰς τὴν οἰκίαν τὴν ἑαυτοῦ xoi
οἱ νομοδιδάσκαλοι καὶ οἱ Φαρισαῖοι, xal ἐνεβουλεύσαντο μετ
ἀλλήλων λέγοντες Τί ποιήσωμεν περὶ τούτων : χαὶ λέγουσιν τῷ
ἀρχιερεῖ ᾿Ανανίᾳ ᾿Αναστὰς ὅπλισον σεαυτὸν χαὶ ἐκ τοῦ λαοῦ πᾶὲν-
ταχοσίους δυνατοὺς ἄνδρας καὶ ἄπελθε εἰς τὰς ᾿Αθήνας, X παν-
τὼς ἀνάλισχε τὸν Φίλιππον, καὶ τὴν διδαχὴν αὐτοῦ οὕτως ἄνα-
τρέψεις.

? Καὶ ἐνδυσάμενος τὸ ἔνδυμα τὸ ἀρχιερατικὸν παρεγένετο
εἰς τὴν “Ελλάδα ἐν μεγάλῃ φαντασίᾳ. μετὰ τῶν πεντακοσίων ἀν-
δρῶν. ὁ δὲ Φίλιππος ἦν ἐν οὐκίᾳ πρώτου τινὸς τῆς πόλεως μετὰ
τῶν πεπιστευχότων ἀδελφῶν. ὁ δὲ ἀρχιερεὺς καὶ οἱ σὺν αὐτῷ
καὶ οἱ τριακόσιοι φιλόσοφοι ἀνῆλθον εἰς τὸ προπυλαῖον τῆς οἰκίας
ἔνθα ἦν ὁ Φίλιππος. καὶ ἐμηνύθη τῷ Φιλίππῳ ἑστάναι αὐτοὺς
ἔξω" xol ἀναστὰς ἐξῆλθεν. καὶ ὡς εἶδεν αὐτὸν ὁ ἀρχιερεύς, λέ-
γει πρὸς αὐτόν Φίλιππε φαρμακχὲ καὶ μάγε᾽ γνωρίζω γάρ σε,
ὅτι εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ. ὃ χύριός σου ὁ πλάνος ὀνόμασέν σε υἱὸν βρον-
τῆς οὐχ ἤρκεσεν ὑμῖν πᾶσα ἡ Ἰουδαία, ἀλλὰ καὶ ὧδε ἤλθατε
πλανῆσαι ἄνδρας φιλοσόφους: xai o Φύλιππος εἶπεν Εἴθε, ὦ
᾿Ανανία, ἀφύρητο τὸ χάλυμμά σου τῆς ἀπιστίας ἀπὸ τῆς χαρ-
δίας cou, ἵνα γνῷς τοὺς λόγους μου, καὶ ἀπ᾿ αὐτῶν μαθήσῃ ἄρα
πλάνος ἐγὼ 1| σύ.

Ὁ Ταῦτα ἀκούσας ὁ ᾿Ανανίας εἶπεν τῷ Φιλίππῳ ᾿Αποχρι-
τὸ ὄνομα τοῦτο δ: codex τὸ ονοματι τω ᾿

8. εἰσίει: codex saei | ἀνατρέψεις : codex ἀνατρέψης
9. πρώτου: codex πρός | dente. . [ἃ ipsum ferendum videtur. Tamen

per itacismum pro ἀφαιροῖτο possit scriptum putari ( λόγους pov: codex λόγ.
cov | ἐγὼ ἢ σύ: codex ἐγὼ 1) ἐσοί

-----

ACTA PHILIPP! IN HELLADE. 09

θήσομαι τοῖς πᾶσιν. | xal εἶπεν ὁ Φίλιππος Λάλησον. λέγει ὁ
ἀρχιερεύς Kb ἄνδρες τῆς Ελλάδος, οὗτος ὁ Φίλιππος πιστεύει
εἰς ἄνθρωπον χαλούμενον Ἰησοῦν, ὃς ἐγεννήθη ἐν ἡμῖν, ὃς xal
ἐδίδαξεν τὴν αἵρεσιν ταύτην xal τὸν νόμον καὶ τὸν ναὸν xatéu-
σεν. χαὶ τὸν καθαρισμὸν τὸν διὰ Μωσέως κατήργησεν καὶ τὰς
νεομιηνίας, ὅτι φησίν Οὐκ εἰσὶν ὑπὸ θεοῦ τεταγμέναι. χαὶ ὡς
ἴδομεν ὅτι νόμον οὕτω καταλύει, ἐπαναστάντες ἐσταυρώδσαμεν
αὐτόν, ἦα μὴ πληθυνθῇ ἡ διδαχὴ αὐτοῦ " ἐστράτευσεν γὰρ..
πάθη πολλὰ xal ἔδωχεν μαρτυρίαν οὐ χαλήν, ἐσθίει τα πάντα
ἁπλῶς καὶ συμμίγνυσιν αἵματα τῶν ἐθνῶν. καὶ τοῦτον “παρα-
δόντες ἐφονεύσαμεν καὶ κατεθάψαμεν αὐτὸν ἐν μνημείῳ οὗτοι δὲ
οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ χλέψαντες αὐτὸν διεχήρυξαν πανταχοῦ ὅτι
ἠγέρθη ὡς τῶν νεχρῶν, xal ἐπλάνησαν πολὺ πλῆθος ὁμολογήσαν-
τες αὐτὸν εἶναι ἐκ δεξιῶν τοῦ θεοῦ ἐν οὐρανοῖς. ἀλλὰ δὴ xe
αὐτοὶ οὗτοι τὴν περιτομὴν ἔχοντες ὡς καὶ ἡμεῖς οὐκ ἐδίωξαν,
ἐπειδὴ πολλᾶς δυγάμεις ἤρξαντο ποιεῖν ἐν ᾿Ιερουσαλὴμ. διὰ. τοῦ
ὀνόματος τοῦ ᾿Ιησοῦ᾽ xai ἐχβλχηθέντες ἐξ “Ιερουσαλὴμ. περιέρχον-
ται τὴν οἰχουμένην καὶ πάντας ἀπατῶσιν ἐν τῇ μαγείᾳ ἐχείνου
τοῦ Ἰησοῦ, ὡς χαὶ νῦν οὗτος ὁ Φίλιππος ἦλθεν πρὸς. ὑμᾶς τῇ
αὐτῇ τέχνῃ ἀπατῆσαι ὑμᾶς. ἀλλ᾽ ἐγὼ τοῦτον μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἀπο-
φέρω εἰς "Ἱερουσαλήμ. ὅτι χαὶ ξητεῖ αὐτὸν ὁ ᾿Αρχέλαος ὁ βασι
λεὺς τοῦ ἀποχτεῖναι αὐτόν.

1. “Ὡς δὲ ἤχουσαν ταῦτα τὸ περιξστὸς πλῆθος, οἱ μὲν. ὑπὸ
τῆς πίστεως ἐστηριγρένοι οὐκ ὠεινήθησαν οὐδὲ ἐδιψύχησαν * ἤδει-
σαν γὰρ ὅτι Φίλιππος νυκήσει ἐν τῇ δόξῃ τοῦ ᾿[ησοῦ. ὁ οὖν Φί-
λιππος ἀπελογήσατο ἐν τῇ δυνάμει τοῦ Χριστοῦ μετὰ μεγάλης
παρρησίας ἀγαλλιῶν καὶ λέγων ᾿Εγώ, ἄνδρες AUnvaiot χαὶ οἱ ἐν
ὑμῖν φιλόσοφοι, ἦλθον πρὸς ὑμᾶς οὐ λόγοις διδάξαι ἀλλ᾽ ἐν ἀπο-
δείξει θαυμασίων, xal ἀπὸ μέρους τάχα ἐθεάσασθε τῶν Sc ἐμοῦ
γεγενημένων ἐν ἐχείνῳ τῷ ὀνόματι ᾧ οὗτος ὁ ἀρχιερεὺς ἀποβάλ-

10. νεομηνίας : codex νεουμηνίας [γὰρ....- Sequitur'in codice ὑπ᾽ αὐτῶν.
Àn conieceris ἀπατῶν | πάντα de: codex πάντα τὰ ἁπλῶς | συμμίγνυσιν (?) :
codex συμμιγήσιν. Locus inde ab ἐστράτευσεν usque ἐθνῶν omnino corruptus
est. | ἀλλὰ δή: codex ἀλλὰ δέ | οὐχ ἐδίωξαν: codex οὐχ ἐδιώξαμεν. Videntar
inter οὐκ et ἐδιώξαμεν verba aliqua excidisse.

11. περιεστός : codex περιεστώς
4 *

400 ACTA PHILIPPI IN HELLADE.

λεται. ἰδοὺ οὖν βοήσω πρὸς τὸν θεόν μου xal διδάξω ὑμᾶς. xa
ὑμεῖς δοχιμάσατε τοὺς τῶν ἀμφοτέρων λόγους.

᾿ " Ταῦτα ἀχούσας ὃ ἀρχιερεὺς ἔδραμεν ἐπὶ τὸν Φίλιππον
μαστίξαι θέλων αὐτόν, xal αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ὅλη ἡ χεὶρ αὐτοῦ ἐξη-
ράνθη καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἐτυφλώθησαν ὁμοίως δὲ xal οἱ
πενταχόσιοι οἵ μετ᾽ αὐτοῦ ἐτυφλώθησαν καὶ αὐτοί. xai ἐνύβριζον
xal κατεθεμάτιζον τὸν ἀρχιερέα λέγοντες ὅτι ἐξερχόμενοι τῆς le-
ρουσαλὴμ ἐλέγομέν σοι Κατάστειλον. ἄνθρωποι γὰρ ὄντες θεῷ
μάχεσθαι οὐ δυνάμεθα. ἀλλὰ δεόμεθά σου, ἀπόστολε τοῦ θεοῦ
τοῦ Ἰησοῦ Φίλιππε, δὸς ἡμῖν τὸ 90 αὐτοῦ φῶς, Üva xol ἡμεῖς
ἀχηθῶς αὐτοῦ ἐσόμεθα δοῦλοι.

15 Ὃ δὲ Φίλιππος ἰδὼν τὸ γενόμενον ἔλεγεν Ὦ ἀσθενὴς φύ-
σις, ἥτις ἀπέρριψεν ἑαυτὴν ép ἡμᾶς, εὐθέως δὲ εἰς ἑαυτὴν χα-
ταταπεινουμένη᾽ ὦ ἡ πικρὰ θάλασσα, τὰ ἑαυτῆς κύματα εἰς
ἡμᾶς ταράσσουσα καὶ ἐκβάλλειν νομίζουσα, ἀλλὰ παρ᾽ ἑαυτῇ τὰ
χύματα χοιμίζουσα. νῦν οὖν, ὁ ἡμέτερος χαλὸς οἰκονόμος, Ἰη-
σοῦ, τὸ ἅγιον φῶς, οὐ παρίδες ἡμᾶς τὸ σύνολον χράξοντας ἄνω
πρὸς σὲ ἐν πᾶσι τοῖς καλοῖς ἔργοις, ἀλλ᾽ ἦλθες τελέσαι αὐτὰ δι
ἡμῶν. νῦν οὖν ἐλθέ, ᾽Γησοῦ χύριε, ἔλεγξον τὴν ἀπόνοιαν τούτων.

M Λέγει ὁ ἀρχιερεὺς τῷ Φιλίππῳ Apu p» νομίζεις ἀπο-
στρέψαι ἡμᾶς ἀπὸ τῶν παραδόσεων τῶν πατέρων ἡμῶν xal τοῦ
θεοῦ τῆς ἐρήμου καὶ Μωσέως, xal προσδοχᾷς ἐξαχολουθῆσαι
ἡμᾶς τῷ Ναζωραίῳ τῷ ᾿Ιησοῦ ; εἶτα λέγει αὐτῷ ὁ Φίλιππος ἸΙδοὺ
δεηθήσομαι τοῦ θεοῦ μον ἵνα ἔλθῃ καὶ φανερώσῃ ἑαυτὸν ἔμπρο-
σθεν σοῦ χαὶ τῶν πεντακοσίων καὶ ἐνώπιον τῶν ὧδε πάντων ἴσως
γὰρ πιστεύσεις μετανοήσας. ἐὰν δὲ μέχρι τέλους ἐπιμείνῃς τῇ
ἀπιστίᾳ, ἔρχεται. ἐπὶ σοὶ παράδοξον πρᾶγμα, ὅπερ λαληθήσεται
εἰς γενεᾶς γενεῶν, ὥστε καὶ κατέλθῃς ζῶν κάτω εἰς τὸν ὅδην
ἐνώπιον πάντων τῶν ὁρώντων σε, ὅτι ἔτι διαμένεις ἐν τῇ ἀπιστίᾳ,
ὅτι καὶ ξητεῖς ἀποστρέψαι τὸ πλῆθος τοῦτο ἀπὸ τῆς ἀληθινῆς
ζωῆς. χαὶ ὁ Φίλιππος προσηύξατο λέγων Ὦ πάτερ ἅγιε τοῦ

18. ἀπέρριψεν: codex ἅπέρρι μέν, sic | ἐχβάλλειν: sed codex ἐκβοώειν.
Àn potius ἐκβιάζειν, ἐχβλύζειν, simile aliad legendum est?
14. μὴν νομίζεις: codex μὴ νομίζεις | ἐρήμου: post hane vocem in co-
dice additur τὸ uva

j

ACTA PHILIPPI IN HELLADE. 101

ἁγίου υἱοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃ χαρισάμενός μοι τὸ εἰς αὐτὸν πι-
στεύειν, πέμψον σου τὸν ἀγαπητὸν υἱὸν ᾿Τησοῦν Χριστὸν ἐλέγξαι
τὸν ἄπιστον ἀρχιερέα. ἵνα τὸ σὸν ὄνομα ἐν τῷ ἀγαπητῷ Χριστῷ
δοξασθῇ. |

15 "Ecc δὲ ταῦτα βοῶντος τοῦ Φιλίππου, ἐξαίφνης ἠνεῴ-
χϑησαν οἱ οὐρανοί, χαὶ ἐφάνη ὁ Ἰησοῦς κατελθὼν ἐν τιμιωτάτῃ
δόξῃ καὶ ἀστραπῇ. καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἑπταπλάσιον λάμ.-
ov ὑπὲρ τὸν ἥλιον, χαὶ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ λευχότερα χιόνος, ὡς
χαὶ πάντα τὰ εἴδωλα τῶν ᾿Αθηνῶν πεσεῖν ἐξαίφνης ἐπὶ τὴν γῆν.
xui 6 λαὸς συντριβεὶς ἔφυγον, xal οὗ ἐν αὐτοῖς δαίμονες οἰκοῦν-
τες ἐβόων ᾿Ιδοὺ καὶ ἡμεῖς φεύγομεν διὰ τὸν ἐπιφανέντα τῇ πόλει
Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ. εἶτα λέγει ὁ. Φίλιππος τῷ ἀρχιερεῖ
᾿Αχούεις τῶν δαιμόνων ἐχβοώντων διὰ τὸν ὀφθέντα, xal ἀπιστεῖς
πρὸς τὸν παρόντα ὅτι αὐτὸς κύριος τῶν πάντων; λέγει ὁ doyu-
ρεύς ᾿Εγὼ οὐκ ἔχω ἄλλον θεὸν ἢ τὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ.

16 ᾿Ανερχομένου δὲ τοῦ Ἰησοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν ἐγένετο Ge
σμὸς μέγας σφόδρα. ὥστε σχισθῆναι τὸν τόπον ἐφ ὃν εἰστήκα-
σιν" χαὶ δραμόντες οἵ ὄχλοι ἔχειντο πρὸς τοὺς πόδας τοῦ ἀπο-
στόλου χράξοντες ᾿Ελέησον ἡμᾶς, ὦ θεοῦ ἄνθρωπε. ὁμοίως καὶ
οἱ πεντακόσιοι ἄνδρες ἔκραξαν καὶ αὐτοὶ πάλιν ᾿Ελέησον ἡμᾶς,
ὦ OO, ἦα σε ἴδωμεν καὶ διὰ σοῦ τὸν φωστῆρα τῆς ξωῆς
Ἰησοῦν ὅτι ἐλέγομεν τούτῳ τῷ ἀπίστῳ ἀρχιερεῖ ὅτι ἄνθρωποι

. ἁμαρτωλοὶ ὄντες θεῷ μάχεσθαι οὐ δυνάμεθα.

117 Τότε λέγει ὁ Φίλιππος Οὐχ ἔστιν φθόνος ἐν ἡμῖν. ἀλλ᾽ ἡ
τοῦ Χριστοῦ χάρις ἀναβλέψαι ὑμᾶς ποιήσει᾽ πρότερον δὲ ὑμῶν
τὸν ἀρχιερέα ἀναβλέψαι ποιήσω, ὅπως ἐπὶ τούτῳ πλέον ὑμεῖς
πιστεύσητε. xal φωνὴ ἐξ οὐρανοῦ ἠνέχθη τῷ Φιλίππῳ Φίλιππε,
υἱὲ ποτὲ βροντῆς νῦν δὲ πραότητος, εἴ τι ὧν αἰτήσῃ τὸν πατέρα
μου, ποιήσει Got. χαὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἔχθαμβος ἦν ἐπὶ τῇ φωνῇ᾽
τὸ γὰρ ἦχος αὐτῆς μεῖζον βροντῆς ἐγένετο. τότε λέγει ὁ Φίλιπ-
Toc τῷ ἀρχιερεῖ Ἔν τῷ ὀνόματι τῆς δυνάμεως τῆς φωνῆς τοῦ χυ-
θίου μου ἀνάβλεψον, ᾿Ανανία. καὶ εὐθέως ἀνέβλεψεν. xol περι-
βλεψάμενος "D, φησίν, τί ἐστιν τὸ τῆς μαγίας τοῦ Ἰησοῦ, ὅτι

16. λάμπον: codex λάμπων
17. πιστεύεις εἰς : codex om εἰς

109 ACTA PHILIPPI IN HELLADE.

οὗτος ὁ Φίλιππος ἐν ὀλίγῳ με ἐτύφλωσεν, xal πάλιν ἐν ὀλίγῳ
ἀναβλέψαι με ἐποίησεν. Τί οὖν, ἔφη ὁ Φίλιππος. πιστεύεις εἰς
τὸν ᾿Γησοῦν; λέγει 0 ἀρχιερεύς Μὴ γὰρ δύνασαί με μαγεῦσαι καὶ
πεῖσαι: οἱ δὲ πενταγόσιοι οἱ μετ᾽ αὐτοῦ, ἀκούσαντες ὅτι ὁ ἀρ-
χιερεὺς. αὐτῶν ἀναβλέψας ἔτι ἀπιστεῖ... ἔλεγον τοῖς παρεστῶσιν
δεηθῆναι τοῦ. Φιλίππου ὅπως αὐτοὺς ἀναβλέψαι ποιήσῃ , ἵνα, τὸν
ἄπιστον. ἀρχιερέα, τοῦτον ἀνέλωμεν.

8. Εἶπεν δὲ 6 Φίλιππος Μὴ καχοῖς ἀρύνεσθε. καὶ λέγει τῷ
ἀρχιερεῖ Σημεῖον ἐπὶ σοὶ ἕσται τι μέγα. λέγει πρὸς τὸν Φύλεκ.
qw» Οἶδα ὅτι φαρμαχὸς εἶ xal τοῦ Ἰησοῦ μαθητής". οὐ μαγεύοις
ge. ὁ δὲ ἀπόστολος εἶπεν πρὸς τὸν ᾿Γησοῦν Σαβαρθάν, σαβαβθάβτ,
βραμανούχ, ταχὺ CUL χαὶ εὐθὺς ἡ γῆ ἐσχίσθη κατὰ τὸ μέρος
τοῦ ᾿Ανανίου xol χατέπιον αὐτὸν μέχρι γονάτων. χαὶ ἔκραξεν
᾿Ανανίας μεγάλη δύναμις τῆς ἀληθοῦς μαγγανίας. ὅτι τὴν
γῆν ἔσχισεν, ἀπειλήσαντος αὐτῇ ἑβραΐστί το ἐνορχισαμένου τοῦ
Φιλίππου, xal συνέχει με μέχρι γονάτων, xal ἐκ τῶν πτερνῶν
εἰς τὰ χάτω τινὲς ὥσπερ ὄγκινοι χαθέλχουσίν με, ἵνα πιστεύσω
τῷ Φιλίππῳ, ἀλλ᾽ οὐ δύναταί με πεῖσαι" ἀπὸ γὰρ τῆς Ἵερου-
cuv. ἐγὼ ἐπίσταμαι τὰς μαγίας αὐτοῦ.

19 ᾿ρργωθεὶς δὲ ὁ Φίλιππος εἶπεν Ὦ γῆ, σόσφιξον αὐτὸν
μέχρι ποῦ ὀμφαλοῦ. χαὶ εὐθὺς χατεσύρει. xal ἔλεγεν Ὃ μὲν
εἷς μου ποὺς κάτωθεν χρυσταλλοῦται, ὁ δὲ ἕτερος δεινῶς ἐκθερ-
μαίνεται" ἀλλ᾽ ὑπὸ τῆς μαγίας σου, Φίλιππε, οὐ νυκηϑήσομαι
πλὴν οὖν ὅτι χιχκῶς κάτωθεν βασανίζομαι, ὅλως δὲ οὐ πιστεύω.
οἱ δὲ ὄχλοι ἠθέλησαν αὐτὸν λιθάσαι. ὁ δὲ Φίλιππος Μὴ οὔὕτος,
φησίν. τοῦτο γὰρ τόως γέγονεν, καταποθῆναι αὐτὸν μέχρι τοῦ
ὀμφαλοῦ, Ga σωτηρία γένηται τῶν ψυχῶν ὑμῶν. ὅτι παρ᾿ ὀλί-
Nov ἔμελλεν ἕλχειν ὑμᾶς ἐν τοῖς χαγχοῖς αὐτοῦ λόγοις πρὸς ἀπι-
στίαν. ἀλλ εἰ xal αὐτὸς μετενόησεν, ἀναγάγω αὐτὸν ἐχ τῆς
γῆς πρὸς σωτηρίαν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ἀλλὰ τάχα, οὐκ ἔστιν
ἄξιος σωτηρίας. ἐὰν οὖν ἐπιμείνῃ τῇ ἀπιστίᾳ, βλέψετε αὐτὸν

18. χαχοῖς: an potius xaxd legendum est? | οὐ μαγεύεις: codex οὐ μα-
γεύης | μέχρι γονάτων: codex p. γονάτου | δύναμις: hoc de coniectura ad-
didi | αὐτῇ: codex αὐτήν | τε ἐνορκισαμένου : codex om τε et habet dvopuua-
σαμένου | ὥσπερ ὄγχινοι: codex ὡς πρὸς ὀγχίνους

ACTA PHILIPPI IN HELLADR. 103

βυθισθέντα χάτω εἰς τὴν ἄβυσσον, el μὴ χύριος μέλλει τοὺς dv
τῷ ἄδῃ ἐγείρεν ἵνα δρολογήσωσιν ὅτι κύριος [ησοῦς. ἐν ἐκείνῃ
γὰρ τῇ ἡμέρᾳ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσεται ὅτι χύριος Inscüc,
καὶ ὅτι μία δόξα τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ σὺν τῷ ἁγίῳ πνεύματι
εἰς τοὺς αἰῶνας.

Ὁ Καὶ εἰπὼν ταῦτα ὁ Φίλιππος διεπέτασεν τὴν δεξιὰν αὐὖ-
τοῦ χεῖρα σκεπάσας 9v ἀέρος ἐπάνω τῶν πεντακοσίων ἀνδρῶν ἐν
τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ. καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί, καὶ
ὕμνησαν τὸν θεὸν πάντες ἐν ἑνὶ στόματι λέγοντες Εὐλογοῦμόέν ae,
Χριστὲ Ἰησοῦ, τὸν θεὸν τοῦ Φιλίππου, ὅτι ἐδίωξας dp ἡμῶν
τὴν πήρωσιν χαὶ ἔδωχας ἡμῖν τὸ σὸν φῶς τὸ εὐαγγέλιον. ὁ δὲ
Φίλιππος xac ὀλίγον ἦν ἀγαλλιώμενος τοῖς δήμασιν αὐτῶν,, ὅτι
οὕτως ἐστηρίξοντο τῇ πίστει. μετὰ δὲ ταῦτα στραφεὶς ὁ UC
λιππος πρὸς τὸν ἀρχιερέα εἶπεν ᾿Ομολόγησον xal σὺ ἐν καθαρᾷ
χαρδίᾳ. ὅτι κύριος ᾿[ησοῦς ἐστίν, ἵνα σωθῇς ὡς οὗτοι οἱ μετὰ σοῦ.
ὁ δὲ ἀρχιερεὺς ἦν χαταγελῶν τοῦ Φιλίππου xal ἐπιμένων τῇ.
ἀπιστία.

?! ᾿Ιδὸν οὖν ὁ Φίλιππος ὅτι ἐπιμένει τῇ ἀπιστίᾳ, βλέψας.
εἰς αὐτὸν. λέγει τῇ γῇ ᾿Ανοιξόν σου τὸ στόμα xo κατάπιε αὐτὸν
μέχρι τοῦ τραχήλου αὐτοῦ ἐνώπιον τῶν πιστευσάντων εἰς τὸν
Χριστὸν Ἰησοῦν. χαὶ ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἀνοίξασα ἡ γῆ τὸ στόμα
αὐτῆς ἐδέξατο αὐτὸν ἕως τραχήλου ᾿ οἱ δὲ ὄχλοι ἦσαν ὁμιλοῦντες
ἀλλήλοις διὰ τὰ γεγονότα θαυμάσια.

2. Ἦλρθέν τις πρῶτος τῆς πόλεως βοῶν xal λέγων Ὦ μαχά-
ριΕ ἀπόστολε, τῷ υἱῷ μου δαίμων τις ἐπέστη καὶ ἔχραξεν λέγων
πρὸς μέ ᾿Επειδὴ ἀφῆκας ξένον ἄνθρωπον εἰσελθεῖν εἰς τὴν πόλιν
ὑμῶν, σὺ ὧν πρῶτος ὃς κατέλυσεν τὰς λατρείας ἡμῶν xai τὰς
θυσίας ἡμῶν, τί σοι ποιήσω εἰ yr] τοῦτον ἀνελῶ τὸν μονογενῆ σου
υἱόν; χαὶ μετὰ τὸ εἰπεῖν αὐτὸν ταῦτα ἀπέπνιξεν τὸν υἱόν μου.
νῦν οὖν παρακαλῶ Ge, ἀπόστολε τοῦ Χριστοῦ, μὴ ἐάσῃς τὴν
χαράν μου στραφῆναι εἰς πένθος, ὅτι κἀγὼ ἐπίστευσα τοῖς σοῖς
λόγοις.

75 ῬΑχούσας δὲ ὁ ἀπόστολος ταῦτα εἶπεν Θαυμάξω τὴν

21. ὁμιλοῦντες ἀλλήλοις : codex ὁμιλοῦντες ἀλλήλους
22, ὑμῶν: sic scribendum videbatur pro ἡμῶν, quod codex habet.

104 ACTA PHILIPPI IN HELLADE.

ἐνέργειαν τῶν δαιμόνων. ὅτι ἐνεργεῖ ἐν παντὶ τόπῳ. τολμᾷ δὲ
εἰς οὺς οὐχ ἐδυνάμην ἐπιβαίνειν, ὡς νῦν ἐπείρασαν ὑμᾶς θέλοντες
σχανδαλίσαι. καὶ λέγει τῷ ἀνθρώπῳ "Eve(xé μοι τὸν υἱόν σου,
χἀγὼ αὐτὸν δώσω ξῶντα διὰ τὸν Χριστόν μου. xal ἔδραμεν
χαίρων τοῦ ἐνέγκαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ. xal ὡς ἤγγισεν τῇ οἰκίᾳ
αὐτοῦ, ἔχραξεν λέγων Υἱέ μου, ἦλθον ἐπὶ σὲ ἀπενέγκαι σε πρὸς
τὸν ἀπόστολον ὥστε σε ξῶντα παρέξει μοι. xal ἐκέλευσεν τοῖς
ἑαυτοῦ δούλοις βαστάξαι τὴν χλίνην᾽ ἦν δὲ ὁ παῖς ἐτῶν χγ.
ὅτε δὲ εἶδεν αὐτὸν ὁ Φίλιππος, συνεχύθη, χαὶ στραφεὶς πρὸς
τὸν ἀρχιερέα λέγει αὐτῷ Τοῦτο γέγονέν τις ἀφορμή ἐὰν οὖν
ἀναστήσω αὐτόν, πιστεύσεις λοιπόν: ὁ δὲ λέγει Οἶδα τὰς μα-
γίας ὑμῶν, ὅτι ἀναστήσεις αὐτόν᾽ ἐγὼ δὲ οὐ πιστεύσω σοι. ὀρ-
γισθεὶς δὲ ὁ Φίλιππος εἶπεν Κατάθεμα " ἄπελθε λοιπὸν χάτω ὅλος
εἰς τὴν ἄβυσσον ἐνώπιον τούτων ἁπάντων. xa ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ
χατῆλθεν εἰς τὸν ἄδην ζῶν᾽ πλὴν τὸ ἀρχιερατικὸν ἔνδυμα ἐξεπε-
τάσθη ἀπὶ αὐτοῦ. καὶ διὰ τοῦτο ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης οὐδεὶς
ἔγνω τί ἐγένετο τὸ ἔνδυμα τὸ ἱερατιχκόν. xa ἐπιστραφεὶς ὁ ἀπό-
στολος ἐπηύξατο τὸ παιδίον, xal ἀπελάσας ἀπὶ αὐτοῦ τὸν δαί-
μονα ἀνέστησεν αὐτὸν xal παρέστησεν αὐτὸν τῷ πατρὶ ζῶντα.
?! Οἱ δὲ ὄχλοι ταῦτα θεασάμενοι ἔχραξαν Εἷς θεὸς ὁ Φι-
λίππου ὁ ἐλέγξας τὴν ἀπιστίαν τοῦ ἀρχιερέως καὶ τὸν δαίμονα
τοῦ νεανίσχου ἀπελάσας καὶ ἀναστήσας αὐτὸν ἐχ νεχρῶν. οἱ
δὲ πενταχόσιοι ἰδόντες τὸν ἀρχιερέα βυθισθέντα εἰς τὴν ἄβυσσον
καὶ τὰ ἄλλα, θαυμάσια, ἐδεήθησαν τοῦ Φιλίππου, xal ἔδωχεν
αὐτοῖς τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα. ἐπέμεινεν δὲ ὁ Φίλιππος εἰς
τὰς ᾿Αθήνας ἔτη δύο, χαὶ κατασχευάσας ἐχχλησίαν χατέστησεν
ἐπίσκοπον καὶ πρεσβύτερον, xal οὕτως ἀπῆλθεν κατὰ τὴν Παρ-
θίαν εὐαγγελιξόμενος τὸν Χριστόν. ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας,
ἀμήν.
23. οὐχ ἐδυνάμην: au lectio sana est? | Y μον: in codice sequitur βλέ-
πῆς, quod non aptum videtur.

ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ MAPTYPION TOY ATIOY AIIOXTOAOY
. ANAPEOY.

"Aro τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν ἐθεασάμεθα πάντες οἵ τε πρε-
σβύτεροι καὶ διάχονοι τῶν ἐκκλησιῶν τῆς Αχαῖας, γεγραφήκαμεν
πάσαις ταῖς ἐχκχλησίαις ταῖς ἐν τῷ τοῦ Χριστοῦ ὀνόματι χαθι-
σταμέναις ἕν τε τῇ ἀνατολῇ καὶ δύσει, ἄρκτῳ xal μεσημβρίᾳ.
. εἰρήνη ὑμῖν xal πᾶσιν τοῖς πιστεύουσιν εἰς ἕνα, θεόν, τριάδα τε-

λείαν, ἀληθινὸν πατέρα ἀγέννητον, ἀληθινὸν υἱὸν μονογενῆ, ἀλὴ-
θινὸν πνεῦμα ἅγιον τὸ ἐκ τοῦ πατρὸς ἐκπορευόμενον xal ἐν τῷ
υἱῷ διαμένον. ὅπως δειχθῇ ὃν πνεῦμα ἅγιον τὸ ἐν τῷ πατρὶ καὶ

υἱῷ ὑπάρχον ἐν θεότητι τιμίᾳφ. ταύτην τὴν πίστιν μεμαθήκαμεν
παρὰ τοῦ μαχαρίου ᾿Ανδρέου τοῦ ἀποστόλου τοῦ χυρίου ἡμῶν

* Jta A; B: Περίωδοι (sic) xal τελείωσις τοῦ ἁγίον ἀποστόλου xal πρωτο-
χλήτον ᾿Ανδρέον. C: Μαρτύριον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου ᾿Ανδρείον. D: Passio S. An-
dreae apostoli , per presbyleros et diaconos ecclesiarum Achaiae scripta.

1. "Anto cum AB; ΟἿΑ | ἐϑεασάμεϑα cum AB (item Leone Allatio) ; €
ἴδωμεν | οἵτε cum B; A εἴτε; Cot [ τῆς: BC om γεγραφήχαμεν cum AB,
sed B add xoi ἀποστέλλωμεν. C γεγράφαμεν | B ὁπάσαις | ἐχχλησ. ταῖς: B
add οὔσαις | ἐν τῷ τοῦ Xp. ὄν. χαϑισταμέναις: b. 1. cum A; BD (ín Christi no-
mine constitutis) post μεσημβρίᾳ. C post μεσημβρ. habet ἐν ὀνόματι Χριστοῦ δια-
χειμέναις | ἕν τε: BC om τε [ ἄρχτῳ: C ἄρχτρῳ, A ἄχτρῳ, B dolxto.. Prae-
terea C praem xa(, B xoi τῇ | xi πᾶσιν cum BCD; Α om χαί | τριάδα (B
εἷς t9.) τελ. cum ΑΒ. CD τέλειον ἐν τριάδι, ἐπ (rinilate perfeclum 1 ἀληϑινόν
ter: € bis ἀληθῆ, tertio loco ἄληϑές | ἀγέννητον (Ὁ ingenitum): C. γεννήτορα |
B μονογεννῆ || τὸ ἐκ usque διαμένον (AC. - νων): C ἐκπορενόμενον ἐχ πατρὸς xol
ἐν vi διαμ. | B ὅπως δειχϑείη, C Ga γνωσθῇ | τὸ (B ἔσεσθαι, C εἶναι) ἐν
τῷ (C om) πατρ. χαὶ (B add τῷ) υἱῷ | ὑπάρχον (codex - ρχων) ἐν 3t. τιμ. cum
A. BCD καὶ τοῦτον (C τοσοῦτον, D hoc) εἶναι τὸν (B om). μονογενῆ (B - yewi)
υἱὸν ὅπερ ἐστὶν ἐχεῖνος ὃ γεννήσας (D quod est et ile qui genuit; C ὅσον ὁ γεν-
γήσας οἷδεν (Woog emendat εἴη}} | μαχαρίον: CD ἁγίου | Β παρὰ τῷ μαχα-

ΟΝ ;

108 ACTA ANDREAE.

Ἰησοῦ Χριστοῦ, οὗτινος καὶ τὴν πάθησιν χατενόώπων ἡμῶν προ-
χειμένην ἑωρακότες xa" ὅσον δυνάμεως ἔχομεν ἀναγρά οὐχ
ὠχνήσαμεν.

? Ὃ ἀνθύπατος τοίνυν » Αὐμάτης εἰς Πάτρας τὴν πόλιν εἶσε-
χηλυθὼς ἤρξατο συνωθεῖν τοὺς πιστεύοντας τῷ Χριστῷ εἰς τὴν
τῶν εἰδώλων θρησκίαν. ᾧτινι ὁ μαχάριος ᾿Ανδρέας προσδραμὼν
εἶπεν Ἔδει σε χριτὴν ὄντα ἀνθρώπων τὸν χριτὴν σοῦ ἐπιγνῶναι
τὸν ὑπάρχοντα ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ ἐπιγνόντα σεβασθῆναι,, σεβόμε-
vov δὲ αὐτὸν θεὸν ὄντα ἀληθινὸν ἀπὸ τούτων τῶν μὴ τυγχανόν-
τῶν ἀληθινῶν θεῶν τὸν λογισμόν σου ἀναστεῖλαι.

Πρὸς ὃν ὁ Αἰγεάτης εἶπεν Σὺ εἶ ᾿Ανδρέας ὁ καταλύων τοὺς
ναοὺς τῶν θεῶν καὶ ἀναπείθων τοὺς ἀνθρώπους περὶ τὴν θρησχίαν
ἥνπερ ἔναγχος φανεῖσαν οἱ Ρωμαίων βασιλεῖς ἐξαφανίσαι ἐχέ-
λευσᾶν ;

plo ᾿Ανδρέᾳ τῷ ἀποστόλῳ τοῦ | οὗτινος: C οὗ BCD om καί sequens | πάϑησιν
cum ABD (passionem) : C μαρτυρίαν | χατενώπ. usque ἑωραχότες cum A: B ἣν»
περ xatcw. τἷμ. προχειμένων ξωράχαμεν: C παρόντες ἴδωμεν: D quam coram po-
siti vidimus | xa9' ὅσον usque ὠχνήσαμεν: B xa9' ὅσον δυνησώμεϑα ἐχπληρώ- -
σωμεν: C ἕνοι (Woog vertit in annuam commemorationem) xat ἀφηγούμεϑα: D
prout possumus (Woog voy his expressum putat) ezplicamus.

2. Ὁ dy3. τοίν. Αἰγεάτης usque εἰσεληλυθϑώς cum AB; C Αἰγαίας (sed alibi
semper Αἰγέας) ovv ὁ ὕπατος τῇ τῶν Πατρῶν πόλει εἰσελθών. D Proconsul ila-
que Aegeas Patras civitatem ingressus | B ἤρξαντο | σνυνωθεῖν: C χρατεῖν καὶ
σννωϑ. | C τοὺς τῷ Xo. mot. | τὴν τ. εἰδώλ. ϑρησχίαν cum A: B τὰς x. «là.
ϑρησχείας: C τὰς ϑυσίας τ. εἰδ.: D sacrificia idolorum | μαχάριος: CD dvvx |
προσδραμών: B εἰσδραμών, D occurrens, uterque post ᾧτινι: C om | χριτὴν ὄντα
ἀνθρώπων cum CD: B ὡς ἄρχοντα τῶν ἀνθρώπων ἕνα (corrige ὄντα) καὶ διχα-
στήν: A ἄρχοντα ὄντα | τὸν xp. σοῦ ἐπιγν. usque οὐρανῷ cum A: B τὸν xp.
σοὺ τὸν ὄντα ἐν τῷ oup. ἐπιγινώσχειν: C τὸν ἐπουράνιον xo. σοῦ ἐπιγν. | &m-
γνόντα (codex - γνῶντα) cum A; B ἐπιγνούς; C ἐγνωχότα | C σέβεσϑαι |. σι-
βόμενον δέ cum A; BC xol σεβόμενον (B -voc) | αὐτόν: C om | ϑεὸν ὄντα
ἄληϑ. cum A; B ὡς (corrige ὅς) ἐστιν ϑεὸς ἀληϑινός; C τὸν ἄληϑυν. ϑεόν | ἀπὸ
τούτων usque ϑεῶν cum ΑΒ; C £x τῶν μὴ ὄντων ἀχηϑινῶν | τὸν λογ. o. ἀνα-
στεῖλαι (Β ἀνανεῶσαι) cum ABD (animum revocares) : C ἐπιστρέψαι

Πρὸς ὃ ὃν (B ᾧτινι, D cui) ὁ Aly. (A Aegeas) εἶπ, cum ABD: C Αἰγέας εξ-
πεν | B ὁ ᾿Ανδρέας | χαταλύων: C χαταστρέφων | τοὺς γα. τ. 3€. cum CD
(éempia deorum): AB τὰ ἱερὰ τῶν εἰδώλων | ἀναπείϑων: C πλανῶν | περὲ τ᾿
Se. cum A; C πρὸς ἀναιδῇ ϑρησκείαν; D superstiiosam ülam seclam: B καταλι-
κεῖν τὴν ϑρησχ. { ἔναγχος (A - γχῶς) cum AB; C ἀρτίως | φανεῖσαν cum AD
(delectam) : B ϑρησχεύειν: OQ om | C οἱ τῶν "Peg. ἄρχοντες |. ἐξαφανίσαι (C
ἐξαλειφϑῆναι) ἐκέλ. com ABCD; sed B praem προσέταξαν, τὴν δὲ σήν

ΛΟΤᾺ ANDREAE. 107

Ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν Οἱ Ρωμαίων βασιλεῖς οὐδέποτε
ἐπέγνωσαν τὴν ἀλήθειαν. χαὶ τοῦτο σαφῶς διδάσχει ὁ υἱὸς τοῦ
θεοῦ ὁ διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων ἐλθών, ταῦτα τὰ εἴδωλα
οὐ μόνον μὴ εἶναι θεούς, ἀλλὰ καὶ δαιμόνια αἴσχιστα καὶ τῷ
ἀνθρωπίνῳ γένει ἐχθραίνοντα, διδάσχοντα τοὺς ἀνθρώπους προσ-
χρούειν τῷ θεῷ, ὡς ἐν τῷ προσκρούεσθαι αὐτὸν ἀποστρέφεσθαι
xai μὴ εἰσαχούειν " ἐν τῷ οὖν ἀποστρέφεσθαι xal wi] εἰσαχούειν
ἐχέσθωσαν αὐτοὶ τῷ διαβόλῳ αἰχμάλωτοι, xal ἐπὶ τοσοῦτον αὐ-
τοὺς διαπαίξοιεν ὥστε ἐξερχομένων τοῦ σώματος εὑρεθῆναι ἐρή-
μους. καὶ γυμνούς, μὑιηδὲν μεθ᾿ ἑαυτῶν πλὴν τῶν ἁμαρτιῶν βα-
στάξοντας.

3 Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Ταῦτα περιττὰ xal μάταια ῥήματα
τυγχάνουσιν. ὃ γὰρ ὑμέτερος ᾿[ησοῦς ἐν τῷ ταῦτα χηρύττειν τοῖς
Ἰουδαίοις, τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ αὐτὸν προσήλωσαν.

Ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας ἀποχριθεὶς εἶπεν Ω εἰ βούλει ἐπιγνῶ-

μαχάριος: CO ἅγιος; Dom |. C Οἱ τῶν Ῥωμ. ἄρχοντες οὕπω (B οὐδέτω)
ἔγνωσαν | xal τοῦτο usque ἐλθών cum A: B xal τοῦτο ὅπερ διὰ τὴν τῶν ἀνϑρώ-
T€» σωτηρίαν ἀνῆλθεν ὁ τοῦ ϑεοῦ υἱὸς διδάσχων: C xol ὅτι ὑπὲρ σωτηρίας τῶν
ἀνθρώπων ἐλθὼν ὁ τοῦ ϑεοῦ νἱὸς ἐδίδαξεν, item D ecd om τὴν ἀλήϑειαν καί |
C οὐχὶ μόνον | C ϑεοὺς μὴ εἶναι, B. μὴ εἶναι αὐτὰ ϑεούς |. ἀλλὰ χαί: BC om
xal | C δαιμόνια ὀλέϑρια, ἐχϑραίνοντα- (& ἐχϑραίν.) τῷ ἀἄνϑρ. γέν. [ διδάσκοντα
t. ἄνϑρ. cum À: G oi τοιαῦτα διδάσχουσιν τ. dv30.: B ὅπερ τούτω διδάξωσιν
(corrige ὑφ᾽ ὧν τοῦτο διδαχϑῶσιν) οἱ ἄνθρωποι | προσχρούειν τῷ ϑεῷ cum A:
B ὅϑεν προσχρούεται ϑεός: C ὅπως τῷ ϑεῷ προσχρούσωσι | ὡς (uterque codex
ὃς) usque εἰσαχούειν cum AB: C ἵνα ἐν τῷ προσχροῦσαι αὐτοὺς αὐτῷ ἀποστραφῇ
καὶ μὴ εἰσαχούσῃ | ἐν τῷ οὖν usque εἰσαχούειν cum A (B per incuriam om):
C xal ἀποστραφέντος αὐτοῦ xal μὴ εἰσαχούοντος | éyéa3ucav αὐτοὶ τῷ Su.
(B τῷ Su. αὐτοὶ) alyp. cum AB: C χαταχεϑῶσιν (Woog emendat xacacyc3.)
ὑπὸ τοῦ διαβόλον αἶχμ. | διαπαίξοιεν (A - ξνεν) cum AB: C ἐμπαίξι (Woog emen-
dat - ξῃ) ὥστε usque γυμνούς cum A: BC ἐφ᾽ ὅσον (C ἕως οὗ) ἐκ τοῦ σώ-
ματος ἐξέλθωσιν ἔνοχοι (C χαταχεχριμένοι) xal γυμνοί, iidem postea βαστάζοντες.
D sic: ista idola non solum deos non esse sed. esse daemonia pessima et inimica hu-
sno generi: quae hoc docenl homines unde offendatur deus, ul dum offensus fuerit
averiatur οἱ non exaudial; εἰ cum aversus fueril e$ non exuudierit, habeantur a. dia-
bolo épsi captivi ,.et tandiu eos deludat quandiu de corpore exeant rei εἰ nudi eto.

8. Ὁ Αἰγεάτης: CD Αἰγέας | B περιττ. x. μάτ. εἰσιν ῥήματα, C ὑπέρογχα
δήμ. καὶ μάτι εἰσιν | ὃ γὰρ (B ἐπεὶ o) ὑμέτ, ᾿Ιησοῦς (A 9εός) cum AB(D); Ὁ
ὁ γὰρ ὁ Χριστὸς ὑμῶν | C χηρύσσειν | C(D) οἱ ᾿Ιονδαῖοι αὐτὸν ἐν τῷ σταυρῷ
προσηλ. 2 ZEE . :

μακάριος: Ὁ ἄγως, D om | ἀποχριϑεὶς (C om) εἶπεν: B ἀπεχρίνατο |- Ὦ
cwm AD; B add Αἰγεάτα, O ἄνθρωπε |. εἰ βούλει ἐπιγν. cum ΑΒ: C εἰ ἤϑελες

108 ACTA ANDREAE.

ναι τὸ μυστήριον τοῦ σταυροῦ, ποίᾳ εὐλόγῳ ἀγάπῃ ὁ ἀρχηγὸς
τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ὑπὲρ τῆς ἀνακλήσεως ἡμῶν
τοῦτο τὸ ξύλον τοῦ σταυροῦ οὐχὶ ἀχουσίως ἀλλ᾽ ἑχουσίως ὑπε-
δέξατο:

'O Αἰγεάτης εἶπεν “Οπόταν παρὰ τοῦ ἑαυτοῦ μαθητοῦ προς
δοθεὶς χαὶ ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων συσχεθεὶς τῷ ἡγεμόνι προσήχθη καὶ
πρὸς τὴν αἴτησιν αὐτῶν ὑπὸ τῶν τοῦ ἡγεμόνος στρατιωτῶν
προσηλώθη , ποίῳ τρόπῳ σὺ λέγεις ἐχουσίως αὐτὸν τοῦ σταυροῦ
τὸ ξύλον ὑποδέξασθαι;

Ὃ ἅ ἅγιος ᾿Ανδρέας εἶπεν Διὰ τοῦτο ἐγὼ λέγω ἐχουσίως ἐπειδὴ
σὺν αὐτῷ ἤμην ἐν τῷ παραδίδοσθαι αὐτὸν παρὰ τοῦ αὐτοῦ μα-
θητοῦ. πρὶν γὰρ παραδοθῇ εἶπεν ἡμῖν ὡς οἷα παραδοθήσεται xal
σταυρωθήσεται ὑπὲρ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας, χαὶ τῇ τρίτῃ
ἡμέρᾳ ἀναστησόμενον ἔσεσθαι προείρηκεν. πρὸς ὃν ὁ ἐμὸς ἀδελ-
φὸς Πέτρος λέλεχεν “[λεός σοι ἔσται, κύριε" οὐ μὴ γένηται τοῦτο.
xal ἀγανακτήσας οὕτως ἔφη τῷ Πέτρῳ Ὕπαγε ὀπίσω μου σα-

εἰδέναι | ποίᾳ (B ὁποίᾳ) εὐλόγῳ (D quam rationabili) cum- ABD; C 8v [τρόπον͵
ut videtur] ἐπιϑυμητῇ.} 9 ἄρχηγ. τῆς ζωῆς (B om τ. ζω.) cum AB; C ὁ χτι-
στής, D author | C τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων ὑπὲρ τῆς ἀναχλήσ. (B ava-
νεώσεως) ἡμῶν cum AB: C ὑπὲρ συστάσεως ἡμετέρας: D pro restauratione no-
sira | B τούτῳ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ, C τοῦτον τὸν craupós | C οὐκ ἄχων (in
margine ἴσως ἀχούσιος) ἀλλ᾽ Exov | ὑπεδέξατο (cum A; C ἐδέξατο; B προση-
λώϑη): B add ἐγώ σοι ἐρῶ, C ἐπίστευσας dv αὐτῷ : sed AD nil add

Ὁ Αἰγεάτης: CD Αἰγέας [ '"Oxóra» παρά usque προσηλώϑη ex A: B Ἔν
τῷ παραδίδοσθαι αὐτὸν ὑπὸ τοῦ ἰδίον μαϑητοῦ xal ὑπὸ τῶν ᾿Ιουδαίων συσχεϑῆ-
vat xal τῷ ἡγεμόνι προσαχϑῆναι xal πρὸς τὴν αἴτησιν τῶν ᾿Ιουδαίων παρὰ τῶν
τοῦ ἡγεμόνος στρατιωτῶν σταυρωϑῆναι: C Τοῦ παραδοθῆναι αὐτὸν παρὰ τοῦ μα-
“ητοῦ αὐτοῦ xai ὑπὸ ᾿Ιονυδαίων χρατηϑῆναι καὶ τῷ ἡγεμόνι προσενεχϑῆναι xol
τῇ αἰτίᾳ τῶν ᾿Ιουδαίων παρὰ τῶν στρατιωτῶν τοῦ ἡγεμόνος σταυρωθῆναι χελεύ-
σαντος: D Cum iraditus asseratur a suo discipulo etc. | «ole (B ὁποίῳ): C πῶς |
B &xovolec τῷ τοῦ σταυροῦ αὐτὸν ὑποχεῖσθαι ξύλῳ: C αὐτὸν προϑέσει (codex
προσϑέσει) ὑπομεῖναι στανρόν

Ὁ &Y. 'Av8o. εἶπεν (B ἀπεχρίνατο) : C nil nisi ᾿Ανδρέας | ἐγώ cum BCD;
A om | ἑχουσίως: C αὐτὸν προθέσει | ἐπειδὴ σὺν (B ἅμα) a. ἤμην: C ὅτι
μετ᾽ αὐτοῦ ἥμην | ἐν τῷ παραδίδοσϑ. (B - διδῶναι, corrige - oSTjvat) a. π. τοῦ
(B τῷ) αὐτοῦ μαϑητοῦ (B - τῇ). πρὶν γὰρ (sic B; A πρινὴ τοιγαροῦν. D et an-
equam) παραδ. εἶπεν ἡμῖν: C xal μέλλων παραδίδοσθαι (codex - διδῶσϑας ὑπὸ
τοῦ ἰδίου μαϑητοῦ xol σταυροῦσϑαι, προεῖπεν ἡμῖν | C om ὡς οἷα xapab. xal
σταυρ. ὑπὲρ τ. t. d. σωτηρίας, xal | τῇ tp. ἡμ. ἄναστ. ἔσεσϑ. προείρηκεν cum
B(D): A ὅτι τῇ tp. ἦμ. ἀναστήσεται. ταῦτα πάντα προείρηκεν ἡμῖν: C ὅτι μετὰ
τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι | πρὸς ὅν: B ᾧτινι | B om Πέτρος λέλεχεν cum Bi
A Dyer (sic) | B om ἔσται | B οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο | C post ἐγείρομαι

ACTA ANDREAE. 109

τανᾶ,, ὅτι οὐ φρονεῖς τὰ τοῦ θεοῦ. xal ἵνα πληρέστατα ἐξαρ-
τίσει ὅτι ἐχουσίως τὸ πάθος ἀνεδέξατο, ἔλεγεν ἡμῖν ᾿Εξουσίαν
ἔχω θῆναι τὴν Ψυχήν μου xal ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν.
ἔσχατον δὲ ἐν τῷ δειπνῆσαι αὐτὸν μεθ᾽ ἡμῶν εἶπεν ὅτι εἷς ἐξ
ὑμῶν παραδώσει με. πρὸς ταύτην οὖν τὴν φωνὴν πάντων περι-
λύπων γεγονότων, ἵνα ἡ ὑποψία ἀναμφίβολος γένηται, ἀπεφή-
wxro εἰπών ὯΩιτινιι ἐπιδώσω τὸ χλάσμα, τοῦ ἄρτου ἐκ τῆς χειρός
μου, αὐτός ἐστιν ὁ παραδιδούς με. ἐν τῷ οὖν ἐπιδοῦναι ἑνὶ τῶν

συμμαθητῶν ἡμῶν καὶ τὰ μέλλοντα ὡς ἤδη παροχηκότα διηγη-
σαμένου ἐδίδαξεν ἑχουσίως ἑαυτὸν παραδοθησόμενον᾽ οὐδὲ γὰρ
τὸν προδότην ἀποδράσας ἐγκατέλειπεν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ τόπῳ ἐν ᾧ
αὐτὸν ἐγίνωσχεν εἶναι παραγενόμενος διέμεινεν.

* 'O Αἰγεάτης εἶπεν Θαυμάζω σε. ἄνδρα φρόνιμον ὄντα,
τοῦτον ἐθέλειν σε ἐρείσάσθαι τῷ οἰῳδήποτε συμφώνῳ᾽ εἴτε γὰρ
ἐχουσίως εἴτε ἀκουσίως, ὅμως χαθομολογεῖς αὐτὸν τῷ σταυρῷ
προσπατγέντα. |

sic pergit: ὅθεν (codex ὅτεν) τῷ ἀδελφῷ μου Πέτρῳ εἰπόντι “Ἰλεώς σοι χύριε,
οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο, ἀγαναχτῶν εἶπεν ᾿Οπίσω μὸν | ὅτι: B διότι |. τὰ τοῦ
Seo cum BCD: A add ἀλλὰ τὰ τῶν ἀνθρώπων | Üva πληρέστ. (B add μὴ)
ἐξαρτίσει (A add po) cum A; B (ya TX. μὴ é&apr.; D ut plenius nos instrueret;
C πῶς τελείως ἡμᾶς ὑπεστήριξεν | ὅτι (B διότι) Exovolec: C εἰ &xov |. ἔλεγεν
ἡμῖν cum ABD: C praem οὐχ ἄν | ϑῆναι: ita ABC | λαβεῖν: C ὧραι [ ἔσχα--
τον (B praem εἰς) δέ, D ad ultimum: C τέλος οὖν [ ἐν τῷ ὃ. αὐτόν: C dv ὅσῳ
ἐδείπνει [ εἶπεν: B xol λέγει |. ΒΟ om ὅτι | B xol πρὸς rait. τ. φωνὴν πάν--
τες συμπερίλνποι γεγονότες: C xol ταύτῃ τῇ φωνῇ ϑλιβῆναι πάντας ἐποίησεν |
ἵνα ἡ ὑπ. ἀναμφ. γεν. cum ἃ; B ἵνα παμφίλος (sic corrupte) γέν. ἡἣ ὑπ.; D ne
suspensos cogitatio trucidaret: C om ἀπεφήν. εἰπών cum A; B ἀποτεμὼν ἔφη;
C καὶ εἴρηχεν πάλιν | ᾧτινι usque ἐκ τῆς χειρός (B ἐπὶ τῶν χειρῶν) pov: C ὅτι
μεϑ᾽ οὗ ἐγὼ βάψω ἐν τῷ τρυβλίῳ τὴν χεῖρά μον | B om ὁ παραδιδ. με | ἐν
τῷ οὖν (B xat ἐν τῷ) ἐπιδ. ἑνὶ (B add £x) τῶν συμμ. ἡμῶν: C om | ὡς ἤδη
xapoynx. διηγησ. cum A ; B ὡσεὶ παρεσχηχότα ἤδη διηγεῖσθαι; C χαϑάπερ παρ-
ελϑθόντα εἰπών | ἐδίδαξεν (C ἔδειξεν) cum BCD; A praem σαφῶς | ἔχουσ: αὐτ.
(B a. £x): C ἑαυτὸν προϑέσει | παραδοϑησόμενον cum A; B ἔσεσθαι παραδιδόμε--
voy; C παράδοϑέντα | B ὁπόταν οὐδὲ τὸν προδ. ἀποδιδράσχων ἐνεγχατέλοπεν (sic) ;
C οὔτε γὰρ τὸν προδ. ἔφυγεν | C ἀλλ᾽ εἰς τὸν τόπον ὅπον | B αὐτ. ἐγνώχει
εἶναι παραγενόμενον, C. ἐγίνωσχ. αὐτὸν ἐληλυθέναι || C ἐπέμεινεν

4, Ὁ Αἰγεάτης: CD Αἰγέας. Ita ubique. | ae ἄνδρα (A ἀνδρέα) φρ. ὄντα
cum (A)BD: C τὸν φρόνιμον ἄνδρα | τοῦτ. 43. σε (B σε ϑέλειν) ἐρείσασϑ. (sic
B; A ορησασϑαὺ cum AB; D istum velle sectari: C τοῦτον ὃν λέγεις | C ἐν οἵῳ
δήποτε | εἴτε yàp (B om) ix. εἴτε ἀχ.: C 3] Exóvra ἢ xal μὴ ixóvra | B ὅμως
τῷ στ. χαϑομ. aut. προσπαγ.; Ο ὅμως δὲ τῷ στ. ὁμολογεῖς προσηλῶσϑαι

110 ACTA ANDBEAE.

Ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν Τοῦτό ἐστιν ὅπερ λέλεχα, d
ἤδη κατέχεις, ὅτι μέγα ἐστὶν τὸ μυστήριον. τοῦ σταυροῦ" ὅπερ
εἰ θέλεις ὡς εἰκὸς ἀκοῦσαι, ἐπανάλαβέ μοι.

Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Μυστήριον οὐ δύναται λέγεσθαι ἀλλὰ
χόλασις.

Ὃ μαχάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν Αὐτὴ ἡ χόλασις μυστύριόν
ἐστιν τῆς ἀνθρωπίνης ἀναχτήσεως᾽ εἰ σοφωτέρως ἀχούσῃ. συν-
δοχιμάσεις.

Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν ᾿Εγὼ μὲν μαχροθύμως ἀχούσωμαι᾽" σὺ
δὲ εἰ pr] ἐμοὶ πειθαρχῶν ὑπαχούσῃς, αὐτὸ τὸ τοῦ σταυροῦ μυ-
στήριον ἐν σεαυτῷ ἀναδέξει.

Ὃ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἀπεχρίνατο ᾿Εγὼ εἰ τὸ ξύλον τοῦ
σταυροῦ ἐδεδοίκειν, τὴν δόξαν τοῦ σταυροῦ οὐκ ἄν ἐχκήρυττον.

᾿ς ὋὉ Αἰγεάτης εἶπεν Μανιώδης 6 λόγος σου, ὅτι χηρύττεις
τὸν σταυρὸν μὴ εἶναι κόλασιν καὶ διὰ τῆς θρασύτητός σου τὴν
τιμωρίαν οὐ δέδοικας τοῦ θανάτου.

Ὃ ἅγιος ᾿Ανδρέας εἶπεν Οὐχὶ διὰ τῆς θρασύτητος ἀλλὰ διὰ

CD om Ὁ μαχάριος | εἶπεν: BD ἀπεχρίνατο | Τοῦτό ἐστ. usque χατέχεις
cum A; BD T. ἐστ. ὅπερ χἀμὲ λελεχέναι ἤδη χατέχεις (Hoc est quod. eliam qw
disisse iam retines) ; C Τοῦτό ἐστιν ὃ προεῖπον |. BC(D) om ὅτι |. C μέγα μυστ.
τὸ τοῦ σταυροῦ | ὅπερ usque uot cum AB (D quod si forie volueris audire , rete-
zam): C ὃ ἐὰν ϑελήσι (ϑελήσει; Woog ϑελήσῃ) ἀχοῦσαι, λέξω

χόλασις: C τιμωρία

Ὁ μαχάριος: C Ὁ ἅγιος: D om Αὐτὴ (uterque codex αὕτη) ἡ χόλασις
(ipsum supplicium) cum ABD: C Αὐτὴν τὴν τιμωρίαν [ μυστήριον usque σοφω-
τέρως (B - ὥτερος) ἀκούσῃ (B - σαι, A - σας) συνδοχ. (A οὖν δοχ.) cum AB: €
μυστήριον οὖσαν xal ἀνάπλασιν τῆς ἀνϑρωπότητος, ἐπιγνώσκωμεν ἐὰν νῦν ἐχῶς
ἀχούσας (Woog emeudat ἐπιγνωσόμεϑα, ἐὰν νουνεχῶς ἀχούσῃς). D mysterium
vesiaurationis humanae , si patienter audias , comprobabis.

B om ᾿Εγὼ μέν | μαχροϑύμως: C νουνεχῶς (codex νῦν ἐχῶς) | σὺ δέ: B
ἀλλὰ σύ | C ἐὰν μὴ συγχαιρίως (ita VYoog; codex συνχεραστικῶς) ἀχούσῃς |
Β ἐπαχοῦσιας (sic) | A αὐτὸ τοῦ στ. τὸ μνστ. | ἀναδέξει cam ΑΒ; C -ξῃ

Ὁ μαχάριος: C Ὁ ἅγιος: D om ἀπεχρίν.: C εἶπεν |. ᾿Εγὼ εἰ: C ἐγώ,
Woog emendat εἰ (scribe ἐγὼ εὖ | C τὸν σταυρόν | ἐδεδοίκειν (B - δείχε:ν):
C ἐδειλίουν | οὐχ ἄν h. 1. cum BC; A ante τὴν δόξαν

C ᾿Ασαφής σον λόγος | ὅτι χηρύττεις usque 668. t. ϑαν. cum A (ed ponit
t. Say. δέδ.): B ἐστὶν ὃν χηρύττεις, xal τὸν σταυρὸν μὴ elvat χόλασιν, ὅτι διὰ
τῆς ϑρασύτ. σον τὴν τιμωρ. οὐ δέδεικας τοῦ ϑανάτου: C χηρύττει σοι σταυρὸν
χολάσεως, ὅτι διὰ χαχοτεχνίας κόλασιν οὐ φοβεῖσαι ϑανάτον: D praedicat gloriam
supplicii , qui per audaciam poenam non times mortis.

Ὃ ἅγως: CD om | Οὐχέ: A Os | C διὰ χαχοτεχνίας ἀλλὰ διὰ πίστεως

ACTA ANDBREAE. 111

τῆς πίστεως οὐ δέδουτα τοῦ θανάτου τὴν τιμωρίαν" ὁ γὰρ τῶν
ἁμαρτιῶν θάνατός ἐστιν πονηρός. xal διὰ τοῦτο ἀχοῦσαί σε
βούλομαι τὸ τοῦ σταυροῦ μυστήριον, δ᾽ ἴσως ἐπιγινώσκων πι-
στεύσῃς, πιστεύων δὲ εἰς ἀνανέωσιν τῆς σῆς ψυχῆς οἰῳδηποτοῦν
τρόπῳ καταντήσῃς.

Ὃ Δἰγεάτης εἶπεν Εἰς ἀνανέωσιν τοῦτο ὅπερ ἀπόλλυσθαι
διδάσκεται. μήτιγε ἡ ψυχή μου ἀπόλλυται ἵνα πρὸς τὴν αὖ-
τῆς pe ἀνανέωσιν ποιεῖς ἐλθεῖν διὰ τῆς οὐχ οἶδα ποίας πίστεω
ἧς σὺ ἔφης: | |

5 Ὃ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἀπεκρίνατο Τοῦτό ἐστιν ὅπερ σε
μαθεῖν ἐπεθύμουν, ὃ καὶ διδάξας φανερώσω ὅτι ἐν τῷ ἀπολέσθαι
τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων διὰ τὸ μυστήριον τοῦ σταυροῦ ἀνακαι-
νισθήσονται. ὁ γὰρ πρῶτος ἄνθρωπος διὰ τῆς τοῦ ξύλου παρα-
βάσεως τὸν θάνατον ἐπήγαγεν" καὶ χρεία ἦν τοῦτο τῷ ἀνθρωπίνῳ
γένει ἵνα διὰ τῆς τοῦ ξύλου παθήσεως ὁ θάνατος ἐξωσθῇ ὁ εἰς
τὸν χόσμον εἰσεληλυθώς᾿ xal ἐπειδὴ ἐκ τῆς ἀμωμήτου γῆς ἐγε-

οὐ φοβοῦμαι χόλασιν ϑανάτου | ὁ γάρ usque πονηρός cum A: BC ὁ γὰρ ϑάν.
τῶν ἁμαρτωλῶν πονηρός (B add ἐστίν): D Mors enim iustorum preciosa esi, mors
vero peccatorum pessima. | C om xal | B ἀκουστόν cot ϑέλω ποιῆσαι | B βού-
λωμαι et τὸ pot. τοῦ σταυρ. | Uv: A om (sed postea habet et πιστεύσῃς et
xavavo 0316) ; C ὅπως | B ἐπιγνοὺς ἴσως πιστ., xol πιστεύων εἷς dvaxtga-
λαίωσιν τ. G. v. οἰωδήποτε συμφώνῳ χαταῦτ.: C διορϑωσάμενός σε (Woog τε)
χαὶ πιστεύσας πρὸς οἰχοδομὴν τῆς σ. Ψ. οἵῳ δήποτε τρόπῳ χαταλάβῃς τοῦτο

C om Eie dyaw. τ. ὅπ. ἀπόλλυσθαι (B ἀπολεῖσϑθαῦ διδ.: D Reslauratur hoo
quod periisse docetur | C μὴ yàp ἡ d. μ. ἀπώλετο ἵνα πρὸς οἰκοδομὴν αὐτῆς &-
Sti» πειρασϑῶ διὰ πίστεως ἧς λέγεις; [ αὐτῆς: AB αὐτοῦ | B om ποιεῖς, et
post ἐλθεῖν pergit corrupte τίς οὐχ οἶδα ποίας πίστεως παρασχεύασεν 7) σὺ ἔφης
(A νφης corrupte) | D periit ut ad eius me restaurationem venire per fidem nescio
quam íu asseras?

5. Ὁ μαχάριος: CD om | dmexp.: C εἶπεν | C δ᾽ εἰρηκέναι σς (Woog
σοῦ : D quod ie díscere | ὃ xal διδάξας usque dvaxatyto?]ooytat cum A: B ὦστε
ἀπολεῖσθαι τὰς ψυχὰς πάντων ἀνθρώπων διδάξω, xol τὸν ἀναχαινίσαι αὐτὰς μέλ--
λοντα διὰ τοῦ μαρτυρίον τοῦ σταυροῦ φανερώσω: C ἵνα ἐν τῷ ἀπολωλεχνίας (ita vel
-χέναι W'oog, codex ἀπολελοχῦας) τὰς πάντων ἀνηρώπων Ψψυχὰς διδάξω δικαίαν τὴν
οἰκοδομὴν αὐτῶν xai διὰ τοῦ μνστηρίου τοῦ σταυροῦ ἐφαπλώσω ταύτην: D ut dum
perditas animas hominum docuero, istam. resiaurationem earum per crucís mysterium
pandam | C διὰ τοῦ ξύλου τῆς παραβ., D per lignum praevaricationis | τὸν 3&-
νατον: € om τόν | ἐπήγαγεν cum BC; A εἰσήγαγεν; D induzit | C xol dvay-
καῖον ἦν ἴνα διὰ τοῦ ξύλον τοῦ πάϑους, D εἰ necessarium hoc erat. generi husnano
μέ per lignum passionis | B ὁ Θάνατος εἰσεληλυϑὼς ἐξωσϑείη (codex - o35e): €
ὁ εἰσελυὼν ϑάνατος ἐχβληϑῇ: D mors quae ingressa fuerat. pelleretur 1 xoX ἐπειδὴ
ἐκ — - - ὃ (Bo) διὰ τῆς - - τὸν 3dw. εἰς v. κόσμ. (B τῷ χόσμῳ τὸν 3dv.)

119 ACTA ANDREAE.
γόνει ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ὁ διὰ τῆς τοῦ ξύλου παραβάσεως τὸν
θάνατον εἰς τὸν κόσμον εἰσαγαγών, ἀναγκαῖον ὑπῆρχεν ἦα ἐχ
τῆς ἀμωμήτου παρθένου ὁ τοῦ θεοῦ υἱὸς τέλειος ἄνθρωπος γεν-
νηθῇ. ζωὴν αἰώνιον ἥνπερ ἀπολωλέχεισαν οἱ ἄνθρωποι διὰ τοῦ
"Aba. αὐτὸς ἀνακαινουργήσῃ καὶ διὰ τοῦ ξύλου τοῦ σταυροῦ τὸ
ξύλον τῆς ἐπιθυμίας ἀποκλείσῃ᾽ χρεμάμενος ἐπὶ τοῦ σταυροῦ
τὰς ἀμωμήτους χεῖρας ἐξέτεινεν ὑπὲρ τῶν χειρῶν τῶν ἀχράτως
ἐχταθεισῶν, ὑπὲρ τῆς ἡδυτάτης βρώσεως τοῦ χωλυτικοῦ δένδρου
χολὴν εἰς βρῶσιν ἐδέξατο, καὶ τὸ θνητὸν τὸ ἡμέτερον εἰς ἑαυτὸν
ἀναδεξάμενος τὴν αὐτοῦ ἀθανασίαν ἡμῖν ἐδωρήσατο. |

$ Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Ταῦτα τὰ βήματα ἐχείνοις ἀφηγεῖσθαι
δυνήσει οἵτινές σοι πιστεύσουσιν᾽ ἐμοὶ δὲ εἰ μιὴ τοῦτο συναινέσαι
ἔλθῃς ὄπως τοῖς παντοδυνάμοις θεοῖς τὰς θυσίας προσενέγκῃς. ἐν
αὐτῷ τῷ σταυρῷ ὅπερ ἐπαινεῖς μαστιχθέντα σε προσπαγῆναι
προστάξω.

Ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν ᾿Εγὼ τῷ παντοχράτορι θεῷ τῷ
μόνῳ ἀληθινῷ ὑπάρχοντι χαθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν θυσίαν προσχο-

εἰσαγαγών (B εἰσήγαγεν), ἀἄναγχ. ὑπ. Ga éx usque γεννηδῇ (B ἀναγχαίως διὰ
τῆς ἀμωμ- παρϑ. γεννηϑεὶς τέλειος ἄνθρωπος ὁ τοῦ 3e. υἱὸς ὁ τὸν πρῶτον ἄνϑρω-
πον πεποιηχώς) cum A(B): C xal ὅτι ἐξ ἀμώμου γῆς γέγονεν ὁ πρῶτος ἄνϑρω-
πος, ἀναγχαῖον ἦν ἐξ ἀμώμον παρϑένον χνηϑῆναι τὸν τέλειον ἄνθρωπον, ἕνα ὁ
τοῦ ϑεοῦ υἱὸς ὁ πρώην ποιήσας τὸν ἄνθρωπον: D εἰ quomodo de immaculata terra
factus fuerat homo primus, qui per lignum praevaricationis mundo mortem intulerat,
necessarium fuit ut de immaculata virgine natus Christus perfeclus homo, qui est dei
filius , qui primum hominem fecerat | BC ζω. τὴν αἰώνιον | C ἣν ἀπώλεσαν | B
ἀπὸ τοῦ ᾿Αδὰμ οἱ &v2p. | B ἀναχαινουργεῖσαι, C ἑτοιμάσει, D repararet | xol
διὰ (B ἀπὸ) τοῦ: C εἶθ᾽ οὕτως Bux τοῦ | C ἀποχλείσει, B ἐναποχλεῖσαι | B
κρεμάμμενος (sic) ἐπὶ τοῦ ξύλον τοῦ σταυροῦ τὰς ἀμ. χεῖρας ὑπὸ τῶν χειρῶν τῶν
ἀκράτως ἐχταϑεισῶν: C ἐκτείνει ἐν τῷ σταυρῷ τὰς ἀχράντους χεῖρας ὑπὲρ χειρῶν
ἑχουσίως ἐχτεταμένων | ὑπὲρ τῆς —- χωλυτ. δένδρον (B ξύλου) -- ἐδέξατο (B
δέξασθαι!) cum AB: C ἀντὶ ἡδυτάτης τροφῆς τροφὴν χολῆς ἔλαβε | B καὶ εἷς
ἑαντὸν δεξάμενος τὸ ϑανατηφόρον ἡμῶν: C xai ἐν ξαυτῷ δεξάμενος τὸ ϑνητὸν
ἡμῶν | ἐδωρήσατο cum A: B προσχομίσει: C ἐχαρίσατο | D repararet -- -- ez-
cluderet - — panderet — — acciperet - — offerret.

6. ἐκχείνοις usque πιστεύσουσιν: Ο τοῖς πιστεύουσί σοι δυνήσει λαλεῖν | εἰ
μὴ τοῦτο (codex ro τουτω) συναινέσαι ἔλθῃς ὅπως cum B; D nisi hoc consentias
ui: À εἰ μὴ πειϑαρχῶν. Ο εἰ μὴ πείϑῃ (codex πιϑεὶς) ὅπως et pergit ϑνσίαν
τοῖς παντοχράτορσι ϑεοῖς προσενέγχῃς | C ᾧ ἐπαινεῖς ῥαβδισϑέντα σε προσηλώσω

Ὁ μαχάριος: Ο Ὁ ἅγιος: Ὁ om | B Τῷ παντοχρ. ϑεῷ ὃς μόνος ἀληϑινὸς
ϑεὸς ὑπάρχει ἐγὼ xo3 ἔχ. vu. 3. xp.: C Τῷ παντοχρ. 9. ἐγὼ πᾶσαν ἡμέραν

ACTA ΑΝΌΒΕΛΕ. 113

μίζω, οὐ λιβάνου καπνὸν οὐδὲ μυχωμένων ταύρων τὰς σάρκας
οὐδὲ αἷμα τράγων, ἀλλ᾽ ἄμωμον ἀμνὸν καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν ἐν
τῷ θυσιαστηρίῳ τοῦ σταυροῦ ἱερουργῶν᾽ οὗτινος τὸ σῶμα πᾶς ὃ
τῶν πιστῶν λαὸς μεταλαμβάνων xal τὸ αἷμα αὐτοῦ πίνων. ὁ ἴε-
ρουργηθεὶς ἀμνὸς μετὰ τοῦτο ὁλόκληρος διαμένει καὶ ζῶν. ἀλη-
θῶς οὖν ἱερουργεῖται, καὶ ἀληθῶς τὸ σῶμα αὐτοῦ παρὰ τοῦ
λαοῦ βιβρώσχεται, καὶ τὸ αἷμια αὐτοῦ ὁμοίως πίνεται, ὅμως χα-
θὼς ἔφην ὁλόχληρος διαμένει xal ἀμώμητος xal ζῶν.

ὋὉ Αἰγεάτης εἶπεν Ποίῳ τρόπῳ τοῦτο δύναται γενέσθαι:

Ὃ μακχάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν Ei βούλει γνῶναι, ἀνάλαβε
μορφὴν μαθητοῦ ὅπως δυνήσει μαθεῖν ὅπερ ἐπεζήτεις.

Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Ἐγώ σε διὰ βασάνων ἀπαιτήσω χάριν
τῆς τοιαύτης γνώσεως.

Ὃ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἀπεφήνατο Θαυμάξω σε ἄνδρα φρό-
γιμον ὄντα εἰς τοσαύτην μωρίαν προσχυλινδούμενον ἵνα δυνηθῇς
ye διὰ τῶν βασάνων σου πεῖσαι τὰ θεῖά σοι ἐκφάναι ἱερουργή-

νσίαν ζῶσαν ἀναφέρω | οὗ X. χαπνόν (Α καρπόν) etc: C οὐχὶ ϑυμιάματος
χαπνὸν οὐδὲ tap. μυχ. σάρχας οὔτε τράγων αἷμα | B dXX ἀμώμητον | χα
ἑχάστ. (C om) ἡμ-. cum BCD: A om | C ἐν ϑυσιαστηρίῳ | A τοῦ στανρ. αὐ-
τοῦ | ἱερουργῶν: C ϑεῷ ἀναφέρω | οὗτινος τὸ σῶμα usque διαμένει xol ζῶν
cum A: B corrupte οὕτινος τὰς σάρχας ὡς μετὰ τὸ ἅπας ὁ λαὸς τῶν πιστενόντων
φάγει xol ποιεῖ αὐτοῦ τὸ αἷμα, ὁ ἀμνὸς Ó ἱερονργ. ζῶν xal ὁλόκλ. διαμένει: C
οὗ τὰς σάρκας μετὰ τὸν πιστὸν λαὸν φαγεῖν χαὶ τὸ αἷμα αὐτοῦ πιεῖν, ὁ ϑυϑεὶς
(codex τυϑεὶς) ἀμνὸς ἀχαίρεος διαμένει xal ζῶν: D cuius carnes posteaquam omnís
populus credentium manducaverit εἰ eius sanguinem biberit, agnus qui sacrificatus est
integer perseverat ei vivus 1 ἀληϑῶς οὖν usque ἀμώμητος xol ζῶν (et cum vere
sacrificatus sit οἱ vere carnes eius manducalae sint a populo et vere. sanguis eius si
haustus, tamen ut dixi integer permanet et immaculatus et vivus) cum AD: BC om

Ποίῳ τρόπ.: C Πῶς | C δύν. τοῦτο, B δυνήσεται τοῦτο

Ὁ μαχάριος: € Ὁ ἅγιος: D om | εἶπεν: BD ἀπεχρίνατο |. βούλει cum B;
A βούλῃ; C ϑέλεις | γνῶναι cum A: BC εἰδέναι [ μορφήν cum B; D formam;
Α τάξιν; C πρόσωπον | ὅπ. δυνήσει (Α - 0$) μαϑ. cum AB; C ἦα διδαχϑῇς |
ὅπερ (Α 8) ἐπεζήτεις (Α -ζήτησας) cum BA; CD ὅπερ ζητεῖς

σε: C παρά σον | διὰ βασάνων cum A ; B βασανισμοῖς; C βασάνους (Woog
ww); D tormentis | ἀπ. χάριν τ. t. yv. cum B; C τοῦτο (Woog τούτον) χάριν
dr.; À ἀπ. τῆς TOt. γν. τὴν φανέρωσιν; D exigam huius rei notitiam

Ὁ μαχάριος: C Ὁ ἅγιος: D om | ἀπεφήν. cum A; B ἀπεχρίνατο; C «-
xtv | C ἄνθρωπον ὄντα συνετόν [ εἰς: B πρός | μωρίαν (A τιμωρίαν) προσχ.:
C ἀσυνεσίαν ἐξοχείλαντα (codex ἐξωχήλ.) | ἦα δυν. usque ἵερουργ. cum B; A
fa Suy. διὰ βασάνων με ἐχφάναι σοι τὰ 3. ἱερουργ.; C τοῦ νομίζειν oc διὰ βα-
σάγων ἐφαπλῶσαι τὰς ϑείας ϑνσίας; D Ergo iu tormentis pulas me divina tibi pan-

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. 8

114 ACTA ANDREAE.

ματα. ἀκήκοας τὸ μυστήριον τοῦ σταυροῦ, ἀχύήκοας τὸ μυστή-
ριον τῆς ἱερουργίας. εἰ πιστεύεις εἰς Χριστὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ
τὸν σταυρωθέντα, ἐκφανῶ σοι πάντως ὁποίᾳ τάξει σφαγιασθεὶς
ζήσει ὃ ἀμνὸς ὃ μετὰ τὸ ἱερουργηθῆναι xol βρωθῆναι αὐτὸν ὁλό-
χληρὸς καὶ ἀμώμητος ἐν τῇ αὐτοῦ βασιλείᾳ διαμένων.

Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Καὶ ποίῳ τρόπῳ ὁ ἀμνὸς ἐν τῇ αὐτοῦ
βασιλείᾳ διαμένει ἐν τῷ σφαγιασθῆναι αὐτὸν xa ὑπὸ παντὸς τοῦ
λαοῦ ὡς σὺ ἔφης βρωθῆναι:

Ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας εἶπεν Εἰ πιστεύεις ἐξ ὅλης σου τῆς
καρδίας, μαθεῖν δυνήσει᾽ εἰ δὲ μὴ πιστεύεις, οὐδέποτε σὺ πρὸς
τὴν εἰκόνα τῆς τοιαύτης χαταντήσεις ἀληθείας.

1 Τότε ὀργισθεὶς ὁ Αἰγεάτης ἐκέλευσεν αὐτὸν ἐν φυλαχῇ
χαθειρχθῆναι᾽ ἔνθα ὄντος αὐτοῦ χαταχλείστου συνῆλθεν πλῆθος
λαοῦ πρὸς αὐτὸν σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς ἐπαρχίας, ὥστε τὸν Al-

dere mysteria? ἀχήχ. τὸ μ. τοῦ σταυροῦ cum AD: BG om | Ο ἤχουσας τὸ
μυστ. τῆς ϑυσίας | εἰ (B praem Aene, corrige λοιπόν 7) πιστ. εἰς Χριστ. (Α om)
τὸν -- σταυρωϑέντα cum AB; C ἐὰν πιστεύσῃς τὸν Xo. υἱὸν τοῦ ϑεοῦ εἶναι τὸν
σταυρωϑέντα | σταυρωθέντα: BCD add ὑπὸ (C add τῶν) ᾿Ιουδαίων ἀληϑινὸν
(C - »ἢ) ϑεὸν εἶναι | ἐκφανῶ σοι πάντως cum B; C ἐφαπλώσω σοι; D pandam
tibi: A (corrupte) nil habet | ὁποίᾳ τάξει (A corrupte ὅπως τάξη): C οἵῳ
τρόπῳ | A d ἀμνὸς σφαγιαζόμενος ὃς μετὰ τὸ ἱερουργηϑῆναι καὶ βρωϑῆναι av-
τὸν ὁλόκλ. xol ἀμώμ. διαμένει τῇ αὐτοῦ βασιλείᾳ, B σφαγιασϑεὶς ζήσει (addit
t6?) ὁ ἀμνὸς ὁ μετὰ τὸ ἱερονργ. ὁλόχλ. xal ἀμώμ. ἐν τῇ αὐτοῦ (jac. διαμένων,
C ζῇ ὁ ἀμνὸς ὃς (codex à) μετὰ τὸ τυϑῆναι (Woog ϑυϑῆναι) χαὶ βρωϑθῆναι ὡς
ἀχαίρεος χαὶ ἄμωμος ἐν τῇ avt. βασ. διαμένη (Woog - νει). D vivat agnus, qui
eum saorificalus. fuerit εἰ comestus, integer lamen εἰ immaculatus in suo regno per-
ment.

C Καὶ πῶς ἀμνὸς ἐν βασιλείᾳ διαμενεῖ | σφαγ. αὐτόν usque Gporjvat cum
B; A εἶναι αὐτὸν σφαγιααϑέντα ---- καϑὼς σὺ — - καταβρωϑέντα; C σφαγῆναι
καὶ παρὰ παντ. τ. λα. καϑὼς λέγεις βρωϑῆναι

"O μαχάριος: C Ὁ ἅγιος: D om | El etc cum B: C ᾽Εὰν πιστεύσεις ἐξ
ὅλης χαρδίας, δυνήσῃ μαϑεῖν: A El m. ἐξ ὅλ. t. x. σον, δύνασαι μαϑῆναι | πι-
στεύεις cum A: ΒΟ πιστεύσεις (B -σῃς) |. οὐδέποτε cum AC; B praem τὸ xa-
2ólow; D penilus nunquam πρὸς —- χαταντ. ἀληϑ. (B dX. xat.): C δυνήσῃ
χαταλαβεῖν πρὸς τελείωσιν τῆς ἀληδείας: D ἐμ ad indaginem (AB imaginem, εἷ-
χόνα) huius veriatis aitinges

7. C ἐν φυλαχῇ φρονρηϑῆναι, B πρὸς εἰρχτὴν χαϑειρχϑέντα | B ἔνϑα ὡς
εἶναι αὐτὸν χατάχλειστον ἐληλυϑέναι πρὸς αὐτὸν πλῆϑος πολὺ σχενδὸν (ita) ἀπὸ
X. v. ἐπι: C ἐν ἡ καταχλείστου (inepte editum est χαταχλεὶς, τοῦ) αὐτοῦ ὄντος
ἦλθε mp. αὖτ. τὸ πλῆϑος πάσης τῆς χώρας: D ubi oum esset clausus, venit ad
eum muliiludo bene iolius provinciae | ὥστε τὸν (B add piv) Aly. Bov)svcacSat
(B - εὐεσῶν.) ἀπακτ. (B φονεύςιν), τὸν δὲ -- τῶν Svp. τῆς φ. συγϑλ. (B 5λα-
σϑέντων τῶν ϑυρῶν) ἀντρ. cum AB, item D (ila uf Aegeam vellent occidere, εἰ An-

ACTA ANDBEAE. 115

γεάτην βουλεύσασθαι ἀποκτεῖναι, τὸν δὲ μακάριον ᾿Ανδρέαν τὸν
ἀπόστολον τῶν θυρῶν τῆς φυλακῆς συνθλασθέντων λυτρώσασθαι.

Οὺς ὁ μακάριος ᾿Ανδρέας τοιούτοις δήμασιν ἐνουθέτησεν λῴ-
γῶν Μὴ θελήσητε τὴν ἡσυχίαν τοῦ χυρίου ἡμῶν "Ingo Χριστοῦ
εἰς στασιώδη xal διαβολικὴν ταραχὴν ἐξεγεῖραι. ὁ γὰρ χύριός
μου παραδοθεὶς μετὰ πάσης μαχροθυμίας ἤνεγκεν οὐχ ἐφιλονεί-
χησεν, οὐκ ἐχραύγασεν, οὐδὲ ἐν ταῖς πλατείαις τις αὐτοῦ χραυ-
γάξοντος ἀκήκοεν. ἔχετε οὖν xal ὑμεῖς σιωπὴν ἡσυχίαν xal εἰ-
ovn», χαὶ μὴ τὸ ἐμὸν μαρτύριον ἐμποδίσητε, βάλλον δὲ χαὶ
ὑμᾶς ἑαυτοὺς ὡς ἀθλητὰς τῷ χυρίῳ προετοιμάσατε, ὅπως τὰς
ἀπειλὰς ἀδειλάνδρῳ τῇ ψυχῇ νυτήσητε, τοὺς δὲ αἰκισμοὺς διὰ
τῆς ὑπομονῆς τοῦ σώματος ὑπερβάλητε. ἡ γὰρ πρόσκαιρος αὕτη
πτῶσις φοβητέα οὐ τυγχάνει" ἐκείνην χρὴ φοβηθῆναι τὴν τέ-
Aog μὴ ἔχουσαν. ὁ τῶν ἀνθρώπων οὖν φόβος ἐουκώς τινι χαπνῷ,
ὅστις ἐν ὅσῳ ἀθρόον διεγείρεται, ἀφανίζεται. χαὶ ὀδύνας ἐχείνας

dream apost. fractis ianuis carceris liberare): C ὥστε ϑελῆσαι τὸν Αἰγέαν ἐποχτ. xol
᾿Ανδρ. τὸν ἀπ. τῶν ϑυρῶν χεχλεισμένων (emenda χεχλασμ. ut iam Woogio vide-
batur) διασῶσαι |
μαχάριος: CD ἅγιος [τοιούτοις: BD τούτοις τοῖς | ῥήμασιν: C λόγοις |
B ἐνουθέτει, C παρεχάλει | εἰς στασ. xol (B om) διαβ. ταρ. (B om) cam A(B);
C cic ἀνασοβὴν (Woog: ,,forte dvacéfnoc/^) διαβολικήν; D ἐπ seditionem diabo-
licam | C διεγεῖραι [ C xol γὰρ ὁ κύριος παραδοϑείς, B ἐπεὶ ovv παραδοθεὶς à
μαχάριός (corrige χύριός) μον | B πᾶσαν μαχροϑυμίαν παρέσχεν, C πᾶσ. ὑπο-
μονὴν ἐνεδείξατο | C οὐχ ἔχραξεν | οὐδὲ (A add τις) ἐν τ. πλ. τις (A om) cum
(4)BCD | αὐτοῦ χραυγάζ, ἀκήκ. (C ἤχουσεν χράξαντος) cum BCD: A τὴν φωνὴν
αὐτοῦ ἤχουσεν | ἔχετε: C ἐσχῆτε | CD om xot ὑμεῖς | C σιωπ. xol εἰρ. καὶ
"ovy. | B καὶ μὴ μόνον | A ἐνποδήσηται μᾶλλον δέ: € ἀλλά, B ἀλλὰ γάρ |
ὑμᾶς. (4 ὑμεῖς, C om) &avtobc (B om) ὡς (C χαϑάπερ) ἀθλητὰς (A -ταὺ) τῷ
(B αὐτοὺς τῷ) χυρ. προετοιμ. (C ἕτοιμ.) [ BC ὅπως νικήσ. τὰς (C om) ἀπ. d$.
τῇ Voy. (C ἐν ἀφοβίᾳ ψυχῆς) | τοὺς δὲ - - ὑπερβάλητε (ita B; A - βάλλητε)
cum AB; Ὁ τὰς δὲ πληγὰς διὰ τῆς ῥώσεως τοῦ GU. ὑπενέγχητε | vj γὰρ πρόσκ.
(Β om) αὕτη (B τοιαύτη) mt. φοβ. οὐ (AB om; supplevi) τυγχ. (B ἐστιν)" ἐχεί-
νὴν — — ἔχσυσαν (B ἐχεῖνος οὖν, ἔφη, φοβητέος ὁ ϑάνατος ὃ τέλος μὴ ἔχων) cum
A(B); C εἰ γὰρ ὁ φόβος ἐχφοβεῖ, ἐκεῖνος ὁ τέλος μὴ ἔχων; D si enim terror ti-
mendus est, ile est utique timendus. qui finem non habet | ὁ τῶν ἄνϑρ. οὖν φόβ.
cum A: BC ἐπεὶ ὁ ἀνϑρώπινος φόβ. | B ἐοικώς ἐστιν χάπνῳ, ὅστις - -- αὖϑις
ἀφανίζεται: C χαπνοῦ ὅμοιός ἐστιν, xal αἰφνὶς (Woog αἴφνης) διεγερϑεὶς χατα-
πραῦνεται | xol ὀδύνας (x. όδ. supplevi) ἐχείνας -- -- ἐχούσας cum A; B xat αἱ
ὀδύναι φοβητέαι élolv αἱ οὕτως ὑπάρχονται, αἵτινες οὐδέποτε περατοῦνται; C καὶ
ἐάν εἶσι πόνοι, ἐκεῖνοί εἰσιν ol οὕτως ἀρχόμενοι ec μηδέποτε τέλος ἔχειν; D et si
dolores timendi sunt, il sunt formidandi qui sic incipiun ut nunquam finiantur.
8 »*

ΠῚ

116 ACTA ANDREAE,

χρὴ φοβηθῆναι τὰς wnsSérxore τέλος ἐχούσας. αὗται γὰρ αἱ ὀδύ-
ναι αἱ μὲν χουφότεραι τύχωσιν εἶναι xal ὑπενέγκαι τις αὐτὰς
δύναται" εἰ δὲ βαρεῖαί εἰσιν, ταχέως τὴν ψυχὴν ἐχβάλλουσιυν.
ἐχεῖναι δὲ αἱ ὀδύναι αἰώνιοι τυγχάνουσιν, ἔνθα καθημερινοὶ
χλαυθμοὶ xal οἰμωγαὶ καὶ ὀλολυγμοὶ καὶ ἀτελεύτητος βάσανος,
πρὸς ἃς ὁ ἀνθύπατος Αἰγεάτης ἀπιέναι οὐ δέδοικεν. γώνεσθε οὖν
μᾶλλον ἕτοιμοι πρὸς τοῦτο, ὅπως διὰ τῶν ἐπικαίρων θλίψεων
πρὸς τὰς αἰωνίους ἀναπαύσεις καταντήσητε ἀεί τε ἐπανθήσητε
xai Χριστῷ συμβασιλεύσητε.

8. Ταῦτα χαὶ τὰ τούτοις ὅμοια τοῦ ἁγίου ἀποστόλου ' Àv-
δρέου δί ὅλης τῆς νυχτὸς τὸν λαὸν νουθετοῦντος, ἐν τῷ τὸ φῶς
τῆς ἡμέρας διαυγάξειν μεταπεμψάμενος ὁ Αἰγεάτης ἀχθῆναι πρὸς
αὐτὸν τὸν μακάριον ᾿Ανδρέαν προσέταξεν, xal χαθίσας ἐπὶ τοῦ
βήματος εἶπεν ᾿Ελογισάμην σε διὰ τῆς νυχτερινῆς μερίμνης ἐπι-
στρέψαι τὸν λογισμόν σου ἀπὸ τῆς μωρίας καὶ ἀπὸ τοῦ ἐπαίνου
τοῦ Χριστοῖ σου ἐνδοῦναι, ὅπως δυνήσῃ μεθ᾽ ἡμῶν εἶναι xal μὴ

αὗται γὰρ -- -- ἐχβάλλουσιν cum A. B corruptissime sic: αὗται δὲ αἱ ὠδύναι ἣ
κουφώτεραί ἦσιν xal ὑπομαίνεσϑαι δύνανται εἶται βαρίαι ἦσίν xol ταχέως τὴν
Ψυχὴν ἐκβαλοῦσαι. C οὗτοι γὰρ οἱ πόνοι ἔλαφροί εἶσι xal ὑπομονητικοί" εἰ Bu-
vol, xal τάχιον τὰς ψνχὰς ἐχφέρουσιν. D isti enim dolores aut leves sunt. εἰ ἰοἷε-
rantur, aut graves suni el cito animam eiiciunt. ἐχεῖναι δὲ αἱ 08. αζώνιοι (B
- γιαῦ τυγχ. (B εἰσιν) ἔνϑα (B add ἐστὶν) καϑημ. (B ἡμερούσιος) χλαυϑμοὶ (- μὸς
B) x. οἰμωγαὶ (B olpoyel, i. e. οἰμωγή) x. ὀλολυγμοὶ (B - σμὸς) x. dv. Báo. cam
A(B): C ἐκεῖνοι δὲ αἰώνιοί εἶσιν, ὅπου χαϑημερινὸς ὀδυρμὸς xal αἱμωγαὶ (Woog
αἱμωδιά) xol ὀλολυγμὸς xal ἀτελ. χρίσις: D illi autem dolores aelerni sunt, ubi
est quolidianus fletus εἰ mugilus εἰ luclus et sine. fine cruciatus. | B πρὸς ὃν Aly.
ὁ ἀν". dx. ou δέδεικεν: C. ἔνϑα ὁ Αἰγέας ὁ ὕπατος πορευθῆναι οὐ πτοῆται | €
ἕτοιμοι μᾶλλον | ὅπως -- ἀναπαύσεις (B χαράς, D gaudia) xxx. cum ABD: €
fya. δ. v. προσχαίρων 3A. εἰς τὴν αἰώνιον χαρὰν φϑάσητε | ἀεί τε ἐπανϑήσητε
(codex corrupte πενϑήσηται) -- -- συμβασ. cum ἃ. B ἔνϑα διὰ παντὸς εὐφραν-
ϑῆτε ἀεί τε ἐπανϑήσητε, ἅμα σὺν Xp. βασιλεύσητε. C ἔνϑα πάντοτε εὐφραν-
ϑῆτε, πάντοτε ἐξανϑήσητε, ἀεὶ σὺν Xo. βασιλεύσητε. D ubi semper. laetemini,
semper floreatis semperque cum Christo regnelis.

8. Ταῦτα —— ἀποστ. ᾿Ανδρέον (B 'AvBp. τοῦ ἄποστ.) -- ἐν τῷ τὸ φῶς τῆς
ἡμέρας (ita B; A τὴν ἡμέραν τὸ φώς; D dum luz diei in matutino prorumperst)
διαυγ. cum AB(D): C Ταῦτα τοῦ dylov ᾿Ανδρέον δι ὅλης t. v. τῷ λαῷ παρα:-
νοῦντος, ἐν τῷ αὐγάζειν πρωὶ ἡμέραν | μεταπεμψάμενος -- - εἶπεν cum AB; CD
ἀπέστειλεν ὁ Αἰγέας καὶ ἤγαγεν πρὸς ἑαντὸν τὸν ἅγιον ' AvBp. xal χαϑίσας etc. |
᾿Ελογισάμην - -- μωρίας (Α add ἐχείνης) -- -- ἐνδοῦναι cum ΑΒ. C Δοχῶ διὰ τῆς
νυχτὸς ἐσχέψω (Woog ἐπισχέψεως) ἀποστρέψαι τὸν λογισμόν cov éx τῆς ἀπαι-
δευσίας σον xol τῆς τοῦ Xo. σον αἰνέσεως παύσασϑαι. Ὁ Existimavi te nociurna
cogilalione revocare animum (uum a stullitia εἰ α Christi tui laude cessare ὅπως

ACTA ANDREAE. 117

ἀποβάλλεσθαι τὰ τοῦ βίου χαρίεντα ᾿ μωρία γάρ ἐστιν προθέσει
τινὰ πρὸς τὸ τοῦ σταυροῦ πάθημα ἐλθεῖν xal ποιναῖς καὶ φλο-
γαῖς αἰσχίσταις ἑαυτὸν παραπέμψαι.

Ὃ ἅγιος ᾿Ανδρέας ἀπεχρίθη Τὴν χαρὰν μετὰ σοῦ σχεῖν δυ-
γήσομαι ἐὰν πιστεύσῃς τῷ Χριστῷ xal ἀποβάλῃς τὴν τῶν εἰδώ-
λὼν θρησχίαν. ἀπέστειλεν γάρ με ὁ Χριστὸς εἰς ταύτην τὴν
ἐπαρχίαν, εἰς ἣν οὐκ ἐλάχιστον δῆμον τῷ Χριστῷ περιεποιη-
σάμην.

Ὃ Αἰγεάτης εἶπεν Διὰ γὰρ τοῦτο σπεῖσαί σε συνωθῶ, ὅκως
οὗτοι οἱ ὑπὸ σοῦ ἀπατηθέντες λαοὶ ἐγκαταλείψουσιν τὴν ματαιό-
τητὰ τῆς σῆς διδασχαλίας xal αὐτοὶ προσχομίσωσιν τοῖς θεοῖς
χαρίεντας σπονδάς οὐδὲ γὰρ μία πόλις ἀπέμεινεν ἐν τῇ ᾿Αχαΐᾳ
ἐν ἦ τὰ ἱερὰ αὐτῶν οὐκ ἐγκατελείφθησαν καὶ ἠρήμωνται. χαὶ
νῦν διὰ σοῦ πάλιν ἀνανεωθῶσιν τῇ τῶν εἰδώλων θρησκία, ὅπως

δυνήσῃ (B δννηϑήσε μεϑ᾽ ἡμ. εἶν. xol (B om μ. ἡ. ε- xal) μὴ ἀποβ. τὰ τοῦ
B. yao. (haec corrupta in B τὰ τοῦ B. ἀποχαλέσϑαι χαρ'εντί) " μωρία (B μωρὸν)
γ. €. προϑέσ. τινὰ (B τὸ λοιπόν (codex λειπόν) σε ϑέλειν) πρὸς - - ety (B ἐπιέ-
ya) -- αἰσχίσταις (codex -- crow) ἕαυτ. (B ἔαντ. αἰσχυντοῖς) παραπ. cum AB.
C(D) ὅπως δυνήσῃ uc3' ἡμῶν τὰς (codex τὰ) τῆς ζωῆς μὲὴ καταλεῖψαι χάριτας.
ἀβέλτερον (codex ἀβέντερον) γάρ ἐστιν τοῦ λοιποῦ ϑελῆσαι (D slultum est enim ul-
tro velle) εἰς τὸ τοῦ σταυροῦ πάϑος πορευθῆναι xal πνραῖς καὶ φλοξὶ χαλεπαῖς (ita
Woog; codex ἐπυραῖς χαλαιπαῖς) ξαντὸν παραστῆσαι (D el ignibus ac flammis te
ipsum pessimis destinare)

Ὁ ἅγιος: D om | B ἀπεχρίνατο |. Β Τὰς χάριτας μετὰ σοῦ ἔχειν δυνή--
cogat εἰ πιστεύσεις τῷ Xp. μὸν xal -- ϑρησχείαν. ἀπέστ. - - αὐτὴν τὴν ἐπαρχ.
- - τῷ χυρίῳ περιποιήσωμαι: C Χάριτας ἔχειν σὺν σοὶ δυνήσομαι ἐὰν τῷ Xp.
πιστεύων χαταλείπεις (- πῃς Woog) τὸ σέβας τῶν εἰδώλων. ὁ γὰρ Xo. με ἀπέ-
σταλχεν εἰς ταύτην τὴν χώραν, εἰς ἣν (Woog ἐν ἢ) οὐ μικρὸν λαὸν ἐξεζήτησα
τῷ χυρίῳ: D Gaudia lecum habere polero si credens Christo dimillas culturas idolo-
rum. Chrislus enim - —- ei acquisivi.

B Διὰ τοῦτό σε OT. συνωϑ. ὅπως οὗτοι (ex B sumsi, om A) οἱ διὰ σοῦ vov-
ϑετηϑέντες X. ἐγχαταλείψωσιν - - διδαχῆς - - χαρίεντας (ex B sumsi, om À) σπ.:
C Διὰ y. t. σε συνωϑῶ ϑῦσαι ἵνα οὗτοι οἱ U. c. πλανηϑέντες à. χαταλείπωσι τὴν
-- διδασχαλ. xal ϑύσωσι τοῖς ϑεοῖς: D Ideo le sacrificare compello ul isti qui per
le decepti sunt. populi relinquant. vanitatem tuae docirinae εἰ ipsi diis offerant grata
libamina | οὐδὲ y. μ. (BC μ. y.) πόλ. (C post "Ay. ponit) ἀπέμ. (B ἐνέμ., C
ἐγχατελείφϑη) ἐν (A om) τ. "Ay. ἐν ἡ (B οὗ ἐν ἡ) | τὰ ip. α. - - ἠρήμωνται
(A ἐρήμονται, B εἰρήμοντα) cum AB(D): € οὐκ ἀπεύκτεα (Woog - χταῖα) xol
κατεστραμμένα εἰσὶ τὰ τῶν ϑεῶν τὸ σέβας | xai νῦν - - Ξρησχίᾳ (B - σχείᾳ)
cum AB(D): C male om; debebat enim ita fere scribi (vide quae modo ex C allata
sunt) -— εἰσὶ τὰ τῶν ϑεῶν ἱερά. χαὶ νῦν διὰ σοῦ πάλιν dyaveG23y] τῶν ϑεῶν τὸ
σέβας. | ὅπως - -- οἱ (A om) x. c. ϑυμούμενοι (Α ϑνμώμ.) ἐπὶ τούτῳ (B om)

418 ACTA ΑΝΌΒΕΛΕ.

xaX οἱ θεοὶ οἱ κατὰ σοῦ θυμούμενοι ἐπὶ τούτῳ ἀρεσθέντες ποιήσω-
σιν ἦα xal εἰς τὴν αὐτῶν xal εἰς τὴν ἡμετέραν φιλίαν δυνηθῇς
ἐπανακάμψαι. εἰ δὲ μή γε. διάφορα ὑπὲρ τῆς τῶν θεῶν ἐχδιχή-
σεως ὑπομενεῖς χολαστήρια, καὶ μετὰ ταῦτα τῷ τοῦ σταυροῦ
ξύλῳ ᾧ ἐπαινεῖς ἀναρτηθεὶς ἐκλείψεις,

Ὃ ἅγιος ᾿Ανδρέας εἶπεν " Axoue, υἱὲ τοῦ θανάτου xal ἄχυ-
ρον τοῖς αἰωνίοις ἑτοιμασθὲν ἐμπυρισμοῖς, ἐμοῦ τοῦ δούλου τοῦ
θεοῦ καὶ ἀποστόλου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἕως τοῦ νῦν βειλιχίως μετὰ

σοῦ συνέτυχον περὶ τῆς ἀκριβείας τῆς πίστεως, ὅπως τῆς ἀπο-
λογίας δεκτικός, τῆς ἀληθείας ἔκδικος ἀποτελεσθεὶς τὰ μάταια
εἴδωλα καταφρονήσῃς καὶ θεὸν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς ὄντα προσ-
χυνήσῃς᾽ ἐπειδὰν δὲ τῇ ἀναιδίᾳ τῇ αὐτῇ μένεις διατελῶν xal
ἐμὲ οἴει διὰ τῶν ἀπειλῶν σου ἐχφοβεῖν, εἴ τί σοι δοχεῖ ἐν χολα-
στηρίοις μεῖζον ὑπάρχειν, προσάγαγέ μοι. τοσοῦτον γὰρ ἔσομαι
ἀρεσϑ. cum AB: C ὅπως x. οἱ 3c. xard σοῦ ὀργισθέντες | ποιήσωσιν - - ἐπανα-
χάμψαι cum A: B δυνηθῶσιν xol wi τὴν ἐμὴν φιλίαν ἐμμεῖναι, καὶ αὐτὸς δὲ
κάλιν εἰς τὴν αὐτῶν διαμεῖναι : C εὐμενιόϑῶσι, χαὶ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ δυνήσῃ guis
διαμεῖναι: D placarí possint , εἰ ín nosira possis amicilia permanere. | εἰ δὲ μή γε
(C om) cum BCD: A εἰ δὲ μὴ βουληϑῇς μοι ἐπαχοῦσαι | διάφορα -- ἐχδικ.-
ὑπομενεῖς (A - μείνης) χολ. (B ὑπομενῆς xoX. ἐκδιχ.) cum AB( Ὁ): € διαφόρους
ὑποστήσῃ ἐχδυκήσεως βασάνους | C χαὶ τέλος ἐν τῷ στανρῷ | ᾧ (A8, B add
σύπερ) ἐπαινεῖς cum. ABC; D quam laudasti | dvapx. (C χρεμάμενος) ἐκλείψεις
(A - ψοιφ) : D suspensus deficies

Ὁ ἅγιος: D om | εἶπεν: BD ἀπεχρίνατο || C "Axouaov υἱὲ διαβόλου | τοῖς
αἴων. ἕτοιμ. ἐμπυρ. (aeternis parata incendiis) cum BD: Α τῷ αἰωνίῳ πυρὶ ἕτοῳ.:
C ηὐτρεπισμένον τῷ αἰωνίῳ ἐμπυρισμῷ | ἐμοῦ (B ἄχουσον ἐμοὶ) τοῦ ὃ. τ. 3.
(B τῷ τοῦ κυρίον δούλῳ) x. ἀποστόλου (B -λῳ, A add τοῦ χνρίον ἡμῶν) 'L Xp.
cum AB: C ἐμαῦ τοῦ δούλον Χριστοῦ: D audi me servum domini εἰ apostolum
lesu Christi | ἕως t. v. μειλιχίως (codex corrupte ue&yn: oc) μετὰ - -- πίστεως
cum A: B νῦν ἕως πότε μηλιχίως μετὰ σοῦ πέπραχα τῇ ἀχριβίᾳ τῆς πίστεως:
C ἕως πότε πραέως μετὰ σοῦ διαλεχϑήσομαι περὶ τῆς πίστεως: D munc usque
mitius tecum egi censura. fidei | ὅπως -- καταφρονήσῃς cum B: A ἴσος Bexrouic
(corrige ἴσως δεχτιχὸς) τῆς ἀληϑείας γενόμενος τῆς ματαιότητος τῶν εἰδώλων
καταφρ.: C χαϑάπερ, τέλειος τῆς ἀληθείας ἔχδικος γενόμενος, ἔδει σε χαταφρο-
γῆσαι τῶν ματαίων εἰδώλων: D ul rationis capaz et veritatis defensor effectus idola
cana comiemneres | xol 3ceày - — προσχυνήσῃς cum ABD: C χαὶ ϑεὸν τὸν ὅντα
προσχυνῆσαι ἐπειδὰν -- καὶ ἐμὲ οἴει (codex oi) διὰ -- -- προσάγ. μοι cum Α:
B ἀλλ᾽ ἐν τῇ ἀναιδείᾳ σου διατελῶν ἐμοὶ εἰ (ἐμὲ 2 ἐμὲ οἴει 2) δύνασθαι τὰς ἀπειλάς
σον δειλανδρίσαι ἐπινοεῖς " εἴ τι οὖν σοι φαίνεται ἐν χολαστηρίοις μεῖζαν (codex
μείζονα), διαλόγισαι: C ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἐν τῇ ἀχαϑαρσίᾳ σον ἐπιμένεις xol νομίζεις
με τὰς ἀπειλάς cov πτοεῖσϑαι, ὃ δοχεῖ σοι πρὸς τιμωρίαν μερίμνησον: D sed
quia in impudentia (ua perdurans me pulas minas (uas posse. formidare, quicquid
bi videlur in suppliciis maius, excogila. | τοσοῦτον - - ὅσον (codex add éwü

ACTA ANDREAS. 119
τῷ ἐμῷ βασιλεῖ εὐαρεστῶν, ὅσον ὑπὲρ τῆς τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ.
ὁμολογίας ἐν ταῖς βασάνοις διακαρτερήσοω.

9. Τότς ὀργισθεὶς ὁ ἀνθύπατος Αἰγεάτης ἐχέλευσεν τὸν ἀπό-
στολοὸν τοῦ Χριστοῦ ταῖς βασάνοις χακωθῆναι. ἐχταθεὶς οὖν ὑπὸ
στρατιωτῶν ἑπτάχις τρισὶν καὶ εὐτόνως τυπτηθείς, χουφισθεὶς
προσήχθη ἔμπροσθεν τοῦ ἀσεβοῦς Αἰγεάτου. πρὸς ὃν διελέχθη οὔ-
τως ᾿Αχουσόν μου, ᾿Ανδρέα, χαὶ ἀπὸ τῆς ἐχχύσεως τοῦ αἴματός
σου τὸν λογισμόν σου ἀνάστειλον *. εἰ δὲ οὐ βούλει μοι ὑπακοῦσαι,
, ἐν τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ ποιήσω σε ἀπολέσθαι.

Ὃ ἅγιος ᾿Ανδρέας εἶπεν ᾿Εγὼ τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ
δοῦλος τυγχάνω, xal μᾶλλον ὥφειλον εὔξασθαι ἐντυχεῖν τῷ τρο-
παίῳ τοῦ σταυροῦ ἥπερ δειλιᾶσαι᾽" σοὶ δὲ αἰώνιος ἀπόχειται βά-
σανος, ἥνπερ xal ἐχφυγεῖν δυνήσει μετὰ τὸ δοχιμάσαι σε τὴν.

πλεῖον) ὑπὲρ -- διαχαρτ. oum A: B τοσοῦτον γὰρ τῷ ἐμῷ βασιλεῖ ἔσομαι ὃε-
xtéoc, ὅσον ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ἔσομαι διαμένων εἰς τὰς βασάνους (codex
add ov) ὁμολογητής: C τοσούτω (Woog τοσοῦτον) γὰρ τῷ ἐ. Q. γενήσομαι εὖ-
πρόσδεχτος, ὅσον ὑπὲρ τοῦ Ov. avt. διαμείνω ἐν βασάνοις ὁμολογητής: D ἑαπίο
enim meo regi ero acceplior, quanto pro eius nomine fuero permanens in tormentis
confessor.

9. Τότε ὀργ. ὁ ἀν». Aly. (B à Aly. dv3.) éxÓ. (B add ὅπως) - - xaxo*1-
wxt (B χακώσει, corrige χακωσώσιν). ἐχταϑεὶς (A éxrayS.) οὖν ὑπὸ στρ. ἕπτ.
tp. (B ὑπὸ ἕπτ. τρισὶν στρατιώταις) x. eut. (B om) τνπτ., xovg. (B add τε xal)
προσήχϑη (B προσαχϑεὶς) Fux. τοῦ ἀσεβοῦς Αἰγεάτον (B ἔμπρ. αὐτοῦ) cum AB:
CD Τότε ὁ Αἰγέας ἐκέλευσεν αὐτὸν βασανίζεσϑαι τεταμένον (flagellis caedi exten-
sum: Woog mavult τετασμένον), xai ἐν τῷ ἀπαλλαγῆναι ἑπτὰ τετραδίοις τοὺς
τύπτοντας αὐτόν (Qui cum seplem terniones transisset) , ἀνέστη χαὶ ἠνέχϑη ἔμπρ.
αὐτοῦ | πρὸς ὅν: B ᾧτινι | Su οὕτως cum A: B οὕτως διελάλησεν ὁ ἀνϑύ-
τατος: ΟἿ Αἰγέας εἶπεν | ᾿Ανδρέα cum BCD:. A add συμβονλεύοντός σον | ἀπό:
€ ix | B τοῦ σοῦ αὕματος | τὸν λογ. σον (C om): B τὴν συμβούλειαν: D con-
silum | C ἀπόστρεψον: B ἀναχάλεσαι: D revoca [ cl δὲ - - ἐἠπολέσϑαι cum A:
B ὅπερ εἰ μὴ ποιήσῃς, τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ σε ποιήσαιμι ἀπόλλυσθαι: C εἰ δὲ
μή, ἐν τῷ σταυρῶ σε ποιήσω τελειωϑῆναι: D quod sí non feceris, crucis te fa-
ciam inlerire patibulo.

C ᾿Εγὼ τῷ σταυρῷ τ. Xp. δεδούλωμαι | xol μᾶλλ. -- τῷ τροπαίῳ (codex
τὸ τρόπαιον) -- ἥπερ (codex εἔπερ) δειλιᾶσαι (codex δηλειᾶς) cnm A: Β καὶ
τῷ τροπαίῳ τοῦ στ. εὔξασϑαι μᾶλλ. ὥφελον εἴπερ δεδιαῖναι (corrige ἥπερ δεδιέ-
ναι): C χαὶ τοῦ στ. τὸ τρόπαιον μᾶλλ. ἐπιθυμῆσαι ὥφειλον ἢ πτοῆσϑαι | σοὶ δὲ
-- τῷ Xp. μὸν cum A: B σὺ (corrige σοὶ) δὲ αἰώνιος βασανισμός“ ett (sio)
χρεωστούμενος ϑδυνήσει ἐχφνγεῖν, εἰ μετὰ τὸ δοχιμάσαι τὴν ὑπομσγήν μον πι-
στεύσεις (codex - σης) τῷ Χριστώ: C σὲ δὲ αἰωνία χόλασις vj χεχρεωστημένη
ὑποδέξεται, ἐὰν μετὰ δοχιμάσαι σε τὴν ἐμὴν ὑπομονὴν xal οὕτως μὴ πιστεύσεις
τῷ Χρ.: D tibi aulem crucialus aeternus. qui debelur, poleris evadere si pesiquam

120 τς ΔΟᾺ ΑΝΌΒΕΛΕ.

ὑπομονήν μου, ἐὰν πιστεύσῃς τῷ Χριστῷ μου. ἐγὼ γὰρ περὶ
τῆς σῆς ἀπωλείας θλίβομαι, χαὶ οὐ περὶ τῆς ἐμῆς παθήσεως
συνταράσσομαι. ἡ γὰρ Taf nois μου ἢ μιᾶς ἡμέρας διάστημα
χαταλαμβάνει ἡ δύο τὸ πολύ᾽ ὁ δὲ σὲς βασανισμὸς εἰς ἀτελευ-
τήτους αἰῶνας οὐ καταλήψεται πέρας. ὅθεν τοῦ λοιποῦ παῦσαι
ταῖς ταλαιπωρίαις σου προστιθὼν xal τὸ αἰώνιον πῦρ σεαυτῷ
ἀνάπτων. |

Ὁ Τηνικαῦτα οὖν ἀγαναχτήσας ὁ Αἰγεάτης τὸν μακάριον
᾿Ανδρέαν τῷ σταυρῷ προσπαγῆναι προσέταξεν. ὁ δὲ ἀπολιπὼν
πάντας πρόσεισι τῷ σταυρῷ XO φησιν αὐτῷ μετὰ λαμπρᾶς φω-

probaveris perseverantiam meam vel. sic credideris Christo. | ἐγὼ γὰρ -- - ϑλίβομαι
xai ov (B δέδικα, οὐ) - -- συνταράσσ, (B νῦν ταράσσ.) cum AB: C ἐγὼ γὰρ διὰ
τὸν σὸν ὄλεϑρον φοβοῦμαι: D ego enim de (uo interitu timeo, non de mea passione
conturbor. | C om χαταλαμβάνει | ἢ δύο τὸ πολύ (A τὸ πλεῖστον) cum AB: Ὁ
ἢ τὸ πολὺ δύο | C xj δὲ σὴ χόλασις εἷς ἀτελεντήτους -- -- πέρας cum A: B
οὐδὲ χίλια ἔτη δυνήσειται (sic) χαταλαμβεῖν (sic) πέρας: C οὐδὲ διὰ χιλίων ἐτῶν
δυνήσηται τελειωϑῆγαι: Ὁ nec. per millia annorum potest. pervenire ad finem. |
ὅπεν - - προστιϑὼν (codex προστίϑων, sic) xal - - ἀνάπτων cum A: B 635
καῦσαι λειπὼν τῇ παλαυτωρίᾳ cov mpocSUcat (sic) xol tà — - ἀνάψαι: C 030
παῦσαι λοιπὸν ταῖς ταλαιπωρίαις μὴ (scribe tt?) προσϑῆναι xal πῦρ σεαυτῷ alu-
γιον ἀνάψαι: D unde desine iam miserias tuas augmentare , εἰ ignem. ipse tu (δὶ
aelernum accendere noli.

10. Τηνικαῦτα - - ὁ Δίγεάτης (A ὁ ἀνθύπατος) τὸν - - προσέταξεν cum
AB: CD Τότε ϑυμωϑεὶς (D indignatus) ὁ Αἰγέας τῷ σταυρῷ αὐτὸν προσηλωΞῆ-
wat ἐχέλευσεν. Post haec CD, in quibus Τότε ϑυμωϑείς etc. ad sectionem no-
nam trahuntur, sic pergunt: οὕτως δηλώσας τοῖς χεντηρίοις (sic codex ; Woog
ΟΥ̓́Θ] xevyruplotcf^) ἵνα τεϑεὶς τὰς χεῖρας xal τοὺς πόδας ὡς εἰς τριπάσσαλον τανυϑῇ,
ὅπως μὴ πολὺ ἐμπαρεϑεὶς (codex ἐμπαρεὶς) τάχιον ἐκλείπει (Woog - πὴ), ἀλλὰ
μᾶλλον χριϑῇ μαχρὰν χρίσιν. ἐν τῷ οὖν ἀποφέρειν αὐτὸν τοὺς ὑπηρέτας ἐγένετο
σγνδρομή, xol ἔλεγον Δίκαιος ἄνθρωπος xal φίλος ϑεοῦ τί ἐποίησεν ἵνα ἐπενεχϑῇ
ἐν τῷ στανρῷ ; ὁ δὲ ἅγιος ᾿Ανδρέας παρεχάλει τὸν λαὸν λέγων ἦα μὴ ἐμποδίσωσι
αὐτῷ. χαίρων γὰρ χαὶ ἀγαλλιώμενος ἐπορεύετο καὶ μὴ πανόμενος τῆς διδασχα-
Mac. (mandans hoc quaestionarüis ui ligatis pedibus et manibus quasi in eculeo ten-
deretur, ne clavis affixus cito deficeret sed. cruciaretur. potius longo cruciatu. — Cum-
que eum carnifices ducerent. ut. crucifigerelur, concursus faclus est populorum olaman-
tium lustus homo εἰ amicus dei quid fecit ul. ducatur ad crucem? — Andreas. vero
rogabat populum ut non impedirent. passionem eius. Gaudens enim ei exullans ibal
et a docirina non cessans.) Apud Abdiam lib. III. XL. (Fabric. Cod. apocr. I.
p. 520 sq.) similiter sic legitur: Sic proconsul septem eum ternionibus flagellorum
caesum crucifigi praecipit, mandans nominatim quaestionariis ul ligatis manibus et
pedibus et non clavis affixus suspenderetur, quo diutino cruciatu deficeret. | ὁ δὲ
ἀπολ. (Α ἀπολείπων δὲ) πάντας (A add ὁ ἀπόστολας) πρόσεισι - - λαμπρᾶς (A
om) φωνῆς cum AB: CD (incipiunt h. ]. sectionem 10.) Ὥς δὲ ἦλθεν ὅπον (ad
locum ubi) d σταυρὸς ἦν ἕτοιμηος, ἰδὼν αὐτὸν μαχρόϑεν ἀνέχραξε φωνῇ μεγάλῃ

ACTA ANDREAE. 121 -

γῆς Χαίροις ὦ σταυρὲ ὁ ἐν τῷ σώματι τοῦ Χριστοῦ ἐγκχαινισθεὶς
xal ἐκ τῶν μέλων αὐτοῦ ὡσεὶ μαργαρίταις χοσμηθείς xal μὴν
πρὶν ἢ εἰς σὲ ἀνελθεῖν τὸν χύριόν μου πολὺν φόβον ἐπίγειον ἐσχή-
X£u;, ἀρτίως δὲ πόθον οὐράνιον χατέχων ὑπὲρ εὐχῆς ἀνήρτησαι.
οἶδα γὰρ ἀπὸ τῶν πιστευόντων πόσας εἰς αὐτὸν χάριτας ἔχεις,
πόσα δόματα, προητοιμασμένα. ἀμέριμνος οὖν καὶ χαίρων ἥκω
πρὸς σέ, ὅπως xal σὺ ἀγαλλιώμενος ὑποδέξῃ με τὸν μαθητὴν
τοῦ χρεμασθέντος εἰς σέ᾽ διότι πιστός μοι ἀεὶ ἐγένου, xal ἐπε-
θύμησα περιπλακῆναί σε. ὦ ἀγαθὲ σταυρέ, ὁ εὐπρέπειαν xal
ὡραιότητα ἐκ τῶν μελῶν τοῦ κυρίου δεξάμενος, ἐπὶ πολὺ ἐπιπό-
(nre xal σπουδαίως ἐπιθυμιηητὲ xal ἐκτενῶς ἐπιζητούμενε, xal
ἤδη ἐπιποθούσης σε τῆς ψυχῆς μου προητοιμασμένε, λάβε με
ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων καὶ ἀπόδος με τῷ διδασχάλῳ μου. ἵνα διὰ
σοῦ ἀπολάβῃ με ὁ διὰ σοῦ ps λυτρωσάμενος.

Καὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἑστὼς ἐπὶ τῆς γῆς
χαὶ ἀτενὲς ὁρῶν εἰς τὸν σταυρὸν ἐξέδυσεν ἑαυτόν, xal δέδωχεν
τὰ ἱμάτια αὐτοῦ τοῖς δημίοις, τοῖς ἀδελφοῖς παραχελευσάμενος

(voce magna dicens) ἐν τῷ σώματι: A εἰς τὸ σώματι (sic) ὡσεὶ μαργαρίταις
(A - ἴτας) cam AB: C χαϑάπερ μαργαριτῶν | C χαταχοσμηϑείς | xoi μὴν - -
ἀνελθεῖν (B ἀνιέναῦ -—- ἐσχήχεις (A -χις, B - χης): C πρὸ τοῦ ἀνελθεῖν ἐν σοὶ
τὸν χύρ. μον φόβον ἐπίγ. εἶχες | B ἄρτι | πόϑ. oup. χατέχων (C ἐπέχ.) cum
AC: B διὰ πόϑον ovp. χατέχων σε | ὑπὲρ εὖὐχ. ἀνήρτησαι cum A; D pro volo
susciperis; C ἀντὶ δώρου (Wooyg ἀντίδωρον) χρέμασαι (Woog -ac3a); B ὑπὲρ
εὐχῆς ἀνήρτημαι εἰς o£ | οἶδα - - προητοιμασμένα cum AB; C ἐγνωσϑεὶς (scribe
ἐγνώσϑης 7) παρὰ τῶν πιστῶν ὅσας ἔχεις ἐν σοὶ χάριτας, πόσα δῶρα ἕτοιμα; D
sciris enim credentibus quanta etc. | ἥχω: C ἔρχομαι | ἀγαλλιώμενος (B -λλιῶν:
C praem χαίρων xal | GC δέξῃ, B ὑποδέξεσε | B τοῦ Χριστοῦ τοῦ χρεμασϑ.,
C τοῦ ἐν σοὶ στανρωϑέντος, D eius qui pependit in te | πιστός μοι ἀεὶ ἐγένον
cum ἃ: B ποϑητός oov ἀεὶ ἐγενόμην: C ἀγαπητός σου (omissum del?) ἐγενό--
μὴν: D amator tuus semper fui | B érc3. τοῦ περιπλαχ. σε |. ἀγαϑέ: C μαχά-
pw | B ὠὡραιότηταν xal εὐπρέπειαν, C. μεγαλοπρέπειαν xal ὠραιότητα, D deco-
rem εἴ pulchritudinem | B ὑποδεξάμενος | ἐπὶ πολὺ -—- ἐπιζητούμενς (B ζητού-
μενε) cam AB(D): C πλειστάχεις ἐπιϑυμητὲ xal ἀγρύπνως ἐχζητούμενε Β xat
ποτε ἤδη ἐπιτοϑουμένῃ τῇ ψυχῇ προητοιμασμένε, D εἰ aliquando iam concupiscenti
animo praeparata: C om ἀπό: C éx | xol ἀπόδος με: B om xat, C om με |
λυτρωσάμενος: ita ABCD; sed AB add χαίροις εὖ cvavpé* xal γὰρ χαίροις ὄντως
(B óvroc)* εὖ (B σὲ) olBa- τὸ λοιπὸν ovv ἀναπαύομαι (B οἶδα καὶ ἀναπαυσάμε-
νόν σε λειπὸν) xol (B ἐχ) πολλοῦ χεχμηχώς (B τετμηχότα), πεπηγμένος (B
- μένον t€) xal ἀναμένον (B -νοντα) με. Ita prorsus.

Καὶ ταῦτα --- - ὁρῶν (B ἐνορῶν) -- -- τοῖς δημίοις (B add τοῦτο) τ. ἄδελφ.

122 ACTA ANDREAE.

τοῦ ἥχειν τοὺς δημίους xol ποιεῖν τὰ ἐγχελευσθέντα αὐτοῖς᾽
πόρρω γὰρ εἰστήκεισαν. οἴτινες προσελθόντες ἐχούφισαν αὐτὸν
ἐν τῷ σταυρῷ καὶ διατείναντες τοῖς σχοινίοις τὸ σῶμα. αὐτοῦ μό-
νον ἀπέδησαν τοὺς πόδας αὐτοῦ, οὐχ ἀπέτεμον δὲ αὐτοῦ τὰς
ἀγκύλας, ταύτην τὴν ἐντολὴν ἐσχηχότες παρὰ τοῦ ἀνθυπάτου᾽
ἀνιάσαι γὰρ αὐτὸν ἐβούλετο ἀνηρτημένον, xod. ἐν τῇ νυχτὶ ζῶντα
αὐτὸν ὑπὸ χυνῶν χρεμάμενον βρωθῆναι.

! Παρισταμένου δὲ ὄχλου πολλοῦ τῶν ἀδελφῶν σχεδὸν ὡσεὶ
χιλιάδων εἴχοσι. καὶ θεασάμενοι τοὺς δημίους ἀποστάντας χαὶ
ι-ηδὲν πεποιηχότας περὶ τὸν μακάριον ὧν οἱ ἀναχρεμάμενοι πά-
σχουσιν, προσεδόχουν τι πάλιν ἀχούσεσθαι παρ αὐτοῦ " χαὶ γὰρ
χρεμάμενος ἐκίνει τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ μειδιῶν. χαὶ ὁ ΣΣτρατό-
Χλης ἐπύθετο αὐτοῦ Τί μειδιᾶς, δοῦλε τοῦ θεοῦ ᾿Ανδρέα: ὃ γέ-
λῶς σου ἡμᾶς πενθεῖν καὶ κλαίειν ποιεῖ, ὅτι σοῦ στερούμεθα. xal
ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας αὐτῷ ἀπεχρίνατο Οὐ μὴ γελάσω, τέκνον
μου Στρατόκλη, τὴν χενὴν ἐνέδραν τοῦ Αἰγεάτου, δι ἧς οἴεται
ἡμᾶς τιμωρεῖσθαι: ἀλλότριοι αὐτοῦ ἐσμὲν καὶ τῶν ἐπιβουλῶν αὖ-

παραχ. (B mapox. τ. ἀδ.) τοῦ - - τὰ ἐγχελευσϑ. avr. (B ἃ ἐκελεύσϑησαν) " πόρρω
(B - οϑεν) γὰρ - - - διατείναντες (A διέτειναν) τοῖς (B om) σχοιν. - — τοὺς πόδ.
αὖτ. (B αὖτ. τ. πόδ.), οὐχ ἀπέτ. δὲ αὖτ. τ. ἀγχ. (B μήτε μὴν τὰς ἀγχ. αὐτ.
ἀποτεμόντες) cum ΑΒ: CD Καὶ ταῦτα εἰπὼν ἀπεδύσατο τὰ ἱμάτια αὐτοῦ χαὶ
παρέδωχεν αὐτὰ (D ezpoliavit se εἰ veslimenta sua tradidit) τοῖς ἑτασταῖς (D car-
nificibus) οἱ δὲ προσελϑόντες ἦραν (D levaverunt) αὐτὸν ἐν τῷ σταυρῷ, καὶ ra-
νύσαντες τοῖς σχοινίοις ἅπαν τὸ σῶμα αὐτοῦ, χαϑὰ ἦν αὐτοῖς χελευσϑέν, ἐχρέμα-
σαν αὐτόν. | ταύτην τὴν -- -- ἐβούλετο (B ἡβούλ.) -- -- ἐν τῇ νυχτὶ (B. νυχτὸς)
ζ. αὐτὸν (B om) V. x. χρεμάμενον (B om) βρωϑ. cum AB: CD om

Pro tota sectione 11., quemadmodum ex AB exscripsi, CD haec habent
eaque ad sect. 10. trahunt: Προσέδραμεν δὲ ὄχλος ἱκανὸς Gc εἴχοσι χιλιάδων
(Adetantes vero erant iurbae ad viginti millia hominum) , ἐν οἷς ἦν xol ὁ ἀδελφὸς
Αἰγέα τοὔνομα ἸΣτρατόχλης, xol ἔχραξε (qui stmul clamabat) μετὰ τοῦ λαοῦ " A&-
xoc χρίσις (iniusto iudicio sanclum virum hoc pati). ὁ δὲ ἅγιος νύσσων τοὺς λο-
γισμοὺς τῶν πιστῶν (Sanctus vero Andreas confortabat mentes credentium | Chrislo)
ἐνουϑέτει (et hortabatur) ὑπομεῖναι τὸν πρόσχαιρον πειρασμόν (ad tolerantiam tem-
poralem) , μιηδενὸς εἶναι λέγων ἄξιον τὸ πάϑος (codex τοῦ πάϑους) πρὸς αἀντάρ-
κειαὰν τῆς αἰωνίου ἀνταποδώσεως (sic; D docens nihil esse dignusn passionis ad
aeternam remunerationis. compensationem). Apud Abdiam ]. l. sectio XLI. sic in-
cipit: Adslante vero turba ingenti, viginti ferme millium hominum , inter quos etiam
stabat fraler Aegealis Stratocles.

Παρισταμένον: B wxpaotavrog | B τ. ἀδελφ. αὐτοῦ ὡσεὶ cx. χιλιάδων, xal
πρὸς ὃν τάχα τὸν ἀριθμὸν δυνατὸν ἐξαριθμῆσαι | xai ϑεασάμενοι: B ϑεασ. δέ!
ὧν: B ἐξ ὧν | τι: A τε | B στερικόμεϑα (corrige στερισχ.) | Οὐ: B om |
Αἰγεάτον : A ἀνϑυπάτον | ἡμᾶς: B ὑμᾶς

ACTA ANDBEAE. |». 123

τοῦ. οὐχ ἔχει τὸ ἀχούειν" ἐπεὶ εἰ εἶχεν, συνῆχεν ἂν ὅτι τοῦ
Ἰησοῦ ἄνθρωπος ἀτιμώρητός ἐστιν, διὰ τῆς πείρας τοῦτο μαθών.

Καὶ ταῦτα εἰπὼν χοινὸν λόγον Tol; πᾶσιν διελέχθη" χαὶ
γὰρ ἔϑνη συνέτρεχον ἀγαναχτοῦντα ἐπὶ τῇ ἀδύκῳ χρίσει τοῦ AL
γεάτου᾽ ΓΑνδρες οἱ παρεστῶτές μοι χαὶ γυναῦκες xal παῖδες καὶ
πρεσβῦται, δοῦλοι xal ἐλεύθεροι, xal ὅσοι μέλλετε: ἀχούςιν, δέο-
μαι ὑμῶν, πάντα τὸν βίον τοῦτον ἀπολίπετε, οἵ ἕνεκεν ἐμοῦ
συνεληλυθότες ἐνταῦθα. καὶ σπεύσατε χαταλαβεῖν τὴν ἐμὴν ψυ-
χὴν ἀπαγομένην πρὸς τὰ οὐράνια, χαὶ πάντων ἀπαξαπλῶς τῶν
προσχαίρων χαταφρονήσατε, ἐκιστηρίζοντες τὰς διανοίας τῶν
πιστευόντων τῷ Χριστῷ. καὶ προετρέπετο πᾶντας διδάσχων ὅτι
οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τῆς προσκαίρου ζωῆς ταύτης πρὸς τὴν
μέλλουσαν ἀντάμειψιν τῆς αἰωνίου ζωῆς.

1. Οἱ δὲ ὄχλοι ἀκούοντες τῶν ὑπ αὐτοῦ λεγομένων οὐχ

συνῆχεν: B ἀχηχόη | τοῦ Ἰησοῦ: B ᾿Ιησοῦς ἐστιν: A ἔσται | διὰ τ. m. c.
μαϑών: B λειπὼν αὐτῷ γνωρισθῆς (sic)

B ἀπεχρίνατο χοιν. λόγον, omissis τ. πᾶσ. διελέχϑη | ἀγαναχτοῦντα : Α ἀχοῦ-
σαι τά | Αἰγεάτου: A ἀνϑθυπάτον | B xoi δοῦλοι x. ἐλεύω. | B xai πάντες
᾿ ὅσοι | μέλλετε axosctv: A με xAaleve* ἀχούειν | πάντα τ. β. τοῦτον: B τ. Q.
ὑμῶν | ἀπολίπετε (A -λείπετα) : B -λύπεσϑαι | ἀπαγομένην: B ἐπιγωμένην |
χαταφρονήσατε: B πεφεύγετε | ἐπιστηρίζ.: B ἐπικρατείνεται |. B om πάντας |
B τὰ παραϑύματα (corrige παϑήματα) τοῦ χαιροῦ ταύτης τῆς ζωῆς

12. Οἱ δὲ ὄχλοι usque χηρύττειν οὐ παύεται ex ΑΒ. Comparanda cum eis
sunt quae in CD ineunte sectione XI. sic leguntur: Καὶ ἐν τούτοις ἀπέρχεται
πᾶς ὁ λαὸς μετὰ χρανγῆς εἰς τὸν οἶχον τοῦ Αἰγέα xal πάντες ἔλεγον (Interea vadit
—- ad domum Aegeae, εἰ omnes pariter clamantes dicebant) Τὸν ἅγιον ᾿Ανδρέαν,
γηφάλιον (codex νιφάλαιον), τὸν ἐνάρετον, τὸν χαλὸν διδάσχαλον (D add pium,
modestum , rationabilem) , μιὴ ἐξὸν τοῦτο παϑεῖν, ἀλλ᾽ ὀφείλει (non hoc debere pati,
sed debere) ἐκ τοῦ σταυροῦ χατενεχϑῆναι, διότι δευτέραν ἡμέραν ἔχων ἐν αὐτῷ
(in cruce positus) τὴν ἀλήϑειαν χηρύττων οὐ παύεται. — Apud Abdiam ]. 1. XLI.
confer haec: δϑερμεηίξ igilur die υἱάδηίες eius Lolerantiam εἰ animi constantiam,
denique spirilus prudentiam εἰ snenlis robur , venerunt turbae ad. Aegeatem , ac se-
denie eo pro tribunali vociferanles dixerunt Quae isa tua. esi tam crudelis sententia,
Proconsul , ui hominem probum, qui nihil mali commisit, erucis supplicio velis con-
demnari? Perlurbata est iota civitas, εἰ simul cum eo omnes perimus. | Quaesumus
ie ne Caesaris iam oelebrem perdas civitates. — Concede. nobis hominem iustum, redde
ποῦ hominem sanclum , ne inlerficias hominem Deo charum, me perdas hominem
mansuetum et pium. Biduo enim suspensus vivit, quae res miraculo won caret, el
quod plus est loquitur adhuc ei mos sermonibus reficit. Quare reddas nobis hunc
virum, ul vivamus; solue pudicum, ei omnes patriae (Potrae? patria?) erunt
ín pace. .

ἀχούοντες: B - σαντες | λεγομένων: B εἰρημένων τοσαῦτα usque διά--

194 ACTA ANDREAE.

ἀφίσταντο τοῦ τόπου, καὶ ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας μᾶλλον προσετί-
θει τοῦ λέγειν πρὸς αὐτοὺς πλείονα ὧν εἰρήκει. τοσαῦτα δὲ ἦν
τὰ 0r αὐτοῦ λεγόμενα, ὥστε τριῶν νυχθημέρων ἀναλωθῆναι διά-
gm, καὶ οὐδεὶς χαμὼν ἐχωρίζετο αὐτοῦ. ὡς δὲ xal τῇ τε-
τάρτῃ ἡμέρᾳ τὸ γενναῖον αὐτοῦ ἐθεάσαντο, xal τὸ ἀκαμπὸὲς τῆς
διανοίας χαὶ τὸ πολὺ τῶν λόγων χαὶ τὸ χρηστὸν τῆς προτροπῆς
xal τὸ εὐσταθὲς τῆς ψυχῆς χαὶ τὸ σῶφρον τοῦ πνεύματος καὶ τὸ
ξδραῖον τοῦ νοῦ xai τὸ εἰλικρινὲς τοῦ λόγου, ἀγανακτήσαντες
χατὰ τοῦ Αἰγεάτου ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἔσπευδον ἐπὶ τὸ βῆμα,
xaX καθεζομένου τοῦ Αἰγεάτου κατεβόουν λέγοντες 1ΐς ἡ χρίσις
σου, ἀνθύπατε; καχῶς ἔχρινας, ἀνόσια τὰ δικαστήριά σου. τί
3 e 7 , A e , , [4
ἠδύκησεν ὁ ἀνὴρ; τί xaxov ἐποίησεν ; ἢ πόλις τεθορυβηται" παᾶν-
τας ἡμᾶς λυπεῖς᾽ μὴ προδῷς τὴν Καίσαρος πόλιν. χάρισαι
᾿Αχαίοις ἄνδρα δύκαιον, χάρισαι ἡμῖν ἄνδρα θεοσεβῇ. μὴ ἀπο-

χαίοις ἄνδρ ον, χᾶρ Yu e epr, μὴ Go
χτείνῃς ἄνδρα ἔνθεον. τέσσαρας ἡμέρας χρεμάμενος ζῇ μιηδὲν
φάγων πάντας ἡμᾶς ἐχόρτασεν. χάθελε τὸν ἄνδρα ἀπὸ τοῦ
σταυροῦ, καὶ πάντες φιλοσοφήσωμεν᾽ λῦσον τὸν ἄνδρα, χαὶ
πᾶσα, ἡ ᾿Αχαΐα ἐλεηθήσεται" οὐ δέον ἐστὶν αὐτὸν τοῦτο παθεῖν,
ὅτι χρεμάμενος τὴν ἀλήθειαν κηρύττειν οὐ παύεται.

15 Ως δὲ παρήχουσεν ὁ ἀνθύπατος, τὰ μὲν πρῶτα τῇ Xe.
στημα: B (corrupte) xol τοσαῦτα ἦν ὡς ἔστιν τεμίρασϑαι τοὺς ἀχούοντας τριῶν
νυχϑ, αὐτοῖς ὁμιλῶν | B οὐδεὶς χάμνων ὅλος ψυχῆς: B εὐχῆς | B om xol
τὸ εἷλ. v. λόγον | B ἀγαναχτ. πρὸς τὸν Αἰγεάτην σὺν EX πάντες | ἔσπενδον - -
χατεβόουν (sic A; B -ὅων) λέγοντες ex B: A μετὰ σπουδῆς τὸ βῆμα χατέλαβον,
ἐκεῖσε αὐτοῦ χαϑεζομένον, xal χατεβ. αὐτῷ λέγοντες | B xal χαχῶς ἐδίχασας,
ἀδίκως ἔχρινας, ἀνοσιώτατον τὸ δικαστήριόν cov | B τί xax. ἔπραξεν | B
᾿Αχαιεῦσιν | ἔνϑεον: B add μὴ ἀνελεῖς ἄνδρα εὐσεβῆ | B τέσσαρσιν ἡμέραις |
B om ἀπὸ τοῦ σταυροῦ usque ἄνδρα πᾶσα ἡ: A om y | B αὐτῷ τοῦτο πα-
- ϑεῖν | B χρεμάμμενος. ta plerumque habet.

13. Ὥς δέ usque ultima ὅταν ov δύνασαι ex AB.
In CD cum prioribus *Oc δὲ - - παραγίνονται confer quae illa: χηρύττων οὐ
παύεται, excipiunt. Sunt autem haec: Τότε Αἰγέας φοβηϑεὶς τὸν λαὸν ὑπέσχετο

χατενεγχεῖν αὐτὸν τοῦ σταυροῦ (codex τῷ σταυρῷ), ἅμα δὲ τοῦ ἄρξασϑαι αὐτὸν
πορεύεσϑαι (sic; vitiose). Tunc Aegeas pavescens populum οἱ promiltens se eum

deponere simul coepit ire. Apud Abdiam l. 1. ineunte sectione XLII. confer haec: -

His commolus proconsul, cum et minas ac tumullum populi metuere, surgens de iri-
bunali Andream solvere cogitabat: profectusque ad locum crucis, laeto populo quod
famulus dei liberarelur et frequenti comitante, tristis οἱ facta poenilens Andreae su-
spenso appropinquabat. )

ὩὭς δὲ -- τὰ μὲν πρῶτα (Α τ. μ. πρ. post Ὡς δέ pon) - - τῷ ὄχλῳ (A

ACTA ANDREAE. 195

τῷ ὄχλῳ διανεύων τοῦ ἀναχωρεῖν αὐτούς. ἐτόλμων τι εἰς αὐτόν,
ὄντες τὸν ἀριθμὸν ὡς δισμύριοι, οὺς θεασάμενος ὃ ἀνθύπατος
£? -« 4 Ld 1 /
τρόπῳ τινὶ ἐμμανεῖς γεγενημένους, δεδοικὼς jr] τι δεινὸν πάθοι,
ἀναστὰς ἀπὸ τοῦ βήματος συναπίει σὺν αὐτοῖς, ὑποσχόμενος
ἀπολύειν τὸν μαχάριον ᾿Ανδρέαν. ἔφθασαν οὖν τινὲς τῷ ἀπο-
στόλῳ δηλοῦντες, χαὶ τὴν αἰτίαν S0 ἣν ἐπὶ τὸν τόπον παρα-
γίνονται.

Παντὸς οὖν τοῦ ὄχλου ἀγαλλιωμένου ὅτι ἤμελλεν ὁ μαχά-
οἷος ᾿Ανδρέας ἀπολύεσθαι, παραγεναμένου τοῦ ἀνθυπάτου xai
πάντων τῶν ἀδελφῶν χαιρόντων ἅμα τῇ Μαξιμῶλῃ, ὁ μαχάριος
᾿Ανδρέας ταῦτα ἀκούσας εἶπεν τοῖς παρεστῶσιν ἀδελφοῖς “Α δεῖ
με πρὸς αὐτὸν εἰπεῖν, ἀναλύοντός μου πρὸς κύριον, ταῦτα καὶ
ἐρῶ. 'Tüvog χάριν πάλιν ἧκες πρὸς ἡμᾶς, Αἰγεάτα; τίνος ἕνεχεν
ἀλλότριος ἡμῶν προσέρχει ἡμῖν; τί τολμῆσαι πάλιν θέλων, τί
τεχνάσασθαι: εἶπέ. λῦσαι ἡμᾶς ἦλθες ὡς μετεγνωχώς; οὐδ᾽ ἄν
σοι συνθήσομαι, ὡς ἀληθῶς σοὺ μετεγνωχότος. οὐδ᾽ ἄν σοι πι-
στεύσω, ἴδιόν μου σαυτὸν λέγοντά σε. λύεις δὲ ἀνθύπατε τὸν
δεθέντα; οὐδαμῶς ἔχω γὰρ ᾧ συνέσομαι εἰς τὸ διηνεκές, ἔχω ᾧ
συμπολιτεύσομαι εἰς ἀναριθμιήτους αἰῶνας. πρὸς ἐκεῖνον ἄπειμι,
πρὸς ἐχεῖνον ἐπείγομαι, τὸν καὶ σέ μοι γνωρίσαντα τὸν εἰρηκότα
μοι Μη σε ἐχφοβείτω ὁ δεινὸς éxeivog* po σε χρατεῖν νομιξέτω
ἐμὸν ὄντα" ἐχθρός cou γάρ ἐστιν. τοιγαροῦν ἐπιγνούς σε διὰ
τοῦ ἐπιτρέψαντός μοι ἀπαλλάσσομαί σου. εἰ δὲ χαὶ βούλει
om τ. ὅ.) διαν. τ. ἀἄναχ. aut. (Α διαν. ἀνεχώρησεν τὸν ὄχλον" et add ϑυμοῦ γὰρ
πλησϑέντες) —- εἰς αὐτόν (B add πρᾶξαὺῦ -- ὡς (B ὡσεὶ) -- γεγενημένους (A
γενομένους) -- - δεινὸν πάϑοι (B δεινότερον πάϑῃ), dv. ἀπὸ (A om) τ. β. cuan
σὺν αὖτ. (Α o. αὖτ. ἐπορεύετο), ὑποσχ. (A add χαϑελεῖν ἤγουν) ἀπολ. (A add
αὐτοῖς) τὸν —- οὖν τινὲς τῷ (Α οὖν τοῦτο αὐτῷ TQ) -- δ ἣν (A add ὁ ἀνϑύ-
πκατος) - - παραγίνονται (Α - γίνεταῦ).

Παντὸς οὖν ---- παραγεναμένου (B - νομένου) - - ἀδελφοῖς "A δεῖ - ἐρῶ (B
corrupte "E8«t ue vp. a. εἰπόντα ἀναλῦσαι & δεῖ ταῦτα ἐρῶ) - - πάλιν (B om)
ἧχες xp. ἦμ. (B xp. ἡμ. x) -- ἀλλότρ. (B ὁ ἀλλότρ.) -— τεχνάσασϑ. (B add
τί μεταπέμψασθαι) -- λῦσαι ἡμ. ἦλϑ. ὡς (B λύσας ἡἦμ. προσήεις) μ. οὐδ᾽ ἄν
usque μετεγνωχότος (B corrupte οὐ γὰρ ἀληϑῶς Αἰγεάτα ἐπὶ σὺ συνϑύσωμαι με-
ταγνῶς) οὐδ᾽ ἄν usque λέγοντά σε ((pro his B οὐ γὰρ ἴδιόν μοι λέγης σαντόν,
πεπίστευχαά σοι) " λύεις - -- δεϑέντα (B add λύεις τὸν πεφευγότα, λύεις τὸν ἐλεν--
ϑερωϑέντα ;); οὐδαμῶς (B om): ἔχω usque διηνεχές (B νόμον ἔχω ᾧ συνήσομαι
εἰς de), ἔχω d συμπολιτεύσομαι (B - σωμαὺ - - - éy9p. c. γάρ (B om) --
ἐπιγνούς (B ἐπέγνων) - - ἐπιτρέψαντός μοι (sic de coniectura scripsi. B ἐπιστρέ--

{98 ACTA ANDREAE.

πιστεῦσαι τῷ Χριστῷ, ἀνεῳχθήσεταί σοὶ, καθὼς ὑπεσχόμ:ην σοι,
ὁδὸς συγχωρήσεως εἰ δὲ πρὸς τὸ λῦσαί με μόνον ἔλήλυθας, ἐγὼ
τοῦ λοιποῦ ἐκ τοῦ σταυροῦ τούτου ξῶν ἐν τῷ σώματι χατενεχθῆ-
ναι οὐ δυνήσομαι. ἐγὼ γὰρ καὶ οἱ συγγενεῖς μου ἐπὶ τὰ ἡμέτερα
ἐπειγόμεθα, ἐῶντες σὲ εἶναι ὅπερ εἶ χαὶ ὃ μὴ ἐπίστασαι αὐτὸς
περὶ σεαυτοῦ. ἤδη γὰρ τὸν βασιλέα μου ὁρῶ, ἤδη προσχυνῦ,
ἤδη ἐνώπιον αὐτοῦ παρίσταμαι, ἔνθα εἰσὶν αἱ τῶν ἀγγέλων ὁμό-
vouxt, ἔνθα αὐτὸς ὁ μόνος αὐτοχράτωρ βασιλεύει, ἔνθα τὸ φῶς
ἄνευ νυχτὸς ὑπάρχει, ἔνθα τὰ ἄνθη οὐδέποτε μαραίνονται, ἔνθα
ὀδύνη οὐδέποτε γινώσκεται οὐδὲ ἠχούσθη ὄνομα λύπης. ἔνθα εὐ-
φροσύνη καὶ ἀγαλλίασις τέλος οὐκ ἔχουσα. ὦ σταυρὲ μακάρι,
χωρὶς τοῦ σοῦ πόθου εἰς ἐχείνην τὴν χώραν οὐδεὶς εἰσπορεύεται.
ἀλλὰ περὶ τῶν σῶν, Αἰγεάτα, ταλαιπωριῶν ὀδυνῶμαι, διότι
ὅτοιμός σε ἐκδέχεται αἰωνία ἀπώλεια. δράμε οὖν ὑπὲρ σεαυτοῦ,
ἔλεεινέ, ἐν ὅσῳ ἔτι δύνασαι, μή πὼς τότε θελήσῃς ὅταν οὐ
δύνασαι.

44 ' Qs οὖν ἐκεῖνος ἐτόλμα τῷ τοῦ σταυροῦ ξύλῳ προσεγγίσαι
ὥστε λῦσαι τὸν μακάριον ᾿Ανδρέαν, πάσης τῆς πόλεως θορυβού-

ψαντός με, Α ἐπιγράψαντός pot) -- -- πιστεῦσαι (B - εὐειν) -- -- πρὸς τὸ X. με μ-
ἐλήλυϑας (B ἐλήλυϑ. πρὸς τοῦτο μόνον τοῦ λῦσαί με) ἐ. τοῦ λοιποῦ ἐχ τ. στ. x.
ζῶν (B τὸ λοιπὸν ἔνϑεν ζῶν) - - χατενεχϑ. (B xa'&MoSo) οὐ δυνήσομαι (B
- σωμαὺ -- ἡμέτερα (B ἡμῶν) - - ὅπερ εἶ (B ὃ ἧς) -- αὐτὸς (A om) --- ὁ
μόνος αὐτοχρ. (B μόν. ὁ aut.) -- — ὑπάρχει (B ἐστιν) - - — εἰσπορεύεται (B πρόσ-
εἰσιν οὐδὲ εἰσελεύσεταῦ -- -- αἰωνία (B -woc) -- οὖν (B om) -- ἔτι (A εἴ τὸ
- - τότε 9. ὅτ. οὐ δύν. (B τηνικαῦτα ἄρξεις ἐθέλειν ἐν τὸ τότε μὴ δύνασϑαί σε)

Cum posterioribus in CD confer (praecedit πορεύεσθαι, coepit ire) : ϑεασά--
μενος αὐτὸν ὁ ἅγιος (D add Andreas) εἶπεν Τί (Quid iu) πρὸς ἡμᾶς Alyéa ἦλ-
“ες ; εἰ μεταμεληϑεὶς πιστεῦσαι (Si vis credere) τῷ Χριστῷ, χαϑὼς ὑπεσχνούμην
(codex ὑπέσχον uot) ἀνεῳχϑήσεταί σοι ἡ τῆς συγχωρήσεως θύρα (via indulgen-
tiae). εἰ δὲ ἐπὶ τούτῳ μόνον (codex μένω) ἦλθες τοῦ λῦσαί με, ἐγὼ ἐκ τοῦ
σταυροῦ τούτου (ego penitus hinc de ἰδία cruce) ζῶν ἐν τούτῳ τῷ σώματι κατενε-
χϑῆναι ou ϑέλω (non potero). τὸν γὰρ (iam enim) βασιλέα μον ϑεωρῶ καὶ xpoc-
κυνῶ, xal λοιπὸν ἐνώπιον αὐτοῦ παρίσταμαι. ἀλλ᾽ ἐκ τῶν σῶν ταλαιπωριῶν πε-
πόνημαι, ὅτι ἡτοίμασταί σοι (quig paratus te expeclat) αἰώνιος ἀπώλεια. δράμε
οὖν ὑπὲρ σεαντοῦ, ταλαίπωρε, ἕως ἂν δύνῃ, Üva μὴ τότε ἄρξαι ϑελήσῃς (inci-
pias velle) ὅτε οὐ δυνήσῃ (poteris). Pauciora ex Abdia 1l. l. huc quadrant. Per-
git ie post appropinquabat sic: Ad quem ille Quid ad nos, inquil, Aegeas venisti?
numquid solvere me cupis et poenitentia. ductus cedere. (corrige credere) desideras?
non mihi, crede, persuadebis ui ex isla cruce recedam.

14. Tota sectio 14. ex AB sumta est.

Ὡς οὖν (B Καὶ e) - - ᾿Ανδρέαν (B om) - - μετὰ μεγάλης (de coniectura

ACTA ANDREAE. 197

σης αὐτόν, ὃ ἅγιος ᾿Ανδρέας μετὰ μεγάλης φωνῆς εἶπεν Τὸν ἐπὶ
τοῦ σοῦ ξύλου δεθέντα ᾿Ανδρέαν μὴ ἐπιτρέψῃς λυθῆναι, δέσποτα "
A] ^ 4 , » A - 3 - ,
τὸν ἐπὶ τοῦ σοῦ μυστηρίου ὄντα, μὴ δῷς με ἀναιδεῖ διαβόλῳ -
Ἰησοῦ Χριστέ, τὸν ἐπὶ τῆς σῆς χάριτος χρεμασθέντα. ὁ ἀντίδι-
χός σοῦ μιὴὴ λυέτω ge^ πάτερ, τὸν ἐγνωκότα σοὺ τὸ μέγεθος ὁ
μικρὸς οὗτος μηκέτι ταπεινούτω. βάλλοντες οὖν τὰς χεῖρας οἵ
δήμιοι οὐκ ἠδύναντο τὸ παράπαν προσψαῦσαι αὐτοῦ. ἄλλοι οὖν
χαὶ ἄλλοι ἐπετήδευον τοῦ λῦσαι αὐτόν. χαὶ οὐδεὶς ὅλως ἠδύνατο
προσεγγίσαι αὐτῷ ἐνάρκουν γὰρ οἱ βραχίονες αὐτῶν.

Τότε ὁ μαχάριος ᾿Ανδρέας ἐνορκωσάμενος τὸν λαὸν εἶπεν
Δυσωπῶ ὑμᾶς, ἀδελφοί, ἵνα πρῶτον πρὸς τὸν κύριόν μου μίαν
εὐχὴν ποιήσω εἶθ᾽ οὕτως με λῦσαι ἐπιτηδεύσατε. πᾶς οὖν ὁ
λαὸς διὰ τὸν ὄρχον ἡσύχασεν. τότες ὁ μακάριος ᾿Ανδρέας σὺν με-
γίστῃ χραυγῇ εἶπεν Μὴ παραχωρήσῃς χύρις τὸν σὸν θεράποντα
ἐκ ταύτης τῆς ὥρας ἀπὸ σοῦ χωρισθῆναι" χαιρὸς γάρ ἐστιν ἦα
ἀποδοθῇ τῇ γῇ τὸ σῶμά μου, xdpà πρὸς σὲ ἐλθεῖν προστάξεις.
e 1 , , LE: , , κι 2. » CU
ὃ Co" αἰώνιον διδοὺς, σὺ ὁ διδασχαλος μου Ov ἡγάπησα, ὃν ἐν
τούτῳ τῷ σταυρῷ καθομολογῶ, ὃν οἶδα, ὃν ἔχω, δέξαι με δέσποτα,
xai χαθὼς ἐγὼ ὁμολογῶν ὑπήχουσά σοι, οὕτως ἄρτι ἐν τούτῳ τῷ
λόγῳ ἐπάχουσόν μου, καὶ πρὶν ἢ τὸ σῶμά μου ἀπὸ τοῦ σταυροῦ
addidi; om AB) -- τοῦ σοῦ (τ. c. B om) ξύλον - - ἐπιτρέψῃς (B - verc) λυϑῆ-
ναι (B add πάλιν), δέσπ. τὸν ἐπὶ - — ὄντα (B om τὸν ἐπί usque ὄντα) - - ὁ
ἀντίδ. σον (A μου) ---- βάλλοντες (uterque codex βαλλόντες) ---- προσψαῦσαι (B
χαϑάψασϑαὺ - -- ἄλλ. οὖν x. ἄλλ. (B. καὶ ἄλλοι μὲν xal ἄλλο ἐπετήδενον (A ἐπιν
τήδευον, B ἐπιτηδεύοντες) --- xoi (B om) οὐδ. ὅλως (B om) ἠδ. προσεγγ. (B
προσψαῦσαι) αὐτῷ (B αὐτοῦ)" ἐνάρχουν (B ἐναρχίων) y. οἱ Bp. αὐτῶν. Ad haec
spectant quae in CD sic leguntur (post δυνήσῃ; poteris): Βάλλοντες δὲ τὰς χεῖ-
pac ὧν τῷ σταυρῷ οἱ ὑπηρέται οὐχ ἠδύναντο φϑάσαι αὐτόν. — Millentes autem ma-
vus ad erucem carnifices non polerant penitus coniingere eum. Εἰ subinde alii et alii
ingerentes sc ul solvereni eum, εἰ nullus polerat pertingere ad eum. — Stupebant. enim
bracMa eorum , quicunque se extendissel ad. solvendum cum.

Τότε -- 'Avbp£ac (A add ὁ ἀπόστολος) ἐνορχωσ. (B ὁρκχίσας) -- tva πρῶ-
tov usque ἐπιτηδεύσατε (haec ex B sunt. A sic: παραχωρῆσαί μοι μιχρὸν πρό-
τερον μίαν εὐχὴν προσενέγχαι τῷ χυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ, καὶ et9' οὕτως ἐπιτη-
δεῦσαι τοῦ λῦσαί με). πᾶς οὖν usque ἡσύχασεν (pro his B sic: αὐτοῦ μὲν αὐ-
τοὺς ἐνορχύσαντος (ita) ἠρέμησεν ὁ λαός). τότε - - σὺν (A σὺμ) - -- Να παρα-
δοϑῇ (B παραϑύσω) -- προστάξεις (B πρόσταξον) -- - αἰών. Bu. (B διδ. αἰών.)
-- μὸν ὃν ἠγάπησα (B ὃν ἐνθεασάμην, ᾧ ἠχολούϑησα, ὃν ἐπέγνων), ὃν ἐν τ.
t. στ. χαπομολογῶ (B καϑωμολόγησα, ὃν ἠγάπησαλ, - - ἔχω (B add ὃν QU, σοῦ
εἰμῦ, δέξαι με δέσποτα (B om), x. χαϑ. ἐγὼ ὁμ. ὑπ. σοι (B xo3. σοὶ EX λόγῳ
ἐπήχουσα), οὕτως - -- ἀπὸ (A éx) t. στ. χαταβῇ (A κατενεχϑῇ) - - πρὸς σέ

198 | ACTA ANDREAE.

χαταβῇ προσλαβοῦ ue πρὸς σέ, ὅπως διὰ τῆς ἐμῆς ἐξόδου ἡ τῶν
πολλῶν μου συγγενῶν σύνοδος πρὸς σὲ γένηται, ἀναπαυομένων

ἐν τῇ σῇ μεγαλειότητι.
Ὡς οὖν ταῦτα εἴρηκεν, ὁρώντων πάντων ἐγένετο χαίρων

xal ἀγαλλιώμενος" λαμπηδὼν γὰρ σφοδροτάτη ὡς ἀστραπὴ dx
τοῦ οὐρανοῦ ἐξελθοῦσα κατηύγασεν αὐτόν, χαὶ οὕτως αὐτὸν πε-
ριεκύχλωσεν ὥστε τὸ παράπαν ἐκ τῆς τοιαύτης λαμπρότητος μὴ
δύνασθαι ὀφθαλμοὺς ἀνθρωπίνους βλέψαι αὐτόν. διέμεινεν οὖν ἡ
αἴγλη ὡς ἡμιωρίου διάστημα. ταῦτα δὲ αὐτοῦ εἰπόντος χαὶ τὸν
χύριον ἐπὶ πλεῖον δοξάσαντος, ὑποχωροῦντος τοῦ φωτὸς παρέδω-
χεν τὸ πνεῦμα, καὶ σὺν αὐτῇ τῇ λαμπηδῶνι ᾧχετο πρὸς χύριον
ἐπὶ τῇ εὐχαριστίᾳ αὐτοῦ.

(B om πρ. c.), -- ἐξόδον (B add τῆς ἐπὶ σὲ) -- μον (A om) -- γένηται (B
ἐπιστρέψεῦ), dvor. (B add αὐτῶν) ἐν τ. o. μεγαλειότητι.

Ad haec cf. D qui post solvendum eum sic pergit: Tunc voce magna sanctus
Andreas dixit Ne permittas, domine lesu Chrisie, me famulum tuum qui propter no-
men tuum pendeo ín cruce solvi; nec permitías eum qui iam per crucem tuam 00»
gnovil magnitudinem tuam αὖ Aegea homine corruptibili humiliari: sed suscipe wm
iu, magisier meus Christe, quem dilexi, quem cognovi, quem confleor, quem cernere
desidero, in quo sum quod sum. Suscipe, domine lesu Chrisle, spiritum meum in
pace: quia iam lempus est. ut. veniam, desiderans te videre. Suscipe me, domine
Jesu Christe, magister bone, et iube me de isla cruce non deponi, nisi prius spiri-
tum meum susceperis. In C vero nihil eiusmodi legitur. Apud Abdiam 1.1. XLII.
(post recedam) haec huc pertinent: Et cum populus ut solveret hominem iubere,
Sanctus Andreas exclamavit voce magna ei dixit Ne permillas famulum iuum, do-
mine lesu Chrisie, qui propier nomen tuum pendet in ligno solvi; neque permittas
quaeso, deus misericors, secrelis tuis inhaerentem (cf. supra) humanis amplius con-
versaiionibus (radi. Sed suscipe tu magister me, quem dilexi, quem cognovi, quem
relineo, quem videre desidero, in quo sum quod sum. Suscipe exitum meum , lesu
bone ei misericors.

ὩὭὩς οὖν τ. εἴρηκεν (- χει B) - - ὡς ἀστραπὴ (B om ὡς ἀστρ.) -- ἐξελθοῦσα
(A ἐλϑοῦσα) - - καὶ οὕτως a. περιεχ. (B om x. οὔτ. a. πε.) -- διέμεινεν οὖν (B
ὡς δὲ διέμεινεν) vj - -- ταῦτα δὲ usque δοξάσαντος (B om τα. δὲ usque 6oE) ὑπο-
χωροῦντος (B - ριζομένου) τ. φωτὸς (A add ἐχείνον) παρέδωχεν (B praem δοξά-
σας ἐπὶ πλείω τὸν χύριον) τὸ ---- ἐπὶ (B σὺν) τῇ εὖχ. αὐτοῦ...

Cum istis tantam non conveniunt quae D post susceperis habet: Εἰ cum haec
dixissel, videntibus cunctis splendor nimius, sicut fulgur de coelo veniens, ita circum-
dedil eum ul penilus prae ipso splendore oculi eum humani non possent adspicere.
Cumque permansisset splendor fere dimidiae horae spacio, abscedente lumine emisil
spirüum , simul cum ípso lumine pergens ad dominum, cui esl honor εἰ gloria in
secula seculorum, Amen. C vero brevissime sic pergit: ἐξίστατο δὲ τῷ φωτὶ πο-
ρενόμενος πρὸς τὸν χύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστόν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας,
ἀμήν. Item Abdias l.l. Εἰ haec dicens, diutissime dominum clarificans εἰ gaudens,
vobis flentibus, reddidil spiriium.

ACTA ANDREAE. 129

15. Μετὰ δὲ τὴν ἔξοδον τοῦ μαχαριωτάτου 'Avbo£ov. τοῦ
ἀποστόλου ἡ Μαξιμῶλα, δυνατωτάτη οὖσα τῶν ἐπισήμων θη-
λειῶν χαὶ ἐν τοῖς ἐληλυθῶσιν διάγουσα. παραυτίκα ὡς ἔμαθεν
τὸν ἀπόστολον πρὸς χύριον πορευθέντα, παραγεναμένη προσέκειτο
τῷ σταυρῷ ἅμα τῷ Στρατόχλει. μηδὲν ὅλως τῶν παρεστώτων
φροντίσασα, καὶ μετ᾽ εὐλαβείας καθεῖλεν τὸ σῶμα τοῦ μαχαριω-
τάτου ἀποστόλου ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. ὀψίας δὲ γενομένης τὴν ἀναγ-
xaía» αὐτῷ ἐπιμέλειαν προσάγουσα ἐχήδευσεν μετὰ ἀρωμάτων
πολυτίμων, xal ἐν τῷ ἰδίῳ αὐτῆς κατέθετο μνήματι ἦν γὰρ
χεχωρισμένη τοῦ Αἰγεάτου διὰ τὴν θηριώδη αὐτοῦ γνώμην καὶ
ἄνομον πολιτείαν, ἕλομένη δὲ βίον σεμνὸν καὶ ἡσύχιον xol τῇ τοῦ
Χριστοῦ ἀγάπῃ χεκολλημένη, μακαρίως ἅμα τοῖς ἀδελφοῖς διῆγεν.

Ἦν πολλὰ λιπαρήσας ὁ Αἰγεάτης καὶ ὑποσχόμενος τῶν
πραγμάτων αὐτοῦ δεσπόξειν αὐτήν᾽ ww] δυνηθεὶς δὲ αὐτὴν πεῖσαι
μεγάλως ὀργίσθη, καὶ xaxd, παντὸς τοῦ δήμου διετίθετο διαμαρ-
τυρίαν ποιῆσαι δημοσίαν χαὶ πρὸς Καίσαρα κατηγορίαν κατά τε
τῆς Μαξιμῶλης καὶ παντὸς τοῦ λαοῦ πέμψαι. ἐν δὲ τῷ ταῦτα
διατάσσεσθαι αὐτὸν χατενώπιον τῆς τάξεως αὐτοῦ. νυχτὸς ἀω-

15. Haec quoque sectio petita est tota ex codicibus AB. Plura consimilia
habet D latinus; item aliqua Abdiae historia; paucissima codex C.

Μιτὰ - - Μαξιμίλα (A - μίλη) -- καὶ ἐν (B om) τοῖς ---- ἀπόστολον (B add
τοῦ Χριστοῦ) - - παράγεναμ. (B om) mpooéxstto (B πρόσεισι) - - ἅμα (B add
σὺν) τῷ -- παρεστώτ. (B add αὐτὴ) qpovr. xol μετ᾽ (B μετὰ πάσης) cux. - -
ἀπὸ t. στανρ. (B om d. τ. στ.). ὀψίας δὲ (B xal ὀψ.) γενομ. (B yevaj.) - -
προσάγουσα (B προσαγάγονσα) ἐχήδ. p. dp. πολ. (B ἐχήδ. ἀρώμασιν πολυτίμοις),
-- τῷ ἰδίῳ usque μνήματι (B τῷ τόπῳ ἐν d αὐτοὶ κατεστήσαντο ϑάπτεσθαι,
ἐχεῖ αὐτὸν χατέϑεντο). ἦν γὰρ -- - γνώμην (B ψυχὴν) xoi ἄνομον (B ἀνόσιον)
-- ἡσύχιον (B ἤρεμον) x. τῇ (B τὴν) - - ἀγάπῃ (B - wy) χεχολλ. (B χεχωρη-
Yu£vn) - - διῆγεν.

Istorum loco D sic habet: Quaedam vero foemina, nomine Mazximilla, senatriz,
in specu posila, diligens pudicitiam el sanctitatem, statim ul cognovit apostolum per-
rezisse ad dominum , accessit ad. crucem, εἰ suorum solatio cum omni revereniia de-
posuit corpus , el condivit, aromatibus, et in loco quo se conslituerat sepeliendam, illic
eum sepelivit. Item Abdias 1. 1. Cuius corpus Mazimilla proconsulis uxor accipiens
conditum aromalibus celebri in loco sepelivit , et ex illo tempore pudicitiam et casti-
talem servans, ín fide quoque accepta constans permansit. '

Ἦν πολλὰ λιπαρήσας -- μὴ Suv. δὲ (B xol μὴ Suv.) avr. πεῖσ. (B om α.
v.) ὀργίσϑη (sic uterque) xoi (A om) -- δήμον διετ. διαμ. ποιῆσ. δημοσ. (A
δήμον χατηγορίαν δημοσ.) xat xg. Καίσ. χατηγ. (A om x. xp. K. xav.) χατά τε
t. Μαξιμῦλης (A - μίληφ) -- λαοῦ (A add πρὸς Καίσαρα) πέμψαι (A ἀποστεῖλαι
ἐπηγγείλατο) -- νυχτὸς (B add cc) ἀωρίᾳ - - διαλαϑὼν (B λαϑὼν) -- ὑπὸ (B

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. 9

430 ACTA ANDREAE.

e ἀναστὰς καὶ διαλαθὼν πάντας τοὺς αὐτοῦ, ὑπὸ τοῦ διαβό-
λου ἐνοχληθεὶς ἀπὸ ὕψους μεγάλου κατηνέχθη, xal ἐν μέσῃ τῇ
ἀγορᾷ τῆς πόλεως χυλιόμενος ἐξέπνευσεν.

Ανηγγώθη δὲ τοῦτο τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ Στρατόκλει, χαὶ
ἀπέστειλεν τοὺς παῖδας αὐτοῦ εἰρηκὼς αὐτοῖς ὅπως μεταξὺ τῶν
βιοθανάτων αὐτὸν θάψωσιν. αὐτὸς δὲ ἐκ τῆς ὑπάρξεως αὐτοῦ
οὐδὲν ἐζήτησεν, λέγων Μή μοι παραχωρησάτω ὁ χύριός μου Te-
σοῦς Χριστός, ᾧτινι πεπίστευχα, ἵνα ἐγὼ ἐκ τῶν ἀγαθῶν τοῦ
ἀδελφοῦ μου τί ποτε ἅψομαι, ἦα μὴ μολύνῃ us τὸ χατάχριμα
αὐτοῦ, ὅστις τὸν ἀπόστολον τοῦ χυρίου ἐτόλμησεν ἀνελεῖν.

Ταῦτα ἐπράχθη ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ τῆς ᾿Αχαΐας εἰς Πάτρας τὴν
πόλιν πρὸ μιᾶς χαλανδῶν Δεκεμβρίων ᾿ ὅπον εὐεργεσίαι παρέχον-
ται μέχρι τῆς σήμερον εἰς δόξαν καὶ ἔπαινον τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ, o ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

xal ὑπὸ) -- χατηνέχϑη. χαὶ (B χατεαγεὶς) ἐν -- χνλιόμενος (Α - ὠμενος) ἐξέ-
πνευσεν. D sic: Aegeas vero íratus contra populum disponebat contestationem pu-
blicam facere et ad. Caesarem aecusationem conira Maszimillam et populum destinare.
Sed dum ordinal , in conspeolu officii sui a diabolo arreptus est el in medio foro ci-
vitalis volulatus expiravit. Item Abdias l. ]. Aegeas vero maritus illius, arreptus ea
wocte a daemonio, de loce alte se praecipitavit δὲ mortuus est. Itean. C. (praegressis
illis εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν): Ὁ οὖν Αἰγέας ληφϑεὶς ὑπὸ δαίμονος ἐνώπεον πάν-
τῶν ῥαγεὶς ἐξέπνευσεν. ὁ δὲ ἀδελφὸς αὐτοῦ Στρατόχλεις (corrige - χλης) κρατῶν
τὸ σώμα τοῦ ἁγίον ᾿Ανδρέου διέλαϑεν.

᾿Αγηγγέλϑη -- - εἰρηχὼς (B λέγων) αὐτοῖς (B om) - - βιοϑανάτων (uterque
βιωϑαν.) -- ἅψομαι (B χαϑάψωμαῦ), ἦα μὴ (B μή xo) μολύνῃ με (A μολύνο-
pat) - - ἐτόλμησεν (B add 'ὑπὲρ φιλαργυρίας) ἀνελεῖν. Cum istis consentit D
huno ia modum: Nunciatum es frairi eius, eut nomen erat. Siratocles, αἱ misil str-
vos suos digiique eis ul. inter Biolhanalos sepelirent eum. Ipse autem de facultatibus
eius nihil quaesivit, dicens Non méhi permitiat dominus meus lesus Christus, cul cre-
didi, ut ego de bonis fratris mei aliquid contingam , ne polluad& me crimen eius,
quía apostolum domini ausus fuil pro amore pecuniae occidere. Cf. Abdias ], 1. qui
sio habet: Siratocles porro frater eius cum haec audivisset, de bonis proconsulis
til contingere voluit, dicens Quae lua sunt, lecum pereant, — Mihi sufficit. dominus
Jesus, quem. cognoyé per (asmulum eius Andream.

Ταῦτα (B add δὲ) ἐπράχϑη (- ϑησαν B) ἐν τῇ usque Πάτρας (B ἐν τῇ
᾿Αχαΐα τῇ ἐπαρχίᾳ τῆς πόλεως Πάτρας) -- Δεχεμβρίων (Α - βρίω), ὅπον usque
παρέχονται (B ἐν ᾧ γίνονται ἰάματα) -- σήμερον (B add ἡμέρας) εἰς δόξ. χαὶ
usque ᾧ ἡ δόξα (A εἰς δόξ. τοῦ πατρὸς xal τοῦ υἱοῦ xal τοῦ ἁγίου πνεύματος,
νῦν xol ἀεὶ xol) εἰς v. αἰῶν. t. αἱ. ἀμήν. Exeunt haec acta in D: Haec autem
gesta sunt apud Achaiam provinciam civilate Patras pridie Calendas Decembris: ubi
eliam prazslautur gloriosa eius beneficia usque in praeseniem diem. Tantus auiem
ümor invasit omnes ut nullus remaneret qui non crederet. salvatori nosiro deo, qui

ACTA ANDREAE. 131

vult omnes salvos fieri el ad. cognitionem veritatis venire. Ipsi gloria in secula secu-
lorum, Amen. C ita habet: Τοσοῦτος δὲ φόβος χατέσχεν ἅπαντας ὥστε μηδένα
ἀπομεῖναι τῶν μὴ πιστευσάντων τῷ xuplo τῷ ϑέλοντι πάντας ἀνπρώπους σωθῆναι
xal εἰς ἐπίγνωσιν ἀληϑείας ἐλθεῖν. τελεῖται δὲ ἡ ἡμέρα τῆς τελειώσεως αὐτοῦ
μηνὶ Νοεμβρίῳ λ΄, βασιλεύοντος τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, o ἡ δόξα εἷς
τοὺς αἰῶνας ἀμήν. Apud Abdiam denique hic actorum finis est: Est aulem passus
venerabilis εἰ sanctus. dei Andreas apostolus apud Achaiam in civilate Patris sub
Aegeale proconsule pridie Kalendas Decembris, regnante domino lesu Christo, cui sit
gloria ín saecula saeculorum, Amen.

9*

ΠΡΑΞΕΙ͂Σ ANAPEOY ΚΑΙ MATGEIA ΕἸΣ ΤῊΝ IIOAIN
- TON ANGPOIIOCATQN.

Á t "n 93- if |
| Ka ἐκεῖνον τὸν χαιρὸν ἦσαν πάντες οἱ ἀπόστολοι ἐπὶ τὸ
αὐτὸ συναχθέντες καὶ ἐμέριζον ἑαυτοῖς τὰς χώρας βάλλοντες χλή-
ρους, ὅπως ἀπέλθῃ ἕκαστος εἰς τὸ λαχὸν αὐτοῦ μέρος. χατὰ
χλῆρον οὖν ἔλαχεν τὸν Ματθείαν πορευθῆναι εἰς τὴν χώραν τῶν
ἀνθρωποφάγων. οἱ δὲ ἄνθρωποι τῆς πόλεως ἐκείνης οὔτε ἄρτον
ἤσθιον οὔτε οἶνον ἔπινον, ἀλλ᾽ ἦσαν ἐσθίοντες σάρκας ἀνθρώπων

* * Πράξεις etc: ita A. C: Πράξεις τῶν ἁγίων xot πανευφήμων ἀποστόλων
Ματϑαίον xal ᾿Ανδρέα. D: Πράξεις Ματϑαίον καὶ 'AvBpéou ἐν τῇ χώρᾳ τῶν
ἀνϑρωποφάγων. E: Πράξεις Ματϑαίου xal ᾿Ανδρέον τῶν αἀγίων ἀποστόλων xa
ϑαυματούργων ἰατρῶν xol μαϑητῶν τοῦ χυρίον ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ χώρᾳ τῶν
ἀνϑρωπωφάγων.

1. Kar -- πάντ. οἱ ἀπόστ. (B οἱ ἀπόστ. ἅπαντες) ---- τὰς χώρας (B edd
πάσας) -- λαχὸν αὐτοῦ (B αὐτῷ) μέρος cum AB. CE: Κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν χαιρὸν
ἦσαν οἱ ἀπόστολοι ὁμοδυμαδὸν (E om) συνηγμένοι ἅπαντες ἐπὶ τὸ (E τῷ) αὐτό
(E αὐτῷ), xol. διεμέρισαν (E ἐμέρισον, sic) ξαντοὺς (sic uterque) τὰς χώρας
ἁπάσας (C om) ὅπως ἀπέλθῃ ἕχαστος αὐτῶν εἰς τὸ ἐπιλαχὲν (E - χών, sic) αὐτῷ
(E αὐτοῦ) μέρος. Db: Κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν χαιρὸν ἦσαν οἱ ἀπόστ. ἅπαντες ἐπὶ τὸ
αὐτό" συναχϑέντες δὲ ἐν Ἱεροσολύμοις ἐμερίζοντο τὰς χώρας πάσας, καὶ ἔβαλον
χλήρους ὅπως πορευϑῇ ἕκαστος εἰς τὸν λαχμὸν αὐτοῦ. Πα: Κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν χαι-
ρὸν ἦσαν πάντες οἱ ἀπόστ. συνηγμένοι ἐπὶ τῷ αὐτῷ, xal ἐμέρισαν πᾶσαν τὴν ol-
χουμένην, ὅπως ἀπέλθῃ ἕχαστος εἰς τὸ ἐπιλαχὼν (sic) αὐτῶν (sic) μέρος | xarà
χλῆρον - - t. Ματϑείαν (B τ. Ματϑαῖον) mop. εἰς τὴν χώραν (B ἐν τῇ χώρᾳ) τ΄
ἄνϑρ. οἱ δὲ ἄνϑρωποι (οἱ δὲ ἀἄνϑρ. cum B, item CDbE, vide post: A corrupte
εισαν δε) τῆς - - οἶνον (B ὕδωρ) ἔπινον - - τὸ αἷμα cum AB. CDbE: xard χλῆ-
ρον οὖν ἔλαχεν (C - yc) τὸν (E add ἅγιον, C ἅγιον ἀπόστολον) Ματϑαῖον πορενϑῆ-
ναι εἷς τὴν y. (Db ἐν τῇ χώρᾳ) τ. d. οἱ δὲ (Db οὖν) ἄνθρωποι (Db add of) τῆς
πόλεως (Db χώρας) ἐχείνης οὔτε ἄρτ. ἥσο. (Db οὐχ vjo9. ἄρτ.) οὔτε οἷν. ἔπινον
(Db οὐδὲ ἔπινον ὕδωρ) ἀλλ᾽ ἦσαν - - τὸ αὐτῶν (Db αὐτῶν τὸ) αἷμα. Da: χατὰ
χλῆρον οὖν ἔλαχε τοῦ ἀποστόλον Ματϑαίον sj χώρα τῶν Πάρϑων καὶ Μήδων καὶ
ἡ χώρα τῶν ἀνθορωπωφάγων (ἀνϑρωπωφαγ. etiam DbE; A ἀνϑροπωφαγ.). εὗρον

MA , ες . ,
/Ke

5 à ΄ T":
^ x - «| . p» «ρας: AN ESTE / ,ὖκ / ep] /: * 5

a

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 133

xal πίνοντες αὐτῶν τὸ αἷμα. πᾶς οὖν ἄνθρωπος ὃς ἀπήρχετο ἐν
τῇ πόλει αὐτῶν. κατεῖχον αὐτόν, xal ὀρύσσοντες ἐξέβαλλον au-
τοῦ τοὺς ὀφθαλμούς, xal φάρμαχον αὐτὸν ἐπότιζον ἐκ φαρμα-
χείας xa μαγίας σχευασθέν, xal ἐν τῷ αὐτοὺς ποτίζειν τὸ φάρ-
pao» ἠλλοιοῦτο αὐτοῦ ἡ χαρδία χαὶ ὁ νοῦς αὐτοῦ μετηλ-
λάσσετο.

? Τοῦ οὖν Ματθεία εἰσελθόντος ἐν τῇ πύλῃ τῆς πόλεως αὐ-
τῶν ἐχράτησαν αὐτὸν οἱ ἄνθρωποι τῆς πόλεως ἐχείνης καὶ ἐξέ-
βαλον αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς, xal μετὰ τὸ ἐξενεγκεῖν ἐπότισαν
αὐτὸν τὸ φάρμαχον τῆς μαγωκῆς αὐτῶν πλάνης, χαὶ ἀπήγαγον
αὐτὸν ἐν τῇ φυλαχῇ. καὶ παρέθηκαν αὐτῷ χόρτον ἐσθίειν, xol
οὐχ ἤσθιεν. μεταλαβὼν γὰρ ἐκ τοῦ φαρμάκου αὐτῶν οὐκ ἠλ-
λοιώθη ἡ καρδία αὐτοῦ οὔτε ὃ νοῦς αὐτοῦ μετηλλάγη, ἀλλ᾽ ἦν
εὐχόμενος τῷ θεῷ χλαίων καὶ λέγων Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, 90 ὃν
τὰ πάντα χατελείψαμεν xa ἠκολουθήσαμέν. σοι, γινώσκοντες ὅτι
σὺ εἶ βοηθὸς πάντων τῶν ἐλπιζόντων ἐπὶ σοί, πρόσχες οὖν καὶ
θέασαι ἃ ἐποίησαν Ματθείᾳ τῷ δούλῳ σου, πῶς παρεπλησίασαν
pe τοῖς χτήνεσιν᾽ σὺ γὰρ εἶ ὃ γινώσχων τὰ πάντα. εἰ οὖν ὥρι-
σάς με ἵνα χαταφάγωσίν με οἱ ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ἄνθρωποι ἄνο-
αὐτοὺς παντοίως πλανωμένους, σάρχα ἀνθρώπων ἐσθίοντας xal τὸ αἷμα αὐτῶν
πίνοντας. | πᾶς οὖν (B γὰρ) ἄνϑρ. ὃς ἀπήρχετο (C ἄνϑρ. ἀπερχόμενος) ἐν (B ἐπί,
C ἂν ἐχείνῃ) τῇ πόλει αὐτῶν (C om) χατ. αὐτόν (B αὐτούς, C add οἱ ἀνϑρωπο-
qdyo) xai ὀρύσσοντες ἐξέβαλλον (B ὥρυσσαν xal ἐξέβαλον, C ἐξόρνττον). αὐτοῦ
(B αὐτῶν) τ. àq9. (C τ. ἐφ. avt.) cum A(BC); [86 : xol ὅσοι ξένοι ἄνθρωποι
ἀπήρχοντο ἐν τῇ χώρᾳ ἐκείνῃ τῶν ἀνϑρωποφάγων, ἐλάμβανον αὐτοὺς xal ἐτύφλω-
σαν αὐτούς | xoi (B add μετὰ τὸ ἐξενέγχαι αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς) φάρμακον
αὐτὸν (B αὐτοὺς) ἐπότιζον (B ποτίζοντες) ἐκ φαρμ. x. pay. σχενασϑέν (B χατα--
σχευασϑ.), xal cum AB; C εἶτα φαρμαχείας xol μαγείας χατεσκεύαζον αὐτὸν
ποτίζοντες, xal | C om ἐν τῷ αὐτ. ποτίζ. τὸ (B αὐτὸ 10) φάρμ. | € 33. ἡ
χαρᾷ. αὐτοῦ χαὶ ὁ νοῦς μετηλλάσσ.

2. Ματιϑεία: BC Ματϑαίου | οἱ ἄνθρωποι: B om οἱ | ἐξέβαλον: A ἐξέ-
βαλλον | ἐπότισαν αὐτόν: A ἐποίησαν αὐτοῦ | B ἐξενέγχαι | C εἰσελθόντος ἐν
τῇ πόλει ἐχείνῃ ἐξήνεγχαν τοὺς όφϑαλμ. αὐτοῦ, ποτίσαντες φάρμαχον τῆς μα-
γικ. α. πλάνης: C τῆς πλανήσεως αὐτῶν, B τῆς πλανήσεως xal μαγίας αὐτῶν |
C ἀπήγαγ. ἐν φνλαχῇ | παρέϑηχαν: BC παρέβαλον | αὐτῷ: ΑΒ αὐτόν | B
χορτ. τοῦ ἐσθίειν | B 4X. αὐτοῦ vj xapS. | C οὐ μετηλλάχϑη pro οὐχ ἠλλοιώ.
usque μετηλλάγη τῷ ϑεῷ: C πρὸς ϑεόν | χύριε: B ὦ κύριέ μον | σοι: B
σε | ἐπὶ σοί: B ἐπὶ σέ | δι ὃν τὰ usque ἐποί. (B add οὗτοῦ Ματϑ. τ. 8. σου
(B - τϑίαν τὸν δοῦλόν c.): C ἴδε τί ἐποίησαν τῷ δούλῳ σου οἱ ἄνθρωποι τῆς πό-

λεως ταύτης | C πῶς (B ὅτι) dpoloocdy με τ. xr. τοῖς ἀνοήτοις |. C om σὺ γὰρ
-- πάντα | € ὥρισας τοῦ φαγεῖν με | ol ἐν τ. π. τ. ἄνϑρ. ἄν. (B om ἄνϑρ.

434 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

pot, οὐ μὴ ἐχφεύξωμαι τὴν οἰκονομίαν σου. παράσχου οὖν μοι,
κύριε, τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου. ἵνα x&v θεάσωμαι ἃ ἐπιχει-
ροῦσίν μοι οἱ ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ἄνομοι ἄνδρες μὴ ἐγκαταλίπῃς
pe, χύριέ μου 'Insoó Χριστέ, χαὶ μὴ παραδώσεις pe τῷ θανάτῳ
τῷ πικρῷ τούτῳ.

3 Ταῦτα δὲ προσευχομένου τοῦ Ματθεία ἐν τῇ φυλαχῇ
ἔλαμψεν φῶς, καὶ ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ φωτὸς φωνὴ λέγουσα Ματθεία
ἀγαπητέ, ἀνάβλεψο"ν. χαὶ εὐθέως ἀνέβλεψεν. καὶ πάλιν ἐξῆλ-
θεν φωνὴ λέγουσα ᾿Ενισχυρίζου, ἡμέτερε Ματθεία, καὶ yer πτοη-
θῇς οὐ μὴ γάρ σε ἐγκαταλείψω" ἐγὼ γάρ os ῥύσομαι ἀπὸ παν-
τὸς χινδύνου, οὐ μόνον δὲ σὲ ἀλλὰ χαὶ πάντας τοὺς ἀδελφοὺς
σοῦ τοὺς ὄντας μετὰ σοῦ μετὰ σοῦ. γάρ εἶμι πᾶσαν ὥραν xdi
πάντοτε. ἀλλ᾽ ὑπόμεινον ἐνταῦθα, ἡμέρας xt Sv οὐκονομίαν πολ-
λῶν ψυχῶν, καὶ μετὰ ταῦτα ἐξαποστελῶ σοι ᾿Ανδρέαν xai ἐξά-
ξει σε ἐκ τῆς φυλακῆς ταύτης, οὐ μόνον δὲ σὲ ἀλλὰ xal πάντας
τοὺς ἀχούοντας. ταῦτα. εἰπὼν ὁ σωτὴρ εἶπεν πάλιν τῷ Ματθείᾳ
Εἰρήνη σοι, ἡμέτερε Ματθεία" χαὶ ἐπορεύθη εἰς τὸν οὐρανόν.
τότε o Νατθείας θεασάμενος εἶπεν πρὸς τὸν χύριον χάρις σου
διαμένῃ μετ᾽ ἐμοῦ, χύριξ μου ᾿Τησοῦ.

Τότε οὖν 6 Ματθείας ἐκαθέσθη ἐν τῇ φυλακῇ καὶ ἦν ψάλ-
λων. χαὶ ἐγένετο ἐν τῷ εἰσέρχεσθαι τοὺς δημίους εἰς τὴν φυλαχὴν
&v.): Gom | B τῆς οἰχονομίας | C ἐχφεύξομαι | B om οὖν εἰ χύριε, C om
οὖν μοι | B ϑεάσομαι | μοι: C ἐν ἐμοί |. C om ἐν τῇ πόλ. ταύτ. | ἄνδρες:
Β ἄνδρωποι, C om | B ἐγχαταλείπῃς, Α ἐνχαταλίπις | C om μον "Ino. Xe. |
καὶ μή: C μηδέ | παραδώσεις cum C; B - δώσης; in A versus inde ab à χύρι
esque ϑανάτῳ abscissus est | παραδ. με: B add ἐν | C τῷ mp. toit. Sev.

8. C om δέ | Ματϑεία (hoc uno loco A -τϑείου): € Ματϑαίον | B μέγα
φῶς ἔλαμψ., C ἰδοὺ φ. ἔλ. | C om xol ἐξῆλθεν - - φωνὴ (B add. μεγάλη) --
ἀγαπητέ (B add μονὴ -- εὐθέως (B add d Max3lac) ἀνέβλ. | xol πάλ. ἐξ. φωνή
(B add àx τοῦ φωτός): C xoi φωνὴ ἐγένετο | B ἐπισχνρίζον, C ἴσχνε xal ἀν-
δρίζον | Ματϑεία: C μαϑητά | A ἐγχαταλείπω | ἐγὼ -- ῥύσομαι (A - cupa):
C ἀλλὰ ῥύσ. σε | BC om δέ et πάντας et τ. ὄντ. μ. σοῦ | C μεθ᾽ ὑμῶν εἰμί |
C om πᾶσαν (B χατὰ πᾶσ.) dp. καί, B ou xai πάντοτ. ἐντ. ἡμέρ. xt (δ
τρεῖς): € μᾶχρι ἡμερῶν εἰκοσιεπτά | B om (etiam D habet) δι (Ὁ διὰ) olx. π-
Voy. et μετὰ ταῦτ. | ἐχ: C ἀπό | BC om ταύτης | C om οὐ μόν. δὲ (B om)
σὲ ἄλλ. x. πάντ. | ἀχούοντας: BC μετὰ σέ (sic) | C xal εἰπὼν ταῦτα λέγει Εξ-
βήνη σοι Ματϑαῖε" x. ἀπῆλθεν εἷς οὐρανούς (B ἐπορεύετο εἰς οὐρανούς) | B πρὸς
t. Ἰησοῦν | B Ἰησοῦ Χριστέ | C om τότε ὁ Ματϑ. usque Ἰησοῦ.

C Ὁ δὲ Ματϊϑαῶς εὐχαριστήσας τῷ χυρίῳ. éxaS. ἐ. τ. φ. ψάλλων χαὶ ὑμνῶν
τὸν ϑεόν Τότε οὖν: B xai ταῦτα εἰπών | C ἐν τῇ φυλακῇ |. τοὺς ἄνϑρ.: BC

— — — mi

ACTA ANDREAE ET MATTHIAK. 135

Cv ἐξενέγκωσιν τοὺς ἀνθοώπους εἰς βρῶσιν αὐτῶν, xai ἦν ὁ
Ματθείας χλείων αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς, ὅπως μὴ θοωρήσωσιν
αὐτὸν βλέποντα. — xal ἐλθόντες οἵ δήμιοι πρὸς αὐτὸν ἀνέγνωσαν
τὴν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ τάβλαν, καὶ εἶπαν ἐν ἑαυτοῖς "Ett τρεῖς
ἡμέρας καὶ ἐξάξομεν xul τοῦτον ἐκ τῆς φυλακῆς xal σφάξομεν
αὐτόν. ἐκειδὴ πάντα ἄνθρωπον ὃν κατεῖχον, ἐσημειοῦντο τὴν
ἡμέραν ἐκείνην ἐν ἡ κατεῖχον αὐτόν, καὶ προσέδεναν τῇ χειρὶ
αὐτοῦ τῇ δεξιᾷ τάβλαν ἵνα γνῶσι τὴν πλήρωσιν τῶν τριάκοντα
ἡμερῶν. | |
ὁ Καὶ ἐγένετο ὅτε ἐπληρώθησαν αἱ xz ἡμέραι ἐν τῷ σνλ-
λημφθῆναι τὸν Ματθείαν, ἐφάνη ὁ χύριοφ ἐν τῇ χώρᾳ ἡ ἦν 9e
ϑάσχων δ᾽ Ἀνδρέας, xa εἶπεν αὐτῷ ᾿Ανάστηθι χαὶ πορεύθητι μετὰ
τῶν μαθητῶν σοῦ ἐν τῇ χώρᾳ τῶν ἀνθρωποφάγων xal ἐξάγαγε
Ματθείαν ἐκ τοῦ τόπου ἐκείνου ᾿ ἔτι γὰρ τρεῖς ἡμέραι xa ἐξά.-
ξουσιν αὐτὸν οἱ τῆς πόλεως καὶ σφάξουσιν αὐτὸν εἰς τροφὴν αὖ-
τῶν. καὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Κύριέ μου, οὐ δυνήσομαι
φθάσαι τοῦ ἀπελθεῖν ἐκεῖ πρὸ τῆς προθεσμίας τῶν τριῶν ἡμορῶν,
ἀλλ᾽ ἀπόστειλον τὸν ἄγγελόν σου τὸ τάχος ἵνα ἐξάξει αὐτὸν ἐκεῖ-
"ev: σὺ γὰρ γινώσκεις, χύριε, ὅτι κἀγὼ σάρξ εἶμι xal οὐ δυνή-
σομαι τὸ τάχος πορευθῆναι ἐκεῖ, καὶ λέγει τῷ ᾿Ανδρέᾳ ᾿Εἰπάχου-
σον τῷ ποιήσαντί σε. τῷ καὶ δυναμένῳ λόγῳ εἰπεῖν καὶ μετενε-
om τούς | καὶ ἦν ὁ Mat*.: C ὁ ἀκόστολος | κλείων: BC (om αὐτοῦ) χλίνων
C 8x. μὴ ἴδωσιν | B πρ. αὖτ. οἱ δήμ. |. τάβλαν: C γραφήν] C εἶπον | B ἐξά-
ξωμεν, G ἐξαγάγομον καὶ τοῦτον: BC καὶ (C om) αὐτόν | ἐπειδὴ - - ὥχατεῖ-
yov: B ὅτι πᾶν (sic) ἄνϑρ. ὃν ἤγρενον | B om xal προσέδεν. et pergit εἰς ταύλαν
(fita B etiam alibi) ἐν τῇ χειρὶ a. τ. δ. | B ἦα γνώσουσι | ἐπειδὴ - - τριάχ.
ἡμερῶν: Ο ὅτι ἐσημειοῦντο αὐτοὺς BU dopo) τριάχ. ἡμερῶν ἔνα ἔχαστον, xal
οὕτως ἔσφαζον αὐτόν

4. C om ἐγένετο | Bom αἱ | xt: BC εἰκοσιεπτά | BC δυλληφϑ. | C
τὸν ἅγιον MatSaiev | B (item D) τῷ ᾿Ανδρέᾳ ἐν τῇ χώρᾳ 1] (C οὗ) ἐδίδασκε |
BC ᾿Ανδρέα, ἀνάστα (C ἀν, 'Av8p.) x. πορεύον | B om μετὰ t. μ. σὸν | C om
*. ἐξάξ. usque πόλεως | C σφάξωσιν αὐτόν (B om avt.) εἶπεν: Ο ἔφη | μου:
BC om | οὐ δυνήσομαι (À - σωμε)ὴ quis. τοῦ ἀπ. ἐκ. πρὸ τῆς (B οὐ δύναμαι
τοῦ φϑάσαι ἀπελϑ. éx. τῆς (?]) - - ἡμερῶν; C οὐ δυνήσ. ἐν τρισὶν ἡμέραις φϑά-
σαι διὰ τὸ τὴν ὁδοιπορίαν μαχρὰν εἶναι |. C ἀλλὰ ἀπόσι. ἄγγ. ὁ. καὶ ἐξάδει (B
δα ἐξάξη) αὐτόν | BC om κύριε | B σὰρξ κἀγώ, C om χάγώ | Α δυγήσωμαι |
focu9. ἐχεῖ (Com £x): BC add ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐπίσταμαι τὴν ὁδόν (C τ. ὁ. ἐκίστι) |
καὶ λέγει τ. 'A.: BC χαὶ ἀποχριϑεὶς ὁ χύριος εἶπε t. ᾿Α. (C εἶπεν αὐτῷ) | B
Ὑκάκουσον τὸν κοιήσαντά σέ, C Οὐκ οἶδας πόσας δυνάμεις ἐποίησα τοῖς υἱοῖς
Ἰσραήλ | τῷ καὶ -- - μετενοχϑήσεται (B - χϑῆναι) : C xal νῦν δύναμαι cli. λόγῳ

436. ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

χθήσεται ἡ πόλις ἐκείνη ἐνταῦθα xai οἱ οἰκοῦντες ἐν αὐτῇ παν-
τες᾿ χελεύω γὰρ τοῖς χέρασιν τῶν ἀνέμων xal ἄγουσιν αὐτὴν
ἐνταῦθα. ἀλλὰ ἀναστὰς τῷ πρωὶ κάτελθε εἰς τὴν θάλασσαν σὺν
τοῖς μαθηταῖς σου, καὶ εὑρήσεις πλοῖον ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν xai
ἀνέλθῃς μετὰ τῶν μαθητῶν σου. χαὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ σωτὴρ πά-
λιν εἶπεν Εἰρήνη σοι, ᾿Ανδρέα, ἅμα τοῖς σὺν co(^ καὶ ἐπορεύθη
εἰς τοὺς οὐρανούς.

? ᾿Αναστὰς δὲ ᾿Ανδρέας τῷ πρωὶ ἐπορεύετο ἐπὶ τὴν θάλασ-
σαν ἅμα τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ, χαὶ κατελθὼν ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν
ἴδεν πλοιάριον μικρὸν χαὶ ἐπὶ τὸ πλοιάριον τρεῖς ἄνδρας χαθεζο-
μένους. ὁ γὰρ χύριος τῇ ἑαυτοῦ δυνάμει κατεσχεύασεν πλοῖον,
xal αὐτὸς ἦν ὥσπερ ἄνθρωπος πρωρεὺς ἐν τῷ πλοίῳ xal εἰσή-
weyxev δύο ἀγγέλους οὕς ἐποίησεν ὡς ἀνθρώπους φανῆναι, xa
ἦσαν ἐν τῷ πλοίῳ καθεζόμενοι. ὁ οὖν ᾿Ανδρέας θεασάμενος τὸ
πλοῖον χαὶ τοὺς τρεῖς ὄντας ἐν αὐτῷ ἐχάρη χαρὰν μεγάλην σφό-
ὅρα, xal πορευθεὶς πρὸς αὐτοὺς εἶπεν Ποῦ πορεύεσθε, ἀδελφοί,
μετὰ τοῦ πλοίου τοῦ μικροῦ τούτου: χαὶ ἀποκριθεὶς ὁ κύριος εἷ-
πεν αὐτῷ Πορευόμεθα ἐν τῇ χώρα τῶν ἀνθρωποφάγων. ὁ δὲ ᾿Αν-

δρέας θεασάμενος τὸν Ἰησοῦν οὐκ ἐπέγνω αὐτόν" ἦν γὰρ ὁ Ἰη-᾿

σοῦς χρύψας τὴν ἑαυτοῦ θεότητα, καὶ ἦν φαινόμενος τῷ ᾿Ανδρέᾳ

xoi μετεν. | xal (B add πάντες οἱ ἄνδρες) ol olx. (B χατοικ.) &. a. πά. (B om):
C om | C ἢ χελεύσω τοῖς ἀνέμοις χαὶ dydyovol (item B) με (sic) MatSaiov |
BC ἀλλὰ (B ἀλλ ἀνάστα πρωὶ xai χάτ, ἐπὶ τ. 3. | Com σὺν x, μι o. | 6 χαὶ
εὕροις πλοιάριον ἐν τῷ αἰγιαλῷ | xal ἀνέλϑῃς: B ὅπως dw εἰς αὐτό, C xal
ἄπελϑε | C om x. ταῦτα - - οὐραγούς | B ἐπορεύετο ἐν τοῖς οὐρανοῖς

5. ᾿Αναστ. ὃ. ᾿Α. (B 'A. δ. ἀναστ,») -- ἐπὶ (B παρὰ) τ. 3. - - ἐπὶ (B εἰς)
t. αἷγ. ἴδεν (B εἶδε) - - ἄνδρας χαϑεζομένους (B ἄνδρες ἐχαϑέζοντο) : C Ὁ δὲ
ἀπελθὼν ἐν τῇ ϑαλάσσῃ xal εὑρὼν πλοιάριον μικρὸν xoà ἄνδρας ἐν αὐτῷ καϑεζο-
μένους | C ὁ γὰρ χύρ. χατεσχ. αὐτὸ ἀοράτως τῇ αὐτοῦ δυνάμει (B add xal
ἰσχύῶἢ et om xal αὐτὸς ἦν -- εἰσήνεγκε (B ἐνέγχας) -- οὖς (B om) ἐποίῃσ.
(B ἐμόρφῳσεν αὐτοὺς) ὡς (B εἰς) - - ἐν (B σὺν) x. 7. χαϑεζ, (B om χα). Ex
D) ad h. |. notavi: χατεσχεύασεν (per noctem) ὁ ϑεὸς πλοῖον μιχρὸν xol ἔβαλεν ἐν
αὐτῷ ναύτας ἀγγέλαυς, xol ᾿Ιησοῦς ἦν ὡς χύριος τοῦ πλοίου. | BG 'AvBp. οὖν |
Sac. τὸ πλ. xal τοὺς —-- £v αὐτῷ (Α om χαὶ τοὺς usque αὐτῷ): C ἰδὼν αὐτὸ
xal τοὺς ἐν αὐτῷ tp. ἄνδρας | C am yap. μ. σφ. | B xol ἐπορεύϑη πρὸς αὖ-
τούς. xol πορευϑεὶς ὁ ᾿Ανδρέας εἶπεν αὐτοῖς, C pro his: xal εἶπεν αὐτοῖς | €
om μετὰ τ. TÀ, v. M. τούτου: B ἐν τῷ πλοιαρίῳ τῷ μιχρῷ τούτῳ | G χύρ. εἶπ.
αὐτῷ: B à Ἰησοῦς εἶπες, C ὁ ᾿Ιησοῦς ἐν σχήματι νανχλήρον ἔφη | A Iloptue-
pt3a | B ὁ οὖν ϑεασάμ. | C om ϑεασ. τ. "Ino. et habet οὐχ ἔγνω τὸν κύριον |
ἦν γὰρ - - δεότητα (B μορφήν) -- ὡς (B ὥσπερ) d. πρωρεύς (B semper πλορεύς.

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 137

ὡς ἄνθρωπος πρωρεύς. ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀχούσας τοῦ Avboéou λέ-
γοντος ὅτι χἀγὼ εἰς τὴν χώραν τῶν ἀνθρωποφάγων πορεύομαι,
λέγει αὐτῷ Πᾶς ἄνθρωπος φεύγει τὴν πόλιν ἐχείνην, xal πῶς
ὑμεῖς πορεύεσθε ἐκεῖ; καὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Πρᾶγμά τι
ρβικρὸν ἔχομεν ἐχεῖ διαπράξασθαι. καὶ δεῖ ἡμᾶς ἐκτελέσαι αὐτό᾽
ἀλλ᾽ εἰ δύνασαι. ποίησον μεθ᾿ ἡμῶν τὴν φιλανθρωπίαν ταύτην
τοῦ ἀπάξαι ἡμᾶς ἐν τῇ χώρᾳ τῶν ἀνθρωποφάγων, ἐν ἡ καὶ
ὑμεῖς μέλλετε πορεύεσθαι. ἀποχριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς
᾿Ανέλθατε.

$ Καὶ εἶπεν ᾿Ανδρέας Θέλω σοί τι φανερὸν ποιῆσαι, νεα-
γίσκε. πρὸ τοῦ ἡμᾶς ἀνελθεῖν ἐν τῷ πλοίῳ cou. ὁ δὲ ᾿Τησοῦς εἷ-
πεν Λέγε ὃ βούλῃ. ὁ δὲ ᾿Ανδρέας εἶπεν αὐτῷ Ναῦλον οὐχ ἔχομέν
σοι παρασχεῖν, ἀλλ᾽ οὔτε ἄρτον ἔχομεν εἰς διατροφήν. χαὶ ἀπο-
χριθεὶς ὁ ᾿[ησοῦς εἶπεν αὐτῷ Πῶς οὖν ἀπέρχεσθε μὴ παρέχοντες
ἡμῖν τὸν ναῦλον μήτε ἄρτον ἔχοντες εἰς διατροφήν : εἶπεν δὲ ᾿Αν-
δρέας τῷ Ἰησοῦ χουσον, ἀδελφέ᾽ μὴ νομίσῃς ὅτι xaxd. τυραν-
γίαν οὐ δίδομέν σοι τὸν ναῦλον ἡμῶν, ἀλλ᾽ ἡμεῖς μαθηταί ἐσμεν
τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ. ἐξελέξατο
γὰρ ἡμᾶς τοὺς δώδεχα, χαὶ παρέδωχεν ἡμῖν ἐντολὴν τοιαύτην

Jdem ex D adnotavi): C ἀλλ᾽ ἦν ὡς πρωρεύς | ó δὲ (B xoi δὴ Ἰησ. - - 'Av-
δρέου (B - 4a) - ὅτι usque πορεύομαι (B Πορενόμεϑα ἐν τῇ χώρᾳ τ. ἀνϑρ.) λέγει
(B εἶπεν) αὐτῷ (B αὐτοῖς) : C λέγει οὖν αὐτοῖς | B ὅτι πᾶς | BC ἐχφεύγει (B
add £x) τῆς πόλεως ἐχείνης | ἐκεῖ: ΒΟ ἐν αὐτῇ | xoi ἄποχρ. (B add ὃ) 'A.
εἶπεν (B add αὐτῷγ: C xol εἶπεν αὐτῷ ὁ Ιησοῦς | πρᾶγμα -- - ἐχτελ. αὐτό (B
om qvt.): € Πραγματείαν μιχρὰν ἔχομεν διαπράξασϑ. | ἀλλ᾽ eb δύν. ποίησον (ita
A; B ποιῆσαι 2 ποίησαι) μεθ᾽ ἡμῶν - --- ἐν τῇ f. τ᾿ d. (ita B; A ἐκεῖ pro ἐν
usque ἀνϑρ.) -- ὑμεῖς p... πορ. (Β jp. πορεύεσϑε): C xoi εἶπεν ᾿Ανδρέας Δύ-
va026 ποιῆσαι εἰς ἡμᾶς (omnino sic pro ὑμᾶς legendum est) φιλανϑρωπίαν τοῦ
ἀπαγαγεῖν ἡμᾶς pe ὑμῶν; ] ἀποχριϑεὶς - - αὐτοῖς: C xol εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰη-
σοῦς | € ᾿Ανέλϑετε ps3" ἡμῶν

6. Καὶ εἶπεν -- tt (supplevi; ceterum versus αὐτοῖς usque cot [τι] in A
legi non potest) qay. ποι. (B δηλῶσαι pro φ. 1.) - - ἡμᾶς ἀνελθεῖν (B ἀνελϑῆναι
ἡμᾶς) ἐν τ. πλ. (B εἰς τὸ πλοῖον) σον (B om). ὁ δὲ (B xoi ἀποχριϑεὶς ὁ) "Inc.
εἶπ. (B add αὐτῷ) Λέγε (B add d ἄνθρωπε) ὃ &. (B om ὃ &.). ὁ δὲ (B τότε δ) ὁ
᾽Α. εἶπ. αὐτῷ (B εἶπεν ΓΑχουσον ἡμῶν): C Καὶ λέγει αὐτῷ ᾿Ανδρέας ἤΑχονσον,
νεανίσκε, πρὸ τοῦ ἀἄνελϑ. ἡμᾶς ἐν τ. πλ. Gov | οὔτε (ita AC): B οὐδέ | C om
ἔχομεν | πῶς οὖν (B xol πῶς) ἀπέρχ. (B dvépy.) μὴ παρέχ. (BC ἔχ) ἡμῖν (B
ὑμῶν, C om) - - ἄρτον (A ἄρτους) ἔχ. (C om) c. 8. (pro ἔχ. «. 8. B μεϑ᾽ ὑμῶν
φέροντες) [ C om "Ax. ἀδελῳῷ. | B τυραννίδα | Ο οὐ BUS. σοι ναῦλον, ἀλλὰ μα-
ϑηταί [τοῦ (BC om) ἀγαϑ. ϑεοῦ: BC add ὄντες δοῦλοι | C om xal παρέδ. 1j.

138 ACTA ANDREAE ET ΜΑΤΤΗ͂ΙΛΕ.

λέγων ὅτι πορευόμενοι χηρύσσειν μὴ βαστάξετε ἀργύριον ἐν τῇ
ὁδῷ pte ἄρτον μήτε πήραν perte ὑποδήματα μήτε ῥάβδον prt
δύο χιτῶνας. εἰ οὖν ποιεῖς τὴν φιλανθρωπίαν μεθ᾽ ἡμῶν, ἀδελφέ
εἰπὲ ἡμῖν συντόμως εἰ οὐ ποιεῖς, φανέρωσον ἡμῖν, xal Topn-
θέντος ξητήσομεν ἑαυτοῖς ἕτερον πλοῖον. ἀποχριθεὶς δὲ ὁ ᾿Γησοῦς
εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ El αὕτη ἐστὶν ἡ ἐντολὴ ἣν ἐλάβετε καὶ noia
αὐτήν, ἀνέλθατε μετὰ πάσης χαρᾶς ἐν τῷ πλοίῳ μου. ἀληβός
γὰρ βούλομαι ὑμᾶς τοὺς μαθητὰς τοῦ λεγομένου Ἰησοῦ ἀνελθιὼ
ἐν τῷ πλοίῳ μου ἢ τοὺς παρέχοντάς μοι χρυσίου xa ἀργυρίον᾽
πάντως γὰρ ἄξιός εἰμι ἵνα ὁ ἀπόστολος τοῦ χυρίου ἀνέλθῃ ἐν τὸ
πλοίῳ μου. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾿Ανδρέας εἶπεν Συγχώρησόν μοι
ἀδελφέ, ὁ χύριος παράσχῃ σοι τὴν δόξαν xal τὴν τιμήν. χαὶ
ἀνῆλθεν ᾿Ανδρέας μετὰ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν εἰς τὸ πλοῖον.

7 Καὶ εἰσελθὼν ἐκαθέσθη παρὰ τὸ ἱστίον τοῦ πλοίου. χαὶ
ἀποκριθεὶς à ὃ Ἰησοῦς εἶπεν ἑνὶ τῶν ἀγγέλων. ᾿Αναστὰς χάτελθε εἰς
τὴν χοίλην τοῦ πλοίου καὶ ἀνένεγκε τρεῖς ἄρτους ἵνα φάγωσν οἱ
ἄνδρες, μή ποτε ἄσιτοι ὑπάρχουσιν ἀπὸ ὁδοῦ μαχρᾶς ἔληλυθότες
πρὸς ἡμᾶς. καὶ ἀναστὰς κατῆλθεν ἐπὶ τὴν χοίλην τοῦ πλοίου
xa ἀνήνεγκε τρεῖς ἄρτους, καθὸς ὁ κύριος αὐτῷ ἐνετείλατο, καὶ

. &. τοιαύτ. (B om toc) | ὅτι mop. χηρύσσειν (α - σσετε) μὴ βαστάζ. (B μ. περι-

φέρετε, C om) -- ὁδῷ (C add μὴ αἴροντες) -- μήτε (B μὴ) ὑποδήμ. p. ῥ. (C
om y. à) μήτε (ita BC; A μηδὲ) 8. y. | εἰ οὖν ποι. (C 265) T. Q. M. ἡμ. (B
μ- ἣμ.- τ. 9., C om), ἀδ. (B om? C add λαβεῖν ἡμᾶς) εἶπ. ἡ..σ. (C χέλευσον)"
εἰ οὐ ποιεῖς (HOYNII - - - - sic fere in codice est. Thilo edidit ἢ οὖν γε; γε
certe. falsum est. B nihil nisi ἤ habet; C εἰ δὲ μήγε), o. rp. x. (C om φ. ἡ,
x.) πορευθέντες (C - ϑῶμεν) ζητήσομεν (BC - σωμεν) Eavx. (C om) £ πλ. (C add
ὅπως Since copy) | ἀποχριϑεὶς - - τῷ ᾿Ανδρέᾳ (A τὸν ᾿Ανδρέαν) : C εἶπε δὲ ὁ
Ἶησ. | El - - (B om ἣν ἐλάβ.) - - αὐτήν: € om | € 'AvOSerc | Β εἰς τὸ
πλοῖον" | τοὺς (B praem ἀνενέγχαι) p. τοῦ λεγομ. (C om) Ἰησ. (C Χριστοῦ, B
"Inc. Xo.) ἄνελϑ. (C ante τούς ponit) - - μου (B om ἄνελϑ. usque μου) - - χρυ"
σίου (BC - σίον) x. ἀργνυρίον (BC - ριον) | πάντως —- ἀνῶϑῃ: C ἄξιον γὰρ τὸν
τοῦ χυρίον ἀπόστολον ἀνελθεῖν | ἀποχριϑεὶς - - μοι (B om), “ “ παράσχῃ (A - σχες
B παρέχει) -- τιμήν: C ὁ δὲ ᾿Ανδρ. ἀπεχρίνατο Ὃ χύριος, ἀδελφέ, παρασχῇ
δόξ. xai τιμήν |. BC x. ἀν. ᾿Ανδρ. (C om) εἰς τὸ πλ. (C add ὁ ᾿Ανδρ.) με. τ. μαϑ.
αὐτοῦ (B σύν τοῖς μαϑηταῖς aur.)

T. εἰσελθών: B ἀνελθών ὁ ᾿Ανδρέας | καρὰ τὸ ἱστίον: post πάρα ce εἰ in
codioe A nihil legi potest usque ἀδελφέ, ἅμα; rursus incipit τοῖς ἰδίοις σὸν (B
rt. παιδίοις). Hinc quae desiderantur in A, ex B sumta sunt. Eadem C sic ha-
bet: Καὶ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἑνὶ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ Κάτελθε εἰς τὴν κοιλάδα vov
πλ. xol ἕνεγχε τρεῖς ἄρτ. τοῦ φαγεῖν οἱ ἀδελφοί ἀπὸ ὁδοῦ γὰρ μαχρὰν ἦλθσν..
καὶ ἀναστὰς ὁ ἄγγελος ἤνεγχε τρ. ἄρτ. καὶ παρέϑηχεν αὐτοῖς. καὶ εἶτεν ὁ Ἰη-

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 139

παρέθηκεν αὐτοῖς τοὺς ἄρτους. τότε ὁ Ἰησοῦς εἶπε τῷ ᾿Ανδρέᾳ
᾿Ανάστα, ἀδελφέ, «ἅμα τοῖς ἰδίοις σου, μεταλάβετε τροφῆς, ἵνα
ἰσχύσητε ὑπενεγκεῖν τὸν χλύδωνα τῆς θαλάσσης. ἀποχριθεὶς δὲ
᾿Ανδρέας εἶπεν πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ Τεχνία pou, μεγάλην
φιλανθρωπίαν ηὕραμεν παρὰ τῷ ἀνθρώπῳ τούτῳ. ἀναστᾶντες
οὖν μεταλάβετε ἄρτου τροφῆς, ἦα ἰσχύσητε ὑπενεγκεῖν τὸν χλύ-
δωνα τῆς θαλάσσης. xol οὐκ ἠδυνήθησαν οἵ μαθηταὶ αὐτοῦ
αἀποχριθῆναι αὐτῷ λόγον" ἐταράχθησαν γὰρ διὰ τὴν θάλασσαν.
τέτε ὁ Ἰησοῦς ἠνάγκαζεν τὸν ᾿Ανδρέαν να μεταλάβῃ καὶ αὐτὸς
ἄρτου τῤῥοφῆς σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. ἀποχριθεὶς δὲ ᾿Ανδρέας
εἶπεν τῷ Ἰησοῦ, μὴ γινώσκων ὅτι ᾿Τησοῦς ἐστίν, ᾿Αδελφέ, ὁ χύ-
ρῖος παράσχῃ σοι ἄρτον ἐπουράνιον ἐκ τῆς βασιλείας αὐτοῦ. En
σον οὖν, ἀδελφέ᾽ ὁρᾷς γὰρ τὰ παιδία ὅτι τεταραγμένα εἰσὶν
ἕνεκεν τῆς θαλάσσης. καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ᾿[Γησσῦς εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ
Τάχα ἄπειροί εἰσιν ot ἀδελφοὶ θαλάσσης ἀλλ᾽ ἐξέτασον αὐτοὺς εἰ
θέλουσιν ἐπανελθεῖν ἐπὶ τὴν γῆν καὶ προσμεῖναί σε, ἕως ἂν ἐκτε-
λέσεις τὴν διαχονίαν σου χαὶ πάλιν ἐπανέλθῃς πρὸς αὐτούς. τότε
᾿Ανδρέας εἶπεν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ Τεκνία μου, εἰ θέλετε ἀνελ-
θεῖν ἐπὶ τὴν γῆν καὶ προσμεῖναί με ἐνταῦθα ἕως ἐχτελέσω τὴν
διακονίαν μου εἰς ἣν ἀπεστάλην ; xal ἀποχριθέντες εἶπον τῷ ᾿Αν-
δρέᾳ Ἐὰν ἀποστῶμεν ἀπὸ σοῦ, ξένοι γενώμεθα τῶν ἀγαθῶν ὧν
παρέσχεν ἡμῖν ὁ χύριος. ᾿ νῦν οὖν μετὰ σοῦ ἐσμέν, ὅπου ὃ ἂν
πορεύει.

σοῦς τῷ ᾿Ανδρέᾳ ᾿Ανάστα, ἀδελφέ, μετὰ và» μαϑητῶν σον | BC xol μεταλάβ.
ἄρτον τροφῆς (C om tg.) | C τὸν τῆς 3αλ. χλύδ. | C om ἄποχριῶ. δὲ ᾿Ανδρ.
εἶπ. (B post μαϑ. αὐτοῦ) -- ηὕραμεν (B εὔραμ.) παρὰ (B ἐν) -- -- ἄρτ. τροφῆς
(B τινὸς) -- οὗ μαϑ, αὐτοῦ (B om) - - ἵνα μετ. -- μαϑ. αὐτοῦ (pro ἦα usque
αὐτοῦ B μεταλαβεῖν ἄρτου) | ἄποχρ. δὲ - - 'Ino. ἐστίν (B add λέγων αὐτῷ Q)
- - παράσχῃ (ΑΔ - σχεὺ -- βασιλ. αὐτοῦ: C xoi ἀναστὰς ᾿Ανδρ. xol προσευξάμε--
νος εἶπε τῷ Ἰησοῦ Ὁ χύρ. σοι, ἀδελφέ, παράσχῃ ἄρτ. ἐπ. ἀπὸ τῆς αὐτοῦ βασ. |
C om ἔασον οὖν (B om), ἀδελφέ --- ϑαλάσσης | καὶ ἀπ. ὁ "Ino. εἶπ. τῷ ᾿Ανδρ.
(B om τ. ᾽Α.) -- ϑαλάσσης (B τῆς 3αλ.): C xal λέγει ὁ Ἰησοῦς Τί ὅτι ταράσ-
σονται οἱ μαϑηταί σον ὡς ἄπειροι τῆς ϑαλ. | ἀλλ᾽ ἐξέτ.: C ἐξέτ. οὖν | εἰ (Β ἢ)
Sd). ἐπανελϑ. (B ἀνελϑ.) - - προσμ. σε (B ἐχεῦ - - ἐκτελέσεις (B - σης) -- np.
αὐτούς: C εἰ ϑέλωσιν ἀπομεῖναι εἰς γῆν χαὶ προσμεῖναι ἐχεῖ ἕως ἂν ἐχτελέσῃς τ.
δ. σου | τότε (B καὶ ἀποχριϑεὶς ὁ) ᾽Α. εἶπ. -- -- εἰ (B μὴ οὖν) - - ἕως (B add dv)
- — pov (B om) ς. ἣν ἄπεστι: C xal εἶπεν αὐτοῖς ᾿Ανδρ. κατὰ τὸ ῥῆμα ᾿Ιησοῦ. |
B εἶπαν | C om τῷ ᾿Ανδρ. |. γενώμεϑα (A γεννώμ.): B. γινόμεϑα | B παρέσχες
ἐἧμῖν, C ἐπηγγείλω ἡμῖν [ νῦν -- - πορεύει (sic uterque codex): C ἀλλὰ μετὰ
σοῦ πορευσόμεϑα.

Lr

140 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

8 ᾿Αποχριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ Et ἀληθῶς μα-
θητὴς εἶ τοῦ λεγομένου Ἰησοῦ, λάλησον τοῖς μαθηταῖς σου τὰς
δυνάμεις ἃς ἐποίησεν ὁ διδάσκαλός σου, ἵνα χαίρῃ αὐτῶν ἡ ψυχὴ
xal ἐπιλάθωνται τὸν φόβον τῆς θαλάσσης ἰδοὺ γὰρ μέλλομεν
ἐξαγαγεῖν τὸ πλοῖον ἀπὸ τῆς γῆς. καὶ εὐθὺς εἶπεν ὁ ᾿Τησοῦς ἐνὶ
τῶν ἀγγέλων ᾿Απόλυσον τὸ πλοῖον. χαὶ ἀπέλυσεν τὸ πλοῖον ἀπὸ
τῆς γῆς. xo ἐλθὼν ὁ Ἰησοῦς ἐκάθισεν παρὰ τὸ πηδάλιον χαὶ
διεχυβέρονα τὸ πλοῖον. τότε ᾿Ανδρέας παρύήνει xal ἐνίσχυε τοὺς
μαθητὰς αὐτοῦ λέγων 'Γεχνία μου, ot παραδώσαντες τὴν ψυχὴν
τῷ χυρίῳ, μὴ φοβεῖσθε ὁ γὰρ χύριος οὐ μὴ καταλείψει ἡμᾶς
εἰς τοὺς αἰῶνας. ἐν γὰρ τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ὅτε ἤμην σὺν τῷ χυ-
οίῳ ἡμῶν, ἀνήλθομεν ἐν τῷ πλοίῳ σὺν αὐτῷ, xal ἐχάθευδεν ἐν
τῷ πλοίῳ πειράζων ἡμᾶς οὐκ ἦν γὰρ κοιμώμενος. καὶ ἀνέμου
μεγάλου γενομένου καὶ τῆς θαλάσσης κυμαινούσης, ὥστε τὰ χύ-
ματα ὑψωθῆναι καὶ γενέσθαι ὑπὸ τῷ ἱστίῳ τοῦ πλοίου, καὶ ἡμῶν
φοβηθέντων μεγάλως, ἀναστὰς ὁ χύριος ἐπετίμησεν τοῖς ἀνέμοις,
xa ἐγένετο γαλήνη ἐν τῇ θαλάσσῃ ἐφοβήθησαν γὰρ αὐτὸν τὰ
πάντα, ὅτι ποιήματα αὐτοῦ εἰσίν. νῦν οὖν, τεκνία μου, μὴ
φοβεῖσθε᾽ ὁ γὰρ κύριος Ἰησοῦς οὐ μὴ ἐγκαταλείψει ἡμᾶς. χαὶ
ταῦτα λέγων ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας ηὔχετο ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ὅπως
οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ξλχυσθῶσιν εἰς ὕπνον. καὶ εὐχομένου ᾿Ανδρέου
εἰς ὕπνον ἐτράπησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ.

8. C ἃς πεποίηχεν ὁ σὸς διδ. | B fva χαρῇ αὐτῶν ἡ χαρδία xol -- - Sa-
λάσσης: C ἦα χαίροντες ἐπιλάϑωνται τὸν τῆς 3αλ. φόβον | ἐξαγαγεῖν: BC. ἐξώ-
σαι | C om xoi εὐθὺς - - ἀπὸ x. γῆς | € ἀνελθών ἐχάϑισεν (- ϑησεν A): BC
ἐχαϑέσϑη. Post hanc vocem usque ὑπὸ τῷ ἱστίῳ τοῦ v). in A nihil legi potest.
Hinc textus est codicis B. | παρὰ τὸ usque πλοῖον: C χυβερνῶν ἐν τῷ πηδαλίῳ
τὸ T. | C ὁ δὲ 'AvBp. ἐνίσχνς τοὺς - - οἱ παραδόντες τὰς ψυχὰς ὑμῶν ὑπὲρ τοῦ
Χριστοῦ, μὴ φοβεῖσϑε᾽ οὐ γὰρ χαταλείπει ἡμᾶς εἰς τὸν αἰῶνα. ὅτε ἦμεν σὺν
αὐτῷ, [deest ἐχάϑευδεν] ἐν τ. πλ. πειρ. ἡμᾶς" (deest οὐχ] ἦν yàp χοιμ. ἀνέμου
δὲ μεγάλου γενομένον xol τῆς ϑαλάσσης εἷς ὕψος ἐγειρομένης, xol φοβηϑέντες
πάντες, ἀναστὰς ὁ χύρ. -- γαλήνη (BC add μεγάλῃ) &. v. 5. | B ἐφοβήθη 6
ἐφοβ. γὰρ τὰ ποιήμ. avt. | C om τεχν. pov | C om ὁ y. χύρ. Ἰησ. (B om?)
- - ἐγκαταλείψει (B - n, A ἐγχαταληπεῦ ἡμᾶς | λέγων: C εἰκών | ὁ Gy. ᾿Ανδρ.
(B αὐτοῖς ὁ ᾿Ανδρ.): C om | C προσηύξατο ἐ. τ. x. a. tva. «lc ὕπν. ἔλχυσϑ. (item
B €. J. Ex.) xal τραπέντες εἰς ὅπν., ἐπιστραφεὶς ὁ ᾿Ανδρ. λέγει τῷ Ἰησοῦ | B
εὔχομ. τοῦ ᾿Ανδρέα

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 141

? Καὶ ἐπιστραφεὶς ᾿Ανδρέας πρὸς τὸν xuptov, qj) γινώσχων
ὅτι ὁ χύριός ἐστιν, εἶπεν αὐτῷ Λέγε μοι, ὦ ἄνθρωπε, καὶ ὑπό-
δειξόν μοι τὴν τέχνην τῆς χυβερνησεὼς σου ὅτι οὐδένα ἴδον ἄν-
θρωπόν ποτε χυβερνῶντα οὕτως ἐν τῇ θαλάσσῃ ὥσπερ νῦν σὲ ὁρῶ.
ἐξκαιδέκατον γὰρ ἔπλευσα τὴν θάλασσαν. xal ἰδοὺ τοῦτο ἔπτα-
χαιδέχατον, xal οὐκ ἴδον τοιαύτην τέχνην ἀληθῶς γὰρ οὕτως
ἐστὶν τὸ πλοῖον ὡς ἐπὶ τῆς γῆς. ὑπόδειξον οὖν μοι, νεανίσχε,
τὴν σὴν τέχνην. τότε ἀποχριθεὶς ὁ Τησοῦς εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ Καὶ
ἡμεῖς πολλάχις ἐπλεύσαμεν τὴν θάλασσαν xal ἐκινδυνεύσαμεν᾽
ἀλλ ἐπειδὴ σὺ μαθητὴς εἶ τοῦ λεγομένου ᾿Ιησοῦ, ἐπέγνω σε ἡ
θάλασσα ὅτι δίκαιος εἶ, χαὶ ἡσύχασεν καὶ οὐκ ἐπῆρεν τὰ χύματα
αὐτῆς ἐπὶ τὸ πλοῖον. τότε ᾿Ανδρέας ἔχραξεν φωνῇ μεγάλῃ λέ-
γῶν Εὐλογήσω ce, κύριέ μου Ἰησοῦ Χριστέ, ὅτι συνήντησα ἀν-
δοὶ δοξάξοντι τὸ ὄνομά σου.

10 Καὶ ἀποχριθεὶς ὃ ᾿Ιησοῦς εἶπεν ᾽Ω ᾿Ανδρέα, εἰπέ μοι,
μαθητὰ τοῦ λεγομένου ᾿Ιησοῦ, διὰ τί οἵ ἄπιστοι ᾿Ιουδαῖοι οὐχ
ἐπίστευσαν αὐτῷ. λέγοντες ὅτι οὐκ ἔστιν θεὸς ἀλλ᾽ ἄνθρωπος.
φανέρωσόν μοι, μαθητὰ τοῦ λεγομένου Ἰησοῦ" ἠχούσαμεν γὰρ
ὅτι ἐφανέρωσεν τὴν θεότητα αὐτοῦ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. χαὶ
ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν ᾿Αληθῶς, ἀδελφέ, ἐφανέρωσεν ἡμῖν
ὅτι θεός ἐστιν. μὴ οὖν νομίσῃς ὅτι ἄνθρωπός ἐστιν αὐτὸς γὰρ
ἐποίησεν τὸν οὐρανὸν χαὶ τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν χαὶ πάντα

9. B om ᾿Ανδρ. | ὁ χύριος: B Ἰησοῦς | B οὐδ. ἴδον ἀνθρώπων πώποτε |
B ἔπλευσα ἐν τῇ ϑαλάσσῃ | ἐστὶν τὸ πλοῖον ὡς: B ἐστὶν ὥσπερ | μοι: B ἡμῶν |
B ἐν τῇ ϑαλάσσῃ, ἀλλ᾽ ἐχινδυνεύσαμεν |. B ἐπέγνωσεν vj 24. | B om x. ἡσύχ. |
B αὐτῆς τὰ χύμ. ἐν τῷ πλοίῳ | ἔχραξεν: B ἐφώνησε | Α φωνὴν μεγάλην | B
τῷ δοξαζ. σου τὸ ὄν. | C ᾿Επιστραφεὶς ὁ ᾿Ανδρ. λέγει τῷ Ἰησοῦ Δεῖξόν pot,
ἀδελφέ, τὴν τέχνην t. x. σον, ὅτι οὐδέπω εἶδον ἄνϑρ. οὕτως χυβερνᾶν. δεχαὲξ
ἔπλενσα ἐν τῇ 3αλ. xol νῦν ἰδοὺ δεχαεπτά, xal οὐχ εἶδον οὕτως ποιοῦντα. χαὶ
λέγει αὐτῷ ὃ ᾿Ιησοῦς Ἡμεῖς πολλάκις ἐπλεύσαμεν xal χινδύνους ὑπέστημεν ἀλλ᾽
ἐπεὶ σὺ μαϑητὴς τοῦ λεγ. Ἰησ., ἐπέγνω σε vj 94A. καὶ οὐχ ἐπῆρε τὰ χύμ. αὖ-
τῆς. xai εἶπεν ᾿Ανδρέας Εὐχαριστῶ σοι, χύριε, ὅτι συνήντησα ἀνδρὶ τῷ (Thilo
ἀνδρί τῳ) δοξ. τὸ ἅγιόν σον ὄνομα

10. Καὶ - - Ὦ (B τῷ) - - διὰ τί: C Καὶ λέγει αὐτῷ ὃ φαινόμενος ναύ-
χληρος Εἰπέ μοι, διὰ τί |. αὐτῷ: C τῷ Χριστῷ | B om ἀλλ᾽ |. C om φανέ-
ρωσον (B add οὖν) pot p. x. A. Ἰησ. | τὴν ϑεότ. αὐτοῦ: B αὐτοῦ τὴν δύναμιν,
C τὴν δύναμιν τὴν ἰδίαν | B om αὐτοῦ | C χαὶ εἶπ. ᾿Ανδρέας | ἀληϑῶς: B ναί,
C om | € ὅτι ἀχηϑινὸς ϑεός ἐστι] C om μὴ οὖν (B post voj.) νομίσῃς (A - σις)
ὅτι (B add 3«54) &v3p. ἐστιν" αὐτὸς y. ἐποί. τὸν ovp. - - ἐν αὐτοῖς (pro τὸν οὐρ.

149 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

τὰ dy αὐτοῖς. xal ἀποχριθεὶς ὁ ᾿[ησοῦς εἶπεν Πῶς οὖν οὐχ ἐπί-
στευσαν αὐτῷ οἱ ᾿Ιουδαῖοι; τάχα οὐκ ἐποίησε σημεῖα ἐνώπιον αὖ-
τῶν; χαὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Οὐχ ἤκουσας τὰς δυνάμεις
ἃς ἐποίησεν ἐνώπιον αὐτῶν ; τυφλοὺς ἐποίησεν ἀναβλέψαι, yo-
)g περιπατῆσαι, χωφοὺς ἀκοῦσαι. λεπροὺς ἐχαθέρισεν, ὕδωρ
εἰς οἶνον μετέβαλεν, χαὶ λαβὼν πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθύας
ἐποίησεν ὄχλον ἀναχλιθῆναι ἐν χόρτῳ xa εὐλογήσας ἔδωκεν αὖ-
τοῖς φαγεῖν" ἦσαν δὲ οἱ ἐσθίοντες πεντακισχίλιοι ἄνδρες καὶ ἐχορ-
τάσθησα»" καὶ ἦραν τὰ περισσεύοντα αὐτοῖς, δώδεκα, χοφίνους
κλασμάτων. χαὶ μετὰ ταῦτα πάντα οὐχ ἐπίστευσαν αὐτῷ.

Καὶ ἀποχριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν τῷ ᾿Ανδρέᾳ Τάχα ταῦτα τὰ
σημεῖα, ἐποίησεν ἐνώπιον τοῦ λαοῦ xal οὐχὶ ἐνώπιον τῶν doyu-
ρέων. xal διὰ τοῦτο οὐκ ἐπίστευσαν αὐτῷ.

! Καὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Ναί, ἀδελφέ, ἐποίησεν
xal ἐνώπιον τῶν ἀρχιερέων, οὐ μόνον ἐν φανερῷ ἀλλὰ καὶ ἐν χρυ-
πτῷ, χαὶ οὐκ ἐπίστευσαν αὐτῷ. ἀποχριθεὶς δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν
Ποῖα: εἰσὶν αἱ δυνάμεις ἃς ἐποίησεν ἐν τῷ χρυπτῷ:; φανέρωσόν
μοι αὐτάς. χαὶ ἀποκριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν ᾽Ὧ ἄνθρωπε ὃ ἔχων τὸ
πνεῦμα τῆς ἐπερωτήσεως, τί με ἐκπειράξεις: καὶ ἀποκριθεὶς ὁ
Ἰησοῦς εἶπεν Οὐχ ἐκπειράξω σε ταῦτα λέγων, μαθητὰ τοῦ λε-

usque ἐν αὐτοῖς D: τὸν ἄγϑρωπον) ---- ἐποίησεν ἐνώπ. αὐτῶν. In A non potuit legi
ἸΠῶς οὖν οὐχ usque ἐνώπ. αὐτῶν ; sunt igitur ex B. | ἀναβλέψαι: C βλέπειν | χωφ.
ἀχοῦσαι (C ἀχούειν): B om | ἐχαϑέρισεν (B - ϑάρισεν) : C χαϑαίρειν | B ὕδωρ
οἶνον ἐποίησε | C om λαβών, item ἐκοίησεν usque ἐν χόρτω xal |. ἔδωχεν o
que χλασμάτων : OC πενταχισχιλίους ἐχόρτασε χωρὶς γυναιχῶν xal παιδίων, xal
ἦραν τὸ περισσεῦον αὐτῶν, δώδ. χοφίνους πλήρεις: B ἐχόρτασεν, ὥστε καὶ τὸν
χόρτον ἄρτους γενέσθαι xol φαγεῖν πενταχισχιλίους ἄνδρας xo χορτασθῆναι | xal
με. t. πάντα (B om) οὐκ: C xaX οὐδὲ οὕτως

Καὶ ἀπαχριϑεὶς -- τῷ ᾿Ανδρ. (B om τ. ᾿Ανδρ.): C χαὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ "Ino. |
.€ om Τάχα | € ἐνώπ. τ. λα. πεποίηχε xol οὐχὶ ἐν μέσῳ τῶν dpy., B οὐχ
ἐποίησεν ἐνώπ, τῶν ἄρχ. | C om αὐτῷ

11. C Καὶ ἀπ. ὁ ᾿Ανδρ. ἔφη | BC om ἀδελφέ | ἐποίησ: καὶ (B om) ἐνώκ.
-- ἐν (A éy) κρνπτῷ: C πεπκοίηχε xal ἐν χρνπτῷ xol φανερῷ | C om x. οὐχ
ἐπίστ, αὐτῷ (B. εἰς αὐτόν) | ἀποχριϑεὶς δὲ - - Ποῖαι (B Tivec) - - μοι αὐτάς:
C xai λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς Τί πεποίηχεν ἐν χρυπτῷ | x. ἄποχρ. ᾿Α. εἶπεν: €
xmi λέγει 'A. | C ἐρωτήσεως | C τί με πειράζεις, B ἕως πότε ἐχπ. uc |. C xal
εἶπεν αὐτῷ Οὐ πειράζω σε, ua3. τοῦ 'Imo. | ἀλλὰ -- ἀγάλλεται (B ἀγαλλιᾷ),
οὐ μ. Bb ἡ ἐμή (B οὐ p. ἐγώ), -- ϑαυμ. τοῦ "Inc. (B ϑαύμ. αὐτοῦ): C ἀλλὰ
χαίρομαι ἐπὶ τούτοις xal πάντες ἀχούοντες | xal ἀποχρ. — - πληρώσει (Α - ση)
-- παντὸς (B add ἔργον) ἀγ., xa3. ἔπεισάς με νῦν ἵνα ἀναγγείλω (ita B; A ἥτι-

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 143
γομένου Ἰησοῦ. ἀλλὰ χαίρει ἡ ψυχή μου xal ἀγάλλεται, οὐ μό-
γον δὲ ἡ ἐμή, ἀλλὰ xol πᾶσα, ψυχὴ ἡ ἀχούουσα τὰ θαυμάσια
τοῦ Ἰησοῦ. ᾿

Καὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Ὧ τέκνον, ὁ χύρως πληρώ-
σει σου τὴν ψυχὴν πάσης χαρᾶς καὶ παντὸς ἀγαθοῦ, καθὼς ἔπει-
σάς με νῦν ἦα ἀναγγείλω σοι τὰ σημεῖα ἃ ἐποίησεν ὃ χύριος
ἡμῶν ἐν τῷ χρυπτῷ.

12 ᾿Εγένετο πορευομένων ἡμῶν τῶν δώδεχα μαθητῶν μετὰ
τοῦ χυρίου ἡμῶν εἰς ἱερὸν τῶν ἐθνῶν ἵνα γνωρίσῃ ἡμῖν τὴν ἄγνοιαν
τοῦ διαβόλου, xa θεασάμενοι ἡμᾶς οἱ ἀρχιερεῖς ἀκολουθοῦντας
τῷ Ἰησοῦ εἶπον ἡμῖν Ὦ ταλαίπωροι, πῶς περιπατεῖτε μετὰ τοῦ
λέγοντος ὅτι υἱός εἶμι τοῦ θεοῦ; μὴ ἔχει υἱὸν ὁ θεός: τίς ἐξ ὑμῶν
εἶδεν τὸν θεὸν ὁμιλοῦντα γυναικὶ πώποτε; μὴ οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ

DAE * - e , 3ϑ ὦ 1 e
υἱὸς Ἰωσὴφ τοῦ τέκτονος xai ἡ μητὴρ αὐτοῦ Μαριάμ, καὶ οἱ
9 9. «“΄ p? 4 e »υ" A 2 » -
ἀδελφοὶ αὐτοῦ laxofoc καὶ Σίμων: ἡμεῖς δὲ ἀχούσαντες τῶν
ῥημάτων τούτων, ἐστράφησαν αἱ χαρδίαι ἡμῶν εἰς ἀσθένειαν.
γνοὺς δὲ ὁ Ἰησοῦς ὅτι ἐξέχλιναν αἱ χαρδίαι ἡμῶν, παραλαβὼν
ἡμᾶς εἷς ἔρημον τόπον ἐποίησε μεγάλα σημεῖα ἐνώπιον ἡμῶν,
xal ὑπέδειξεν ἡμῖν τὴν θεότητα αὐτοῦ πᾶσαν. ἡμεῖς δὲ εἴπαμεν
τοῦς ἀρχιερεῦσι λέγοντες ὅτι ἔλθατε καὶ ὑμεῖς χαὶ θεάσασθε ἰδοὺ
γὰρ ἡμᾶς ἔπεισεν.

I Καὶ ἐλθόντες οἵ ἀρχιερεῖς αὖν ἡμῖν ἐπορεύθησαν, xai
εἰσελθόντες εἰς τὸ ἱερὸν τῶν ἐθνῶν ὑπέδειξεν ἡμῖν ὁ ᾿Τησοῦς τὸν
ode μοι νῦν ἀπαγγεῖλαὴ ---- ἃ (B ἅπερ) ἐποί. - — χρυπτῷ: C ὁ δὲ ᾿Ανδρ. ἔφη Ὁ
$sóc πληρώσει τὴν χαρδ. σου πάσης χαρᾶς πλὴν ἄχους.

12. Ἔγδ. (B add δὲ) - -- dxoXov3. τῷ "Inc. (B τὸν 'Inooív, ἀποχριϑέντες)
εἶπ. ἡμῶν: C Εν μιᾷ τῶν ἡμερῶν πορενομένων ἡμῶν τῶν δώδ. μαϑητῶν ἐν τῷ
ἱερῷ μετὰ τοῦ Ἰησοῦ, εἶπον πρὸς ἡμᾶς οἱ doy. | πῶς touc -- -- ὁμιλοῦντᾳ (B
- χήσαντα) γυναικὶ (B μετὰ γυναιχὸς) πώποτε: C τί πλανηϑέντες ἀχολουϑεῖτς αὐτῷ
εἰς ϑεῷ; τὶς γὰρ οἷδε 240v μετὰ γυναιχὸς ὁμιλήσανξα; καὶ λέγεις ὅτι ϑεοῦ εἰμὶ
υἱός | οὐχ οὗτος: Cox | C om ὁ | Μαριάμ (B - ρία): Ο Μαρία λέγεται |
Σίμων: C Ἰωσῆς | € xal jp. ἀχούσ. ταῦτα μετεστράφησαν αἱ x. jpg. (B ἡμ.
aix) | C om εἰς ἀσϑένειαν (B ἀπιστίαν) |. vv. δὲ (B xal yv.) ὁ "Ino. - - ἡμᾶς
ἕκεισεν: C ὁ δὲ χύριος παραλαβὼν ἡμᾶς εἰς ἔρημον τόπον ἐνέδειξε τὴν ϑεότητα
αὐτοῦ. xal εἴπαμεν ταῦτα τοῖς ἀρχιερεῦσι.

Post παραλαβών sectione 12. usque ἑτοιμαζόμενον χολάσεως exeunte sect. 20.
mihil legi in codice A. Thilo vero inde a sect, 14. ueque sect. 19. ἅμα τῇ ogeyyt

ex eodem se hausisse significat.
13. Tota sectio ex B sumta est. εἰ ἀληϑῇ (cwm Thilone): codex ὅτι

eu * ΠΝ

144 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

οὐρανόν, ἵνα γνῶμεν εἰ ἀληθῆ ἐστὶν ἢ οὔ. καὶ εἰσῆλθον pd
ἡμῶν τριάκοντα ἄνδρες τοῦ λαοῦ καὶ τέσσαρες ἀρχιερεῖς. χαὶ
θεασάμενος ὃ Ἰησοῦς ἐκ δεξιῶν χαὶ ἐξ εὐωνύμων τοῦ ναοῦ dk
γλυπτὰς σφίγγας δύο, μίαν ἐκ δεξιῶν χαὶ μίαν ἐξ εὐωνύμων.
xal στραφεὶς ὁ Ἰησοῦς πρὸς ἡμᾶς εἶπε Θεωρήσατε τὸν τύπον
τοῦ σταυροῦ" ταῦτα γὰρ ὅμοιά εἰσι τοῦ Χερουβὶμ xal τοῦ Σε-
ραφὶμ. τῶν ἐν οὐραγῷ. τότε ὁ Ἰησοῦς ἐμβλέψας ἐκ δεξιῶν, δ
ἦν ἡ σφίγξ, εἶπεν αὐτῇ Σοὶ λέγω, τὸ ἐκτύπωμα τοῦ ἐν οὐρανῷ,
ὃ ἔγλυψαν τεχνιτῶν χεῖρες, ἀποκολλήθητι ἀπὸ τοῦ τόπου 00)
xai ἔλθὲ κάτω, καὶ ἀποκρίθητι xal ἔλεγξον τοὺς ἀρχιερεῖς χαὶ
ὑπόδειξον αὐτοῖς εἰ ἐγὼ θεός εἰμι Tj ἄνθρωπος.

4 Καὶ εὐθέως ἀπεπήδησεν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ ἡ σφὶγξ xal dye
λαβοῦσα φωνὴν ἀνθρωπίνην εἶπεν Ὧ μωροὶ υἱοὶ ᾿Ισραήλ, οὐχ ἦν
χέσθη μόνον ἡ τύφλωσις τῆς χαρδίας αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ ἑτέρους
θέλουσι τυφλῶσαι ὡς xal αὐτοί, λέγοντες θεὸν εἶναι ἄνθρωτον,
ὃ ἐξ ἀρχῆς τὸν ἄνθρωπον πλάσας καὶ δοὺς τὴν πνοὴν αὐτοῦ ὦ
vct, ὃ χινήσας πάντα τὰ ἀχίνητα᾽ οὗτός ἐστιν ὁ καλέσας
τὸν ᾿Αβραάμ., ὃ ἀγαπήσας lona, τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ὁ ἐπιστρέψας
τὸν ἀγαπητὸν αὐτοῦ laxo εἰς τὴν γῆν αὐτοῦ" οὗτός ἐστιν ὁ
χριτὴς ζώντων xal νεχρῶν, οὗτός ἐστιν ὁ ἑτοιμάζων μεγάλα
ἀγαθὰ τοῖς ὑπαχούουσιν αὐτῷ xal ἑτοιμάξων χόλασιν τοῖς μὴ
πιστεύουσιν αὐτῷ. μὴ προσέχετε ὅτι ἐγώ εἶμι ψηλαφητὸν εἴδω-
λον᾽ λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι χαλλίονά εἰσι τὰ ἱερὰ τῆς συναγωγῆς
ὑμῶν. ἡμεῖς γὰρ ὄντες λίθοι. ὄνομα μόνον ἔδωχαν ἡμῖν οἱ ἱερεῖς
ἀχηϑῇ | γλνπτάς (cum Th.): codex γλυφάς | οὶ λέγω: codex et Thilo Σὺ

λέγω | τοῦ ἐν (cum Th): codex τὸ ἐν | C sic: Καὶ ἦλθον σὺν ἡμῖν εἷς τὸ
ἱερόν, xal ὑπέδειξεν ἡμῖν ὁ ᾿Γησοῦς τὸ ἐχτύπωμα τοῦ ναοῦ. καὶ ἦσαν τριάχοντα
ἄνδρες τοῦ λαοῦ χαὶ οἱ ἀρχιερεῖς. χαὶ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς Θεωρεῖτε τὸν τύπον τοῦ
ναοῦ. ὅμοιόν ἐστι τῶν Χερουβὶμ καὶ ἸΣεραφὶμ ἐν οὐρανοῖς. xal εἶπε Σοὶ λέγω,
τὸ ἐχτύπωμα τὸ ἐν τῷ va, ἀποκχολλήϑητι ἐκ τοῦ τόπον σον καὶ ἐλθὲ χάτω, καὶ
ἔλεγξον τοὺς ἀρχιερεῖς εἰ ϑεὸς ἐγώ εἶμι ἢ ἄνθρωπος.

14. ἕτέρονς: B ἄλλους | χαλέσας: B λαλήσας | ὁ ἀγαπήσας: B preem
οὗτός ἐστιν | B om ὁ ἐπιστρέψας usque γῆν αὐτοῦ | xoi ἑτοιμάζων usque mox.
αὐτῷ ex solo B sunt | προσέχετε: Α προσέχητε | B ἡμεῖς γὰρ οἱ ὄντες λίθοι,
d ὄνομα μόνον ἔδωχαν ἡμῖν, οἱ ἱερεῖς οἱ λειτουργοῦντες τὸ ἱερὸν καϑαρίζουσιν
αὐτούς. Ad h.l. ex D notavi haec: μὴ λέγετε (codex λέγε) ὅτι Mos εἰμὶ γε-
γλυμμένη - — ὅτι ὑμεῖς μόνον ὄνομα ἔχετε xal λέγεσϑε ἀρχιερεῖς, ἀλλὰ λίϑοι ἐστὲ
xal ξόανα etc. | πορνεύσητε: B -νεύετε | τ. συναγωγ. τοῦ ϑεοῦ: B om τοῦ
Θεοῦ | C hanc sectionem sic habet: Καὶ εὐθὺς ἀπεπήδησεν τῇ ἐχτύπωσις xol

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 145

ὅτι θεός, xal αὐτοὶ ol ἱερεῖς οἱ λειτουργοῦντες τῷ ἱερῷ χαθαρίζου-
σιν ἑαυτοὺς φοβούμενοι τοὺς δαίμονας" ἐὰν γὰρ συνέλθωσι γυ-
ναιξί, χαθαρίζουσιν ἑαυτοὺς ἡμέρας ἑπτὰ διὰ τὸν φόβον , τοῦ
μκὴ εἰσελθεῖν αὐτοὺς εἰς τὸ ἱερὸν δι ἡμᾶς, διὰ τὸ ὄνομα ὃ ἔδω-
χαν ἡμῖν ὅτι θεός. ὑμεῖς δὲ ἐὰν πορνεύσητε, αἴρετε τὸν νόμον.
τοῦ θεοῦ χαὶ εἰσέρχεσθε ὡς τὴν συναγωγὴν τοῦ θεοῦ καὶ χαθαρί-
ζετε xal ἀναγινώσχετε καὶ οὐχ εὐλαβεῖσθε τοὺς λόγους τοὺς ἐν-
δόξους τοῦ θεοῦ. διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν ὅτι τὰ ἱερὰ καθαρίζουσιν
τὰς συναγωγὰς ὑμῶν, ὡς καὶ γενέσθαι ἐκκλησίας τοῦ μονογε-
νοῦς υἱοῦ αὐτοῦ. ταῦτα εἰπούσης τῆς σφιγγὸς ἐσιώπησε.

!5 Καὶ ἡμεῖς εἴπαμεν τοῖς ἀρχιερεῦσιν Νῦν ἄξιόν ἐστιν τοῦ
πιστεῦσαι ὑμᾶς, ὅτι καὶ οἱ λῶοι ἤλεγξαν ὑμᾶς. καὶ ἀποχρι-
θέντες οἵ ᾿Ιουδαῖοι εἶπον Ἔν μαγείᾳ ot λίθοι οὗτοι λαλοῦσιν, καὶ
pm] νομίσητε ὅτι θεός ἐστιν, εἰ γὰρ ἐδοχιμάσατε τὰ λεχθέντα
ὑπὸ τοῦ λίθου, ἐγινώσκετε τὴν πλάνην αὐτοῦ. ποῦ γὰρ εὗρεν
οὗτος τὸν ᾿Αβραάμ. ἢ πῶς εἶδεν αὐτόν; ὁ γὰρ ᾿Αβραὰμ πρὸ τοῦ
αὐτὸν γεννηθῆναι ἔτη πλείονα ἀπέθανεν, χαὶ ποῦ αὐτὸς ἐπίστα-
ται αὐτόν:

᾿Επιστραφεὶς δὲ πάλιν ὃ Ἰησοῦς πρὸς τὴν ἐκτύπωσιν cL
πεν αὐτῇ Διότι ἀπιστοῦσιν οὗτοι! ὅτι μετὰ ᾿Αβραᾶμ. λελάληκα,
ἄπελθε εἰς γῆν τῶν Χαναναίων xal ἄπελθε εἰς τὸ σπηλαῖον τὸ
διπλοῦν εἰς τὸν ἀγρὸν Μαμβρῆ, ὅπου ἐστὶ τὸ σῶμα τοῦ ᾿ΔΑβραάμ,,
xal φώνησον ἕξω τοῦ μνημείου λέγουσα ᾿Αβραὰμ. ᾿Αβραάμ, οὗ
τὸ σῶμα ἐν τῷ μνημείῳ, ἡ δὲ ψυχὴ ἐν τῷ παραδείσῳ, τάδε λέ-
st ὁ πλάσας τὸν ἄνθρωπον, ὁ ποιήσας σε ἀπὶ ἀρχῆς φίλον ἕαυ-
τοῦ, ἀνάστηθι σὺ xal ὃ υἱός cou ᾿Ισαὰχκ καὶ ὃ υἱὸς τοῦ υἱοῦ σου

ἀναλαβὼν φωνὴν ἀνδρώπονυ εἶπεν 'Q ἀνόητοι ᾿Ισραηλῖται, οὐχ ἀρχεῖ ἡ τύφλωσις
ὑμῶν, ἀλλὰ χαὶ ἑτέρους βούλεσϑε ἀπολέσαι; οὗτός ἐστιν ὁ ϑεὸς ὁ λαλήσας μετὰ
᾿Αβραὰμ καὶ ἀγαπήσας ᾿Ισαάχ, ὁ ἐπιστρέψας τὸν ᾿Ιαχὼβ εἰς τὴν γῆν αὐτοῦ, καὶ
μέλλει δοῦναι ἀγαϑὰ τοῖς πιστεύουσιν αὐτῷ, τοῖς δὲ ἀπίστοις χόλασιν αἰώνιον.
ταῦτα χαὶ ἕτερα εἰπούσης τῆς ἐκτυπώσεως, εἴπομεν ἡμεῖς τοῖς [αὐτοὶ oi: ΤΉ. om οἱ
15. Καὶ ἡμ. εἴπαμεν: C εἴπομεν ἡμεῖς | Νῦν ἄξιόν ἐ. x. ὑμᾶς: B ὅτι
ἄξιοί εἶσι πιστευθῆναι, ὅτι τὴν ἀλήϑειαν εἴπαμεν ἡμεῖς (post haec verba deficit B
usque dum sequitur xal διαβαστάσατε sect. 16. med.): D Τί ὑμῖν δοκεῖ; ἄξιόν
ἐστι τοῦ πιστεῦσαι τῷ ᾿[ησοῦ.
C om xoi ἄπελϑε εἰς τὸ σπ. τὸ διπλ. |. C εἰς ἀγρὸν Μαβρῆ | ἐστί: € χεῖ-
ται post ᾿Αβραάμ | C ἔξωϑεν et om λέγουσα | ὁ ποιήσας - - ἑαντοῦ: C ὁ χα-
Acta apost. apocr. ed. Tischeudorf. 10 )

S να
v
) vae

146 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

Ἰακώβ, καὶ ἔλθετε εἰς τὰ ἱερὰ. τῶν ᾿Ιεβουσαίων Ua. ἐἔλέγξωμεν
τοὺς ἀρχιερεῖς, ὅπως γνῶσιν ὅτι ἐπίσταμαι σὲ xol σὺ ἐμέ. χαὶ
ὡς ἤχουσς τοὺς λόγους τούτους ἡ σφίγξ, εὐθὺς περιπάτησεν
ἔμπροσθεν πάντων ἡμῶν χαὶ ἐπορεύθη εἰς τὴν γῆν τῶν Χαναναίων
εἰς τὸν ἀγρὸν Μαμβρῆ. καὶ ἐφώνησεν ἔξω τοῦ μνημείου καθὼς
ἐνετείλατο αὐτῇ ὁ θεός. καὶ εὐθὺς ἐξῆλθον οἱ δώδεκα πατριάρχαι
ξῶντες ἐκ τοῦ μνημείου, καὶ ἀποχριθέντες εἶπον πρὸς αὐτήν En
τίνα ἡμῶν ἀπεστάλης: καὶ ἀποχριθεῖσα ἡ σφὶγξ εἶπεν ᾿Απεστά-
Jv πρὸς τοὺς τρεῖς πατριάρχας εἰς μαρτύριον ᾿ ὑμεῖς δὲ εἰσέλθετε
xai ἀναπαύεσθε ἕως τοῦ καιροῦ τῆς ἀναστάσεως. χαὶ ἀκχούσαν-
τες εἰσῆλθον ἐν τῷ μνημείῳ καὶ ἐκοιμήθησαν. καὶ ἐπορεύθησαν
οἱ τρεῖς πατριάρχαι ἅμα, τῇ σφιγγὶ πρὸς τὸν ᾿[ησοῦν καὶ ἤλεγξαν
τοὺς ἀρχιερεῖς. καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ ᾿[ησοῦς ᾿Απέλθετε εἰς τοὺς
τόπους ὑμῶν xal ἀπῆλθον. εἶπε δὲ xal πρὸς τὴν ὠκτύπωσιν
ἔΑνελῦς εἰς τὸν τόπον σου xal εὐθέως ἀνῆλθε xal ἔστη εἷς τὸν
τόπον αὐτῆς. ἐποίησε δὲ χαὶ ἄλλα πολλὰ σημεῖα, καὶ οὐχ ἐπί-
στευσαν αὐτῷ ἅπερ ἐὰν διηγήσωμαι, οὐ δυνήσῃ ὑπενεγκεῖν.
καὶ ἀποχριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ Δύναμαι ὑπενεγκεῖν φρονί-
poc γὰρ ἀκούω λόγους χρηστούς. |
16 “Ὅτε δὲ ἔμελλε τὸ πλοῖον ἐγγίζειν ἐπὶ τὴν γῆν. oou
τὴν χεφαλὴν ὃ Ἰησοῦς εἰς ἕνα τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ χαὶ ἡσύχασε.
καὶ ἐπαύσατο λαλῶν ὁ ᾿Ανδρέας, χαὶ αὐτὸς χλίνας τὴν κεφαλὴν
αὐτοῦ εἰς ἕνα τῶν μαθητῶν ἀφύπνωσεν. εἶπε δὲ ὁ ᾿[ησοῦς τοῖς
ἀγγῶλοοις αὐτοῦ Ὑποστρώσατε τὰς χεῖρας ὑμῶν xai διαβαστάσατε
τὸν ᾿Ανδρέαν χαὶ τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, xai πορευθέντες θέτε
αὐτοὺς ἔξω τῆς πόλεως τῶν ἀνθρωποφάγων, καὶ θέντες αὐτοὺς
λέσας σε ἐξ ἀρχ. φίλ. αὐτοῦ | C χαὶ ἔλθετε εἰς ᾿Ιεβουσαίους xol ἐλέγξετε τοὺς
ἱερεῖς, ὅπως γνῶδι τὴν δύναμίν μον. χαὶ εὐθέως εἷς ἤχονσεν τ ἐκτύπωσις τοὺς
λόγ. τούτους, περιεπάτησεν ἔμπροσθεν ἡμῶν x. ἐπορ. εἰς -- Χαναναίων, xal
ἐφώνησεν ὡς ἐχελεύσϑη. xal εὐϑέως ἐξῆλθον | μνημείου: C μνήματος | C om
ἀποχριϑεῖσα vj σφ., item om ᾿Απεστάλην | ἀναπαύεσθε: C χαϑεύδετε. Ex D
h. |. notavi: ol δὲ ἕτεροι ἀπέλθατε xal χαϑεύδετε μέχρι τῆς ἀναστάσεως | καὶ
ἐπορεύϑησαν - - [ησοῦν: C οἱ δὲ τρεῖς πατριάρχαι ἦλθον πρὸς τὸν Γησοῦν. Quae
sequuotor: xal ἤλεγξαν usque ὑποστρώσατε τ. χεῖρ. ὑμῶν (sect. 16. med.) ex €
petita sunt. Ex D notavi: xal τ ἐχτύπωσις ἀνῆλθεν εἰς τὸν τόπον αὐτῆς.
16. x«i διαβαστάσατε:: ab his rursus incipit B. | Ο x. διαβαστάξατε ᾿Ανᾶρ.

x. t. αὖτ. μαϑητάς, ἀπελθόντες ἐν τῇ χώρᾳ τῶν dvSp. ἐάσατε αὐτοὺς ἕξω τῆς
πόλεως. χαὶ ἐποίησαν οὕτως οἱ ἄγγελοι (codex ubique ἄνελοι εἰο.), καὶ ἀναγα-

ACTA ΑΝΘΒΒΑΕ ET MATTHIAE. 147

ἐπὶ τῆς γῆς ἧς ὑποστρόψατε πρὸς μέ. xa ἐποίησαν οἱ ἄγγελοι χα-
θὼς ἐνετείλατο αὐτοῖς ὃ Ἰησοῦς, xai ὑπέστρεψαν οἱ ἄγγελοι
πρὸς τὸν Ἰησοῦν᾽ xal ἀνῆλθεν εἰς τοὺς οὐρανοὺς μετὰ τῶν ἀγ-
γέλων αὐτοῦ.
" Πρωίας δὲ διυπνισθεὶς 6 ᾿Ανδὸ L ;
Qo γενομένης διυπνισθεὶς ὁ ᾿Ανδρέας xoi ἀναβλέ-
Ψας εὗρεν ἑαυτὸν ἐπὶ τὴν γῆν καθεζόμενον, καὶ θεασάμενος εἶδε
τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ χαθεύδοντας ἐπὶ τὴν γῆν, xal διύπνισεν
αὐτοὺς xau εἶπεν αὐτοῖς ᾿Ανάστητε, τεκνία μου, xal γνώσεσθε
τὴν μεγάλην οἰκονομίαν τὴν γενομένην ἡμῖν, xal μάθετε ὅτι ὃ
χύριος ἦν μεθ᾽ ἡμῶν ἐν τῷ πλοίῳ x«l οὐκ ἔγνωμεν αὐτόν᾽ μετε-
μόρφωσεν γὰρ ἑαυτὸν ὥσπερ πρωρεὺς ἐν τῷ πλοίῳ xal ἐταπεί-
νωσεν ἑαυτόν, xal ἐφάνη ἡμῖν ὡς ἄνθρωπος ἐχπειράζων ἡμᾶς.
ὶ ὁ ᾿Ανδρέας ἐν ἑαυτῷ γενόμενος εἶπεν ᾿Επέγνων σου κύριε τὴν
χαλὴν λαλιάν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐφανέρωσάς μοι ἑαυτόν, xal διὰ τοῦτο
οὐχ ἐγνώρισά σε. xa ἀποχριθέντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἶπον πρὸς
αὐτόν Πάτερ ᾿Ανδρέα, μὴ νομίσῃς ὅτι ἔγνωμεν ἐν τῷ σε λαλεῖν
ἐν τῷ πλοίῳ μετ᾽ αὐτοῦ ἡλκύσθημεν ὑπὸ ὕπνου βαρυτάτου, xa
κατῆλθον ἐκ τῶν οὐρανῶν ἀετοὶ xal ἦραν τὰς ψυχὰς ἡμῶν xol
ἀπήγαγον ἐν τῷ παραδείσῳ τῷ ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ εἴδομεν μεγάλα
θαυμάσια. ἐθεασάμεθα, γὰρ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν καθεζόμενον
ἐπὶ θρόνου δόξης, xal πάντες οἱ ἄγγελοι κυκλοῦντες αὐτόν. ἐθεα-
σάμεθα, καὶ 'Afoadp. καὶ ᾿Ισαὰκ. καὶ Ἰακὼβ xci πάντας τοὺς
ἁγίους, καὶ Δαυὶδ ἤνεσεν φδὴν ἐν τῇ κιθάρᾳ αὐτοῦ. καὶ ἐθεα-
σάμεθα ἐχεῖ ὑμᾶς τοὺς. δώδεκα ἀποστόλους παρεστηκότας ἐνώ-
πιὸν τοῦ χυρίου ἡμῶν "Ingo Χριστοῦ, xol ἔξωθεν ὑμῶν ἀγγέλους
δώδεκα χυχλοῦντας ὑμᾶς καὶ, ἕκαστον ἄγγελον ὄπισθεν ἑχάστου
γόντες ἐπὶ τοῦ ἀέρος ἀπήγαγον ἕξω τῆς πύλης τῆς πόλεως, xal ἀποθέμενοι αὖ-
τοὺς ἀπῆλθον πρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν.

17. "Tota sectio ex B descripta est. ] C Πρωίας - - εὗρεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν
γῆν xol τοὺς μαϑητὰς αὐτοῦ χοιμωμένους, xal εἶδε τὴν πύλην τῆς πόλεως ἐχεί-
γης, καὶ διύπνισε τοὺς μαϑυτὰς αὐτοῦ λέγων ᾽᾿λνάστητε - -- γνῶτε τὴν μ. olx,
γενομ. "pi, μάϑετε ὅτι - - ἐν τῷ TÀ. μεϑ᾽ ἡμῶν μετεμόρφωσε γὰρ ὃ χύρως
ἑαντὸν καὶ ὡς ἄνδρωπος UIT διελέχϑη. χαὶ εἶπον οἱ μαξηταὶ πρὸς αὐτόν Ἡμεῖς
ἑλχύσθημεν εἷς ὕπνον βαθύτατον, καὶ κατῆλθον ἀετοὶ xal ἦραν - - οὐρανῷ : καὶ
εἴδομεν τὸν χύριον ἡμῶν χαϑήμενον ἐπὶ ϑρόνου ὑψηλοῦ, καὶ οἱ ἄγωι ἄγγ. χυ-
χλοῦντες αὐτόν. xai εἴδομεν τὸν ᾿Αβρ., 'Icadx xai Ἴαχ. xoi v, v. ἁγίους, xal
Δανὶδ (Thilo ex B et C affert Δαβίδ; suspicor δᾶδ ia utroque inveniri) ἄδοντα

τὴν χιννύραν (ex D notavi ἄδοντα ἀδὴν κυρίον), xal τοὺς ἀποστόλους, κυχλοῦντες
40"

448 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.
ὑμῶν ἑστηχότα, xal ἦσαν ὅμοιοι ὑμῶν τῇ ἰδέᾳ. καὶ ἠχούσαμεν
τοῦ χυρίου λέγοντος τοῖς ἀγγέλοις ὅτι ἀχούετε τῶν ἀποστόλων

1 , e 'A a e - a ? , αι
xatd, πάντα͵ ὅσα ἂν ἐρωτῶσιν ὑμᾶς. ταῦτα εἰσιν ἃ εἴδαμεν,
πάτερ Ἀνδρέα, ἕως οὗ διύπνισας ἡμᾶς, καὶ ἤνεγκαν οἵ ἄγγελοι
οἱ ὡς ἀετοὶ φαινόμενοι τὰς ψυχᾶς. ἡμῶν εἰς τὰ σώματα ἡμῶν.

16 Τότε ᾿Ανδρέας ἀκούσας ἐχάρη χαρὰν μεγάλην ὅτι χατη-
ξιώθησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τὰ θαυμάσια ταῦτα θεάσασθαι. χαὶ
ἀναβλέψας ᾿Ανδρέας εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπεν ᾿Εμφάνηθί μοι, κύριε
Ἰησοῦ Χριστέ: ἐγὼ γὰρ γιώσχω ὅτι οὐχ εἶ μαχρὰν ἀπὸ τὸν
σῶν δούλων. συγχώρησόν μοι, xopte, ὃ ἐποίησα" ὡς γὰρ ἄν-
θρωπόν σε τεθέαμαι ἐν τῷ πλοίῳ xal ὡς ἀνθρώπῳ σοι ὠὡμίλησα.
νῦν οὖν, κύριε, φανέρωσόν μοι σεαυτὸν ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ.

Ταῦτα δὲ εἰπόντος τοῦ ᾿Ανδρέα παρεγένετο ὁ ᾿[ησοῦς πρὸς
αὐτόν, γενόμενος ὅμοιος μικρῷ παιδίῳ ὡραιοτάτῳ. καὶ ἀποχρι-
θεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν Χαῖρε. ᾿Ανδρέα ἡμέτερε. ὁ δὲ ᾿Ανδρέας θεα-
σάμενος αὐτὸν προσεκύνησεν αὐτὸν λέγων Συγχώρησόν μοι, χύρις
Ἰησοῦ Χριστέ᾽ ὡς γὰρ ἄνθρωπόν σε εἶδον ἐν τῇ θαλάσσῃ καὶ
φ ’ τ ) e e , , 3 -
ὁμύλησα σοι. τί οὖν ἐστὶν ὅ τι ἡμάρτηχα, xopé μου Ἰησοῦ,
ey 3 ΄ A - LI 3 ἢ
ὅτι οὐχ ἐφανέρωσας μοι σεαυτὸν ἐν τῇ θαλάσσῃ; χαὶ αἀποχριθεὶς
ὁ Ἰησοῦς εἶπε τῷ ᾿Ανδρέᾳ Οὐχ ἥμαρτες, ἀλλὰ ταῦτά σοι ἐποίησα
ὅτι εἶπας Οὐ δυνήσομαι πορευθῆναι εἰς τὴν πόλιν τῶν ἄἀνθρωπο-
φάγων ἐν τρισὶν ἡμέραις, καὶ ὑπέδειξά σοι ὅτι πάντα δυνατός
εἶμι xal ἐχάστῳ φανῆναι χαθὼς βούλομαι. νῦν οὖν ἀνάστα,
αὐτοὺς οἱ ἄγγελοι. (In textu edito scribendum videbatur ἐστηχότα pro ἑστηκότων)
xal ἠχούσαμεν τοῦ χυρίου εἰπόντος t. ἀἄγγ. ᾿Αχούσατε τῶν ἀπ. x. v. ἃ λέγουσιν
ὑμῖν (Thilo ἡμῖν, item in textu ἡμᾶς. In seqq. εἴδαμεν edidi, Thilo οἴδαμεν).
καὶ ὡς ἡμᾶς ἐξύπνισας, ἤγαγον πάλιν οἱ ἄγγ. τὰς ψυχὸς ἡμῶν οἱ ὡς ἀετοὶ φαι-
γόμενοι καὶ ἀπέϑεντο εἰς τὰ c. ἡμ.

18. C ἐχάρη σφόδρα ὅτι | τὰ ϑαυμάσια usque ὠμίλησα: C ϑεάσασϑαι
ταῦτα. ὁ δὲ ᾿Ανδρέας εἶπε πρὸς XUptov Συγχώρησόν μοι ὅτι ὡς ἀνϑρώπῳ διι-
λέχϑην σοι | C om χύριε | ταῦτα δὲ - - ὡραιοτάτῳ (Thilo add ex B εὐειδεῦ:
C χαὶ ἰδοὺ παρεγένετο ὁ σωτὴρ πρὸς αὐτὸν ὡς μιχρῷ παιδίῳ ὡραιοτάτῳ | x
ἀποχριϑεὶς -- Xaige: C xal εἶπεν αὐτῷ Χαίροις | ὁ δὲ ᾿Ανδρέας etc: € ὁ δὲ πε-
σὼν ἐπὶ τὴν γῆν προσεχύνησς λέγων Συγχώρησόν ua, χύριε, τὴν ἁμαρτίαν ταύ-
τὴν ὅτι ὡς ἄνθρωπόν σε ἐν τῷ τ πλοίῳ διωμέλησα. ἥμαρτόν “σοι, χύριε, ἕν τούτῳ,
[ὅτι] οὐχ ἐφανέρωσάς μοι σαντὸν ἐν τῇ ϑαλάσσῃ ; xol εἶπεν αὐτῷ ὁ ᾿Γησοῦς Οὐχ
ἥμαρτες, ἀλλὰ - -- διότι εἶπας Οὐ δύναμαι ἀπελϑεῖν (item ex D notavi: ταῦτα

σοι ἐποίησα διότι εἶπας Οὐ δύναμαι ἀπελϑεῖν etc.) clc τὴν χώραν τῶν dy3p. ἐν
TP. ἡμέραις. ἐν τούτῳ γνῶϑι [ὅτι) χαϑὼς ϑέλω οὕτω δεικνύω ἐμαυτόν, xal [δύ-

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 149

εἴσελθε πρὸς Ματθείαν εἰς τὴν πόλιν καὶ ἐξάγαγε αὐτὸν ἐκ τῆς
φυλακῆς xai πάντας τοὺς μετ᾽ αὐτοῦ ὄντας ξένους. ἰδοὺ γὰρ
ὑποδείκνυμί σοι. ᾿Ανδρέα, ἃ δεῖ σε παθεῖν πρὸ τοῦ ἐλθεῖν ἐν τῇ
πόλει ταύτῃ. ἐνδείξονταί σοι βασάνους χαὶ ὕβρεις, καὶ τὰς σάρ-
χας σου ἐν ταῖς πλατείαις καὶ ῥύμαις διασχορπιοῦσι, xal τὸ
αἷμά σου ξδεύσει ἐπὶ τὴν γῆν, θάνατον δὲ οὐ δύνανταί σοι παρα-
σχεῖν" ἀλλ᾽ ὑπόμεινον, χαθὼς ἐμὲ οἶδας τυπτόμενον ὑβριξόμενον
καὶ σταυρούμενον᾽ εἰσὶν γὰρ μέλλοντες πιστεύειν. ἐν τῇ πόλει
ταύτῃ. xal ταῦτα εἰπὼν ὁ σωτὴρ ἐπορεύετο εἰς τοὺς οὐρανούς.

19. ᾿Ανδρέας δὲ εἰσῆλθεν ἐν τῇ πόλει μετὼ τῶν αὐτοῦ μαθη-
τῶν, xai οὐδεὶς αὐτὸν ἐθεάσατο. xol ὡς ἀπῆλθεν ἐν τῇ φυλακῇ,
εἶδε φύλαχας ἑστῶτας ἑπτὰ ἐπὶ τὴν θύραν φυλάσσοντας, xai
ηὔξατο ἐν ἑαυτῷ xal πεσόντες ἐξέψυξαν, xal περιεχάραξε τῷ
σημείῳ τοῦ σταυροῦ τὴν θύραν xal αὐτομάτως ἠνεῴχθη. καὶ
εἰσελθὼν μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εὖρε Ματθείαν χαθήμενον xo
ψάλλοντα, xal ἰδὼν αὐτὸν ἀνέστῃ, xal ἠσπάσαντο ἀλλήλους
ἐν φιλήματι ἁγίῳ, καὶ εἶπε πρὸς Ματθείαν ᾿Αδελφέ, πῶς εὑρέ-
θης ἐνταῦθα: ἔτι γὰρ τρεῖς ἡμέραι, ἐξάξουσίν σε τοῦ γενέσθαι
βρῶμα αὐτοῖς. ποῦ εἰσὶν τὰ μεγάλα μυστήρια ἃ ἐδιδάχθης καὶ
τὰ θαυμάσια ἃ ἐπιστεύθημεν; xal εἶπεν αὐτῷ Ματθείας Οὐκ
ἤχουσας τοῦ χυρίου λέγοντος EQ ἀποστελῶ ὑμᾶς ὡς πρόβατα
ἐν μέσῳ λύκων: εὐθέως εἰσηγαγόν με ἐν τῇ φυλακῇ. χαὶ ηὐξά-
μὴν πρὸς κύριον, xai εἴρηκέν μοι Ὕπόμεινον ἐνταῦθα εἰκοσιεπτὰ
ἡμέρας καὶ ἐξαποστελῶ σοι ᾿Ανδρέαν καὶ ἐξάξει σε ἐκ τῆς φυλα-
xig. καὶ νῦν ἰδοὺ χαθὼς εἶπεν ὁ κύριος γέγονεν.

Ὁ Τότε θεασάμενος ὃ ᾿Ανδρέας εἶδε τρεῖς ἄνδρας χαταχλεί-
ναμαι) ἑχάστῳ φανῆναι de βούλομαι νῦν οὖν εἴσελθε ἐν τῇ πόλει xal ἐξάγαγε
Ματϑαῖον ἐκ τ. φ. xol π. τ. μετ᾽ αὐτοῦ ξένους. Post haec verba rursus deficit B:
hioc quae sequuntur usque ἐξαλεῖψαι τὸν ἄνϑρωπον sect. 20,, ex uno C petere
licebat.

χαϑώς: codex pragn εἷς Thiloni sic scribendum videbatur: ὡς χαϑὼς
ἐμὶ εἶδες

19. πεσόντες ἐξέφζνξαν: εχ D notavi ἔπεσον ἐπὶ τὴν γῆν xal ἐξέψνξαν.
Exinde ibidem Andreas dicitur εἰς τὸ προαύλιον ivisse, ubi accidit quod in textu
refertur: περιεχάραξε etc.

Ματϑείαν coustantiae caussa reposuimus ubi codex C ut solet Ματϑαζον
habet.

ἠαπκάσαντο ἀλλήλονς: codex ἦσπ, ἀλλήλοις

150 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

στοὺς ἐσθίοντας χόρτον γυμνούς, xal τύψα: τὸ στῆθος ἔφη
Πρόσχες κύριε, τί παθαίνουσιν οἱ ἄνθρωποι, πῶς ὡμσίωσαν αὐὖ-
τοὺς τοῖς ἀνοήτοις κτήνεσιν; καὶ λέγει πρὸς τὸν σατανᾶν Οὐαί
σοι τῷ διαβόλῳ τῷ ἐχθρῷ τοῦ θεοῦ xai τοῖς ἀγγέλους cou, ὅτι
οὐδέν σοι παρέσχον οἱ ἐνταῦθα ξένοι, χαὶ πῶς ἐπήγαγες αὐτοῖς
τὴν τιμωρίαν ταύτην ; ἕως πότε πολεμεῖς μετὰ τοῦ γένους τῶν
ἀνθρώπων: σὺ ἐξήγαγες τὸν ᾿Αδὰμ, ἐκ τοῦ παραδείσου xai ἐποίη-
«- A 2 ? , ἢ 2 ,
σας μιγῆναι. τοὺς ἀνθρώπους ἐν παραβάσει. xol ὠργίσθη κύριος
καὶ ἐπήγαγε τὸν κατακλυσμὸν ὥστε ἐξαλεῖψαι τὸν ἄνθρωτον.
xal πάλιν παρεγένου χαὶ ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ἦα καὶ τοὺς à
ταῦθα ποιήσῃς κατεσθίειν ἀνθρώπους, ἵα γένηται xal τούτων
τὸ vlog εἰς κατάραν χαὶ ἀπώλειαν, νομίζων ἐν σεαυτῷ ὅτι ὁ
ϑεὸς ἐξαλείψει τὸ πλάσμα αὐτοῦ. ἢ οὐκ ἤχουσας ὅτι εἶπεν ὁ
θεὸς ὅτι οὐ μὴ ἐπάξω καταχλυσμὸν ἐπὶ τῆς γῆς; ἀλλὰ εἰ τί
ἐστιν ἐτοιμαξόμενον χολάσεως, ἕνεχεν τῆς σῆς τιμωρίας γίνεται.
Ἢ Ξ Τότε ἀναστὰς ᾿Ανδρέας xai Ματθείας ηὔξαντο, καὶ μετὰ
τὴν εὐχὴν ἐπέθηκεν ᾿Ανδρέας τὰς χεῖρας ἐπὶ τὰ πρόσωπα, τῶν
τυφλῶν ἀνδρῶν τῶν ὄντων ἐν τῇ φυλαχῇ. καὶ εὐθέως πάντες
ἀνέβλεψαν καὶ πάλιν ἐπέθηκεν τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπὶ τὰς καρδίας
αὐτῶν, καὶ μετεβλήθη ὁ νοῦς αὐτῶν εἰς ἀνθρωπίνην αἴσθησιν.
τότε ἀπεχρίθη αὐτοῖς ᾿Ανδρέας ᾿Αναστάντες πορεύεσθε εἰς τὰ
κατώτερα, μέρη τῆς πόλεως, καὶ εὑρήσετε ἐν τῇ ὁδῷ συχῆν με-
20. τ. dyy. σου: codex τ. ἄγγ. αὐτοῦ | τοὺς ἀνθρώπους ἐν - - τὸν ἄνϑρω-
πον! his fere respondent ea quibus rursus B incipit: τοὺς υἱοὺς αὐτῶν τοὺς γι
γάντας χατελϑεῖν ἀνθρώπους ἐπὶ τῆς γῆς, ἕως οὗ doyloSv χύριος ἐπ᾽ αὐτοὺς xol
ἐπήγαγεν ἐπ᾽ αὐτοὺς τὸν χαταχλυσμόν, ἕνα ἐξαλείψῃ πᾶν τὸ ἀνάστημά ὃ ἐποίησε
χύριος ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ οὐχ ἐξήλειψεν αὐτοῦ Νῶς.
xal πάλιν etc. ex B sunt (ἐξαλείψει: codex - λείφει ... ὅτι εἶπεν: Thilo ὅ,τι
εἶκεν) : 6 xol πάλιν -- ταύτῃ ἵνα ποιήσῃς éoSletw ὁμοίους ἀνθρώπους. ἢ οὐχ
ἤχουσας ὅτι eUxev ὁ ϑεός Οὐ μὴ ἐξάξω ἔτι χαταχλυσμὸν ἐπὶ γῆς; ἀλλ᾽ εἴ τί ἐστο
ἑτοιμαζόμενον, ἔνεχα τῆς σῆς τιμωρίας. Praeterea inde Ὁ ἔνεχεν rursps ind-

piunt vetustissimae reliquiae A, qnas quemadmodum descripsi sequimur.

21. ηὔξαντο: C προσηύξ. | C om μετὰ τ. εὖχ. | -én£S. 'Avbp. τ΄ y.: B ἐπ.
T. Y- ὁ Av8p.: C προσέϑηκχκ, ὁ "AvBp. v, y. 1 C ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν τυφλ.
ἀγνορώπων, xoi πάντες (B om) ἀνέβλεψαν: item D ἐπὶ τοὺς ὀφϑ. τ. τυ. ἀνϑρώπ.
οἵτινες ἦσαν ἐν τῇ φυλαχῇ, καὶ ἀνέβλεψ. ἅπαντες |. C om x. πάλιν ἐπ. τ. y.
αὐτοῦ (B aur. τ. y.) ἐπὶ (B add τὰ πρόσωπα τῶν τυφλῶν καὶ ἐπὶ) τὰς καρδ. αὖ-
τῶν | ὁ νοῦς avt. (B a. ὁ v) ε. d. αἴσϑ.: C ἡ χαρδία αὐτῶν εἰς νοῦν ἀνϑρώ-
r&v xol αἴσσησιν | D xol ἀποχριϑεὶς "AvBp. εἶπεν αὐτοῖς : C xal εἶπεν αὐτοῖς |
"Avagt. (B add οὖν) πο;. (C ᾿Ανάστητε xol πορεύϑητε) εἷς - - χαϑίσατε ὑπὰ τ.

ACTA ΑΝΏΒΕΛΔΕ ET. MATTHIAE. 151

γάλτν. καὶ καθίσατε ὑπὸ τὴν συχῆν xal ἐσθώίωτε ἀπὸ τοῦ χαρ-
ποῦ αὐτῆς ἕως ἄν ἔλθω πρὸς ὑμᾶς ἐὰν δὲ βραδύνω τοῦ (civ
ἐχεῖ, εὑρήσετε τὸ αὕταρχες τῆς τροφῆς ὑμῶν᾽ οὐ μὴ γὰρ ἐκλεί-
φει 0 χαρπὸς ἀπὸ τῆς συκῆς, ἀλλ ὅσον. ὑμεῖς ἐσθώτε, πλείονα
καρπὸν ἐνέγκῃ καὶ διαθρέψῃ ὑμᾶς, καθὼς εἶπεν ὁ κύριος. καὶ
^ ἀποκριθέντες εἶπαν τῷ ᾿Ανδρέᾳ ᾿Ελθὲ ἅμα ἡμῖν, xopu ἡμῶν, μή
ποτε πάλιν θεασάμενοι ἡμᾶς οἱ τῆς πόλεως ταύτης ἄνομοι ἄνδρες
κατακλείσουσιν ἡμᾶς καὶ ἐνδείξονται ἡμῖν βασάνους δεινοτέρας
xaX πλείους ὧν ἐπεδείξαντο ἡμῖν. χαὶ ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν
ὃς αὐτούς Πορεύεσθε᾽ ém ἀληθείας γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι πορενο-
μένων ὑμῶν οὐ μὴ ὑλάξει χύων ἐν τῇ γλώττῃ αὐτοῦ ἐφ᾽ ὑμᾶς.
ἦσαν δὲ οἱ πάντες ἄνδρες διακόσιοι ἑβδομήκοντα xal γυναῦκες
τεσσαράκοντα. ἐννέα οὃς ἀπέλυσεν ᾿Ανδρέας ἐκ τῆς φυλακῆς. καὶ
ἐπορεύθησαν οἱ ἄνδρες καθὼς εἶπεν αὐτοῖς ὃ μακάριος ᾿Ανδρέας"
Ματθείαν δὲ ἐποίησεν πορευθῆναι σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ἐξ
ἀφηλιώτου- τῆς πόλεως. χαὶ ἐπέταξεν ᾿Ανδρέας νεφέλῃ. καὶ
ἦρεν ἡ νεφέλη Ματθείαν xal τοὺς μαθητὰς ᾿Ανδρέου, καὶ ἀπέ-
θατο αὐτοὺς ἡ νεφέλη ἐν τῷ ὄρει ὅπου ἦν ὁ Πέτρος διδάσχων, καὶ
. ἔμειναν πρὸς αὐτόν.
7 ᾿Αγδρέας δὲ ἐξελθὼν ἀπὸ τῆς φυλακῆς περιπάτει ἐπὶ

συχ. (C ὑπ’ αὐτὴν) -- -- ἕως ἄν (C οὗ) E. mp. Jp. | A om ἐὰν δὲ βραδύνω τ.
ἐλ. (C om τ᾿ ἔλϑ.) ἐχ. - - ἐκλείψει (B λείψῃ) ὁ (B om) x. ἀπὸ x. o. (C ἀπ᾽
αὐτῆς) -- ἐνέγχῃ καὶ διαϑρ. ὑμ. (C om x. δ. vp.) χαϑὼς εἶπ. ὁ χύρ. (B ὁ
κύρ. διέταξε) : C om | x. ἄποχρ. (C om, B add οἱ ἄνδρες) εἶπαν (BC - πον) τῷ
᾿Ανδρ. (C αὐτῷ ἐκεῖνο | C "EXSE pe ἡμῶν (item B p ἡμ.), κύριε, μή ποτε |
€ om ταύτης [ C ἄνομοι &v3peoc | C xal ἐνδείξονται πλειοτέρας βασάνονς (B
x. ἐνδ. βασάνους δεινὰς πλείονας ὧν ἐνεδείξαντο ἡμῖν.). xal εἶπεν αὐτοῖς ὁ ἀπό-
στολος | Πορεύεσθε᾽ ἐπ᾽ dA. γάρ: B ἀμήν | πορενομένων ὑμῶν (C πορενόμενοι)
οὐ μὴ ὑλάξει (€ λάξῃ) x. ἐν (BC om) τ. γλώττῃ (B - σσῃ) a. ἐφ’ Up. (B om
&. 9. et add νῦν οὖν πορεύεσθε) | ἦσαν δὲ -- -- οὖς ἀπέλυσεν (in codice est ἀπέ-
λοισεν, non ἀπελθεῖν) ---- ὁ pax. ᾿Ανδρέας (C ἦσαν γὰρ ἄνδρες διακόσιοι τεσσα-
ράχοντα ἐννέα, xol ἀπῆλθον. Eundem numerum qui in C est ex D exscriptum
habeo.). Mat9. δὲ ἐπ. mop. σὺν v. μι (C μετὰ τῶν μαϑητῶν) avt. ἐξ ἀφηλιώ-
tov (nec fere aliter in A videtur scriptum esse; legi quidem adhuc potest εξ - -
Amoutou) t. πόλεως: haec omnia B om | ἐπέτ. ᾿Ανδρ. νεφέλῃ (B - λην) x. ἦρεν
ἡ νεφ. : C ἔταξεν ᾿Ανδρ. xol ἦρε νεφέλη | C τὸν Ματϑαῖον σὺν τοῖς μαϑηταῖς
αὐτοῦ, καὶ ἀπήγαγεν ἐν (etiam B om xj νεφέλη ante ἐν) τῷ ὄρει |. ὅπου ἦν ὁ
(BC om) Πέ. διδάσχ. (C χαϑεζόμενος) : ex D notavi ἔνϑα ἦν Πέτρος προσευχό--
μενος | B om x. Fev. xp. αὐτόν

22. 'Aj8p. δὲ (C Ὁ δὲ ᾿Ανδρ.) di3. (B Καὶ ἐξῆλθεν ' Avo.) ἀπὸ (BC £x)

159 ACTA ANDREAE ET MATTHTAE.

τῆς πόλεως, καὶ θεασάμενος στῦλον χαλχοῦν xal ἀνδριάντα
ἐπάνω ἑστηχότα, xal £o» ἐκαθέσθη ὀπίσω τοῦ στύλου ἐκείνου
ἕως ἂν ἴδῃ τί ἔσται. τὸ γενόμενον. καὶ ἐγένετο πορευθῆναι τοὺς
δημίους εἰς τὴν φυλακὴν ἵνα ἐχβάλωσιν ἀνθρώπους εἰς βρῶσιν
αὐτῶν χατὰ τὴν συνήθειαν, καὶ ηὗραν τὰς θύρας τῆς φυλακῆς
ἀνεῳγμένας καὶ τοὺς φύλακας τοὺς φυλάσσοντας νεχροὺς χειμό-
νους ἐπὶ τὴν γῆν. χαὶ εὐθέως ἐπορεύθησαν καὶ ἀπήγγειλαν τοῖς
ἄρχουσω τῆς πόλεως λέγοντες ὅτι τὸ δεσμωτήριον ηὕρομεν ἠνεφγ-
μένον, χαὶ εἰσελθόντες ἔσω οὐδένα ηὕραμεν, ἀλλὰ τοὺς φύλαχας
ηὕραμεν νεκροὺς χειμένους ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἀχούσαντες ταῦτα
οἱ ἄρχοντες ἔλεγον ἐν ἑαυτοῖς Τί ἄρα ἐστὶ τὸ γενόμενον; μή τι-
vec εἰσῆλθαν εἰς τὴν φυλακὴν τῆς πόλεως xal τοὺς φύλακας ἀπέ-
χτειναν, ἦραν δὲ xol τοὺς καταχλείστους: xal ἐλάλησαν τοῖς
δημίοις λέγοντες ᾿Απελθόντες εἰς τὴν φυλακὴν ἐνέγκατε τοὺς &v-
δρας τοὺς τελευτήσαντας, ἵνα xdv αὐτοὺς καταφάγωμεν ἐν τῇ
σήμερον. χαὶ ἀνέλθωμεν ἐπὶ τὴν αὔριον καὶ ἐπισυνάξωμεν πάν-
τᾶς τοὺς γηραιοὺς τῆς πόλεως ὅπως βάλωσιν χλήρους εἰς ἑαυ-
τοὺς ἕως dw ἔλθωσιν οἱ χληροὶ ἑπτά... xal ἑπτὰ xo9 ἑχάστην
ἡμέραν σφαγιάσωμεν᾽" καὶ ἔσονται ἡμῖν εἰς διατροφὰς ἕως ἂν
t. φ. (B add xal) περ. ἐπὶ τ. π. (C. ἐν τῇ πόλει!) x. ϑεασάμ. (C ἐϑεάσατο ἐπί
τινα, B ἦλθεν ἐπί τινα) στῦλ. (B τόπον) y. (B ἐν d ἦν στήκων χίων) xai (C om,
B x. ἐπὶ τὸν κίονα) ἄνδρ. ἐπ. ἔστ. (BC om ἐπ. ἔστ), x. 9d» (C om) ἐκαϑ.
ὀπίσω (BC ἐγγὺς) τ. στ. ἐχείνον (C éyy. αὐτοῦ) ἕως dv (C om) ἴδῃ (B ἀφίδῃ,
codex ἀφείδη) τί ἔσται (BC om τ. ἐ.) τὸ γεν. | πορευϑῆναι: B ἐν τῷ εἰσελϑεξῖν,
C ἐν τῷ πορεύεσθαι |. C ἐν τῇ φυλαχῇ | UG ἐχβάλωσιν (A -aAov0w): B tva
ἐξενέγκωσιν, C ταῦ ἐξενέγχαι || B om εἰς Qe. avtov (C αὐτοῖς) | C om χατὰ
τὴν (A add paxaplav, quod sine dubio vitiosum est) cvvrjSeuv. | C εὗρον τὰς
πύλας ἀνεῳγμ-. | xol τ. φύλαχ. τ. φυλάσσ. (C om t. φυλάσσ.) v. x. ἐπὶ τὴν γὴν
(C ἐ. τῆς γῆς). x. εὖθ. ἐπορ. xol (C καὶ πορευθέντες) ἀπήγγ. -- -- λέγοντες (€
om): B xal εἰσελθόντες ἔσω οὐδένα ηὗρον. χαὶ ἀπελθόντες ἀνήγγειλαν τοῖς ἄρ-
χουσι λέγοντες | A om τό | € εὕρομεν | BC ἀνεῳγμένον | xoi εἰσελϑ. - -
ηὔραμεν (B - ρομεν)ὴ ἀλλὰ -- ἐπὶ v. γῆς (B om ἀλλὰ -- γῆς) : C xal οὐδένα
ἐντὸς εὕρομεν εἰ μὴ τοὺς φύλαχας νεχροὺς χειμένους ἐπὶ γῆς | ἔλεγον (C εἶπον)
d. kavx.: B εἶπαν | Τί ἄρα - - γενόμενον (C γεγονός): B Οὐαὶ ἡμῖν" ἄρα τί €.
τὸ γεγονός | μή τινες εἰσῆλθαν -- χαταχλείστους: C μὴ εἰσῆλθόν τινες ἐν τῇ
φυλαχῇ xal ἦραν τοὺς χαταχλ.: B τίνες τοὺς φύλακας ἀπέχτ., ἦραν δὲ τοὺς χα-
ταχλ. | xai ἐλάλησαν - - λέγοντες: ΒΟ x. εἶπαν (C - πον) πρὸς τοὺς δημίους (Ὁ
τοῖς δημίας) 1 C ᾿Απέλϑθατε χαὶ ἐνέγχατε τοὺς ἑπτὰ ἄνδρας ἵνα αὐτοὺς φάγωμεν
ἐν τῇ σήμ. ἡμ., B Φέρετε τοὺς φύλαχας ἵνα x&v αὐτοὺς χαταφάγωμεν ἐν τ. σ.
vj. | καὶ ἀνέλϑ. -- - καὶ (codex om) ἐπισυνάξ, x. τ. γηραιοὺς (codex γέρουσιν)
τῆς πόλ. - - ἀγάγωσιν (ut BC; A ἄγουσιν) ἐντ. ἵνα ἔσονται ἡμῖν εἰς διατροφάς :

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 153

ἐκλεξώμεθα νεανίσκους xai δρίσωμεν αὐτοὺς ἐν πλοίοις ὡς ναυτι-
χούς. xal ἀπελθόντες εἰς τὰς χύκλῳ χώρας καὶ ἐμβαλλόμενοί τι-
νας ἀγάγωσιν ἐνταῦθα ἵνα ἔσονται ἡμῖν εἰς διατροφᾶς.

Καὶ ἀπελθόντες οἱ δήμιοι εἰς τὴν φυλακὴν ἤνεγκαν τοὺς
ἑπτὰ ἄνδρας τοὺς τελευτήσαντας, καὶ ἦν χλίβανος φχοδομημέ-
νὸς ἐν μέσῳ τῆς πόλεως, xal προσέκειτο ἐν τῷ χλιβάνῳ -ληνὸς
μεγάλη ἐν ἦ τοὺς ἀνθρώπους ἐσφαγίαζον, καὶ διέτρεχεν αὐτῶν
τὸ αἷμα ἐπὶ τὴν ληνόν. xa ἤντλουν ἐκ τοῦ αἴλατος χαὶ ἔπινον.
xal ἤνεγκαν τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἔϑηχαν ἐπὶ τὴν ληνόν. χαὶ ἐν
τῷ ἐπᾶραι τοὺς δημίους τὰς χεῖρας αὐτῶν Ém αὐτούς, ἤκουσεν
φωνῆς ᾿Ανδρέας λεγούσης θέασαι. ᾿Ανδρέα,, τὸ γινόμενον ἐν τῇ
πόλει ταύτῃ. χαὶ θεασάμενος ᾿Ανδρέας ηὔξατο πρὸς χύριον λέ-
γῶν Κύρις Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ χελεύσας τοῦ εἰσελθεῖν με εἰς τὴν
πόλιν ταύτην, μὴ ποιήσῃς τι χαχὸν διαπράξασθαι τοὺς ἐν τῇ
πόλει ταύτῃ. ἀλλ᾽ ἐξελθάτωσαν αἱ μάχαιραι ἐκ τῶν χειρῶν τῶν
ἀνόμων. καὶ εὐθὺς ἔπεσαν ak μάχαιραι τῶν ἀνόμων, xal ἀπελι-

C καὶ αὔριον βάλωμεν (codex βάλομεν) χλήρους xoi ἐπισυνάξομεν τοὺς γηραιοὺς
καὶ σφάξομεν αὐτοὺς εἷς διατροφήν, ἕως dv ἐχλεξόμεϑα νεανίσχους ὡς ναντιχοὺς
χαὶ ἀπέλθωσιν ἐν πλοίοις εἰς τὰς χύχλῳ περιχώρους xal ἀγάγωσιν ἡμῖν εἷς δια--
τροψήν: B (sed ad finem huius sectionis transfert post alterum ἐν τῇ σήμ. ἡμέρᾳ)
xai ἐπὶ τὴν αὔριοῦ ἐλθόντες ἐπισυνάξωμεν πάντας τοὺς νεωτέρους xal ἐμβάλωμεν
αὐτοὺς εἷς πλοῖα ὡς ναντιχούς, xal ἀπελθόντες εἰς τὰς χύχλῳ χώρας xal ἐμβαλ-
λόμενοί τινας ἀγάγωσιν ἵνα ἔσονται ἡμῖν εἰς διατροφάς.

Καὶ ἀπελϑ. - - εἰς τ. φυλ. (C om ἐ. τ. φ.) ἤνεγχαν -- - τελευτήσαντας (C
τεϑνηκότας) -- -- χλίβανος ὠκχοδ. ἐν (codex ἐμ) μέσῳ (C xMBavoy ἕτοιμον) τ. πόλ.
(C om τ. π.) - - ἐν (C om) - - λην. μεγάλη ἐν ἡ (€ χην. ἔνϑα) -- ἐἀσφαγίαζον
(€ ἔσφαζον) - - avt. τὸ αἷμα (C τ. α. α.) ἐπὶ τὴν (€ τοῦ) ληνόν (C - νοῦ) - -
xal ἤνεγχαν ---- ἐπὶ t. ληνόν (C om xal fjv. usque ληνόν): B pro his nil nisi xo
ἀπελθόντες ol ὑπηρέται ἤνεγχαν αὐτοὺς ἐπὶ τὴν ληνόν, xol ἔϑηχαν αὐτοὺς toU
χαταχόψαι αὐτούς. | xol ἐν τῷ ἐπᾶραι - - ἐπ᾿ αὐτούς (C ὡς δὲ ἔϑηχκαν ἐχεῖσε
τοὺς ἑπτὰ ἄνδρας), ἤχουσεν φων. ᾿Ανδρ. λεγ. (C ὁ ἀπόστολος quy. λεγ.) - -- γινό-
μενον (C γεν.) - - ταύτῃ: Β ἤχουσε δὲ φωνῆς ὁ ᾿Ανδρ. λεγούσης αὐτῷ [ΠΙρόσχες,
᾿Ανδρέα, xai ϑέασαι τί γίνεται ἐν c. π. ταύτῃ | καὶ ϑεασάμενος ᾽Ανδρ. -- - ὁ
χελεύσας (ὁ χελεύσας de coniectura posui, spatium fere convenit, sed quid ibi
scriptum fuerit assequi non potui) τοῦ εἰσελϑεῖν -— μὴ ποιήσῃς (neque haec μ.
X. ex antiquissima membrana erui, sed ad scriptaram codicis B coniicere licebat)
Tt χαχὸν —— χειρῶν v. ἀνόμων: Β xol ϑεασάμενος ὁ ᾿Ανδρ. ἐδάχρυσε, xal χλαίων
ἀνέβλεψεν εἰς τὸν οὐρανὸν xat εἶπε Κύριέ μον "I. Χρ., ἐφ᾽ ἣν εἰσῆλθον ἐν τῇ v.
T., μὴ ποιήσῃς τι xax. αὐτοὺς διαπράξασθαι: Ο xol de εἶδε ταῦτα, προσηύξατο
τοῦ ἐξελθεῖν αἱ μάχαιραι ἐκ τῶν χειρῶν τ. ἀνόμων | xol εὐϑὺς ἔπεσαν - - ἐπειδὴ
ἐσμεν πρόσπεινοι: B xol εὐχομένου τοῦ ᾿Ανδρέον εὐθέως παρελύϑησαν αἱ χεῖρες

154 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

θώθησαν αἱ χεῖρες αὐτῶν. xal θεασάμενοι οἱ ἄρχοντες τὸ γεγονὸς
ἔχλαυσαν λέγοντες Οὐαὶ ἡμῖν. ὅτι ἐνταῦθα μάγοι εἰσὶν οἱ xai
ἀπελθόντες ἐν τῇ φυλακῇ xal ἐξαγαγόντες τοὺς ἄνδρας ἰδοὺ
γὰρ καὶ τούτους ἐμάγευσαν. τί οὖν ποιήσωμεν; ἀπελθόντες νῦν
ἐπισυνάξωμεν τοὺς γηραιοὺς τῆς πόλεως, ἐπειδή ἐσμεν πρόσ-
πεινοι.

5 Καὶ ἀπελθόντες συνήγαγον καὶ εὗρον διαχοσίους δεχαε-
vta, χαὶ ἤγαγον αὐτοὺς ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας, xo ἐποίησαν αὐὖ-
τοὺς βάλλειν κλήρους, καὶ ἦλθεν ὁ χλῆρος ἐπὶ ἑπτὰ γηραιούς.
χαὶ ἀποχριθεὶς εἷς τῶν χληρωθέντων ἔλεγεν τοῖς ὑπηρέταις Δέομαι
ὑμῶν, ἔχω ἐμαυτῷ υἱὸν ἕνα, λάβετε αὐτὸν χαὶ σφάξατε ἀντὶ
ἐμοῦ, xai ἐμὲ καταλείπατε. χαὶ ἀποχριθέντες οἱ ὑπηρέται d.
παν αὐτῷ Οὐ δυνησόμεθα λαβεῖν τὸν υἱόν cou ἐὰν μιὴ πρῶτον
ἀνενέγχωμεν τοῖς μείζοσιν ἡμῶν. καὶ ἀπελθόντες οἵ ὑπηρέται
εἶπαν τοῖς ἄρχουσιν. xal ἀποχριθέντες οἱ ἄρχοντες εἶπαν τοῖς
ὑπηρέταις ὅτι ἐὰν δώῃ ὑμῖν τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἀντ᾽ αὐτοῦ, ἐάσατε
αὐτὸν ὑπάγειν. xal ἐλθόντες. οἱ ὑπηρέται εἶπαν τῷ γηραιῷ. xai
ἀποκριθεὶς ὁ γηραιὸς εἶπεν αὐτοῖς Ἔχω καὶ θυγατέρα σὺν τῷ υἱῷ

τῶν δημίων χαὶ αἱ μάχ. ἐξέπεσαν ὧς v. χειρῶν αὐτῶν. χαὶ ϑεασάμενος ὁ ᾿Αν-
δρέας ἐδόξασε τὸν StÓv. τότε ἰδόντες οἱ ἄρχοντες ἔχλανσαν λέγοντες Οὐαὶ ἡμῶν,
τί ποιήσωμεν; ἀπελθόντες οὖν συλλέξατε τοὺς γηραιοὺς τῆς πόλεως va xdv αὖ-
τοὺς χαταφάγωμεν ἐν τῇ σήμερον ἡμέρᾳ. ([ἀπὶ sequuntur in B illa xol ἐκὶ τὴν
αὔριον usque εἰς διατροφάς. Vide supra.) C brevissime: xol ἐγένετο οὕτως. χαὶ
Θεασάμενοι οἱ ἄρχοντες τὸ γεγονὸς ἔχλαυσαν λέγοντες Οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι ἐνταῦϑα
μάγοι εἰσίν, δὲ xal ἀπελθόντες ἐν τῇ φνλαχῇ ἐξήγαγον τοὺς ἄνδρας ἱδοὺ γὰρ --
ποιήσωμεν.

23. Καὶ ἀπελθόντες συνήγ. x. «0p. (C om x. εὖρ.) - -- ἤγαγον αὐτούς (€
om) ἐπὶ -- -- καὶ ἐποίησ. αὐτ. β' κλήρους (C καὶ ἔβαλον χλήρους), xoà A3. ὁ xx.
(C ὃ κχλ. 032.)*d. E. γηραιούς: B Καὶ ἀπελθόντες οἱ δήμιοι ἐπισυνῆξαν τοὺς γέ-
ροντας πάντας ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας xoi -- βαλεῖν χλ., καὶ ὁ -- - γηραιούς, dott
γενέσθαι κατάβρωμα τοῖς ἐν τῇ πόλει. | εἷς t. χληρωϑ. ἔλεγεν (B εἶπε): C εἷς
ἐξ αὐτῶν ἔφη | BC om τοῖς ὑπηρέτ. |. ἐμαντῷ : BC om | BC vt. &« (B ξ. v)
μιχρόν λάβετε usque χαταλείπατε: CO λαβόντες σφάξατε ἀντὶ ἐμοῦ, B λαβόντες
αὐτὸν σφάξατε ἀντὶ ἐμοῦ xat ἐμὲ ἐάσατε | xol ἄποχρ. οἱ ὑπ. εἶκ. αὐτῷ (B εἶπ.
α. οἱ ὑπ): C χαὶ εἶπον |. C Οὐ δυνάμεϑα τὸν υἱόν σον λαβ. | ἐὰν (B cl) μὴ
-- ἡμῶν: C εἰ μὴ ἀναγγείλωμεν τοῦτο | εἶπαν τ. ἄρχουσιν: B εἶπ. αὐτοῖς, €
ἀπήγγειλαν τ. ἄρχ. αὐτῶν | οἱ ἄρχ. εἶπ. v. ὑπηρέταις (B τ. δημίοις) : € εἶπον |
B δῷ, C δίδῃ | ἄντ᾽ αὐτοῦ ex B addidi: AC om | χαὶ ἐλ. (C ἐλ, δὲ) οἱ
ὑπηρ. εἶπαν (C - πον) τῷ γηραιῷ (αὐτῷ): B xoi εἶπαν ταῦτα οἱ δήμιοι τῷ Yt
ραιῷ | καὶ ἀποκριϑεὶς -- αὐτοῖς: C χαὶ εἶπεν | A ϑυγατέραν |. BC om uw |

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. | 155

pou* λαβόντες αὐτοὺς σφάξατε, μόνον ἐμὲ ἐάσατε. καὶ παρέ-
δωχεν αὐτοῦ τὰ παιδία τοῖς ὑπηρέταις ἵνα σφάξωσιν αὐτά.
ἔχλαιαν δὲ τὰ παιδία πρὸς ἄλληλα, χαὶ ἔδέοντο τῶν ὑπηρετῶν
λέγοντα Δεόμεθα ὑμῶν, μὴ ἡμᾶς ἀποχτείνητε τῆς μικρᾶς ἡλι-
κίας ταύτης ἀλλ ἐάσατε πληρῶσαι τὰς "odas ἡμῶν. xc
οὕτως σφαγιάσατε ἡμᾶς. ἔθος γὰρ ἦν ἐν τῇ πόλει ἐχείνῃ χαὶ
τοὺς τελευτῶντας οὐχ ἐνεταφίαξον, ἀλλὰ κατήσθιον αὐτούς. οἱ
δὲ ὑπηρέται οὐχ ὑπήχουσαν τοῖς παιδίοις οὐδὲ ἐσπλαγχνίσθησαν
ἐπὶ αὐτοῖς, ἀλλὰ ἐπέφερον αὐτὰ ἐπὶ τὴν ληνὸν χλαίοντα χαὶ
δεόμενα.

Καὶ ἐγένετο ὡς ἤγαγον αὐτὰ τοῦ σφάξαι. θεασάμενος ' Av-
δρέας τὸ γεγονὸς ἐδάχρυσεν, xal κλαίων ἀνέβλεψεν εἰς τὸν οὐρα-
νὸν xal εἶπεν Κύρις ᾿Ιησοῦ Χριστέ, χαθὼς ἐπήκουσάς μου slg
τοὺς νεχροὺς καὶ οὐκ εἴασας καταβρωθῆναι αὐτούς, οὕτω xu
νῦν ἐπάχουσόν μου τοῦ μὴ ὑπενεγκεῖν τοὺς δημίους τὸν θάνατον
ἐπὶ τὰ παιδία ταῦτα, ἀλλὰ ἀπολυθῆναι τὰς μαχαίρας ἐχ τῶν
χειρῶν τῶν δημίων. καὶ εὐθέως ἔλύθησαν αἱ μάχαιραι xol ἔπε-
σον éx τῶν χειρῶν τῶν δημίων. χαὶ τούτου γενομένου θεασάμενοι
οἱ δήμιοι τὸ γεγονὸς ἐφοβήθησαν σφόδρα. χαὶ ἰδὼν ᾿Ανδρέας
αὐτούς : C xol αὐτήν | μόν. épk ἐάσατε (C χαταλείψατε) : B ἀντὶ ἐμοῦ | αὐτοῦ
τὰ παιδία -- -- σφάξ. αὐτά: C αὐτὰ ὅπως σφαγῶσιν, B d γέρων τὰ παιδία ἀντ᾽
αὐτοῦ εἰς βρῶσιν | ἔχλαιον - - ἄλληλα (C om ἔχλαιον osque ἄλλ.) xà - - λέ-
ovra. (C λέγοντες) - -- μὴ ἡμᾶς osque ἡλικίας ἡμῶν (pro his C ya ἐάσητε ἡμᾶς
ἀνηλικιωϑῆναι [codex ἀναλικς.})} xal οὕτως - - xal (A om) “ -- ἀλλὰ χατήσϑιον
(C ἀλλ᾽ ἤσϑιον) αὐτούς - - ὑπήχονσαν t. παιδ. οὐδὲ ἐσπλαγχν. -- -- χλαίοντα xol
δεόμενα (C. ὑπήκχ. αὐτῶν, ἀλλ᾽ ἔχλαιον δεόμενοι αὐτούς) : B xal ἔχλαων τὰ παιδία
χρατοῦντα ἄλληλα xol λέγοντα Δεόμεϑα ὑμῶν, μὴ ἡμᾶς ἀποχτ. ἐν τῇ μικρᾷ ἡλε-
χίᾳ ταύτῃ, ἀλλ᾽ ἐάσατε -- -- xal οὕτως ἡμᾶς κατασφάξατε. xal οὐχ ἤχουσαν οἱ
ὑπηρέται τῆς φωνῆς τῶν νηκίων, αλλὰ ἀπέφερον τοῦ κατασφάξαι αὐτὰ xal ἔϑη-
xay αὐτὰ ἐπὶ τὴν ληνόν.

Καὶ ἐγένετο --- χαὶ εἶπεν: B Καὶ ἐγέν. ἐν tà. ἐπᾶραι τοὺς δημίους τὴν χεῖρα
τοῦ σφάξαι αὐτά, ϑεασάμενος ὃ ^A. ἐδάχρνσε χαὶ ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν
εἶπε | Κύριε (B add μον) 'I. Xo. χαϑὼς ἐπήχουσας p. (B εἰσήχ. j-, A om) εἰς
t. 9txo. (B ἐπὶ τῶν φνλάχκων) xal οὐκ cU. xataQp, αὐτούς (ita B; A αὐτὰ βρω-
545a: C om xal οὐχ εἴ, x. o.) [ οὕτω καὶ - - μαχαίρας ἐκ τ. y. t. δημίων: B
οὕτω μηδὲ νῦν ποιήσῃς αὐτοὺς ὑπενεγχεῖν Sdvatoy ἐπὶ τὰ m. ταῦτα: C οὕτω x.
w. ἐπάχ. μον xa μὴ ἐάσῃς τὰ παιδία ὑπὸ τῶν δημίων σφαγῆναι, ἀλλὰ τὰς μα-
χαίρας αὐτῶν ὥσπερ κηρὸν ἐναντίον πυρὸς ποίησον ἐχπεσεῖν | χαὶ εὐθέως usque
τῶν δημίων ex C: Α om: B xal εὐχομένου τοῦ ᾿Ανδρέου εὐϑέως ἐλύϑησαν αἱ
μάχ. ἐχ τῶν χειρῶν v. δημ. ὥσπερ χηρὸς ἐν πνρί | BO om καὶ τούτον γεν. usque
σφόδρα | xa ἰδὼν -- γενόμενον (C γεγονὸς) - - κύριον (C 3«ày) - - ἐν παντὶ

156 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

τὸ γενόμενον ἐδόξασεν τὸν χύριον ὅτι ὑπήχουσεν αὐτοῦ ἐν
παντὶ ἔργῳ. |

^ Καὶ θεασάμενοι οἱ ἄρχοντες τὸ γεγονὸς ἔχλαυσαν χλαυϑ-
μὸν μέγαν λέγοντες Οὐαὶ ἡμῖν, τί μέλλομεν ποιεῖν; xai ἰδοὺ ὁ
διάβολος παρεγένετο ὁμοιωθεὶς γέροντι, καὶ ἤρξατο λέγειν ἐν
μέσῳ πάντων Οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι τελευτᾶτε νῦν qx] ἔχοντες διατρο-
φάς. τί ποιήσωσιν ὑμᾶς πρόβατα xal βόες: οὐ μὴ ἀρκέσουσιν
ὑμῖν. ἀλλὰ ἀναστάντες ἐπιζητήσατε ὧδέ τινα ἐν τῇ πόλει ἐπι-
δημήσαντα ξένον ὀνόματι ᾿Ανδρέαν καὶ ἀποκτείνατε αὐτόν᾽ εἰ
δὲ μή γε, οὐχ ἐᾷ ὑμᾶς ταύτην ποιῆσαι τὴν πρᾶξιν ἔτι“ αὐτὸς
γὰρ ἀπέλυσεν τοὺς ἀνθρώπους ἐκ τῆς φυλακῆς. καὶ γὰρ ἔστιν
ὁ ἄνθρωπος ἐν τῇ πόλει ταύτῃ; καὶ ὑμεῖς οὐκ οἴδατε αὐτόν. νὖν
οὖν ἀναστάντες ἐπιζητήσατε αὐτόν, ἵνα τοῦ λοιποῦ δυνηθῆτε
τὰς τροφὰς ὑμῶν ἐπισυνάξαι.

Ἢν δὲ ὁ ᾿Ανδρέας θεωρῶν τὸν διάβολον. πῶς ὡμίλει τοῖς
ὄχλοις ὁ δὲ διάβολος οὐκ ἐθεώρει τὸν μαχάριον ᾿Ανδρέαν. τότε
ἀποχριθεὶς ᾿Ανδρέας πρὸς τὸν διάβολον εἶπεν Ὧ Βελία ἐχθρότατε,
πάσης χτίσεως πολεμιστὴς ὑπάρχων ἀλλ᾽ ὁ χύριός μου ᾿Γησοὺς

ἔργῳ (C om ἐν x. CL): B xoX θεασάμενος ᾿Ανδρέας ἐδόξασε τὸν ϑεὸν ὅτι ἐπήχον-
σεν αὐτοῦ,

24. Καὶ ϑεασάμενοι -- -- τὸ γεγονὸς (C Οἱ δὲ ἄρχοντες) ἔχλ. χλαυϑμὸν (À
κλαϑμὸν) -- ποιεῖν: B Τότε ϑεασ. οἱ τῆς πόλεως xal οἱ ἄρχοντες ἔχλαιον λέγον-
ttc ἐν Eavtoic Οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι τελευτῶμεν νῦν" τί ποιήσωμεν; τάχα γόητες εἰσῆλ-
Sov εἰς τὴν πόλιν ἡμῶν οἵτινες ἦραν τοὺς χαταχλείστονυς xal νῦν τούτους ἐμάγεν-
σαν. | xoi ἰδοὺ - - ὁμοιωϑεὶς (C ὁμοιοπαϑὴς) γέροντι (C add τινι ἀνθρώπῳ) --
ἐν (Α ἐμ) μέσῳ -- xl ποιήσωσιν ὑμᾶς (codex οἰμας) πρόβ. x. βόες; (hoc loco
in ipso codice A distinctum est) οὐ μὴ dox. ὑμῖν (C om τί ποιήσ. usque ὑμῶν):
B xol ταῦτα αὐτῶν λεγόντων παραγίνεται ὁ διάβολος OpousSele γέροντι παλαιῷ,
χαὶ στὰς ἐν μέσῳ αὐτῶν εἶπεν Οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι τελευτᾶτε νῦν μὴ ἔχοντες διατρο-
φάς. τί ποιήσετε; πρόβατα xal βόες oux ἀρχέσονσιν ὑμῖν. | ἀλλὰ (C om) ava-
στάντες ἐπ. ὧδέ τινα (C om ὧδ. τιν.) ἐν τ. πόλ. (C add ταύτῃ) -- ὀνόματι (ἃ
om) - -- εἰ δὲ μή γε (A ἰδὲ γὲ sic; C εἰ δ᾽ οὖν), -- ταύτην ποιῆσαι (C ποι. tas.)
t. tp. ἔτι (C om) -- -- ἀνθρώπους (C add τοὺς) ἐχ τ. φ. (C ἐν τῇ φυλαχῇ) καὶ
γὰρ ἔστιν - -- ἐπισυνάξαι (C om xol γὰρ usque ἐπισυνάξαῦ) : B. ἀναστάντες ζητή-
cute ἐν τῇ πόλει ξένον τινὰ ἐπιδημήσαντα ὀνόματι ᾿Ανδρέαν, xal εὑρόντες αὐτὸν
ἀποχτείνατε, (Vx χἂν τοῦ λοιποῦ δυνηθῆτε τὰς τροφὰς ὑμῶν ἐπισυνάξαι εἰ δὲ
μή Ye, οὐχέτι ἐάσῃ (potius ἐάσει) ὑμᾶς ποιῆσαι τὴν πρ. ταύτ.

"H» δὲ ὁ (C om) ---- τὸν διάβ. (C αὐτὸν) πῶς ὡμίλει (A ὁμηλεὺ -- ὁ δὲ
διάβ. -- -- ᾿Ανδρέαν (C om ὁ δέ usque ᾿Ανδρ.). τότε ἀπ. ᾿Ανδρ. mp. v. ὃ. εἶπ. (€
καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν) Ὦ βελία (C om) ἐχϑρότατε (C ἐχϑρὲ) -- - πολεμ. ὑπαργ.
(pro x. ὑπ. C: ἀεὶ, πολεμεῖς. χατὰ τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν) - - Ino. Xp. (C om

Leon iS

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 157

Χριστὸς ταπεινώσει σε εἰς τὴν ἄβυσσον. xal ἀκούσας ταῦτα, ὃ
διάβολος εἶπεν Τῆς μὲν φωνῆς σου ἀχούω, xal ἐπίσταμαι τῆς
φωνῆς σου ποῦ δὲ ἔστηκας, οὐ γνώσχω. χαὶ ἀποχριθεὶς ᾿Αν-
δρέας εἶπεν τῷ διαβόλῳ Πρὸς τί οὖν ἐπικέκλησαι ᾿Αμαήλ, οὐχ
ὅτι τυφλὸς εἶ, μὴ βλέπων πάντας τοὺς ἀγώυς; xal ἀχούσας
ταῦτα, ὁ διάβολος εἶπεν τοῖς πολίταις Περιβλέψασθε νῦν τὸν λα-
λοῦντα πρὸς μέ, ὅτι αὐτός ἐστιν. χαὶ διαδραμόντες οἱ πολῖται
ἔκλεισαν τὰς πύλας τῆς πόλεως καὶ ἐξήτουν τὸν μακάριον, xa
οὐκ ἐθεώρουν αὐτόν. τότε ὁ χύριος ἐφανέρωσεν ἑαυτὸν τῷ -᾿Αν-
δρέᾳ, καὶ εἶπεν αὐτῷ ᾿Ανδρέα, ἀνάστηθι καὶ φανέρωσον σεαυτὸν
εἰς αὐτούς, ἵνα μάθωσιν τὴν δύναμιν μοῦ καὶ τὴν ἀδυναμίαν τοῦ
ἐνεργοῦντος αὐτοῖς διαβόλου.

^ Τότες ἀναστὰς ᾿Ανδρέας ἐνώπιον πάντων εἶπεν ᾿Ιδοὺ ἐγώ
εἰμι ᾿Ανδρέας ὃν ξητεῖτε. ἐπέδραμεν δὲ ἐπ᾽ αὐτὸν οἱ ὄχλοι xal
ἐκράτησαν αὐτὸν λέγοντες “Δ σὺ ἐποίησας ἡμῖν, καὶ ἡμεῖς ποιή-

'I. Xo.) ταπεινώσει (A - σὴ): B Τότε περιέδραμον οἱ πολῖται τῆς πόλεως xal
ἐζήτουν αὐτόν, xal οὐκ ἐθεώρουν αὐτόν. καὶ ἀποχριϑεὶς ᾿Ανδρέας εἶπεν Ὦ βε-
λίαρ, ἐχϑρὲ πάσης τῆς χτίσεως, ἀεὶ λῃστὴς ὑπάρχεις πολεμῶν τὸ γένος τῶν dy-
Ὡρώπων᾽ σὺ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐποίησας τὸν ᾿Αδὰμ ἐχβληϑῆναι ὡς τοῦ παραδείσον, σὺ
ἐποίησας τοὺς ἄρτους τοὺς ἐπὶ τραπέζης λίϑους γενέσθαι, καὶ πάλιν παρεγένον ἐν
τῇ πόλει ταύτῃ ἦα ποιήσῃς τοὺς ἐνταῦϑα χατεσϑίειν ἀνθρώπους" ἀλλ’ ὁ χύριός
μου Ἰ. Xp. ταπεινώσει σε ὑπὸ τὴν ἄβυσσον. | xol ἀχούσας ταῦτα (C om) 6
διάβ. εἶπεν (C ἔφη) Τῆς μὲν (C om) --- ἐπίσταμαι τῆς φ. o. (C αὐτήν pro τῆς
φ. 9.) - -- ἔστηκας (Α εἵστηχης) -- χαὶ ἄποχρ. ᾿Ανδρ. εἶπ. τ. διαβ. (C xol εἶπεν
᾿Ανδρέας) Πρὸς τί (C τίνα) -- ᾿Αμαὴλ (C Σαμαήλ) οὐχ ὅτι - - ἁγίους (C om
οὐχ Ott usque ἀγίους2): B τότε ἀποχριϑεὶς ὁ διάβ. εἶπεν ᾿Εγὼ τῆς φωνῆς σον
ἀχούω xai ἐπίσταμαί σε᾿ ποῦ δὲ ἔἕστηχας, οὐ γιν. τότε ἄποχρ. ᾿Α. εἶπ. πρὸς av-
τόν Διὰ τοῦτο χέχλησαι Σαμαήλ, ὅτι τυφλὸς εἶ, μὴ ὁρῶν τοὺς dy. πάντας | xol
ἀχούσας ---- εἶπεν (C xol εἶπεν ὁ διάβ.) τοῖς πολίταις: B ὁ δὲ ἀναβοήσας εἶπε
τοῖς πολ. λέγων | ΠΕεριβλ. νῦν (B om) τ. X. πρός με (B μετ᾽ ἐμοῦ), ὅτι (B om)
αὐτός (B αὐτοῦ) ἐστιν: C ἐμβλέψατε εἷς τὸν νῦν tto. με λαλοῦντα, αὐτός ἐστ. ὁ
ἀπολύσας τοὺς ἐν τῇ φυλακῇ ὄντας ἀνθρώπους | B om οἱ πολῖται | πύλας: A
ούρας | μαχάριον: BC add ᾿Ανδρέαν | τότε ὁ χύρ. εἶπεν αὐτῷ: BC τότε ὁ χύρ.
εἶπε τῷ ᾿Ανδρέᾳ | ᾿Ανδρέα, ἀνάστηϑι -- -- εἰς αὐτούς (A εἷς αὐτόν) - -- c. δύν.
μοῦ καὶ τὴν ἀδυναμ. (A om p. x. t. ἄδυναμ. — Recepit eandem lectionem Thilo.
Flectuare possis inter ἀδυναμίαν et δύναμιν: ex hoc enim repetito facilé expli-
catur scriptura codicum.) τοῦ: B ἀναστὰς φανέρωσον ἕαυτόν, Uva. γνῶσι τὴν 8v-
wapty μοῦ xal τοῦ, C φανέρωσον σεαντὸν αὐτοῖς, ἵνα ἴδωσι τὴν ἀδυναμίαν τοῦ |
αὐτοῖς (B ἐν αὐτ.) διαβόλον: C αὐτὴν (?) σατανᾶ

25. Τότε - - ἐνώπιον πάντ. (Ὁ ἐναντίον παντὸς τοῦ ὄχλον) - - εἶμι ᾽Ανδρ.
(C om εἶμι ᾿Ανδρ.) - - ἐπέδραμαν δὲ (C χαὶ ἐπέδραμον) - - Δ σὺ (C '£S) --

{58 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

cope» σοί. — xal διελογίζοντο ἐν ἑαυτοῖς λέγοντες Ποίῳ θανάτῳ
αὐτὸν ἀποχτένωμεν: xal ἔλεγαν πρὸς ἑαυτοὺς ὅτι ἐὰν ἄρωμον
αὐτοῦ τὴν χεφαλήν, ὃ θάνατος αὐτοῦ οὐκ ἔστιν βάσανος᾽ εἰ δὲ
χαύσωμεν αὐτόν. οὐκ ἔσται εἰς βρῶσιν ἡμῖν. τότε ἀποχριθεὶς
εἷς ἐξ αὐτῶν εἰσελθόντος εἰς αὐτὸν τοῦ διαβόλου ἔλεγε τοῖς ὄχλοις
ὅτι καθὼς ἐποίησεν ἡμῖν, καὶ ἡμεῖς ποιήσωμεν αὐτῷ. ἀναστάν-
τες οὖν περιάψωμεν σχοινίον ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ διασύ-
ρώῶμεν αὐτὸν ἐν πάσαις ταῖς πλατείαις xal ῥύμαις τῆς πόλεως;
xaX ὅταν τελευτήσῃ, διαμερισόμεθα αὐτοῦ τὸ σῶμα. καὶ ἐποίη-
σαν χαθὼς εἶπεν αὐτοῖς, καὶ περιάψαντες σχοινίον ἐπὶ τὸν τρά-
χηλον αὐτοῦ διόσυρον αὐτὸν ἐν πάσαις ταῖς πλατείαις καὶ ῥύμαις
τῆς πόλεως, χαὶ αἱ σάρκες τοῦ μακαρίου ᾿Ανδρέου ἐκολλῶντο ἐν
τῇ Ὑῇν καὶ τὸ αἷμα αὐτοῦ ἦν ῥέον ὥσπερ ὕδωρ ἐπὶ τὴν Wi
ὀψίας δὲ γεναμένης ἔβαλον αὐτὸν εἰς τὴν φυλακήν. δήσαντες
αὐτοῦ τὰς χεῖρας εἰς τὰ ὀπίσθια, xal ἦν παραλελυμένος σφόδρα.
5 Καὶ τῇ ἕωθεν πάλιν ἐξήνεγκαν αὐτὸν καὶ περιάψαντες
σχοινίον περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ διέσυρον αὐτόν, καὶ πάλιν αἱ
,) 3 LÀ αν ιῳ “ L] i] 3 L4 $3
σάρκες αὐτοῦ ἐχολλῶντο ἐν τῇ γῇ καὶ τὸ αἷμα αὐτοῦ ἦν ῥέον.
χαὶ ἔχλαιεν ὁ μακάριος καὶ ηὔχετο λέγων Μὴ ἐγκαταλείπῃς με,
ποιήσωμεν (C - σομεν) -- - ἐν ξαυτ. λέγ. (C om. ἐν E. 1.) - - αὐτὸν ἀποχτένωμεν
(C ἀποχτείνωσιν αὐτόν). xal ἔλεγαν (C - γον) πρ. ἑαντοὺς (C αὐτοὺς) ὅτι ἐὰν
usque βάσανος (C pro his: ὅτι ἐὰν ἀποχεφαλίσωμεν αὐτόν, οὐχ ἔστιν αὐτῷ βά-
σανος)" εἰ δὲ - -- εἰς βρῶσιν ἡμῖν: B Τότε ἀναστὰς ᾿Ανδρ. ἐφανέρωσεν αὐτοῖς
ἑαυτόν" xal δραμόντες οἱ ἄνδρες ἐκράτησαν αὐτόν. xol διελογίζοντο ἐν ξαυτοῖς
ποίῳ Say. ἀποχτείνωσιν αὐτόν. καὶ ἀποχριϑέντες ἔλεγον ὅτι ἐὰν ἄρωμεν αὐτοῦ τ.
x&p. xal δῶμεν αὐτοῦ τὸ σῶμα τοῖς ἄρχουσιν ἡμῶν, οὗτος ὁ ϑάνατος οὐχ ἔστι
βάσανος αὐτῷ. ἕτεροι δὲ πάλιν ἔλεγον ὅτι ἐὰν κατακαύσωμεν αὐτὸν ἐν πυρί, ov-
τὸς ὁ θάνατος οὐχ ἔστι βάσανος αὐτῷ. | Post verba ὁ ϑαάνατος αὐτοῦ οὐκ ἔστιν
rursus deficit codex A usque ad εἰ πεισϑῶσιν οἱ πολῖται sect. 80. | τότε ἀποχριε-
Se εἷς usque ὕδωρ ἐπὶ τὴν γῆν ex B sunt; C sic: εἰσελθόντος δὲ τοῦ σατανᾶ
εἷς ἑνὸς (sic) ἐκ τούτων ἀπεχρίνατο Καθὼς αὐτὸς ἡμᾶς πεποίηκε, xal ἡμεῖς
αὐτῷ ϑανάτους πικροὺς ἐπιδειξώμεϑδα. ἀναστάντες οὖν περιάψωμεν αὐτῷ σχοινίον
(codex - νίοις) τῷ τραχήλῳ xal διασύρωμεν αὐτὸν εἰς πάσας τὰς πλατείας καὶ
ῥύμας τῆς πόλ. χαϑ᾽ ἑκάστην ἡμέραν μέχρις ἄν τελευτήσει, καὶ οὕτως διαμερί-
σωμεν αὐτὸν τοῖς πολίταις πᾶσι. xal ἐποίησαν οὕτως. xal συρομένου τοῦ dioe
αἱ σάρχες αὐτοῦ ἐκολλῶώντο τῇ γῇ xoi τὸ αἷμα αὐτοῦ ἔρρεεν ὡσεὶ ὕδωρ. C γέ-
γομένης et om τήν | C δήσαντες τὰς χεῖρας ὄπισϑεν | παραλελυμένος: B add
ὁ μαχάριος .
46. Καὶ τῇ ἕωθεν - - Νὰ μὴ λαλῇ : € Καὶ πρωὶ ἐξήνεγχαν αὐτὸν xal πά-
λιν ὁμοίως αὐτὸν. διέσυρον ἐπὶ τῆς γῆς, xal αἱ σάρχες αὐτοῦ τῇ γῇ ἐχολλῶντο.
καὶ ἔκλαιεν ὁ μακάριος λέγων Κύριέ μον ᾿Ιησοῦ Χριστέ, ἐλϑὲ xai ϑέασαι ἃ ἐποίη-

ACTA ΑΝΌΒΕΛΕ ET MATTHIAE, 159

xoou μου Ἰησοῦ Χριστέ᾽ ἐγὼ γὰρ γινώσχω ὅτι οὐχ εἶ μαχρὰν
ἀπὸ τῶν σῶν δούλων. χαὶ εὐχομένου αὐτοῦ ὁ διάβολος ὄπισθεν
περιαπάτει χαὶ τοῖς ὄχλοις ἔλεγε Τύπτετε αὐτοῦ τὸ στόμα (va,
μὴ λαλῇ.

᾿Οψίας δὲ. γεναμένης ἦραν αὐτὸν πάλιν εἰς τὴν φυλακήν,
δήσαντες αὐτοῦ τὰς χεῖρας ὄπισθεν, xd εἴασαν αὐτὸν εἰς τὴν
αὔριον πάλιν. χαὶ παραλαβὼν ὃ διάβολος μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἑπτὰ δαί-
μονας, οὗς ὁ μαχάριος ἐξέβαλεν ἐκ τῶν πέριξ χωρῶν, xal εἰσελ-
θόντες ἐν τῇ φυλαχῇ ἔστησαν ἐνώπιον αὐτοῦ θέλοντες αὐτὸν ἀπο-
χτεῖναι. χαὶ ἀποχριθέντες οἱ δαίμονες εἶπον τῷ ᾿Ανδρέᾳ Νὺν
ἐνέπεσες εἰς τὰς χεῖρας “ἡμῶν * ποῦ ἔστιν ἡ δόξα σου καὶ ἡ ὕψω-
σίς σου: σὺ ἐπαίρων σεαυτὸν ἐφ ἡμᾶς καὶ ἀτιμάξων ἡμᾶς καὶ
διηγούμενος τὰ ἔργα ἡμῶν τοῖς κατὰ τόπον xol χώραν, xal
ἐποίησας τὰ ἐργαστήρια ἡμῶν καὶ τοὺς ναοὺς ἐρήμους “γενέσθαι
ἦα μὴ ἀναχθῶσι θυσίαι ἐν αὐτοῖς. διὰ τοῦτο οὖν καὶ ἡμεῖς
ἀπκοχτενοῦμεν σὲ ὡς καὶ τὸν διδάσκαλόν σου τὸν λεγόμενον Ἰη-
σοῦν καὶ ᾿Ιωάννην ὃν Ηρώδης ἀπεχεφάλισεν. |

7 Kal ἔστησαν ἐνώπιον τοῦ ᾿Ανδρέου θέλοντες αὐτὸν dito-
χτεῖναι, xol θεασάμενοι τὴν σφραγῖδα ἐπὶ τοῦ μετώπου αὐτοῦ,
ἣν ἔδωχεν αὐτῷ ὁ χύριος, ἐφοβήθησαν καὶ οὐ προσήγγισαν αὐτῷ,

σάν μοι, ἀλλ᾽ ὑπομένω διὰ τὴν ἐντολὴν ἣν ἐνετείλω μοι λέγων μετ᾽ ἐμοῦ ὑπάρ-
yw σε’ εἰ δὲ μή γε, ποιῶ αὐτοὺς ἀπελθεῖν ἐν τῇ ἀβύσσῳ μετὰ τῆς πόλεως αὐὖ-
τῶν. ἀλλ᾽ οὐ μὴ παρίδω τὴν χέλευσίν σον μέχρι ϑανάτον, xol μὴ ἐάσῃς τὸν
ἐχϑρόν pov γελάσαι ἐπ᾿ ἐμέ. xal ταῦτα τοῦ ᾿Ανδρέα λέγοντος ὁ σατανᾶς χατη.--
χολούϑει ὄπισϑεν λέγων τοῖς ὄχλοις Τὕπτετε - -- (a μὴ τὰ τοιαῦτα λαλεῖν.

Ὀψίας - - Νῦν ἐνέπεσες - - yip. ἡμῶν (B om Νῦν usque ἡμῶν) -- σὺ (8
em) ἐπαίρων -- ἐν αὐτοῖς: C "Ow. δὲ γενομένης ἔϑεντο τὸν ᾿Ανδρέαν εἰς τ. φ.
δήσαντες τὰς y. ὄπισθεν. ὁ δὲ διάβ. παραλαβὼν μεϑ᾽ -- -- ὁ μαχάριος ᾿Ανδρέας
ἐξέβαλεν ἀπὸ τῶν περιχώρων, καὶ -- - φυλαχῇ ἐχλεύαζον αὐτὸν καὶ εἶπον πρὸς
αὐτόν Νῦν ἐνέπεσες εἰς τ. y. ἡμῶν ποῦ ἔστιν ἡ δύναμίς σον xol ἡ δόξα σου;
σὺ ἀτιμάζων xal διηγούμενος tà E. ἡ. κατὰ τόπους xal πόλεις, xal ἐποίησας τὰς
οἰκίας ἡμῶν ἐρήμους γενέσϑαι --- ἐν αὐτοῖς. | C διὰ τοῦτο ποιοῦμεν σὲ ἀποχταν-.
ϑῆναι ὡς χαὶ τ. διδάσχ. σὸν | τὸν λεγόμ- I. x. ᾿Ιωάννην (B om τὸν λεγόμ. us-
que Ἰω.) ὃν "Ho. ἀπεκεφ. (B ὃν ἀπέκτεινεν 'Ho.) ex C. Ad haec B add χαὶ
ἀποχριϑεὶς d διάβολος ἔλεγε τοῖς ἑπτὰ πονηροῖς δαίμοσι Τεκνία μον, ἀποκτείνατε
τοῦτον τὸν ἀτιμάζοντα ἡμᾶς. 1

27. Καὶ (B add ἐλθόντες ol ἑπτὰ δαίμονες) ἔστ. ἐν. τοῦ (B om) -- ἀπο-
xt&ivyat, xol πεασάμενοι -- — ἀλλ᾽ ἔφνγον (B ἀποχτεῖαι, xal οὐκ ἠδυνήϑησαν" οἵ-
δασι γὰρ τὴν σφραγῖδα ἐπὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ xal ἔφνγον) ex C (ex D huc ad-
motavi: ϑεασάμενοι τὴν σφραγῖδα ἐν τῷ μετώπῳ ἣν ἔδωχεν αὐτῷ ὁ χύριος). |

160 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

ἄλλ ἔφυγον. καὶ ὁ διάβολος λέγει αὐτοῖς Τί ὅτι ἐφύγετε dm.
αὐτοῦ. τεχνία μου, xal οὐκ ἀπεχτείνατε αὐτόν; χαὶ ἀποχρι-
θέντες οἱ δαίμονες εἶπον τῷ διαβόλῳ ὅτι ἡμεῖς οὐ δυνάμεθα αὐτὸν
ἀποκτεῖναι, ἀλλ᾽ εἰ δυνατὸς εἶ σύ, ἀπόκτεινον αὐτόν᾽ ἡμεῖς γὰρ
ἐπιστάμεθα αὐτὸν πρὶν ἢ αὐτὸν ἐλθεῖν ἐν τῇ θλίψει τῆς ταπεινό-
σεως αὐτοῦ. τότε ἀποχριθεὶς εἷς τῶν δαιμόνων εἶπεν Οὐ δυνά-
μεθα αὐτὸν ἀποχτεῖναι, ἀλλὰ δεῦτε ἐπιγελάσωμεν αὐτῷ ἐν τῇ
θλίψει τῆς ταπεινώσεως αὐτοῦ. χαὶ ἐλθόντες οἱ δαίμονες ἔστη-
σαν ἐνώπιον αὐτοῦ xal ἐχλεύαζον αὐτόν. xal ἀχούων ὁ μακάριος
ἔλλαιε᾽ xal ἦλθεν αὐτῷ φωνὴ λέγουσα ᾿Ανδρέα,, διὰ τί χκλαίος;
ἵν δὲ ἡ φωνὴ τοῦ διαβόλου μετηλλαγμένη. xaX ἀποχριθεὶς ' Àv-
δρέας εἶπε Κλαίω ὅτι ἐνετείλατό μοι ὃ θεὸς λέγων Μακχροθύμησον
ἐπὶ αὐτοῖς. xal ὁ διάβολος εἶπεν Εἴ τί σοί ἐστι δυνατόν. ποίη-
σον. χαὶ ἀποχριθεὶς ὁ ᾿Ανδρέας εἶπε Διὰ τοῦτο οὖν ταῦτά μοι
ποιεῖτε; ἀλλὰ μὴ γένοιτό μοι παρακοῦσαι τῆς ἐντολῆς τοῦ XU-
ρίου μου ἐὰν γὰρ ὃ κύριος ἐπισχοπήν μοι ποιήσηται ἐν τῇ πόλει
ταύτῃ; παιδεύσω ὑμᾶς χαθὼς ἄξιοί ἐστε. χαὶ ταῦτα ἀκχούσαν-
τες ἔφυγον.

8 Πρωίας δὲ γενομένης ἐξήνεγκαν αὐτὸν πάλιν καὶ περιά-
ψαντες σχοινίον περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ ἔσυρον αὐτόν, χαὶ πά-

xai ὁ διάβ. X. αὐτοῖς : C xal λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ διάβ. |. Τί ὅτι (ex C; B Διὰ
τῇ -- texv. pov (C ante Τί ponit) - - οἱ δαίμονες (C om) εἶπ. τῷ διαβ. (Ὁ
om) | ὅτι ἡμεῖς -- - ἐλθεῖν ἐν t. 5. τ΄ π᾿ αὐτοῦ: Ο Εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὴν σφρα-
γῖδα xal ἐφοβήθημεν ἐπιστάμεϑα γὰρ πρὶν ἐλθεῖν ἐν τῇ ϑλίψει τῆς ταπεινώσεως
αὐτοῦ ταύτης. ἀλλὰ σὺ ἀπελθὼν ἀπόχτεινον αὐτόν, εἰ δύνασαι. ἡμεῖς γὰρ οὐχ
ὑπαχούομέν σον, μή ποτε ὁ ϑεὸς ἰάσηται αὐτὸν χαὶ παραδώσει ἡμᾶς εἰς βασά-
νους. | C καὶ ἀποχριϑεὶς εἷς ἐκ τῶν δαιμόνων ἔφη Δεῦτε ἐπιγελάσωμεν τὴν 3X-
Qty αὐτοῦ. τότε οἱ δαίμονες σὺν τῷ διαβόλῳ ἐχλεύαζον τὸν ἅγων Τίς ἐστιν ὁ
δυνάμενός σε ῥύσασθαι ἐκ τῶν βασάνων; ὁ δὲ μακάριος ᾿Ανδρέας ἐϑρήνησε το-
χρῶς, xol ἦλθεν αὐτῷ φωνὴ λέγουσα Ὦ ᾿Ανδρέα, ἔνεχεν τίνος χλαίεις; d δὲ
φωνὴ ἐχείνη μετηλαχϑεῖσα (sic) παῤὰ τοῦ διαβόλον. εἶπεν ᾿Ανδρέας Κλαίω ὅτι
-- ἐπ᾿ αὐτοῖς. χαὶ εἶπεν αὐτῷ Εἰ - - δυνατ. ἐστι, ποίησον. ὁ δὲ ᾿Ανδρέας ἔφῃ
"Edw ἀποχτείνητέ με ἐνταῦθα, οὐ μὴ ἐκβῶ ἐξ ὧν ἐνετείλατό μοι χύριος" εἰ δὲ
ἐπισχοπῇ ἐπισχέψηται χύριος τῇ πόλει ταύτῃ, παιδεύσω ὑμᾶς χαϑωὼς ἔνεστι.
ταῦτα ἀχούσαντες οἱ δαίμονες ἔφνγον σὺν τῷ διαβόλῳ.

28. Πρωίας -- ἀρχεταί (B ἀρχεσταί) εἰσιν (B μού εἰσιν) -- σὺ δέ, χύριε
usque ἐγχατέλιπες (haec ex C sunt; B σὺ γάρ, χύρις, ὥρας τρεῖς ἐποίησας ἐπὶ
τὸν σταυρὸν xal ὀλιγοψύχησας λέγων Πάτερ, Va τί με ἐγχατέλειπας) ---- τί γε-
γόνασιν: C Πρωίας δὲ γεν. ἐξήγαγον τὸν ᾿Ανδρέαν xax δήσαντες ἀχοινία περιέσνρου

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 161
At» αἱ σάρκες αὐτοῦ ἐχολλῶντο ἐν τῇ γῇ. καὶ τὸ αἷμα, αὐτοῦ
ἔρρεεν ὥσπερ ὕδωρ ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ συρόμενος ὁ μακάριος ἔκλαιε
λέγων Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, μὴ ἀπευδοχήσεις μου. σὺ γὰρ ol-
δας. xuou, ὅσα ὁ ἐχθρὸς ἐνεδείξατό μοι μετὰ τῶν ἑαυτοῦ δαι-
μόνων. ἀρχεταί εἰσιν αἱ βάσανοι αὗται, κύριέ μου ἰδοὺ γὰρ
διασύρομαι ἐν τρισὶν ἡμέραις. σὺ δέ, χύρις, μνήσθητι ὅτι ἐποίη-
σας τρεῖς ὥρας ἐπὶ τοῦ σταυροῦ καὶ πρὸς τὸν πατέρα ἐβόησας
Πάτερ μου. ἦα τί με ἐγκατέλιπες; ποῦ εἰσὶν οἱ λόγοι σου, χύ-
Qui, οὺς ἐλάλησας πρὸς ἡμᾶς ἐπιστηρίξων ἡμᾶς. ὅτε περιεπατή-
σαμεν μετὰ σοῦ. λέγων ἡμῖν Οὐ μὴ ἀπολέσητε μίαν τρίχα.
πρόσχες οὖν, χύριε.,, ὅτι αἱ σάρκες μου xal ai τρίχες τῆς χεφα-
λῆς μου τί γεγόνασιν. τότε ὁ Ἰησοῦς εἶπε τῷ ᾿Ανδρέᾳ ᾿Ημέτερε
᾿Ανδρέα, ὁ οὐρανὸς xal ἡ γῆ παρελεύσεται, οἵ δὲ λόγοι μου οὐ
ι-κὴ παρέλθωσιν. στράφου οὖν, ᾿Ανδρέα, xai θέασαι τὰς πεσού-
σας σου σάρχας χαὶ τρίχας, τί γεγόνασιν. xol στραφεὶς ὃ
᾿Ανδρέας εἶδε μεγάλα, δένδρα φυέντα, καρποφόρα, xol ἐδόξασε
τὸν θεόν.
᾿Οψίας δὲ γεναμένης ἦραν αὐτὸν πάλιν xai ἐνέβαλον εἰς
τὴν φυλαχήν, δήσαντες αὐτοῦ τὰς χεῖρας ὄπισθεν, χαὶ ἦν πα-
ραλελυμένος σφόδρα. xai ἔλεγον ἐν ἑαυτοῖς ol ἄνδρες τῆς πόλεως
Τάχα τελευτᾷ ἐν τῇ νυκτί, xa οὐχ εὑρίσκομεν αὐτόν ζῶντα ἐν
τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ ἠτόνησε γάρ, καὶ αἱ σάρχες αὐτοῦ ἔδαπα-
νήθησαν.
τῷ τραχήλῳ. ὁ δὲ προσηύξατο πρὸς χύριον Κύριε Ἶ. Χρ., ἀρκεταί εἰσιν αἱ 8.
αὖται᾽ ἐξητόνησα γάρ. ὁρᾷς ὅσα ὁ ἐχϑρὸς ἐχδείχνυταί μοι μετὰ τῶν ξαυτοῦ
δαιμόνων. σὺ δέ, χύριε, -— ἐγχατέλιπες ; ἰδού, χύριε, τρεῖς ἡμέραι (sic) εἰσὶ
διασύροντες τὰς σάρχας μου ἐπὶ γῆς. ἐπίταξον οὖν ἀναλαβεῖν τὸ πνεῦμά μου ἀπ᾽
ἐμοῦ ἵνα ἀναπαύσεως τύχω. ἐνέτειλάς μοι ὅτι ὁ περιπατῶν μετὰ σοῦ οὐ μὴ
ἀπολέσῃ τρίχαν ἀπὸ τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ. πρόσχες, xupu, ὅτι αἱ σάρχες μον
xoi αἱ τρίχες τῆς χεφαλῆς μου ἐχολλήϑησαν τῇ γῇ. καὶ ταῦτα λέγων ὁ μαχά-
ριος ᾿Ανδρέας διεσύρετο. | τότε ὁ ᾿[ἡσοῦς ε. v. 'A.: C τότε ἦλθεν αὐτῷ φωνὴ
ἑβραϊστὶ λέγουσα | C ᾿Ανδρέα ἡμέτερε | στράφονυ - -- γεγόνασιν: Ο πρόσχες οὖν
ὄπισθέν σον xal ϑέασαι τὰς πεσούσας σου σάρχας χαὶ τρίχας, τί ἐγένοντο |
φυέντα χαρποφόρα ex C (item D): A χαρποφ. φυτευϑέντα | xal ἐδόξ. v. ϑεόν:
C xai ἀποχριϑεὶς εἶπεν "Ἔγνων, χύριε, ὅτι [οὐ] κατέλιπές με
"Owlac - - εἰς τ. qui. (Thilo h.l. add ἤδη ἀτονήσαντα) - - ὄπισϑεν (B ΝΆ.
add ἤδη ἀτονίσαντα) - -- παραλ. σφόδρα: C Οψίας οὖν πάλιν ἀπήγαγον αὐτὸν
εἰς φυλακήν. | x. ἔλεγον - - ἐδαπανήϑησαν: C x. ἔλ. ἐν ἑαντοῖς ὅτι ἠτόνησε,

χαὶ αἱ σάρκες αὐτοῦ ἐκολλήθησαν τῇ γῇ᾽ τάχα τελευτᾷ ἐν τῇ νυχτὶ ταύτῃ.
Acta apost. apecr. ed. Tischendorf. 41

160 ACTA ANDREARE ET MATTHIAE.

9? 'Q δὲ χύριος παρεγένετο dv τῇ φυλακῇ, καὶ ἐκτείνας τὴν
χεῖρα εἶπε τῷ ᾿Ανδρέᾳ ᾿Ἐπίδος μοι τὴν χεῖρα σου xal ἀνάστα
ὑγιής. καὶ θεασάμενος δ᾽ Ανδρέας τὸν χύριον ᾿[ησοῦν ἐπέδωκεν
αὐτῷ τὴν χεῖρα καὶ ἀνέστη ὑγιής, καὶ πεσὼν προσωοκύνησεν αὐτῷ
καὶ εἶπεν Εὐχαριστῶ σοι, κύριέ μου Ἰησοῦ Χριστέ, ὅτι ἐτάχυνας
τὴν βοήθειάν σου ἐπ᾽ ἐμέ. καὶ θεασάμενος ὁ ᾿Ανδρέας εἰς μέσον
τῆς φυλακῆς εἷδε στῦλον ἑστῶτα, καὶ ἐπὶ τὸν στῦλον ἀνδριὰς
ἀλαβαστρινὸς ἐφεστώς. xal ἀνελθὼν ὁ ᾿Ανδρέας ἐπὶ τὸν ἀνδρυάντα
ἥπλωσε τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἑπτάκις, καὶ εἶπε τῷ στύλῳ xal τῷ
ἐπὶ αὐτοῦ ἀνδριάντι Φοβήθητι τὸν τύπον τοῦ σταυροῦ. ὃν φρίσ-
σει ὁ οὐρανὸς χαὶ ἡ γῆ; χαὶ ἀναγαγέτω ὁ ἀνδριὰς ὁ ἐπικείμενος
ἐπὶ τὸν στῦλον ὕδωρ πολὺ διὰ τοῦ στόματος αὐτοῦ, μέχρι οὗ
παιδευθῶσιν οἵ ἐν τῇ πόλει πάντες. χαὶ μὴ εἴπῃς ὅτι λίθος εἰρὶ
καὶ οὐχ εἰμὶ ἄξιος αἰνέσαι τὸν κύριον. ἡμᾶς γὰρ ἔπλασεν ὁ χύ-
Quoc ἀπὸ γῆς. ὑμεῖς δὲ καθαροί dove: διὰ τοῦτο ἐξ ὑμῶν δέδωχε
τὰς πλάκας τοῦ νόμους ταῦτα εἰπόντος τοῦ μακαρίου ᾿Ανδρέα
εὐθέως ἀπέβαλεν ὁ λίθινος ἀνδριὰς ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ ὕδωρ
εἷς πλῆθος ὡς ἐκ διώρυγος, χαὶ ὑψώθη τὸ ὕδωρ ἐπὶ τὴν γῆν, xal
ἦν ἁλμυρὸν σφόδρα χατεσθίον σάρχας ἀνθρώπων. |

. 9 [looías δὲ γενομένης θεασάμενοι οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως
ἤρξαντο φεύγειν λόγοντες ἐν ἑαυτοῖς Οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι τελευτῶμεν
νῦν. xal ἀπέχτεινε τὸ ὕδωρ τὰ χτήνη αὐτῶν χαὶ τὰ τέκνα, a-

29. C Ὁ δὲ χύρ. εἰσελθὼν ἐν τῇ quA. xal ἐχτ. τὴν p εἶπεν ᾿Επίδος (8
Δός) - - ἀνάστα (B ἀνάστηϑο | xai ϑεασάμενος ὁ 'À. τὸν χύριον —- ὑγιής: C
καὶ ἐπιδοὺς τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἀνέστη ὑγιής | αὐτῷ xol εἶπεν: C αὐτῷ λέγων |
C ou pov Ἴησ, Xo. | x. ϑεασάμενος - - εἷδε στῦλον: C χαὶ ἰδὼν ᾿Ανδρέας ἐν
μέσῳ τῆς φνλ. στῦλον | ἑστῶτα, xol - - ἐφεστώς ex C: B ἐπικείμενον ἄλαβα-
στρινόν | χαὶ ἀνελθὼν - - τῷ ἐπ᾽ αὐτοῦ ἀνδριάντι ex B: C xal λέγει αὐτῷ | ὃν
(B praem xal) φρίσσει (C τρέμεῦρ --- dvayayéro (B ἀποβαλέτω) -- ἐπυκείμ. ἐπὶ
τὸν στῦλ. (C ἐπικ. τῷ στύλῳ) - - στόμ. αὐτοῦ (B add ὡς χαταχλνσμόν) μέχρι
οὗ (C Τοῦ) παιδεν2. (B tva παιδενϑ.) -- πόλει πάντες (Β πόλ. ταύτη) | xa μὴ
εἴπῃς ὅτι ex C: B μὴ φοβηθῇς ὦ λίϑε καὶ εἴπῃς ὅτι ἐγώ | ἡμᾶς γὰρ -- κλά-
χᾶας τοῦ νόμου ex C: B ναί" xal γὰρ χαὶ ὑμεῖς τετιμημένοι ἑστές. οὐ γὰρ ἔγρα-
ev ὁ ϑεὸς τὸν νόμον τῷ λαῷ αὐτοῦ ἐν πλαξὶ χρυσαῖς v) ἀργυραῖς, ἀλλ᾽ ἐν πλαξὶ
Μ δίναις. νῦν οὖν πούησον, ὦ ἀνδριά, τὴν οἰκονομίαν ταύτην. | ταῦτα - - ᾿Αν-
δρέα (6 - €oy) εὐθέως (C εὐθὺς) - - στόμ. αὐτοῦ (B om) 08. εἰς πλῇϑ. (B ὅδ.
πολὺ) εἷς (B ὥσπερ) - - ἀνθρώπων

30. Ἡρωίας - -- τελευτῶμεν νῦν: C om |. Ο τὰ τέκνα αὐτῶν xal τὰ χτήνη,

ACTA ANDREAE ET MATTHIAR. 163
τῶν, xal ἤρξαντο φεύγειν ὡς τῆς πόλεως. τότε ᾿Ανδρέας ηὔξατο
λέγων Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ép ᾧ ἤλπισα γενέσθαι τὸ σημεῖον
τοῦτο ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, μή με ἐγχαταλείκῃς. ἀλλὰ ἀπόστει-
λον Μιχαὴλ τὸν ἀρχάγγελόν σου ἐν νεφέλῃ πυρός, xal περιτείχι-
σὸν τὴν πόλιν να μὴ δυνηθῇ τις ἐχφυγεῖν τοῦ πυρός. χαὶ εὐθέως
κατῆλθε νεφέλη πυρὸς καὶ ἐχύχλωσε τὴν πόλιν ὡς τεῖχος, καὶ τὸ
ὕδωρ ὑψώθη ἕως τοῦ τραχήλου τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων καὶ ἦν. κατο-
σθίον αὐτοὺς σφόδρα. καὶ ἔκλαιον λέγοντες Οὐαὶ ἡμῖν" ταῦτα
γὰρ πάντα ἐπῆλθον ép ἡμᾶς διὰ τὲν ξένον τὸν ὄντα ἐν τῇ φυ-
λακῇ πορευθῶμεν καὶ ἀπολύσωμεν αὐτόν, μή ποτε ἀποθάνωμεν.

Καὶ ἐξῆλθον βοῶντες μεγάλῃ φωνῇ O θεὸς τοῦ ξένου ἀν-
θρώπου, ἄρον ἀφ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τοῦτο. χαὶ ἔγνω ὁ ἀπόστολος
ὅτι χατώδυνοι ἐγένοντο, xal εἶπε πρὸς τὸν ἀλαβαστρινὸν ἀν-
δριάντα Παῦσαι τὸ ὕδωρ, ὅτι μετενδῆσαν. λέγω δέ σοὶ ὅτι εἰ
πεισθῶσιν οἵ πολῖται τῆς πόλεως ταύτης, οἰκοδομήσω ἐκκλησίαν
χαὶ στήσω σε ἐν αὐτῇ. ὅτι ἐποίησάς μοι τὴν διαχονίαν ταύτην;
χαὶ ἐπαύσατο ὁ ἀνδριὰς τοῦ ῥέειν χαὶ οὐχέτι ἐξήνεγκεν ὕδωρ.
χαὶ ἐξελθόντες οἱ τῆς πόλεως ἐπὶ τὰς θύρας τῆς φυλαχῆς ἐβάη-
σαν λέγοντες ᾿Ελέησον ἡμᾶς, ὃ θεὸς τοῦ ξένου ἀνδρός, xal μὴ
ποιήσεις κατὰ τὴν ἀπιστίαν ἡμῶν καὶ καθ᾽ ἃ ἐποιήσαμεν τῷ. ἀν-
δρὲ τούτῳ, ἀλλ᾽ ἔξελς dip ἡμῶν τὸ ὕδωρ τοῦτος καὶ ἐξῆλθεν
᾿Ανδρέας ἐκ τῆς φυλακῆς, καὶ τὸ ὕδωρ διέτρεχεν ἀπὸ τῶν ποδῶν
τοῦ μακαρίου ᾿Ανδρέον. τότε πᾶς ὁ ὄχλος ἰδὼν αὐτόν, ἐβόουν
ἅπαντες ᾿Ελέησον ἡμᾶς.

καὶ ἤϑελον φυγεῖν οἱ ἄνδρες ἐκ τῆς πόλεως | τότε ᾿Α. «UE. λέγων ex B; C wi
εἶπεν ᾿Α. πρὸς χύριον | ἐφ᾽ ᾧ ἤλπισα -- τοῦτο ex 6: B ἐφ᾽ ἣν ἐκεχείρηφα xol
ἐκοίησα τὸ σημ. τοῦτο | C om ἐν τ. πόλ. ταύτ. |. C μὴ ἐγχαταλίπῃε με | κπε-
ριτείχισον: ab hac inde voce media (περιτειχὴ) debat codex B. Hioc ea quae
sequuntur ueque ad πεισϑώσιν οἱ πολῖται ex uno cod. G desoripta suat.

Pro πρὸς τὸν ἀλαβαστρινὸν ἀνδρ. in codice est πρὸς τὸν στῦλον τὸν dag.
ἀνδρ. | τῆς πόλεως ταύτης : haeo non habet C; sed A rursus inoipit - ὡς ταύτης
| οἰκοδομήσω - - ἀπιστίαν (codex - otelav) -- ἐβόονν ἅπαντες ᾿Ελέησ. ἡμᾶς (aed
"EM. ἣμ. non sunt in codice) ex A. C sie: olxo8. Goo. ἐπὶ σές «xb πανσάμενον
τὸ ὕδωρ, εἰσῆλθον οἱ πολῖται ἐν τῇ φυλακῇ βοῶντες ᾿Ελέησον ἡμᾶς, 9 3. t. ξένον.
καὶ ἀκούσας ὁ ᾿Ανδρέας de ἐχ τῆς φυλαχῆς, xai διέτρεχε τὸ ὕδωρ ἀπὸ τῶν
ποδῶν αὐτοῦ xai ἐβόησεν ὁ λαός ᾿Ελέησον ἡμᾶς, ὁ ϑεὸς τοῦ ξένουι Ex D haoc
pertinent haeo: Πιστεύωμεν τῷ ϑεῷ διάσωσον ἡμᾶφ- :

441 *

. 404 ACTA ANDREAE ET. MATTHIAE.

δι Καὶ ἐλθὼν ὁ γέρων ὁ παραδοὺς τὰ παιδία αὐτοῦ ἵνα σφά-
ξωσιν αὐτὰ ἀντ᾽ αὐτοῦ, ἐδέετο πρὸς τῶν ποδῶν τοῦ μακαρίου
᾿Ανδρέου λέγων ᾿Ελέησόν με. χαὶ ἀποχριθεὶς ὁ Ge ᾿Ανδρέας
εἶπεν τῷ γηραιῷ Θαυμάξω πῶς σὺ λέγεις ᾿Ελέησόν pe: σὺ οὖν
οὐχ ἠλέησας τὰ τέχνα σου, ἀλλὰ π ς αὐτὰ ἀντὶ σοῦ τοῦ
σφαγῆναι: λέγω οὖν σοι, οἵαν ὥραν ἀπέρχεται τὸ ὕδωρ τοῦτο,
εἰς τὴν ἄβυσσον πορευθῇς μετὰ τῶν δεκατεσσάρων δημίων τῶν
φονευόντων τοὺς ἀνθρώπους καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν. xa ἦλθεν εἰς
τὸν τόπον τῆς ληνοῦ ἔνθα τοὺς ἀνθρώπους ἐσφαγίαξον. χαὶ ἀνα-
βλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν. ὁ μακάριος ηὔξατο ἀπέναντι παντὸς τοῦ
ὄχλου, xa ἀνεῴχθη ἡ γῆ καὶ κατέπιε τὸ ὕδωρ σὺν. τῷ γηραιῶ"
εἰς τὴν ἄβυσσον κατηνέχθη σὺν τοῖς δημίοις. ^ χαὶ θεασάμενοι οἱ
ἄνδρες τὸ γεγονὸς ἐφοβήθησαν σφόδρα xal ἤρξαντο λέγειν Οὐαὶ
ἡμῖν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος ἐκ θεοῦ ἐστίν, xol νῦν ἀποκτενεῖ
ἡμᾶς διὰ τὰς θλίψεις ἃς πεποιήκαμεν αὐτῷ. ἰδοὺ γὰρ τί εἶπεν
τοῖς δημίοις καὶ τῷ γηραιῷ, συνέβη αὐτοῖς. νῦν οὖν χελεύσει
τῷ πυρὶ καὶ χαύσει ἡμᾶς. χαὶ ἀκούσας ᾿Ανδρέας εἶπεν πρὸς
αὐτούς Μὴ φοβεῖσθε, cexvüx* κἀκείνους γὰρ οὐ μὴ ἐάσω εἰς τὸν
ἄδην, ἀλλὰ ἐπορεύθησαν ἐκεῖνοι να ὑμεῖς πιστεύσητε εἰς τὸν
χύριον ἡμῶν "Inccóv Χριστόν.

Y? Τότε ἐχέλευσεν ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας ἐνεχθῆναι πάντας τοὺς

31. γέρων: C γηραιός | παιδία: € τέχνα | ἵνα σφ. a. d. αὐτοῦ: C εἷς
“δρῶσιν | ἐδέετο πρὸς τῶν (haec tria verba conieci magis quam legi) - - Ἔλέη-
σόν με: C ἐδέετο αὐτοῦ | xoi ἀποχριϑεὶς - - γηραιῷ : C xal εἶπεν αὐτῷ ὁ dxo-
στολος | Θαυμάζω -- λέγω οὖν σοι: C Θανμάζω λέγειν μοι ἐλεῆσαί σε, σὺ
δοὺς τέχνα cl; σφαγήν οἵαν ὥραν -- -- φονενόντων (codex φονέωντων) - - ἐσφα-
᾿Υἱαζον: C ἐν 4] λέγω σοι ὅπως (sic apud Thilonem haec leguntur) πορευϑῇς ἐν
αἰβύσσῳ μετὰ τῶν τεσσάρων δημίων τῶν ἀποχτενόντων τοὺς ἀνθρώπους, καὶ
μείνητε ἐν τῷ G8y [fuc] dv ἐπιστρέψω καὶ ἀνενέγχω ὑμᾶς, ἵνα ὑποδειχϑώσιν
ὑμῖν οἱ τόποι τῆς φονεύσεως ὑμῶν, xal τῷ γηραιῷ τούτῳ τὸν τόπον (sic) τῆς
ἀνελεημοσύνης xal τῆς παραδόσεως. ἀχολουδούντων δὲ τῶν ἀνδρῶν xal τὸ ὕδωρ
διαχωριζόμενον ἐκ τῶν ποδῶν τοῦ ἁγίου, ἕως ὅτον ἦλϑσεν εἰς τὸν τόπον τῆς λη-
νοῦ ἐν ᾧ τοὺς ἀνθρώπους ἔσφαζον | ὁ μακάριος: C add ᾿Ανδρέας | ηὔξατο --
δημίοις: C ἤρξατο ἀπέναντι τοῦ ὄχλον εὔχεσθαι, xol ἠνεῴχϑη ἡ γῆ, xal χατε-
πόϑη τὸ ὕδωρ σὺν τοῖς δημίοις καὶ τῷ γηραιῷ εἰς τὴν ἄβυσσον | xai ϑεασά-
μενοι — - ᾿[ησοῦν Χριστόν: € οἱ δὲ ἄνθρωποι ἐφοβήθησαν μή πως ἀναλώσει (co-
dex ἀνηλώσε τούτους διὰ τὰ ἅπερ ἐνέδειξαν ἐν αὐτῷ. καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ
ἀπόστολος Μὴ φοβεῖσθε" οὐκ ἐάσω ἐν t ἅδῃ xdxelvovc: ἐπορεύϑησαν γὰρ ἕνα
ὑμεῖς πιστεύσητε.

82. ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας: C ὁ μαχάριος |. C ore πάντας ἴσχυσαν - - καὶ κτη-

ACTA ANDREAE ET MATTHIAE. 165

τελευτήσαντας ἐν τῷ ὕδατι, xal οὐκ ἴσχυσαν ἐνέγκαι αὐτούς"
πολὺς γὰρ ἦν τελευτήσας ὄχλος ἀνδρῶν τε xal γυναυοῶν καὶ
παιδίων xal χτηνῶν. τότε ηὔξατο ᾿Ανδρέας, xol πάντες ἀνέ-
ζησαν. χαὶ μετὰ ταῦτα ἐχάραξε τύπον ἐχκλησίας χαὶ ἐποίησεν
οἰκοδομηθῆναι τὴν ἐκκλησίαν. χαὶ βαπτίσας παρέδωχεν αὐτοῖς
τὰς ἐντολὰς τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, λέγων πρὸς αὐτούς
Στήκετο πρὸς ταῦτα ἵνα γνῶτε τὰ μυστήρια τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἴησοῦ Χριστοῦ. xal ἐδέοντο αὐτοῦ πάντες Δεόμεθά cou, ποίη-
σον πρὸς ἡμᾶς ὀλίγας ἡμέρας ἵνα χορεσθῶμεν τῆς σῆς πηγῆς, ὅτι
ἡμεῖς νεύφυτοί ἐσμεν. χαὶ δεομένων αὐτῶν οὐχ ἐπεῶετο, ἀλλ᾽
εἶπεν αὐτοῖς Πορεύσομαι πρῶτον πρὸς τοὺς μαθητάς μου. χαὶ
ἠχολούθουν ὄπισθεν τὰ παιδία χλαίοντα xal δεόμενα σὺν τοῖς
ἀνδράσιν, καὶ ἔβαλαν σποδὸν ἐπὶ τὰς χεφαλὰς αὐτῶν xai οὐχ
ἐπείθετο αὐτοῖς ἀλλ᾽ εἶπε Πορεύσομαι πρὸς τοὺς μαθητάς μου,
xal μετὰ ταῦτα ἐπανέλθω πρὸς ὑμᾶς. xal ἐπορεύετο τὴν ὁδὸν
αὐτοῦ. ᾿

9 Καὶ χατῆλθεν 6 χύριος ᾿ξησοῦς γενόμενος ὅμοιος μικρῷ
παιδίῳ εὐπρεπεῖ, χαὶ συναντήσας τὸν ᾿Ανδρέαν εἶπεν ᾿Ανδρέα,
διὰ τί ἐξῆλθες ἐάσας αὐτοὺς ἀκάρπους, xal οὐκ ἐσπλαγχνίσθης
ἐπὶ τοῖς παιδίοις τοῖς ἀχολουθοῦσιν ὄπισθέν σου χαὶ τῶν δεομένων
ἀνδρῶν ὅτι ποίησον μεθ᾽ ἡμῶν ἡμέρας ὀλίγας; ἡ γὰρ βοὴ αὐτῶν
xal ὃ χλαυθμὸς ἀνέβη εἰς οὐρανούς. νῦν οὖν ἐπιστρέψας εἴσελθε
εἰς τὴν πόλιν xal παράμεινον ἐκεῖ ἡμέρας ἔπτά, ἕως οὗ ἐπιστη-

νῶν: C ἴσχυσαν ἀπὸ τοῦ πλήϑους | τότε ηὔξ. ᾿Ανδρέας: C xol ηὔξατο | καὶ
μετὰ τ. ἐχάρ. τύπ. ἐκχλ. (eadem ex D adnotavi) --- τὴν ἐχχλησίαν: C εἶτα διε-
χάραξε τύπον ἐχκλησίας ἐπὶ γῆς, xal ὠχοδόμησαν αὐτήν | C om βαπτίσας |
ToU χυρ. vg. Ἶ. Xo. - - τὴν ὁδὸν αὐτοῦ : C τοῦ ϑεοῦ" xol td μνστήρια τοῦ Χρι-
στοῦ οὐ παρέδωχεν αὐτοῖς, ἀλλ᾽ εἶπε Πορεύομαι πρὸς τοὺς μαϑητάς μον, xal
πάλιν ἔρχομαι καὶ στηρίξω ὑμᾶς ἐν τῇ πίστει, χαὶ ἀναγάγω τοὺς ϑημίους σὺν τῷ
γηραιῷ ἐκ τῆς ἀβύσσου. ἐχεῖνοι δὲ εἶπον Δεόμεϑά σον, ποίησον [πρὸς] ἡμᾶς
ὀλίγας ἡμέρας ὅπως φωτίσῃς ἡμᾶς. καὶ οὐκ ἐπένευσεν, ἀλλ᾽ ἠχολούϑουν αὐτῷ
χλαίοντες xal σποδὸν βάλλοντες ἐπὶ τὰς χεφαλὰς αὐτῶν. )
88. C ὁ χύρ. ἡμῶν 'I. Χριστὸς ὅμοιος παιδὶ μιχρῷ εὐπρ., καὶ συναντ. τῷ
ἀποστόλῳ ἔφη | ᾿Ανδρέα —- ἐξῆλθες (codex ἐξελθὼν) ἐάσας - - χλανϑμὸς (co-
dex χλαϑμὸς) -- στηρίξω (codex στηρίζω) -- -- ἐν τῇ πίστει: C ᾿Ανδρέα, διὰ τί
ἀναχωρεῖς ἐάσας ---- xal διὰ τί οὐχ εὐσπλαγχνίσϑης ἐπὶ τοῖς μικροῖς παιδ. τούτοις
τοῖς χλαίουσιν ὄὅπισϑέν cov xal δεομένοις σὺν τοῖς ἀνδράσιν ὅτι ποίησον -- -- εἰς
οὐρανούς (C ἐν τοῖς οὐρανοῖς) - - εἷς τὴν πόλιν (C ἐν τῇ πόλεὺ - -΄ ἐν v. πίστει |

166 ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

oto τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἐν τῇ πίστει" xol τότε ἀπελεύσει εἰς τὴν
χώραν τῶν βαρβάρων σὺ καὶ οἱ μαθηταί σου. χαὶ μετὰ τὸ εἰσελ-
ϑεῖν σε ἐν τῇ πόλει ταύτῃ. καὶ κηρύξεις τὸ εὐαγγέλιόν μου xai
ἀνενέγκῃς τοὺς ἄνδρας τοὺς ἐν τῇ ἀβύσσῳ. καὶ ποιήσεις ἅ σοι
ἐντέλλομαι.

Τότε ᾿Ανδρέας ἐπυστρέψας εἰσῆλθεν ἐν τῇ πόλει λέγων Εὐ-
λογήσω σε, χύριέ μου Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ σῶσαι θέλων πᾶσαν ψυ-
χήν, ὅτι οὐχ εἴασάς με ἐξελθεῖν ἐκ τῆς πόλεως ταύτης σὺν τῷ
θυμῷ μου. καὶ εἰσελθόντος αὐτοῦ εἰς τὴν πόλιν ἐδόντες αὐτὸν
ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα, καὶ ἐποίησεν ἐχεῖ ἡμέρας ἑπτὰ
Ὀιδάσχων καὶ ἐπιστηρίζων αὐτοὺς ἐπὶ τὸν χύρων ᾿Τησοῦν Χοιστόν.
χαὶ πληρωθέντων τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν ἐγένετο ἐν τῷ ἐκπορεύεσθαι
τὸν μακάριον ᾿Ανδρέαν συνήχθησαν ἐπ΄ αὐτὸν πάντες ἀπὸ παιδίον
χαὶ ἕως πρεσβυτέρου, xal προέπεμπον αὐτὸν λέγοντες Εἷς θεὰς
᾿Ανδρέου, καὶ εἷς χύρωος ᾿ξησοῦς Χριστὸς ὁ ποιῶν θαυμάσια μό-
γος, ᾧ ἡ δόξα xal τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

[mmm mum nn en cd
xci τότε ἀπελεύσει (C - σὴ) - - ἐντέλλομαι ex C; A sic: xal ἐξέλθῃς ἐκ τῆς πό-
λοὼς ταύτης xol ἀπελεύσει εἰς τὴν πόλιν τῶν βαρβάρων, καὶ ἐξῶλϑϑῃς ἀπ᾿ αὐτῶν
καὶ πάλιν εἰσέλθῃς εἷς τὴν πόλιν ταύτην

Τότε - - ἐν τῇ (A om) πόλει - - ψυχήν: C Ἰότε ἐπιστρέψας ὃ μαχάριος
᾿Ανδρ. ἦχϑεν ἐν τῇ πόλει λέγων Ἐλογῶ σε, κύριε | εἴχσας: A ἔασας | καὶ
εἰσελθόντος - - σφόδρα: C xal ἰδόντες αὐτὸν οἱ πολῖται ἐχάρησαν φφόδρᾳ | χεὶ
ἐκρίησεν (À καὶ πριήσας) ἐχεῖ - - ᾿Ιησοῦν Χριστόν cum A et E; C xal ἐποίησεν
-- ἐπιστηρίζων ἐν τῇ πίστει | χαὶ πληρωϑέντων -- - ἐἰχπορεύεσθαι (E πορεύε-
φϑαὺ - - ἐπ΄ αὐτὸν πάντες (Α πάντ. ἐπ᾽ αὖτ.) d v. xol (A om) ἕως -- -- προέκ.
αὐτόν cum A et E; C xol πληρ. c. E. ἡμερῶν συνήχσησαν ἐπ᾿ αὐτῷ πάντες ἀπὸ
νηπίου μέχρι πρεσβύτον, xol προέπ. ἐν τῷ ἐκπορεύεσθαι αὐτόν | Verbis προέπεμ-

τον (codex κρόξκεμπᾶν) αὐτόν codex A exit. Heliqna ex € (oum Thilone) ac
dore ctiam E eddidimus: Ef; (E add à) ϑεὸς -- καὶ τὸ κράτος (E edd σὺν τῷ
πατρὶ καὶ τῷ vid καὶ τῷ παναγίῳ xal ἀγαδῷ χαὶ ζωοποιῷ καὶ dye πνεύματι)
σὶς τ. αἱ. (E add τῶν αἰώνων), ἀμήν. In D vero ista acta finiuntur his: Tótz
ὁ ἀπόστολος ἠϑέλησεν ἐξελθεῖν πάλιν εἰς τὸ χήρνγμα“ καὶ συναχϑέντες ἀπὸ με-
κροῦ ἕως μεγάλον αὐτῶν ἔλεγον Elc ϑεὸς χαὶ κατὴρ πάγτων, εἷς χώριος, μία
πίστις, Ἦν βάπτισμα: ὃ ἐδιδάχϑμεν ὑπὸ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ᾿Δγδρέρυ τοῦ κρωτο-
πλήτον ἐν Χρισεῷ Ἰησοῦ τῷ χυρίῳ ἡμῶν, d κἡ δόξα εἷς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

HPAHIZ ΚΑΙ ΜΑΡΤΎΡΙΟΝ TOY ΑΓΊΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ TOY
AIIQXTOAOY.

Ka ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἦν ἐν τῷ ὄρει χαταμόνας ἡσνχάζων
6 ἅγως ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς τοῦ Χριστοῦ Ματθαῖος xal
εὐχόμενος ἐν τῷ χιτῶνι xal τῇ στολῇ τῇ ἀποστολυχῇ χωρὶς ὑπο-
δύήματος᾽ χαὶ ἰδοὺ ἐν σχήματι τῶν ψαλλόντων ἐν τῷ παραδείσῳ
γηπίων ἦλθεν πρὸς τὸν Ματθαῖον ὁ 'Inceüc wei εἶπεν αὐτῷ Εἰ-
ρήνῃ σοι, Ματθαῖε. ὁ δὲ Ματθαῖος ἀτενίσας εἰς αὐτὸν χαὶ μὴ
ἐγνωχὸς τίς εἴη εἶπεν Χάρις σοι καὶ, εἰγήνη. ὦ παιδίον χεχαρι-
τωμένον" xal τί ὧδε ἔλήλνθας ἐπ᾽ ἐμοί, καταλιπὼν τοὺς ψάλ-
λοντᾷς ἐν τῷ παραδείσῳ xol τὴν ἐκεῖ τρυφήν; ὅτι ὡδς ὃ τόπος
ἔρημός ἐστν καὶ ὁποίαν παρᾳθήφω σοι τράπεζαν ὦ παιδίον
ἀγνοῶ, ὅτι ἄρτος οὐκ ἔστιν μοι οὔτε ἐν ἀγγείῳ ἔλαιον, ἀλλὰ xa).
οἱ ἄνεμοι ἡσυχάζουσιν τοῦ καταβαλεῖν ἐκ τῶν δένδρων τι ἐπὶ τὴν
γῆν εἰς τροφήν᾽ ὅτι μόνον εἰς συμπλήρωσιν τῆς νηστείας μου
τῶν τεσσεράκοντα ἡμερῶν τῇ ωνήσει τῶν ἀνέμων πιπτόντων τῶν

* Par Μαρτύριον τοῦ ἁγίου M. v. dmoct. Vind Πρᾶξις καὶ μαρτύριον τοῦ
ἁγίον καὶ ἐνδόξον ἀποστόλου xal εὐαγγελιστοῦ Ματϑαίου.

1. Ka ἐκεῖνον τὸν καιρὸν - - χιτῶνι cnm Vind: Per Ὁ ἅγως Ματϑαῦῶς
(pide ἦν) ἐν τῷ ὄρει χαταμόνᾳς μρνάζων xal εὐχόμενος ἐν χιτῶνι |. Ματϑαῖε:
Vind add ἠγαπημένε | εἰς αὐτόν ex Vind: Per αὐτῷ | Par om χαὶ μὴ ἐγν. τ.
tío | Χάρις ex Par: Vind Χαρά | Vind om χεχαριτωμένον | καταλιπών : Par
«λειπών, Vind - λειπῶν | Ort ὧδε - - ἐστιν ex Par: Vind ὧδε ἔρημός ἐστιν ὁ
τόπος | ὁποίαν - - ἀγνοῶ ex Par: Vind ὁποίαν τράπεζαν ἵνα ποιήσω σοι ἀγνοῶ |
Vind ὅτι οὐχ ἔστ. uo» ἄρτος | Vind om ἐν ἀγγείῳ | Par om ἀλλά, οἱ, τοῦ ]
τι ἐπὶ τ. γῆν: Vind χαρπὸν ἐπὶ τῆς γῆς | τροφήν: Vind add ἡμῶν | ὅτι μόνον
εἰς qupzA. ex Por: Vind ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ συμπληρώσε | τῆς νηστείας - - tute
ρῶν: Visd τῶν τεσσεράκοντᾳ (Par τεσσαράκ.) ἡμερῶν τῶν νηστειῶν [ πιπτόνζων.

168 ACTA ET MARTYBIUM MATTHAEI.

χαρπῶν μεταλαμβάνων δοξάξω μου τὸν Ἰησοῦν. νῦν οὖν τί
προσενέγχω σοι, παιδίον καλόν; ἀλλ᾽ οὔτε ὕδωρ ἐγγὺς ἦα νίψω
σοῦ τοὺς πόδας.

? Kal εἶπεν τὸ παιδίον Τί λέγεις, ὦ Ματθαῖε: σύνες xal
σοφίσθητι ὅτι λόγος ἀγαθὸς ὑπὲρ μόσχον, xa ῥήματα πραότητος
ὑπὲρ πᾶν λάχανον τοῦ ἀγροῦ, χαὶ φθέγμα γλυκὺ ὡς τὸ μύρον
τῆς ἀγάπης. καὶ ἱλαρότης προσώπου ὑπὲρ χορτασίαν, χαὶ ὄψις
ἀγαθὴ ὡς εἶδος τῆς γλυκασίας. σύνες Ματθαῖς, καὶ γνώσει ὅτι
ὃ παράδεισος ἐγώ, ὁ παράκλητος ἐγώ, ἡ δύναμις τῶν ἄνω ὃυ-
νατῶν ἐγώ, ἡ ἰσχὺς τῶν ἐγχρατευομένων ἐγώ, ὁ στέφανος τῶν
παρθένων ἐγώ, ἡ σωφροσύνη τῶν μονογάμων ἐγώ, τὸ χαύχημα
τῶν χηρευόντων ἐγώ, τὸ φυλακτήριον τῶν νηπίων ἐγώ, ὁ θεμέ-
λιος τῆς ἐχκλησίας ἐγώ, ἡ βασιλεία τῶν ἐπισκόπων ἐγώ, ἡ δόξα
τῶν πρεσβυτέρων ἐγώ. ἡ εὐλογία τῶν Suxxóvov ἐγώ. ἀνδρίζου
xaX ἴσχυε. Ματθαῖε, ἐν τούτοις τοῖς λόγοις.

δ Ὃ δὲ Ματθαῖος εἶπεν Πάνυ με ἔτερψεν ἡ ὅρασίς σου, ὦ
παιδίον, ἀλλὰ xal οἱ λόγοι σου ζωῆς μεστοί εἰσιν" καὶ γὰρ τὸ
πρόσωπόν σου ὑπὲρ ἀστραπὴν λάμπει, καὶ οἱ λόγοι σου ἡδύτατοι
πάνυ. χαὶ ὅτι μὲν ἴδον σε ἐν τῷ παραδείσῳ ὡς ἔψαλλες μετὰ
τῶν ἄλλων νηπίων τῶν ἀναιρεθέντων ἐν Βηθλεέμ, ἀχριβῶς ἐπί-
etapa. πῶς δὲ ἐνταῦθα ἐλήλυθας ἄφνω, πάνυ με τοῦτο θαυ-
pae. ὃν δὲ ἐρωτῶ σε, ὦ παιδίον᾽ ἐκεῖνος ὁ ἀσεβὴς “Ἡρώδης
ποῦ τυγχάνει: λέγει αὐτῷ τὸ παιδίον ᾿Επεὶ ἠρώτησας, ἄκουσον
τούτου τὸ οἰκητήριον. οἰκεῖ μὲν ἐν τῷ ἄδῃ κατεσκεύασται δὲ
αὐτῷ πῦρ ἄσβεστον, γέεννα ἀτελεύτητος, βόρβορος χοχλάζων,
τῶν εχ Viod: Par τῶν πιπτόντων | παιδίον χαλόν: Vind παιδ. εὐλογημένον
ἀγνοῶ | ἐγγύς: Vind add ὑπάρχει | Par om τούς

2. Vind Λέγει τὸ παιδ. πρὸς αὐτόν Ὦ Ματϑ. | Vind σοφίσθητι, ὁ λόγος
ὁ ἀγαθὸς ὑπ. μόσχ. ὑπάρχει | Vind ῥῆμα | ἀγαϑή: Per om | τῆς γλνχασίας:
Vind om τῆς | Vind σύνες ὦ Ματϑ. καὶ ἐπίγνωθι ὅτι | Vind om ἄνω | Par
om τὸ xavy. t. χηρ. ἐγώ | Vind om ἡ δόξα τ. πρεσβ. ἐγώ | Ματϑαῖε: Par
Ματϑεία | Vind ἐν τοῖς λόγ. τούτοις

8. Vind Ὁ 8t μαχάριος Mat9. ἀχούσας ταῦτα εἶπεν Ὦ παιδίον τίμιον,
πάνυ μὲ ἔτ. ἡ ὅρ. 0. | ζωῆς p. εἶσιν: Vind μεστοὶ ζωῆς πλήρης (sic) ὑκάρ-
yovow | Par om χαὶ οἱ λόγοι σον ἡδύτατοι πάνν | Par om μέν | Vind Βεϑλεέμ |

ϑανμάζει: Vind ἐχπλήττει | ὦᾧ παιδίον: Vind add τίμιον | ἄχουσον τούτου τὸ
οὐκητήριον: haec coniungenda duxi. Manu scriptam est ἄχουσον᾽ τούτον etc |

ACTA: ET MARTYRIUM MATTHAERI. 169

σχώληξ ἀχοίμιητος, ὅτι τρισχίλια νήπια ἀνεῖλεν φονεῦσαι θέλων
Ἰησοῦν τὸ παιδίον, τὸν τῶν αἰώνων πρεσβύτερον ἀλλὰ τῶν αἰώ-
νῶν τούτων πάντων πατὴρ ἐγώ εἶμι. ἡ Νῦν οὖν, ὦ Ματθαῖς,
δέξαι τὴν ῥάβδον μου ταύτην xal χάτελθς ἀπὸ τοῦ ὄρους καὶ
εἴσελθε εἰς Μύρνην τὴν πόλιν. τῶν ἀνθρωποφάγων xaX φύτευσον
3 " δ “« - “ , τ “" ’
αὐτὴν πρὸς τῷ πυλῶνι τῆς ὠκελησίας ἧς ἐθεμελίωσας σὺ τε xai
᾿Ανδρέας" xol ἅμα τῷ φυτεῦσαί σς ταύτην ἔσται δένδρον μέγα.
xa ὑψηλὸν καὶ πολύχλωνον, xal ἐκταθήσονται οἱ χλάδοι αὐτοῦ
ἐπὶ πήχεις τριάκοντα, χαὶ ἑνὸς ἑχάστου κλάδου ὁ καρπὸς ἔσται
διαλλάσσων xal τῇ ὁράσει καὶ τῇ βρώσει, καὶ ἀπὸ ἄχρου τοῦ
δένδρου ἔσται καταρρέον μέλι πολύ, xal ἐκ τῆς ῥίζης αὐτοῦ ἐξε-
λεύσεται πηγὴ μεγάλη ποτίξζουσα, τὴν περίχωρον ταύτην χύχλῳ,
καὶ ἐν αὐτῇ νηκτὰ xol ἑρπετά, xol ἀπολούσονται ἐν αὐτῇ οἱ
ἀνθρωποφάγοι xal φάγονται ἀπὸ τοῦ καρποῦ τῶν δένδρων τῆς
ἀμπέλου καὶ τοῦ μέλιτος, καὶ ἀλλαγήσονται τὰ σώματα, αὐτῶν,
χαὶ αἱ εἰδέαι αὐτῶν μεταλλαγήσονται ὡς αἱ τῶν λοιπῶν ἀνθρώ-
πων, καὶ αἰδεσθήσονται τὴν γυμνότητα τοῦ σώματος αὐτῶν xal
ἐνδύσονται ἐνδύματα ἀπὸ τῶν χριῶν τῶν προβάτων, xol οὐχέτι
ἀχάθαρτα φάγονται" ἕσται. δὲ τὸ πῦρ αὐτοῖς εἰς ὑπηρεσίαν, ἕτοι-
μάξοντες τὰς θυσίας εἰς προσφοράς, καὶ τοὺς ἄρτους ὀπτήσουσιν
ἐν πυρί, χαὶ ὄψονται ἀλλήλους ἐν ὁμοιώματι τῶν λοιπῶν ἀνθρώ-
πων, καὶ ἐπιγνώσονται μὲ xal δοξάσουσιν τὸν πατέρα μου τὸν
ἐν τοῖς οὐρανοῖς. νῦν οὖν σπεῦσον Ματθαῖς xol χατάβηθι ἐν-
τεῦθεν, ὅτι ἐγγύς ἐστιν διὰ πυρὸς τοῦ σώματός σου ἡ ἔξοδος xo
τῆς ὑπομονῆς σου ὃ στέφανος.
σχώληξ: Vind χαὶ σχώλ. | τρισχίλια γήπια: Vind ἔνδεχα χιλ. (per compendium
scriptum est) παῖδας νηπίων | 304v: Vind ϑελήσας | Vind om τὸν τῶν αἱ. ng.
ἀλλὰ t. adl. | Vind τούτων δὲ πάντων πατὴρ xol ποιμὴν xai ὁδηγὸς ἐγώ εἰμι
4. ῥάβδ. μον: Par om μὸν | Μύρνην: Vind om | πρὸς τῷ πυλῶνι: Par
πρὸς τὴν πύλην | ᾿Ανδρέας: Vind add ὁ πρωτόχλητος | φυτεῦσαί σε: Vind
φυτεύσαι σει, Par om σὲ | ὁ χαρπός: Vind add αὐτοῦ | Vind ἀπ᾽ ἄχρον |
δένδρ. ἔσται χαταρρέον : Par δένδρ. καταρίσσον (i. 6. - ρρῆσσον) | Vind om ταύ--
τὴν | χαὶ ἐν αὐτῇ νηχτὰ χαὶ ἔρπετά : haec Par post μεγάλη ponit | Vind αἱ
εἰδέαι (ita uterque codex) μεταστραφήσονται ὡς τῶν | Vind om xat αἰδεσϑ. τ.
Y: τ. σώματος αὐτῶν | Vind ἐνδυϑήσονται | Vind om τῶν κριῶν | αὐτοῖς εἰς:

Vind αὐτῷ εἰς | σπεῦσον: Vind πίστευσόν μοι | διὰ πυρ. t. G. σ. 3j ἔξοδος:
Wind yj διὰ π. τ. c. σον ἕξοδος . |

470 ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΗΛΕΙ.

* Καὶ ταῦτα εἰπὼν τὸ παιδίον xal δοὺς αὐτῷ τὴν ῥάβδον
ἀνελήφθη εἰς τοὺς οὐρανούς. ὁ δὲ Ματθαῖος κατίει ἐκ τοῦ ὄρους
σπεύδων ἐπὶ τὴν πόλιν. μέλλοντος δὲ αὐτοῦ εἰσιέναι ἐν τῇ
πόλει ὑπήντησαν αὐτῷ Φουλβανὰ ἡ γυνὴ τοῦ βασιλέως χαὶ ὃ
υἱὸς αὐτοῦ Φουλβανὸς καὶ ἡ τούτου γυνὴ ᾿Ερβά, οἴτινες ὑπῆρχον
ἐν πνεύματι ἀκαθάρτῳ, καὶ ἐπεβόουν χράξοντες Τίς σε ἤγαγον
ἐνταῦθα πάλιν, Ματθαῖε, ἢ τίς ἔδωκέν σοι τὴν ῥάβδον ἐπὶ τὸν
ἡμῶν ὄλεθρον: ὁρῶμεν γὰρ καὶ τὸν παῖδα, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ
θεοῦ σὺν σοὶ ὄντα. μὴ μᾶλε οὖν, ὦ Ματθαῖε, φυτεῦσαι τὴν
ῥάβδον εἰς τροφὴν καὶ εἰς μεταμόρφωσιν τῶν ἀνθρωποφάγων. εὖ-
gov δὲ τί πριήσω gov. ἐπειδὴ γὰρ ἐφυγάδευσάς με ἐκ τῆς πόλεως
ταύτης χαὶ ἐχώλυσας ui ἐχτελεῖσθαί μου τὰ θελήματα dv τοῖς
αἀνθρωποφάγοις, ἰδοὺ ἐγὼ ἐπεγερῶ ἐπὶ σὲ τὸν βασίϑλέα τῆς τό-
As ταύτης καὶ χατακαύσει σε ζῶντα. ὁ δὲ Ματθαζΐος ἑνὶ ἐκά-
8tQ τῶν δαιμονιζομένων χεῖρας ἐπιθεὶς τοὺς μὲν δαίμονας ἐφυ-
γάδευσεν , τοὺς δὲ ἀνθρώπους ἐποίησεν ὑγιεῖς καὶ xou
σαν αὐτῷ.

6 Οὕτως δὲ καταδήλου γεγονότος τοῦ πράγματος, ale
ὁ ἐπίσχοπος Πλάτων τὴν παρουσίαν τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ματ-
θαίου ὑπήντησεν αὐτῷ σὺν παντὶ τῷ χλήρῳ, καὶ πεσόντες εἰς
τὴν γῆν κατεφίλουν τοὺς πόδας αὐτοῦ. ὁ δὲ Ματθαῖος ἤγειρω
αὐτοὺς xal ἀπίει σὺν αὐτοῖς εἷς τὴν ἐκκλησίαν ἦν δὲ σὺν αὐτῷ
χαὶ τὸ παιδίον ᾿Γησοῦς. γενόμενος δὲ ὁ Ματθαῖος πρὸς τὸν πυ-
λῶνᾳ τῆς ἐχχλησίας, στὰς ἐπί τινος ὑψηλοῦ καὶ ἕδραίου Mio,

. 5. Par εἷς τὸν οὐρανόν | Vind ὁ δὲ μαχάριος Ματϑ. | χατίει (Par χατείη)
ἐκ: Vind χατῆλθεν ἀπό | Vind xol μέλλοντος αὐτοῦ | Par εἰς τὴν πόλιν | Vind
ὑπήντησεν | ἐπεβόουν: Par ἐβόουν | Vind πάλιν ἐνταῦϑα | ἐπὶ τ. ἡμ. ὄλεϑρον:
Vimd ἐπὶ τῇ s. ἀπωλείᾳ καὶ συντριβῇ | μὴ μέλλε οὖν οὗ Max3.: Vind ὥστε
ὦ Max. μὴ μέλε | εἰς τροφὴν καί: Vind ἥνπερ κατέχεις | εὗρον δὲ τί τ
σοι: Vind ἐπεὶ εὔρωμα γνώσω τί μοι αὐτὸ τί σοι ποιήσω (sic) | Vind &puy. μα
ἅμα ᾿Ανδρέον ἀπὸ τῆς πόλ. | ταύτης: Per qm | ἐχτελεῖσϑαι: Par ἐντελεῖσθαι |
ἀνθρωποφάγας: Vind add τούτοις, χαὶ νῦν πάγν τὰ αὐτὰ βούλει πρᾶξαι | ἐγώ:
Par om | Wind ó δὲ μαχάριος Ματϑ. ταῦτα ἀχούσας χαὶ ὀκιτιμήσας αὐτὸν axi-
ζαμψεν μετ᾽ αἰσχύνης; εἶτα reo ἐνὶ Exdeto τὰς χεῖρας τοὺς μὲν δαίμ. xagt-
χρῆμα Y-

6. Vigd Ὡς &k καταῦ. τοῦ πράγμ. γεγονότος | Par om drogté). Mor3. |
Vind ὁ δὲ μαχάριος MaxSatoc | ἀπίει: Vind duel | ἦν δὲ -- Ἰησοῦς: Par καὶ
ἦν σὺν τῷ παιδίῳ | Vind γενόμενος οὖν ὁ ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ Ματϑαξος

ACTA ET MARTYRIUM MATTHARIL 171

χαὶ τῆς πόλεως πάσης συνδραμούσης, μάλιστα τῶν πεπιστευχό-
τῶν ἀδελφῶν. ἤρξατο λέγειν ᾿Ανδρες xal γυναῖκες ol συμπα-
θόντες τῇ ἡμετέρᾳ θέᾳ, οἱ τὸ πρὶν τὸ πᾶν πιστεύοντες, νῦν δὲ
τὸν τὸ πᾶν συστησάμενον χαὶ πεποιηχότοι γνωρίζοντες, οἱ τὸν
Σάτυρον μέχρι νῦν σεβόμενοι xal ὑπὸ μυρίων ψευδωνύμων θεῶν
ἐμτοαχιζόμενοι, ἄρτι δὲ τὸν ἕνα καὶ μόνον θεὸν χύριον κριτὴν διὰ
Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπεγνωχότες, οἱ τὸ ἀμέτρητον μέγεθος τῆς χα-
᾿ χίας ἀποθέμενοι, τὸ δὲ ὁμοιοπαθὲς τῆς εἰς ἀνθρώπους φίλοστορ-
γίας ἀγάπην ἐνδυσάμενοι, οἵ ποτε τοῦ Χριστοῦ ἀλλότριοι, νῦν
δὲ χύριον xol θεὸν αὐτὸν ὁμολογοῦντες, oL τὸ πρὶν ἄμορφοι, νῦν
δὲ διὰ Χριστοῦ μεμορφωμένοι᾽" ἰδοὺ ἡ βαχτηρία, ἣν ὁρᾶτε ἐν τῇ
χειρί μου, ἣν ἔδωχέν μοι ὁ ᾿[ησοῦς εἰς ὃν ὑμεῖς ἐπιστεύσατε xod.
μέλλετε πιστεύειν, χατανοήσατε νῦν τὰ γινόμενα δὶ ἐμοῦ xal
ἐπκίγνωτε τὸν πλοῦτον τῆς μεγαλειότητος ὃν ποιήσει σήμερον ὑμῖν.
ἰδοὺ γὰρ ἐγὼ τὴν ῥάβδον ταύτην φυτεύσω εἰς τὸν τόπον τοῦτον,
xa ἔσται ὑπόδειγμα εἰς τὰς γενεὰς ὑμῶν, xa γενήσεται δένδρον
μέγα καὶ ὑψηλὸν xal εὐθαλές, καὶ 6 καρπὸς αὐτοῦ καλὸς τῇ
ὁράσει, καὶ ἀγαθὰς τῇ ὄψει, καὶ εὐωδία ἀρωμάτων ἐξελεύσοται
ἀπὶ αὐτοῦ, χαὶ ἄμπελος ἔσται περικεπλεγμένη αὐτῷ, πλήρης
βοτρύων, xal ἀπὸ ἄκρου αὐτοῦ μέλι χαταβαῖνον, xal πᾶν πε-
πεινὸν ἐν τοῖς κλάδοις αὐτοῦ κατασκηνώσει, χαὶ πηγὴ ὕδατος
ἐξελεύσεται ὧς τῆς ῥίζης αὐτοῦ ἔχουσα, νηκτὰ xal ἑρπετά, ποτί-
ζουσα τὴν κύχλῳ πᾶσαν χώραν.

1 Καὶ ταῦτα εἰπὼν χαὶ ἐπικαλεσάμενος τὸ ὄνομα τοῦ κυ-
ρίου Ἰησοῦ ἔπηξεν τὴν ῥάβδον αὐτοῦ εἰς τὴν γῆν, χαὶ εὐθέως
ἐνεπήγη ἐπὶ πῆχυν ἕνα. xal ἦν τὸ θέαμα, ξένον xa θαυμαστόν᾽
πρὸς τῷ πυλῶγι | xai τῦς πόλεως: Viod om xat | λέγειν: Vind add πρὸς αὖν
τοὺς οὕτως | συμπαρόντες: Par παρόντες | Vind οἱ τὸ πρὶν ϑρησχεύοντες πᾶν
καχόν, γὺῦν δὲ τὸν τοῦ παντὸς χόσμου σύστημα πεποιηχότα γνωρίσαντες | Vind
τὸν Σατούρην | Vind παιζόμενοι | χύριον: Vind xol (ut videtur) | Vind χρι-
τὴν πάντων | Par om 'Insoó | Vjnd ἐπιγινώσχογτες | διὰ Χριστρῦ: Vind διὰ
Χριστόν | Par μορφούμενοι | Vipd ἰδοὺ xj Baxr. μον αὕτη ἣν δέδωχέν μοι $
χύριος ᾿Ιησοῦς | Vind φντεύῳ τὴν ῥάβδ. ταύτην | ὑπόδειγμα: Par φύτευμα |
γενήσεται: Par ἔσται | εὐθαλές : uterque codex εὐθαλῇ | Vind καὶ ἐξελεύσ. ἐξ
αὐτοῦ εὐῳδ. doe. | Viod ἀπ ἄκρον | Par om ἕρπετά

7. Καὶ ταῦτα εἰπών: Vind Ταῦτα εἰτὼν ὁ ἅγιος τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος
Ματϑαῖος καὶ πλείονα τούτων πρὸς τὸν ὄχλον | Par om εἰς τὴν γῆν; xa) εὐθέως
ἐνεπήγη | καὶ ἦν: Vind νῦν δέ ] ϑέαμα ξένον : Par ϑαῦμα μέγα

179 ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI.

ἡ γὰρ ῥάβδος εὐθέως βλαστήσασα ηὐξήθη xa ἐγένετο εἰς δένδρον
μέγα, καθὰ ἔλάλησεν ὁ Ματθαῖος. εἶπεν δὲ ὁ ἀπόστολος Εἰσῶ-
θατε εἰς τὴν πηγὴν καὶ πλύνατεο ἐν αὐτῇ τὰ σώματα ὑμῶν. xa
εἶθ᾽ οὕτως μεταλάβετε. xal τῶν καρπῶν τοῦ δένδρου xal τῆς ἀμ-
πέλου χαὶ τοῦ μέλιτος, καὶ ἀπὸ τῆς πηγῆς πίεσθε, χαὶ μορφο-
θήσεσθε ἐν ὁμοιώματι ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων" xal μετὰ ταῦτα
εἰσελθόντες ἐν τῇ ὠοκλησίᾳ ἐπιγνώσεσθε ἀχριβῶς ὅτι ζῶντι xal
ἀχηθινῷ θεῷ ἐπιστεύσατε. χαὶ ποιήσαντες ταῦτα πάντα, ἴδον
ἑαυτοὺς ἐνηλλαγμένους ἐν ὁμοιώματι τοῦ Ματθαίου εἶθ᾽ οὕτος
προσελθόντες εἰς τὴν ἐκκλησίαν προσεκύνησαν χαὶ ἐδόξασαν τὸν
θεόν. χαὶ ἐναλλαγέντων αὐτῶν ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν, καὶ
ἔτρεχον ἕκαστος ἐν σπουδῇ ἐν τοῖς ἰδίοις οἴκοις σχεπάσαι τὴν
γυμνότητα αὐτῶν. ὅτι ἠσχύνοντο.

8 Ὃ δὲ Ματθαῖος xal ὁ Πλάτων ἔμειναν ἐν τῇ ἐχκλησία
διανυχτερεύοντες καὶ δοξάζοντες τὸν θεόν. ἔμεινεν δὲ χαὶ ἡ τοῦ
βασιλέως γυνὴ καὶ ὁ υἱὸς αὐτοῦ καὶ T τούτου γαμετή, καὶ ἐδεή-
θησαν τοῦ ἀποστόλου δοῦναι αὐτοῖς τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα.
χαὶ προσέταξεν ὃ Ματθαῖος τὸν Πλάτωνα καὶ ἐξελθὼν ἐβάπτι-
σεν αὐτοὺς ἐν τῷ ὕδατι τῆς πηγῆς τοῦ δένδρου εἰς τὸ ὄνομα τοῦ
κατρὸς χαὶ τοῦ υἱοῦ xul τοῦ ἁγίου πνεύματος. καὶ εἶθ᾽ οὕτως
εἰσελθόντες ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐχοινώνησαν τῶν ἁγίων τοῦ Χριστοῦ
μυστηρίων" καὶ ἦσαν ἀγαλλιώμενοι xal διανυχκτερεύοντες xal
αὐτοὶ μετὰ τοῦ ἀποστόλου, πολλῶν χαὶ ἄλλων συνεληλυθότων᾽
xai ἔψαλλον ἅπαντες οἱ ἐν τῇ ἐχκχλησίᾳ ὅλην τὴν νύκτα δοξά-
ἕξοντες τὸν θεόν.
καϑὰ -- - ἀπόστολος : Vind χαϑὰ προεῖπεν ὁ ἅγως ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς τοῦ
Χριστοῦ Ματθαῖος. μετὰ δὲ ταῦτα πάντα γενέσϑαι εἶπεν ὁ ἅγιος ἀπόστολος τοῦ
Χριστοῦ Ματϑαῖος πρὸς τὸν ἐληλνϑότα πρὸς αὐτὸν ὄχλον | Par om εἶϑ᾽ οὕτως | Vind
μεταλαμβάνετε | xol τῶν χαρπων: Par τοῦ χαρποῦ | πίεσϑε: Par πίετε | μορ-
φωϑήσεσοε: Par μορφώϑητε | Par om τῶν ἀνθρώπων | Par om μετὰ ταῦτα |
Par εἰσελϑόντ. εἰς τὴν ἐχκλησίαν ἐπίγνωτε ὅτι [ ταῦτα πάντα: Par τοῦτο | εὖ
οὕτως προσελϑόντες : Par xol εἰσελθόντες | Vind προσεχύνησαν τὸν ϑεὸν ἐν de
Swf χαρδίᾳ "1 ἔγνωσαν : Vind add ἀληθῶς | Vind αἰσχύνοντο et add. γυμνοὶ ὄντες

8. Vind Ὁ δὲ μαχάριος Ματϑαῦος καὶ ὁ ἐπίσχοπος Πλάτων ἅμα τῷ χλήρῳ
ἔμειναν | Par om xoi δοξάζ. v. ϑεόν | γαμετή: Par γυνή | Vimd ἐδεήϑ. τῷ
ἀποστόλῳ | Vind τότε προσέταξεν ὁ ἅγιος Ματϑαῖος τῷ ἐπισχόπῳ Πλάτων |
Par om εἶθ᾽ οὕτως | Par εἰσελϑ. εἰς τὴν ἐκχλησίαν |. τῶν ἁγίων τ. Χρ. pud

puov: Par τῆς εὐχαριστείας | Par om xol αὐτοὶ μετὰ t. ἀποστ. | Par
ὡόντων | Par πάντες

ACTA ET MARTYRIUM MATTHABI. 173

9 Ὡς δὲ ἐτελειώθη ὁ ὄρθρος, ἐλθὼν ὁ μαχάριος Ματθαῖος
ἅμα τῷ ἐπισκόπῳ Πλάτωνι ἔστη ἐν τῷ τόπῳ ἐν ᾧ ἡ ῥάβδος ἐφυ-
τεύθη, xal ὁρᾷ τὴν ῥάβδον εἰς δένδρον μέγα γενομένην, καὶ πλη-
σίον αὐτοῦ ἄμπελον συμπεπλεγμένην, χαὶ μέλι χαταβαῖνον ἀπὸ
ἄνω ἕως τῆς ῥίζης αὐτοῦ χαὶ ἦν ἅπαξ ἐχεῖνο τὸ δένδρον χαλὸν
καὶ εὐθαλές, παρόμοιον τῶν ἐν τῷ παραδείσῳ φυτῶν, xal πότα-
μος ἐκπορευόμενος ἐκ τῆς ῥίζης αὐτοῦ ποτίζων πᾶσαν τὴν γῆν

ἧς πόλεως Μύρνης. xal συνέτρεχον πάντες καὶ ἤσθιον ἀπὸ τοῦ
καρποῦ τοῦ δένδρου xal τῆς ἀμπέλου, καθώς τις ἠβούλετο.

P? Ὡς δὲ τὰ γενόμενα διεδόθη ἐν τῷ παλατίῳ, μαθὼν .ὃ
βασιλεὺς Φουλβανὸς τὰ ὑπὸ τοῦ Ματθαίου πεπραγμένα περὶ τῆς
γυναυτὸς αὐτοῦ χαὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ xal τῆς νύμφης αὐτοῦ,
ἠγαθύνθη πρὸς ὥραν ἐπὶ τῇ χαθάρσει αὐτῶν ἐπειδὴ δὲ ἀχώρι-
στοι ἦσαν τοῦ Ματθαίου, ἐξήφθη θυμῷ καὶ ὀργῇ καὶ ἐσκέψατο
ἀναλῶσαι αὐτὸν ἐν πυρί. τῇ δὲ νυχτὶ ἐκείνῃ, ἐν ἦ ἤμελλεν ὁ
βασιλεὺς χειροῦσθαι τὸν Ματθαῖον, ἴδεν ὁ Ματθαῖος τὸν ᾿[ησοῦν
λέγοντα αὐτῷ Μετὰ σοῦ εἰμὶ πάντοτε τοῦ σώζειν σε, Ματθαῖς᾽
ἴσχυς χαὶ ἀνδρίζου.

11 €

O δὲ μακάριος Ματθαῖος διυπνισθεὶς xal κατασφραγίσας
ἑαυτὸν καθ᾿ ὅλου τοῦ σώματος ἀνέστη εἰς ὄρθρον καὶ ἐπορεύθη εἰς
τὴν école», χαὶ χλίνας τὰ γόνατα προσηύχετο ἐκτενῶς. εἶτα
ἐλθόντος τοῦ ἐπισχόπου χαὶ τοῦ χλήρου ἔστησαν κοινῶς εἰς προσ-
εὐχήν. δοξάζοντες τὸν θεόν. χαὶ μετὰ τὸ τελέσαι αὐτοὺς τὴν
εὐχὴν εἶπεν ὁ ἐπίσκοπος Πλάτων Εἰρήνη σοι, Ματθαῖε ἀπόστολε

9. Υἱπά Ὡς δὲ ὄρϑρος ἀλεύη (sic), προσελθών | Vind χαταβαίνων | ἀπὸ
ἄνω ἕως τῆς: Par ἐχ τῆς | Vind τὸ δένδρ. éxsivo | εὐϑαλές : Vind εὐϑθαλή, Par
εὐθαλήν | τῶν ἐν τ. v. φντῶν: Par τῶν ὄντων ἐν τ. παραδ. | ἐχ τῆς ῥίζης αὐὖ-
τοῦ: Par ἐχ τῆς πηγῆς | Muoves (cf. supra sect. 4.): Par Σμύρνης, nec aliter
Vind, ut videtur. | ἀμπέλου: Vind add xol μέλιτος | χαϑώς τις ἠβούλετο:
Vind χαϑόσον ἠβούλοντο

10. Ὥς δέ: Vind Καὶ ὡς | Par γινόμενα [ διεδόϑη ἐ. c. π. μαθών: Par
ἴδεν | τὰ ὑπὸ τ. (Vind add μαχαρίον) Νατϑ. πεπρ. περί: Par ὑπὸ τ. Mat3. xol
τὰ περί | υἱοῦ αὐτοῦ: Vind om αὐτοῦ | ἠγαθύνθη: Vind ἐχάρη | Vind τοῦ
μαχαρίον Mat. | ἐξήφϑη 5. x. ὀργῇ xal: Par xai πάλιν | Par om ἐχείνῃ |
Vind τὸν μαχάριον MaotSatow | Vind em ὁ MatSaitoc; | Μετά: Vind praem Mat-
Saüg (postea om) δοῦλέ pov ἀγαπητὲ xoi πιστέ | Par om πάντοτε

11. "Tota haec sectio ex Vindobonensi codice desumta est: desideratur in
Parisieusi.

xotWe: codex χαινώς

-ς

174 ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI,

τοῦ Χριστοῦ... xal o μαχάρως Ματθαῖος εἶπεν αὐτῷ Εῤρήνη ὑμῖν.
xal χαθεσθέντων αὐτῶν εἶπεν ὁ ἀπόστολος τῷ ἐπισκότωρ Πλάτωνι
xal παντὶ τῷ κλήρῳ Βούλομαι τέχνα γνῶναι ὑμᾶς, τοῦ Ew
φανερώσαντός μοι, ὅτι. ὁ βασιλεὺς τῆς πόλεως ταύτης μέλλει
ἐπιστέλλειν ἐπ ἐμὲ στρατιώτας, εἰσελθόντος ἐπ αὐτὸν τοῦ δια-
βόλου xai εἰς τὸ φανερὸν ὁπλίσαντος χαθ᾿ ἡμῶν. ἀλλὰ ἀναϑό-
μεθα ἑαυτοὺς τῷ Ἰησοῦ, xal αὐτὸς ῥύσεται ἡμᾶς ἀπὸ παντὸς

- πειρατηρίου xal πάντας τοὺς πεποιθότας ἐπ᾽ αὐτόν.

7 Διαβουλευομένου δὰ τοῦ βασιλέως χατὰ τοῦ μακαρίου
Ματθαίου τὸ πῶς χειρώσηται αὐτόν, ὁρῶν δὲ καὶ τοὺς πιστεύον-
τας πλείστους ὄντας, μάλιστα ἠπόρει χαὶ ἐν πολλῇ ἀμηχανίᾳ
ὑπῆρχεν.

Ὃ οὖν πονηρὸς καὶ ἀκάθαρτος διάβολος ὁ ἐξεληλυθὼς ἀπὸ
τῆς γυναυτὸς τοῦ βασιλέως καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ καὶ τῆς νύμφης
αὐτοῦ, φυγαδευθεὶς ὑπὸ τοῦ Ματθαίου, μετασχηματίσας ἑαυτὸν ὦ
δμοιώματι στρατιώτου ἔστη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως καὶ λέγει: αὐτῷ
βασιλεῦ, τί οὕτως ἡττήθης ὑπὸ τοῦ ξένου καὶ φαρμακοῦ τού-
του; ἢ ἀγνοεῖς ὅτι τελώνης ἐστίν, νῦν δὲ ἐχλήθη ἀπόστολος ὑπὸ
Ἰησοῦ τοῦ σταυρωθέντος ὑπὸ ᾿Ιουδαίων ; ἰδοὺ γὰρ ἡ γυνή σου xai
ὁ υἱός σου καὶ ἡ γύμφη σου χατηχηθέντες ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐπίστευσαν
εἰς αὐτὸν καὶ σὺν αὐτῷ ψάλλουσιν ἐν τῇ ὠοιλησίᾳ, xe νῶν ἰδοὺ
ἐχπορεύεται ὁ Ματθαῖος xal ὃ Πλάτων σὺν αὐτῷ, καί εἰσιν
εἰσπορευόμενοι ἐπὶ τὴν πύλην τὴν λεγομένην βαρείαν" ἀλλὰ σπεῦ-
σον xal εὑρήσεις αὐτούς, καὶ ποιήσεις αὐτῷ πᾶν ὃ ἀρεστὸν ἡ
ἐν ὀφθαλμοῖς σου.

55 'laota ἀχούσας ὃ βασιλεὺς χαὶ πλέον παροξυνθεὶς ὑπὸ
τὸῦ δῆθεν στρατιώτου ἀπέστειλεν ἐπὶ τὸν μακάριον Ματθαῖον
τέσσαρας στρατιώτας, ἐπαπειλήσας αὐτοῖς καὶ εἰπὼν ὅτι ἐᾶν
ὁπλίσαντος : codex ὁπλήσαντας

12. Διαβουλενομένον (codex διαβονομένον) δὲ ---- ὑπῆρχεν ex Vind: Par om
πονηρὸς καὶ ἀχάϑαρτος: Par om | ὁ ἐξεληλυϑώς: Vioud ἐξελθών | 'O fe-
σιλεῦ : Par om | Vind ὑπὸ τοῦ φαρμάχον (hoc accenta) τούτ. xal ξένου [ ἐστίν:
Vind ἦν ὑπὸ Ἰησοῦ: Par ὑπὸ τοῦ χυρίον | Par om ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν
xai | ἐχιλησίᾳ: Vind add xa3' ἑκάστην |. Vind. xoi νῦν ἐξελήλυϑεν ὁ Ματϑ. |
Vind πορενόμενοι | εὑρήσεις αὐτούς, καὶ - - ὀφθαλμ. Gov: Par εὑρήσεις αὐτὸν

καὶ ἐνοίξεις (sic) αὐτόν, xal ποιήσει πάντα τὰ ἀρεστά Gov
13. 18. Post Ταῦτα dx. ὁ βασ. xoi (πλέον om) παβῶωξνν- in codios Ῥα-

ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΉΛΕΙ. 175
μὴ ἀγάγητε τὸν Ματθαῖον πρὸς μέ, ζῶντας ὑμᾶς ἀναλώσω ἐν
πυρί, καὶ τὴν τιμωρίαν ἣν μέλλει ἐκεῖνος ὑφίστασθαι, ὑμεῖς αὐ-
τὴν ὑπομείνητε. οἱ δὲ στρατιῶται ταῦτα ἀπειληθέντες παρὰ τοῦ
βασιλέως ἔρχονται ἐν ὅπλοις ὅπου ἦν 6 ἀπόστολος Ματθαῖος xai
6 ἐπίσχοπος Πλάτων" χαὶ ὡς ἤγγισαν αὐτοῖς, τὴν μὲν λαλιὰν
αὐτῶν ἤκουον, οὐδένα δὲ ἔβλεπον. χαὶ ἐλθόντες εἶπον τῷ βασιλεῖ
Δεόμεθά coo, βασιλεῦ πορευθέντες οὐδένα: εὕρομεν, ἀλλ᾽ 3] μό-
γον φωνὰς ἠχούομεν ὁμιλούντων. ὀργισθεὶς δὲ ὁ βασιλεὺς χαὶ
ἐξαφθεὶς ὡς πῦρ προσέθηκεν ἀποστεῖλαι ἄλλους δέκα στρατιώτας
ἀνθρωποφάγους, εἰπὼν αὐτοῖς ὅτι ὑπελθόντες ὑμεῖς ἐπὶ τῷ τόπῳ
ζῶντας διασπαράξετε xal καταφάγετε τὸν Ματθαῖον xai τὸν
σὺν αὐτῷ ὄντα Πλάτωνα. ὡς δὲ ἤμελλον ἐγγίζειν τῷ μακαρίῳ
Ματθαίῳ, ἐλθὼν ὁ χύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ἐν ὁμοιώματι παιδίου
ὡραιοτάτου χρατὼν λαμπάδα, πυρὸς ἔδραμεν εἰς συνάντησιν αὐὖ-
τῶν διακαίων τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν. οἱ δὲ φωνηθέντες ῥίψαντες
dq ἑαυτῶν τὰ ὅπλα ἔφυγον, xal ἦλθον πρὸς τὸν βασιλέα ἄλα-
λοι ὑπάρχοντες.

16 "O δὲ δαίμων ὁ ἐν τῷ στρατιωτυοῷ σχήματι ὀφθεὶς πρό-
τερον τῷ βασιλεῖ, πάλιν. σχηματισθεὶς ἐν σχήματι στρατιώτου
ἔστη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως καὶ λέγει αὐτῷ Opis, ὦ βασιλεῦ,
τοὺς πάντας ἐμάγευσεν ὁ ξένος οὗτος διανόησαι οὖν πῶς αὐτὰν
ἀνελεῖς. λέγει αὐτῷ 0 βασιλεύς ᾿Ανάγγειλόν μοι πρότερον ἐν τίνι
ἡ ἰσχὺς αὐτοῦ, ἵνα γνῶ, xa τότε αὐτῷ παρατάξω ἐν πολλῇ δυ-
νάμει. ὃ δὲ δαίμων ἀναγκαζόμενος ὑπ ἀγγέλου λέγει τῷ βασι-
λεῖ ᾿Επεὶ ἀκοῦσαι βούλει ἀχριβῶς περὶ αὐτοῦ, βασιλεῦ, ἐρῶ σοι
πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν " ὄντως εἰ μὴ θελήσῃ ἐχουσίως ὑπὸ σοῦ ἀνα.-
λωθῆναι, μάτην χοπιᾷς xai οὐ δυνήσῃ βλάψαι αὐτόν᾽' εἰ δὲ xal
σὺ θέλεις ἐπιβαλεῖν αὐτῷ χεῖρας, ἀορασίᾳ πληγήσῃ ὑπ αὐτοῦ
xaX παράλυτος ἔσῃ χαν πλῆθος στρατιωτῶν ἀποστείλῃς πρὸς
αὐτόν, ἀορασίᾳ, πληγήσονται καὶ αὐτοὶ xai παράλυτοι ἔσονται.
ἔλευσέμεθα δὲ καὶ ἑπτὰ ἀκάθαρτοι δαίμονες, καὶ εὐθέως ἀφανί-
σομεν σὲ xal ὅλον τὸ στρατόπεδόν σου καὶ πᾶσαν τὴν πόλιν χε-

risiensi folium excidisse videtur. Rursus incipit a verbo ἀτενίσαι, exeunte
sect. 14.

18. ἀγάγητε: codex ἀγάγετε | εἶπ. αὐτοῖς : codex εἶπ, αὐτούς

14. ἀφανίσομεν σέ: oodex ἀφανισομὲνος

176 AOTA ET MARTYRIUM MATTHABI.'

ραυνῷ ἀπολέσομεν. παρὲξ τῶν ὀνομαζόντων τὸ φοβερὸν xal Gu
ἐχεῖνο τοῦ Χριστοῦ ὄνομα. ὅτι εἰ χαί που ἴχνος αὐτῶν ἐπιβῇ,
ἐχεῖθεν διωχόμενοι φεύγομεν᾽ εἰ δὲ καὶ πῦρ προσάψεις αὐτῷ,
“ἔσται αὐτῷ τὸ πῦρ δρόσος xal ἐν χαρίνῳ αὐτὸν ἐὰν καταχλεί.
cq, ἔσται αὐτῷ ἡ κάμινος ἐχχλησία᾽ xal ἐν φυλακῇ éd» δε-
σμεύσῃς αὐτὸν καὶ κατασφραγίσῃς τὰς θύρας, αὐτομάτως αὐτῷ
ἀνοιγήσονται αἱ θύραι, καὶ πάντες οἵ πιστεύσαντες ἐχείνῳ τῷ
ὀνόματι εἰσελεύσονται καὶ αὐτοὶ καὶ ἐροῦσιν Αὕτη ἡ φυλαχὴ
ἐχχλησία, θεοῦ ζῶντος ὑπάρχει καὶ μοναξόντων σεμνὸν οὐκητήριον.
"o, βασιλεῦ, εἶπόν σοι πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. λέγει οὖν ὁ βα-
σιλεὺς τῷ δῆθεν στρατιώτῃ ᾿Επειδὴ τὸν Ματθαῖον οὐκ ἐπίστα-
μαι, δεῦρο σὺν ἐμοὶ xal ὑπόδειξόν μοι αὐτὸν πόρρωθεν καὶ λαβὲ
παρ ἐμοῦ χρυσίον ὅσον ἐὰν βούλει, ἢ ἀπελθὼν αὐτὸς ἐν τῇ σῇ
ῥομφαίᾳ ἄνελε αὐτὸν καὶ Πλάτωνα τὸν σύμμορφον αὐτοῦ. λέγει
αὐτῷ ὁ δαίμων ᾿Εγὼ οὐ δύναμαι αὐτὸν ἀνελεῖν, ἀλλ᾽ οὐδὲ εἰς τὸ
πρίσωπον αὐτοῦ τολμῶ ἀτενίσαι, ἐπειδὴ πᾶσαν ἡμῶν τὴν Ye
vedy αὐτὸς ἐξηφάνισεν διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ χηρυττομένου δὲ
αὐτοῦ Χριστοῦ.

15. Δέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς Σὺ δὲ τίς cl; ὁ δὲ λέγει ᾿Εγώ
εἶμι ὁ δαίμων ὁ ἐνοικήσας ἐν τῇ γυναικί σου χαὶ ἐν τῷ υἱῷ σου
xal ἐν τῇ νύμφῃ σου, καὶ ὄνομά μοι "Aposto, xal ó Ματ-
θαῖος οὗτος ἐφυγάδευσέν με ἐξ αὐτῶν, xaX νῦν ἰδοὺ ἡ γυνή σου
καὶ ὃ υἱός cou xal ἡ νύμφη cou ψάλλουσιν σὺν αὐτῷ εἰς τὴν
ἐχχλησίαν. ἐπίσταμαι Sé, βασιλεῦ, ὅτι χαὶ σὺ μετὰ ταῦτα πι-
στεύσεις αὐτῷ. λέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς Ὅστις εἶ, πνεῦμα τὸ-
λύμορφον, Opx(to σε τὸν θεὸν ὃν χηρύσσει ὃν λέγεις Ματθαῖος,
ὑποχώρησον ἐντεῦθεν μηδένα ἀδικήσας. χαὶ εὐθέως ὁ δαίμων

ἐὰν δεσμεύσῃς : codex om ἐάν | λαβέ: hoc accentu in codice scriptum est | ἀτε-
vloat: ab hoc verbo rursus incipit Par | ἐπειδὴ πᾶσαν ἡμ. τ. y. αὐτός : Par ὅλην
γὰρ τὴν γενεὰν ἡμῶν

15. Σὺ δέ: Vind om δέ | ὁ δὲ λέγει: Vind λέγει αὐτῷ ὁ δαίμων | καὶ
ὄνομά μοι: Vind ἔστιν δέ μοι ὄνομα | Par ᾿Ασμόδεος | Vind xat ἐφυγάδενσέν
με ἐξ. αὖτ. ὁ Ματϑαῖος, xol νῦν Xj | Par om xai ὁ υἱός σον | πιστεύσεις αὐτῷ:
Vind πιστεύσεις ἐν μετανοίᾳ τῷ ὑπὸ τοῦ MatSalou χηρυττομένῳ ϑεῷ, ὅτι αὐτός
ἐστι χύριος μόνος xal βασιλεὺς εἰς τοὺς αἰῶνας. | Vind ὁ δὲ βασιλεὺς πτοηϑεὶς
λέγει αὐτῷ | “Ὅστις εἶ, mw. πολ., 0px. σε: Par Ὁρχίζω σε, πνεῦμα τολύμ. |
Ματϑαῖος: Par Ματϑαῖον | ἀδικήσας: Par ἀδυκήσῃς | Pur om εὐθέως

ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΉΛΕΙ. 177
οὐχέτι ὡς στρατιώτης ἀλλ ὡς χαπνὸς γενάμενος ἀφανὴς κατέ-
στη, φευγὼν δὲ ἐβόα ᾽Ὦ. ὄνομα ἀπόκρυφον καθ᾿ ἡμῶν ὁπλισθέν,
δέομαί σου τοῦ ἁγίου δοῦλε θεοῦ Ματθαῖε, συγχώρησόν μοι xal
οὐχέτι μένω εἰς τὴν πόλιν ταύτην ἔχε σὺ τοὺς σούς, ἐγὼ δὲ
ἀπέρχομαι εἷς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον.

16 Τότε φόβῳ μεγάλῳ συσχεθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐπὶ τῇ ἀποχρί-
σει τοῦ δαίμονος, ἐχείνην μὲν τὴν ἡμέραν ἡσύχασεν" τῆς δὲ νυ-
χτὸς ἐπελθούσης xal μηδὲ χαθευδῆσαι δυνάμενος διὰ τὸ ἄσιτον
αὐτὸν εἶναι, ἀναπηδήσας ὄρθρου μετὰ δύο μόνων στρατιωτῶν
χωρὶς ὅπλων ἐπορεύετο εἰς τὴν ἐκκλησίαν δόλῳ λαβεῖν τὸν Ματ-
θαῖον. ὅπως αὐτὸν ἀνέλῃ xal προσχαλεσάμενος δύο τινὰς φί-
λους τοῦ Ματθαίου εἶπεν αὐτοῖς Δηλώσατε τῷ Ματθαίῳ, φησίν,
ὅτι βούλομαι μαθητεῦσαι αὐτῷ. ἀχούσας δὲ ὁ Ματθαῖος xo
γνοὺς τὸν δόλον τοῦ τυράννου, ὑπομνησθεὶς δὲ xal τὸ ὑπὸ τοῦ
κυρίου δραθὲν αὐτῷ. ἐξῆλθεν ἐκ τῆς ἐκχλησίας χειραγωγούμενος
ὑπὸ τοῦ Πλάτωνος, xai ἔστη ἐν τῷ πυλῶνι τῆς ἐχκλησίας.

1 Καὶ λέγουσιν τῷ βασιλεῖ ᾿Ιδοὺ ὁ Ματθαῖος ἐν τῷ πυλῶνι.
ὃ δέ φησιν Τίς ἐστιν ἢ ποῦ ἐστίν, οὐχ ὁρῶ. οἱ δὲ ἔλεγον αὐτῷ
Ἰδοὺ αὐτὸς ἐν ὄψει σού ἐστιν. xal λέγει ᾿Εγὼ τέως οὐδένα, ὁρῶ.
θεοῦ γὰρ δυνάμει ἀπετυφλώθη. καὶ ἤρξατο βοᾶν Οὐαί μοι τῷ
ἀθλίῳ᾽ τί πέπονθα; ἀπετυφλώθησαν γάρ μου. οἱ ὀφθαλμοὶ xoi
vcra μου τὰ μέλη παρελύθησαν. ὦ ᾿Ασμοδαῖς βεελξεβοὺλ σα-

χαπνός: Vind add xol ἀσβολή (hoc accentu) | Vind γενόμενος | φευγὼν δέ: Par
καὶ φυγών ἐβόα: Vind ἔλεγεν οὕτως | δοῦλε ϑεοῦ: Vind ϑεοῦ δοῦλε | xal
οὐχέτι : Par om χαί

16. Τότε φόβῳ: Par Φόβῳ δέ | ἐχείνην μ. τ. ἡμέραν: Par τῇ ἐκείνῃ
ἡμέρᾳ | Vind xoi μὴ δυνάμενος χαϑευδῆσαι" οὔτε γὰρ ἔφαγεν οὔτε ἔπιεν γῦν
ἀδημονῶν περὶ τούτου“ ὄρϑρου δὲ γενομένου ἀναστὰς παρέλαβεν δύο μόνονς στρα-
τιώτας xol ἐπορεύϑη εἰς | Vind τὸν μαχάριον Ματϑαῖον | ἀνέλῃ: Par ἀνελεῖ |
τινὰς φίλ. τ. Ματϑαίου : Par τινὰς ὄντας αὐτῷ φίλους | Vind ἔλεγεν αὐτοῖς | Viud
Δηλώσατε τ. Ματϑ. ὅτι d. βασιλεὺς πάρεστιν βονλόμενος μαϑητεῦσαί σοι. οἱ δὲ
εἰσελθόντες ἀπήγγειλαν τῷ ἁγίῳ χατὰ τὰ ῥήματα ταῦτα. ἀχούσας δὲ ταῦτα ὁ
Mac2. | Par om xal γνοὺς τ. δ. t. τυράννον | ὑπομν. δὲ xal: Par xot ὕπομν. |
ὁραϑὲν αὐτῷ : Vind ἀποχαλυφϑὲν αὐτῷ ὅραμα | Vind om ἐκ | Πλάτωνος: Viud
ἐπισχόπου | ἔστη ἐν τῷ πυλ. τ. ἐκχλησίας : Vind ἔστη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως

17. ἐν τ. πυλῶνι: Vind ὧδε ἵσταται | Vind ὁ δὲ βασιλεύς φησιν |. ἐν ὄψει
σού ἐστιν: Par ἕστηκεν ἐνώπιόν σον | χαὶ λέγει ᾿Εγὼ - - παρελύϑησαν : Par xal
φησιν Οἴμοι, οὐδένα ὁρῶ οὐαί μοι, οὐαί, ὅτι ἀπετυφλώϑην ἐγὼ xal εἶμι παρά--
λντος ἐκ πάντων τῶν μελῶν. | Par om ᾿Ασμοδαῖς | βεελζεβούλ: Vind βελζε-

Acta apost. apocr. ed. 'Tischeadorf. 19

178 ACTA ET MARTYBIUM MATTHARI.

^09, πᾶντα ὅσα sies μοι ἀπέβησαν ἐν ἐμοί. ἀλλὰ δέομαι
σοῦ. δοῦλε τοῦ θεοῦ Ματθαῖς. ἀμνησυκάχησόν μοι ὡς ἀγαθοῦ
ὑκοῦ κήρυξ᾽ τάχα γὰρ ὁ Bui σοῦ κηρυττόμενος ᾿ξησοῦς πρὸ
τριῶν ἡμερῶν διὰ τῆς νυκτὸς ἐμφανισθείς μοι ὅλως ἐξαστράπτων
ὥσπερ τις νεανίσχος εὔμορφος εἶπέν μοι ᾿Επειδὴ παραλογίζοι à
τῇ πονηρίᾳ τῆς καρδίας σου περὶ τοῦ δούλου μου Ματθαίου, γί-
νωσκε, ἐφανέρωσα αὐτῷ ὅτι διὰ σοῦ ἔσται ἡ ἀπαλλαγὴ τοῦ σῶ-
βατὸς αὐτοῦ. χαὶ εὐθὺς ἴδον αὐτὸν εἰς οὐρανοὺς ἀνελθόντα. d
οὖν οὗτός ἐστιν ὁ θεός σου καὶ θεὸς ἀληθινὸς ὑπάρχει, καὶ εἰ βού.
Atte τὸ σῶμά σοὺ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ταφῆναι πόλει εἰς μνημόσυνον
σωτηρίας τῶν μετὰ ταῦτα γενεῶν καὶ φυγαδευτήριον δαιμόνων,
ἐν τούτῳ γνώσομαι τὸ ἀληθές. ἐν τῷ ἐπιθῆναί σε τὰς χεῖρας ex
ἐμὲ xal ἀναβλέψω. ἐκιθεὶς δὲ ὁ ἀπόστολος τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐκὶ
τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ χαὶ εἰπών ᾿Εφφαθὰ 'Inccó, ἀναβλέψαι
αὐτὸν ἐποίησεν παραχρῆμα.

16 Ηρθὺς δὲ ὁ βασιλεὺς χρατῶν τὸν ἀπόστολον καὶ τῇ δεξιᾷ
χευραγωγῶν αὐτὸν δόλῳ ἤγαγεν εἰς τὸ παλάτιον᾽ ὁ δὲ Πλάτων
ἦν ἐν τῇ ἀριστερᾷ τοῦ Ματθαίου συνπορευόμενος καὶ ἀποχρατὸν
αὐτόν. τότε λέγει ὃ Ματθαῖος Τύραννς δόλις, μέχρι πότε οὐκ
ὠχτελεῖς τὰ ἔργα τοῦ πατρός σου τοῦ διαβόλου ; χαὶ ὀργίσθη ἐκὶ
τοῖς εἰρηρένοις᾽ διενοεῖτο μὲν γὰρ πιχροτέρῳ θανάτῳ τιμωρήσα-
σθαι αὐτόν. ἐπεχράτησεν δὲ τοῦ ἀναλῶσαι αὐτὸν πυρί καὶ
Bei. | πάντα ὅσα “ - ἐν ἐμοί: Par ὅσα εἴρηκας γεγόνασίν μοι. | δοῦλε τοῦ ϑεοῦ:
Per μακάριε | μοι: ita uberque cedex | Vind ϑεοῦ ἀγαθοῦ | Ἰησοῦς: Visd
θεός | Vind om διὰ τῆς vuxtóc | Vind ἐμφανίσας ὅλος | Vimd νεανίας | πα-
σαλυγίζει - - κερί: Vind πολλὰ λογίζῃ πονηρὰ ἐν τῇ χαρδίᾳ σὸν περί. γίρωσχε
(adde ὅτι 2) ἐφανέρωσα : ita wterque codex | Vind καὶ εὐϑέως ἴδον ἐκεῖνον τὸν
νεανίσχον εἷς | xal ϑεὸς di. ὑπάρχει: Par ϑεὸς ἀλχηνής ἐστον | Vind xui βυού-
λεῖαι τὸ λείψανόν σον ἐν τῇ ἡμ. πόλει ταφῆναι | σωτηρίας cw» -- καὶ ἀνα-
βλέψω: Par σωτηρίας φυγαδεύειν τοὺς ἀφανεὸς δαίμονας, τὸ ἀναβλέψαι pe πα-
φάσχον ἑασαμεινός pt. | ἐκιϑεὶς -- παραχρῆμα: Viwd ó δὲ μαχάρως Ματϑ. ταῦτα
ἐχούσας xol ἐκικαλεσάμενος τὸ ὄνομα τοῦ ᾿Ιηφοῦ Χριστοῦ ἐπκέϑηρκεν αὐτῷ τὰς
χεῦρας.. xal εὐθέως ἀνέβλεψεν. |

18. Vind Τότε ὁ βασιλεὺς χειραγωγῶν τὸν ατϑαῦον ἐν τοῖς δοϊχοῖς μέρεσι,
ὁ δὲ Πλάτων ἐν τοῖς ἀριστεροῖς, ἤγαγεν αὐτὸν ἐς τὸ καλάτων. Ἰνοὺς δὲ καὶ ἐπό-
στολος τὸν δόλον τοῦ τυράννον λέγει αὐτῷ Τύραννς χαὶ αἱμοπότα, ἕως πότε xov-
κῖεις Cou τὸν ἰὸν xul οὐ φανεροῖς αὐτὸν πράττων τὰ ἔργα τοῦ πατρός σον τοῦ
σατανᾶ ; διενοεῖτο ydp σνμπορευόμενος αὐτῷ ποίῳ ϑανάτῳ ἀναλεῖσαι αὐτόν. x
πφοσχαλυσάμενος τὸν στρατὸν αὐτοῦ ἔφη αὐτοῖς Κρατήσαντες τὸν ἀξατϑαῶον εἰπεῖ-

ACTA ET MARTYTBIOM ΜΑΤΤΗ͂ΛΕΙ. 179

προσέταξεν πλείονας ἔλθοῖν δημίους καὶ εἰς τὸν παραθαλάσσιον
αὐτὸν ἀπαγαγεῖν τόπον, ἔνθα αἱ τῶν χακούργων ἀναιρέσεις γίνον-
ται. εἰπὼν τοῖς δημίοις ᾿Αχούω, φησίν, ὅτι ὁ θεὸς ὃν κηρύσσει
ἐκ πυρὸς τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτὸν ῥύεται. χαταθέμενοι. οὖν
αὐτὸν εἰς γῆν κατὰ νῶτα χαὶ ἐκτείναντες ἐν ἥλοις σιδηροῖς περο-
γήσατε αὐτοῦ τὰς χεῖρας χαὶ τοὺς πόδας, χαὶ χαταστεγάσατε
αὐτὸν παπύρῳ, συνβρέξαντες ἐλαίῳ τῶν δελφίνων θείῳ δὲ xal
ἀσφάλτῳ καὶ πίσσῃ συγχώσατε αὐτόν, καὶ στοππίον xal χχημα-
τίδας ἐπάνω οὕτω τὸ πῦρ αὐτῷ προσάψατε᾽ καὶ εἴ τις τῶν
ὁροφύλων ἀναστήσεται ὑμῖν, τῆς αὐτῆς τεύξεται τιμωρίας.

19. Ὃ δὲ ἀπόστολος παρεκάλεσεν τοὺς ἀδελφοὺς μεῖναι dioi
ράχους,. χαὶ ἦα μετὰ πολλῆς πραότητος χαίροντες ἐπακολουθῶ-
σιν, Ψάλλοντες xai εὐλογοῦντες τὸν θεόν, ὅτι χατηξιοῦντο ἔχειν
τοῦ ἀποστόλου τὸ λείψανον. ἐλθόντες οὖν ἐπὶ τὸν τόπον οἱ Brat
ὡς χάχιστοι θῆρες χατεπερόνησαν ἐν ἥλοις μαχροῖς εἰς γῆν τὰς
χεῖρας καὶ τοὺς πόδας τοῦ Ματθαίου, xal πάντα ποιήσαντες ὡς
προσετάχθησαν προσῆψαν τὸ πῦρ * καὶ αὐτοὶ μὲν ἔχαμνον πυχνῶς
ἐξάπτοντες XUXÀQ, ὅλον δὲ τὸ πῦρ βετεβάλλετο εἰς δρόσον. ὡς
τοὺς ἀδελφοὺς χαίροντας ἐχβοᾶν Εἷς θεὸς 6 τῶν Χριστιανῶν ὃ ὃ
βοηθῶν τῷ Ματθαίῳ, εἰς ὃν καὶ ἡμεῖς ἐπιστεύσαμεν᾽ εἷς θεὸς ὁ
τῶν Χριστιανῶν ὁ τὸν ἴδιον ἀπόστολον ἐν πυρὶ διασώζων. χαὶ
ἀπὸ τῆς φωνῆς ἐσείσθη ἡ πόλις. χαὶ ἐξελθόντες τινὲς τῶν δη-
γετε εἰς τὸν παραϑαλάσσιον τόπον, ἔνϑα τῶν χαχούργων ἀναίρεσις γίνεται. ἤχονσα
γάρ twv λεγόντων ὅτι ὁ ϑεὸς αὐτοῦ ὃν χηρ. ἐκ τοῦ πυρὸς τοὺς αὐτῷ πιστ. ῥύε-
ται. ἐχτείναντες οὖν αὐτὸν κατὰ νώτου εἷς τὴν γῆν χατασπείρατε ἥλοις τάς χεῖ-
ρας αὐτοῦ καὶ τοὺς πόδας, xal εἶν᾽ οὕτως καταστεγάσατε - -- ἐλαίῳ δελφιναίῳ
χαὶ ϑείω xoi dog. x. πίσσῃ , χαὶ συγχώσαντες αὐτὸν χληματίδες (- τίδας Ὁ) ἐξά-
Ψψατε πυράν’ xal εἴ τις τ. ὅμοφ. (Par om τ. ópop-) ἀναστήσ. ὑμῖν (Par Óp. dve-
στῇ), τ. αὐτῆς (Par ἴση τ. ttu.

19. "ied Ὁ δὲ ἐπόστ. τοῦ Χριστοῦ Ματϑαῖος πολλᾷ παρεχάλεσεν τ. ἀδ. (4.
ἄταρ., παραινῶν αὐτοὺς χαὶ λέγων ὅτι εἴ τις βούλεται ἐναντίον τι διαπράξασθαι,
τῇ οἰκονομίᾳ τοῦ Χριστοῦ τοιοῦτος ἀνϑέστηκεν. καὶ οὕτως ταῦτα ἀχούσαντες οἱ
ἀδελφοὶ ἡσύχασαν , xol μετὰ πολλῆς τῆς πραότητος xol ἡσυχίας ἠχολσύϑουν τῷ
ἀγίῳ ἀπιόντι ἐπὶ τὴν τελείωσιν, Ψάλλοντες χαὶ εὐλογ. -- -- τοῦ ἀγίον ἀπόστ. τὸ
λείψ. | Par om ἐπὶ τ. τόπον | Par om ἐν ἥλοις μαχρ. | Vind τοῦ ἀποστόλου
ατο. |. Vind χαϑὼς προσετάχϑ. ἦψαν τὴν πυράν | ἐξάπτοντες: Vind add τὴν
πυράν | ὅλον δέ: Vind add ϑείᾳ δυνάμει |. χαίροντας: Vind praem πάντας ὀρῶν--
τὰς τὸ γινόμενον | Vind βοᾶν | Par om ὁ βοηῦ. t. 3Mot3. εἰς ὃν xol ἡμεῖς:
Per ὅτι οὕτως ἰδόντες ἀληϑῶς | Vind om εἷς 5. ὃ τ. Xp. (loco secundo) | Vind
ὃ χαὶ διασώσας αὐτὸν ἐκ τοῦ πυρὸς ἄφλεκτον. | Vind ἀπό Bb τῆς χρανγῆς ἐσεῖ-

12 *

180 ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI.

μίων εἶπον τῷ βασιλεῖ Ἡμεῖς μὲν ὦ βασιλεῦ πάσῃ τιμωρίας μη-
χανῇ ἥψαμεν τὸ πῦρ, ἀλλ᾽ ἔν τινι ὀνόματι σβεννύει Χριστὸν ἐπι-
χαλούμενος καὶ τὸν τούτου σταυρὸν ἐπονομάξων ὁ φαρμακός" d
δὲ Χριστιανοὶ κυχλοῦντες αὐτὸν προσπαίζουσιν τῷ πυρὶ χαὶ γυ-
μνοῖς ποσὶν πατοῦντες χαταγελῶσιν ἡμῶν, καὶ ἡμεῖς αἰσχυνόμε-
νοι πεφεύγαμεν.

2 Τότε ἐκέλευσεν πλῆθος πυρὸς ἀνθραχιᾶς ἀπὸ τῆς καμίνου
τοῦ ἐν τῷ παλατίῳ βαλανίου χομίξεσθαι καὶ τοὺς δεκαδύο θεοὺς
τοὺς χρυσοῦς χαὶ τοὺς ἀργυροῦς, καί Περιστήσατε, φησίν, αὐτοὺς
χύχλῳ τοῦ φαρμαχοῦ, μή πὼς χαὶ τὸ ἀπὸ τῆς καμίνου τοῦ πα-
λατίου μαγεύσει πῦρ. γενόμενοι δὲ πλείους δήμιοι καὶ στρατιό-
ται οἱ μὲν τὴν ἀνθρακιὰν ἀνεχόμιξον, οἱ δὲ τοὺς θεοὺς βαστά-
ζοντες ἔφερον᾽ χαὶ ὁ βασιλεὺς ἐπηκολούθει τηρῶν μὴ κλέψῃ τις
τῶν Χριστιανῶν ἕνα τῶν θεῶν αὐτοῦ T] μαγεύσει τὸ πῦρ. — xal ὡς
ἤγγισαν τῷ τόπῳ ὅπου ἦν ὁ ἀπόστολος προσπερονηθείς, ἦν τὸ

σϑὴ Xj πόλις ἅπασα xal ὁ τόπος ἐν αὶ ἵσταντο. | xol ἐξελθόντες -- -- πάσῃ tpe
ρίας μηχανῇ (codex πασα τιμωρια μηχανης) -- ὁ φαρμαχός: Vind τότε ἐλθόντες
τινὲς τῶν στρατιωτῶν ἀπήγγειλαν τῷ βασιλεῖ τὰ γεγενημένα λέγοντες οὕτως Βα-
σιλεῦ, ἡμεῖς μὲν πάντα τὰ πραχϑέντα ἐν τῷ ἀνσρώπῳ ἐχείνῳ οὔτε ἀφηγήσασθαι
δυνάμεθα. χαϑὼς γὰρ ἐχέλευσας, πάντα πεποιήκαμεν, xal εἶθ᾽ οὕτως προσήψα-
μὲν τὴν πυράν᾽ ἀλλ᾽ ἀγνοοῦμεν τί ἐστιν τὸ ἀποβάν᾽ ὅσον γὰρ ἡμεῖς ἀνήπτομεν
τὴν φλόγα xol ἐξεχαίομεν, ἐκεῖνος (sic) ἐπικλήσει τινὸς ᾿Ιησοῦ λεγομένον xal
τὸν τούτον σταυρὸν ἐπονομάζοντος ἡ φλὸξ ἐμαραίνετο καὶ εἰς δρόσον μετεβαλ-
Aero. | οἱ δὲ Χριστιανοὶ - - πεφεύγαμεν: Vind ἔτι δὲ καὶ οἱ Χριστ. οἱ ὑπ᾽ av-
τοῦ χατηχϑέντες (corrige χατηχηϑέντες) προσπαίζουσι τῷ πυρὶ γυμνοῖς τοῖς ποσὸν
χαὶ χαταγελῶσιν ἡμῶν τοὺς ϑεούς ἡμεῖς δὲ αἰσχυνθέντες φυγῇ ἐχρησάμεϑα.
20. Τότε -- πυρὸς (Par om) -- ἀργυροῦς: Vind Ταῦτα ἀχούσας ὁ βασι-
λεὺς ἠλλοιώϑῃ τῷ προσώπῳ xal ἐκέλευσε πλῆϑος πυρὸς ἀνϑραχιᾶς ἐνεχϑῆναι ἀπὸ
τῆς χαμίνου τοῦ βαλανίον τοῦ ὄντος πλησίον τοῦ παλατίον, φέρειν δὲ χαὶ τοὺς
δώδεκα ϑεοὺς t. yp. xal ἀργυροῦς | xoi Περιστήσατε -- -- ἔφερον : Vind xal ἐποίη-
σαν οὕτως. γενόμενοι γὰρ πλῆϑος στρατιωτῶν χαὶ δημίων οἱ μὲν τὸ πῦρ ἐχόμε-
Cow τῆς ἀνϑραχιᾶς, οἱ δὲ τ. 3. βαστ. ἔφερον | xol ὁ βασιλεὺς -- - μαγεύσει τὸ
πῦρ: Vind xol ὁ μὲν βασιλεὺς συνεπορεύετο τοῖς ϑεοῖς, τῇ δὲ ἀνϑρακιὰ ἐπηχο-
λούϑει. ὅϑεν ἐλθὼν ὁ βασιλεὺς ἐπὶ τὸν τόπον o) ἦν (codex νῦν) ὁ ἄγως ἀπό-
στολος τοῦ Χριστοῦ Ματϑαῖος, ἐκέλευσε λέγων Περιστήσατε τοὺς ϑεοὺς χύχλῳ
τοῦ φαρμαχοῦ τούτον, χαὶ τηρεῖτε μή τις χλέψῃ καῦσμα τῶν ϑεῶν, ὅτι πολλῆς
ὁλκῆς τυγχάνονσι, xal ἀσφαλῶς αὐτοὺς τηρεῖτε ἦα μὴ χκαταπέσωσιν ἐν τῇ d*-
Soaxui* xal τότε διαράνατε τὴν ἀνϑραχιὰν τοῦ πυρὸς χύχλῳ τοῦ μάγου, εἰπόντες
Ἴδωμεν εἰ ἄρα xal τὸ πῦρ τοῦ παλατίον δύναται μαγεῦσαι. ὄψεσϑε δὲ xol τοὺς
ϑεοὺς τὴν ἑαυτῶν συνδίκησιν ποιουμένους, ὅτι πολλὰ ἐλοιδορήϑησαν ὑπ᾽ αὐτοῦ. |
xai ὡς ἤγγισαν -- -- προσπερονηϑείς : Vind xal τούτων πάντων γενομένων ἦν τὸ

— A.

ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEE. 181
πρόσωπον αὐτοῦ βλέπον εἰς τὸν οὐρανόν, τὸ δὲ πᾶν σῶμα αὐτοῦ
συγχκεχωσμένον τῷ παπύρῳ, καὶ ὕλη πολλὴ φρυγάνων ἐπάνω τοῦ

d 9 ^ e , 4 [4 -
σώματος αὐτοῦ ὡς ἐπὶ πήχεις δέκα. ἐγχελεύσας δὲ τοῖς στρα-
τιώταις περιστῆσαι τοὺς θεοὺς χύχλῳ τοῦ Ματθαίου ἀπὸ πηχῶν
πέντε προσδεδεμένους ἀσφαλῶς ὅπως μὴ πέσωσιν, αὖθις προσέτα-
ξεν ἐπιριφῆναι τὴν ἀνθραχιᾶν καὶ πανταχόθεν προσάψαι τὴν ὕλην.

? *O δὲ Ματθαῖος ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν ἐβόησεν ᾿Αδω-
vat ἐλωὶ σαβαὼθ μαρμαρὶ μαρμούνθ᾽ τοῦτ᾽ ἔστιν Πάτερ θεέ, χύ-
Qe Ἰησοῦ Χριστέ, ῥῦσαί με καὶ κατάφλεξον τὰ σεβάσματα, τῶν
θεῶν αὐτῶν, ἐπιδιωξάτω δὲ xal τὸν βασιλέα μέχρι τοῦ παλατίου
τὸ πῦρ. ἀλλὰ μὴ εἰς ἀφανισμόν, ἴσως γὰρ μετανοήσας ἐπιστρέ-

9 , 1 "e - ki / , e

ψει. ἀφάτου δὲ πρὸς ὕψος τῆς φλογὸς ἑωραθείσης, νομίσας ὁ

βασιλεὺς χατακαίεσθαι τὸν Ματθαῖον ἀνεγέλασεν καί φησιν Μή

τι ὠφέλησέν σε ἡ μαγεία σου, Ματθαῖε : μιή τι νῦν δύναταί σου
᾿[ησοῦς βοηθῆσαι:

Καὶ ὡς ταῦτα ἐλάλει, φοβερὸν ἐφάνη θαῦμα ὅλον γὰρ τὸ
πῦρ μετὰ τῆς ὕλης ὑποχωρῆσαν ἀπὸ τοῦ Ματθαίου περιεχύθη περὶ
τοὺς θεοὺς αὐτῶν, ὡς μηδὲν τοῦ χρυσοῦ ἢ τοῦ ἀργύρου ἔτι ὁρα-
θῆναι, xai τὸν βασιλέα φεύγοντα λέγειν Οἴμοι, ὅτι ἀπώλοντο οἱ
πρ. α. βλέπον: ita Vind; Par ἰδὼν (scribe ἴδον 7) xal τὸ mp. a. ἔβλεπεν | σώμα
αὐτοῦ: Vind om αὐτοῦ | Par χεχωσμένον | Vind τῶν φρυγάνων | ἐπάνω τοῦ
σώμ. αὐτοῦ: Vind om τ. ogg. | Vind χελεύσας | Vind παραστῆσαι | Vind
fva μὴ χαταπέσωσιν ἐν τῷ πυρί | προσάψαι τ. ὕλην : Vind ἐξάψαι t. 0A. ξστῶ-
tog αὐτοῦ

21. Vind Τότε ὁ μαχάριος Ματϑ. | ἐβόησεν: Vind ἀνεβόησεν xol εἶπεν |
Πάτερ 9εέ -- -- x. ϑεῶν αὐτῶν: Vind Πατὴρ καὶ ϑεέ μον καὶ χύριος ᾿Τησοῦς Χρι-
στός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι χατηξίωσάς με τῶν ἀγαϑῶν τούτων. χαὶ τὰ νῦν δέομαί
σον, ῥῦσαί με ἐκ τοῦ πυρὸς τῇ ὥρᾳ ταύτῃ xal αἴσχυνον τοὺς ἐχθρούς μον, xol
πεσάτωσαν τὰ σεβάσματα αὐτῶν xal ἀναλωϑήτωσαν ἐν τῷ πυρὶ τούτῳ, ἵνα γνώ-
σιν πάντες ὅτι οὐδὲν ἀδυνατεῖ τῇ σῇ ἐξουσίᾳ xol προστάξει ἐπιδιωξάτω δὲ - -
ἐπιστρέψει: Vind χαταδιωξάτω δέ, χύριος, τὸ πῦρ xal τὸν δεινὸν βασιλέα μέχρι
t. παλ., μὴ εἷς ἀφανισμόν" ἴσως γὰρ ἐπιστρέψας μετανοήσει | ἀφάτον - - ξω-
ραϑείσης: Vind μεγάλης δὲ τῆς φλογὸς ὁμαδείσης | ἀνεγέλασεν - - βοηϑῆσαι:
Vind μεγάλως γελάσας ἔφη “Μή τι ὀφέλησαν αἱ μαγεῖαί σον, Ματϑαῖε; μὴ ἐδυ-
γήϑη σε ῥύσασϑαι ᾿Ιησοῦς 9» πιστεύεις ;

Καὶ ὡς -- ϑαῦμα: Vind Ταῦτα δὲ αὐτοῦ λέγοντος ἐξαίφνης φοβερὸν xol
ἔκϑαμβον ϑέαμα γέγονεν, ὥστε πάντας βοᾶν xal λέγειν Εἴς ϑεὸς ὁ διὰ Ματθαίου
χαταγγελϑεὶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, ὃς ῥύεται ἐκ πυρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ | μετὰ
τῆς: Vind om μετά | Vind διεχύϑη | Vind τοῦ ἀργυρίου ἢ τοῦ χρυσίον | ἔτι:
Par om | xai τὸν βασιλέα -- oi ϑεοί μον: Vind ἀλλά γε δὴ xal ὁ βασιλεὺς
φυγῇ χρησάμενος ἐβόα οὕτως Οἴμοι τῷ ἀϑλίῳ καὶ δυστύχῳ * ἀπώλοντό μοι (scribe

182 ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI.

θεοί μου ἀπὸ ἐμβρίμήσεως τοῦ Ματθαίσυ, ὧν ὁ σταθμὸς ὑπῆρχεν
χιλίων ταλάντων χρυσίου xal χιλίων ταλάντων ἀργυρίου * χρείττο-
vé εἰσιν οἱ λῶννοι xa οἱ ὀστράχινοι θεοί, ὅτι οὔτε χωνεύονται οὔτε
χλέπτονται.

9 ᾿Επειδὴ δὲ οὕτως τὸ πῦρ κατανάλωσεν τοὺς θεοὺς αὐτῶν
χαὶ πολλοὺς στρατιώτας κατέφλεξεν, ἄλλο πάλιν ἐγένετο θαῦμα
παραδοξότερον. τὸ γὰρ πῦρ ἀπεικασθὲν μεγάλῳ καὶ φοβερῷ
δράκοντι ἐπεδίωχεν τὸν τύραννον μέχρι τοῦ παλατίου, καὶ διέτρε-
ye» Χύχλῳ τοῦ βασιλέως μὴ ἐῶν εἰσελθεῖν εἰς τὸ παλάτιον. ὁ δὲ
βασιλεὺς διωκόμενος ὑπὸ τοῦ πυρὸς καὶ μὴ συγχωρούμενος εἰσελ-
θεῖν ἐν τῷ παλατίῳ αὐτοῦ ὑπέστρεψεν ὅπου ἦν Ματθαῖος, χαὶ
ἐβόησε λέγων Δέομαι σοῦ ὅστις εἶ ἄνθρωπε, ἢ μάγος ἢ φαρμαχὸς
ἢ θεὸς ἢ θεοῦ ἄγγελος, οὗ οὐκ ἥψατο ἡ τοσαύτη πυρά, ἀπόστη-
coy ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸν φοβερὸν τοῦτον xal πύρινον δράκοντα." ἀμνησι-
χάχησόν μοι ὡς ὅτε xaX ἀναβλέψαι με ἐποίησας. ὁ δὲ Ματθαῖος
ἐμβροιμιηησάμενος τῷ πυρί, καὶ σβεσθείσης τῆς φλογὸς καὶ τοῦ
δράχογτος ἀφανοῦς γενομένου, ἀνατείνας τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν
οὐρανὸν χαὶ εὐξάμενος ἐβραϊστὶ καὶ παραθέμενος τὸ πνεῦμα τῷ
χυρίῳ εἶπεν Εἰρήνη ὑμῖν" καὶ δοξάσας τὸν κύριον ἀνεπαύσατο
ὡσεὶ ὥρᾳ ἔχτῃ.

μον) οἱ ϑεοί | Vind om ἀπὸ ἐμβρ. τ. Ματϑ. | ὑπῆρχεν - - ἀργυρίον : Par ἦν
χίλια τάλαντα χρνσίου | Vind τάχα χρείττονες | χλέπτονται: Vind add τοσαῦτα
ἔχαμογ οἱ προπάτορές pov xol ἐποίησαν ἐν χόπῳ πολλῷ τοὺς ϑεούς, καὶ νῦν ἰδοὺ
ὑπὸ ἑνὸς μάγον ἀνηλώϑησαν.

22. ᾿Ἐπειδὴ -- φοβερῷ δράχοντι: Vind Καὶ ταῦτα λέγων δρομαίως ἀπίει
(codex ἀπίη) ἐν τῷ παλατίῳ. ἐξαίφνης γὰρ ἐξῆλθεν ἐκ τῆς πυρᾶς ὡς ὁμοίωμα
(codex ὁμοίω) δράχοντος χαιομένον καὶ ἀνημωμένον (?) τὴν γῆν | ἐπεδίωχεν:
Vind χαὶ ἐδίωχεν | χαὶ διέτρεχεν - — ὑπέστρεψεν ὅπον ex Vind; Par xol κύχλῳ
διατρέχωγ xal περεηλούμενος (sic) εἰσελθεῖν εἰς τὸ παλάτιον οὐ συνεχωρεῖτο, eK
ὑποστρέψαι διωχόμενον ὅπου | Vind ὁ μαχάριος Ματϑαῖος | xui ἐβόησς λέγων:
Par xol βοῆσαι ϑεοῦ ἄγγελος: Vind om ϑεοῦ | οὗ οὐχ -- - δράχοντα: Vind
εἰκέ μοι ὅτι (τί ὅτι) καὶ τὸ πῦρ 1/8030] σε καὶ οὐχ ἥψατό σς ἡ τοσαύτη πνρά"
λοιπὸν δέομαί σον ἀμνησικ. μοι: Par ἄμνησιχ. μον | ὡς ὅτε - — ἐποίησας:
Vind χαϑὼς xoi πρώην ὅτε ἐχαρίσω μοι τὸ βλέπειν, et add. καὶ ἀπάλλαξόν ps
ἀπὸ τοῦ φοβεροῦ δράχοντος τούτον τοῦ πυρίνον, ὅπως xdyd πιστεύσω τῷ ὑπὸ
σοῦ χηρυττομένῳ ϑεῶῷ | ὁ δὲ Ματϑαῖος - -- ὥρᾳ ἔκτῃ: Vind τότε d μαχάριος
MatS. ἐμβρ. τῷ πυρί, παραχρῆμα ἐσβέσϑη, καὶ [6] δράκων παραυτὰ ἀφανὲς
γέγονς" xal εἶθ᾽ οὕτως ἐντείνας τοὺς ὀφϑαλμ. εἰς τ. ovp. (codex h.l add εἶπεν)
xai εὐξάμενος Ego. ἐπὶ πολὺ xal παραϑέμενος τοὺς ἀδελφοὺς πάντας τῷ κυρίῳ
x«i εἰκών Εἰρήνη ὑμῖν, ἀνεπαύσατο ἐν Χριστῷ ὥρᾳ ἔχτῃ δοξάσας τὸν κῦρον.

ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΒΛΕΙ. 183

9 Τότε ὁ βασιλεὺς κελεύσας Oe πλείανας στρατιώτας καὶ
τὴν ἀπὸ τοῦ παλατίου xw χομεσθῆναι, πολλὴν ἔχουσαν τὴν
τοῦ χρυσίου φαντασίαν, προσέταξεν ἐπ᾿ αὐτῆς ἐπιτεθῆναι τὸν
ἀπόστολον χαὶ ἀποχομισθῆναι εἰς τὸ παλάτιον. ἦν δὲ τὸ σῶμα
τοῦ ἀποστόλου ὡς ἐν ὕπνῳ χείμενον. χαὶ ἡ στολὴ αὐτοῦ χαὶ ὁ
χιτὸν αὐτοῦ ἀμίαντα ἀπὸ τοῦ πυρός xal πατὲ μὲν ἐπὶ τῆς χλί-
γῆς αὐτὸν ἐθεώρουν, ποτὲ δὲ ἀκολουθοῦντα, ποτὲ δὲ προηγούμε-
νον τῆς χλίνης χαὶ τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐπὶ τὴν χεφαλὴν τε-
θεικότα Πλάτωνος xal συνψάλλοντα τῷ πλήθει, ὥστε xai τὸν βα-
cua, καὶ τοὺς στρατιώτας ἅμα τῷ ὄχλῳ ἐχθάμβους γενέσθαι.
πολλοὶ δὲ νοσοῦντες xal δαιμονιῶντες ἀψάμονοι μόνον τῆς xA
ἐσώθησαν, καὶ ὅσοι ἔτι ἦσαν τὴν μορφὴν ἄγριοι, ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ
μετηλλάγησαν εἰς ὁμοιότητα τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων.

^ Ka ἐν τῷ εἰσέρχεσθαι. τὴν χλίνην ἐν τῷ παλατίῳ ἐθεασά-
μ6θα, πάντες τὸν Ματθαῖον ὡς ἀπὰ τῆς xig ἀναστάντα xa πο-
ρευόμανον εἰς τὸν οὐρανόν, χειραγωγούμενον ὑπὸ παλδίου εὐμόᾳ.-
qeu, χαὶ προσυκήντησαν αὐτῷ δώδεχα ἄνδρες ἐν στολαῖς λαμ.-
πραῖς, ἀμαραντίνους καὶ χρυσοῦς στεφάνους ἐπὶ τῆς χεφαλῆς
ἔχοντες xal ἴδομεν πῶς τὸ παιδίον ἐχεῖνο ἐν ἐμοιώματι τούτων
ἐστεφάνωσεν τὸν Ματθαῖον, xal ἀστραπῆς φανείσης εἰς οὐρανοὺς
ἐχώρησαν.

Ὁ δὲ βασιλεὺς σταθεὶς ἐπὶ τῆς πύλῃς τοῦ παλατίου xal
μηδένα εἰσελθεῖν χελεύσας πλὴν τοὺς τὴν χλίνην βαστάζοντας
στρατιώτας, κλείσας τὰς θύρας καὶ γλωσσόχομον ἐκ σιδήρου xe-

28. Vind Ὁ δὲ βαα. κελεύες παραχρῆμα | Vind xol χομισγῆγαι τὴν ἀπὸ
παλατίον χλίνην | τὴν τοῦ: Vind om τήν | προσέταξεν - — εἰς τὸ παλάτιον: Vind
καὶ ἐπιτεϑῆναι ἐπ᾿ αὐτῆς τὸ λείψανον τοῦ ἀποστόλου καὶ ἀποχομίφαι ἐν τῷ πα-
λατίῳ. | ἦν δὲ τό: Vind χαὶ τούτων γενομένων ἦν τό | χαὶ ἡ: Viud ἡ δέ |
ἀμίαντα: Vind add xai χαϑαρά | ποτὲ δὲ προηγούμενον -- δεξιάν: Vipd καὶ
κάλιν ποτὲ μὲν πραγ. T. xÀ. ποτὲ δὲ χαὶ τὴν δεξιάν] Vind xeQqà. αὐτοῦ titu.
τοῦ ἐπισκόπου Πλάτ. | ὥστε καί: Par om καί [ γενέσθαι: Par εἶναι | Por om
μάνον | Vind ἦσαν ἔτι | Par am λοιπῶν

24. Καὶ ἐν: Vind ᾿Εν δέ | ἐν τῷ παλ. ἔϑεασ.: Par εἰς τὸ παλάτιον ἴδη-
μεν | τὸν Ματϑαῖον: Vind τὸν ἀπόατολαν τοῦ Χριστοῦ Ματὸὴ. | εὐμόρφου : Vind
ὡρᾳμτάτον Ι Υγιρά προσαπήντησαν αὐτοῖς | λαμπραῖς: Vind λευκαῖς | Par om
ἐμεῖνα | τούτων; Par αὐτῶγ | Vind om xal ἀστραπῆς - - ἐχώρησαν

Vind ἐπὶ τὴν πύλην | xai μηδένα εἰσελθεῖν -- -- ἔδριιμεν: Vind οὐδένα εἴασεν

ἐσελθεῖν πλὴν τοὺς τὴν x). βαστάζονταφ. χαὶ ἐσελθόάντες αὐτοὶ μόνοι ἐπέθεντο τὸ
σῶμα τοῦ ἀπεστόλου σὺν τῇ χλίνῃ ἐν τῷ παλατίῳ. τότε χλείσας τὰς ϑύρας ὁ

184 ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΉΛΕΙ.

λεύσας γενέσθαι, τὸ σῶμα τοῦ Ματθαίου ἐν αὐτῷ βαλὼν xal μο-
λίβδῳ χατασφραγίσας, διὰ τῆς πρὸς ἀνατολὰς τοῦ παλατίου πύ-
λῆς μέσης νυχτὸς εἰς πλοῖον ἐπιθείς, μηδενὸς εἰδότος, εἰς τὸ
βαθὺ τῆς θαλάσσης μέρος ἔρριψεν.

2 Ac ὅλης δὲ τῆς νυχτὸς προσκαρτερούντων τῶν ἀδελφῶν
πρὸς τῇ πύλῃ τοῦ παλατίου διανυκτερευόντων καὶ ψαλλόντων,
ὡς ἀνέβη ὁ ὄρθρος, φωνὴ ἐγένετο Πλάτων ἐπίσκοπε, βαστάσας
τὸ εὐαγγέλιον καὶ τοῦ Δαυὶδ τὸ ψαλτήριον ἅμα τῷ πλήθει τῶν
ἀδελφῶν ἐλθὲ κατὰ ἀνατολὰς τοῦ παλατίου, καὶ ψάλλετε τὸ ἀλ-
ληλούϊα xal ἀνάγνωτε τὸ εὐαγγέλιον καὶ προσενέγκατε προσφο-
ρὰν ἄρτον ἅγιον καὶ ἀπὸ τῆς ἀμπέλου τρεῖς βότρυας ἀποθλίψαντες
ἐν ποτηρίῳ συγχοινωνήσατέ μοι, ὡς ὁ χύριος Ἰησοῦς ὑπέδειξεν
τὴν ἄνω προσφορὰν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν.

Δραμὼν δὲ ὁ ἐπίσκοπος εἰς τὴν ἐκκλησίαν λαβὼν τὸ εὐαγγέ-
Au» xai τὸ τοῦ Δαυὶδ ψαλτήριον xal συναγαγὼν πρεσβυτέρους
καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἀδελφῶν ἦλθεν κατὰ ἀνατολὰς τοῦ παλατίου
ὥρᾳ τοῦ ἀνατεῖλαι τὸν ἥλιον, καὶ ἐπί τινος ὑψηλοῦ λίθου χελεύ-

βασιλεὺς xal πλησίον στὰς τοῦ ἁγίου λειψάνου εἶπεν Κύριε ὁ ϑεός, διὰ τοῦ ἀπο-
στόλον τούτον ἐν τῇ πόλει ταύτῃ εὐχαριστῶ σοι ὅτι ἔγνων τὸ ὄνομά σον, χαὶ
ὅτι ἐκ πυρὸς ῥύεσαι πάντας τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ σέ. xal νῦν ἐπειδιὴ ἀπιστία μοι
πρόσεστιν μιχρά, αἰτοῦμαι τοῦτο ἵνα ἀναγάγῃς τὸ σῶμα τοῦ Νατϑαίον ἀπὸ τῆς
ϑαλάσσης. ἰδοὺ γὰρ ἐγὼ χελεΐω ῥιφῆναι τὸ σῶμα ἐν τῷ βυϑῷ τῆς ϑαλάσσης,
xal ἐὰν ῥύσῃ αὐτὸ ὡς ἐν τῇ πυρᾷ ἐρρύσω, χαταλείψω πάντας τοὺς ϑεούς μὸν
εὐθέως xal σοὶ μόνῳ πιστεύσω. xol χελεύει γλωσσόχομον σιδηροῦν ἐνεχϑῆναι
ταχέως, xal ἐμβαλὼν τὸ σῶμα τοῦ ἁγίον ἐν αὐτῷ ἐσφράγισεν μολίβδῳ " cl ov-
tec ἐκέλευσε τοὺς στρατιώτας ὧραι τὸ γλωσσόχομον ἐπὶ τῶν ὥὦμων αὐτῶν χαὶ
ἐξελθεῖν διὰ τῆς πρὸς ἀνατολὰς τοῦ παλατίου πύλης μέσης νυχτὸς xai βαλεῖν αὐτὸ
ἐν πλοίῳ μηδενὸς εἰδότος xal ῥιφῆναι μέσον τοῦ πελάγους ἐν τῷ βυϑῷ.

26. Δί ὅλης δὲ -- - -᾿ ἐκ νεχρῶν: Vind Καὶ τούτων γενομένων τῇ ξξῆς ὁρᾶ
(codex ὥρᾳ) ὁ Πλάτων ἐνύπνιον xoi τὸν Ματϑαῖον λέγοντα αὐτῷ Πλάτων δοῦλε
Χριστοῦ, ἀναστὰς xal λαβὼν τὸν χλῆρον πάντα xal τὸ ἅγιον εὐαγγέλιον χαὶ τὸ
τοῦ Δανὶδ ψαλτήριον ψάλλων χάτελθε xav ἀνατολὰς τοῦ παλατίου ἅμα xol τῷ
πλήθει τῶν πιστῶν ἀδελφῶν xal στῆτε ἐχεῖ εἰς προσευχήν, ψάλλοντες τὸ ἀλλη-
λούϊα : ἀνάγνωθι δὲ xol τὸ ἅγιον εὐαγγέλιον xol προσένεγχε ἐχεῖ ὑπὲρ ἐμοῦ τῷ
χυρίω προσφοράν, xol χοινωνήσατέ μοι ὡς ὁ χύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ὑπέδειξεν
ἡμῖν ἐν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερϑεὶς ἐχ νεχρών.

Δραμὼν δὲ -— xarà ἄνατ. τοῦ παλατίου: Vind ᾿Αναστὰς ὁ ἐπίσχοπος Πλά-
τῶν πορεύεται ἐν τάχει εἷς τὴν ἐχχλησίαν, xal λαβὼν τὸ ἅγιον εὐαγγέλιον καὶ
τὸ τοῦ Δαυὶδ ψαλτήριον, συναγαγὼν δὲ χαὶ τοὺς πρεσβυτέρους καὶ διακόνους χαὶ
τὸ λοιπὸν πλῆϑος τῶν ἀδελφῶν παραγίνεται ἐπὶ τὸν ἀποχαλνφϑέντα αὐτῷ τόπον |
ὥρᾳ -- ἥλιον: Vind ὥρα δὲ ἦν μετὰ τὸ ἀνατεῖλαι τὸν ἥλιον [ χαὶ ἐπί τινος - -

ACTA ET MARTYRIUM ΜΑΤΤΉΛΕΙ. 185

σας ἀνελθεῖν τὸν ψάλλοντα, ψάλλειν ἤρξατο ἐν. ὕμνοις φδῆς τῷ
θεῷ Τίψιος ἐναντίον χυρίον ὁ θάνατος τῶν ὁσίων αὐτοῦ xa πάλιν
Ἐγὼ ἐχοιμήθην καὶ ὕπνωσα᾽ ἐξηγέρθην, ὅτι χύριος ἀντιλήψεταί
μου. χαὶ ὑπήκουον ὕμνον ὠδῆς τοῦ Δαυίδ Μὴ ὁ χοιμώμενος οὐχὶ
προσθήσει τοῦ ἀναστῆναι: νῦν ἀναστήσομαι, λέγει κύριος. καὶ
πάντες ἐχέχραξαν ᾿Αλληλούϊα. χαὶ ὃ ἐπίσχοπος ἀνέγνω τὸ εὐαγ-
γέλιον, xaX πάντες ἀνεβόησαν Δόξα σοι, ὁ δεδοξασμένος ἐν οὐρα-
νῷ καὶ ἐπὶ γῆς. καὶ εἶθ᾽ οὕτως προσέφερεν τὴν προσχομιδὴν τῆς
ἁγίας προσφορᾶς ὑπὲρ τοῦ Ματθαίου, xal μεταλαβόντες ὑπὲρ
εὐχαριστίας τῶν ἀχράντων xal ξζωοποιῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων
ἐδόξαζον τὸν θεὸν ἅπαντες.

* Καὶ ἦν ὡσεὶ ὥρα ἔχτη, xai δρᾷ 6 Πλάτων ἄντικρυς
τὴν θάλασσαν ὡς ἀπὰ σταδίων ἔπτά, xal ἰδοὺ ἦν ὁ Ματθαῖος
ἑστηκὼς ἐπὶ τῆς θαλάσσης, xal δύο ἄνδρες ἑκατέρωθεν ἐν στο-
λαῖς λαμπραῖς, καὶ παιδίον τὸ εὔμορφον ἔμπροσθεν αὐτῶν. ταῦ-
τα δὲ χαὶ πάντες ol ἀδελφοὶ ἐθεάσαντο, xo ἤκουον λαλούντων
αὐτῶν ᾿Αμὴν ἀλληλούϊα. χαὶ ἦν ἰδεῖν πεπηγμένην τὴν θάλασ-
σαν ὡσεὶ λίθον χρυστάλλου, xal τὸ παιδίον τὸ εὔμορφον ἔμπροσθεν
αὐτῶν, ὡς ἐκ βάθους τῆς θαλάσσης σταυρὸς ἀνέβαινεν καὶ πρὸς
τὸ τέλος τοῦ σταυροῦ ὃ γλωσσόκομος ἀνερχόμενος ἐν ᾧ ἦν τὸ σῶμα
τοῦ Ματθαίου, xal ἐν ὥρᾳ στιγμῆς ἐν τῷ σταυρῷ τὸ γλωσσόκομιον
τὸ παιδίον ἔθηκεν ἐπὶ τὴν γῆν ὄπιθεν τοῦ παλατίου κατὰ ἀνατο-

ψάλλειν (Par xol Q4.) ἤρξατο -- - t. ϑεῷ : Vind xol χελεύσας ἀνελϑεῖν τὸν
ψάλλοντα ἐπὶ ὑψηλοῦ τινὸς λίθου, ἤρξατο ψάλλειν οὕτως | xol πάλιν: Par om |
καὶ ὑπήχονον ὕμνον (codex ὕμνος) dB. τ. Δανίδ: Vind xol πάλιν | νῦν ἄναστ.
λ. χύριος -- -- ᾿Αλληλούϊα: Vind xal πάντες ὑπέψαλλον εἶθ᾽ οὕτως τὸ ἀλληλούϊα.
χαὶ ἀναστήσομαι, λέγει χύριος, ϑήσομαι ἐν σωτηρίᾳ, παρρησιάσομαι ἐν αὐτῷ.
καὶ πάντες ἔχραξαν ᾿Αλληλούϊα. | xai ὁ ἐπίσχ.: Vind τότε d ἐπίσχ. | Vind τὸ
ἅγιον εὐαγγ. | Vind χαὶ ἐβόησαν ἅπαντες | χαὶ εἶθ᾽ οὕτως - - προσφορᾶς ex
Vind; Par χαὶ προσήνεγχας (sic) τὰς προσφοράς | Ματϑαίον: Vind praem pa-
χαρίου | ὑπὲρ εὐχαριστ. - - μυστηρίων ex Vind; Par om | Par ἐδόξασαν et om
ἅπαντες .

26. Καὶ ἦν ὡσεὶ - - σταυρὸς ἀνέβαινεν : Vind Περὶ δὲ τὴν ἔχτην ὥραν τῆς
ἡμέρας ὁρᾷ ὁ ἐπίσχοπος Πλάτων ἄντικρυς αὐτοῦ εἰς τὴν ϑάλασσαν ὡς ἀπὸ στα-
δίων ἑπτὰ τὸν μαχάριον Νατϑαϊον xol σὺν αὐτῷ δύο ἄνδρας ἐντεῦθεν xol ἐντεῦ-
3v, ol xol συνομίλουν αὐτῷ, λευχὰς στολὰς περιβεβλήμένοι. ὡς δὲ περιχαρὴς
ἐγένετο ὁ ἐπίσχοπος, μετὰ μίαν ὥραν ὁρᾷ ἐν ἐκείνῳ τῷ τόπῳ τύπον σταυροῦ ἀνερ-
χόμενον ἐκ βάϑους ϑαλάσσης | Vind καὶ πρὸς τὸ -- τὸ γλωσσόχομον ἐν d ἦν
ὁ ἅγιος Ματϑαῖος, xal ἠχολούϑει τῷ σταυρῷ τὸ γλωσσόχομον ἕως οὗ ἤγαγεν
αὐτὸ πρὸς τὴν γῆν ὄπιϑεν -- - τὴν προσφοράν (Par τὰς προσφοράς). Praeterea

188 ACTA ET ΜΑΒΤΥΒΙΌΜ ΜΑΤΤΉΛΕΙ.
λάς, ὅπου ὁ ἐπίσκοτως προσήνεγκεν ὑπὲρ τοῦ Ματθαίον τὴν foos-

,

y.
7 Ὃ δὲ βασιλοὺς ἐκ τοῦ ὑπερῴου ταῦτα θεασάμενος xai
καταπλαγεὶς ἐξῆλθεν τοῦ παλατίου καὶ προσδραμμὼν προσεκύνη-
σεν χατὰ ἀνατολὰς ἐπὶ τὸ γλωσσόκομον, xml προσέπεσεν τῷ
ὀπκισκόπῳ χαὶ τοῖς πρεσβυτέροις καὶ διαχόνοις ἐν μετανοίᾳ, xd
ἐξομολογήσει λέγων ᾿Αληθῶς πιστεύω τῷ ἀληθινῷ θεῷ Χριστῷ 'In-
σοῦ. δέομαι, δότε μοι τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα. xai δώσω
ὑμῖν τὸ παλάτιόν μου εἰς μαρτύριον τοῦ Ματθαίου, καὶ θήσετε
τὸ γλωσσόχομον ἐπὶ τὴν κλίνην pou τὴν χρυσῆν ἐν τῷ μεγάλῳ
τρικλίνῳ᾽ μόνον βαπτίσαντές με ἐν αὐτῷ χοινωνήσατέ μοι τῆς
τοῦ Χριστοῦ εὐχαριστίας. ὁ δὲ ἐπίσκοπος εὐξάμενος xoi χελεύ-
σᾶς αὐτὸν ἀποδύσασθαι xol ἐν αὐτῷ ἐπὶ πολὺ ἀνακρίνας, χαὶ
αὐτοῦ ἐξομολογησαμένου xal χλαύσαντος ἐφ᾽ οἷς διεπράξατο, κα-
τασφραγίσας αὐτὸν καὶ ἀλείψας ἐλαίῳ καθῆκεν εἰς τὴν θάλασσαν
εἰς ὄνομα πατρὸς χαὶ υἱοῦ xa ἁγίου πνεύματος. χαὶ ὡς ἀνὴ-

add heec: xal εὐχαριστήσαντες ἅπαντες τῷ χνυρίῳ ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφό-
ἄρα, ὅϑεν διεδόϑη [τὸ] φοβερὸν καὶ παράδοξον τοῦτα [τὸ] ϑέαμα ἐν ὅλῃ τῇ πό-
λει. xai συνήχϑη πᾶς ὁ λαός, χραζόντων πάντων μιᾷ φωνῇ Εἷς ϑεὸς ὁ διὰ τοῦ
Ματϑαίον χαταγγελϑεὶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, ὃς καὶ ἐκ πυρὸς xal ὕδατος ῥύεται
τοὺς εἰς αὐτὸν πεκοιϑότας.

27. Ὁ δὲ βασιλεὺς - -- καὶ ἐξομολογήσει (codex ἐξομολογήσεως. Aw po-
tius scribas ἐξ ὁμολογήσεως ὃ ἐξομολογήσας 2) -- - βαπτίσ. με (codex non habet)
“- t. Χρ. εὐχαριστίας: Vind "Ἤγγισεν δὲ ἡ βοὴ τοῦ ὄχλον πρὸς τὸν βασιλέα.
xai ἐπυνθάνετο Τίς ἐστιν τῇ σύγχυσις τοῦ λαοῦ ἢ τίς v] κραυγή ; καὶ ἔμαϑεν ὅτι
τὸ γλωσσόκομον Ματϑαίον ἐλήλνϑεν αὐτομάτως. τότε χαρᾶς πολλῆς πλησϑεὶς ὁ
βασιλεὺς εὐθέως παραγίνεται πρὸς τὸ γλωσσόχομον κράζων xal λέγων μεγάλῃ τῇ
φωνῇ Εἷς ϑεὸς τοῦ Ματϑαίον, xal οὐχ ἔστιν ἄλλος πλὴν αὐτοῦ. xol προσέπεσεν
ἐπ ὄψιν πλησίον τοῦ γλωσσοχόμον λέγων Συγχώρησόν μοι, χύριε ᾿Ιησοῦ Χριστέ,
ὅσα ἐνεδειξάμην τῷ ἁγίῳ τούτῳ, διότι ἐν ἀγνοίᾳ ἤμην. ἰδὼν δὲ ὁ ἐπίσχοτος
τὴν μετάνοιαν xal τὰ δάχρνα τοῦ βασιλέως, δοὺς αὐτῷ χεῖρα ἤγειρεν ἀπὸ τοῦ
ἐδάφονς xa εἶπεν αὐτῷ ᾿Ανάστα xol ϑάρσει' ἐδέξατο γὰρ χύριος ὁ ϑεὸς τὴν μὲ-
τάνοιάν Gov xal ἐπιστροφὴν διὰ πρεσβειῶν τοῦ δούλον αὐτοῦ καὶ ἀποστόλον Ματ-
ϑαίον. xal ἀναστὰς ὁ βασιλεὺς ἀπὸ τοῦ ἐδάφους προσέπεσεν τοῖς τοῦ ἐπισχόπον
ποσὶ καὶ εἶπεν αὐτῷ Δέομαί σον, πάτερ, εἰ εὗρον χάριν ἐνῴπιόν σον, σπλαγχνι-
σϑεὶς ἐπ᾽’ ἐμὲ δός μοι τὴν τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδα, καὶ δίδωμι τὸ παλάτιόν μὸν
εἰς λόγον μαρτυρίον τοῦ ἀγίον ἀποστόλον Ματϑαίον. τότε ᾧ τοῦ χυρίον δοῦλος
ἐπίσχοπος Πλάτων παραλαβὼν τὸ γλωσσόχομον τοῦ ἁγίον ἅμα τοῦ βασιλέως καὶ
παγτὸς τοῦ χλήρον xal τοῦ πιστοῦ λαοῦ μετὰ λαμπάδων καὶ μύρων x«l ψαλμὼν
δίας πολλῆς ἔφερον αὐτὸ ἐν τῇ ἐχχλησίᾳ αἰνοῦντες καὶ δοξάζοντες τὸν Sev. | ὁ
δὲ ἐπίσχοπ. εὐξάμενος ---- ἁγίου πνεύματος : Vind εἶτα λαβὼν d ἐπίσχοπος xa
ἰδίαν τὸν βασιλέα xol ἐπευξάμενος νονϑετήσας τε [sequitur in codice εἶπον] xal

ACTA ET MARTYBIUM MATTHAEI. 187
θεν ἀπὸ τοῦ ὕδατος, ἐκέλευσεν αὐτὸν ἐνδύσασθαι ἱμάτια λαμπρά"
xa εἶθ᾽ οὕτως εὐλογήσας xal εὐχαριστήσας ἄρτον ἄγων Xd πο-
τήριον χεχραμμένον χοινωνήσας πρῶτος ὁ ἐπίσχοπος ἔδωχεν τῷ
βασιλεῖ εἰπών Τοῦτο τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ xoà τὸ ποτήριον τοῦτϑ
τὸ αἷμα αὐτοῦ τὸ ὑπὲρ ἡμῶν ἐκχυθὲν γενέσθω σοι εἰς ἄφεσιν
ἁμαρτιῶν εἰς ζωήν. χαὶ φωνὴ ἐξ ὕψους ἠκούσθη ᾿Αμὴν ἀμὴν
ἀμήν. Ὁ Καὶ οὕτως ἐν φόβῳ xol ἀγαλλιάσει χοινωνήσαντος
αὐτοῦ, ἐταφανεὶς ὁ ἀπόστολος ἔφη Φουλβανὲ βασιλεῦ, οὐχέτι
ἔσται τὸ ὄνομά, σου Φουλβανός, ἀλλὰ χληθήσει Ματθαῖος" xol
σὺ ὃ υἱὸς τοῦ βασιλέως οὐχέτι χληθήσει Φουλβανός, ἀλλὰ χαὶ
σὺ Ματθαῖος" χαὶ σὺ Ζιφάγια ἡ γυνὴ τοῦ βασιλέως κληθήσει
Σοφία" xal ἡ ᾿Ερβὰ ἡ γυνὴ τοῦ υἱοῦ ὑμῶν κληθήσεται Σύνε-
Ow" καὶ ἔσονται. αὐτὰ τὰ ὀνόματα ὑμῶν γεγραμμένα ἐν τοῖς
οὐρανοῖς, xal οὐκ ἐκλείψουσιν ἐκ μιηρῶν ὑμῶν εἰς γενεᾶς xal γε-
γεάς. xal ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ κατέστησεν ὁ Ματθαῖος τὸν μὲν βα-
cua, πρεσβύτερον, ἦν δὲ ἐτῶν τριάχοντα (rcd. καὶ τὸν υἱὸν
τοῦ βασιλέως χατέστησεν διάχονον, ἐτῶν δέκα, ἔἕπτά᾽ χαὶ τὴν
γυναῖκα τοῦ βασιλέως κατέστησεν πρεσβύτιδα, xal τὴν γυναῦκα
τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ κατέστησεν διαχόνισσαν" ἦν δὲ καὶ αὐτὴ ἐτῶν
δέκα ἑπτά. xai εἶθ᾽ οὕτως εὐλόγησεν αὐτοὺς εἰπών Ἔσται ἡ
χατηχήσας ἐβάπτισεν αὐτὸν ἐς τὸ ὄνομα τοῦ πατρ. xol τοῦ vl. xal τοῦ dy. vv. |
ἐχέλενσεν αὐτόν: Vind add ὁ ἐπίσχοπος | λαμπρά: Vind λευχά | xal εἶθ᾽ οὔ-
τως ex Vind; om Par | εὐλογήσας - - ᾽Αμ. dp. ἀμήν: Vind λαβὼν ἄρτον ἅγιον
καὶ ποτήριον χεχραμμένον ἐχοινώνησεν αὐτὸν τῆς toU xuplou εὐχαριστίας xal εὖ-
λογίας. χαὶ εὐθέως ἦλθεν φωνὴ ἐξ οὐρανοῦ λέγουσα Εἰϊσηχούσθη ἡ δέησίς σου.
ἀμὴν ἀμὴν ἀμήν.

28. Καὶ οὕτως - - Φουλβανξ (cf. supra sect. 5 , item codicem Vind: Par
Βούλφαμνε, item postea Βούλφαμνος εἰ Βουλφανδρός) - - Φουλβανός (vide ante)
-- Φουλβανός (vide ante) - - - Ἔρβὰ (cf. supra sect. 5.; h. 1. codex ᾿Ορβᾶ ha-
bet) - - γενεὰς x. γενεάς: Vind Τῇ δὲ vox ἐκείνῃ ὀφϑεὶς ὁ ἅγιος ἀπόστολος
τοῦ Χριστοῦ Ματϑαῖος τῷ βασιλεῖ εἶπεν αὐτῷ Φονλβανὲ βασιλεῦ, οὗ ἡ ἐπίγειος
βασιλεία ἐν χερσίν, ἐδέξατο χύριος ὁ ϑεὸς τὴν μετάνοιάν σον " οὐχέτι δὲ χληϑήσῃ
Φουλβανός, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ νῦν χληϑήσεται τὸ ὄνομά cov ἐπὶ τῷ ἐμῷ ὀνόματι
Ματϑαῖος. ὁμοίως xol τῷ υἱῷ σον τοῦτο τὸ ὄνομα ἐπιϑήσεις. καὶ τὖ γυνή cov
οὐχέτι χληϑήσεται Φουλβανά, ἀλλὰ Σοφία ἔσται τὸ ὄνομα αὐτῆς. ὁμοίως καὶ ἡ
γύμφη cov ἀπὸ τοῦ νῦν χληϑήσεται Ξύνεσις. xol ἔσται τὰ ὀνόματα ὑμῶν γε-
γραμμένα ἕν τοῖς οὐρανοῖς ἐν τῇ βίβλῳ τῶν ζώντων ἕως τοῦ αἰῶνος. | xol ἐν
αὐτῇ - - xal αὐτὴ ἐτῶν δέκα ἑπτά: Vind ἐχειροτόνησεν δὲ d μαχάριος Mat. τὸν
μὲν βασιλέα πρεσβύτερον, τὸν δὲ υἱὸν αὐτοῦ διάκονον, ὁμοίως δὲ καὶ τὴν γυναῖκα

αὐτοῦ xoi τὴν νύμφην εἰς διαχονίσσας. | xoi εἶν᾽ οὕτως - - ἐδόξασεν τ. ϑεόν
ex Vind; Par sic: xol ἐγένετο χαρὰ μεγάλη ὧν τῇ ἐκχλησίᾳ, χαὶ πάντες ἐφώνη-

188 ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI.

εὐλογία xal ἡ χάρις τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν
αἰῶνα χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν.

Τότε ἔξυπνος γενόμενος 0 βασιλεὺς χαὶ χαρεὶς πανοικὶ d
τῇ ἐπτασίᾳ τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ματθαίου ἐδόξασεν τὸν θεόν.

? Καὶ εἰσελθὼν ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ παλατίῳ αὐτοῦ ἅπαντα
τὰ εἴδωλα συνέτριψεν, καὶ ἐθέσπισεν τοῖς ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ
γράψας: οὕτως Βασιλεὺς Ματθαῖος τοῖς ὑπὸ τὴν βασιλείαν μου
πᾶσιν χαίρειν. Χριστοῦ ἐπὶ γῆς φανέντος καὶ τὸ πλάσμα. τὸ ἀν-
θρώπινον διασώσαντος, εὕρηνται οἱ λεγόμενοι θεοὶ ψεῦσται xal
ψυχοφθόροι καὶ ἐπίβουλοι τοῦ ἀνθρωπίου γένους. ὅθεν ἐπιλαμψά-
σὴς τῆς θείας χάριτος xai ἕως ἡμῶν ἐλθούσης, ἐπιγνόντες δὲ τὴν
τῶν εἰδώλων πλάνην ὅτι ματαία xol ψευδὴς ὑπάρχει, ἔδοξεν τῇ
ἡμετέρᾳ θειότητι μιὴ εἶναι θεοὺς πολλοὺς ἀλλ᾽ ἕνα καὶ μόνον ἐν
τοῖς οὐρανοῖς. ὑμεῖς δὲ δεξάμενοι τόδε τὸ διάταγμα τὸν ἡμέτε-
ρὸν σχοπὸν θεραπεύοντες πᾶν εἴδωλον συντρίψατε xal ἀφανίσατε᾽
εἰ δέ τις φωραθείη ἀπὸ τοῦ νῦν θεραπεύων εἴδωλα T] ἀποχρύπτων
αὐτά, τῇ διὰ ξίφους τιμωρίᾳ ὑποβαλλέσθω ὁ τοιοῦτος. ἔρρωσθε
πάντες, ὅτι χαὶ ἡμεῖς ὑγιαίνομεν.

Διαδοθέντος δὲ τοῦ πράγματος τούτου πᾶντες χαίροντες
καὶ ἀγαλλιώμενοι συνέτριβον ἑαυτῶν τὰ εἴδωλα χράξοντες xal
λέγοντες Εἷς θεὸς μόνος ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ὁ εὐεργετῶν τοὺς ἀν-
θρώπους.

3 Μετὰ δὲ τὸ ταῦτα πᾶντα γενέσθαι ὥφθη ὁ ἀπόστολος
τοῦ Χριστοῦ Ματθαῖος τῷ ἐπισκόπῳ Πλάτωνι xol λέγει αὐτῷ
Δοῦλες τοῦ θεοῦ Πλάτων χαὶ ἡμέτερε ἀδελφέ, γνωστόν σοι ἔστω
ὅτι μετὰ τρία ἔτη ἔσται σοι ἀνάπαυσις ἐν κυρίῳ καὶ ἀγαλλίασις
σαν (προσεφ. 7) ἀλλήλοις ᾿Αμήν, δεδοξασμένη vj ἱερωσύνη χαὶ εὐλογισμὸς τῷ
Χριστῷ, ἀμήν.

29. Haec tota sectio ex Vindobonensi est: nihil eiusmodi in Parisiensi in-
venitur.
Καὶ εἰσελθών: codex om Καί [ἐπιγνόντες : codex ἐπιγνῶντες | τῇ διὰ
ξίφ. τιμωρίᾳ : codex τὴν 8. ξ. τιμωρίαν

80. Μετὰ δὲ τὸ ταῦτα -- - εἰς αἰῶνας αἰώνων ex Vind; Par eorum loco
haec habet: Τότε λέγει ὁ Ματϑαῖος Ἔν ἀριϑμῷ τῶν ἐννέα ἡμερῶν xal τεσσαρά-
χόντα xal εἰς συμπλήρωσιν ἐνιαυτῶν οὐ διαλείψετε τὰς προσφοράς μου, ἵνα ἀγαλ-
λιάσεται vj ψυχή pov xol ὁ χύριος ἡμῶν Ó ἐν τοῖς οὐρανοῖς δοξασϑήσεται. τότε
λέγει ὁ ἀπόστολος τῷ ἐπισχόπῳ Σὺ μέν, ὦ μαχάριε καὶ ἀγαπητέ μὸν Πλάτων,
ἐν τῷ τρίτῳ ἐνιαυτῷ ἔσῃ μετ᾽ ἐμοῦ, χαϑὼς ἐλάλησεν μοι ὁ κύριος ᾿[ησοῦς ἐν τοῖς

ACTA ET MARTYRIUM MATTHAEI. 189

el; αἰῶνας αἰώνων. λήψεται δέ cou τὸν θρόνον τῆς ἐπισχοπῆς
οὗτος ὁ βασιλεύς, ὃν ἐπὶ τῷ ἐμῷ ὀνόματι ἐχάλεσα Ματθαῦον, xa
μετὰ τοῦτον ὁ υἱὸς αὐτοῦ. καὶ εἰπόντος αὐτοῦ Εἰρήνη σοὶ xol
TOi τοῖς ἁγίοις, ἐπορεύετο εἰς τὸν οὐρανόν.
δι Μετὰ δὲ τρία ἔτη ἀνέλυσεν ὁ ἐπίσχοπος Πλάτων ἐν χυ-
ρίῳ. διεδέξατο δὲ αὐτὸν ὁ βασιλεὺς Ματθαῖος, παραχωρήσας
τὴν βασιλείαν ἑκουσίως ἑτέρῳ, ὅθεν ἐδόθη αὐτῷ χάρις κατὰ δαι-
μόνων ἀχαθάρτων, χαὶ πᾶν πάθος ἰᾶτο. προήγετο δὲ τὸν υἱὸν
αὐτοῦ εἰς πρεσβύτερον, καὶ ἐποίησεν αὐτὸν δευτερεύειν αὐτῷ.
Ὶ , e e". ^" -ὠ , - 3 ,
Ἐτελειώθη o γιὸς Ματθαῖος ἐν τῇ χώρᾳ τῶν ἀνθρωποφάγων
, “-«
ἐν πόλει Μύρνῃ μηνὶ Νοεμβρίῳ ἐξκαιδεκάτῃ, βασιλεύοντος τοῦ
“ “- a a * , -
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, o ἡ δόξα xal τὸ χρᾶάτος νῦν xal
ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων᾽ ἀμήν.
οὐρανοῖς. | σον t. 9p. t. ἐπισχ.: Vind τ΄ 9p. t. ἐπισχ. σου | Vind om οὗτος ὁ
βασιλ. | μετὰ τοῦτον: Par μετ᾽ αὐτόν | ὁ υἱὸς αὐτοῦ: Par ἢ. 1. add xal αὐτὸς
ὁ υἱὸς αὐτοῦ λήψεται τὸν ϑρόνον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ xal οὐχ ἀδυγατήσει παρὰ τῷ.
Sed. διαμεῖναι τὸν ϑρόνον τῆς βασιλείας σου xat τῷ σπέρματί σον εἷς τὸν al&va. |
xai εἰπόντος - --- εἰς τ. οὐρανόν: Par xol εἰπὼν ὁ Ματϑαῖος Εἰρήνη πᾶσιν τοῖς
ἁγίοις, ὥφϑη μετὰ δύο ἀγγέλων βαδίζων xal ἀναβαίνων εἰς οὐρανόν, ὅπον ὁ
βασιλεὺς τῆς δόξης ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς ᾿Ιησοῦς Χριστός" ᾿ᾧ vj δόξα εἰς τοὺς
αἰῶνας.

81. Secotus sum in hac sectione Vindobonensem codicem; satis diversa in
Parisiensi legitur: videtur vero additamentum utrumque recentiorem auctorem
prodere.

Μετὰ δὲ τρία - - δευτερεύειν αὐτῷ : Par Kol ἦλθεν φωνή Εἰρήνη ὑμῖν xal
ἀγαλλίασις, ὅτι οὐχ ἕσται πόλεμος οὐδὲ πληγὴ ῥομφαίας ἐν πόλει ταύτῃ διὰ Ματ-
Satoy τὸν ἐχλεχτόν μον, ὃν ἠγάπησα εἷς γενεὰς αἰῶνος. μαχάριοι οἱ ἐχτελοῦντες
τὰ μνημόσυνα αὐτοῦ, ὅτι ἔσονται δεδοξασμένοι εἰς αἰῶνα αἰῶνος.

᾿Ετελειώϑη --- ἀμήν: ἼἜστιν δὲ υἡ ἡμέρα τῆς ἀναμνήσεως αὐτοῦ μηνὸς Γορ--
πιαίον τεσσαρεσχαιδεχάτη. δόξα τιμὴ xol προσχύνησις τῷ ϑεῷ xal τῷ vio χαὶ
τῷ ἀγίῳ πνεύματι νῦν xal ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας.

“τ

E A . ᾿ . L.
v4 i. A S s A45 ἡ Jas pe t

HPAREIZX TOY ATIOY AIIOXSTOAOY ΘΩΜΑ.

Ka ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἥμεθα πάντες οἱ ἀπόστολοι ἐν Ἵε-
θοσολύμοις, Σίμων ὁ λεγόμενος Πέτρος xai ᾿Ανδρέας ὃ ὃ ἀδελφὸς
αὐτοῦ. ᾿Ιάκωβος ὁ τοῦ Ζεβεδαίου καὶ ᾿Ιωάννης ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ,
Φῦχιππος καὶ Βαρθολομαῖος, Θωμᾶς xol Ματθαῖος ὁ τελώνης,
Ἰάκωβος ' AApatoo xoi Σίμων ὁ Καναναῖος, καὶ ᾿Ιούδας Ἰαχώβον,
καὶ διείλαμεν τὰ χλίρατα τῆς οἰκουμένης, ὅπως εἷς ἕχαστος ἡμῶν
ἕν τῷ χλίματι τῷ λαχόντι αὐτῷ καὶ εἰς τὸ ξῦνος ἐν ᾧ ὁ χύριος
αὐτὸν ἀπέστειλε πορευθῇ, χατὰ χλῆρον οὖν ἔλαχεν ἡ ἸΙνδία
᾿ούδᾳ Θωμᾷ τῷ καὶ Διδύμφ᾽ οὐχ ἐβούλετο δὲ ἀπελθεῖν, λέγων
ικὴ δύνασθαι μήτε χωρεῖν διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρχός, καὶ ὅτι
ἄνθρωπος ὧν Ἑβραῖος πῶς δύναμαι πορευθῆναι ἐν τοῖς Ἰνδοῖς χη-
οὔξαι τὴν ἀλήθειαν; xal ταῦτα αὐτοῦ διαλογιξομένου xal M-

* Πράξεις τοῦ ἁγίον ἀποστόλον Θωμᾶ: ita imscriptio legitur ἱπ BE. CD
Περίοδοι τοῦ ἐγίον ἀποστ. Θωμᾶ (C add ἐν ᾿Ινδίᾳ). A περίοδος καὶ μαρτύρων
τοῦ ἁγίου Θωμᾶ τοῦ ἀποστόλον.

1. ἤμεϑα cum A. BD ἦμεν. ΟΕ ἦσαν | πάντες: D om | ᾿Ιάχωβος ὃ τ.
Ζεβ. καὶ "Ie. ὁ ἀδ. αὐτοῦ : E transpon post Βαρϑολομαῖος. B nil nisi ᾿Ιωάννῆς
καὶ Ἰάκωβος habet, eaque post ᾿Ιούδας ᾿Ιαχώβον ponit | A à Κανανέος | ᾿Δ4λ-
quio. cum AB. CDE ὁ τοῦ 'AAg. | διείλαμεν: D διειλάμεϑα. C διείλαντο, E
διεῖλον] χλίματα: codd, ut videtur omnes (vidi in AE) χλήματα, itemque paullo
post χλήματι | ἡμῶν: ΟΕ αὐτῶν | ἀπέστειλε cum BCDE: A ἀποστέλλει | χλῇ-
pow: E χλῆμα | οὖν: E δέ | ἡ Ἰνδία: E post Δίδυμον ponit | ᾿Ιούδᾳ (C om)
Θωμᾷ τῷ (D om) καὶ NON B ᾿Ιούδαν Θωμᾶν τὸν xal AlBupov, E 'Iovóev
τὸν xal Θωμᾶν λεγόμενον Δίδυμον | οὐχ ἐβούλ. δέ: E ὁ δὲ οὐχ ἐβούλ. | λέγων
μὴ (B οὐ δύνασθαι (codd. duo em λέγ. μὴ δύν.) μήτε (ΒΕ μηδὲ) χωρ. (E add
διδάξα) | ὦν: B εἰμί | πῶς cum BCDE: A οὐ | πορευϑῆναι (E ἀπελϑεῖν) ἐν
τοῖς (E om) Ἰνδοῖς (E add xal) χηρῦξαι: B πορενϑεὶς χηρῦξαι τοῖς ᾿Ινδοῖς | χαὶ

ACTA THOMAE. 191

γοντος ὥφθη αὐτῷ ὁ σωτὴρ διὰ τῆς νυχτὸς xal λέγει αὐτῷ Μὴ
φοβοῦ, Θωμᾶ, ἄπελθε εἰς τὴν ᾿Ινδίαν καὶ κήρυξον τὸν λόγον ἡ
γὰρ χάρις μου ἔσται μετὰ σοῦ. ὃ δὲ οὐκ ἐπείθετο, λέγων Ὅπου
βούλει με ἀποστεῖλαι, ἀπόστειλον ἀλλαχοῦ" εἷς ᾿Ινδοὺς γὰρ οὐχ
ἀπέρχομαι.

? Καὶ ταῦτα αὐτοῦ λέγοντος χαὶ ἐνθυμουμένου ἔτυχεν ἔμ.-
πορόν τινα εἶναλ ἐχεῖ ἀπὸ τῆς ᾿Ἰνδίας ἐλθόντα τοὔνομα ᾿Αββάνην,
ἀπὸ τοῦ βασιλέως Γουνδαφόρου ἀποσταλέντα xal ἐντολὴν παρ᾽
αὐτοῦ εἰληφότα τέκτονα πριάμενον ἀγαγεῖν αὐτῷ. ὁ δὲ χύριος
ἰδὼν αὐτὸν ἐν τῇ ἀγορᾷ περιπατοῦντα τὸ μεσημβρινὸν εἶπεν αὐτῷ
Βούλει τέκτονα πρίασθαι: ὃ. δὲ εἶπεν αὐτῷ Ναί — xal ὁ χύριος
ἔψη αὐτῷ Ἔχω δοῦλον τέκτονα xal βούλομαι αὐτὸν πωλῆσαι.
αὶ ταῦτα, εἰπὼν ὑπέδειξεν αὐτῷ τὸν Θωμᾶν ἀπὸ μαχρόθεν, χαὶ
συνεφώνησεν μὲτ αὐτοῦ τριῶν λιτρῶν ἀσήμου ἀργυρίου, καὶ
ἔγραψεν ὠνὴν λέγων ᾿Εγὼ ᾿ΓΙησοῦς 9 υἱὸς Ἰωσὴφ τοῦ τέκτονος
δρηλογῶ πεπκρακέναι τὸν ἐμὸν δοῦλον, ᾿Ιούδαν ὀνόματι, σοὶ τῷ
᾿Αββάνῃ ἐμπόρῳ Γουνδαφόρου τοὺ βασιλέως τῶν ᾿Ινδῶν. τῆς δὲ
ὠνῆς τολεσθείσης ὁ σωτὴρ παραλαβὼν ᾿Ιούδαν τὸν xai Θωμᾶν
ἤγαγε πρὸς ᾿Αββάνην τὸν Épmopov* xal ἰδὼν αὐτὸν ὁ ᾿Αββάνης
εἶπεν τοὺς αὐτόν Οὐτός ἐστιν ὁ δεσπότης σου; xal ἀποχριθεὶς ὁ

ταῦτα αὐτοῦ cum AD (om αὐτοῦ) E: BC om χαί | B ᾿λογιζαμένου ὃ σωτήρ:
E ὁ κύριος l διὰ τῆς νυχτός cum ACE: BD om τῆς | E.om δὴ φοβοῦ |
ἄπελθε εἰς τὴν (E om) ᾽Ἶνδ. xol κήρυξον: B ἀπελϑεῖν xol κηρῦδαι | χῴρυξον
cum AE: alii add ἐχεῖ | C τὸν λόγον pov | χάρις μου: A om μου | dore:
E toro l B βούλῃ | με ἀποστεῖλαε cum ACD (CD droot. με): BE om, sed
E add κύριε | ἀπόστειλ. ἀλλαχοῦ oum AB (dr. με ἀλλ): CE ἀλλ. dzóox. &
add με), D om ἀλλαγ.

2. λέγοντ. xol ép. (B ἐνθνμ. x. λέγ.) : E ἔχοντος ἐν εὐχῇ |. ἔτυχεν etc:
E ἐνέτυχεν ἐμπόρῳ τινὶ Óv. ᾿Αβάνῃ , σταλέντι ἀπὸ τοῦ Bac. Τουνδ. xal é. x. α.
εἷληφότι | τοὔνομα cum A; B d ὄνομα: CDE ὀνόματι | AB ᾿Αββάνης | B
ἀποσταλεὶς xol ἐντολὰς παρ᾽ αὐτοῦ λαβών | πριάμενον: E πριάσασϑαι χαί | ἐν
τῆ: C em τῇ | τὸ μεσημβρινὸν εἶπεν: E ἐν ὥρᾳ μεσημβρίας ἔφη | B βούλῃ |
πρίασϑαι (A -ἄσϑαὺ : E πριάσασϑαι | xel ὁ κύρ. ἔφη (B εἶπεν) αὐτῷ: E εἶκε
δὲ ὁ χύριος | E om ταῦτα εἰπών | C τρεῖς λίτρας | ἀσήμου (C om) ἀργυρίον
(E deyópov, À om) | E om ὠνήν | ὁ (À om) υἱὸς "Io. τ. τέκτονος: E ὁ κύ-
ριος τοῦ Θωμᾶ. B om l τὸν ἐμόν: Α (item ut videtur alii) om τόν l Ἰούδαν:
BCE Θωμᾶν | BC om ὀνόματι ] E ᾿Αβάνῃ | τοῦ (E om) βασι. τῶν (A om)
I8. | E τῆς δὲ ὥνης (hoc accentu) πληρωϑθείσης ᾿Ιούδαν τὸν xol (A add
τὸν) Θωμᾶν: C Θωμᾶν τὸν Δίδυμον. Alii ᾿Ιούδαν “Θωμᾶν τὸν καὶ Δίδυμον. |
ἤγαγε cum A: alii ἀπήγαγε τὸν ἔμπορον: A om τόν |. ó ᾿Αββάνης: B om ὁ |

199 | ACTA THOMAE.

ἀπόστολος εἶπεν Ναί, κύριός μού ἐστιν. ὁ δέ φησιν ᾿Ηγόρασά
σε παρ αὐτοῦ. xal 6 ἀπόστολος ἡσύχασεν.

* Τῇ δὲ ἑξῆς ὄρθρου εὐξάμενος καὶ δεηθεὶς τοῦ χυρίου εἶπεν
o ἀπόστολος Πορεύομαι ὅπου βούλει, χύρις Ἰησοῦ, τὸ θέλημα τὸ
σὸν γενέσθω. ἀπῆλθεν δὲ πρὸς ᾿Αββάνην τὸν ἔμπορον μιηδὲν ὅλως
τι μεθ᾽ ἑαυτοῦ χομισάμενος ἀλλ᾽ ἢ τὸ τίμημα αὐτοῦ μόνον. ὃε-
δώχει γὰρ αὐτῷ ὁ κύριος λέγων Ἤτω μετὰ σοῦ xo T) τιμιή σου
μετὰ τῆς χάριτός μου, ὅπου ἂν ἀπέρχῃ. κατέλαβεν δὲ 6 ἀπό-
στολος τὸν ᾿Αββάνην τὰ σχεύη αὐτοῦ ἀναφέροντα, εἰς τὸ πλοῖον᾽
ἤρξατο οὖν xol αὐτὸς συναναφέρειν αὐτῷ. ἐμβάντων δὲ αὐτῶν
καὶ καθεσθέντων ἐξήταξζεν o ᾿Αββάνης τὸν ἀπόστολον λέγων Ποίαν
ἐργασίαν οἷδας ; ὃ δὲ ἔφη Ἔν μὲν ξύλοις ἄροτρα xa ξυγοὺς xai
τρυτάνας xai πλοῖα καὶ κώπας πλοίων xal ἱστοὺς xal τροχίσκους,
ἐν δὲ λίθοις στήλας καὶ ναοὺς καὶ πραιτώρια βασιλικά. εἷπς δὲ
αὐτῷ 0 ᾿Αββάνης ὃ ἔμπορος Τοιούτου γὰρ καὶ χρείαν ἔχομεν τε-
χνίτου. ἤρξαντο οὖν χκαταπλέειν * ἔσχον δὲ ἐπιτήδειον ἄνεμον, xol
προθύμως ἔπλεον ἕως ὅτε χατήντησαν εἰς ᾿Ανδράπολιν, πόλιν

βασιλυκήν.
* ᾿Ἐξελθόντες δὲ ἀπὸ τοῦ πλοίου εἰσίεσαν εἰς τὴν πόλιν.
xal ἰδοὺ φωναὶ αὐλητῶν καὶ ὑδραυλέων καὶ σάλπιγγες περιηχοῦ-

ὃ ἀπόστολος: B add Θωμᾶς | χύριος cum AB: C ὁ χύριος | ὁ δέ: B add ἔμ-
πορος | ὁ ἀπόστολος: B add Θωμᾶς | ἡσύχασεν cum ΒΟ: A ἡσύχαζεν | ὁ
σωτὴρ παραλαβών usque ó ἀπόστολος ἡσύχασεν: E pro his nil nisi haec habet:
παρέλαβεν αὐτὸν ὁ ἔμπορος.

8. ὁ ἀπόστολος h. 1. cum A; E post εὐξάμενος; alii ante εἶπεν (E ἔφη),
praetereaque D add Θωμᾶς | B βούλῃ | E χύριε ὁ ϑεός, τὸ σὸν ϑέλημα |]
ἀπῆλϑ. δέ (A om δῶ: E xoi ἀπῆλθε | E om ᾿Αββάνην | ὅλως τι: BCE om
τί 1 ἀλλ’ 4$: BE el μή | μόνον: E om; B μόνον ἔχων |. δεδώχει (sic A; alii
ἐδεδ.) γάρ: E ὃ δέδωχεν | "Hte -- μετὰ τῆς ydo. pov: E "Hxo τὸ τίμημα
μετὰ σοῦ xol ἡ χάρις μον | ἄν: C ἐάν, E δ᾽ ἄν | E c. ᾿Αβάνην ἀναφέρ. τὰ
σχεύη αὐτοῦ εἷς. A om τὰ σχεύη αὐτοῦ | οὖν χαί: B δὲ καί | ἐμβ. δὲ αὐτῶν
cum AE: alii add εἰς τὸ πλοῖον | E ἐξέταζεν (B ἐξήτασεν) ὁ ἀπόστολος τὸν ἕμ-
πορον λέγων | BC λέγων αὐτῷ | ὁ δὲ ἔφη: B ἀποχριϑεὶς δὲ ὁ ἀπόστολος θω-
μᾶς ἔφη πρὸς αὐτόν] A om xal πλοῖα. E sic: ἄροτρα, ζυγούς, τρυτάνας, χώ-
πας, πλοῖα, ἱστούς, τροχαλαίας | στήλας: ita A, alii add τε. E rursus στήλας,
ναούς, πρετώρ. Bac. | εἶπ. δὲ aut. ὁ (ita AC; B om) ᾿Αββ. ὁ ἔμπ. (C om ὁ
ἔμπ.) : E xoi ἀποχριϑεὶς ὁ ἔμπορος ἔφη | γὰρ xal: E xol γάρ | BE yp. ἔχω |
ἔσχον δὲ etc: E xal εἶχον ἄνεμον ἐπιτήδειον: προϑύμως δὲ πλέοντες χατήντησαν
εἰς [ ἕως ὅτε: Β ἕως ὅτου

4. ᾿Ἐξελϑόντες - -- εἰσίεσαν (Α εἰσίησαν, alii εἰσίεσαν, B ἀπίεσαν, ΤΉ. (at
E) εἰσήεσαν - - xai ὑδρανλέων (C om x. ὑδρ.) σάλπιγγες (ita E; A σάλπιγγαι;

ACTA THOMAE. 193

σαι αὐτούς ἐξήταξζεν δὲ ὁ ἀπόστολος λέγων Τίς ἐστιν αὕτη ἡ
ἑορτὴ ἡ ἐν τῇ πόλει ταύτῃ; ἔλεγον δὲ αὐτῷ οἱ ἐχεῖσε ὅτι χαὶ σὲ
οἱ θεοὶ ἤγαγον ἦα εὐωχηθῇς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ. ὁ γὰρ βασιλεὺς
θυγατέρα μονογενῆ ἔχει, χαὶ νῦν. αὐτὴν ἐκδίδωσιν ἀνδρὶ πρὸς
γάμον" τῶν οὖν γάμων ἡ χαρὰ xa ἡ πανήγυρίς ἐστιν αὕτη σή-
pegov, ἣν εἶδες ἔορτήν. ὁ δὲ βασιλεὺς κήρυχας ἀπέστειλε χη-
οὔξαι πανταχοῦ πάντας παρατυχεῖν εἰς τοὺς γάμους, πλουσίους
χαὰὶ πένητας, δούλους καὶ ἐλευθέρους, ξένους xal πολίτας εἶ
τις δὲ παραιτήσηται καὶ μὴ παρατύχῃ εἰς τοὺς γάμους, ὑπεύ-
θυνος ἔσται τῷ βασιλεῖ. ᾿Αββάνης δὲ ἀκούσας εἶπε τῷ ἀποστόλῳ
᾿Απέλθωμεν οὖν xal ἡμεῖς, δα μὴ προσχρούσωμεν τῷ βασιλεῖ,
χαὶ μάλιστα ξένοι ὄντες. ὁ δὲ εἶπεν ᾿Απέλθωμεν. χαὶ χατα-
λύσαντες ἐν τῷ ξενοδοχείῳ καὶ ὀλίγον ἀναπαύσαντες ἀπῆλθον εἰς
τοὺς γάμους. χαὶ ἰδὼν ὁ ἀπόστολος ἀναχεχλιμένους πάντας,
ἀνεχλθη χαὶ αὐτὸς ἐν τῷ μέσῳ ἀπέβλεπον δὲ εἰς αὐτὸν πάντες
ὡς εἰς ξένον καὶ ἐξ ἀλλοδαπῆς ἐλθόντα γῆς ᾿Αββάνης δὲ ὁ ἔμ.-
πορὸς ὡς ἅτε δεσπότης εἰς ἄλλον τόπον ἀνεχλίθη.

5. Δειπνησάντων δὲ αὐτῶν χαὶ πιόντων 0 ἀπόστολος οὐδενὸς
ἐγεύσατο᾽ οἱ οὖν περὶ αὐτὸν ὄντες ἔλεγον αὐτῷ Τί ἦλθες ἐνθάδε,

ali σαλπίγγων) περιηχοῦσαι (CE περιήχουν) αὐτούς (ita A; E aliique αὐτοῖς):
Β ὡς δὲ ἀπέβησαν εἰς τὴν γῆν χαὶ ἀπίεσαν εἰς τὴν πόλιν, φωνῆς ἤχονον συρίγ--
γῶν xai ἱδρανλέων xol αὐλούντων | ἐξήταζεν (E ἐπηρώτησε) -- vj (ita E; A
aliique om) ἐν x. π᾿ ταύτῃ: B ὁ δὲ Θωμᾶς ἠρώτα τὴν πρόφασιν τῆς χατὰ πόλιν
τέρψεως ἔλεγον (E εἶπον) -- - οἱ ἐκεῖσε (ita CE; A οἱ ἐχεῦ ὅτι (B om): B
οἱ δὲ ἐρωτηϑέντες ἀπεχρίναντο ὅτι | ἦα --- ταύτῃ (E om ταύτῃ) : B ὅπως μεϑ᾽
ἡμῶν εὐφρανϑῇς | βασιλεύς: B add ἡμῶν, φασί | E ϑνγατέραν ἔχει μονογενῆ |
γῦν αὐτήν: B ταύτην | E ἐχδίδει πρὸς γάμον (B om mg. γάμ.) ἀνδρί | τῶν
οὖν - - ἑορτήν: E om; B xal ἡ φωνὴ αὕτη γαμήλιός ἐστιν |. ὁ δὲ βασι. - -
πάντας (C πᾶσι τοῦ) m. €. τ. γάμονς: E ἀπέστειλε δὲ ὁ βασιλ. χήρνχας παντα-
χοῦ εἷς τοὺς γάμους ὥστε παρατυχεῖν | CE πλουσ. τε xal | C δούλ. τε xal |
ΟΕ ξένους τε xal | xai μὴ παρατύχῃ: E χαὶ οὐ τύχῃ (codex - χε | ᾿Αββ. δὲ
ἀχούσας: E καὶ ἀχούσας ὁ ἔμπορος | οὖν χα CE om οὖν | χαὶ μάλιστα: E
om χαί | χαὶ χαταλύσαντες: CE χαταλ. δέ | A ξενοδοχίῳ | E om xol ὀλίγ.
ἀναπαύσαντες (C ἀναπαέντες) | C εἰς τὸ μέσον | ὡς εἰς (A om) ξένον xot ἐξ
(A om) ἀἄλλοδ. ἐλθόντα γῆς (C χώρας ἐλϑδόντα): E ὡς ἀπὸ ξένης xal ἀλλοδ.
χώρας ἔλϑόντα | E ᾿Αβάνης | ὡς ἅτε: E om ὡς | E δεσπότης ὦν | ἄλλον:
E ἕτερον | E ἐχλίϑη

5. πιόντων: E εὐφρανϑέντων | E οἱ οὖν συναναχείμενοι αὐτῷ ἔλεγον Τί |

Acta apost, apocr. ed. Tischendorf. 43
e

19} ACTA THOMAE.
μήτε ἐσθίων μήτε πίνων; ὃ δὲ ἀπεκρίνατο αὐτοῖς λέγων Διὰ μεῖ-
ζόν τι τῆς βρώσεως ἢ xoÀ τοῦ πότου ἦλθον ἐνθάδε, xal (we τὸ
θέλημα τοῦ βασιλέως τελέσω. οἱ γὰρ χήρυκες. χηρύσσσοσε τὰ
ποῦ βασιλέως, χαὶ ὃς ἂν μὴ ἀκούσῃ τῶν κηρύχων, ὑπόδοτος
ἔσται τῇ τοῦ βασιλέως χρίσει. δειπνησάντων οὖν αὐτῶν xai
πιόντων. xol στεφάνων xal μύρων προσενεχθέντων, λαβόντες
μύρον ἕκαστος, ὃς μὲν τὴν ὄψιν αὐτοῦ κατήλειφεν, ὃς δὲ τὸ
ἡένεων, ὃς δὲ xal ἄλλους τόπους τοῦ σώματος αὐτοῦ" ὃ δὲ ἀπό-
στολος τὴν χορυφὴν ἤλειψε τῆς ἑαυτοῦ χεφαλῆς, καὶ ὀλίγον τι
εἰς τοὺς μυκτῆρας ἐπέχρισεν ἑαυτοῦ, χατέσταξεν δὲ xal εἰς τὰς
ἀχοὰς τὰς ἑαυτοῦ, προσῆπτε δὲ xal τοῖς ὀδοῦσιν αὐτοῦ, χαὶ
τὰ ταρὶ τὴν καρδίαν ἑαυτοῦ συνέχρισεν ἐπιμελῶς" xal τὸν στέ-
φᾶνον δὲ τὸν προσενεχθέντα αὐτῷ éx μυρσίνης χαὶ ἄλλων ἀνθέων
πεπλεγμένον λαβὼν ἐπέθετο τῇ ἑαυτοῦ xeu, χλάδον δὲ καλά.
μου ἔλαβεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ xoà χατεῖχεν.

Ἢ δὲ αὐλήτρια χατέχουσα ἐν τῇ χειρὶ αὐτῆς τοὺς αὐλοὺς
περιήρχετο πάντας" ὅτε δὲ ἦλθε καθ᾽ ὃν τόπον ἦν ὁ ἀπόστολος,
ἔστη ἐπάνω αὐτοῦ, καταυλοῦσα πρὸς τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ ὥρα;
πολλήν. ἦν δὲ ᾿Εβραία, τῷ γένει ἡ αὐλήτρια ἐκείνη. ———
ἀπεχρίν. a. λέγων: E ἔφη | E Διὰ τὸ μεῖζον | ἢ xal: CE om d | ἐνθάδε:
E ὧδε | xai (a: E ἀλλ’ ἦα | τελέσω᾽ οἱ γὰρ χήρ. κηρύσσουσι (h. 1. cum A:
alii post βασιλέως) τὰ -- βασιλέως χρίσει: E τελέσω, ἦλθον: Νὰ μὴ Untóbox
φανῶ τῇ τοῦ Qao. χρίσει |. δειπνησάντων - — xal πιόντων (E om x. fx), x. cto.
x. μύρ. (E x. pip. x. στεφ.) - - μύρον (E om) £xactoc, - - ὄψιν αὐτοῦ (C ἔαν-
τοῦ) - - ὃς (E ἄλλος) δὲ xol ἄλλους τόπους (E δέ τινα μέρη) t. σ. αὐτοῦ (ἢ
om): B ἐπεὶ δὲ τοῦ ἐσθίειν xol πίνειν χόρον ἔσχον, λοιπὸν περὶ τοῦ ἀλείφεσϑαι
δπουδαῖοι ἐγίγνοντο, χαὶ οἱ μὲν τὰς ὄψεις ἐχρίοντο, οἱ δὲ τὸ γένειον, ἅτεροι δὲ
τὰ ἄλλα μέρη. | ὁ δὲ ἀπόστολος - - τῆς ἑαυτοῦ (E αὐτοῦ) χεφαλῆς, x. ὅλ. τὶ
εἰς τ. μ. ἐπέχρ. ἑαντοῦ (E τι ἐπέχρισε τοὺς αὐτοῦ μυχτ.), κατέσταξεν (C κατέ-
γυξε) - - ἀχοὰς τὰς (E om) ἑαυτοῦ (E αὐτοῦ), προσῆπτε 5 x. τ. ὀδ. αὐτοῦ (E
om προσῆπτε usque Ó3. αὐτοῦ) - - χαρδ. ἑαυτοῦ (E αὐτοῦ) σνυνέχρισεν (E ἐπέχρ.)
-- στέφ. δὲ (E om) τ. προσενεχϑέντα (E δοϑέντα) -— λαβὼν (E om) ἐπέϑετο
(E ἐπέϑηκχε) τῇ tavt. χεφ. (E τῇ χεφ. αὐτοῦ), χλάδον δὲ xaX. Dg. (E xal λα-
βὼν χλάδον χατεῖχεν) ἐν c. y. a. χαὶ χατεῖχ. (E om x. χατ.): B ᾿Ιούδας δὲ τῆς
χεφαλῆς τὸ μέσον ἠλείψατο xai τὰς ῥίζας μιχρὸν ὑπέχριεν, ἐπήλειφε δὲ xol τὰ
τα, προσέφερε δὲ καὶ τοῖς ὀδοῦσι xol τὴν χαρδίαν κατέβρεχε, στέφανον δὲ μνυρ-
δίνης ἐπὶ τῆς χεφαλῆς ἐπικείμενον xal τῇ χειρὶ φύλλον χαλάμον κατεῖχεν.

Ἧ δὲ αὐλήτρια - -- χειρὶ αὐτῆς (E αὐτ. χεῖρ.) - - περιήρχετο τοαύντας (Κ οὐὲ
αὐλοῦσα, C χαὶ QUA): B Ἦν δὲ ἐχεῖ αὐλήτρια περιερχομένη πάντας τοὺς ἑστιά-
τορας | ἘΞ ὅτε δὲ ἦλθεν εἰς τὸν τόπον ἐν οὐ ἦν ὁ ἀπόστολος | χαταυλοῦσα: Κ
αὐλοῦσα | Eom πρὸς t. x. a. ὥραν πολλήν

ACTA THOMAE. 195

5 Τοῦ δὲ ἀποστόλου εἰς τὴν γῆν ἀφορῶντος εἷς τις τῶν οἱ-
νοχόων ἐκτείνας τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐράπισεν αὐτόν. ἐτοέρας δὲ ὁ
ἀπόστολος τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ καὶ προσχὼν τῷ τύψαντι αὐτὸν
εἶπεν 'O θεός μου ἀφήσει σοι εἰς τὸν μέλλοντα αἰῶνα τὴν ἀδοκίαν
ταύτην, εἰς δὲ τὸν χόσμον τοῦτον δείξει αὐτοῦ τὰ. θαύματα,
καὶ θεάσομαι ἤδη τὴν χεῖρα. ἐκείνην τὴν τύψασάν με ὑπὸ χυνὸς
δορομβένην. χαὶ εἰκὼν ταῦτα ἤρξατο ψάλλειν xob λέγεον τὴν
δὴν ταύτην.

Ἢ χόρη τοῦ φωτὸς θυγάτηρ, ἡ ἐνέστηκε καὶ ἔγκειται τὸ
ἀπαύγασμα τῶν βασιλέων τὸ γαῦρον, xal ἐπιτερπὲς ταύτης τὸ
θέαμα, φαιδρῷ χάλλει χαταυγάζουσα᾽ ἧς τὰ ἐνδύματα, ἔοικεν
ἑαρινοῖς ἄνθεσιν. ἀποφορὰ δὲ εὐωδίας ἐξ αὐτῶν διαδίδοται, καὶ
ἐν τῇ χορυφῇ ἔδρυται ὁ βασιλεὺς τρέφων τῇ ἑαυτοῦ ἀμβροσίᾳ
τοὺς ἐπὶ αὐτὸν ἵδρυμένους᾽ ἔγκειται δὲ ταύτης τῇ κεφαλῇ ἀλή-
θεια, χαρὰν δὲ τοῖς ποσὶν αὐτῆς ἐμφαίνει᾽ ἧς τὸ στόμα dvéquxcos
πρειτώντως αὐτῇ τριάκοντα χαὶ δύο εἰσὶν οἱ ταύτην ὑμνολο-

γοῦντες, ὧν ἡ γλῶττα παραπετάσματι ἔοικε τῆς θύρας ὃ ἐκτι-
νάσσεται τοῖς εἰσιοῦσιν᾽ ἧς 6 αὐχὴν εἰς τύπον βαθμῶν ἔγκειται
ὃν ὃ πρῶτος δημιουργὸς ἔδηρκούργησεν, ai δὲ δύο αὐτῆς χεῖρες
σημαίνουσι καὶ ὑποδειχνύουσι τὸν χόρον τῶν εὐδαιμόνων αἰώνων

6. E om ἀποστόλον | E ὁρῶντος | ἐράπισεν cum A; E aliique ἐρράπισεν |
E om τοὺς óg9. αὐτοῦ | προσχών cum C (mpoocy.) E: A προσέχων | E τῷ
τύψαντι αἰτῷ ἔφη | Ὁ 3c. μου: E om pov | E σοι τὴν ἁμαρτίαν ταύτην ἐν
τῷ μέλλοντι αἰῶνι ἐνταῦϑα δὲ δείξει (A δείξῃ) κύριος τὰ ϑαυμάσια αὐτοῦ | ἤδη:
A ἰδεῖν, E om | A χεῖραν | E om ἐχείνην |. CE ὑπὸ χυνῶν

BE hyumam non habent. B sic: xoi ἤρξατο ψάλλειν ἑβραϊστὶ ἐπὶ dom
μίαν’ xal ὅτε ἐπαύσατο, πάντες αὐτῷ ἠτένιζον etc. [tem E: καὶ εἰπὼν ταῦτα
ἤρξατο ψάλλειν καὶ αἰνεῖν τῷ Χριστῷ xoi πάντες οἱ ἐκεῖ παρόντες ἀπέβλεπον ela
αὐτήν. C vero maximam hymni partem omittit, ut post indicabimne,

. 'H κόρη t. q. (C add yj. Item D?) ϑυγ., ἡ ἐνέστηκε e luctu Itera
D?) | C om τὸ γαῦρον usque χαταυγάζουσα | καὶ ἐπιτερπὲς ταύτης τὸ ϑέαμᾳ
cum A; Th. codicem D secutus sic edidit: καὶ ἐπιτερπὲς (ταύτης τῷ ϑεάματυ),
ita ut quae uncis inclusit male aseuta haberet. | χάλλει xaravydtovsa cum D;
Α κάλη χαταχλύζουσα | C om ἀποφορὰ δέ usque ἱδρυμένους | τῇ baut, ἀμ»
βροσίᾳ cum D; A τὴν avr. ἀμβροσίαν | ταύτης τῇ χεφ. cum À ; c(D ?) αὐτῆς
t. X. | πρεπόντως αὐτῇ᾽ τριάκοντα cum A; D χαὶ πρεπόντως τριάκοντα. Τῇ,
edidit πρεπ. αὐτῇ, καὶ τριάκ. | Pest πρεκόντως G pergit ἡ λειτουργοῦσι λευχει-
φιοῦντες ἄγγελοι, δοξάζουσι δὲ σὺν τῷ ζῶντι πνεύματι etc. (vide extrema verbe
hymni), ita ot quae interposita aunt plane omittat | ὃ ἐκτωάσσ. c. εἰσιοῦσιν
cum D; A corrupte ἕως ἐχτινάσις τοῖς ἰοῦσιν | ἧς 9 αὐχήν cum D; in A de-

135 *

196 ACTA THOMAE. .

χηρύσσουσαι,. οἱ δὲ δάκτυλοι αὐτῆς τὰς πύλας τῆς πόλεως ὑπο-
δεικνύουσιν ἧς ὁ παστὸς φωτεινὸς ἀποφορὰν ἀπὸ βαλσάμου xoi
παντὸς ἀρώματος διαπνέων ἀναδιδούς τε ὀσμὴν ἡδεῖαν σμύρνης
τε χαὶ φύλλου, ὑπέστρωνται δὲ ἐντὸς μυρσίναι xal ἄνθη πάμ-
πολλα ἡδύπνοα. αἱ δὲ παστάδες ἐν καλάμῳ χεχόσμηνται.
' Περιεστοιχυσμένην δὲ αὐτὴν ἔχουσιν οἱ ταύτης νυμφίοι, ὧν ὁ
ἄριθμος ἕβδομός ἐστιν, oUc αὐτὴ ἐξελέξατο᾽ αἱ δὲ ταύτης πα-
ράνυμφοί εἰσιν ἑπτά, aX ἔμπροσθεν αὐτῆς χορεύουσιν" δώδεκα δέ
εἰσι τὸν ἄριθμον οἱ ἔμπροσθεν αὐτῆς ὑπηρετοῦντες xal αὐτῇ ὑπο-
χείμενοι, τὸν σκοπὸν xa τὸ θέαμα εἰς τὸν νυμφίον ἔχοντες, ἦα
διὰ τοῦ θεάματος αὐτοῦ φωτισθῶσιν, xal εἰς τὸν αἰῶνα σὺν
αὐτῷ ἔσονται εἰς ἐχείνην τὴν χαρὰν τὴν αἰωνίαν, καὶ καθήσον-
ται ἐν τῷ γάμῳ ἐχείνῳ ἐν ᾧ οὗ μεγιστᾶνες συναθροίζονται, xal
παραμενοῦσιν τῇ εὐωχίᾳ ἧς οἱ αἰώνιοι καταξιοῦνται, xal ἐνδύ-
σονται βασιλικὰ ἐνδύματα χαὶ ἀμφιάσονται στολὰς λαμπρᾶς,
χαὶ ἐν χαρᾷ καὶ ἀγαλλιάσει ἔσονται ἀμφότεροι, καὶ δοξάσουσι
τὸν πατέρα, τῶν ὅλων" οὗ τὸ φῶς τὸ γαυρὸν ἐδέξαντο, xal ἐφω-
τίσθησαν ἐν τῇ θέᾳ αὐτοῦ τοῦ δεσπότου αὐτῶν, οὗ τὴν ἀμβρο-
σίαν βρῶσιν ἐδέξαντο υ᾿ηδεμίαν ὅλως ἀπουσίαν ἔχουσαν. ἕπιον δὲ
χαὶ ἀπὸ τοῦ οἴνου τοῦ μὴ δίψαν αὐτοῖς παρέχοντος χαὶ ἐπιθυ-
μίαν σαρχός᾽ ἐδόξασαν δὲ xal ὕμνησαν σὺν τῷ ζῶντι πνεύματι
τὸν πατέρα τῆς ἀληθείας xal τὴν μητέρα τῆς σοφίας.

* Καὶ ὅτε ὕμνησς xai ἐτέλεσε τὴν oii» ταύτην, πάντες
οἱ ἐκεῖ παρόντες εἰς αὐτὸν ἀπέβλεπον καὶ ἡσύχαζον" ἔβλεπον δὲ
sunt, sed spatium vacuum relictum est | χηρύσσουσαι: D χηρύσσοντες | ἀναδιδ.
τε cum A; D ἀναδιδ. δέ | ἡδεῖαν εἰ φύλλον: A (item D?) ἰδίαν et φύλον |
ὑπέστρωνται - - ἡδύπνοα cum D: A vitiose ὑπέστρωτε δὲ ἐντὸς μυρσίνες xal
ἄνϑεων παμπόλλων ἡδυπνόων | αἱ Bb παστάδες:: ita ex Thilonis coniectnra edidi.
Codex D αἱ δὲ χλεῖς (idque Th. edidit) ; A vero ἐνδεχεστάδες. — Prueter illod
al δὲ παστάδες proposuit Th. αἱ δὲ χλεισιάδες (χλισιάδες) : quae lectio ei et ipsa
de lecto nuptiali accipi posset, pro scriptura codicum A et D praeferenda es-
set. |. ἐν χαλάμῳ: ita A; D ἐν καλάμοις. Th. proposuit ἐν ϑαλάμῳ, item (xit
servato) ἐν χαλάϑῳ.

7. αἱ δὲ ταύτης: D οἱ δὲ αὐτῆς; similiter postea A ot ἔμπροσθεν | xal
αὐτῇ: D xat αὐτοί | xal τὸ ϑέαμα: A om τό | χαϑήσονται cum D: A ἔσον-
tu, παραμενοῦσιν: Α παραμένουσιν | τὸ γαυρὸν ἐδέξαντο cum D; A τὸν σταν-
ρόν ἐδέξατο | ἐδέξαντο: A ἐδέξατο μηδεμίαν cum D; A μηδέν | παρέχοντος:
D ἐπάγοντος | σαρχός: A om | ἐδόξασαν δέ: A om δέ

B, πάντες οἱ ἐχεῖ - - ἔβλεπον (A ἀπέβλεπον) - - ὑπὸ (ita A; D ὑπ᾽ αὐτοῦ

ACTA THOMAE. 197
καὶ τὸ εἶδος αὐτοῦ ἐναλλαγέν, τὰ δὲ ὑπὸ αὐτοῦ λεχθέντα οὐχ
ἐνόουν, ἐπειδὴ αὐτὸς 'Efoaiog ἦν xol τὰ λεχθέντα ὑπ᾽ αὐτοῦ
ἑβραϊστὶ ἐλέχθη. ἡ δὲ αὐλήτρια πάντα ἤχουσεν μόνη, ᾿Εβραία
γὰρ ἦν τὸ γένος, xal ἀποστᾶσα du αὐτοῦ ηὔλει τοῖς ἄλλοις,
«εἰς αὐτὸν δὲ τὰ πολλὰ ἀφεώρα καὶ ἀπέβλεπεν" πάνυ γὰρ ἠγάπη-
σεν αὐτὸν ὡς ἄνθρωπον ὁμόεθνον αὐτῆς, ἦν δὲ xol τῇ εἰδέᾳ ὡραῖος
ὑπὲρ πάντας τοὺς ἐχεῖσε ὄντας. χαὶ ὅτε ἐτέλεσεν ἡ αὐλήτρια πάντα
αὐλήσασα,. ἄντιχρυς αὐτοῦ χαθεσθεῖσα, ἀφεώρα καὶ ἡἠτένιζεν εἰς
αὐτόν᾽ αὐτὸς δὲ ὅλως εἰς οὐδένα ἑώρα οὐδὲ προσεῖχέ τινι. εἰ μὴ
μόνον εἰς τὴν γῆν εἶχε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, προσδεχόμενος
πότε ἀναλύσῃ ἐκεῖθεν. ὁ δὲ οἰνοχόος ἐχεῖνος ὁ ῥαπίσα; αὐτὸν
χατῆλθεν εἰς τὴν πηγὴν ἀντλῆσαι ὕδωρ᾽ ἔτυχε δὲ ἐχεῖ εἶναι
λέοντα, xol ἐξελθὼν ἐθανάτωσεν αὐτὸν xal ἀφῆχε χεῖσθαι ἐν. τῷ
τόπῳ κατακόψας τὰ μέλη αὐτοῦ" κύνες δὲ εὐθὺς ἔλαβον τὰ μέλῃ
αὐτοῦ, ἐν οἷς xal εἷς μέλας χύων τὴν δεξιὰν αὐτοῦ χεῖρα τῷ
στόματι χρατῶν εἰς τὸν τόπον τοῦ συμποσίου εἰσήνεγκεν.

? Ἰδόντες δὲ ἐξεπλάγησαν πάντες, ἐξετάζοντες τίς ὁ ἐξ
αὐτῶν ἀπολειφθείς. ὡς δὲ φανερὸν ἐγένετο ὅτι τοῦ οἰνοχόου ἐστὶν
ἡ χεὶρ τοῦ πατάξαντος τὸν ἀπέστολον, ἡ αὐχήτρια τοὺς αὐλοὺς
αὐτῆς κατεάξασα, ἔρριψε, xal πρὸς τοὺς πόδας τοῦ ἀποστόλου
ἀπελθοῦσα ἐκαθέσθη λέγουσα, ὅτι οὗτος ὁ ἄνθρωπος ἢ θεός ἐστιν

-- γὰρ ἦν (A om) τὸ γένος (C τῷ γένεῦ) - -- ἀφεώρα xat (C om ἀφ. xal) ἀπέ-
βλεπεν᾽ πάνν - -- εἰδέᾳ (A ἠδέᾳ) - - ὄντας. xol ὅτε: pro his E (vide supra) xal
πάντες οἱ ἐχεῖ παρόντες ἀπέβλεπον εἰς αὐτήν" ἦν δὲ τὸ εἶδος τοῦ προσώπου αὐτοῦ
ἐναλλαγέν. ὅτε δέ [ πάντα (A add καὶ) αὐλήσασα: E πάντας | ἄντικρ. a. χαϑεσῶ.
ἀφ. καὶ ἡτένιζεν (Ὁ ἀπέβλεπεν 7) cum A; C ἄντ. a. ἐκαπϑέσθη ἀφορῶσα χαὶ ἀτε-
γίζουσα: E ἐχαϑέσθη ἀντιχρὺ τοῦ ἀποστόλον ἀτενίζουσα | εἰς αὐτόν: E αὐτῷ |
E om ὅλως | εἰς οὐδένα ἑώρα (C ἀφεώρα) : E οὐδενὶ ἑώρα | οὐδέ: E ἥ] E
om εἰ μὴ μόνον usque ἐχεῖϑεν |. εἶχε τ. 093. αὐτοῦ (C om) cum €: A ἔχων τ.
éq9. avt. προσεῦχε | ἀναλύσῃ cum A; C ἀναλύσει | E ὁ δὲ ῥαπίσας αὐτὸν ol-
νοχόος | ἐξελθών ex E est | xoi ἀφῆχε - - ἔλαβον τὰ μέλη αὐτοῦ (C τὰ τούτου
μέλη), ἐν οἷς - — χεῖρα (A χεῖραν) - - εἰσήνεγχεν: E χαταχόψας τοίνυν τὰ μέλῃ
αὐτοῦ xal διασχορπίσας, λαβόντες οἱ χύνες ἤσϑιον' εἷς δὲ μέλας χύων τὴν δε-
ξιὰν αὐτοῦ χεῖρα ἐν τῷ στόματι χρατῶν ἐν τῷ τόπῳ τοῦ συμποσίον ἤγαγε.

9. E Καὶ ἰδόντ. πάντ. ἐξεπλάγ. καὶ ἠρώτων τίς ἐστιν ὁ ἐξ |. C ὅτι τίς
ἐστιν ὁ ἐξ | ἀπολειφϑείς: AE ἀποληφϑείς | τοῦ πατάξαντος cum AE; Th. om
ToU | ἡ (A add δὲ) αὐλ. τ. a. αὐτ. χατεάξασα (BC συντρίψασα) ἔρριψε: E ῥί-
ψασα τ «vA. τοὺς αὐλούς | E χαὶ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ πεσοῦσα ἐχαϑέσϑῃ βοῶσα

108 ACTA THOMAE.

ἡ ἀπόστολος θεοῦ ἐγὼ γὰρ ἤκουσα αὐτοῦ ἐβραϊστὶ εἰπόντος
τῷ οἰνοχύῳ ὅτι ἤδη θεάσομαι τὴν χεῖρα τὴν τύψασαν με ὑπὸ
κυνῶν συρομένην, ὅπερ καὶ ὑμεῖς ἐθεάσασθε νῦν" ὡς γὰρ εἶπεν,
οὕτως χαὶ συνέβη. χαὶ τινὲς μὲν ἐπίστευον αὐτῇ, τινὲς δὲ οὔ.
ὁ δὲ βασιλεὺς ἀκούσας προσελθὼν εἶπεν αὐτῷ ᾿Αναστὰς O06 μετ΄
poU χαὶ εὖξαι ὑπὲρ τῆς θυγατρός μου μονογενῆ γὰρ αὐτὴν
ἔχω, χαὶ σήμερον αὐτὴν ἐχδίδωμι. ὁ δὲ ἀπόστολος οὐκ ἐβού-
λετο ἀπελθεῖν σὺν αὐτῷ οὐδέπω γὰρ ἦν ἐκεῖ αὐτῷ ὁ χύριος ἀτο-
χαλυφθείς᾽ ὁ δὲ βασιλεὺς. ἄκοντα αὐτὸν ἀπήγαγεν εἰς τὸν νυμ-
φῶνα, ὅπως εὔξεται ὑπὲρ α
10 Στὰς δὲ ὁ ἀπόστολος βιέατο εὔχεσθαι xoi λέγειν οὕτως

Ὃ χύριός μου καὶ ὁ θεός μου, ὁ συνοδοιπόρος τῶν αὐτοῦ δούλων,
δ᾽ ὁδηγῶν καὶ εὐθύνων τοὺς εἰς αὐτὸν πιστεύοντας, ἡ καταφυγὴ
χαὶ ἡ ἀνάπαυσις τῶν τεθλιμμένων, ἡ ἐλπὶς τῶν πενήτων καὶ λυ-
τρωτὴς τῶν αἰχμαλώτων, ὁ ἰατρὸς τῶν ἐν νόσῳ χαταχειμένων
ψυχῶν καὶ σωτὴρ πάσης χτίσεως, ὁ τὸν κόσμον ζωοπουῶν xal
τὰς ψυχὰς ἐνδυναμῶν, σὺ ἐπίστασαι τὰ μέλλοντα, ὃς xol X
ἡμῶν τελεωῖς ταῦτα σὺ κύριε ὁ ἀποκαλύπτων μυστήρια &xó-
χρυφα καὶ ἐχφαίνων λόγους ἀπορρήτους ὄντας σὺ κύριε ὁ φυ-
τουργὸς τοῦ ἀγαθοῦ δένδρου, καὶ διὰ τοῦ δένδρου ἔργα ἀπογεν-
νᾶται" σὺ xügu ὁ ἕν πᾶσιν ὧν xal διερχόμενος δυὰ πάντων xal
Οὗτος | ἀπόστολος (A add τοῦ) ϑεοῦ : E ϑεοῦ ἀπόστ. | € τὴν χεῖρα (Α χεῖραν)
τούτην | ὅπερ usque vüy: E χαϑὼς οἴδατε | E οὕτω xo ἐγένετο | αὐτῇ: Α
αὐτήν | ἀχούσας oum AE; Th. edd ταῦτα | E om προσελθών | «xc» αὐτῷ
emm AE: Th. εἶκε τῷ ἀποστόλῳ | ᾿Δναστάς oum AE; alius ἀνάστα | E om
βαισγενῆ (À - γενῆν) v. α. ἔχω | χαὶ σήμερον: E ὅτι σήμερον | E οὐκ ἠβου-
λήϑη ἀπ. μετ᾽ αὐτοῦ" οὔπω | E om ἐχεῖ | ὅπως εὔξεται ta Δ) Th - ξηταῦ
ὑπ, αὐτῶν: B τοῦ εὔξασθαι τῷ οἴκῳ αὐτοῦ

$0. Heec sectio, jà À et D plene lecta, in codicibas BCE in breve con-
tracta est: preom enim tentem non omittentur. C eic habet: XeaSdo δὲ ὁ
ἀπόστολος ηὔξατο λέγων Κύριε ὁ ϑεός μον, τὰ συμφέροντα τοῖς νέοις τούτοις
ποΐησον ἐν τῇ χρηστότητι σον. καὶ ἐπιϑεὶς αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ εὐςών Κύριος
Butex εἴς. B sic: Ὃ δὲ ἀπόστολος ἐπευξάμενος ἀνὐτοῖς xal στηρίξας ἐξῆλθεν εἰ-
ποὸν αὐτοῦς Ἢ εἰρήνη τοῦ κυρίον καὶ καὶ χάρις ἔσται μεϑ᾽ ὑμῶν. καὶ ταῦτα εἰ-
πὼν ἐξῆλθε πορευθεὶς τὴν ὁδὸν αὐτοῦ. E vero ita: Ὁ δὲ εἶπεν Κύριε ὁ 5εές

vj rni; τῶν πενήτων xol λυτρωτὴς τῶν αἰχμαλώτων, ὁ τὸν κόσμον ζωο-
ποιῶν χαὶ τὰς ψνχὰς δυναμοῶν (eic), δέομαί σον, χύριε Τησοῦ Χρωτέ, ὑπὲρ τῶν

v τούτων, ἴνα τὰ συμφέροντα αὐτοῖς ποιήσεις. καὶ ἐκιδὰς τὶς χεῖρας

γνμφίω
αὐτοῦ xul εὐπὼν τὸ ἀμήν, καὶ ἐπκἄλϑεν.
ὃς xoi δ cun D: A οἷς x. 8. | σὺ χύρις ὁ φυτουργὸς τοῦ --- ἀπογεννᾶ-

ACTA THOMAE. . 199

ἐγκείμενος πᾶσι τοῖς ἔργοις σου χαὶ διὰ τῆς πάντων ἐνεργείας
φανερούμενος᾽ ᾿Ιησοῦ Χριστὲ ὁ τῆς εὐσπλαγχνίας υἱὸς καὶ τέ-
λεῖος σωτήρ. Χριστὲ υἱὲ τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντος, ἡ δύναμες ἡ ἀπτόη-
τος ἡ τὸ ἐχθρὸν χαταστρόψασα. xal ἀχουσθεῖσα ἡ φωνὴ τοῖς
ἄρχουσιν ἡ σαλεύσασα, τὰς ἐξουσίας αὐτῶν ἁπάσας, ὁ πρεσβευ-
τὴς ὁ ἀκὸ τοῦ ὕψους αὐτοῖς ἀποσταλεὶς καὶ ἕως τοῦ ἄδου χα-
ταντήσας, ὃς xal τὰς θύρας ἀνοίξας ἀνήγαγες ἐκεῖθεν τοὺς ἐγκε-
χλεισμένους πολλοῖς χρόνοις ἐν τῷ τοῦ χόσμου ταμιείῳ xal τού-
τοῖς τὴν ἄνοδον ὑποδείξας τὴν εἰς τὸ ὅψος ἀνάγουσαν" δέομαί
σου, ΧύριΞ Ἰησοῦ Χριστέ, ἱκετηρίαν σοι προσφέρω ὑπὲρ τῶν
νεωτέρων τούτων, ἵνα τὰ βοηθοῦντα αὐτοῖς xal συμβαλλόμενα

χαὶ συμφέροντα ποιήσῃς. καὶ ἐπιθεὶς αὐτοῖς τὰς χεῖρας αὐτοῦ ᾿
wai εἰπών Ὃ χύριος ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν, κατέλιπεν αὐτοὺς ἐν τῷ
τόπῳ χαὶ ἀπῆλθον.

" Ὃ δὲ βασιλεὺς ἠξίου τοὺς παρανύμφους ἐξέρχεσθαι ἀπὰ
τοῦ νυμφῶνος. πάντων δὲ ἐξελθόντων καὶ τῶν θυρῶν χλεισθεισῶν
| ὃ γυμφίος τὸ καταπέτασμα τοῦ νυμφῶνος ἐπῆρεν ἵνα τὴν νύλφην
πρὸς ἑαυτὸν ἀγάγῃ, καὶ εἶδε τὸν κύριον Ἰησοῦν τὴν ἀπευκασίαν
᾿Ιούδα Θωμᾶ ἔχοντα xal ὁμιλοῦντα τῇ νύμφῃ. τοῦ πρὸ βραχέως
εὐλογήσαντος αὐτοὺς καὶ ἐξελθόντος ἀπ αὐτῶν, χαί φησιν αὐτῷ
Oye πρὸ πάντων ἐξῆλθες ; χαὶ πῶς εὑρέθης ὦδε; ὁ δὲ κύρως
εἶπεν αὐτῷ Ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἸΙούδας 6 xai Θωμᾶς, ἀδελφὸς αὐτοῦ
εἰμί χαὶ ἐκαθέσθη ὁ κύριος ἐπὶ τῆς χλίνης. ἐκέλευσε δὲ xal
αὐτοῖς καθεσθῆναι ἐπὶ τοῖς δίφροις, χαὶ ἤρξατο αὐτοῖς λέγειν.

τῶι: D om | σωτήρ: D πατήρ | πρεσβεντής: Α πρεσβύτης | πρλλοῖς χρόνοις:
sic Α et D (Th. edidit πολλοὺς χρόνους) | τοῦ χόσμον: D τοῦ σχότους | τα-
patio: ita A et D (Tb. edidit ταμείῳ) | ὑποδείξας: D ὑπανοίξας | δώομαί σον
(ita A; iem E): Th. om ago | A κατέλιπεν δὲ αὐτούς

11. ἠξίον: Ε ἠξίωσε | ννμφῶνος: E χριτιῶνος | E xa πάντων ἐξελθόντων
X. τ᾿ 9. x ἀπῆρεν ὁ νυμφ. τὸ χατακ. τοῦ κοιτῶνος ἵνα ἄγῃ τὴν νύμφ. πρὸς αὐὖ-
τόν | κύριον 'Ingqow: E σωτῆρα Χριστόν | τὴν ἀπεικασίαν ᾿Ιούδα (C om) Gepá
-- τοῦ (Α τῷ) πρὸ fo. εὐλογήσαντος (A - ντὸ -- ἀπ᾽ αὐτῶν (C add ἀποστόλον,
A τοῦ ἀποστόλου) : E nil nisi ἐν σχήματι τοῦ Θωμᾶ φησιν: E λέγει | χαὶ
(& em) πρὸς rum A(E): Th. (ex C videtur) κῶς οὖν | E ὦδε; εἶκε δὲ αὐτῷ
ὁ Χριστός Οὐκ εἰμὶ ἐγώ ὁ Θωμᾶς, ὃν προσδοχᾶς ὅτι μαϑητής ἐστιν Ἰησοῦ
Χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ τοῦ ζῶντος, ἀλλ᾽ ἀδελφὸς (c ἀδελφὸς δῶ αὐτοῦ εἰμί. xol
ἑκαϑέσϑη ἐπὶ τῆς αὐτοῦ κλίνης, καὶ ἐκέλευσεν αὐτοὺς χαϑεσθῆναι etc. | E λέ-
Ὧν αὐτοῖς .

900 | ACTA "THOMAE.

7? Μνημονεύετεο, τεχνία μου, ὧν ὁ ἀδελφός μου ἐλάλησεν
ὑμῖν καὶ τῶι ὑμᾶς παρέθετο᾽ xol τοῦτο γνῶτε, ὅτι ἐὰν ἀπαλ-
λαγῆτε τῆς ῥυπαρᾶς χοινωνίας ταύτης.) vivens ναοὶ ἅγιοι, χα-
θαροί, ἀπαλλαγέντες πλήξεων καὶ ὀδυνῶν φανερῶν τε καὶ ἀφα-
γῶν, καὶ φροντίδας οὐ περιθήσεσθε βίου καὶ τέκνων, ὧν τὸ τέλος
ἀπώλεια, ὑπάρχει. ἐὰν δὲ κτήσησῦς παῖδας πολλούς, διὰ TOU-
τοὺς γῶεσθε ἅρπαγες xal πλεονέκται. ὀρφανοὺς δέροντες, χήρας
πλεονεκτοῦντες, χαὶ ταῦτα ποιοῦντες ὑποβάλλετε ἑαυτοὺς εἰς
τιμωρίας χακίστας. οἱ γὰρ πολλοὶ παῖδες ἄχρηστοι γίνονται
ὑπὸ δαιμονίων ὀχλούμενοι, οἱ μὲν φανερῶς, οὗ δὲ καὶ ἀφανῶς"
γίνονται γὰρ ἢ σεληνιαξόμενοι ἢ ἡμίξηροι ἢ πηροὶ Tj κωφοὶ ἢ
ἄλαλοι ἢ παραλυτικοὶ ἢ μωροί" ἐὰν δὲ xal ὦσιν ὑγιαίνοντες,
ἔσονται πάλιν ἀποίητοι, ἄχρηστα xal βδελυχτὰ ἔργα. διαπρατ-
τόμενοι᾽" εὑρίσκονται γὰρ ἢ ἐν μοιχείᾳ ἢ ἐν φόνῳ ἢ ἐν κλοπῇ ἢ
ἐν πορνείᾳ, xal ἐν τούτοις πᾶσιν ὑμεῖς συντριβήσεσθε. ἐὰν δὲ
πεισθήσεσθε xal τηρήσετε τὰς ψυχὰς ὑμῶν ἁγνὰς τῷ θεῷ, γενή-
σονται, ὑμῖν παῖδες ζῶντες, ὧν αἱ βλάβαι αὗται οὐ θιγγάνουσι,
xal ἔσεσθε ἀμέριμνοι ἄσκυλτον διάγοντες βίον χωρὶς λύπης χαὶ
μερῴνης, προσδοχῶντες ἀπολήψεσθαι ἐχεῖνον τὸν γάμον τὸν
ἄφθορον χαὶ ἀληθινόν, xai ἔσεσθε ἐν αὐτῷ παράνυμφοι συνείσερ-
χόμενοι εἰς τὸν νυμφῶνα ἐχεῖνον τὸν τῆς ἀθανασίας χαὶ ᾳρτὸς
πλήρη.

"δ Ως δὲ ἤκουσαν ταῦτα οἱ νεώτεροι, ἐπίστευσαν τῷ χυ-
Qi χαὶ ἑαυτοὺς ἐχδότους ἔδωχαν αὐτῷ, xal ἀπέσχοντο τῆς ῥυ-

12. Pro tota hac oratione E habet td συμφέροντα ψνχῆς xal σώματος. |
τεχνία: C τέχνα | τίνι cum C; E τί |. ὅτι ἐὰν ἀπαλλαγῆτε - - πλήξεων (C τῶν
πλήξ.) -- περιϑήσεσθε (codex περισϑήσεσϑε) —- ἀπώλεια ὑπάρχει: B ὅτι ἐὰν
τηρήσητε ἑαντοὺς ἀμέμπτους τὸ λοιπὸν τοῦ βίου τούτον, ἔσεσωε ναοὶ ἅγιοι, ῥνυ-
σϑέντες ἀπὸ πάσης φϑορᾶς φανερᾶς τε καὶ ἐναποχρύφου xal φροντίδων ἀνωφελῶν
καὶ ἐπιβλαβῶν | ἐὰν δὲ (C add καὶ) χτήσησϑε -- τιμωρ. χαχίστας (C μεγί-
στας): B ἐὰν γένωνται ὑμῖν παιδία, ἕνεχεν αὐτῶν μέλλετε τύπτειν καὶ ἁρπάζειν
ὀρφανοὺς xal χαταπονεῖν χήρας, xol ταῦτα ποι. ὑποβ. ἕαντ. εἰς δεινὰς τιμωρίας.
Idem reliqua usque finem sectionis paucis complectitur his: ἀλλὰ μείνατε dyw-
σαντες ἑαντοὺς ἀπὸ πάντων, προσδοκῶντες ἀπολαβεῖν παρὰ τοῦ ἀληϑινοῦ ἡμῶν
νυμφίου τοὺς στεφάνους τοὺς ἀφϑάρτους. ταῦτα διδάξας αὐτοὺς ἐξῆλθεν. | πολ-
λοὶ παῖδες: A πολύπαιδες | δαιμονέων cum A ; Th. δαιμόνων | ἄχρηστα : A ἄχρη-
erc. | A μοιχίᾳ | συντριβήσεσθε oum A; Th. συντρίβεσϑε | πεισϑήσεσϑε x.

τηρήσετε: C πεισθῆτε xol τηρήσητε | πλήρη: A πλήρης
13. E om ταῦτα οἱ νεώτεροι | E ἐπίστ. τῷ Χριστῷ | E xai ἑαυτοὺς ἐκ-

ACTA THOMAE. 901

ς ἐπϑυμίας, καὶ ἔμειναν οὕτως ἐν τῷ τόπῳ διανυχτερεύ-
σαντες. ὁ δὲ χύριος ἐξῆλθεν ἀπ᾽ ἔμπροσθεν αὐτῶν λέξας οὕτως
αὐτοῖς Ἢ χάρις τοῦ χυρίου ἔσται μεθ΄ ὑμῶν. ὄρθρου δὲ ἐπι-
στάντος ἀπήντησεν ὁ βασιλεύς, καὶ πληρώσας τὴν τράπεξαν
εἰσήγαγεν ἔμπροσθεν τοῦ νυμφίου καὶ τῆς νύμφης εὗρεν δὲ αὖ-
τοὺς ἀντιχρὺ ἀλλήλων χαθεζομένους, τῆς δὲ νύμφης τὴν ὄψιν
ἀσχέπαστον εὖρεν, καὶ ὁ νυμφίος πάνυ ἱλαρὸς ὑπῆρχεν. ἡ δὲ
μήτηρ προσελθοῦσα τῇ νύμφῃ εἶπεν Διὰ τί οὕτως καθέζῃ, τέ-
χνον, xal οὐχ αἰδῇ, ἀλλ᾽ οὕτως εἶ ὡς πολὺν χρόνον συμβιώσασα
τῷ ἰδίῳ ἀνδρί: xal ὁ πατὴρ αὐτῆς εἶπεν Διὰ τὴν πολλὴν ἀγά-
πὴν τὴν πρὸς τὸν ἄνδρα cou οὐδὲ σχεπάζει:

M ᾿Αποχριθεῖσα δὲ ἡ νύμφη εἶπεν ᾿Αληθῶς, πάτερ, ἐν
πολλῇ ἀγάπῃ ὑπάρχω, καὶ τῷ χυρίῳ μου εὔχομαι παραμεῖναί
pot τὴν ἀγάπην ἧς ἠσθόμην ταύτῃ τῇ νυκτί, xal αἰτήσομαι
τοῦτον τὸν ἄνδρα οὗ ἠσθόμην σήμερον. διὸ δὴ οὐχέτι σχεπάσο-
μαι, ἐπειδὴ τὸ ἔσοπτρον τῆς αἰσχύνης ἀπ ἐμοῦ ἀφύήρηται, xol
οὐχέτι αἰσχύνομαι οὐδὲ αἰδοῦμαι, ἐπειδὴ τὸ ἔργον τῆς αἰσχύνης
χαὶ τῆς αἰδοῦς ἐξ ἐμοῦ μαχρὰν ἀπέστη καὶ ὅτι οὐκ ἐκπλήσσο-
. μαι, ἐπειδὴ ἢ ἔχπληξις ἐμοὶ οὐ παρέμεινεν καὶ ὅτι ἐν [λαρότητι
xal χαρᾷ ὑπάρχω, ἐπειδὴ ἡ ἡμέρα τῆς χαρᾶς οὐχ ἐταράχθη"
xa ὅτι ἐξουθένισα, τὸν ἄνδρα, τοῦτον xal τοὺς γάμους τούτους
τοὺς παρερχομένους div ἔμπροσθεν τῶν ὀφθαλμῶν μὸν, ἐπειδὴ

δόντες ἀπέσχον xal σαρχικῶν ἐπιϑυμιῶν xal πάντων: B om xai ἑαντούς usque
ἐπιθυμίας | E xat ἔμειναν διανυκτηρεύοντες (ita etiam C) xal εὐχαριστοῦντες τῷ
S65: B χαὶ ἔμειναν OU ὅλης τῆς νυχτὸς μηδ᾽ ὅλως ὑπνώσαντες | χύριος: E
σωτήρ | ἐξῆλθεν (C ἀπῆλϑεν) -- - οὕτως (C om) αὐτοῖς : E ἐξελθών ἔφη 1 τοῦ
χυρίον (ita etiam A): Th. μον | 8€: E τοίνυν | ἀπήντησεν: E εἰσῆλθεν | E
ἔμπροσϑεν τῶν νυμφίων, xal εὗρεν αὐτούς | ἀντιχρύ cum AE: Th. ἀντιχρύς |
E ἀντικρὺ (om ἀλλήλων) χαϑεζομένων | E om τῆς δὲ νύμφης usque προσελ--
οῦσα, et pergit χαὶ λέγει τῇ νύμφῃ Τί οὕτως | E om τέκνον | αἰδῇ: Α εδεῖ,
E αἰδοῖ | E om ἀλλ᾽ οὔτ, εἶ | σνμβιώσασα: E συζήσασα | CE om ἰδίῳ | E
om xal ὁ πατήρ usque σχεπάζει | σχεπάζει cum A; Th. - tn

14. E Kal ἀποχριϑεῖσα ἔφη | E ἐν πολλ. χαρᾷ καὶ ἀγαπῇ | χνυρίῳ pov:
E Χριστῷ | ἧς (ita A): Th. ἣν | αἰτήσομαι: C κτήσομαι | τοῦτον τόν (ita
A): Th. om τόν | Eom δή | ἐπειδὴ - - ἀφήρηται: E ὅτι τὸ αἶσχος ἀφήρ. ἀπ’
ἐμοῦ. Idem om sequentia; pergit enim statim: τοὺς δὲ παρόντας γάμους παρέρ--
youat, ἐπειδὴ ἑτέρῳ γάμῳ ἡρμόσϑην. | οὐδὲ αἰδοῦμαι: C ἢ ali. ἐμοί Tita A):
Th. μοι | ἱλαρότητι: C ἱλαρίᾳ | ἐξονϑένισα: C ἐξουϑένωσα | ax ἔμπροσϑεν:

202 ACTA THOMAE. .

ἕτερον γάμον ἡρμόσθην᾿ xol ὅτι οὐ συνεμέγην ἀνδοὶ προσχαίρῳ,
οὗ τὸ τέλος μετὰ λαγνείας καὶ πικρίας ψυχῆς ὑπάρχει, ἐπειδὴ
ἀνδρὶ ἀληθινῷ συνεζεύχθην.

5 Καὶ ἔτι πλείονα λεγούσης τῆς. νύμφης ἀποχρίνεται ὁ
νυμφώς xai λέγει Εὐχαριστῶ σοι, χύριε, ὃ διὰ τοῦ ξένου ἀνδρὸς
χηρυχθεὶς xai ἐν ἡμῖν εὑρεθείς, ὁ μαχρᾶν με τῆς φθορᾶς ποιήσας
χαὶ σπείρας ἐν ἐμοὶ τὴν ζωήν, ὁ τῆς νόσου με ἀπαλλάξας ταὺ-
τῆς τῆς δυσιάτου xal δυσθεραπεύτου xal παραμενούσης εἰς τὸν
αἰῶνα. καὶ ὑγείαν σώφρονα ἐγκαταθέμενός μοι. ὁ σαυτόν μοὶ
ὑποδείξας xal πάντα τὰ xut ἐμέ, ἐν οἷς εἰμί, ἀποχαλύψας μοι,
ὁ λυτρωσάμενός με ἀπὸ τῆς πτώσεως χαὶ εἰς τὸ χρεῖττον παρα-
γαγών, καὶ τῶν μὲν προσχαίρων ἀπαλλάξας, χαταξιώσας δέ
με τῶν ἀθανάτων xal ἀεὶ ὄντων, ὁ σεαυτὸν χατευτελίσας ἕος
ἐμοῦ xal τῆς ἐμῆς σμοιρότητος, ἵνα ἐμὲ τῇ μεγάλοσύνῃ παρα-
στήσας ἐνώσῃς σεαυτῷ, ὁ τὰ ἴδια σκλάγχνα μὴ ἐπισχὼν ἐξ ἐμοὺ
τοῦ ἀπολλυμένου, ἀλλὰ ὑποδείξας μοι ξητῆσαι ἐμαυτὸν xoà γνώ-
ναι τίς ἤμην. xal τίς χαὶ πῶς ὑπάρχω νῦν, ἵνα πάλιν γένωμα;
ὡς ἤμην᾽ ὃν ἐγὼ μὲν οὐκ ἤδειν,. αὐτὸς δὲ ἐπεζήτησας, ὃν οὐκ
ἠτπαστάμην, αὐτὸς δὲ προσελάβου᾽" οὗ ἠσθόμην χαὶ νῦν οὐ δύ-
νάμαι ἀμνημονεῖν, οὐ ἡ ἀγάπη ἐν ἐμοὶ βράσσει᾽" xal εἰπεῖν μὲν
ὡς δεῖ οὐ δύναμαι, ἃ δὲ yooó λέγειν περὶ αὐτοῦ, βραχέα xal
πάνυ ὀλίγα, καὶ ἀνάλογα, οὐ τυγχάνει πρὸς τὴν ἐκείνου δόξαν᾽

C ἀπὸ ἔμπροσθεν ἕτερον γάμον: C (item E; vide aute) ἑτέρῳ γάμῳ | οὗ τὸ
τέλ. μ- λαγνείας (Δ -γνίας) x. πιχρ. V. (C φϑορᾶς pro muxo. V) ὑκάρχεῦ --
συνεξεύχϑην :᾿ E ἀλλὰ τῷ Χριστῷ προσῆλθον

15. Ko ἕτι πλ. (ita A; Th. add τούτων) - -- λέγει: E ὁ δὲ νυμφίος τοῦ
λόγον δραξάμενος εἶπεν | ὁ ---- ἀνδρὸς (E om) χηρυχϑείς etc: C τὸν - - κηρν-
χϑέντα etc | xol σπείρας ἐν. ἐμοί: E καὶ ἐνέσπειράς μοι et pergit αξώνιον ζωήν,
sed praeterit quicquid sequitur esque ad sectionis finem. ltem BC om omnia
quae post ἀεὶ ὄντων usque ταῦτα λέγω legunter, | ὑγείαν: Α ὑγίαν |. ἐγκαταϑ.
μοι: C om μοι | ὁ σαντόν: A ὡς αὐτόν | ἀποχαλύψ. μοι: C om μοι | παρα-
γαγών (ita A): Th. praem uc | ὁ (A om) σεαντόν: D (6?) ἔαυτόν | μεγαλο-
σύνῃ (ita A): Th. μεγαλωσύνῃ | ἑνώσῃς σεαυτῷ cum D; A om σεαντῷ | ὁ
τὰ ἴδια: A ὅτε (τε ex rax ortum) δια | ὑποδ. μοι: Α rob. με | χαὶ τίς xai
πῶς (ita A): Th. (ex D?) om xal τίς |. ὡς ἤμην: D ὃ ἤμην { οὐχ ἠπιστά-
μὴν, com D; ἃ μὴ ἐπιστάμην || ἀμνημονεῖν (ita A): Th. add (ex D?) τούτον |
Bedccu" cum A: D βράζει { βραχέα cum D: ^A βραχία | τυγχάνει onm A: D
τνγχάνοντα | πρὸς vuv: oum D: A περὶ τήν |

ACTÁ THOMAE. 203
οὐχ αἰτιᾶται δέ με ἀναιδευόμενον πρὸς αὐτὸν λέγειν καὶ ἃ μὴ
οἶδα διὰ γὰρ τὴν αὐτοῦ ἀγάπην καὶ ταῦτα λέγω.

16 ᾿Αχούσας δὲ ὃ βασιλεὺς παρὰ τοῦ νυμφίου xal τῆς νύμ-
qns ταῦτα, τὴν ἐσθῆτα αὐτοῦ διέρρηξε καὶ τοῖς παρεστῶσιν
ἐγγὺς αὐτοῦ ἔλεγεν ᾿Εξέλϑετε ταχέως καὶ περιέλθατε ὅλην τὴν
πόλιν. χαὶ συλλαβόντες φέρετέ μοι ἐχεῖνον τὸν ἄνδρα τὸν φαρ-
μαχὸν τὸν χαχῶς παρατυχόντα ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ἐγὼ γὰρ
εἰσήγαγον αὐτὸν ἰδίαις χερσὶν εἰς τὸν οἶκόν pou, καὶ ἐγὼ εἶπον ᾿
αὐτῷ ἦα εὔξηται ἐπὶ τῇ ἀτυχεστάτῃ μου θυγατρί" ὃς δ᾽ ἂν εὑ-
gà» αὐτὸν προσαγάγῃ μοι, ἥντιν᾽ dy ἐργασίαν αἰτήσεταί μοι,
δίδωμι αὐτῷ. ἀπελθόντες οὖν περιῆλθον ξητοῦντες αὐτόν, καὶ
οὖχ εἷρον αὐτόν" πλεύσας γὰρ ἦν. ἀπῆλθον οὖν xai cl; τὸ ξε-
νοδοχεῖον ὅπου ἦν χαταλύσας, xai εὗρον ἐχεῖ τὴν αὐλήτριαν
χλαίουσαν καὶ ἀνιωμένην, ἐπειδὴ σὐ παρέλαβεν αὐτὴν μεθ᾽ ἑαυ-
τοῦ. ἐξηγησαμένων δὲ αὐτῶν τὸ πρᾶγμα τὸ γεγονὸς ἐπὶ τῶν
νεωτέρων, ἐχάρη πάνυ ἀκούσασα, καὶ ἀποθεμένη τὴν λύπην
εἶπεν Νῦν εὖρον χἀγὼ ὧδε ἀνάπαυσιν, xal ἀναστᾶσα ἀπῆλθε
πρὸς αὐτούς, καὶ ἦν σὺν αὐτοῖς χρόνον ἱκανόν, ἕως οὗ κατήχη-
σαν xa τὸν Gao. πολλοὶ δὲ xal τῶν ἀδελφῶν συνηθροίζοντο
ἐχεῖ, ἕως ὅτε φήμης ἤχουσαν τοῦ ἀποστόλου, ὅτι ἐν ταῖς πόλεσι
τῆς ᾿νδίας χατήχθη xdxst διδάσχει. χαὶ ἀπελθόντες χατεμί-
γῆσαν αὐτῷ.
ἀναιδευόμενον (codex ἀνεδενόμ.) cum À: D om

16. E Ὁ δὲ βασιλεὺς ἀκούσας διέρρηξε τὴν ἐσθῆτα λέγων ἐγγὺς αὐτοῦ
ὥκγεν: C αὐτῷ ἔλεξεν |. περιέλϑατε (ita A): Th. περιάϑετς |. E ἜξΩϑ. τα-
χέως, καὶ συλλαβόντες ὠὦ φίλοι πάντες xol ἡμέτεροι (sic) ἀγάγετέ μοι ἐχεῖνον τὸν
φαρμεοιόν | E ἐγὼ γὰρ εἰσήγαγον αὐτὸν ὅπως εὔξηται τῇ ϑνγατρί μου" | ὃς
δ᾽ ἂν εὐρών᾽ xp. μοι (ita C: À ἕως δ᾽ ἂν εὕροι πρ. μοι: E ὃς δ᾽ ἄν μοι προσάγῃ
τοῦτον: Β ὃς δὲ εὐρὼν αὐτὸν ἀγάγῃ μοι ἥντιν᾽ dv ἐργασίαν (ita cum Th. cor-

reximus scripturam codicis À: ds ἂν ἐργάσιαν) alc. μ. 805. αὐτῷ: C πᾶν εἴ (pive
8) τι ἄν αἰτήσηταί uo, δίδ. αὐτῷ: B σώζει μου τὴν ϑυγατέρα, χαὶ εἴ τι ἂν
αἰτήσει, δώσω αὐτῷ: Ε D ἥμισυν τῆς βασιλείας βσυ ais. αὐτῷ | ἀπελϑ. οὖν
(ita ἃ; Th. 8€) - - οὐχ tug. αὐτόν (C om aye): E dx. οὖν καὶ ζητήσαντες αὖ-
τὸν οὐχ εὗρον. Idem pergit: πλεύσαντες γὰρ ἀπῆλθον εἰς τὴν ᾿Ινδίαν διὰ τάχους,
et erittit omnis quae usque ad finem sectionis leguntur. | ἀπῆλθον oov: C ἀκ. δέ
| ἐκειδὴ (A πὰ γὰρ) οὐ (C μή) | αὐτῶν: A αὐτήν (Th. edidit αὐτῇ, αὐτῶν
addendum esse oensens) | τῶν Ἱεωτέρων: Α ce νεωτέρω | ἕως o) (C οἱ δὲ
véot) χατήχ. w. T. fac. cum BO: A ἕως πατήχϑησαν εἰς τὸν βασιλέα | φήμης:
C φήγην »ἀπεῖ (ita A): Th. καὶ ἐκεῖ | B μετὰ δὲ xpóvov ἤχονσαν περὶ τοῦ
ἐκοστόλου ὅτι ἐν τῇ ble διδάσχει | mero: Á κατεπήγησαν (quod for-
tame ex χάτεμίγ, corruptum est)

904 ACTA THOMAE.

(Πράξεις τοῦ ἁγίου ἀποστόλου θωμᾶ, ὅτε εἰσῆλθεν
ἐν τῇ Ἰνδίᾳ xal τὸ ἐν οὐρανοῖς παλάτιον
φχοδόμησεν.)

U “Ὅτς δὲ εἰσῆλθεν ὁ ἀπόστολος εἰς τὰς πόλεις τῆς Ινδίας
μετὰ ᾿Αββάνους τοῦ ἐμπόρου, ἀπῆλθεν ὁ ᾿Αββάνης εἰς ἀσπασμὸν
Γουνδαφόρου τοῦ βασιλέως, χαὶ προσανήνεγκεν αὐτῷ περὶ τοῦ

LS 3 3 - X ᾽ e , 8 1
τέχτονος Ov μετ αὐτοῦ ἤγαγεν. ἐχάρη δὲ ὁ βασιλεὺς, xai πρὸς
αὑτὸν εἰσελθεῖν αὐτὸν προσέταξεν. εἰσελθόντος͵ οὖν αὐτοῦ εἶπεν
αὐτῷ ὃ βασιλεύς Ποίαν τέχνην ἐπίστασαι: λέγει αὐτῷ ὁ ἀπό-
στολος "jv τεχτονυκὴν xai τὴν οὐκοδομυκήν. λέγει αὐτῷ ὁ βα-
σιλεύς Τίνα οὖν οἶδας ἐν ξύλοις ἐργασίαν, xal τίνα ἐν λοις;
λέγει ὁ ἀπόστολος Ev μὲν ξύλοις ἄροτρα ζυγοὺς τρυτάνας τρο-
χιλέας xal πλοῖα xal χώπας καὶ ἱστούς, ἐν δὲ λίθοις στήλας
ναοὺς πραιτώρια, βασιλικά. καὶ ὁ βασιλεὺς εἶπεν Οἰκοδομεῖς qot
παλάτιον: ὃ δὲ ἀπεχρίθη Ναί, οὐκοδομῶ xal τελίσκω διὰ τοῦτο
γὰρ ἦλθον, οἰκοδομῆσαι καὶ τεκτονεῦσαι.

'* Καὶ παραλαβὼν αὐτὸν ὁ βασιλεὺς ἐξῆλθεν ἔξω τῶν πυ-
λῶν τῆς πόλεως, χαὶ ἤρξατο διαλέγεσθαι αὐτῷ ἐν τῇ ὁδῷ περὶ
τῆς οἰκοδομῆς τοῦ πραιτωρίου xai περὶ τῶν θεμελίων τὸ πῶς τε-
θῶσιν, ἕως ὅτε ἦλθον εἰς τὸν τόπον ἐχεῖνον ἐν ᾧ ἐβούλετο τὴν οἱ-
χοδομιὴν γενέσθαι" xal εἶπεν Qe βούλομαι τὴν οἰκοδομιὴν γενέ-
σθαι. χαὶ ὃ ἀπόστολος Ναί, φησίν" xal γὰρ ὃ τόπος οὗτος ἐπι-

B sic extrema huius sectionis habet: xal ἀπελθόντες ἔλαβον. παρ᾽ αὐτοῦ τὸ
λουτρὸν τῆς χάριτος φωτισϑέντες ἐν ὀνόματι πατρὸς xal νίοῦ xal aylov πνεύμα-
τος, € πρέπει ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν. Idem iis quae sequuntur titulum,
quem uncis inclusimus, praepositum habet: Πράξεις τοῦ ἁγίσυ ἀποστόλον Θωμᾶ,
ὅτε εἰσῆλθεν ἐν τῇ ᾿Ινδίᾳ xol τὸ ἐν οὐρανοῖς παλάτιον ὠχοδόμησεν. — Vide infra
ad sectiones 80. 39, 48,

17. "Ort δέ (ita A): Th. Καὶ ὅτε ᾿Αββάνους: A ᾿Αββάνη | εἰς doxo-
σμὸν T'owB. τοῦ βασιλέως: C πρὸς Γουνδαφόρον τὸν βασιλέα | “Ὅτε δὲ - - ἦγα-
γεν: E Καὶ ἐξελθὼν ὁ ᾿Αβάνης ἀπὸ τοῦ πλοίου προσήνεγχε τῶ βασιλεῖ τὸν θω-
μᾶν, xol ἀπήγγειλεν αὐτῷ τὰ τῆς τέχνης αὐτοῦ. Idem pergit: xal ἐχάρῃ ὁ βα-
σιλεύς. εἶπε δὲ τῷ ἀποστόλῳ Ποίαν τέχν. ἐπίστασαι; xoi ἀπεχρίϑη Τὴν rot.
xai (om τήν) οἶκοδ. Jam proxime sequentia omittit et pergit: ἐγὼ γὼρ τοῦ ἀρ-
χιτέχτονος μαϑητὴς ὑπάρχω. καὶ ὁ βασιλεύς Οἰκοδομεῖς μοι παλάτιον; ὁ δὲ ἔφη
Ναί’ etc. | τροχιλέας cum A: ΤῊ. τροχιλίας | πραιτώρια cum A: Tb. χαὶ
πραιτ. | γὰρ ἦλθον (ita etian E): A γὰρ xal εἰσῆλθον | E τεχτονῆσαι

18. ἕξω (ita AE): Th. om | διαλέγεσϑαι: E λέγειν. Idem om ἐν τῇ ὁδῷ

et xol περὶ τῶν usque ἐβούλ. τ. olx. γενέσϑαι, et pro xoà εἶπεν habet tantummodo
xa | ἐβούλ. v. olxoS. cum A: Th. τὴν olx. ἐβούλ. | Ναί, φησίν: C om Nol |

ACTA THOMAE. 905
τήδειός ἐστιν πρὸς τὴν οἰκοδομήν᾽ ἦν δὲ ὁ τόπος ἀλσώδης, xe
᾿ ὕδατα πολλὰ ἦν ἐχεῖ. λέγει οὖν ὁ βασιλεύς ἼΑρξαι xv. ὃ
δὲ ἔφη Νῦν οὐ δύναμαι ἄρξασθαι χτίξειν ἐν τῷ χαιρῷ τούτῳ. xal
ὁ βασιλεύς Πότε, φησί, δύνῃ: ὁ δὲ ἔφη ἼΑρχομαι ἀπὸ Δίου xo
τελίσχω ἐν τῷ Ξανθικῷ. χαὶ ὁ βασιλεὺς θαυμάσας εἶπεν Πᾶσα
οἰκοδομιὴ θέρους οἰκοδομεῖται" σὺ δὲ αὐτῷ τῷ χειμῶνι δύνασαι
οἰκοδομῆσαι καὶ χτίσαι παλάτιον: χαὶ o ἀπόστολος εἶπεν Οὔ-
τὼς ὀφείλει γενέσθαι, χαὶ ἄλλως οὐκ ἔχει. χαὶ ὁ βασιλεὺς εἶπεν
Εἰ τοίνυν τοῦτο ἔδοξέν cot, διαχάραξόν μοι πῶς γίνεται τὸ ἔρ-
γον. ἐπειδὴ διὰ χρόνου ἔρχομαι ἐνθάδε. καὶ ὁ ἀπόστολος κάλα-
μὸν λαβὼν διεχάρασσεν μετρῶν τὸν τόπον, xal τὰς μὲν θύρας
ἔστησεν κατὰ τὴν ἀνατολὴν τοῦ ἡλίου βλέπειν πρὸς τὸ φῶς, τὰς
δὲ θυρίδας κατὰ δύσιν πρὸς τοὺς ἀνέμους, τὸ δὲ ἀρτοποιεῖον πρὸς
μεσημβρίαν ἐποίησεν εἶναι, τὸν δὲ ἀγωγὸν τοῦ ὕδατος τὸν εἰς
τὴν ὑπηρεσίαν εἰς τὸ ἀρχτῷον. ὃ δὲ βασιλεὺς ἰδὼν εἶπεν τῷ
ἀποστόλῳ ᾿Αληθῶς τεχνίτης εἶ, xal πρέπει σοι βασιλεῦσιν ἐξυπη-
ρετεῖσθαι" xal πολλὰ αὐτῷ καταλείψας ἀπῆλθεν.

19 Καὶ χατὰ χαιρὸν ἀπέστελλεν ἀργύρια xal τὰ ἐπιτήδεια,
τά τε πρὸς τὴν ζωὴν αὐτοῦ τε xal τῶν λοιπῶν ἐργατῶν. ὁ δὲ

πρὸς τὴν οἰχοδομήν: E τὰ πρὸς οἶχοδ. | ἦν δέ: E ἦν γάρ | καὶ 08. v. ἦν
ἐκεῖ: E ἔχων ὕδατα πολλά, xo ὡραῖος εἰς ὅρασιν καὶ ἐπιδέξιος ἐπὶ πάντα xol
εὐειδής 1 λέγει οὖν: E xal εἶπεν |. E"Aptat οὖν ἀπὸ τὴν (sic) σήμερον χτί-
ζεν | ὁ δὲ ἔφη: C λέγει ó ἀπόστολος | E om xal ὁ βασιλεὺς - - ἔφη, sed
pergit ἀλλ’ ἄρχομαι | Alov: E praem μηνός, C add μηνός | E τελειῶ | CE om
ἐν τῷ | B ἄρξομαι ἀπὸ τοῦ Ὑπερβεραιτίου xai τελέω Ξανϑηχῷ | xal ὃ βασι-
λεύς (ita A): E aliique ὁ δὲ βασ. | εἶπεν: E ἔφη | οἰκοδομεῖται: E γίνεται |
αὐτῷ (E om) τῷ χειμ. cum AE: Th. ἐν τῷ yeu. | E δύνασαι παλάτια χτίζειν ;
Jdem om εἶπεν et xal ἄλλ, οὐκ ἔχει | xal ὁ (E ὁ δὲ) βασ. εἶπεν cum AE: Th.
xal ὁ Bac. ἔφη | διαχάραξον: E praem x&v» | γίνεται: E μέλλεις ποιῆσαι | E
ἐπεὶ διά [ χάλαμ. λαβών cum AE: Th. λαβ. xdX. | E διεχάραξε μέτρῳ (C ἐμ-
μέτρως) τόν | ϑδύρας: BE ϑυρίδας | ἔστησεν: CE ἔταξε, B ἤνοιξε (vide post) |
E xav ἀνατολήν | B πρὸς ἀνατολὴν ἤνοιξε πρὸς (C om) τὸ φῶς | A τὰς 3
ρίδας δέ | BE τὰς δὲ ϑύρας πρὸς δύσιν, τὸ Bk (E om) ἀρτοποιεῖον (E dproxo-
πεῖον) πρὸς μεσημβρ. (B λίβα), τὸν δὲ ἀγωγὸν τοῦ ὕδ. τὸν εἰς ὑπηρ. (B om τ.
ε. ὑπ.) εἷς τὸν (B om) ἄρχτον | E εἶπε δὲ ὁ βασιλεύς ᾿Αληϑώς etc. ldem om
καὶ πρέπ. c. β. ἐξνπηρετεῖσθαι (C - ρετεῖν) | χαταλείψας: E add χρήματα εἰς
οἰχοδομὴν τοῦ παλατίον | ἀπῆλθεν: C add ἀπ᾽ αὐτοῦ

19. Καὶ (E om) χατά (ita A): Th. Κατὰ δέ | E ἀπέστελεν αὐτῷ χρυσίον
xal ἀργύριον πολύν, xai ἕτερα πρὸς t. ζ. αὐτοῦ xal | τῶν lom (ita A; Th.

206 . AOTA THOMAE.

λαμβάνων πάντα οἰχονόμει περιερχόμενος τὰ ἄστη χαὶ τὰ ipd,
χωρία, διαδιδὼν xa εὐσεβείας παρέχων τοῖς πένησι xol τεθλῳ»
μμένοις. xal ἄνεσιν παρεῖχεν αὐτοῖς λέγων Οἶδεν ὁ βασιλεὺς βασι-
λικῶν τεύξασθαι ἀμοιβῶν, πένητας δὲ πρὸς τὸ παρὸν ἀναπαύς.
σθαι χρη.

Μετὰ δὲ ταῦτα ὁ βασιλεὺς πρὸς τὸν ἀπόστολον ἀπόσταλεν
πρεσβευτήν, γράψας αὐτῷ τάδε Σήμανόν μοι τί πεποίηχας. ἢ
τίνα σοι ἀποστείλω, ἢ τώος fonte; ἀποστέλλει αὐτῷ ὁ dm
στολος λέγων ὅτι τὸ πραιτώρῤιον ἄστισται, μόνη δὲ ἡ στέγῃ, πε’
οὐλείπεται. ὁ δὲ βασίλεὺς ἀκούσας ἔπεμψεν αὐτῷ πάλεν χρυσίον
χαὶ ἀργύρων ἄσημον, γράψας αὐτῷ ὅτι τὸ πρακεώμον, εἴ γε
Ὑέγονς, στεγασθήτω. ὃ δὲ ἀπόστολος πρὸς τὸν χύριον clie E
χαριστῶ cot, χύριε, χατὰ πάντα. ὅτι ἀπέθανες πρὸς ὀλίγον Oe
ἐγὼ ξήσω ἀϊδίως ἐν σοί, xal πέπρακάς με ἵνα, πολλοὺς Ost
ρώσῃς δί ἐμοῦ. χαὶ cux ἐπαύετο τοῦ διδάσχειν xol ἀναψύχεν
τοὺς τεθλιμμένους, λέγων ὅτι ταῦτα ὁ χύριος οἰκονόμησεν ὑμῖν,
xai αὐτὸς παρέχει ἐχάστῳ τὴν τροφήν᾽ αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ Tg
φεὺς τῶν ὀρφανῶν καὶ οἰκονόμος τῶν χηρῶν, xal πᾶσι τοῖς το-
θλιρμένοις αὐτὸς γίνεται ἄνεσις xal ἀνάπαυσις.

Ὁ “Ὅτε δὲ παρεγένετο ὁ βασιλεὺς εἰς τὴν πόλιν. ἐξήταζεν
τοὺς φίλους αὐτοῦ περὶ τοῦ πραιτωρίου οὗ ἔχτιζεν ᾿Ιούδας ὁ χαὶ
om) ἐργατῶν: E πάντων ἐργατ. xal ὑπουργῶν | οἰκονόμει cum AE (etiam uter-
que cum hoc accentu): Th. αὠχονόμει | E περιερχόμενος τὰς χώρας xal δια-
σχορπίζων πενήτων ἀσθενῶν xal τεϑλιμμένων | διαδιδών (codex διαδίδων): €
διαδιδούς | C om ἄνεσιν παρεῖχεν αὐτοῖς. E εἷς: ἄνεσιν τοῖς δεομένοις παρέχων
λέγων | E ἀμοιβῶν τεύξασϑαι | C ἀναπαύσασθαι | B sic: ἔλεγε γάρ Τὰ του
βασιλέως τῷ βασιλεῖ δοθήσεται

E ᾿Απέστειλε δὲ ὁ Bag. πρὸς τὸν ἀπόστολον λέγων εἴ τινος χρήξει περισσοτέ-
ρῶς | C ἀποστελῶ | χρήζεις (ita A): Th. χρήζῃς |. ἀποστέλλει (C ἐπιστῶλω)
αὐτῷ (E δὲ) ὁ dr. λέγων cum AE; Th. ὁ δὲ ἀπόστ. ἀποστ. αὐτῷ λέγων | Ecce
σται: Α ἐχτίστη (sic) | d δὲ βασιλεὺς - - ἀργύριον (A om, ut supra sect. 2)
ἄσημον (C om, ut ibidem):' E ἔστειλε δὲ πάλιν αὐτῷ χρυσὸν xal ἄργυρον | ὁ
γε (ita A; Th. om) γέγονε: h. 1. A; Th. ante τὸ πραιτώριον ponit; E om | ct
γασθήτω: E σχεπασϑήτω | E ὁ δὲ ἀπόστ. εὐχαριστήσας τῷ Χριστῷ εἶκεν |
" χατὰ πάντα: E ἐν πᾶσι, statimque omissis pluribus pergit: σὺ γὰρ τροφεὺς
τῶν ὀρφανῶν καὶ οἰχονέμος χηρῶν xal πενήτων pro αὐτὸς γάρ asque ἀνάπαυσις |
οἰχονόμησεν (ita rursus A) : Th. αὠχονόμησεν ὑμῖν (ita A): Th. ἡμῖν | γίνεται:
(ite A): Th. preem αὐτός

20. εἷς τήν: E πρὸς τήν | E ἐπερώτησε τοὺς αὐτοῦ φίλ. v. v. παλατίον |

ÁCTA THOMAE. 207
Θωμᾶς ἔλεγον δὲ αὐτῷ ὅτι οὔτε παλάτιον ἔκτισεν οὔτε ἄλλο τι
[3 - 9 1 ,
ἔκοδησεν- dm ἐκ χγγείλαισο. κοιῆραι. ἀλλὰ περιέρχεται τὰς πόλεις
καὶ τὰς χώρας. xal εἴ tt ἔχει πάντα. Beer τοῖς πέκησι, χαὶ
διδάσκει θεὸν νέον ἕνα, xal νοσοῦντας θεραπεύει καὶ δαίμονας
ὀπελαύνει, χαὶ ἄλλα πολλὰ ποιεῖ παράδοξα xol νομίζομεν ἡμεῖς.
ὅτι μάγος ἐστίν᾽ ἀλλ᾽ αἱ εὐσπλαγχνίαι αὐτοῦ καὶ αἱ ἰάσεις αἱ

4 2 T" , A e *- 3 ἂν A
Soosx» ἐξ αὐτοῦ γινόμεναι, ἔτι δὲ τὸ ἁπλοῦν αὐτοῦ xai ἐπιεικὲς
καὶ τὸ τῆς πίστεως αὐτοῦ σημαίνει ὅτι δύκαιός ἐστιν ἢ ἀπόστο-
λος τοῦ θεοῦ τοῦ νέου ὃν αὐτὸς χαταγγέλλει" συνεχῶς γὰρ νη-
στεύει χαὶ εὔχεται, xal ἄρτον ἐσθίει μόνον μετὰ Giao, xol
τὸ ποτὸν αὐτοῦ ὕδωρ, καὶ φορεῖ ὃν ἱμάτιον εἴτε ἐν εὐδίᾳ εἴτε ἐν
χειμῶνι, xal οὐδὲν παρά τινος λαμβάνει, ἀλλὰ xal ἃ ἔχει ἄλ-
λοις δίδωσιν. ταῦτα ἀχούσας ὁ βασιλεὺς ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὴν
» 1 A ? - b d e ͵
ὄψιν προσέτριψε., τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ χινῶν ἐπὶ ὥραν πολλήν.

7? Καὶ μετεπέμψατο τὸν ἔμπορον τὸν ἀγαγόντα αὐτὸν καὶ
τὸν ἀπόστολον. xal εἶπεν αὐτῷ "Ἔχτισάς μοι τὸ παλάτιον: ὁ δὲ
ἔφη Ναί. ἔκτισα. ὁ δὲ βασιλεὺς εἶπεν Πότε οὖν ὑπάγωμεν καὶ
βλέπωμεν αὐτό: ὁ δὲ ἀποχριθεὶς ἔφη Νῦν αὐτὸ ἰδεῖν οὐ δύνασαι,
34. 43 Ν᾿ - ) 7 e 1 |
ἀλλ᾽ ὅταν τοῦ βίου ἐξέλθῃς, βλέπεις αὐτό. ὁ δὲ βασιλεὺς πᾶάνν
ὀργισθεὶς ἐκέλευσεν ὑπὸ δεσμὸν γενέσθαι τόν τε ἔμπορον καὶ ᾿1ού-
CE ἔκτισεν αὐτῷ ὁ (C om) Θωμᾶς (C add ὁ ἀπόστολος) | ἔλεγον δέ: E χαὶ
εἶπον | E πεποίηχεν. Idem om ὧν ἐπηγγ. ποι. | ΕἾ περιέρχ. πόλεις xol χώμας
χαὶ διανέμει πάντα χηρῶν χαὶ πενήτων χαὶ ὀρφανῶν τὰ τῆς βασιλείας πράγματα |
Ὡεὸν νέον (ita A; Th. om) ἕνα: C ϑεὸν νέον, B ἕνα ϑεὸν ᾿Ιησοῦν εἶναι, E ϑεὸν
Χριστὸν ᾿Ιησοῦν | χαὶ (C ἐν ᾧ καί, E om) voc. ϑεραπ. (E lárat) xal (E om)
δαίμ. ἀπελ., xol -- παράδοξα (E νεχροὺς ἐγείρει, xol ἄλλα σημεῖα mouit): B
xal πολλά ἐστιν ἅπερ ποιεῖ᾽ νεχροὺς γὰρ ἐγείρει χαὶ χυλλοὺς ϑεραπεύει χαὶ δαίμ.
ἀπελαύνει | E pro xal νομίζομεν usque ἄλλοις δίδωσιν nihil habet nisi ἄρτον γὰρ
ἐσδίει μετὰ ἅλωτος (sic) xal ποτὸν ὕδωρ. | ὅτι μάγος ἐστ. ἀλλ᾽ αἱ &UOT. cum
BC; A ὅτι μᾶλλον ἡ εὐσπλαγχνία | αἱ δωρεὰν ἐξ αὐτοῦ: C xol αἱ δωρεαὶ oi
ὑπ᾽ αὐτοῦ ἀλλὰ χαί: A om ἄλλά ταῦτα ἀχούσας ὃ βασ. ταῖς y. τὴν ὄψιν
(C τὰς χεῖρας αὐτοῦ ταῖς ὄψεσι) προσέτριψε, τὴν - - πολλήν: E (cum seqq. con-
iungens) ταῦτα ἀχούσας ὁ Bac. τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ χινῶν ἐπὶ dp. πολλήν, xal
ἐξαφϑεὶς τῷ ϑυμῷ μετεπέμψατο etc.

21. τὸν ἕμπορον t. dy. αὐτὸν (A αὐτῷ) xal (A om) τ. ἀπόστολον: E τὸν
ἔμπορον ὃς ἤγαγε τὸν ἀπόστολον, xol τὸν Θωμᾶν μετ᾽ αὐτοῦ | αὐτῷ: E πρὸς
αὐτὸν ὁ βασιλεύς | ἔχτισα : E γέγονε, βασιλεῦ, πάντα ὅδα ἀρεστὰ τῷ ϑεῷ εἰ-
otv | ὁ δὲ βασ. εἶπεν: E χαὶ ὁ βασιλεύς Ο ὑπάγομεν xol βλέπω [ ὁ δὲ ditoxp.
ἔφη (C add αὐτῷ): E xal ὁ ἀπόστολος | E Νῦν ἄρτι οὐ Buy. ἰδεῖν αὐτό | τοῦ
βίον (ita A; Th. add τούτου) : E τοῦ παρόντος βίον | ὑπὸ δεσμόν: E ὑπὸ δε-
σμῶν τόν τε ἔμπ. χαὶ (C add τὸν) ᾿Ιούδαν τὸν x. Θωμ. (C ᾿Ι[οὔδ., λέγω δὴ

908 ACTA THOMAE.

$a» τὸν xai θωμᾶν χαὶ εἰς φυλακὴν βχηθῆναι, ἕως ἀναχρίνας
μάθῃ τῶνι ἐδόθη τὰ τοῦ βασιλέως, καὶ οὕτως αὐτὸν ἀπολέσω
μετὰ τοῦ ἐμπόρου. ὁ δὲ ἀπόστολος χαίρων ἀπίει ἐν τῷ δεσμω-
τηρίῳ, xol ἔλεγεν τῷ ἐμπόρῳ Μὴ φοβοῦ μηδέν, ἀλλὰ μόνον πί-
στευσον τῷ δι ἐμοῦ χηρυσσομένῳ θεῷ, xal ἀπὸ μὲν τούτου τοῦ
χόσμου ἐλευθερωθήσῃ; ἀπὸ δὲ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ζωὴν χομίσῃ.

Ὃ δὲ βασιλεὺς ἐσκέπτετο ποίῳ θανάτῳ ἀναλώσῃ αὐτούς,
Qc δὲ ἔδοξεν πυρὶ αὐτοὺς καῦσαι ἐχδεδαρμένους,. αὐτῇ τῇ νυχτὶ
Γὰδ ὁ τοῦ βασιλέως ἀδελφὸς ἐχαχοῦτο, xai διὰ τὴν λύπην xal

ἐπίθεσιν ἣν ὁ βασιλεὺς ἔπαθεν ἐβαρήθη σφόδρα χαὶ μεταπερμψά-
μενος τὸν βασιλέα εἶπεν αὐτῷ ᾿Αδελφὲ βασιλεῦ, τὸν οἶκόν μὸν

χαὶ τὰ τέκνα μου παρατίθημί cov ἐγὼ γὰρ διὰ τὴν ἐπήρειαν
τὴν συμβᾶσαν σοι ἐλυπήθην καὶ ἀποθνήσχω. xol ἐὰν μὴ ἐπῶ-
θῃς τῇ τιμωρίᾳ κατὰ τῆς χεφαλῆς ἐχείνου τοῦ μάγου, οὐκ dyo-
παύσῃς pou τὴν ψυχὴν εἰς ᾷδου. ὁ δὲ βασιλεὺς τῷ ἑαυτοῦ
ἀδελφῷ εἶπεν Δι’ ὅλης νυχτὸς τοῦτο ἐσχεπτόμην, τὸ πῶς αὐτὸν
θανατώσω τοῦτο δὲ ἔδοξέν μοι, ἐν πυρὶ αὐτὸν χατακαῦσαι
ἐχδαρέντα, xol αὐτὸν xal τὸν ἔμπορον pet αὐτοῦ τὸν dG-
γόντα αὐτόν.

7 Καὶ ὡς ὁμίλουν, ἐξῆλθεν ἡ ψυχὴ Γὰδ τοῦ ἀδελφοῦ qU-

Θωμᾶν τὸν ἀπόστολον) : E. τὸν ἀπόστολον xoi τὸν ἔμπορον | ἀπολέσω cum A: Tb.
ἀπολέσῃ, EB sott (E sic: xol οὔτ. αὐτοὺς χαχῶς ἀπολέσεῦ | ἀπίει: A ἀπείη,
E ἀπήει, reliqui ἀπίει |. ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ cum A: ΤΆ. cl; τὸ δεσμωτήριον,
E πρὸς τὸ δεσμ. | E om μηδέν, ἀλλὰ μόνον | E πίστευσον τὸν ἃ. 6. χηρνττό-
ptvow ϑεόν | E τοῦ χόσμ. τούτον | CE om αἰῶνος | E ζωὴν αἰώνιον
ἀναλώσῃ (cum AE; Th. - σεῦ) αὐτούς: Th. avv. dvaÀ. , E τούτους dva. |
ἔδοξεν cum AE; Th. add αὐτῷ | αὐτοὺς χαῦσαι (E x. a.) cum AE; Th. xaca-
χαῦσαι αὐτούς | ἐχδεδαρμένους : E add τῇ αὔριον | E διὰ τῆς νυχτός | E éxa-
κώϑη ἐπίϑεσιν: Th. (non A) praem τήν | E xai διὰ τὴν λήϑην καὶ τὸ ἄμε-
τρον πένϑος τοῦ ἀδελφοῦ μετεχαλέσατο τὸν βασιλέα xol εἶπεν (om αὐτῷ etiam C)
᾿Αδελφέ | συμβᾶσαν σοι: E cup. μοι καὶ τῇ σῇ βασιλείᾳ εἰς τὸν χαμὸν (sic)
τῶν σῶν πραγμάτων | C xoi ἰδοὺ ἀποϑνήσχω | xai ἐὰν μὴ ἐπέλϑθῃς (6 ἐπεξέλ-
Sy) etc.: E ἐὰν μὴ ἀπέλθῃς xaxd τῆς χεφαλῆς ἐχείνον τοῦ etc.: B ἀλλὰ ἀνά-
παυσόν μον τὴν ψνχήν, καὶ ἐπέξελθε δεινῇ τιμωρίᾳ τῷ μάγῳ τούτῳ | C ἀνα-
παύσῃ | τῷ ξαυτοῦ ἐδ. εἶπεν: E εἶπεν αὐτῷ | CE Ac ὅλης τῆς νυχτός |. ἔδοξ.
μοι cum AE: Th. μοι, ἔδοξ. [ ἐν πυρὶ αὐτὸν (C αὐτοὺς) κατακαῦσαι (C καῦσαι
ἐχδαρέντα (CB ἐκδαρτούς, ἐχδαρϑέντα: E ἐχδαρεῖν αὐτὸν xa πυρὶ χατακαῦσ.
ἐχδαρέντα | xal αὐτὸν (E om x. α.) xoi τ. Fx. μετ᾽ αὐτοῦ (E om μ. a.) τ.
dy. αὐτόν cam A(E): Th. οὐ μόνον δὲ αὐτὸν ἀλλὰ xal tv. ἔμπ. τὸν dy. αὐτόν

22. ὁμίλουν cum AE; Th. ὡμίλουν | αὐτοῦ cum A; Th. τοῦ βασιλέως.

Ó— M 0000 o RAD

ACTA THOMAE. 200

τοῦ. ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπένθησεν τὸν Γὰδ σφόδρα, πάνυ γαρ ηγάπα
αὐτόν. χαὶ προσέταξεν εἰς βασιλοκὴν ἐσθῆτα καὶ πολύτιμον κη-
δευθῆναι αὐτόν. τούτων δὲ γενομένων τὴν ψυχὴν Γὰδ τοῦ ἀδελ-
φοῦ τοῦ βασιλέως ἄγγελοι παραλαβόντες εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνήγα-
γον, ὑποδειχνύοντες αὐτῷ τοὺς ἐκεῖ τόπους καὶ οἰκήσεις , ἐξετά-
ζοντες αὐτόν Εἰς ποῖον τόπον βούλει οὐκῆσαι: ὅτε δὲ ἤγγισαν εἰς
τὴν οἰκοδομὴν Θωμᾶ τοῦ ἀποστόλου, ἣν ἔχτυσεν τῷ βασιλεῖ, ἰδὼν
αὐτὴν ὃ Γὰδ εἶπεν τοῖς ἀγγέλοις Δέομαι ὑμῶν. χύριοί μου. εἰς
ἕνα, τῶν χατώγεων οἴχων τούτων συγχωρήσατέ μοι οὐκῆσαι. οἱ
δὲ ἔφησαν αὐτῷ Οὐ δύνασαι οὐεῆσαι ἐν ταύτῃ τῇ οἰκοδομῇ. ὁ
δὲ εἶπεν Διὰ τί; λέγουσιν αὐτῷ Τοῦτο τὸ παλάτιον ἐκεῖνό ἐστιν
ὃ οἰκοδόμησεν ὁ Χριστιανὸς ἐκεῖνος τῷ ἀδελφῷ σου. ὁ δὲ εἶπεν
Δέομαι ὑμῶν, κύριοί μου, συγχωρήσατέ μοι ἀπελθεῖν πρὸς τὸν
ἀδελφόν μου, ἵνα ἀγοράσω παρ αὐτοῦ τὸ παλάτιον τοῦτο᾽ οὐ
γὰρ οἶδεν ὁ ἀδελφός μοὺ ὁποῖόν ἐστι, καὶ πιπράσχει μοι αὐτό.

23 Τότε οἱ ἄγγελοι ὠφῆκαν τὴν ψυχὴν τοῦ Γάδ᾽ xal ἐν τῷ
ἐνδύειν αὐτοὺς αὐτὸν τὴν ἐντάφιον στολήν, εἰσῆλθεν αὐτῷ. ἡ
ψυχὴ αὐτοῦ. καὶ ἔλεγεν τοῖς περὶ αὐτὸν ἐστῶσιν Καλέσατέ μοι
τὸν ἀδελφόν μου, ἵνα αἰτήσομαι παρ αὐτοῦ μίαν αἴτησιν.
εὐθέως οὖν εὐηγγελίσαντο τῷ βασιλεῖ αὐτῶν λέγοντες ὅτι ὁ ἀδελ-

E τοῦ βασιλέως pro τ. dé. αὐτοῦ | E ὁ δὲ ἀδελφὸς αὐτοῦ ὁ βασιλεύς | CE
ἐπένθει | ἠγάπα αὐτόν cum A; Th. αὐτ. ἠγάπα | E om εἰς | E τὴν ψυχὴν
τοῦ Γὰδ ἄγγελοι | εἰς τ. οὖρ. ἀνήγαγον: B ἀπήγαγον ἐν τῷ παραδείσῳ | ἐκεῖ:
E ἐχεῖσε | ἐξετάζοντες (ita A; Th. praem xaf) αὐτόν: E ἐξέταζον δὲ αὐτόν |
C βούλεται | ὅτε δὲ ἤγγισαν (C - σεν): E xai ὅτε ἔφϑασαν | E τοῦ ἀποστ.
Θωμᾶ | E τῷ βασιλεῖ ᾿Ινδῶν, xoi εἶπε Γὰδ τοῖς | χατώγεων (sed AE - γέων) :
B χατογέων, C χατωγαίων | E om οἴκων [ ἔφησαν: E εἶπον | λέγουσιν αὐτῷ:
E οἱ δὲ εἶπον | E om ἐχεῖνο | οἰχοδόμησεν (ita A): Th. (etiam E) exoBópm-
σεῦ | ὁ (C om) Xptor. éx. ὁ ἀπόστολος τοῦ ἀδελφοῦ σου συγχωρ. μσι ἀπελ-
δεῖν —— μοι αὐτό: E εἰς ἕνα τούτων τῶν χατώγεων (codex - γέων) ἐάσατέ με
οἰχῆσαι. χαὶ εἶπον (Οὐ δύνασαι οἰκῆσαι ἐν ταύτῃ τῇ οἰχοδομῇ " ἀλλ᾽ ἐὰν dyopd-
σῃς τοῦτο, μέλλεις οἰκῆσαι ἐν αὐτῷ. καὶ εἶπεν αὐτοῖς Δύναμαι τοῦτο ἀγοράσαι;
xai εἶπον αὐτῷ Βλέπε χτῆσαι xol σὺ παρόμοια τούτων καϑώς ὁρᾷς, εἰ βούλει,
xal χρειττότερα, Üva μὴ πάλιν ϑὼν ὧδε ἐν τῇ σχοτίᾳ ἐλασϑήσῃ.

23. E Καὶ ταῦτα εἰπών (sic), βουλήσει ϑεοῦ ἀφῆκαν τὴν v. v. T. ἐντά-
quy cum AE; Th. ἐπιτάφιον [ εἰσῆλθεν αὐτῷ (E πρὸς αὐτὸν) ἡ y. a. com AE;
Th. ἐπεισῆλθεν αὐτῷ χαὶ v. «. | περὶ αὐτὸν ἑστῶσιν: E περιεστῶσι, C παρε-
στῶσιν αὐτῷ | τ. ἀδελφ. μον: E add τὸν βασιλέα | αἰτήσομαι (- σσμε A): Th.
αἴἰτήσωμεν |. μίαν αἴτησιν (ita A; Th. al. μ.): CE δέησιν μίαν |. E om αὖ-

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. . 14

210 ACTA THOMAE.

φός cou ἀνέξησεν. ὁ δὲ βασιλεὺς ἐκπηδήσας σὺν πλήθει πολλῷ
ἤρχετο πρὸς τὸν ἴδιον ἀδελφόν, xal εἰσελθὼν ἔστη πρὸς τὴν κλί-
νὴν αὐτοῦ ὥσπερ ἔχπληκτος, j| δυνάμενος λαλῆσαι αὐτῷ. εἶπεν
δὲ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Οἶδα xoi πέπεισμαι, ἀδελφέ, ὅτι εἴ τις ἤτησέ
σε τὸ ἥμισυ τῆς βασιλείας σου, δέδωκας. dy ὑπὲρ ἐμοῦ διὸ dió
σε καρασχεῖν μοι χάριτα μίαν, ἣν αἰτοῦμαί σε ἵνα ποιήσῃς μοι
ὁ δὲ βασιλεὺς ἀποκριθεὶς εἶπεν Καὶ τί ἐστιν ὃ αἰτεῖς ποιῆσαζ σοι;
ὃ δὲ ἔφη “Ὄρχῳ με πίστωσον ὅτι μοι παρέχεις. καὶ Ojos» αὐτῷ
ὁ βασιλεὺς ὅτι ἐν τοῖς ὑπάρχουσίν μοι ὃ ἐὰν αἰτήσῃ δώσω σοι.
xol λέγει αὐτῷ Τὸ παλάτιον ἐχεῖνο τὸ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ὃ ἔχεις
πώχησόν μοι. xal ὃ βασιλεὺς εἶπεν ᾿Εμοὶ παλάτιον ἐν τοῖς οὐρα-
νοῖς πόθεν ὑπάρχει; ὃ δὲ ἔφη ᾿Εκχεῖνο ὃ οἰκοδόμησέν σοι ὃ Χρι-
στιανὸς ὃ ὧν νῦν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ, ὃν ἤγαγέν σοὶ ὃ ἔμπορος
ἀγοράσας παρὰ ngo τινός. τοῦ δὲ ἀμ:ηχανήσαντος λέγει αὐτῷ
πάλιν Τὸν δοῦλον λέγω ἐχεῖνον τὸν “Ἑβραῖον, ὃν ἐβούλου χολάσα:
ὡς ἐπίθεσίν τινα παρ᾽ αὐτοῦ παθών. ἐφ᾽ ὃν κἀγὼ λυπηθεὶς ἀπέ-
θανον xai ἀνέξησα, νῦν. «y

^ Τότε ὁ βασιλεὺς εἰς ἐπιστασίαν ἐλθὼν συνῆχεν περὶ τῶν
διαφερόντων αὐτῷ xal μελλόντων αἰωνίων ἀγαθῶν, καὶ εἶπεν
Ἔχεϊνο τὸ παλάτιον πωλῆσαί σοι οὐ δύναμαι, εὔχομαι δὲ εἰσελ-
θεῖν εἰς αὐτὸ καὶ οἰκῆσαι καὶ καταξιωθῆναι τῶν οὐκητόρων αὐτοῦ᾽

T—

τῶν | ἀνέζησεν: E ζῇ | E ὁ δὲ ἐχπηδ. o. πλ. π. ἦλθε | E om tov et αὐτῷ!
ἔστῃ: C εἰατήκει | E ἀδελφὲ βασιλεῦ | εἴ τις - - ὑπὲρ ἐμοῦ: E εἴ τι ἂν ai-
τήσῳ σοι (sic) παράσχεις (sic) μοι | E ἀξιῶ σοι | χάριτα: AE χάριταν | ὃ
αἰτοῦμαί σε (À co) C v. μοι: C ἣν alc. σε, tva πωλήσῃς μοι ὃ αἰτοῦμαι παρὰ
σοῦ | ποιῆσαί σοι (ita A; Th. με): CE πωλῆσαί σοι | "Ogxe pe πίστωσον
cum C; B ὄρχῳ με πεῖσον; À Gpxov μς ποίησον, E ὅρκῳ μοι ποίησον | E παρέ-
yes μοι | C ὅτι τῶν ὑπαργόντων μοι εἴ τι ἂν αἰτήσῃς δίδωμί ao, E ὅτι ἂν
αἰτήσεις μοι ἐκ τῶν ὑπαρχόντων μοι δίδωμί σοι |. xal λέγει αὐτῷ cum A; Th.
τότε λέγει, E τότε λέγ. αὐτῷ | τὸ ἐν - -- πώλησόν μοι: E ὃ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἔχτησαι | E καὶ εἶπ. ὁ βασ. ] C ᾿Εμὸν παλάτιον ἀ, τ. οὐρ. ποῦ ὑπάρχει: E Ovx
οἶδα τί λέγεις |. "Exeivyo (E add τὸ παλάτιον) ὃ olxoB. (ita A; Th. αὠχοδόμησεν.
E ἔχτισε) | ὁ Χριστιανός cuti ACE ; Th. add. ἐκεῖνος | ὁ ὧν -- δεσμωτ.: E
ὃν ἐν τῇ φυλαχῇ χατέχεις | C om Ἰησοῦ | τοῦ δὲ ἀμῃχ- - -- πάλιν cum €; ἃ
om. E om τοῦ δὲ upmy. usque Ἕβραϊον | παϑών: E λαβών

23. ἐπιστασίαν: C ἐπίστασιν, E ἔκστασιν | E om διαφερ. αὐτῷ x. uo.
C om αὐτῷ x. μελλ. | E xol εἶπ. αὐτῷ πωλῆσαί σοι: E om go | οὐ δύνα-
μαι: B edd ἀόρατον γάρ ἔστι | E &locÀ3. ἐν αὐτῷ | οἰχητόρων: C οἰκεῶν |

-

ACTA THOMAE. 211
σὺ δὲ ἀχηθῶς εἰ βούλει πρίασθαι τοιοῦτον παλάτων, ἰδοὺ ὁ ἄν-
θρωπὸς ζῇ καὶ χτίζει σοι ἐχείνου βέλτιον. — xal εὐθέως πέμψας
ἐξήγαγεν ἐκ τοῦ δεσμωτηρίου τὸν ἀπόστολον καὶ τὸν ἔμπορον τὸν
ἐγχλεισθέντα σὺν αὐτῷ, λέγων Δέομαί σου, ὡς ἄνθρωπος δεόμε-
νος τοῦ διαχόνου τοῦ θεοῦ, ἶνα εὔξῃ ὑπὲρ ἐμοῦ xal δεηθῇς ἐκεί-
νου οὗ διάχονος ὑπάρχεις, ἦα μοι ἀφήσῃ χαὶ παρίδῃ ἃ εἰς σὲ
διεπραξάμην ἢ xal ἐνεθυμήθην διαπράξασθαι. xal ἄξιόν με γε-
νέσθαι οἰκήτορα ἐχείνης τῆς οὐκήσεως ἧσπερ ἐγὼ μὲν οὐδὲν ἔκα-
pov, σὺ δέ μοι ἔχτισας μόνος χαμῶν, συνεργούσης σοι τῆς χάρι-
τος τοῦ θεοῦ σου, xe ἦα γένωμαι ὑπηρέτης κἀγὼ xal δουλεύσω
τῷ θεῷ τούτῳ ᾧ σὺ χηρύττεις. xal ὁ ἀδελφὸς δὲ αὐτοῦ προσπε-
cà» τῷ ἀποστόλῳ ἔλεγεν Δέομαί σου xa ἱκετεύω ἔμπροσθεν τοῦ
θεοῦ σου ἦα ἄξως γένωμαι τῆς τούτου διακονίας .καὶ ὑπηρεσίας,
χαὶ κληρωθῶ ἄξιος γενέσθαι τῶν ὀφθέντων μοι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων
αὐτοῦ.

5 Ὃ δὲ ἀπόστολος χαρᾷ ληφθεὶς εἶπεν ᾿Εξομολογοῦμαί σοι;
xüpu Ἰησοῦ, ὅτι ἀπεχάλυψάς cou τὴν ἀλήθειαν ἐν τοῖς ἀνθρώ-
ποις τούτοις σὺ γὰρ εἶ μόνος θεὸς τῆς ἀληθείας, καὶ οὐκ ἕτερος"
xa σὺ εἶ ὁ τὰ πάντα εἰδὸς τὰ τοῖς πολλοῖς ἄγνωστα" σὺ εἶ, χύ-

πρίασθαι: Α πριᾶσϑαι | τοιοῦτον cum AE; Th. τοιοῦτο | Com ζῇ | E χτί-
σει | E τὸν χλεισϑέντα μετ᾽ αὐτοῦ | τοῦ ϑεοῦ: E τοῦ ἐπονρανίου ϑεοῦ | E om
οὗ διάκ. ὑπάρχ. | E ἦα με ἐλεήσει xoi παρίδῃ | ἢ (ita A [scriptum est ci];
Th. om) xai évwc3. διαπράξασθαι: E om | E οἰκήτορα τῆς ἐχείνης οἰκοδομῆς ἧς
πεποίηχάς pot, ἦα χἀγὼ δουλεύσω τῷ Χριστῷ ᾧ σὺ χηρύττεις | χηῤδύττεις cum
A (item E); Th. -coc | δέ cum A; alii om | ἔλεγεν ---- v. 3ε. σον (C om)
-- ἀγγέλ. αὐτοῦ: E ἔφη ᾿Ἰχετεύω χἀγὼ ἔμπρ. v. 3. σ. Ua ἄξιος χἀγὠώ γένωμαι
-- ὑπηρεσίας xai χληϑῶ ἀπὸ τοῦ νῦν δοῦλος, xal ἀπολαῦσαι τῶν ὀφϑ. μοι ὑπὸ
T. ἁγίων &. αὐτοῦ

B pro xai εὐθέως πέμψας ἐξήγαγεν usque fmem sectionis haec habet: χαὶ
πέμψας ἐξέβαλε τὸν Θωμᾶν, xal λέγει αὐτῷ Evyyodprnaos ἡμῖν εἴ τι ἐπλημμε-
λήσαμεν εἰς σὲ ἀγνοοῦντες, χαὶ ποίησον ἡμᾶς χοινωνοὺς γενέσσαι ἐχεῖνον οὗ χη-
ρύσσεις. Totius autem historiae finem facit his: Ὁ δὲ ἀπόστολος λέγει Kdyo
ὑμῖν συγχαίρω κοινωνοὺς γενέσϑαι αὐτοῦ τῆς βασιλείας. καὶ λαβών ἐφώτισεν αὐ-
τούς, δοὺς αὐτοῖς τὸ λουτρὸν τῆς χάριτος ἐν ὀνόματι πατρὸς xal υἱοῦ xal ἁγίου,
πνεύματος, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα xal βασιλεία τῇ ἀτελεύτητος. xol ἀναβάντες
εὐθέως ἀπὸ τοῦ ὕδατος, ἐφάνη αὐτοῖς ὁ σωτήρ, ὡς τὸν ἀπόστολον ϑαυμάσαι,
χαὶ φῶς μέγα ἔλαμψεν ὑπὲρ τὰς ἀχτδας τοῦ ἡλίου. χαὶ στηῤίξας αὐτοῖς τὴν
κίστιν ἐξῆλοε πορευϑεὶς τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἐν χνρίῳ.

26. χαρᾷ ληφϑείς : sed AE χαρᾶς ληφϑ. | E χύριε Ino. Χριστέ | E ἀπε-
χάλυψα | οὐχ ἕτερος: ita Α ; Th. οὐχ ἕτερος | xai σὺ εἶ: E om χαί

14 *

212 ACTA THOMAE.

Qu, ὃ ἐν πᾶσιν εὐσπλαγχνίαν καὶ φειδὼ ποιούμενος τοὺς ἀνθρό-
ποὺυς᾿ οἱ γὰρ ἄνθρωποι διὰ τὴν πλάνην τὴν οὖσαν ἐν αὐτοῖς πα-
ρεῖδάν σε, σὺ δὲ οὐ παρεῖδες αὐτούς. καὶ νῦν αἰτουμένου μου
καὶ ἱκετεύοντός σε δέξαι τὸν βασιλέα xa τὸν τούτου ἀδελφόν, xai
χατάμιξον αὐτοὺς εἰς τὴν σὴν ποίμνην, χαθαρίσας αὐτοὺς τῷ
σῷ λουτρῷ καὶ ἀλείψας αὐτοὺς τῷ σῷ ἐλαίῳ ἀπὸ τῆς περιεχού-
σης αὐτοὺς πλάνης φύλαξον δὲ αὐτοὺς καὶ ἀπὸ τῶν λύχων, φέ-
ρῶν αὐτοὺς ἐν τοῖς σοῦ λειμῶσι᾽ πότισον δὲ αὐτοὺς ἀπὸ τῆς
ἀμβροσιώδους σου πηγῆς τῆς μὴ τεθολωμένης μήτε ληγούσης"
δέονται γάρ σου xai ἱκετεύουσιν καὶ βούλονται ὑπηρέται xai διά-
χονοί σου γενέσθαι, χαὶ ἕνεκεν τούτου εὐδοχοῦσι xal διωχθῆναι
ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν σου xal διὰ σὲ ὑπ᾽ αὐτῶν μισηθῆναι xal ὑβοισθῆ-
γαι xaX ἀποθανεῖν, ὡς xal σὺ ὑπὲρ ἡμῶν ταῦτα πάντα ἔπαθες,
Üva, ἡμᾶς περιπονήσῃς χύριος ὧν xai ἀληθῶς ποιμὴν ἀγαθός. σὺ
δὲ δὸς αὐτοῖς ἵνα ἔχωσιν ἐν σοὶ μόνῳ τὴν παρρησίαν xai τὴν παρὰ
σοῦ βοήθειάν τε xal ἐλπίδα τῆς σωτηρίας αὐτῶν, ἧς ἐκδέχονται
παρὰ σοῦ μόνου, xai ἵνα βεβαιωθῶσιν εἰς τὰ σὰ μυστήρια, xal
δέξονται τῶν σῶν χαρισμάτων καὶ δομάτων τὰ τέλεια ἀγαθά,
xaX ἀνθήσουσιν ἐν τῇ σῇ διαχονίᾳ, xa τελεσφορήσουσιν ἐν τῷ
πατρί σου.

?$ Πάνυ οὖν διατεθέντες ἐν τῷ ἀποστόλῳ 9 τε βασιλεὺς
Γουνδαφόρος καὶ Γὰδ εἶπον αὐτῷ μηδ ὅλως ἀναχωροῦντες, χαὶ
αὐτοὶ ἐπαρκοῦντες τοῖς δεομένοις, πᾶσιν διδόντες καὶ ἀναπαύ-
οντες πᾶντας᾽ ἐδεήθησαν δὲ αὐτοῦ ἵνα xal τὴν σφραγῖδα τοῦ

Α ὁ ἐν πάσῃ εὐσπλαγχνίᾳ (E εὔσπλαγχνος) | τοὺς ἀνθρώπους : C ἐν τοῖς ἀνθρώποις |
παρεῖδαν (codex -(Bav, item παρίδες) cum A; Th. παρεῖδον | E post εὔσπλαγ-
χνος statim pergit ou παρεῖδες αὐτούς. xol νῦν αἰτοῦμαί gc, δέξαι etc, | xx
χατάμιξον: E χαταξίωσον. Idem omittit quae post ποίμνην usque finem sectionis
leguntur. | περιεχ. αὐτούς: A περιεχ. αὐτοῖς ἰ A om xai ἀπὸ v. λύχων | πε-
ριποιήσῃς cum A; Th. περιποιήσῃ | τὴν παρὰ σοῦ βοήϑειαν: C om παρὰ σοῦ |
δέξονται (ita A; Th. - ξωνταῦ) : C δέχωνται |. δομάτων cum A; Th. δωρημά-"
“τῶν ἀνϑήσουσιν (A ἀναϑήσουσιν) : Th. - σωσιν | τελεσφορήθονσιν cum A; Th.
-ρήσωσιν | πατρί (codex p): Th. πατέρι

26. E de tota hac sectione nihil nisi haec habet: Πάνυ ovv διατεϑέντες οἱ
δύο ἀδελφοὶ πρὸς τὸν ἀπόστολον εἶπον πρὸς αὐτόν Δὸς ἡμῖν τὴν ἐν Χριστῷ σφρα-
γῖδα. xoi ἐκέλευσεν αὐτοὺς προσενεγκεῖν αὐτῷ ἔλαιον.

xoi Γάδ cum A; Th. xol ó τούτου ἀδελφὸς Γάδ | εἶπον com A; Th. εἴ-

ACTA THOMAE. 913

λουτροῦ δέξονται λοιπόν, xal αὐτοὶ λέγοντες αὐτῷ Σχολαζουσῶν
τῶν ψυχῶν ἡμῶν χαὶ προθύμων ἡμῶν ὄντων περὶ τὸν θεόν, δὸς
ἡμῖν τὴν σφραγῖδα ἠχούσαμεν γάρ cou λέγοντος ὅτι ὁ θεὸς ὃν
κηρύσσεις διὰ τῆς αὐτοῦ σφραγῖδος ἐπιγινώσχει τὰ ἴδια πρόβατα.
ὁ δὲ ἀπόστολος ἔφη αὐτοῖς Καὶ χαίρω χαὶ δέομαι ὑμῶν λαβεῖν
τὴν σφραγῖδα ταύτην, xal χοινωνῆσαί μοι εἰς τὴν εὐχαριστίαν
ταύτην xai εὐλογίαν τοῦ χυρίου, xal τελειωθῆναι ἐν αὐτῇ ᾿ οὗτος
γάρ ἐστιν χύρως xal θεὸς πάντων, Ἰησοῦς Χριστὸς ὃν κηρύσσω,
xal αὐτὸς πατὴρ ἀληθείας, εἰς ὃν ὑμᾶς πιστεύειν ἐδίδαξα. χαὶ
ἐκέλευσε προσενεγκεῖν αὐτοὺς ἔλαιον, Ca, διὰ τοῦ ἐλαίου δέξον-
ται τὴν σφραγῖδα. ἤνεγκαν οὖν τὸ ἔλαιον, χαὶ λύχνους ἀνῆ-
Qa» πολλούς" νὺξ γὰρ ἦν.

T Καὶ ἀναστὰς ὃ ἀπόστολος ἐσφράγισεν αὐτούς ἀπεχα-
λύφθη δὲ αὐτοῖς ὁ χύριος διὰ φωνῆς λέγων Εἰρήνη ὑμῖν, ἀδελφοί.
οἱ δὲ φωνῆς μόνον ἤχουσαν αὐτοῦ, τὸ δὲ εἶδος αὐτοῦ οὐκ εἶδον ᾿
οὐδέπω γὰρ ἦσαν δεξάμενοι τὸ ἐπισφράγισμα τῆς σφραγῖδος.
λαβὼν δὲ ὁ ἀπόστολος ἔλαιον xol χαταχέας ἐπὶ τῆς χεφαλῆς
αὐτῶν xal ἀλείψας xol χρίσας αὐτοὺς ἤρξατο λέγειν ᾿Ελθὲ τὸ
ἅγιον ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα " ἔλθὲ ἡ δύναμις
τοῦ ὑψίστου xal ἡ εὐσπλαγχνία ἡ τελεία ἐλθὲ τὸ χάρισμα τὸ
ὕψιστον. ἐλθὲ ἡ μήτηρ ἡ εὔσπλαγχνος ἔλθὲ ἡ οἰκονομία τοῦ
ἄρρενος" ἔλθὲ ἡ τὰ μυστήρια ἀποκαλύπτουσα τὰ ἀπόχρυφα᾽
ἔλθὲ ἡ μήτηρ τῶν ἑπτὰ οἴκων, ἦα ἡ ἀνάπαυσίς σοι εἰς τὸν
ὄγδοον οἶκον γένηται᾽ ἔλθὲ ὁ πρεσβύτερος τῶν πέντε μελῶν, νοὸς
- moyto λουτροῦ: A λόγον | δέξονται cum A; Th. δέξωνται | Καὶ χαίρω: €
om Καί | εὐχαριστίαν (ἃ - στείαν) ταύτην: C om ταύτην | ἐν αὐτῇ: C ἐν
αὐτῷ | αὐτούς (ita etiam E): A αὐτοῖς | δέξονται cum A; Th. - ξωνται

27. Ex his codex E haec affert: Kol ἀναστὰς ἐσφράγισεν αὐτοὺς εἰς ὄνομα
πατρὸς xa νἱοῦ xoi ἁγίου πνεύματος, καὶ ἐβάπτισεν αὐτούς. ἀπεχαλύφϑη δὲ ὁ
χύριος διὰ φωνῆς αὐτοῖς λέγων Εἰρήνη ὑμῶ. καὶ ἐσφράγισε xal τοὺς μετ᾽ αὖ-
τῶν πάντας ὃ ἀπόστολος. xat ἐπίστευσαν πάντες ἐπὶ τὸν κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν
Χριστόν, xol ἐγένετο ὅλη 5j ᾿Ινδία πιστή. Quae idem praeterea addita habet,
ad Consummationem Thomae pertinent, ibique a nobis referentur. incipiunt illa
sic: Ὁ δὲ Μισδαῶς ὁ βασιλεὺς ἀποστείλας προσεκάλεσεν αὐτόν, et exeunt his:
θαύματα πολλὰ ὁ μέγας ἀπόστολος καὶ μετὰ ϑάνατον ἐργασάμενος εἰς δόξαν πα-
τρὸς xal υἱοῦ xol ἁγίον πνεύματος εἷς τοὺς αἰῶνας.

τὸ ἐπισφράγισμα τῆς σφραγῖδος: C τὸ χρῖσμα | ἔλαιον cum A; Th. τὸ
ἔλαιον | C καὶ ἐπιχέας κατὰ τῆς | τοῦ ὑψίστον: C ἡ ὕψιστος | vj οἰκονομία:

C ἡ κοινωνία | τὰ μυστήρια: C om τά | xj ἀνάπανσις: Com ἡ μελῶν: C

214 ACTA THOMAE.

ἐννοίας φρονήσεως ἐνθυμήσεως λογισμοῦ, χοινώνησον μετὰ τού-
τῶν τῶν νεωτέρων ἐλθὲ τὸ ἅγιον πνεῦμα καὶ καθάρισον τοὺς
νεφροὺς αὐτῶν xal τὴν καρδίαν, καὶ ἐπισφράγισον. αὐτοὺς εἰς
ὄνομα πατρὸς χαὶ υἱοῦ καὶ aou πνεύματος. χαὶ σφραγισθέν-
τῶν αὐτῶν ὥφθη αὐτοῖς νεανίας λαμπάδα χαιομένην χατέχων,
ὡς χαὶ τοὺς λύχνους αὐτοὺς τῇ τοῦ φωτὸς αὐτῆς προσβολῇ ἀμαυ-
ρωθῆναι. χαὶ ἐξελθὼν ἀφανὴς αὐτοῖς ἐγένετο. εἶπεν δὲ ὁ ἀπό-
στολὸς πρὸς τὸν χύριον ᾿Αχώρητον ἡμῖν, χύρις, τὸ φῶς σου,
xai οὐ δυνάμεθα φέρειν αὐτό᾽ μεῖζον γάρ ἐστι τῆς ἡμετέρας
ὄψεως. αὔγους δὲ γεναμένου xal διαφαύσαντος χλάσας ἄρτον
χοινωνοὺς αὐτοὺς κατέστησεν τῆς. εὐχαριστίας τοῦ Χριστοῦ.
ἔχαιρον δὲ xal ἠγαλλιῶντο᾽ πολλοὶ δὲ xal ἕτεροι πιστεύοντες
προσετίθεντο χαὶ ἤρχοντο εἰς τὸ καταφύγιον τοῦ σωτῆρος.

?? ὋὋ δὲ ἀπόστολος οὐκ ἐπαύετο χηρύσσων χαὶ λέγων αὐτοῖς
"Ανῦρες καὶ γυναῖκες, παῖδες χαὶ κόραι, νεανίσκοι καὶ παρθέ-
νοι, ἀχμαῖοι χαὶ γηραλέοι, οἵ τε δοῦλοι οἵ τε ἐλεύθεροι, ἀπέ-
χεσθε τῆς πορνείας xai τῆς πλεονεξίας καὶ τῆς ἐργασίας τῆς
γαστρός ἐν γὰρ τούτοις τοῖς τρισὶν κεφαλαίοις γίνεται πᾶσα
ἀνομία. ἡ γὰρ πορνεία πηροῖ τὸν νοῦν xal τοὺς τῆς ψυχῆς
ὀφθαλμοὺς σχοτίξει, χαὶ ἐνπόδιον γίνεται τῆς τοῦ σώματος πολι-
τείας, εἰς ἀσθένειαν μετατιθοῦσα ὅλον τὸν ἄνθρωπον καὶ εἰς νό-
σον ἐμβάλλουσα ὅλον τὸ σῶμα. ἡ δὲ ἀπληστία εἰς φόβον χαὶ
αἰσχύνην χαθίστησι τὴν ψυχήν, ἐν τοῖς τοῦ σώματος ὑπάρχουσα
χαὶ διαρπάξουσα τὰ ἀλλότρια. ... ἡ δὲ ἐργασία, τῆς χοιλίας εἰς
φροντίδας καὶ μερίμνας καὶ λύπας ἐμβάλλει τὴν ψυχήν .... ἐπὰν

αἰσθήσεων | C om ἐνθυμήσεως | χαιομένην (sic) cum A; Th. ἀνημμένην |
ἀχώρητον: scriptum est in A ayoptcoy, idque correctum ex -tovoy | τὸ φῶς σοὺ
cum ἃ; Th. add ἐστι | ἐστι: A ἦν |. yevapg£vou cum À ; Th. γενομένον | χλά-
σας ἄρτον cum C: A om | τοῦ Χριστοῦ cum A; Th. τοῦ χυρίον πιστεύοντες
cum AÀ; Th. πιστεύσαντες

28. γηραλέοι: A -λαῖοι | C om ot τε (Th. mavult εἴτε εἴτε) ὃ. ot τε àuv3. |
ἐνκόδιον cum A; Th. ἐμπόδ. | μετατιϑοῦσα: C -τιϑεῖσα | C om τὸν ἄνθρωπον
usque ὅλον tà σῶμα | ἐν τοῖς τοῦ : C ἐντὸς τοῦ | τὰ ἀλλότρια : K (non item C)
add xai ταύτην ὑποψίαν ἔχουσαν x (cum Th. haec correxerim ἔχουσα μὴ} ἀπο-
διδοῦσα τὰ (ita codex) ἀλλότρια τοῖς δεσπόταις. | τὴν ψυχήν: À (non item C)
add τοῦτο μεριμνοῦσα (sic; corrige μεριμνῶσαν) μὴ ἄρα ἐνδεὴς αὐτῶν γένηται
χαὶ τῶν πόρρωνεν αὐτοῦ τῶν (πόρρωθεν αὐτῶν) certe τῶν delendum videtur)

,

ACTA THOMAE. 215

οὖν ἀπαλλαγῆτε τούτων , γίνεσθε ἀφρόντιδες χαὶ ἄλυποι xai
ἄφοβοι, χαὶ παραμένει opi ἣν ἐκεῖνο τὸ λεχθὲν ὑπὸ τοῦ σωτῆρος
Μὴ μεριμνήσητε εἰς τὴν αὔριον, ἡ γὰρ αὔριον μεριμνήσει ἑαυτῆς.
μνημονεύσατε καἀχέίνου τοῦ λόγου τοῦ προειρημένου ᾿Εμβλέψατε
εἰς τοὺς χόρακας χαὶ ἀφίδετε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι
οὔτε σπείρει οὔτε θερίζει οὔτε συνάγει εἰς τὰς ἀποθήχας, χαὶ ὁ
θεὸς οἰκονομεῖ αὐτά" πόσῳ μᾶλλον ὑμᾶς, ὀλιγόπιστοι; ἀλλὰ
προσδέξασθε τὴν τούτου παρουσίαν, καὶ εἰς αὐτὸν τὰς ἐλπίδας
ἔχετε, xal πιστεύετε τῷ ὀνόματι αὐτοῦ" αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ χρι-
τὴς ζώντων xal νεχρῶν, xal αὐτὸς ἀποδίδωσιν ἑνὶ ἑκάστῳ πρὸς
τὰς πράξεις αὐτοῦ. καὶ ἐν τῇ ἐλεύσει αὐτοῦ xal ἐπιφανείᾳ τῇ
ὑστέρα οὐκ ἔχει τις λόγον ἀπολογίας, pov παρ᾿ αὐτοῦ χρί-
γεσθαι ὡς μὴ ἀκούσας. οἱ γὰρ χήρυχες αὐτοῦ εἰς τὰ τέσσαρα.
χλίματα τῆς οἰκουμένης χηρύσσουσιν. μετάγνωτε οὖν χαὶ πι-
στεύσατε τῇ ἐπαγγελίᾳ, καὶ δέξασθε ζυγὸν πραότητος χαὶ φορ-
τῶν ἐλαφρόν, ἶνα ξήσητε xal μὴ ἀποθανεῖτε. ταῦτα χτήσασθε,
ταῦτα φυλάξατε᾽ ἐξέλθατε ἀπὸ τοῦ σχότους, ἦα τὸ φῶς ὑμᾶς
προσδέξεται ἔλθετε πρὸς τὸν ὄντως ἀγαθόν, ἵνα παρ αὐτοῦ τὴν
χάριν δέξησθε, xal τὸ αὐτοῦ σημεῖον ἐγκαταθήσεσθε ταῖς ὑμετέ-
guis ψυχαῖς.

P Ταῦτα εἰπόντος αὐτοῦ τινὲς τῶν παρεστώτων εἶπον αὐτῷ
Καιρός ἐστιν τοῦτον χρεώστην ἀπολαβεῖν τὸ χρέος. ὃ δὲ εἶπον
αὐτοῖς O μὲν χύριος τοῦ χρέους ἀεὶ τὸ περισσὸν ἀπολαβεῖν βούλε-
ται, ἡμεῖς δὲ τὸ δέον αὐτῷ δῶμεν. — xal εὐλογήσας αὐτοὺς ἔλα-
Be» ἄρτον χαὶ ἔλαιον καὶ λάχανον καὶ ἅλας, καὶ ἔδωχεν αὐτοῖς

ὄντων ϑεαϑῇ (δεηϑῇ 2 quod etiam Th. commendat). | ἀἐπαλλαγῆτε τούτων: A
ἀπαλλαγῇ τούτου προειρημένου: C εἰπόντος | ἀφίδετε (codex ἀφήδηται) : Th.
ἀπίδετε | τὰς ἀποϑήχας: C om τάς | C om ἑνί | χαὶ ἐν τῇ (cum A): Th. om
χαί et post ὑστέρᾳ add (invito A) ὅτε, itemque pro τις (cum A) habet οὐδείς |
παρ᾽ αὐτοῦ (cum A): Th. παρ᾽ αὐτῷ | τῇ ἐπαγγελίᾳ: Α τὴν ἐπαγγελίαν | xpaó-
τητος cum A; Th. πραύτητος | αἀποϑανεῖτε cum À; Th. ἀποθάνητε | φυλάξατε
cem ΑΙ; Th. -ξασϑε | ἐξέλθατε cum A; Th. ἐξέλθετε [ προσδέξεται cum ἃ ;
Th. - ξηται | A om ἔλθετε πρὸς - - δέξησϑθε ἐγκάταϑήηήσεσθε εἴα A; Th.
- ϑήσησϑθε

29. παρεστώτων cum À; Th. παρόντων | ἀπολαβεῦ βούλεται: A om ἀπο-
λαβεῖν | ἡμεῖς δέ cum A; Th. om δέ | A om αὐτοὺς ἔλαβεν ἄρτον - - ὅλας,

216 ACTA THOMAE.

φαγεῖν᾽ αὐτὸς δὲ παρέμεινεν τῇ ἑαυτοῦ νηστείᾳ, ἔμελλεν γὰρ
ἡ χυριακὴ ἐπιφαίνειν. τῆς δὲ νυχτὸς ἐπιούσης καὶ καθεύδοντος
αὐτοῦ ἐλθὼν ὁ κύριος ἔστη πρὸς τῇ κεφαλῇ αὐτοῦ λέγων Θωμᾶ,
ἀναστὰς ὄρθρου εὐλογήσας πάντας, μετὰ τὴν εὐχὴν καὶ Suxxo-
νίαν ἄπελθε χατὰ τὴν ἀνατολυκὴν ὁδὸν μίλια δύο, xal ἐχεῖ δείξω
ἐν σοὶ τὴν ἐμὴν δόξαν δι ὃ γὰρ ἀπέρχει, πολλοὶ πρόσφυγές μοι
γενήσονται. xol ἔλέγξεις τὴν φύσιν καὶ τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ.
ἀναστὰς δὲ ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἔλεγεν τοῖς ἀδελφοῖς τοῖς οὖσιν μετ᾽
αὐτοῦ Τέκνα xal ἀδελφοί, 6 χύριος βούλεταί τί ποτε σήμερον
δι ἐμοῦ διαπράξασθαι᾽ ἀλλ᾽ εὐξόμεθα xal δεηθῶμεν αὐτοῦ ἕνα
μηδὲν ἐνπόδιον γένηται ἡμῖν πρὸς αὐτόν, ἀλλὰ ὡς πάντοτε χαὶ
νῦν χατὰ τὸ αὐτοῦ βούλημα χαὶ θέλημα γένηται δ ἡμῶν. χαὶ
ταῦτα εἰπόντος αὐτοῦ ἐπέθηκεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας αὐτοῦ χαὶ
εὐλόγησεν αὐτούς. χαὶ χλάσας ἄρτον τῆς εὐχαριστίας μετέδω-
Xe» αὐτοῖς εἰπών Ἔσται ὑμῖν αὕτη ἡ εὐχαριστία εἰς εὐσπλαγ-
χνίαν xal ἔλεος xal ἀμοιβήν, xol μὴ εἰς χρῳα. καὶ αὐτοὶ
εἶπον ᾿Αμήν.

(Περὶ τοῦ δράκοντος καὶ τοῦ νεανίσκου.)

9 Καὶ ἐξῆλθεν ὁ ἀπόστολος τοῦ ἀπελθεῖν ὅπου αὐτὸν ὁ χύ-
qoe προσέταξε. χαὶ ἐγγὺς γενόμενος τοῦ δευτέρου pou xal
ὀλίγον ἐχκλίνας τῆς ὁδοῦ εἶδε πτῶμα νέου εὐμόρφου χείμενον,
καὶ εἶπεν Κύριε, μὴ διὰ τοῦτο ἐξήγαγές με ἐλθεῖν ἐνθάδε ἵνα ἴδω
τὸν πειρασμὸν τοῦτον: γενέσθω τοῶυν τὸ θέλημα σου, ὡς βούλει.
καὶ ἤρξατο εὔχεσθαι χαὶ λέγειν Κύριε, χριτὰ ζώντων xai νεκρῶν
τῶν Χειμένων, xal δέσποτα πάντων χαὶ πατήρ. --- πατὴρ δὲ

3 “ ,’ E “«- P" , 9 A ἢ “« “«
οὐ τῶν ἐν σώμασιν οὐσῶν ψυχῶν μόνον ἀλλὰ χαὶ τῶν ἐξελθουσῶν᾽
τῶν γὰρ ἐν μιάσμασιν οὐσῶν ψυχῶν δεσπότης εἶ καὶ δικαστής --
ἔλθὲ ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ ἐν ἡ ἐπικαλοῦμαι, xa δεῖξόν σου τὴν δό-
xa, item φαγεῖν αὐτός: Α οὗτος | ἐπιούσης: Α ποιούσης | εὐλογήσας cum
Α; Th. praem xal | ἀπέρχει cum Αι; Th. -ρχῃ | μετ᾽ αὐτοῦ cum A; Th. σὺν
αὐτῷ | Ο τί ποτε βούλεται || εὐξόμεϑα cum A; Th. εὐξώμεϑα ἐνπόδιον cum
A; Th. ἐμπόδ. | ἀλλὰ ὡς cum A; Th. ἀλλ᾽ ὡς | A om xal Sua | γένηται
δι ἡμῶν cam C; A γένοιτο δὴ jui

* Περὶ τοῦ Bpdx. x. t. νεανίσχον: haec in codice iis quae sequuntur super-
scripta sunt.
90. xol πατήρ: ita codex; Th. edidit xol πάτερ

————o—À πο Ξ
— —Á “-“πΠῷ ——e—

ACTA ΤΗΟΜΔΑΕ. 217

ἔαν εἰς τοῦτον τὸν ἐνθάδε χαταχείμενον. χαὶ στραφεὶς εἶπε πρὸς
τοὺς ἀκολουθοῦντας αὐτῷ Τοῦτο τὸ πρᾶγμα οὐκ ἀργῶς ἐγένετο,
ἀλλ᾽ ὁ ἐχθρὸς ἐνήργησε καὶ κατηργάσατο τοῦτο ἵνα ἐν αὐτῷ προσ-
βάλῃ, καὶ ὁρᾶτε ὅτι οὐκ ἐχρήσατο ἄλλο εἶδος, οὐδὲ ἐνήργησε
δι ἄλλου ζώου ἀλλὰ διὰ τοῦ ὑπηχόου αὐτοῦ.

δι Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ ἀποστόλου ἰδοὺ δράχων μέγας
τοῦ φωλεοῦ ἐξελθών, τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ κατακρούων χαὶ τὴν
οὐρὰν κατατινάσσων ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ φωνῇ μεγάλῃ χρώμενος
πρὸς τὸν ἀπόστολον εἶπεν ᾿Ερῶ ἔμπροσθέν σου διὰ ποίαν αἰτίαν
ἐθανάτωσα αὐτόν, ἐπειδὴ εἰς τοῦτο παρεγένου ἐλέγξαι τὰ ἔργα
μου. χαὶϊ φησιν ὁ ἀπόστολος Ναί, εἰπέ. χαὶ ὁ δράχων Γυνή
τίς ἐστιν ἐν τῷ χωρίῳ τούτῳ ὧὁραία σφόδρα. xal διερχομένης
αὐτῆς ποτὲ ἰδὼν αὐτὴν ἠράσθην αὐτῆς, xal ἀκολουθήσας αὐτὴν
ἐπετήρουν καὶ εὗρον τὸν νεανίαν τοῦτον χαταφιλοῦντα αὐτήν,
ὃς xai ἐκοινώνησεν αὐτῇ xal ἄλλα αἰσχρὰ διιπράξατο μετ᾽
αὐτῆς. χάμοὶ μὲν εὔκολον ἦν ἐπὶ σοῦ ἐχφάναι αὐτά, οἶδα γάρ
σε τὸν δίδυμον ὄντα τοῦ Χριστοῦ τὸν τὴν φύσιν ἡμῶν ἀεὶ καταρ-
γοῦντα ταράξαι δὲ ταύτην μὴ βουληθεὶς αὐτῇ τῇ ὥρᾳ οὐκ ἐθα-
γάτωσα, αὐτόν, ἀλλ᾽ ἐπιτηρήσας αὐτὸν ἑσπέρας διερχόμενον τύ-
ψας ἐθανάτωσα αὐτόν, xo μάλιστα κατατολμήσαντα αὐτὸν τῇ
χυριακῇ ἡμέρᾳ τοῦτο διαπράξασθαι. ὁ δὲ ἀπόστολος ἐξήταξεν
αὐτὸν λέγων Εἰπέ μοι, ποίας σπορᾶς χαὶ ποίου γένους ὑπάρχεις:

32 Καὶ εἶπεν αὐτῷ ᾿Εγὼ τῆς ἐρπυστυκῆς φύσεως γέννημα
χαὶ βλαπτικὸς βλαπτυκοῦ, υἱός εἰμι ἐκείνου τοῦ βλάψαντος xad.
πλήξαντος τοὺς τέσσαρας ἀδελφοὺς τοὺς ἑστῶτας, υἱός εἰμι ἐχεί-
νου τοῦ ἐπὶ θρόνου ἀπωλείας καθεζομένου τοῦ τὰ ἴδια λαμβάνον-
«og ἀπὸ τῶν δανειξομένων, υἷός εἰμι ἐκείνου τοῦ τὴν σφαῖραν
ζωννύοντος ἀποστάτου, συγγενὴς δέ εἶμι ἐχείνου τοῦ ἔξωθεν τρῦ
ὠχεανοῦ ὄντος, οὗ ἡ οὐρὰ ἔγκειται τῷ ἰδίῳ στόματι" ἐγώ εἰμι.
ὃ διὰ τοῦ φραγμοῦ εἰσελθὼν ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ μετὰ Εὔας λα-
Aca ὅσα ὁ πατήρ μου ἐνετείλατό μοι λαλῆσαι αὐτῇ ἐγὼ εἶμα
ὁ ἐξάψας καὶ πυρώσας Κάϊν ἵνα ἀποκτείνῃ τὸν ἴδιον ἀδελφόν,
χατηργάσατο: ita codex; Th. χατειργ.

81. ταράξαι δὲ ταύτην: ita codex; Th. male legit πρᾶξαι δὲ ταῦτα | xa-
τατολμήσαντα αὐτόν: Th. praetermisit αὐτόν

218 ACTA THOMAE.

xal 90 ἐμοῦ ἄκανθαι xai τρίβολοι ἐφύησαν ἐν τῇ γῇ ἐγώ εἶμι ὁ
τοὺς ἀγγέλους ἄνωθεν κάτω ῥίψας καὶ ἐν ταῖς ἐπιθυμίαις τῶν γυ-
γαυκῶν αὐτοὺς χαταδήσας, ἦα γηγενεῖς παῖδες ἐξ αὐτῶν γένων-
ται χαὶ τὸ θέλημά μου ἐν αὐτοῖς διαπράξωμαι᾽ ἐγώ εἶμι ὁ τὴν
χαρδίαν Φαραὼ σχληρύνας lv τὰ τέκνα τοῦ ᾿ἸΙσραὴλ φανεύτσῃ
χαὶ ἐν ζυγῷ σκληρότητος καταδουλώσηται αὐτούς. ἐγώ εἶμι ὁ
τὸ πλῆθος ἐν τῇ ἐρήμῳ πλανήσας, ὅτε τὸν μόσχον ἐποίησαν ἐγώ
εἶμι ὁ τὸν Ἡρώδην πυρώσας καὶ τὸν Καϊάφαν ἐξάψας ἐν τῇ
ψευδηγορίᾳ τοῦ ψεύδους ἐπὶ Πιλάτου: τοῦτο γὰρ ἐμοὶ ἔπρεπεν"
ἐγώ εἶμι ὁ τὸν Ιούδαν ἐξάψας καὶ ἐξαγοράσας ἵνα, τὸν Χριστὸν
παραδῷ" ἐγώ εἶμι ὃ τὴν ἄβυσσον τοῦ ταρτάρου οἰκῶν καὶ χατέ-
Xo», ὁ δὲ υἱὸς τοῦ θεοῦ ἄχοντά με ἠδύτησε χαὶ τοὺς ἰδίους ἐξ
ἐμοῦ ἐξελέξατο᾽ συγγενής εἶμι ἐχείνου τοῦ μέλλοντος ἀπὸ τῆς
ἀνατολῆς ἔρχεσθαι, ᾧ χαὶ ἐξουσία δίδοται ποιῆσαι ὅπερ αὐτὸς
βούλεται ἐπὶ τῆς γῆς.

9 Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ δράχοντος ἐχείνου, πάντος τοῦ
ὄχλου χαταχούοντος, ἐπάρας ὁ ἀπόστολος τὴν φωνὴν αὐτοῦ εἷς
ὕψος εἶπεν Παῦσαι λοιπὸν ἀναιδέστατε, wal αἰσχύνθητι vexoov-
μενος ὅλως ἔφθασε γάρ σου τὸ τέλος τῆς ἀπωλείας, χαὶ μὴ
τόλμα λέγειν ἃ διεπράξω διὰ τῶν σῶν ὑπηχόων. χελεύω δέ σοι
ἐν ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ ἐχείνου τοῦ μέχρι νῦν ἀγῶνα, πρὸς ὑμᾶς
ποιοῦντος διὰ τοὺς ἰδίους ἀνθρώπους, ἵνα τὸν ἰόν cou, ὃν ἔβαλες
εἰς τὸν ἄνδρα τοῦτον, ἐχμυζήσῃς καὶ ἀνελκύσας λάβῃς ἐξ αὐτοῦ.
ὁ δὲ δράχων εἶπεν Οὔπω ὁ καιρὸς ἡμῶν τοῦ τέλους ἔφθασε, χα-
θὼς σὺ ἔφης τί με ἀναγκάζεις λαβεῖν ὃ εἰς τοῦτον χατέβαλον,
xa ἀποθανεῖν πρὸ καιροῦ; καὶ γὰρ ὁ ἐμὸς κατὴρ ἐπὰν ἀνιμήση-
ται χαὶ ἐκμυζήσῃ ὃ ἐπέρρυψε τῇ χτίσει, τότε τὸ τέλος αὐτοῦ
γενήσεται. εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ ἀπόστολος Δεῖξον οὖν ἤδη τὴν φύσιν
τοῦ πατρός σου. χαὶ προσελθὼν ὁ δράκων ἐπέθηκε τὸ στόμα ἐπὶ
τὴν πληγὴν τοῦ νεανίσχου xal ἐξεμύξησς τὴν χολὴν ἐξ αὐτοῦ.
xoi χατὰ βραχὺ μὲν ἡ χροιὰ “τοῦ νεανίσχου, ὥσπερ πορφύρα
οὖσα. ἐλευχαίνετο, ὁ δὲ δράχων ἐφυσᾶτο.κ ὅτε δὲ πᾶσαν τὴν
χολὴν εἰς ἑαυτὸν ἀνέσπασεν ὁ δράχων, ὃ νεώτερος ἀναπηδήσας

83. χροιά: ita codex; Th. χροία | πορφύρα: ita codex; 'Th. πορφυρᾶ

ACTA THOMAE. 219
ἔστη. καὶ δραμὼν πρὸς τοὺς πόδας τοῦ ἀποστόλου ἔπεσεν. ὁ δὲ
δράχων φυσηθεὶς ἐλάχησε χαὶ ἀπέθανε, χαὶ ἐξεχύθη ὁ ἰὸς αὐτοῦ
χαὶ ἡ χολή" ἐν δὲ τῷ τόπῳ οὗ ὁ ἰὸς αὐτοῦ ἐξεχύθη χάσμα ἐγένετο
μέγα, καὶ κατεπόθη ὁ δράχων ἐκεῖνος. εἶπε δὲ ὁ ἀπόστολος τῷ
βασιλεῖ καὶ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ Λάβετε ἐργάτας καὶ ἀναπχηρώ-
Gate τὸν τόπον ἐν ᾧ ὁ δράχων χατεπόθη, xal θέτε θεμελίους xol
οἴκους οἰκοδομήσατε ἐπάνω, ἵνα οἴχησις γένηται τοῖς ξένοις.

5. Ὃ δὲ νεανίσκος ἔλεγε τῷ ἀποστόλῳ μετὰ πολλῶν δαχρύων
Ἥμαρτον εἰς τὸν ὑπὸ σοῦ κηρυττόμενον θεὸν xai εἰς σέ, ἀλλὰ
δέομαί σου ἄνθρωπος γὰρ εἶ δύο μορφὰς ἔχων, xaX ὅπου ἂν θέλῃς,
ἐκεῖ εὐρίσχῃ, καὶ ὑπ οὐδένος ἐπέχῃ, ὡς ἐγὼ ὁρῶ. ἐθεασάψιην γὰρ
τὸν ἄνδρα ἐκεῖνον, ὡς παρέστηχά σοι, ὃς xaX ἔλεγέ σοι Πολλὰ
ἔχω δεῖξαι διὰ σοῦ θαυμάσια, καὶ ἔργα μεγάλα ἔχω Sul σοῦ τε-
λέσα;, SC ὧν μισθὸν λήψῃ. καὶ πολλοὺς ποιήσεις ζῆσαι, xoà
ἔσονται ἐν ἀναπαύσει καὶ φωτὶ αἰωνίῳ ὡς τέχνα θεοῦ σὺ οὖν
ζωοποίησον, φησὶ περὶ ἐμοῦ σοι λέγων, τοῦτον τὸν νεανίσχον xa-
ταβληθέντα ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ, xal ἐν παντὶ καιρῷ ἔφορος αὐτοῦ
γενοῦ. χαλῶς οὖν ἧχες ἐνθάδε, xa πάλιν χαλῶς πρὸς αὐτὸν
ἀπελεύσῃ. αὐτοῦ ὅλως μὴ ἀπολειπομένου σου. ἐγὼ δὲ ἐγενόμην
ἄνευ φροντίδος xal ὀνειδισμοῦ ἐπέφαυσε γάρ μοι ἀπὸ τῆς φρον-
τίδος τῆς νυχτερινῆς χαὶ ἀνεκαύθην, ἀπηλλάγην δὲ χαὶ ἀπὸ τοῦ
παροξύναντός με ταῦτα πράττειν᾽ ἥμαρτον εἰς ἐκεῖνον τὸν τὰ
ἐναντία με διδάξαντα, καὶ ἀπώλεσα, ἐκεῖνον τὸν τῆς νυχτὸς συγ-
γενῆ τὸν ἀναγκάζοντά, με ἐξαμαρτάνειν ταῖς αὐτοῦ πράξεσιν,
εὗρον δὲ ἐχεῖνον τὸν φεγγοειδῆ ὄντα μου συγγενῆ. ἀπώλεσα, μὲν
ἐχεῖνον τὸν σχοτίζοντα xal ἀμαυροῦντα τοὺς ἑαυτοῦ ὑπηκόους,
ἦα 3) γνῶσιν ἃ διαπράττονται, xal ἐν τοῖς ἔργοις αὐτῶν αἰσχυν-
θέντες ἀπόσχωνται αὐτῶν, χαὶ αἱ τούτων πράξεις τέλος σχῶσιν᾽
εὗρον δὲ ἐκεῖνον οὐ τὰ ἔργα φῶς ἐστὶ xal αἱ πράξεις ἀλήθεια, ἃ
διαπραττόμενός τις οὐ μεταγινώσκε. ἀπηλλάγην δὲ xal dr
ἐκείνου οὗ τὸ ψεῦδος παραμένει, οὗ καὶ τὸ κάλυμμα προηγεῖται
σχότος, ἔπισθεν δὲ παρέπεται αἰσχύνη ἀναιδευομένη ἐν ἀπραγίᾳ᾽
εὗρον δὲ τὸν χαλά μοι φανεροῦντα εἰς τὸ λαβέσθαι με τούτων,

84. ἀπώλεσα μέν: in codice est ἀπωλέσαμεν δέ. Th. vult ἀπώλ. μὲν δέ

990 ACTA THOMAE.

τὸν τῆς ἀληθείας υἱόν, συγγενῆ ὄντα τῆς ὁμονοίας, ὃς τὴν ὀμί-
yq» ἀποσοβῶν τὴν ἑαυτοῦ κτίσιν φωτίζει καὶ τὰς πληγὰς θερα-
πεύων τοὺς ἐχθροὺς αὐτῆς χαταστρέφει. ἀλλὰ δέομαί σου, ἄν-
θρώπε τοῦ θεοῦ, ποίησόν με πάλιν θεάσασθαι xa ἰδεῖν αὐτόν, τὸν
νῦν ἀπόχρυφόν μοι γενόμενον, ἦα xad τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀχούσω,
ἧς τὸ θαῦμα ἐξειπεῖν οὐ δύναμαι" οὐχ ἔστι γὰρ τῆς φύσεως τού-
τοῦ τοῦ ὀργάνου τοῦ σωματοιοῦ.

35 Ὃ δὲ ἀπόστολος πρὸς αὐτὸν εἶπεν ᾿Εδν τούτων τὴν γνὸ-
σιν ὧν ἐδέξω ἀποβάλῃς, ὥσπερ xal εἶπας, καὶ γνῷς τίς ὃ ταῦτα
διαπραξάμενος ἐν σοί, xal μάθῃς καὶ κατήκοος γενήσῃ ἐκείνου,
οὗ νῦν διὰ τῆς ζεούσης σου ἀγάπης ἐπιξητεῖς τὴν θέαν, καὶ ὄψῃ
αὐτὸν χαὶ σὺν αὐτῷ ἔσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει
αὐτοῦ ἀναπαύσῃ καὶ εἰς τὴν χαρὰν αὐτοῦ ἔσῃ. ἂν δὲ ῥαθυμό-
τερον διατεθῇς πρὸς αὐτὸν καὶ πάλιν ἐπιστραφῇς πρὸς τὰς προτέ-
ρᾶς σου πράξεις, xal ἐάσῃς τὸ κάλλος xal τὸ φαιδρὸν ἐκεῖνο
πρόσωπον τὸ νῦν ὑποδειχθέν σοι, xal τὸ ἀπαύγασμα, τοῦ φωτὸς
αὐτοῦ, οὗ νῦν ἐπιθυμεῖς, διαλάθῃ σε, οὐ μόνον τῆς ζωῆς ταύτης
στερίσκῃ ἀλλὰ xal τῆς μελλούσης, χαὶ ἀπελεύσῃ πρὸς ἐκεῖνον
ὃν ἔλεγες ἀπολωλεχέναι, xal οὐχέτι θεάσῃ ἐκεῖνον ὃν ἔλεγες εὐρη-
χόναι. '

* Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ ἀποστόλου ἤρχετο εἰς τὴν πόλιν
χατέχων τὴν χεῖρα ἐχείνου τοῦ νέου xal λέγων αὐτῷ Ταῦτα
ἅπερ ἐθεάσω, τέκνον, ὀλίγα ἐστὶν ἀπὸ τῶν πολλῶν ὧν ὁ θεὸς
ἔχει οὐ γὰρ περὶ τούτων τῶν φαινομένων εὐαγγελίζεται ἡμῖν,
ἀλλὰ μείζονα τούτων ἐπαγγέλλεται ἡμῖν᾽ dp ὅσον δὲ ἐν σώματί
ἐσμεν, οὐ δυνάμεθα λέξαι xal ἐχφάναι ἃ μέλλει ταῖς ψυχαῖς
ἡμῶν διδόναι. ἐὰν εἴπωμεν ὅτι φῶς ἡμῖν παρέχει, τοῦτο ὁρώ-
μενόν ἐστι xal ἔχομεν αὐτό" ἐὰν δὲ καὶ πλοῦτον, ἔστι καὶ φαίνε-
ται ἐν τῷ χόσμῳ τούτῳ xal ὀνομάξομεν αὐτόν. ἐπειδὴ εἴρηται
ὅτι δυσχόλως πλούσιος εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρα-
νῶν εἰ δὲ xal ἀμπεχόνην ἐσθῆτος εἴπωμεν ἣν οἱ τρυφῶντες ἐν τῷ
βίῳ τούτῳ ἀμφιέννυνται, εἴρηται ὅτι οἱ τὰ μαλακὰ φοροῦντες
ἐν τοῖς οἴχοις τῶν βασιλέων εἰσίν" εἰ δὲ xal δεῖπνα πολυτελῆ.

86. διαλάϑῃ σε: codex διαλάϑης. Illud iam Th. commendavit.

ACTA THOMAE. 991

περὶ τούτων ἐντολὴν εἰλήφαμεν προσέχειν ἀπὶ αὐτῶν, μὴ βαρη-
θῆναι ἐν χραιπάλῃ καὶ μέθῃ xal μερίμναις βιωτικαῖς, χαθὼς xai
ἐν τῷ εὐαγγελίῳ εἴρηται Μὴ μεριμνήσητε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φά-
γὴτε ἢ τί πίητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε, ὅτι ἡ
ψυχὴ πλεῖόν ἐστι τῆς τροφῆς χαὶ τὸ σῶμα τοῦ ἐνδύματος" ἐὰν
δὲ xal ἀνάπαυσων τὴν πρόσκαιρον ταύτην εἴπωμεν. χρίσις xal
ταύτης ὥρισται. ἀλλὰ λέγομεν περὶ τοῦ ἄνω χόσμου, περὶ θεοῦ
xai ἀγγέλων, περὶ τῆς ἀμβροσιώδους τροφῆς, περὲ ἐνδυμάτων
παραμενόντων χαὶ μιὴ παλαιουμένων, περὶ ὧν ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν
οὐδὲ οὖς ἤχουσεν, οὐδὲ ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπων ἁμαρτωλῶν ἀνέβη
ἃ ὁ θεὸς ἡτοίμασε τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν. πίστευσον οὖν αὐτῷ
xal co, ἦα ζήσῃς. καὶ εἰς αὐτὸν ἔχε τὴν πεποίθησιν, xal οὐ
μὴ ἀποθάνῃς. οὐδὲ γὰρ δώροις πείθεται ἵνα αὐτῷ προσενέγκῃς,
οὐδὲ θυσιῶν δέεται ἵνα αὐτῷ θύσῃς. ἀλλ᾽ Gre πρὸς αὐτόν, xal
οὐ παραβλέψεις ἡ γὰρ τούτου εὐπρέπεια καὶ τὸ χάλλος χατοπι-
θύμιόν σε ποιήσει να αὐτὸν ἀγαπήσῃς" ἀλλ᾽ οὔτε συγχωρεῖ σοι
ἀποστραφῆναι σεαυτόν... :

3 Καὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ ἀποστόλου τῷ νέῳ ἐχείνῳ πολὺς
ὄχλος προσετίθετο. ἀπιδὼν δὲ ὁ ἀπόστολος εἶδεν αὐτοὺς ἐπαίρον-
τᾶς ἑαυτοὺς ἵνα αὐτὸν ἴδωσι, καὶ εἰς ὑψηλοὺς τόπους ἀνήρχοντο.
ὃ δὲ ἀπόστολος εἶπε πρὸς αὐτούς Ανδρες οἵ ἐλθόντες εἰς τὸ συνέ-
ὅριον τοῦ Χριστοῦ καὶ θέλοντες εἰς τὸν ᾿Τησοῦν πιστεῦσαι, ἀπὸ
τούτου τύπον λάβετε, καὶ ἴδετε ὅτι ἐὰν μὴ ὑψωθῆτεο, ἐμὲ τὸν
μικρὸν θεάσασθαι οὐ δύνασθε, καὶ ὅμοιον ὄντα μὲ ὑμῶν κατοπτεῦ-
σαι οὐ δύνασθε᾽ εἰ οὖν ἐμὲ τὸν ὑμῖν ὅμοιον ὄντα οὐ δύνασθε ἰδεῖν,
ἐὰν μὴ ἐπάρητε αὐτοὺς ὀλίγον ἐκ τῆς γῆς, ἐκεῖνον τὸν ἐν ὕψει
διατρίβοντα xaX νῦν ἐν βάθει εὑρισκόμενον πῶς δύνασθε ἰδεῖν, εἰ
px] πρότερον ἐπάρητο ἑαυτοὺς ἐκ τῆς προτέρας πολιτείας ὑμῶν
χαὶ τῶν πράξεων τῶν ἀνωφελῶν χαὶ τῶν ἐπιθυμιῶν τῶν παρενο-
χλουσῶν καὶ τοῦ πλούτου τοῦ ἐνθάδε χαταλιμπανομένου καὶ τῆς
χτίσεως τῆς ἐκ τῆς γῆς παλαιουμένης xal τῶν ἐνδυμάτων τῶν
φθειρομένων xal τοῦ χάλλους τοῦ γηρῶντος καὶ ἀφανιζομένου,

o
86. συγχωρεῖ σοι: ita in codice est, scriptum in hunc modum: συγχωρεῖσ,
quod a Th. non debebat pro συγχωροῖς haberi.

422 | | a ταὶ ες
Pu ὃ τὸ τοῦ τατος Ξε τ α πῖτας πῶς «τ ταῖς
Loo P TRA πεν TTERGHLL τα ττεκα Ξ ER
405577352 τς uan ὝὟΞΞΞ 1CTEL-T. 3 IZTEIN
L 259. U& A EI XL ἘΠῚ ἈΕῚ ITE GER 3 Ἐπ-Ὶ — 439
oe ἐς τῶνα- παι. ας XLI cracoer——— 3 mb |

. XCE ME LLZEAANLI- τὰς —ILOCLANNI NND 429
mem m XYEIUOTOTAGHUDE. z—- ἴα δῷ
VET τ icm oom E σα. — ccocmmax NE Ἧς
9». -LaHC 3 "ὦ ὦ» CEEXAESIUNA “σα. UHE ENCCEUESSGÉ
3» rup. 5:5 Ἑ AE -ῷῷ TUNADILM.

(C .» p ARPEL ἢ IIMEFTGI- MS INECEICGR —X—A ὃ,
»- ta
a . 58:6: 5. cene ει oc Iu
pd Σ RCOEISEEE CAAIITUEE τον 5 Στ--- -
zv. "E y Mmmm CUL πᾶς iam HL EE CXGH

Il—£-HORLLICCA&R GOOGÉRNNEXIO LÀ EZ. 7 IA NENC

- ΝΕ - τ
P n zer? x » -—£y Ix AGI EET —— Hr 3] -—— C V
- LB TIFRUAQCLECCROOLL — uw o-PR NXECY
x7 zx Ὡξςες--- τας — Xr ERI
22» —P —— d ^ ZH
“ em uz Ξ ξαξξεας τ - cr — ——
JJuD CEXEXLTTLVEET I 3-—r rcc8 YA
ut -— z
T -—
ἵει EA
(δὶ —— -.1 - --— - - « -— o ——— m - —— *
Ἅλο ,.»΄. i Ε - —-— “ὦ “ὦ
E “ . * - -— —— — e - -.1
pov - » 2 ΣῈ “».. - pts UA. m omn c^ mH, T TEIL LEA
, --- “- - "
ενόν . 25 zm r παρα — G4 amat sed Sn
€ ΄ Ὁ. 095200 κ᾿ oM ὸ}ὸΗε mnm τ: αὐ
(uU P-— ^07: me lm o i.—- ΞΞ kx -- Iw Ja
τι ὃ oM Iu pg o -- «- AMO W-BDO CEDE —2-.—-t τᾶὉ
ὧν" - * d . 97 , - "uL lD— o TT Gmou ρον,
io x —" em — . — —-— à MEEETPITHNO In το A 8
- bes “ - “ - a σα oc -
) τοῦ -— " .: .»»" ἀτὰρ — XX— n.
91 "ac - * —— ἡ 42 Xo Eme —-— - --
en p" et
85. - τ

ἈΓΠἈΠΙ ΒΗ

ACTA THOMAR. 993
ἀχολσυθοῦντος αὐτῷ ἐσχέπτετο δὲ ἀπελθεῖν πρὸς τοὺς γονεῖς τοῦ
νεωτέρου. ὃν ἐξζωοποίησε θανόντα ὑπὸ τοῦ δράκοντος" πάνυ γὰρ
ἐδέοντο αὐτοῦ παραγενέσθαι πρὸς αὐτοὺς χαὶ εἰσελθεῖν εἰς τὸν
οἶχον αὐτῶν. |

Γυνὴ δέ τις πάνυ ὡραία αἰφνιδίως φωνὴν ἀφῆχς μεγίστην
λέγουσα ᾿Απόστολε τοῦ νέου θεοῦ ὁ ἐλθὼν εἰς τὴν Dav, xal
δοῦλε τοῦ ἁγίου ἐχείνου χαὶ μόνου ἀγαθοῦ θοοῦ᾽ διὰ σοῦ γὰρ οὖ-
πος χηρύσσεται 0 σωτὴρ τῶν ψυχῶν τῶν πρὸς αὐτὸν ἐρχομένων, ἢ
xai διὰ σοῦ ἰατρεύεται τὰ σώματα τῶν ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ χολαζο-
μένων, καὶ σὺ εἶ ὁ γεγονώς πρόφασις τῆς ζωῆΐῆς πάντων τῶν ἐπὶ
αὐτὸν ἐπιστρεφόντων" χέλευσόν με ἀχθῆναι ἔμπροσθέν σου ἵνα
σοι ἀφηγήσομαι τὰ συμβάντα μοι, καὶ τάχα ἐκ σοῦ γένηταί μοι
ἔλπίς, xai οὗτοι δὲ ol παρεστῶτές cot ejf me γένωνται μᾶλ-
λον εἰς τὸν θεὸν ὃν χηρύασεις. οὐ μιχρῶς γὰρ βασανίξομαι ὑπὸ
ποῦ ἐναντίου ἤδη χρόνου πενταετοῦς ἐνεστῶτος. ὡς γυνὴ ἐχαθε-
ζόμτην ἐν ἡσυχίᾳ τὸ πρότερον, xal πανταχόθεν με εἰρήνη περιεῖχε,
καὶ οὐδενὸς μέσιμναν ἐποιούμην᾽ οὐδὲ γὰρ ἄλλου τινὸς φροντῶδα ᾿
εἶχον. "' Ἔτυχε δὲ ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν ἐξιούσης μου ἀπὸ τοῦ
λουτροῦ ἀπήντησέ μοι ὡς ἄνθρωπός τις τεθορυβημένος καὶ ἐντά-
payos ὧν ἡ δὲ τούτου φωνὴ xal ἀπόχρισις ἐδόχει, μοι εἶναι daxu-
Bod, xaX λεπτὴ πάνυ xo εἶπε στὰς ἀντικρύ μου ᾿Εγώ τε xol σὺ
ἐν μιᾷ ἀγάπῃ ἐσόμεθα, καὶ χοινωνήσωμεν ἀλλήλοις ὡς ἀνὴρ
γυναυὰ συμμίγνυται. κἀγὼ ἀπεκρινάμην αὐτῷ λέγουσα Τῷ
δρμαστῷ pou οὐ συνεγενόμην παραιτουμένη τοῦ μὴ γῆμαι, xol
σοὶ ὡς ἐν μοιχείᾳ θέλοντί μοι χοινωνῆσαι πῶς ἐμαυτὴν ἐχδώσω:;
χαὶ εἰποῦσα ταῦτα διῆλθον ἀπ᾿ αὐτοῦ τῇ δὲ παιδίσκῃ μου εἷ-
xov 'Eedcao τὸν νέον xal τὴν ἀναίδειαν αὐτοῦ, πῶς μὴ aibe-
σθεὶς παρρησία, μοι διελέχθη: ἢ δὲ εἶπέ μοι ᾿Εγὼ πρεσβύτην εἶδον
δμιλήσαντά σοι. γενομένης δέ μου ἐν τῇ οὐκίᾳ καὶ δειπνησάσης
ἡ Ψυχή μου εἰς ὑποψίαν τινὰ ὑπέβαλέ με, καὶ μάλιστα ὅτι δυσὶ
μορφαῖς ὥφθη μοι. τοῦτο αὐτὸ κατὰ νοῦν ἔχουσα ὕπνωσα. xal

89. πρόφασις τῆς ζωῆς: ita codex; Th. praetermisit τῆς ζωῆς | χοινωνή-
σωμεν: ita codex; Th. edidit χοινωνήσομεν

40. si; ὑποψ. τινὰ ὑπέβ. με: με pro μοι, quod in oodice est, edidimus;
Th. malebat εἰς deleto servare μοί.

299 ACTA THOMAE.

ἔτι δὲ καὶ τοῦ σώματος ὅλου. ἐν ᾧ ταῦτα πάντα ἀποτεταμίευ-
ται, χαὶ ὃ παλαιούμενον χόνις γίνεται, ὑποστρέφον εἰς τὴν ἑαυτοῦ
φύσιν" ταῦτα γὰρ πάντα αὐτὸ τὸ σῶμα ἀνορθοῖ, ἀλλὰ μᾶλλον
πιστεύσατε εἰς τὸν χύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὃν χηρύσσομεν
ὑμῖν, ἦα ἡ ἐλπὶς ὑμῶν εἰς αὐτὸν ἔσται xa ἐν αὐτῷ τὴν ξωὴν
ἔχητε εἰς αἰῶνας αἰώνων, ἵνα αὐτὸς συνοδοιπόρος ὑμῖν γένηται ἐν
ταύτῃ τῇ χώρᾳ xal ἀπαλλάξῃ ὑμᾶς τῆς πλάνης, χαὶ λιμὴν
ὑμῖν γένηται εἰς ταύτην τὴν θορυβώδη θάλασσαν. ἔσται δὲ ὑμῖν
καὶ πηγὴ βρύουσα ἐν ταύτῃ τῇ χώρᾳ τῇ διψαλέᾳ, xal σηκὸς
πλήρης βρώσεως ἐν τῷ τῶν πεινώντων τόπῳ, xal ἀνάπαυσις ταῖς
ψυχαῖς ὑμῶν, ἰατρὸς δὲ xal τῶν σωμάτων. -

38 Τότε τὸ πλῆθος τῶν συναχθέντων ἀχουόντων ταῦτα, ἐδά-

Xgue xol ἔλεγε τῷ ἀποστόλῳ ᾿Ανθρωπε τοῦ θεοῦ, ὃν σὺ χηρύτ-

τεὺς θεόν, ἡμεῖς οὐ τολμῶμεν λέγειν ὅτι αὐτοῦ ἐσμέν, ὅτι τὰ
ἔργα ἡμῶν ἃ διεπραξάμεθα ἀλλότρια αὐτοῦ ἐστί, μὴ ἀρέσκοντα
αὐτῷῶ᾽ εἰ δὲ σπλαγχνίζεται dp ἡμᾶς καὶ ἐλεεῖ ἡμᾶς καὶ ῥύεται
παριδὼν τὰς προτέρας ἡμῶν πράξεις, καὶ ἀπὸ τῶν κακῶν ὧν
διιπραξάμεθα ἐν πλάνῃ ὄντες ἐλευθεροῖ ἡμᾶς, καὶ οὐχ ὑπολογί-
ξεται ἡμῖν οὐδὲ ὑπόμνησιν ποιεῖται τῶν προτέρων ἡμῶν diaocr-
μάτων, γινόμεθα αὐτοῦ θεράποντες, χαὶ τὸ θέλημα αὐτοῦ εἰς
τέλος ἄξωμεν. ὁ δὲ ἀπόστολος ἀπεχρίνατο αὐτοῖς λέγων Οὐ χα-
ταψηφίζεται ὑμῖν τὰς ἁμαρτίας ἃς ἐν πλάνῃ ὄντες διεπράξασθε,
ἀλλὰ παραβλέτει ὑμῶν τὰ παραπτώματα ἃ χατὰ ἄγνοιαν ἧτε
πεποιηκότες.

(Περὶ τοῦ δαίμονος τοῦ ἐνοιχήσαντος εἰς τὴν
γυναῖκα.)
9 Ἐϊσῆλθε δὲ εἰς τὴν πόλιν ὁ ἀπόστολος τοῦ παντὸς ὄχλου

37. xoi ὃ παλαιούμενον: ὅ de coniectura (cum Th.) addidi | ἀλλὰ μᾶλ-
λον πιστεύσατε εἰς τὸν χύριον ἡμῶν: ita prorsus codex habet. ΤΉ, praetermisit
πιστεύσατε, praetereaque de compendio vocis χύριον (xv) idem graviter falsos
est; 'Gy enim videre sibi visus est, idque edidit ἄνθρωπον. | συνοδοιπόρος ὑμῖν
γένηται: ὑμῖν recte codex habet, Th. edidit ἡμῖν. lllud vero quod praecedit,
ἡ ἐλπὶς ὑμῶν, itemque infra ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν ad contextum conformavimus ; in
codice quidem utroque loco est ἡμῶν pro ὑμῶν.

38. ἄξωμεν: ita codex; Th. (, dubia manu'*) correxit ἄξομεν.

* Περὶ τοῦ δαίμονος τ. €. εἷς t. γυναῖκα: ita h.l. in codice supersai-
ptum est.

ACTA THOMAR. 993
ἀκολουθοῦντος αὐτῷ ἐσχέπτετο δὲ ἀπελθεῖν πρὸς τοὺς γονεῖς τοῦ
νεωτέρου, ὃν ἐζωοποίησε θανόντα ὑπὸ τοῦ δράκοντος" πάνυ γὰρ
ἔδέοντο αὐτοῦ παραγενέσθαι πρὸς αὐτοὺς xal εἰσελθεῖν εἰς τὸν
οἶκον αὐτῶν.

Γυνὴ δέ τις πάνυ ὡραία αἰφνιδίως φωνὴν ἀφῆχε μεγίστην
λέγουσα ᾿Απόστολε τοῦ νέου θεοῦ ὁ ἐλθὼν εἰς τὴν ᾿Ινδίαν, καὶ
δοῦλε τοῦ ἁγίου ἐχείνου xa μόνου ἀγαθοῦ θεοῦ διὰ σοῦ γὰρ οὖ-
τος χηρύσσεται ὃ σωτὴρ τῶν Ψυχῶν τῶν πρὸς αὐτὸν ἐρχομένων,
xal διὰ σοῦ ἰατρεύεται τὰ σώματα τῶν ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ χολαξο-
μένων, καὶ σὺ ἐἶ ὁ γεγονὼς πρόφασις τῆς ζωῆς πάντων τῶν ἐπὶ
αὐτὸν ἐπιστρεφόνχων᾽ χέλευσόν με ἀχθῆναι ἔμπροσθέν cou ἵνα
σοι ἀφηγήσομαι τὰ συμβάντα, μοι, xal τάχα ἐκ σοῦ γένηταί μοι
ἐλπίς, xal οὗτοι δὲ ol παρεστῶτές σοι ejf) mes γένωνται μᾶλ-
λον εἰς τὸν θοὸν ὃν χηρύσσεις. οὐ μιχρῶς γὰρ βασανίζομαι ὑπὸ
τοῦ ἐναντίου ἤδη χρόνου πενταετοῦς ἐνεστῶτος. ὡς γυνὴ ἐχαθε-
ξόμιην ἐν ἡσυχίᾳ τὸ πρότερον, xal πανταχόθεν pe εἰρήνη περιεῖχε,
καὶ οὐδενὸς μέσιμναν ἐποιούμην οὐδὲ γὰρ ἄλλου τινὸς φροντίδα ᾿
εἶχον. "' Ἔτυχε δὲ ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν ἐξιούσης μου ἀπὸ τοῦ
λουτροῦ ἀπήντησέ μοι ὡς ἄνθρωπός τις τεθορυβημένος xal ἐντά.-
ρᾶχος ὦν᾽ ἡ δὲ τούτου φωνὴ καὶ ἀπόχρυσις ἐδόχει, μοι εἶναι ἀμυ-
bod. xai λεπτὴ πάνυ xai εἶπε στὰς ἀντικρύ μου ᾿Εγώ τε xol σὺ
ἐν μιᾷ ἀγάπῃ ἐσόμεθα, xal χοινωνήσωμεν ἀλλήλοις ὡς ἀνὴρ
γυναικὶ συμμίγνυται. κἀγὼ ἀπεκρινάμην αὐτῷ λέγουσα Τῷ
ὁρμαστῷ uou οὐ συνεγενόμην παραυτουμένη τοῦ μὴ γῆμαι, καὶ
σοὶ ὡς ἐν μοιχεία θέλοντί μοι χοινωνῆσαι πῶς ἐμαυτὴν ἐχδώσω:
xal εἰποῦσα ταῦτα διῆλθον ἀπὶ αὐτοῦ τῇ δὲ παιδίσκῃ μου εἷ-
vov Ἔβεάσαο τὸν νέον καὶ τὴν ἀναίδειαν αὐτοῦ. πῶς μὴ αἷδε-
σθεὶς παρρησία, μοι διελέχθη: ἡ δὲ εἶπέ μοι ᾿Εγὼ πρεσβύτην εἶδον
δμιλήσαντά σοι. Ὑενομένης δέ μου ἐν τῇ οἰκίᾳ καὶ δειπνησάσης
ἡ ψυχή μου εἰς ὑποψίαν τινὰ ὑπέβαλέ με, καὶ μάλιστα ὅτι δυσὶ
μορφαῖς ὥφθη μοι. τοῦτο αὐτὸ χατὰ νοῦν ἔχουσα ὕπνωσα. χαὶ

89. πρόφασις τῆς ζωῆς: ita codex; Th. praetermisit τῆς ζωῆς | χοινωνή-
σωμεν: ita codex; Th. edidit χοινωνήσομεν

40. sh ὑποψ. τινὰ ὑπέβ. με: με pro μοι, quod in oodice est, edidimus;
Th. malebat εἰς deleto servare μοί.

224 ACTA THOMAE.

ὥλθὼν ἐν τῇ νυχτὶ ἐκείνῃ ἐκοινώνησέ μοι ἐν τῇ ῥυπαρᾷ μίξει αὐὖ-
τοῦ. ἔβλεπον δὲ αὐτὸν xol ἡμέρας οὔσης, xol ἔφευγον ἀπ αὐὖ-
τοῦ ἐν δὲ τῇ συνήθει αὐτοῦ νυχτὶ ἐρχόμενος παρεχρᾶτό μοι.
χαὶ νῦν, ὡς ὁρᾷς pe, πέντε ἔτη ἔχω Um αὐτοῦ ἐνοχλουμένη,
καὶ οὐχ ἀπέστη ἀπὶ ἐμοῦ. ἀλλ᾽ ἐγὼ οἶδα χαὶ πέπεισμαι ὅτι xad.
δαίμονες καὶ πνεύματα xai ἀλάστορες ὑποτάσσονταί σοι xo
σύντρομοι γίνονται ἀπὸ τῆς εὐχῆς σου εὖξαι οὖν ὑπὲρ ἐμοῦ xal
ἀπέλασον ἀπὶ ἐμοῦ τὸν διενοχλοῦντα μοι δαίμονα, ἵνα, γένωμαι
κἀγὼ ἔλευθέρα καὶ συναθροισθῶ εἰς τὴν ἀρχαιόγονόν μου φύσιν,
χαὶ δέξομαι τὸ χάρισμα τὸ τοῖς συγγενεῦσί μου δεδωρημένον.

* Ἐῤπε δὲ ὁ ἀπόστολος Ὦ πονηρία ἀκατάσχετος. ὦ ἀναί-
feta, τοῦ ἐχθροῦ ὦ ὁ βάσχανος ὃ μιηδέποτε ἠρεμῶν ὦ ὁ δυσιδὴς
ὃ τοὺς εὐιδεῖς ὑποτάσσων ὦ ὁ πολύμορφος᾽ ὡς d» βουληθῇ φαί-
vexat, ἡ δὲ τούτου οὐσία μεταβληθῆναι οὐ δύναται" ὦ ἀπὸ τοῦ
δολίου xal ἀπλήστου" ὦ τὸ δένδρον τὸ πικρόν. ᾧ καὶ οὗ χαρποὶ
αὐτοῦ ἐοίκασιν" ὦ ἀπὸ τοῦ διαβόλου τοῦ ὑπερμαχοῦντος τῶν
diXotolov: ὦ ἀπὸ τῆς πλάνης τῆς χρωμένης τῇ ἀναιδείᾳ ὦ
ἀπὸ τῆς πονηρίας τῆς ἑρπούσης ὡς ὄφις χαὶ τούτου συγγενοῦς
αὐτοῦ ὑπάρχοντος. χαὶ ταῦτα εἰπόντος τοῦ ἀποστόλου ἐλθὼν ὁ
δυσμενὴς ἔστη ἔρπροσθεν αὐτοῦ, μηδενὸς ὁρῶντος αὐτὸν εἰ μὴ
τῆς γυναικὸς xal τοῦ ἀποστόλου, καὶ φωνῇ μεγίστῃ χρησάμενος
εἶπε πάντων ἀχουόντων “2 Τί ἡμῖν καὶ σοί. ἀπόστολε τοῦ ὑψί-
στου: τί ἡμῖν καὶ σοί, δοῦλε Ἰησοῦ Χριστοῦ; τί ἡμῖν καὶ σοί,
σύμβουλε τοῦ ἁγίου πνεύματος; διὰ τί βούλει ἡμᾶς ἀπολέσαι
τοῦ καιροῦ ἡμῶν μηδέπω ἐνεστῶτος; τίνος ἕνεκα βούλει λαβεῖν
ἡμῶν τὴν ἐξουσίαν; ἕως γὰρ τῆς νῦν ὥρας εἴχομεν ἐλπίδα καὶ
χαιϊρὸν περιλειπόμενον. τί ἡμῖν xal σοί: σὺ ἔχεις ἐξουσίαν ἐν
τοῖς σοῖς, χαὶ ἡμεῖς ἐν τοῖς ἡμετέροις. τῶνος ἕνεκα βούλει τυ-
ραννίδι xa ἡμῶν χρήσασθαι, καὶ μάλιστα αὐτὸς ἄλλους διδά-
σχὼν wj χρήσασθαι τυραννίδι; τίνος οὖν ἕνεχα σὺ τῶν ἀλλο-
τρίων δέει, ὡς τοῖς ἰδίοις μιἡὴ ἐπαρχούμενος : τίνος ἕνεκα ἐξο-
μοιοῦσαι τῷ υἱῷ τοῦ θεοῦ τῷ ἀδικήσαντι ἡμᾶς ; ἔοικας γὰρ αὐτῷ
πάνυ ὡς ἐξ αὐτοῦ ἀποχυηθείς. ἐνομίσαμεν γὰρ κἀκεῖνον ὑπό-
fva γένωμαι: ita cum Th. edidimus; in codice omisso ἵνα legitur γένομαι | δέ-
ξομας: hanc codicis scripturam servavimus ; Th. edidit δέξωμαι.

ACTA THOMAE. 995
ζυγὸν ποιῆσαι ὡς χαὶ τοὺς λοιπούς" ὃ δὲ στραφεὶς ἔσχεν ἡμᾶς
ὑποχειρίους. οὐ γὰρ ἤδειμεν αὐτόν" ἠπάτησε δὲ ἡμᾶς τῇ μορφῇ
αὐτοῦ ἡ περιεβέβλητο καὶ τῇ πενίᾳ αὐτοῦ χαὶ τῇ ἐνδείᾳ" θεα-
σάμενοι γὰρ αὐτὸν τοιοῦτον ἐνομίσαμεν αὐτὸν σαρκοφόρον ἄνδρα
εἶναι, («ἡ εἰδότες ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ ξωοποιῶν τοὺς ἀνθρώπους.
ἔδωχε δὲ ἡμῖν ἐξουσίαν ἐν τοῖς ἡμετέροις, καὶ ἐν ᾧ ἐσμὲν χρόνῳ
᾿ τὰ ἡμέτερα μὴ ἐάσαι ἀλλ᾽ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι" σὺ δὲ βού-
λει ὑπὲρ τὸ δέον xal τὸ δεδομένον σοι χτήσασθαι xol ἡμᾶς χα-
ταπονῆσαι.

9 Καὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ δαίμων ἔχλαιε λέγων ᾿Αφίημί σε τὴν
καλλίστην μου σύξυγον, ἣν πρὸ πολλοῦ εὐρὼν ἀνεπαύθην᾽ χα-
ταλιμπάνω σε τὴν ἀγαπητὴν χαὶ βεβαίαν μου ἀδελφήν, ἐν ἡ
ηὐδόκχησα. τί ποιήσω οὐχ οἶδα, ἢ τίνα ἐπικαλέσομαι ἵνα μοι
ἑἐπαχούσας ἐπαμύνῃ. οἶδα τί ποιήσω" ἀπελεύσομαι εἴς τινας
τόπους ἔνθα ἡ φήμη τοῦ ἀνδρὸς τούτου οὐκ ἠχούσθη, καὶ τάχα
σε τὴν ἐμὴν ἀγαπητὴν ἀντονομάσω. χαὶ ἐπάρας αὐτοῦ τὴν
φωνὴν εἶπε Μένε ἐν εἰρήνῃ τὸ καταφύγων λαβοῦσα εἰς τὸν μεί-
ξζονά μου" ἐγὼ δέ, χαθὸς εἶπον, ἀπελεύσομαι xol ζητήσω σου
ὁμοίαν, καὶ ἐὰν μὴ εὕρω, πάλιν ἐπὶ σὲ ἐπιστρέφω᾽ οἶδα γὰρ
ὅτι τούτου τοῦ ἀνδρὸς ἔγγιστα ὑπάρχουσα εἰς αὐτὸν τὸ καταφύ-
γιὸν ἔχεις, αὐτοῦ δὲ ἀποστάντος ἔσῃ ὁποία xal ἧς πρὸ τοῦ αὖ-
τὸν ἐπιφανῆναι, xal αὐτὸν μὲν ἐπιλήσῃ, ἐμοὶ δὲ πάλιν καιρὸς
καὶ παρρησία, γενήσεται, νῦν δὲ τὸ ὄνομα, τοῦ σς ῥυσαμένου φο-
βοῦμαι. χαὶ ταῦτα εἰπὼν ὃ δαίμων ἀφανὴς ἐγένετο. ὡς δὲ
μόνον ἀφανισθεὶς ἀπέστη, πῦρ καὶ κάπνος ὄφθη ἐκεῖ, xal πάν-
τες οἱ ἐχεῖσε παρόντες ἔχπληκτοι γεγόνασιν.

^ ᾿Ιδὼν δὲ ὁ ἀπόστολος εἶπεν αὐτοῖς Οὐδὲν ξένον οὐδὲ ἀλ.-
λότριον ἔδειξεν ὁ δαίμων ἐχεῖνος ἀλλὰ τὴν φύσιν αὐτοῦ, ἐν ἡ
xal κατακαυθήσεται" χαὶ γὰρ τὸ πὺρ αὐτὸν καταναλώσει, καὶ
ὁ τούτου χάπνος διασχεδασθήσεται. χαὶ ἤρξατο λέγειν Ἰησοῦ
Χριστέ, τὸ μυστήριον τὸ ἀπόκρυφον ὃ ἡμῖν ἀπεκαλύφθη, σὺ εἶ
ὃ ἐκφάνας ἡμῖν μυστήρια πάμπολλα, ὃ ἀφορήσας με κατ᾽ ἰδίαν
ὡς τῶν ἑταίρων μου πάντων, xal εἰπών μοι τρεῖς λόγους ἐν οἷς
ἐγὼ ἐχπυροῦμαι, καὶ ἄλλοις εἰπεῖν αὐτὰ οὐ δύναμαι“ ᾿ἸΤησοῦ
ἄνθρωπε πεφονευμένε νεχρὲ τεθαμμένε, Ἰησοῦ θεὲ ὡς θεοῦ xal

Acta apost. apocr. ed. Tischeudorf. 45

206 ACTA THOMAE.

σωτὴρ ὁ τοὺς vexooue ξωοποιῶν xai τοὺς νοσοῦντας ἰώμενος Tu-
σοῦ ὃ ἐπιδεόμενος ὥσπερ καὶ σώξων ὡς ἀνενδεής, ὁ τοὺς ἰχθύας
θηρεύων εἷς τὸ ἄριστον xai εἰς τὸ δεῖπνον, ὅ πάντας ἐν πλησμονῇ
χαθιστῶν ἐν μικρῷ ἄρτῳ᾽ Incoó ὁ ἐπαναπαυόμενος ἀπὸ τῆς
ὁδοιπορίας τοῦ καμάτου ὡς ἄνθρωπος χαὶ ἐπὶ τοῦς χύμασι περι-
πατῶν ὡς θεός. “ Ἰησοῦ ὕψιστε, φωνὴ ἀνατείλασα ἀπὸ τῶν
σπλάγχνων τῶν τελείων, πάντων σωτήρ, ἡ δεξιὰ τοῦ φωτὸς ἡ
χαταστρέφουσα, τὸν πονηρὸν ἐν τῇ ἰδίᾳ φύσει καὶ πᾶσαν αὐτοῦ
τὴν φύσιν συναθροίζουσα εἰς ἕνα, τόπον, ὃ μονογενὴς ὑπάρχων,
ὃ πρωτότοκος πολλῶν ἀδελφῶν, θεὲ ἐκ θεοῦ ὑψίστου, ὁ ἄνθρωπος
ὁ χαταφρονούμενος ἕως Gott ᾿[ησοῦ Χριστέ, ὁ μὴ παραβλέπων
ἐν οἷς σε ἐπικαλούμεθα. ὁ γενόμενος πρόφασις πᾶσι τῇ ἄνθρω-
πίῃ Cof, ὁ 5C ἡμᾶς χρινόμενος καὶ φυλακιζόμενος ἐν δεσμωτη-
ρίῳ καὶ λύων πάντας τοὺς ἐν δεσμοῖς ὄντας, ὁ καλούμενος πλά:
νος χαὶ τοὺς ἰδίους λυτρούμενος ἀπὸ τῆς πλάνης δέομαί σου
ὑπὲρ τῶν ἑστώτων καὶ δεομένων σου τούτων xal πιστευόντων σοι᾿
δέονται γὰρ τῶν σῶν δωρημάτων τυχεῖν εὐέλπιδες ὄντες εἰς τὴν
σὴν βοήθειαν, τὸ χαταφύγιόν σου χατέχοντες ἐν τῇ σῇ μεγαλο-
σύνῃ᾽ τὰς ἀχροάσεις αὐτῶν ὑπέχουσιν ἀκοῦσαι παρ ἡμῶν τοὺς
λόγους τοὺς λαλουμένους αὐτοῖς. ἐλθέτω σου ἡ εἰρήνη xa cxt
νωσάτω ἐν αὐτοῖς, ὅπως καθαρισθῶσιν ἀπὸ τῶν προτέρων αὐτῶν
πράξεων, καὶ ἀποδύσονται τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πρά-
ξεσιν αὐτοῦ. καὶ ἐνδύσονται τὸν νέον τὸν νῦν ἐξ ἐμοῦ χαταγγῶ-
λόμενον αὐτοῖς.

“ὁ Καὶ ἐπιθεὶς αὐτοῖς τὰς χεῖρας εὐλόγησεν αὐτοὺς εἰπὼν
Ἔσται ép ὑμᾶς ἡ χάρις τοῦ χυρίου ἡμῶν ᾿[ησοῦ Χριστοῦ εἰς
τοὺς αἰῶνας. καὶ αὐτοὶ εἶπον Aye». ἐδεήθη δὲ αὐτοῦ ἡ γυνὴ
λέγουσα ᾿Απόστολε τοῦ ὑψίστου, δός μοι τὴν σφραγῖδα, να μὴ
ὑποστρέψῃ εἰς ἐμὲ πάλιν ὁ ἐχθρὸς ἐκεῖνος. τότε ἐποίησεν αὐτὴν
ἐγγὺς αὐτοῦ γενέσθαι, χαὶ ἐπιθεὶς ἐπ᾿ αὐτῇ τὴν χεῖρα αὐτοῦ
ἐσφράγισεν αὐτὴν εἰς ὄνομα, πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύμα-
τος. - πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι ἐσφραγίσθησαν μετ᾽ αὐτῆς. ἐκέλευσε
δὲ ὁ ἀπόστολος τῷ διακόνῳ αὐτοῦ παραθῆναι τράπεξαν παρέ-

16, εὐλόγησεν: ita codex; ΤῊ, ηὐλόγησεν edidit. | παραϑῆναι: ita codex;
Th. correxit παραϑεῖναι

ACTA THOMAE. 99?

θηκαν δὲ συμψέλλιον, 8 εὖρον ἐκεῖ. καὶ ἁπλώσας σινδόνα ἐπὶ
αὐτὸ ἐπέθηκεν ἄρτον τῆς εὐλογίας. χαὶ παραστὰς ὃ ἀπόστολος
εἶπεν Ἰησοῦ Χριστὲ υἱὲ τοῦ θεοῦ, ὁ καταξιώσας ἡμᾶς τῆς εὐχα-
ρἰστίας τοῦ σώματός σου τοῦ ἁγίου xal τοῦ τιμίου αἴματος χοι-
νωνῆσαι, ἰδοὺ χατατολμῶμεν τῆς εὐχαριστίας xol ἐπυελήσεως
τοῦ ἁγίου σοὺ ὀνόματος, ἔλθὲ νῦν xal χοινώνησον ἡμῖν. “ xol
ἤρξατο λέγειν ᾿Ελθὲ τὰ σπλάγχνα, τὰ τῴλεια,, ἔλθὲ ἢ χοινωνία
τοῦ ἄρρενος, ἔλθὲ ἡ ἐπισταμένη τὰ μυστήρια τοῦ ἐπιλέκτου,
ἔλθὲ ἡ χοινωγοῦσα ἐν πᾶσι τοῖς ἄθλοις τοῦ γενναίου ἀθλητοῦ,
ἔλθὲ ἡ ἡσυχία ἡ ἀποχαλύπτουσα τὰ μεγαλεῖα τοῦ παντὸς μεγέ-
θους, ἐλθὲ ἡ τὰ ἀπόχρυφα ἐχφαίνουσα καὶ τὰ ἀπόρρητα φανερὰ
χαθιστῶσα, ἡ ἱερὰ περιστερὰ ἡ τοὺς διδύμους νεοσσοὺς γεννῶσα,
ἔλθὲ ἡ ἀπόχρυφος μήτηρ. ἐλθὲ ἡ φανερὰ ἐν ταῖς πράξεσιν αὐτῆς
χαὶ παρέχουσα χαρὰν xal ἀνάπαυσιν τοῖς συνημμένοις αὐτῇ’
ἐλθὲ καὶ xowovncov ἡμῖν ἐν ταύτῃ τῇ εὐχαριστίᾳ ἣν ποιοῦμεν
ἐπὶ τῷ ὀνόματί σου, χαὶ τῇ ἀγάπῃ ἡ συνήγμεθα ἐπὶ τῇ χλήσει
σου. χαὶ εἰπὼν ταῦτα διεχάραξε τῷ ἄρτῳ τὸν σταυρόν, χαὶ
χλάσας ἤρξατο διαδιδόναι. χαὶ πρῶτον τῇ γυναικὶ ἔδωχεν εἰ-
πὼν Ἔσται σοι τοῦτο εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ λύτρον αἰωνίων
παραπτωμάτων. xol per αὐτὴν ἔδωχε χαὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσι
τοῖς τὴν σφραγῖδα δεξαμένοις.

(Περὶ τοῦ νεανίσχου τοῦ φονεύσαντος τὴν χόρην.)

4 "Hy δέ τις νεανίσχος διαπραξάμενος πρᾶγμα ἀθέμιτον,
προσελθὼν δὲ τῷ ἀποστόλῳ ἔλαβε τῆς εὐχαριστίας τὸν ἄρτον τῷ
ἰδίῳ στόματι, αἷ δὲ δύο χεῖρες αὐτοῦ παραυτὰ ἐξηράνθησαν, ὡς
p3j δύνασθαι ἔτι προσαγαγεῖν αὐτὰς τῷ ἰδίῳ στόματι. οἱ δὲ
καρόντες ἰδόντες αὐτὸν ἀνήγγειλαν τῷ ἀποστόλῳ τὸ συμβάν ὁ
δὲ προσχαλεσάμενος αὐτὸν εἶπεν Ato» μοι, τέκνον. xal μὴ αἷ-
δεσθῇς τινα, ὃ διεπῥάξω xal ὧδε ἦλθες" ἡ γὰρ εὐχαριστία τοῦ
χυρίου ἤλεγξέ σε. τοῦτο γὰρ τὸ χάρισμα εἰς πολλοὺς διθρχόμϑ-

ἐπ᾽ αὐτό: ita codex; Th. ἐπ᾽ αὐτῷ edidit.

* Περὶ τοῦ νεαν. t. φον. t. xópnv: haec ultima in codice superscriptio
habetur.

48. τινα: codex τινι

15 *

228 ÀCTA THOMAE.

ον μάλιστα μὲν τοὺς διὰ πίστεως xal ἀγάπης προσιόντας ἰᾶται,
σὲ δὲ ἀπεξήρανε, xal τὸ γενόμενον οὐ χωρὶς ἐνεργείας τινὸς γέ-
χονεν. ὁ δὲ νέος ἐλεγχθεὶς ὑπὸ τῆς εὐχαριστίας τοῦ κυρίου προσ-
ἐλθὼν προσέπεσε τοῖς ποσὶ τοῦ ἀποστόλου xal ἐδέετο λέγων Κα-
χὸν πρᾶγμα πέπρακταί μοι. ἐνόμιζον γάρ τι καλὸν διαπράττε-
σθαι. Ὑυναικός τινος ἠράσθην οἰχούσης ἔξω τῆς πόλεως ἐν παν-
δοχείῳ, xal αὐτὴ δέ με ἐφίλει. ἀκούσας δὲ ἐγὼ παρὰ σοῦ xa)
πιστεύσας ὅτι θεὸν ζῶντα καταγγέλλεις,. προσῆλθον xai τὴν
σφραγῖδα ἐδεξάμην παρὰ σοῦ σὺν τοῖς ἄλλοις " ἔλεγες δέ Ὃς ἐὰν
χοινωνήσῃ μιαρᾷ μίξει, μάλιστα χαὶ ἐν μοιχείᾳ, οὗτος οὐχ ἕξει
ξωὴν παρὰ τῷ θεῷ ᾧ κηρύσσω. ἐπεὶ οὖν πάνυ αὐτὴν ἠγάπουν,
ἐδεόμην αὐτῆς καὶ ἔπειθον ἵνα σύνοικός μοι γενήσεται ἐν ἀγνείᾳ
xal πολιτεία καθαρᾷ, ἣν σὺ αὐτὸς διδάσκεις ἡ δὲ οὐκ ἐβούλετο.
wA βουλομένης οὖν αὐτῆς λαβὼν ξίφος ἐθανάτωσα αὐτήν οὐ
γὰρ ἠδυνάμην βλέπειν αὐτὴν μετ᾽ ἄλλου μοιχευομένην.

9 Ταῦτα ἀχούσας ὃ ἀπόστολος εἶπεν Ὦ μανιώδης μίξις,
πῶς εἰς ἀναισχυντίας χωρεῖς᾽ ὦ ἐπιθυμία ἀκατάσχετος, πὼς
τοῦτον ἐνύτησας ταῦτα. ποιῆσαι" ὦ ἔργον ὄφεως, πῶς ἐν τοῖς
σοῖς ὀργίζῃ. ἐχέλευσε δὲ ὁ ἀπόστολος ὕδωρ αὐτῷ προσενεχϑῆναι
ἐν λεκάνῃ. τοῦ δὲ ὕδατος προσενεχθέντος εἶπεν ᾿Ελθέτω τὰ
ὕδατα ἀπὸ τῶν ὑδάτων τῶν ζώντων τὰ ὄντα ἀπὸ τῶν ὄντων xal
ἀποσταλέντα ἡμῖν ἡ ἀπὸ ἀναπαύσεως ἀποσταλεῖσα ἡμῖν πηγή,
ἡ δύναμις τῆς σωτηρίας ἡ ἀπὸ τῆς δυνάμεως ἐκείνης ἐρχομένη
τῆς τὰ πάντα νικώσης χαὶ ὑποτασσούσης τῷ ἰδίῳ θελήματι,
ἐλθὲ xal σκήνωσον ἐν τοῖς ὕδασι τούτοις, ἵνα τὸ χάρισμα, τοῦ
ἁγίου πνεύμχιτος τελείως ἐν αὐτοῖς τελειωθῇ. καὶ εἶπε τῷ veo-
τέρῳ ἼΛπελθε, νίψαι σου τὰς χεῖρας ἐν τοῖς ὕδασι τούτοις. καὶ
νιψαμένου αὐτοῦ χατεστάθησαν. χαὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ ἀπόστολος
Πιστεύεις εἰς τὸν κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστόν, ὅτι πάντα δύ-
ναται ποιῆσαι: ὃ δὲ εἶπεν Εἰ καὶ ἐλάχιστος τυγχάνω. πιστεύω"
ἀλλὰ τοῦτο διςπραξάμην οἷόμενός τι χαλὸν ποιεῖν " ἐδεόμην γὰρ

—

καταγγέλλεις : ita codex (- γγέλεις) ; Th. edidit παραγγέλλεις | ἠγάπουν: haec
codicis scriptura est, ΤῊ. ἠγάπων

49. ἀκατάσχετος: codex ἀχατάσχετε | τελειωθῇ : ita prorsus in codice est,
sed est per compendium scriptum.

ACTA THOMAE. 999
αὐτῆς, ὥσπερ καὶ εἶπόν cot, ἡ δὲ oux ἠβουλήθη πεισθῆναί μοι
(va ἑαυτὴν φυλάξῃ avi.

Ὁ Ἐῤπε δὲ αὐτῷ ὁ ἀπόστολος Δεῦρο ἀπέλθωμεν εἰς τὸ παν-
δοχεῖον ὅπου τοῦτο τὸ ἔργον διεπράξω, καὶ ἴδωμεν τὸ γεγονός.
προηγεῖτο δὲ ὃ νεώτερος τοῦ ἀποστόλου εἰς τὴν ὁδόν γενόμενοι
δὲ ἐν τῷ πανδοχείῳ εὗρον αὐτὴν χειμένην. ἰδὼν δὲ αὐτὴν ὁ
ἀπόστολος ἠθύμησε, χόρη γὰρ ἦν εὔμορφος, xal ἐκέλευσεν αὐ-
τὴν ἐνεχθῆναι ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ξενοδοχείου. ἐπιθέντες δὲ αὐτὴν
ἐν χραββάτῳ ἐξήνεγκαν xal ἔθηκαν ἐν τῷ μέσῳ τῆς αὐλῆς τοῦ
πανδοχείου. ἐπέθηκε δὲ αὐτῇ ὁ ἀπόστολος τὴν χεῖρα αὐτοῦ xo
ἤρξατο λέγειν Ἰησοῦ, ὃς πάντοτε φαίνει ἡμῖν, --- τοῦτο γὰρ
πάντοτε βούλει, ἡμᾶς σε ἐπιζητεῖν --- χαὶ αὐτὸς ἡμῖν ἔδωχας
ταύτην τὴν ἐξουσίαν τοῦ αἰτεῖσθαι xai λαμβάνειν, xal οὐ μόνον
τοῦτο ἐπέτρεψας ἀλλὰ xal τὸ εὔξασθαι ἡμᾶς ἐδίδαξας, ὁ οὐχ
ὁρώμενος παρὰ τοῖς σωματικοῖς ὀφθαλμοῖς, τοῖς δὲ τῆς ψυχῆς
ἡμῶν οὐδ᾽ ὅλως ἀποχρυπτόμενος, xai τῇ μὲν ἰδέᾳ ἀπόχρυφος,
τοῖς δὲ ἔργοις φανερούμενος ἡμῖν" xol ταῖς μὲν πράξεσί σου ταῖς
πολλαῖς χαθὼς χωροῦμεν ἐπεγνώχαμέν ce, αὐτὸς δὲ ἀμέτρως δέ-
δωχᾶας ἡμῖν τὰ δόματα σου, εἰπὼν Αἰτεῖτε xai δοθήσεται ὑμῖν,
ξητεῖτε xal εὑρήσετε, χρούετε xal ἀνοιγήσεται ὑμῖν. δεόμεθα
οὖν ὑποψίαν ἔχοντες τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν" αἰτοῦμεν δέ σε
οὐ πλοῦτον, οὐ χρυσόν, οὐχ ἄργυρον, οὐ χτῆσιν, οὐκ ἄλλο τι
τῶν ἀπὸ τῆς γῆς γινομένων χαὶ πάλιν εἰς τὴν γῆν χωρούντων,
ἀλλὰ τοῦτο δεόμεθά σου καὶ παραχαλοῦμεν, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματί
σου τῷ αγίῳ ἐγείρῃς ταύτην τὴν χειμένην ἐν τῇ σῇ δυνάμει εἰς
δόξαν χαὶ πίστιν τῶν παρεστώτων.

? Καὶ ταῦτα αὐτοῦ προσευξαμένου εἶπε τῷ νεωτέρῳ σφρα-
γίσας αὐτόν ᾿Απελθς xaX λαβόμενος τῆς χειρὸς αὐτῆς εἰπὲ αὐτῇ
᾿Εγὼ διὰ τῶν ἐμῶν χειρῶν σιδήρῳ σε ἐφόνευσα, καὶ πάλιν ἐν
ταῖς ἐμαῖς χερσὶν ἐπὶ τῇ πίστει τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ
ἐγείρω σε. προσελθὼν οὖν ὃ νέος παρέστη αὐτῇ λέγων ᾿Επίστευσα
ἐπὶ σέ, Χριστὲ Τησοῦ. xol ἀπιδὼν εἰς ᾿Ιούδαν Θωμᾶν τὸν ἀπό-
στολοὸν εἶπεν αὐτῷ "᾿Επευξαί μοι ἵνα ὁ κύριός μου εἰς τὴν βοή-
city μου ἔλθῃ, ὃν xal ἐπικαλοῦμαι. — xol ἐπιθεὶς τὴν χεῖρα
ΠῚ 80. φαδει: codicis scripturam servavimus; Th. maluit φαίνῃ.

430 ACTA ΤΉΟΜΛΕ.

αὐτοῦ τῇ αὐτῆς χειρὶ εἶπεν "EM, χύρις Ἰησοῦ Χριστέ, ταύτῃ
μὲν παρέχων τὴν ξωήν, ἐμοὶ δὲ τῆς πίστεώς cou τὸν ἀρραβῶνα.
καὶ εὐθέως ἐλχύσαντος αὐτοῦ τὴν χεῖρα αὐτῆς ἀναπηδήσασα
ἐχαθέσθη, ἀποβλέπουσα εἰς τὸν πολὺν ὄχλον τὸν παρεστῶτα εἶδε
δὲ χαὶ τὸν ἀπόστολον ἄντικρυ αὐτῆς ἑστῶτα, χαὶ καταλείπουσα
τὸν κράββατον ἐχπηδήσασα, πρὸς τοῖς ποσὶν αὐτοῦ ἔπεσε xul
τῶν ἐνδυμάτων αὐτοῦ ἥπτετο λέγουσα Δέομαί σου, xou, ποὺ
ἔστιν ἐκεῖνος 0 ἄλλος ὁ συνών σοι. ὃς οὐκ ἐγκατέλιπέ με παρα-
μεῖναι εἰς ἐχεῖνον τὸν χῶρον τὸν δεινὸν xal χαλεπόν, ἀλλά σοί με
παρέδωκεν εἰπών Σὺ ταύτην παράλαβε ἦα τελειωθῇ, xal μετὰ
ταῦτα εἰς τὸν αὐτῆς χῶρον συναχθῇ.

9? Ὃ δὲ ἀπόστολός φησι πρὸς αὐτήν ᾿Εξήγησαι ἡμῖν ποῦ
παρεγένου. ἡ δὲ ἀπεχρίνατο Σὺ ὁ σὺν ἐμοὶ ὦν, ᾧ καὶ παρεδό-
θην, βούλει ἀχοῦσαι: xol ἤρξατο λέγειν ᾿Ανθρωπός τις παρέλαβέ
με ἀπεχθὴς τῇ εἰδέᾳ. μέλας ὅλος, ἡ δὲ τούτου ἐσθὴς πάνυ (x-
ουπωρένη᾽ ἀπήγαγς δέ με εἴς τινα τόπον ἐν ᾧ πολλὰ χάσματα
ὑπῆρχε. καὶ πολλὴ δυσωδία xmi ἀποφορὰ ἐχθίστη ἐκεῖθεν ἀπε-
δίδετο. ἐποίει δέ μα εἰς ἔχαστον χάσμα παρακύψαι, xo εἶδον
ἐν τῷ χάσματι πῦρ φλεγόμενον, xal τροχοὶ πυρὸς ἐκεῖσς ἔτρεχον,
ψυχαὶ δὲ ἐνεχρέμαντο ἐν τοῖς τροχοῖς ἐκείνοις, ἀλλήλαις προσρη-
ηνύμεναι" βσὴ δὲ xal ὀλολυγμὸς πλεῖστος ὑπῆρχεν dxsi, οὐδεὶς
δὲ ἦν ὁ λυτρούμενος. ἔλεγε δέ μοι ὁ ἀνὴρ ἐχεῖνος Αὗται αἱ ψυ-
χαὶ ὁμόφυλοί σού εἰσι. καὶ ἐν ἡμέραις ἀριθμοῦ παρεδόθησαν -εἰς
κόλασιν καὶ ἔχτριψιν, καὶ τότες ἄλλαι εἰσάγονται ἀντ᾽ αὐτῶν,
ὁμοίως δὲ πάλιν καὶ αὐταὶ ἐν ἄλλῳ αὗταί εἰσιν αἱ μεταλλάξα-
σαι ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς τὴν συνουσίαν. χαὶ κατοπτεύσασα εἷ-
δον βρέφη ἐπ ἄλληλα σεσωρευμένα καὶ παλαίοντα ἄλληλα xal
ἐπιχείρανα. ὁ δὲ ἀποχριθεὶς εἶπέ μοι Ταῦτα εἰσι τὰ τούτων
βοέφη. καὶ διὰ τοῦτο ἐνθάδς ἐτέθησαν εἰς μαρτύρων αὐτῶν.

61. χαταλείκουσα: in codice est χαταλειποῦσα ; hinc librarius χαταλιποῦσα
veluisse videtur.

$2. εἰδέᾳ: sic h. 1. Paullo ante (sectione 50.) scriptum est ἰδέᾳ; sectione
vero 8. rursus εἰδέᾳ. | ἀπεδίδετο: ita codex. Th. correxit ἀπεδίδοτο | εἰσά-
γονται: ita codex. Falsus est Th. de scriptura codicis. | ἐν ἄλλῳ : in codice est
ἐν 82 (sic). | παλαίοντα ἄλληλα : in ἄλληλα (πρὸς ἄλληλα 2 ἀλλήλοις ) latere
videtur vitium ; nescio an ipsum abundet.

ACTA THOMAE. 231

9 ᾿Απήνεγκέ ue εἰς ἄλλο χἄσμα, καὶ παραχύψασα εἶδον
βόρβορον καὶ σκώληκα ἀναβρύοντα, καὶ ψυχὰς ἐκεῖ χυλιομένας,
xai βρυγμὸν μέγαν ἐκεῖθεν ἐξ αὐτῶν ἀκουόμενον. χαὶ εἶπε πρὸς
μὲ ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος Αὗται αἱ ψυχαὶ γυναικῶν εἰσὶ τῶν κατα-
λειψασῶν τοὺς ἄνδρας αὐτῶν χαὶ εἰς ἄλλους μοιχευθεῖσαι, καὶ εἰς
ταύτην τὴν βάσανον ἐνεχθεῖσαι. ἄλλο μοι χάσμα, ἔδειξεν, εἰς ὃ
παρακχύψασα εἶδον ψυχὰς τὰς μὲν χρεμαμένας διὰ τῆς γλώττης,
τὰς δὲ διὰ τῶν πλοχάμων, τὰς δὲ διὰ τῶν χειρῶν, τὰς δὲ διὰ
τῶν ποδῶν χατὰ χεφαλῆς, xoi καπνὸν xal θεῖον χαπνιζομένας᾽
περὶ ὧν μοι ἀπεκρίνατο ὁ ἀνὴρ ἐκεῖνος 0 σὺν ἐμοὶ ὧν AL μὲν ψυ-
χαὶ αὗται αἱ χρεμασθεῖσαι. διὰ τῆς γλώσσης διάβολοί εἰσι, χαὶ
ψευδεῖς λόγους καὶ αἰσχροὺς φθεγγόμεναι, xal qr) αἰδούμεναι xal
γυμνοχέφαλοι ἐν τῷ χόσμῳ περιάγουσαι᾽ αἱ δὲ διὰ τῶν χειρῶν
κρεμασθεῖσαι αὗταί εἰσιν αἱ τὰ ἀλλότρια ἀφελόμεναι xal χλέ-
jacet, καὶ μετρίοις μὴ ἐπιδοῦσαι μηδέποτε μιηδὲν μηδὲ ἐπαρχή-
σασα; τοῖς τεθλιψμένοις, ἀλλὰ τοῦτο ἐποίουν τὰ πάντα λαμβά-
γεῖν θώλουσαι, xal ψνιηδὲ ὅλως τῆς δύεης καὶ τῆς νομοθεσίας φρον-
τίδα ποτησάμεναι᾽ αἱ δὲ διὰ τῶν ποδῶν χρεμασθεῖσαι αὐταί εἰσιν
al κούφως μὲν καὶ προθύμως τρέχουσαι ὁδοῖς πονηραῖς καὶ πονη-
ρίαις ἀτάκτοις, νοσοῦντας. μὴ ἐπισχεπτόμεναι xal τοὺς ἐξιόντας
τοῦ βίου μὴ προχομίζουσαι, καὶ δυὲ τοῦτο μέα xol ἐχάστη ψυχὴ
ἀπολαμβάνει τὰ πεπραγμένα αὐτῇ.

* Πάλιν ἀπαγαγὼν ὑπέδειξέ μοι ἄντρον πάνυ σχοτεινόν,
δυσωδίαν πολλὴν ἀποπνέον. πολλαὶ δὲ ψυχαὶ ἐκεῖθεν παρέκυπτον
βουλόμεναι τοῦ ἀέρος τι μεταλαμβάνειν, οἱ δὲ τούτων φύλακες
οὐκ εἴων αὐτὰς παρακύπτειν. ὃ δὲ συνών μοι εἶπε Τοῦτό ἐστι
τὸ δεσμωτήριον τούτων τῶν Ψυχῶν ὧν sib; ἐπὰν γὰρ πληρώ-
σωσι τὰς χολάσεις αὐτῶν ὧν μία ἐχάστη ἔπραξεν, ὕστερον πάλιν
ἄλλαι διαδέχονται αὐτάς --- εἰσὶ δὲ καί τινες τελείως κατανα-
λισχόμεναι --- καὶ εἰς ἄλλας χολάσεις παραδίδονται. ἔλεγον
οὖν τῷ ἀνδρὶ τῷ παραλαβόντι με ἐχεῖνοι οἱ τὰς ψυχὰς φρονροῦν-

$8. χυλιωμένας: codex χνλιωμένας { μέγαν: codex μέγα χαταλειψασώνγ:
codex χαταλειψάντων | χρεμαμένας: codex χρεμμαμένας | γλώσσης: ita h. 1].
codex; autea γλώττης. Similis imconatamtia in plerisque oodicibus est, nec te-
mere corrigenda videtur.

430 ACTA THOMAR.

τες τὰς οὖσας ἐν τῷ σχοτεινῷ ἄντρῳ Δὸς ἡμῖν αὐτὴν ἦα εἶσα-
γάγωμεν πρὸς τὰς ἄλλας, ἕως ὅτε καιρὸς ἐφίσταται εἰς χόλασιν
παραδοθῆναι αὐτίν. ὁ δὲ ἀπεκρίνατο αὐτοῖς Οὐ δίδωμι ὑμῖν
αὐτήν, ἐπειδὴ γὰρ φοβοῦμαι τὸν παραδόντα μοι αὐτὴν" οὐ γὰρ
ἐχελεύσθην ἐνθάδε αὐτὴν καταλεῖψαι᾽ σὺν ἐμοὶ δὲ ἀναφέρω αὐ-
τήν. ἕως ἂν ἐντολὴν περὶ ταύτης δέξωμαι. χαὶ παραλαβὼν μὲ
ἀνήγαγέ gs εἰς ἄλλον χῶρον, ἐν ᾧ ἦσαν ἄνθρωποι οὗ ἐβασανίζοντο
πικρῶς. ὁ δέ σοι ὅμοιος λαβὼν μέ σοι παραδέδωχε, λέξας σοι
ταῦτα Παράλαβε ταύτην. ἐπειδὴ μία τῶν θρεμμάτων ἐστὶ τῶν
πλανηθέντων. χαὶ ληφθεῖσα ὑπὸ σοῦ νῦν ἔμπροσθέν σού εἰμι.
δέομαί σου οὖν. χαὶ ἱκετεύω ἵνα μὴ ἀπέλθω εἰς ἐκείνους τοὺς τό-
ποὺς τοὺς κολαστηρίους οὺς εἶδον.

95 Ὃ δὲ ἀπόστολος τοῖς παρεστῶσιν ὄχλοις εἶπεν ᾿Ηχού-
Güte, ἀδελφοί, ἃ διηγήσατο ἡ γυνὴ αὕτη οὐκ εἰσὶ δὲ μόνον
αὗται ai κολάσεις, ἀλλὰ καὶ ἄλλαι χείρονες τούτων" χαὶ ὑμεῖς
δὲ ἐὰν μὴ ἐπιστραφῆτε ἐπὶ τὸν θεὸν τοῦτον ὃν χηρύσσω, xal
ἀπόσχησθε ἀπὸ τῶν προτέρων ἔργων ὑμῶν xal τῶν πράξεων . ὧν
διεπράξασθε χωρὶς γνώσεως, εἰς ταύτας τὰς χολάσεις τὸ τέλος
ὑμῶν ἕξετε. πιστεύσατε οὖν εἰς τὸν χύριον ὑμῶν "Incoóv Χρι-
στόν, χαὶ ἀφίησιν ὑμῖν τὰ πρὸ τούτου πεπραγμένα ἁμαρτήματα,
xal χαθαρίσει ὑμᾶς ἀπὸ πασῶν τῶν ἐπιθυμιῶν τῶν σωματυτῶν
τῶν ἐν τῇ γῇ μενουσῶν, χαὶ ἰάσεται ὑμᾶς ἀπὸ τῶν σφαλμάτων
τῶν παρεπομένων καὶ σὺν ὑμῖν ἀτιόντων καὶ πρὸ ὑμῶν εὐρισχο-
μένων. ἕκαστος δὲ ὑμῶν ἀποδυσάσθω τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον
xaX ἐνδυσάσθω τὸν νέον, τὴν δὲ πρότην ὑμῶν ἀναστροφὴν xal
πολιτείαν χαταλείψατε᾽ xal οἱ χλόπτοντες μηκέτι “χλεπτέτωσαν,
ἀλλὰ κάμνοντες καὶ ἐργαζόμενοι ξήτωσαν " οἱ δὲ μοιχοὶ ικηχέτι
τοορνευέτωσαν, ἵνα μὴ ἐκδότους ἑαυτοὺς τῇ αἰωνίᾳ χολάσει πα:
ραδώσωσιν" ἡ γὰρ μοιχεία παρὰ τῷ θεῷ πάνυ χαλεπόν ἐστι χα-
κὸν παρὰ τὰ ἄλλα, χαχά. ἀπόθεσθε δὲ καὶ τὴν πλεονεξίαν xal
τὸ Ψεῦδος καὶ τὴν μέθην χαὶ τὴν διαβολὴν καὶ τὸ χαχὸν ἀντὶ
χαχοῦ ἀνταποδιδόναι" ταῦτα γὰρ πᾶντα ξένα εἰσὶ τῷ θεῷ τῷ
ὑπ᾿ ἐμοῦ χηρυσσομένῳ xal ἀλλότρια: ἀλλὰ xal μᾶλλον ἐν τῇ

ὅδ. τοῖς παρεστῶσιν ὄχλοις : his in codice praepositum est πρός. | ἀπόσχη-
σϑε: codex ἀπόσχεσϑε.

ACTA THOMAE. |. 933

πίστει πολιτεύσασθε xal τῇ πραότητι xal τῇ ἁγιωσύνῃ καὶ τῇ
ἐλπῶδι, ἐν ἦ ὁ θεὸς χαίρει, ὅπως γένησθε αὐτοῦ οἰκεῖοι προσδε-
ξάμενοι παρ αὐτοῦ τὰ χαρίσματα. ἃ ὀλίγοι xal. ἔνιοι δέχονται.

*$ Πᾶς οὖν ὁ λαὸς ἐπίστευσε, καὶ τὰς ἑαυτῶν ψυχὰς πει-
θηνώυυς παρέσχον τῷ θεῷ τῷ ζῶντι xal τῷ Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, εὐω-
χούμενοι ἐν τοῖς ἔργοις αὐτοῦ τοῖς εὐλογημένοις xal τῇ διαχονία
αὐτοῦ τῇ ἁγία. ἐκόμιζον δὲ χρήματα πολλὰ εἰς διακονίαν τῶν
χηρῶν εἶχε γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι συνηθροισμένας, xal πάσας αὐὖ-
τὰς διὰ τῶν ἰδίων διακόνων ἀπέστελλε τὰ ἐπιτήδεια τά τε ἐνδύ-
pau xol τὴν τροφήν. αὐτὸς δὲ οὐκ ἐπαύετο χηρύσσων καὶ
λέγων αὐτοῖς xaX ὑποδεικνύων ὅτι οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ Χριστός,
περὶ οὗ αἱ γραφαὶ ἐκήρυξαν ὡς ἐλθὼν σταυροῦται καὶ ἐγείρεται
διὰ τριῶν ἡμερῶν ἐκ νεχρῶν. ὑπεδεύενυε δὲ αὐτοῖς δεύτερον σα-
φηνίζων ἀρξάμενος ἀπὸ τῶν προφητῶν τὰ περὶ τοῦ Χριστοῦ, καὶ
ὅτι ἔδει αὐτὸν ἐλθεῖν καὶ ἐν αὐτῷ τελεσθῆναι πάντα τὰ προλε-
— χθέντα ἡμῖν περὶ αὐτοῦ.

Διόδραμε δὲ ἡ τούτου φήμη εἰς πάσας τὰς πόλεις καὶ yo-
ρᾶς, xal πάντες οἱ ἔχοντες νοσοῦντας ἢ ὀχλουμένους ὑπὸ πνευ-
μάτων ἀκαθάρτων προσέφερον, καὶ ἐθεραπεύοντο᾽" οὖς δὲ xal ἐν
τῇ ὁδῷ ἐτίθουν ἐν ἡ ἔμελλε διελθεῖν, καὶ πάντας ἐν τῇ δυνάμει
τοῦ χυρίου ἐθεράπευε. Τότε εἶπον πάντες ὁμοθυμαδὸν οἱ BC αὖ-
τοῦ ἰαθέντες μιᾷ φωνῇ Σοὶ δόξα, Ἰησοῦ, τῷ τὴν θεραπείαν ἐξ
ἴσου παρασχόντι διὰ τοῦ δούλου σου καὶ ἀποστόλου Θωμᾶ. χαὶ
ὑγιαίνοντες χαὶ χαίροντες δεόμεθά cou γενέσθαι τῆς σῆς ἀγέλης
xal ἐναριθμ:ηθῆναι εἰς. τὰ σὰ πρόβατα δέξαι οὖν ἡμᾶς. χύρις,
xa μὴ λογίσῃ ἡμῶν τὰ παραπτώματα καὶ τὰ πρῶτα σφάλματα,
ἃ διπραξάμεθα ἐν ἀγνοίᾳ, ὄντες.

“1 Ὃ δὲ ἀπόστολος εἶπε Δόξα τῷ μονογενεῖ τῷ ἀπὸ τοῦ πα-
τρός, δόξα τῷ πρωτοτόκῳ τῶν πολλῶν ἀδελφῶν, δόξα σοι τῷ
ἐπαμύντορι καὶ βοηθῷ τῶν εἰς τὸ καταφύγιόν σου ἐρχομένων ὃ
ἄνπνος καὶ τοὺς ἐν ὕπνῳ διεγείρων, ὁ ζῶν xal ζωοποιῶν τοὺς ἐν
τῷ θανάτῳ χαταχειμένους" θεὲ Ἰησοῦ Χριστέ, τοῦ θεοῦ τοῦ
ξῶντος υἱέ, ὃ λυτρωτὴς xal βοηθός, ἡ χαταφυγὴ καὶ ἀνάπαυσις
πάντων τῶν χαμνόντων ἐν τῇ σῇ ἐργασίᾳ, ἴασιν δὲ παρέχων
ΠῚ 06. προλεχϑ. ἡμῖν : codex ὑμῖν pro sjpiv.

PEN Yi. - xu

234 ACTA THOMAE.

ἐχείνοις τοῖς διὰ τὸ σὸν ὄνομα ὑποφέρουσι τὸ βάρος τῆς ἡμέρας
χαὶ τὸν παγετὸν τῆς νυχτός᾽ εὐχαριστοῦμεν τοῖς παρὰ σοῦ χα-
ρίσμασι δοθεῖσιν ἡμῖν καὶ τῇ παρὰ σοῦ βοηθείᾳ χαρισθεῖσιν ἡμῶν
xai τῇ οἰκονομίᾳ σου τῇ ἐλθούσῃ ἀπὸ σοῦ εἰς ἡμᾶς. 70 Τέλεσον
οὖν εἰς ἡμᾶς ταῦτα ἕως τέλους, ἵνα ἔχωμεν παρρησίαν τὴν ὦ
σοί" ἔπιδε εἰς ἡμᾶς, ὅτι διὰ σὲ χατελείψαμεν τοὺς οὔκους ἡμῶν,
καὶ διὰ σὲ ξένοι γεγόναμεν ἡδέως χαὶ ἑχόντες᾽ ἔπιδε ἐφ ἡμᾶς,
xugu, ὅτι τὴν ἰδίαν κτῆσιν χατελείψαμεν διὰ σέ, ἦα σὲ τὴν
ἀναφαίρετον κτῆσν χτησώμεθα᾽ Eme ép ἡμᾶς, χύρι, ὅτι
τοὺς διαφέροντας ἡμῖν κατὰ γένος χατελείψαμεν, ἵνα τῇ σῇ συγ-
γενείᾳ καταμιγῶμεν᾽ Eme dp ἡμᾶς, κύριβ, τοὺς χαταλείψα»-
τας τοὺς πατέρας ἑαυτῶν χαὶ τὰς μητέρας χαὶ τοὺς τροφέας,
ἵνα τὸν σὸν πατέρα. θεασώμεθα, καὶ χορεσθῶμεν τῆς αὐτοῦ τρο-
φῆς τῆς θεϊκῆς ἔπιδε ἐφ ἡμᾶς, χύριε, διὰ σὲ γὰρ τὰς συζύ-
γους ἡμῶν τὰς σωματικὰς κατελείψαμεν xa τοὺς χαρποὺς ἡμῶν
τοὺς ἐπιγείους, Üva, χοινωνήσωμεν ἐχείνῃ τῇ χοινωνίᾳ τῇ παρα-
μόνῳ καὶ ἀληθινῇ, χαὶ χαρποὺς ἀληθινοὺς ἀποκυήσωμεν, ὧν ἡ
φύσις ἄνωθεν ὑπάρχει, Gv οὐδεὶς δύναται ἀφελέσθαι ἐξ ἡμῶν τὴν
ἀπόλαυσιν, οἷς παραμένομεν χαὶ αὐτοὶ ἡμῖν παραμένουσιν.

98. παραμένομεν: codex παραμένωμεν.

»

7

H TEAEIQZIS ΘΩΜΑ TOY ἈΠΟΣΤΌΛΟΥ.

Ae" προστάξαντος Μυσδέου τοῦ βασιλέως ἐβλήθη εἰς τὸ δεσμω-

δὶ

τήριον ὁ μακάριος Θωμᾶς ὁ ἀπόστολος, καὶ εἶπεν Δοξάξω τὸν
θεόν, χαὶ τὸν λόγον χκαταγγελῶ τοῖς χατακλείστοις, ὡς πάντας
ἀγαλλιᾶν ἐπὶ τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ. ἐπεὶ οὖν Ἰουξάνης ὁ υἱὸς
τοῦ βασιλέως καὶ Τερτία ἡ αὐτοῦ μήτηρ καὶ Μυγδονία xai Ναρ-
χία πιστοὶ μὲν γέγοναν, οὔπω δὲ τοῦ λουτροῦ ἠξιώθησαν, πάνυ
ἐδυσφόρουν ἐπὶ τῷ συγχλεωσθῆναι τὸν μακάριον, καὶ ἔλθοῦσαι εἰς
τὸ δεσμωτήριον καὶ χρήματα πλείονα δοῦσαι τῷ δεσμοφύλαχι
εἰσῆλθον πρὸς αὐτόν. ὁ δὲ ἰδὼν αὐτὰς ἐχάρη, καὶ δοξάσας τὸν
χύριον εὐλόγησεν αὐτάς᾽ αἱ δὲ παρεκάλουν χαὶ ἡτοῦντο τὴν ἐν
χυρίῳ σφραγῖδα, ἐμφανισθέντος αὐταῖς νεανίσκου εὐμόρφου xac
ὄναρ χαὶ τὸν ἀπόστολον εἰς τὸν ᾿Ιουζάνου οἶκον χελεύσαντος.

1. Προστάξαντος Μισδέον (tdem momen in oodice E Μισδαῖος scribitur.
Vide imíra) etc. Ad haec cf. Abdiae apostolicas historias apud Fabricium Cod.
apocr. N. T. pag. 718. ὁ. XVI. Quare motus Mesdeus rex Indiae apostolum Thomam
εἰ Alium suum Zuzanem εἰ plures alios trusit in carcerem. | ὡς: codex óc | Teo-
tía - - Νυγδσοία - - Ναρχία οἷο. Ad haec cf. Abd. apud Fabric. 1. l. pag. 719.
$. XV. Dum haee doquuntur, TYrepiia nomine, quae erat uzor regis, et Mygdenia
Charisii mairona , qui et ipse amicus erat regis, et Narchia wutriz, ireotatis sexa-
ginta argemieis datis, « custede inireductae sunt ad. apostolum. | éri t: codex
ἐπὶ τό | νεανίσχου εὐμόρφου etc. De hoc pwero 6f. Abd. apud Fabric. 1. ἐ.
pag. 723. $. XVIII. Quae (i. e. Manasara uxor Zwzunie) respondit Puer iste domini
pones το sGn&m me feci Somméo vere monilus sum ut ad peregrinum istum
venirem qui ἐπε Ὁ ín caroere. - - interrogavit Zuzanis (nes?) quis itle puer esset qui
fuisset cum 20? — Respondit Menazara ipse non vides eum dezira mane Lmentem me et
sustinente ἢ —— — XIX. Vidi te hac quoque wocte ac quidem tradentem mihi puerum
istmn ut me ad ie perducoret in onarcerem. -— — Simul haec dicews, conversa. puerum
quaerebai: qui se oculis repente subtraxit, nec erat videri facilis qui anie videbatur
etc. | κατ᾽ ὄναρ καί: in codios additar λέγει, quod expuugendum videbatur.

«γέ ἀς

,
4843.

285

236 CONSUMMATIO THOMAE.

^ Αὐτὸς δὲ πάλιν ὁ καλὸς νεανίας προλαβὼν αὐτὰς xai τὸν
Θωμᾶν τοῦτο ποιεῖν διεκελεύετο τῆς νυχτὸς ἐπελθούσης" ὅστις
xai προτρέχων ἐν ὁδῷ φωτοποιεῖ αὐτάς, xai τὰς ἠσφαλισμένας
θύρας ἀψοφητὶ διήνοιγεν. ἕως οὗ τὸ πᾶν ἐτελέσθη μυστήρων.
καὶ χοινωνήσας αὐτὰς τῆς εὐχαριστίας, πλεῖστά τε προσομιλή-
σας χαὶ στηρίξας αὐτὰς εἰς τὴν πίστιν καὶ παραθέμενος τῷ χυ-
οίῳ, ἐξῆλθεν ἐκεῖθεν καταλείψας τὰς γυναῦκας, καὶ πάλιν ἦλθεν
συγχλεισθησόμενος ἐχεῖναι δὲ ἐλυποῦντο xai ἔκλαιον ὅτι ἀπολεῖ
αὐτὸν Μισδέος ὃ βασιλεύς.

5 Ὃ δὲ Θωμᾶς ἀπελθὼν εὗρεν τοὺς φύλακας μαχομένους
καὶ λέγοντας Τί ἡμάρτομεν εἰς τὸν φαρμακὸν ἐκεῖνον, ὅτι τέχνῃ
μαγυκῇ χρησάμενος ἀνέῳξεν τὰς τοῦ δεσμωτηρίου θύρας xal βού-
λεται πάντας τοὺς δεσμώτας φυγαδεῦσαι; ἀλλὰ ἀπελθόντες μη-
γύσωμεν τῷ βασιλεῖ περὶ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ.
ἐλθὼν δὲ ἀπέδυσαν αὐτὸν xai περιξώματι περιέξωσαν, xai οὕτως
ἔχοντες ἔστησαν ἔμπροσθεν τοῦ βασιλέως. .

* Ὃ δὲ Μισδέος εἶπεν αὐτῷ Δοῦλος ὑπάρχεις ἢ ἐλεύθερος;

ὦ. τὸν Θωμᾶν: codex τὸ Θωμᾶν | ἐν ὁδῷ: codex nil nisi ἐν habet; ὁδῷ
per coniectaram addidi | μυστήριον etc. Cf. Abd. apud Fabric. ]. 1. pag. 726.
6. XX. Haec ubi finivil , eucharístiam divisit his quos supra memoravimus | ἐξῆλ-
δεν ἐχεῖϑεν καταλείψας τὰς γυναῖκας εἰς. Cf. Abd. apud Fabricium ]. |. pag. 728.
$. XXIÉ. Haec cum dixisse , receperunt se omnes ad (enebrosam domum. Εἰ dixil
Thomas in carcere constitulus Domine lesu, qui pro nobis plurimum pertulisti , clau-
daniur ianuae istae sicut clausae fuerunl, eL signacula iisdem foribus reformentur.
Relictis igitur aliis perrexit apostolus ui se includerel. Feminae autem non. polerani
a lacrimis lemperare, quae sciebant quod Mesdeus non abstineret ab eius nece. |
ἀπολεῖ: codex ἀπόλη

ὃ. Ad hanc sectionem cf. Abd. apud Fabric. l.l pag. 78 sq. $. XXII.
post verba modo citata: ab eius nece. Inlerea cum venisset apostolus, invenil cu-
siodes concertanles inler se εἰ dicentes Heu, quomodo incidimus in. istum magum?
Ecce aperuit ianuas carceris artibus magicis et omnes voluit. secum educere. — Unde
ne magicis carminibus elabalur εἰ caeteri cum eo, renunciemus regi, simul de uxore
eius ac flio. | Audiebat haec Thomas el quiescebat, — Illi aulem abierunt prima luce
ad regem petentes ui Lollerelur magus ille, εἰ alibi ne clauderetur , eo quod clausum
omne magica polestale reserare. — Secundo nunciarunt aperias fuisse ianuas carceris
idque surgentibus manifesiatum sibi: introisse eliam regis uxorem cum aliis, quas
non reoedereni ab eo. Quibus auditis rez signacula moz, quae imposueral ianwee,
requisivit εἰ eodem reperit modo quo fuerant ante. Unde commotus ad custodes ait,
falli eos qui introisse in. carcerem Trepiiam εἰ Mygdoniam dicerent, cum signacula
remota non essent, Αἱ {{ὲὶ se vera inlimasse significabant.

4. Abdias apud Fabric. l.l. pag. 729. $. XXII. sic pergit: Mesdeus aulem

CONSUMMATIO THOMAE: 937

xai 6 Θωμᾶς ἀπεχρϑη καὶ εἶπεν αὐτῷ Οὐχ εἰμὶ δοῦλος, xal
τὴν xav ἐμοῦ ἐξουσίαν οὐχ ἔχεις οὐδὲ ὅλως. καὶ πῶς, ἔφη ὃ
Μισδέος, δραπετεύσας εἰς ταύτην ἀφύκω τὴν χώραν; καὶ ὃ Θω-
μᾶς εἶπεν Ἦλθον ἐνταῦθα ἦα πολλοὺς σώσω, κἀγὼ δὲ διὰ τῶν
χειρῶν cou ἀποστῶ τοῦ σώματος τούτου. λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ
Μισδέος Τίς ἐστίν σου ὁ δεσπότης, xal τί αὐτῷ τὸ ὄνομα, xal
ποίας χώρας xal ἐκ τίνος; Ὃ κύριός μου, φησὶν ὁ Θωμᾶς, ὁ
ἐμὸς δεσπότης xol σός ἐστιν, κύριος ὑπάρχων οὐρανοῦ τε καὶ
γῆς. χαὶ ὁ Μισδέος Τίς λέγεται, ἔφη. χαὶ ὁ Θωμᾶς Οὐ δύ-
vaa γνῶναι. ἔφη, τὸ ἀληθινὸν ὄνομα αὐτοῦ ἐν τῷ καιρῷ τού-
τῷ λέγω δέ σοι τὸ πρόσχαιρον ἐπιτηθὲν ὄνομα, ᾿Τησοῦς ὁ Χρι-
στός. xai ὁ Μισδέος ᾿Εγὼ οὐκ ἀπήχθην, φησίν, σὲ ἀπολέσαι,
ἀλλ ἠνεσχόμην" σὺ δὲ ἀπόδοσιν ἐποιήσω τῶν ἔργων, ὥστε τὰ
φάρμαχά σου ἐν πάσῃ τῇ χώρᾳ ἀχουσθῆναι. ἀλλὰ νῦν τοῦτο
πράξω, ἦα cou τὰ φάρμακα xal συναπόληται, ἵνα ἐξ αὐτῶν
χαθαρεύσῃ τὸ ἔθνος ἡμῶν. — xoà Θωμᾶς ἔφη Ταῦτα, λέγεις φάρ-
μαχα ἃ ἕψεταί μοι; χαὶ τῶν ἐντεῦθεν οὐδέποτε ἀποστήσονται.

* Λεγομένων δὲ toutov ὁ Μισδέος ἐβουλεύετο ποίῳ τρόπῳ
αὐτὸν φονεύσῃ ἐφοβεῖτο γὰρ τὸν περιεστῶτα ὄχλον, πολλῶν
αὐτῷ πιστευσάντων καὶ πρωτευόντων τινῶν. ἀναστὰς δὲ παρέ-
λαβεν τὸν Θωμᾶν ἔξω τῆς πέλεως᾽ συνηχολούθουν δὲ αὐτῷ ὀλίγοι
στρατιῶται μεθ᾽ ὅπλων. οἱ δὲ λοιποὶ ὄχλοι ἐπενόουν τὸν βασιλέα

sedens in secretario sisti iussum apostolum rogavit servus an liber essel. Cui Tho-
mas Servus sum, ait, unius el solius, supra quem non habes polestatem. — Quaesivit
iterum Mesdeus cur eo venisset. | Respondit denuo apostolus ut plures salvarei , et hoc
sibi debitum esse ut per manus Mesdei hinc emigrarei. Tum rex, qui esset dominus
eius, rogavit quod illi nomen εἰ cuius regionis. (In codice E ultima quaestio ad
ipsius Thomae patriam pertinet; ibi est enim xol £x ποίας χώρας ὑπάρχεις. Vide
infra.) Ad quae Thomas Meus dominus, inquit, deus es tuus, dominus coeli et
terrae. Huius iu nomen audire non poles: sed id quod datum esl ei in hoc seculo
est lesus Christus. | Minanti autem regi, quod ei non pareret, cum maleficium eius
aboleretur ui ἰοία India mundarelur , respondit Thomas Haec maleficia mecum | abi-
bunt: sed hoc scito quia nec quid deerunt. | ἀφίχω: codex ἀφήχω] Οὐ δύνασαι:
codex ᾿Εὰν δύνασαι | ἀπήχϑην : codex ἠπήχϑην

5. Abdias apud Fabric. 1.1. pag. 730. $. XXII. pergit: Ex ἐο igitur cogitabat
rex qualiler Thomam occideret. Verebatur enim populum, quia plurimi eliam emi-
tenliorum eius opera admirabantur el credebani in lesum. (X XIIT.) Astule ergo sibi
rez agendum ratus cum Thoma, civilatem armatis septus est egressus, populo exi-
stimante quod. ideo egrederelur ut Thomas ei aliqua suorum operum demonstraret,

Ju4
. 4

ὮΝ

238 CONSUMMATIO THOMAE.

βούλεσθαί τι παρ αὐτοῦ μανθάνειν, καὶ ἑστῶτες προσεῖχον αὐτῷ᾽
ὡς δὲ προῆλθον τρία στάδια, παρέδωκεν αὐτὸν στρατιώταις τέσ-
σαρσιν xol ἑνὶ τῶν πολεμαρχῶν, προστάξας αὐτοῖς εἰς τὸ ὄρος
αὐτὸν ἀναγαγόντας λογχιάσαι. αὐτὸς δὲ εἰς τὴν πόλιν ὑπέ-
στρεφεν.

29g δ Οἱ δὲ παρόντες ἔτρεχον ἐπὶ τὸν Θωμᾶν ἁρπάσαι αὐτὸν
προθυμούμενοι" αὐτὸς δὲ ἀπήγετο συμπαρόντων αὐτῷ τῶν στρα-
τιωτῶν. ἦσαν δὲ δύο ἐπ᾿ ἀμφότερα μέρη μεταχεχειρισμένοι διὰ
φαρμακίας. τοῦ πολεμάρχου τῆς χειρὸς αὐτὸν χατέχοντος xal
πρὸς tub» ἄγοντος. χαὶ ἅμα 6 μακάριος ἀπόστολος ἔλεγεν Ὦ
τὰ ἀπόχρυφά σου μυστήρια, χύρις, ὅτι μέχρι τῆς τοῦ βίου τε-
λευτῆς ἐν ἡμῖν πληροῦται ὁ πλοῦτος τῆς χάριτός σου ἐκεῖνος. ὃς
οὐ συγχωρεῖ ἡμῖν ἔσεσθαι κατὰ τὸ σῶμα ἀπαθεῖς. ἰδοὺ γὰρ τέσ-
σαρες μὲν διειλήφασιν καὶ εἷς με ἄγει" ἐπειδήπερ ἑνός cipi,
πρὸς ὃν ἄπειμι πάντοτε ἀοράτως. νῦν δὲ μανθάνω ὅτι χαὶ ὁ
χύριός μου, ἐπειδήπερ ξένος ἦν, πρὸς ὃν ἄπειμι, τὸν καὶ συμ-
παρόντα, μοι πάντοτε ἀοράτως, Up ἑνὸς Erin, ἐγὼ δὲ ὅτι ἐκ
τεσσάρων πλήσσομαι.

Δ 1 Ὡς δὲ ἀφύκοντο εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον χαϑ᾽ ὃν ἔξειν
αὐτὸν ἔμελλον, ὁ Θωμᾶς ἔλεγεν τοιαῦτα τοῖς λογχιάζξουσιν ᾿Αχού-
σατε νῦν γοῦν ὅτι ἐν ἐξόδῳ τῇ ἀπὸ τοῦ σώματός μου ἔστηκα,
χαὶ μὴ σκοτισθῶσιν ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοὶ εἰς ἐννοίας μιηδὲ φραττέ-

Iniendebant igilur in eum qui pulabant quod aliquid ab eo rex vellet discere et ilie
regem docere. Sed egressus rex mediam fere partem milliarii tradidit eum quatuor
mitibus, adiuncto uno praestantiore viro, iubeus ut ducentes eum ἐπ montem proxzi-
eum ἰδὲ gladio percuterent. Rex vero moz rediit in civilatem , ubi hoc militibus
imperasset.
6. Pergit Abd. apud Fabric. l. 1. p. 730. $. XXIII: Quod intelligens plebs
sequebatur , Thomam eripere volens. Αἱ milites apprehendunt apostolum, duo ad
. dextram ei duo ad. sinistram tenentes. Ille quoque emínentior manum «eius. tenens
pariter íncedebat. — Dicebat autem apostolus magng et divina mysteria ín ipso exitu
revelari, siquidem proplerea se duci a quatuor militibus dicebat quia ex qualuor cos-
visset elementis, ea se qualuor habere principia generationis; dominum autem Jesum
ab uno percussum , quia unum patrem sciret. generalorem suum. | ἦσαν δέ: codex
ἦα | διὰ φαρμαχίας: codex τὰς φαρμαχίας | χατὰ τὸ σῶμα ἀπαϑεῖς : codex
τοῦ χατὰ σῶμα ἀπαϑῶς
7. Pergit Abdias ap. Fabric. l. 1. pag. 731. t. XXIII: Qui ubi venit. ad jo-
cum passionis , cohoriatus caeteros fidem servare domino lesu pietatemque colere, vo-
gavit etiam Zuzanem ut pretio custodibus dato orandi lempus sibi impetraret. (Cf.

CONSUMMATIO THOMAE. 939
σθωσαν ὑμῶν αἱ ἀχοαὶ τοῦ μὴ ἀκούειν ἐξ ὧν ἐπιστεύσατε τῷ
θεῷ ᾧ χηρύσσω, ἀπαλλαγέντες τῆς κατὰ ψυχὴν θρασύτητος, πο-
λιτεύεσθε δὲ ἐλευθέροις πρέπουσαν πολιτείαν, χενοὶ δόξης τῆς
παρὰ ἀνθρώποις, xal τὴν πρὸς τὸν θεὸν ζωήν. ὅ Ἔλεγεν δὲ τῷ
ἸΙουζάνῃ Υἱὲ τοῦ xaxa, γῆν βασιλέως, διάχονε δὲ ᾿[ησοῦ Χριστοῦ,
δὸς τοῖς ὑπηρέταις τοῦ προστάγματος Μισδέου τὸ ὀφειλόμενον,
ὅπως αὐτῶν ἀφεθεὶς ἀπελθὼν εὔξομαι. τοῦ δὲ ᾿Ιουξανίου τοῖς
στρατιώταις ἀποτίσαντος, ὁ ἀπόστολος ἐπὶ τὴν εὐχὴν ἐτράπη.
ἦν δὲ αὕτη.

Ὃ χύριός μου xal ὁ θεός μου xal ἐλπὶς xal ἡγεμὼν xol .

ὁδηγὸς ἐν πάσαις ταῖς χώραις, σοὶ ἕπομαι μετὰ πάντων τῶν
ὑπηρετουμένων σοι, xai ὁδήγησόν με σήμερον ἐρχόμενον πρὸς σέ.
μὴ λαβότω τὴν ἐμὴν ψυχὴν μηδείς, ἣν παρέδωχάς μοι. μὴ βλε-
πέτωσαν με τελῶναι xal ἀπαιτηταί, μηδὲ συχοφαντήτωσαν με
ὄφεις καὶ οἱ τοῦ δράκοντος παῖδες συριττέτωσάν μοι. ἰδοὺ ἐπλή-
ρωσά σου τὸ ἔργον xal ἐτελείωσά σου τὸ πρᾶγμα. δούλος γέγονα
ἦα τὴν παρὰ σοῦ ἐλευθερίαν λάβω σὺ οὖν ταύτην μοι δοὺς τε-
λείωσον. ταῦτα δὲ λέγω οὐχ ἐνδοιάξων, ἀλλ᾽ ὅπως ἀχούσωσιν
οἷς ἀκοῦσαι χρή. δοξάζω σε ἐπὶ πᾶσιν, χύρις δέσποτα ὅτι σοὶ
πρέπει ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

? Ἐὐξάμενος δὲ εἶπεν τοῖς στρατιώταις ᾿Ελθόντες πληρώ-
σατε τὸ πρᾶγμα τοῦ πέμψαντος ὑμᾶς. χαὶ ἅμα, οἵ τέσσαρες
πλήξαντες αὐτὸν ἀνεῖλαν. πάντες δὲ ol ἀδελφοὶ ἐδάχρυον, καὶ

ad haec sectionis apud nos octavae initium.) Cuius dala copia coepit graiias
agere, quod et in seculo gubernaius essel α Christo εἰ ab eodem vocaretur. — Cetera
quae de oratione Thomae referuntur, et multo sunt longiora graecis et satis ab
istis discrepant. | πολιτεύεσϑε δὲ ἐλευϑ. πρέπουσαν πολιτ. χενοὶ δοξῆς : codex πο-
λετεύεσϑαι δὲ ἐλευϑ. πρέπουσιν πολιτ. xal δόξης

8, ὁδήγησόν με etc. Extremo loco Thomas apud Abdiam (Fabric. ]. 1.
p. 733.) haec orat: In veritate dirigas servum tuum, ad sedem iuam dirigas iter
meum , ei diabolus in me non iniendat. — Excaeceniur oculi eius lumine tuo. — Conti-
eescab 08 eius, qui nihil in me dignum suis operibus invenit quod loquatur. | τοῖς
στρατιώταις ἀποτίσαντος: codex τοὺς στρατιώτας πατίσαντος | ὑπηρετουμ. σοι:
codex ὑπηρετουμ. σε ᾿

9. Cf. Abd. apud Fabric. 1.1. p. 733. $. XXIV. ubi sic pergitur: Haec pre-
ealus ait militibus Venite, consummale praeceptum eius qui vos misit. — Advenerunt
igitur qualuor milites e! lanceis transverberavere eum, atque cecidit. beatus apostolus

PE" δ

29 6

238 CONSUMMATIO THOMAE.

βούλεσθαί τι παρ αὐτοῦ μανθάνειν, καὶ ἑστῶτες προσεῖχον αὐτῷ"
ὡς δὲ προῆλθον τρία στάδια, παρέδωχεν αὐτὸν στρατιώταις τέσ-
σαάρσιν xol ἑνὶ τῶν πολεμαρχῶν., προστάξας αὐτοῖς εἰς τὸ ὄρος
αὐτὸν ἀναγαγόντας λογχιάᾶσαι. αὐτὸς δὲ εἰς τὴν πόλιν ὑπέ-
στρεφεν.

ὃ Οἱ δὲ παρόντες ἔτρεχον ἐπὶ τὸν Θωμᾶν ἁρπάσαι αὐτὸν
προθυμούμενοι" αὐτὸς δὲ ἀπήγετο συμπαρόντων αὐτῷ τῶν στρα-
τιωτῶν. ἦσαν δὲ δύο ἐπ᾿ ἀμφότερα μέρη μεταχεχειρισμόνοι διὰ
φαρμακίας, τοῦ πολεμάρχου τῆς χειρὸς αὐτὸν χατέχοντος xal
πρὸς τιμὴν ἄγοντος. χαὶ ἅμα ὁ μαχάριος ἀπόστολος ἔλεγεν Ὦ
τὰ ἀπόχρυφά σου μυστήρια, χύριες, ὅτι μέχρι τῆς τοῦ βίου τε-
λευτῆς ἐν ἡμῖν πληροῦται ὁ πλοῦτος τῆς χάριτός σου ἐκεῖνος. ὃς
οὐ συγχωρεῖ ἡμῖν ἔσεσθαι χατὰ τὸ σῶμα ἀπαθεῖς. ἰδοὺ γὰρ τέσ-
σαρες μὲν διειλήφασιν xal εἷς με ἄγει" ἐπειδήπερ évóc εἶμι,
πρὸς ὃν ἄπειμι πάντοτε ἀοράτως. νῦν δὲ μανθάνω ὅτι χαὶ ὁ
χύριός μου, ἐπειδήπερ ξένος ἦν, πρὸς ὃν ἄπειμι, τὸν xal συμ-
παρόντα μοι πάντοτε ἀοράτως, ὑφ᾽ ἑνὸς ἔπλη, ἐγὼ δὲ ὅτι &x
τεσσάρων πλήσσομαι.

7 Ὡς δὲ ἀφύκοντο εἰς τὸν τόπον ἐχεῖνον xa ὃν λογχιάξειν
αὐτὸν ἔμελλον, ὁ Θωμᾶς ἔλεγεν τοιαῦτα τοῖς λογχιάξουσιν ᾿Αχού-
σατε νῦν γοῦν ὅτι ἐν ἐξόδῳ τῇ ἀπὸ τοῦ σώματός μου ἕστηκα,
χαὶ νὴ σκοτισθῶσιν ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοὶ εἰς ἐννοίας μηδὲ φραττέ-

Intendebant igitur in eum qui pulabanl quod aliquid ab eo rex vellet discere εἰ ille
regem docere. Sed egressus rez mediam fere partem milliarii tradidit eum quatur
militibus, adiuncio uno praestanliore viro, iubeus ut ducentes eum. in montem proxi-
mum ibi gladio perculerenl. Rez vero moz redii in civitatem , ubi hoo militibus
imperasset.

6. Pergit Abd. apud Fabric. l. 1. p. 730. δ. XX!II: Quod intelligens plebs
sequebatur , Thomam eripere volens. Αἱ milites apprehendunt. apostolum , duo ad

. dextram et duo ad. sinistram ienentes.— Ilie quoque. eminentior manum eius. tenens

pariter incedebat. — Dicebat. autem apostolus magng et divina mysteria in ipso exilu
revelari, siquidem proplerea se duci a quatuor militibus dicebat quia ex quatuor coi-
visset elementis, ea se qualuor habere principia generationis; dominum autem Jesum
ab uno percussum , quia unum patrem sciret. generalorem suum. | ἦσαν δέ: codex
ἦα | διὰ φαρμαχίας: codex τὰς φαρμαχίας | χατὰ τὸ σῶμα ἀπαϑεῖς : codex
τοῦ χατὰ σῶμα ἀπαϑῶς

7. Pergit Abdias ap. Fabric. l. |. pag. 731. t£. XXIII: Qui ubi venit ad lo-
eum passionis , cohoriatus caeteros fidem servare domino lesu pielatemque colere, vo-
gavit eliam Zusanem ut prelio custodibus dato orandi tempus sibi impetraret. (Cf.

CONSUMMATIO THOMAE. 939
σθωσαν ὑμῶν ai dxool τοῦ μὴ ἀκούειν ἐξ ὧν ἐπιστεύσατε τῷ
θεῷ ᾧ κηρύσσω, ἀπαλλαγέντες τῆς κατὰ ψυχὴν θρασύτητος, πο-
λιτεύεσθε δὲ ἐλευθέροις πρέπουσαν πολιτείαν, κενοὶ δόξης τῆς
παρὰ ἀνθρώποις, χαὶ τὴν πρὸς τὸν θεὸν ζωήν. " Ἔλεγεν δὲ τῷ
Ἰνυζάνῃ Υἱὲ τοῦ χατὰ γῆν βασιλέως, διάχονε δὲ Γησοῦ Χριστοῦ,
δὸς τοῖς ὑπηρέταις τοῦ προστάγματος Μισδέου τὸ ὀφειλόμενον,
ὅπως αὐτῶν ἀφεθεὶς ἀπελθὼν εὔξομαι. τοῦ δὲ ᾿Ιουξανίου τοῖς
στρατιώταις ἀποτίσαντος, ὁ ἀπόστολος ἐπὶ τὴν εὐχὴν ἐτράπη.
ἦν δὲ αὕτη.

Ὃ χύριός μου xal ὃ θεός μου χαὶ ἔλπὶς χαὶ ἡγεμὼν χαὶ -:

ὁδηγὸς ἐν πάσαις ταῖς χώραις, σοὶ ἕπομαι μετὰ πάντων τῶν
ὑπηρετουμένων cot, καὶ ὁδήγησόν με σήμερον ἐρχόμενον πρὸς σέ.
μὴ λαβέτω τὴν ἐμμὴν ψυχὴν μηδείς, ἣν παρέδωχάς μοι. μὴ βλε-
πέτωσαν με τελῶναι xal ἀπαιτηταί, μιηδὲ συχοφαντήτωσαν με
ὄφεις χαὶ οἱ τοῦ δράχοντος παῖδες συριττέτωσάν μοι. ἰδοὺ ἐπλή-
ρωσᾶ cou τὸ ἔργον xal ἐτελείωσά σου τὸ πρᾶγμα" δοῦλος γέγονα
Üva, τὴν παρὰ σοῦ ἐλευθερίαν λάβω σὺ οὖν ταύτην μοι δοὺς ce-
λείωσον. ταῦτα δὲ λέγω οὐκ ἐνδοιάζων, ἀλλ᾽ ὅπως ἀκούσωσιν
οἷς ἀκοῦσαι χρή. δοξάζω σε ἐπὶ πᾶσιν, χύριΞ δέσποτα ὅτι σοὶ
πρέπει ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

? Ἑύξάμενος δὲ εἶπεν τοῖς στρατιώταις ᾿Ελθόντες πληρώ-
σατε τὸ πρᾶγμα τοῦ πέμψαντος ὑμᾶς. xai ἅμα οἱ τέσσαρες
πλήξαντες αὐτὸν ἀνεῖλαν. πάντες δὲ οἱ ἀδελφοὶ ἐδάχρνον, xal

ad haeo sectionis apud nos octavae initium.) Cuius ἀαία copia coepit gratias
agere, quod et in seculo gubernaius esset a. Christo εἰ ab eodem vocaretur. — Cetera
quae de oratione Thomae referuntur, et multo sunt longiora graecis et satis ab
istis discrepant. | πολιτεύεσϑε δὲ ἔλενϑ. πρέπουσαν πολιτ. χενοὶ δοξῆς: codex πο-
λιτεύεσϑαι δὲ ἐλευϑ. πρέπουσιν πολιτ. xal δόξης

8, ὁδήγησόν με etc. Extremo loco Thomas apud Abdiam (Fabric. ]. 1.
p. 733.) haec orat: In veritate dirigas servum iuum, ad sedem iuam dirigas iter
meum , ei diabolus in me non íniendat. — Excaecentur oculi eius lumine tuo. — Conti-
eescal os eius, qui nihil in me dignum suis operibus invenit quod loquaiur. | τοῖς
στρατιώταις ἀποτίσαντος : codex τοὺς στρατιώτας πατίσαντος | ὑπηρετουμ. σοι:
codex ὑπηρεέτουμ. σε )

9. Cf. Abd. apud Fabric. 1.1. p. 733. $. XXIV. ubi sic pergitur: Haec pre-
oalus ait militibus Venile, consummale praeceptum cius. qui vos mísit. — Adveneruni
igitur qualuor milites el lanceis transverberavere eum, atque cecidil bealus apostolus

75

47

Z

29 5

240 CONSUMMATIO THOMAE.

περιστεύίλαντες αὐτὸν πέπλοις καλοῖς xal ὀθόναις πολλαῖς χατέ-
θεντο εἰς τὸ μνῆμα ἐν ᾧ οἱ πάλαι βασιλεῖς ἐθάπτοντο.

9? Συφὼρ δὲ καὶ ᾿Ιουξάνης οὐ κατῆλθον ἐπὶ τὴν πόλιν, ἀλλ᾽.
ὅλην ἡμέραν διατρίψαντες ἐχεῖ xal διανυχτερεύσαντες προσεχαρ-
τέρουν. οἷς ἐπιφανεὶς ὁ Θωμᾶς εἶπεν Οὐχ εἰμὶ ἐνταῦθα τί καθε-
ζόμενοι τηρεῖτε; ἀνῆλθον γὰρ καὶ ἀπέλαβον τῶν ἔλπιζομένων.
ἀλλ ἀναστάντες περιπατεῖτε, xal μετ᾽ οὐ πολὺ συναχθήσεσῦς
πρὸς μέ. Μισδέος δὲ καὶ Χαρίσιος πολλὰ ἀναγκάσαντες τὴν
Τερτίαν καὶ Μυγδονίαν οὐκ ἔπεισαν ἐξιστάναι τὴν γνώμην. χαὶ
ἐπιφανεὶς ὁ Θωμᾶς εἶπεν αὐταῖς Μὴ ἐπιλάθεσθε τῶν προτέρων᾽
Ἰησοῦς γὰρ ἀγνὸς χαὶ ἁγιάζων αὐτὸς βοηθήσει ὑμῖν. οἱ δὲ περὶ
τὸν Μισδέον καὶ Χαρίσιον μὴ πεισθείσας αὐτὰς εἰς αὐτὴν μὴ
ἔσεσθαι τὴν γνώμην ἀφῆχαν τῷ ἑαυτῶν θελήματι. ὁμοῦ δὲ συνή-
γοντο πᾶντες οἱ ἀδελφοίί πεποιήχει γὰρ ὁ μακάριος ἐν τῷ ὄρει
Σύφορον μὲν πρεσβύτερον, διάχονον δὲ τὸν ᾿Ιουζάνιον, ὅτε ἀπή-
γετο θνήσχεσθαι. ὁ δὲ χύριος αὐτοῖς ἐβοήθει καὶ τὴν πίστιν δὲ
αὐτῶν ἐπλεόναζεν.

!! Διαλθόντος δὲ πολλοῦ χρόνου συμβαίνει δαιμονίζεσθαι ἕνα
τοῦ Μισδέου υἱόν" σχληροῦ δὲ ὄντος τοῦ δαίμονος οὐδεὶς ἰάσα-
σθαι οἷόστε ἦν. διενοεῖτο ὁ Μισδέος καὶ ἔλεγεν ᾿Απελθὼν ἀνοίξω

el mortuus est. Quem cum lacrymis sepelierunt fratres in. sepulchro regio, in quo
reges priores sepulti sunt , preciosis εἰ plurimis amictum odoribus atque indumentis.

10. Pergit Abdias apud Fabric. 1. 1. p. 734. δ. XXV. hunc in modum: Ap-
paruit aulem confestim Siforo εἰ Zuzani , qui recusabant in urbem ire et tola die ad
sepulchrum sedebant, alque illis dixit Quid sedelis cuslodientes me? — Non hic sum;
adscendi enim, el recepi omnia quae speravi. Surgentes ilaque discedite hinc: brevi
enim lempore εἰ vos mecum colligam. — Cum haec fierent. circa. apostolum , | interea
Treptia regina et Mygdonia deduclae α Mesdeo εἰ Charisio affligebantur, sed tum
voluntati eorum non acquiescebanl. — Quibus se apostolus demonsiravit dicens Nolite
errare, quia dominus lesus cito vobis adiumentum dabit, Iiaque Mesdeus et Chari-
sius cum animos uxorum suarum expugnare non posseni, dimiserunt eas propriae
voluntati. —Fiebat aulem congregatio fralrum in multa exullatione atque laetitia.
Eratque presbyler Siforus et Zuzanes diaconus, suntque ordinali iam tum a S. apo-
siolo cum in monlem morilurus adscendissel, Atque hi poliebantur frequentibus ad-
iumentis domini , el fidei incrementa. quotidie procedebant. | ἀφῆχαν τῷ ξαντῶν Se-
λήματι: haec de coniectura ad textum latinum addidi. Nil eiusmodi in co-
dice est.

11. Abdias apud Fabric. l. ]. pag. 735. $. XXV. pergit: Quibus addidü de-
minus hanc groliam, ul cum Mesdei filius correplus essel a. daemonio, nec quisquam
qui eum sanaret possel inveniri, successi! huiusmodi Mesdei senlenlia ul. diceret Vedo

CONSUMMATIO THOMAE. 241

τὸν τάφον xal λαβὼν ὀστέον Éx τοῦ σώματος τοῦ ἀποστόλου
προσάψω μου τῷ υἱῷ, xal οἶδα ὅτι θεραπευθήσεται. καὶ ἀπίει
πρᾶξαι ὅπερ ἐνενοήθη. χαὶ ἐπιφανεὶς αὐτῷ ὁ μακάριος ἀπόστο-
λος εἶπεν Ζῶντι μὴ πιστεύσας, νεχρῷ πῶς θέλεις πιστεῦσαι; μὴ
φοβοῦ ᾿ φιλανθρωπεύεται εἰς σὲ ᾿Τησοῦς ὁ Χριστὸς διὰ τὴν πολλὴν
αὐτοῦ χρηστότητα. ὃ δὲ Μισδέος μὴ εὑρεθέντων ὀστέων, εἰλήφει
γὰρ αὐτὰ εἷς τῶν ἀδελφῶν καὶ εἰς τὰ τῆς δύσεως μετήνεγχε
μέρη, λαβὼν χόνιν ὅθεν ἦν τὰ ὀστᾶ χείμενα προσῆψε τῷ υἱῷ χαὶ
εἶπεν Πιστεύω σοι Ἰησοῦ νῦν ὅτε με ἀφῆχεν ἐχεῖνος ὁ ἀεὶ τοὺς
ἀνθρώπους ταράττων, ἦα μὴ βλέψουσιν πρὸς τὸ νοερὸν φῶς σου,
δέσποτα φιλάνθρωπε. ὑγιαίνοντος δὲ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τῷ τρόπῳ
τούτῳ. συνήγετο μετὰ τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν τῶν ὑποχατακχλινο-
μένων τῷ Συφόρῳ, xal τοὺς ἀδελφοὺς παρεκάλει εὔξασθαι ὑπὲρ
αὐτοῦ ἦα ἔλέους τύχῃ παρὰ τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ
ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῷν αἰώνων, ἀμήν.

εἰ aperio sepulchrum , et tollens ossa de corpore apostoli suspendam filio meo, εἰ
curabitur. Ascendebal igitur secundum cogitationes Mesdeus ad montem, εἰ revelavit
ei se Thomas dicens [n viventes non credidisti, e& in morluos credis? Sed ne timeas,
miserebitur el (ui dominus lesus et exhibebit tibi viscera snisericordiae suae propter
bonitalem suam. Verum ubi adscendit Mesdeus , reserato sepulchro ossa invenire non
poluit, quia iam pridem reliquias sanclas quidam de fratribus rapuerant el in urbe
Edessa sepelierant. Ea iamen quaecunque rex in sepulchro reperit humi vel stercoris,
supra quae iacuerani reliquiae apostoli, auferens Mesdeus εἰ alligans flio suo ait
Credo tibi Christe nunc, quia recessit a me ille qui hominum lurbat affectus, ne ad
ie visendum summa properatione contendam (corrige contendant). Itaque ubi suspen-
di illa puero, statim sanatus esi ex illa hora. Εἰ [(acium est gaudium magnum
inter fratres super conversione regis ad. regem caelestem Christum lesum, cui honor
el gloria in perpetua secula, amen. | ἐκ τοῦ σώματος toU ἀποστόλου: codex ἔχ
τοῦ ϑεοῦ τὸν ἀπόστολον | νῦν Ott με: codex νῦν ὅτε μέν | τῶν ὑποχαταχλινο-
μένων: codex ὑπὸ τῶν χαταχλινομένων

Eadem res in breve coacta in codice E (vide Prolegomena) sic legitur:

Ὁ δὲ Μισδαῖος ὁ βασιλεὺς ἀποστείλας προσεχάλεσεν αὐτὸν
χαὶ εἶπε πρὸς αὐτόν Τίς σού ἐστιν ὁ δεσπότης, χαὶ τί τὸ ὄνομα
αὐτοῦ; xal £x ποίας χώρας ὑπάρχεις; ὁ δὲ Θωμᾶς ἀπεχρίνατο
Οὐ δύνασαι ἀχοῦσαι τὲ ἀληϑινὸν αὐτοῦ ὄνομα ἐν τῷ καιρῷ
τούτῳ οὐ γὰρ cl ἄξιος.

Haec ad sectionem 4. pertinent. Cf. sopra pag. 236 sq. Pergitur antem sic:

Καὶ ϑνυμωϑεὶς ἀπέστειλε στρατιώτας, ἵνα μετὰ λόγχης vob-
τον φονεύσωσι καὶ ἀποχτείνωσιν.

Haec ex sectione 5. sunt, pag. 237. Pergitur: ᾿

Ὡς δὲ ἀπήρχοντο εἰς τὸν τόπον ἐχεῖνον ἐν ᾧ λογχιάζειν

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. 48

2949 CONSUMMATIO THOMAE.

αὐτὸν ἔμελλον, προσηύξατο πρὸς κύριον λέγων Ἰδού, δέσποτα
Ἰησοῦ Χριστέ, ἐπλήρωσά σον τὸ ἔργον, ἐτελείωσά σον τὸ
πρόσταγμα, δοῦλος γεγονώς" διὰ τοῦτο σήμερον τὴν ἐλευϑε-
ρίαν λαμβάνω.

Priora ex his cum sectione 7. conferenda sunt, oratio vero ad Dominum
facta cum iis quae exeunte sectione 8. leguntur. Denique haec historiae finem
faciunt :

Τότε λέγει τοῖς στρατιώταις ἐχείνοις τοῖς δημίοις Ἐλ-
$óvteq πληρώσατε τὸ προστεταγμένον ὑπὸ τοῦ βασιλέως τοῦ
πέμψαντος ὑμᾶς. καὶ ἐλθόντες οἱ τέσσαρες πήξαντες τὰς λόγ-
χας αὐτῶν τοῦτον ἀνεῖλον. xal σνστείλαντες αὐτὸν οἱ εὑρε-
ϑέντες ἐχεῖσε πέπλοις χατέϑηχαν ἐν μνημείῳ ἐν à οἱ βασιλεῖς
éSdntovto ἐντίμως. ϑαύματα πολλὰ ὃ μέγας ἀπόστολος xal
μετὰ ϑάνατον [ἦν] ἐργασάμενος εἰς δόξαν πατρὸς καὶ νἱοῦ xal
ἁγίον πνεύματος εἰς τοὺς αἰῶνας.

Sunt haec ex sectione 9. petita ; nisi quod extrema ad sect. 11. conformata
videntur. ᾿

MAPTYPION TOY ΑΓΊΟΥ KAI ENAOROY AIIOZTOAOY
BAPeGOAOMAIOY.

Τὴν Ἰνδίαν εἰς τρία μέρη οἱ ἱστοριογράφοι διαιρεῖσθαι Sux-
γορεύουσι΄ xal ἡ πρώτη μὲν λέγεται εἰς Αἰθιοπίαν καταλήξαι,
ἡ δὲ δευτέρα εἰς Μηδίαν, ἡ δὲ τρίτη ἀποπεραίνει τὴν χώραν

4 e , “ , 4 , e 3

xa ἢ μία μὲν μοῖρα καταλήγει εἰς τὴν σκοτεινήν, ἡ δὲ ἄλλῃ εἰς

i] ? , , y, - 9 4 e "v -
τὸν ὠχεᾶνον. ἐν ταὐυτῃ οὖν τῇ Ινδία εἰσελθὼν ὁ ἅγιος τοῦ Χρι-
στοῦ Βαρθολομαῖος ὁ ἀπόστολος χατεσκήνωσεν εἰς τὸν ναὸν τοῦ
᾿Ασταροῦθ, χαὶ διῆγεν ἐκεῖσε ὡς εἷς τῶν νεηλύδων xal πτωχῶν.
ἐν τούτῳ οὖν τῷ ναῷ εἴδωλον ἦν. λεγόμενον ᾿Ασταροῦθ, ὡς νο-
μίζειν ἰᾶσθαι τοὺς ἀσθενοῦντας, μᾶλλον δὲ ἐπὶ πλέον καταβλά-

, φ e Ml 9 « ^v ^ 9
πτεῖν πᾶντας. Ἣν δὲ ὁ λαὸς ἐν ἀγνοίᾳ παντελεῖ θεοῦ τοῦ ἀληθι-
νοῦ, xal ἐξ ἀπειρίας, μᾶλλον δὲ ἀπορίας, προσέφευγον ἅπαντες
τῷ ψευδωνύμῳ θεῷ. ἐνέβαλε γὰρ αὐτοῖς πόνους, ἀσθενείας, ζη-
μίας ἀνάγκην τε καὶ θλῖψιν πολλήν καὶ ὅστις αὐτῷ ἐθυσίαξεν,
ὑπαναχωρῶν ὁ δαίμων ἐφαίνετο θεραπείαν παρέχειν τῷ χάμνοντι"
χαὶ ταῦτα βλέποντες οἱ ἀνόητοι ἐπίστευον εἰς αὐτόν. οἱ δαίμονες

* ]nscribitur liber VIII. historiarum apostolicarum Abdiae apud Fabricium
Cod. apocr. II. p. 669. De rebus per indiam a beato Bartholomaeo gestis.

1. Cf. Abdiae hist. apost. ap. Fabric. l. l. $. 1. ubi sic legitur: Indiae tres
esse ab historiographis asseruntur. Prima est [India quae ad. Aethiopiam vergit, se-
cunda quae ad Medos (ΝΜ ηδίαν: in codice est ἡμιδιαν), lertia quae finem facit.
Nam ex uno lalere tenebrarum regionem gerit, ex alio latere mare Oceanum. Is In-
diam ergo veniens Bariholomaeus apostolus ingressus est templum Indiae, in quo eral
idolum Astaroth (Ασταροῦϑ : ita prorsus in codice est), ef quasi peregrinus ibidem
manere coepit. In hoc idolo daemon erat talis qui diceret se curare languentes, et
coecos quos ipse laedebat ínluminare. — Erant enim εἰπε deo vero homines. illi, et ne-
cesse erai ui a deo [also ludificarentur. Deus autem falsus hac arte illudit eos qui
verum deum mon habei. — Facit. eis dolores, infirmitates, damna, pericula; et det

16*

244 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

δὲ οὐ θεραπεῦσαι βουλόμενοι τοὺς ἀνθρώπους ὑπανεχώρουν, ἀλλ᾽
ὡς πλέον εἰς αὐτοὺς ἐπεμβαίνοντες, μᾶλλον δὲ Su ὅλου αὐτοὺς
χατέχοντες᾽ xai νομίξοντες ἰαθῆναι σωματικῶς, χατὰ ψυχὴν
πλέον ἐνόσουν αὐτοῖς θυσιάζοντες.

᾿Εγένετο δὲ ἐν τῷ τὸν ἅγιον ἀπόστολον τοῦ Χριστοῦ Βαρθο-
λομαῖον ἐχεῖσε προσμεῖναι οὐδεμίαν ἀπόχρισιν δοῦναι τὸν ᾿Αστα-
ροῦθ οὔτε ἰσχῦσαι εἰς τὴν θεραπείαν. ὡς δὲ πλῆρες ἦν τῶν
ἀσθενούντων τὸ τέμπλον xai xaJ ἡμέραν αὐτῷ θυσιαξόντων, οὐ-
δεμίαν ἀπόχρισιν ἴσχυε δοῦναι ὁ ᾿Ασταροῦθ᾽ οἱ ἀσθενεῖς δὲ ἐκ
μαχρόθεν τῶν χωρῶν προσερχόμενοι ἐκεῖσε χατέκειντο. ὡς οὖν
ἐν ἐχενῳ τῷ ναῷ οὔτε ἕν τῶν εἰδώλων ἴσχυεν ἀνταποχρίνεσθαι,
οὔτε αὐτοῖς θυσιαζόντων οὔτε μέχρι θανάτου ὑπὲρ αὐτῶν ἀάγωνι-
ζομένων οὐδὲν ἦν ὄφελος, ἠναγκάσθησαν πορεύεσθαι εἰς ἄλλην
πόλιν. ὅπου ἦν ναὸς εἰδώλων. ἔνθα ὁ μέγας καὶ ἐξοχώτατος αὐ-
τῶν θεὸς ἐλέγετο Βεχήρ. χἀκχεῖσε θυσιάσαντες ἐπεζήτουν διερω-
τῶντες διὰ τί ὁ θεὸς αὐτῶν ᾿Ασταροῦθ οὐκ ἀποχρώνει αὐτοῖς.
ἀπεχρίϑη δὲ ὁ δαίμων Βεχὴρ xal λέγει αὐτοῖς Ο θεὲς ὁ ἀληθινὸς
e 3 - LJ 5» τ e e 3 4 1
ὃ ἐν οὐρανοῖς χατουκῶν d ἧς ἡμέρας xa ὥρας ἀπέστειλε τὸν
ἀπόστολον αὐτοῦ Βαρθολομαῖον ἐν τοῖς ἐνθάδς ὁρίοις, χρατεῖται
e i] e "T 9 “ e 4 ἢ P d - »9
0 θεὸς ὑμῶν Ασταροῦθ ἐν πυρίναις ἄλυσεσι. xai οὔτε εἰπεῖν out
ἀναπνεῖν ἔτι δύναται. λέγουσιν ἐχεῖνοι Καὶ τίς ἐστιν οὗτος ὃ
Βαρθολομαῖος: ἀπεχρίθη ἐκεῖνος Φίλος ἐστὶ θεοῦ τοῦ παντοδυ-
νάμου, καὶ ἀρτίως ἦλθεν εἰς τὰ μέρη ταῦτα ἵνα πᾶσαν τὴν
προσχύνησιν τῶν εἰδώλων ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ θεοῦ αὐτοῦ προσα-
φαίρῃ. λέγουσι δὲ αὐτῷ οἵ θεράποντες τῶν ᾿Ελλήνων Λέγε ἡμῖν
τὰ σύσημα αὐτοῦ, ὅπως δυνοίμεθα ἐφευρεῖν αὐτόν.
responsa ul sacrificent sibi; εἰ cum immissa γεηπιουεὶ, lanquam ab eo sanentur omnes
existimant. Hoc quippe videlur slultis quod sanct: ille aulem non sanando subvenit,
hoc est a laesione cessando ; ila cum desinit laedere, curasse putatur.

"Eyévevo δὲ ἐν τῷ - - προσμεῖναι (codex προσμείναντα) - — οὔτε ἰσχῦσαι εἰς
τὴν ϑεραπείαν (ita de coniectura scripsimus, quod melius fieri poterit: im codice
enim corrupte scriptum est οὔτε εἷς τῶν ϑεραπείαν) - -- Βεχήρ (plane sic in
codice et h.l. et infra legitur.) - - προσαφαίρῃ (quod dubito an recte ediderim;
poterat vero facillime ex scriptura codicis προσφέρη effici.) - — σύσημα (eadem
forma simplici g alibi in libris mss. invenitur) - -- ἐφευρεῖν αὐτόν. His respoadeat
Abdiae historiae, ubi post curasse putatur in hanc modum pergitur: Unde factum

4s$ ut sanelo Bartholomaeo isthic manente nulla posset. responsa. Astaroih dare, nt-
que ullis ex his quos laeserat subvenire. Cumque iam plenum cseet languentibus tem-

MARTYRIUM BARTHOLOMABI. 245

? "Amexolin ὁ δαίμων xol εἶπεν Ἔστι μαυρότριχος, δασυ-
χέφαλος, ἀσπρόσαρχος, μεγαλόφθαλμος, καλόρινος, ὦτα, χε-
χαλυμμένα ἔχων ἐκ τῶν τριχῶν τῆς Χέφαλῆς, ξανθογένειος, ἔχων
πολιὰς ὀλίγας, μέσης ἡλικίας, καὶ οὔτε μαχρὺς οὔτε κονδοήλι-
xog ἀλλὰ μέσος, ἐνδεδυμένος χολόβιον ἄσπρον συγχεχλεισμένον
πορφύρᾳ, ἔχων ἐπὶ τοὺς ὥμους παλλίον ἕξασπρον " εἴκοσι καὶ SE
ἐτῶν εἰσὶ xal οὔτε ῥύπον ἔχουσι τὰ ἱμάτια αὐτοῦ οὔτε πα-
λαιοῦνται᾽ ἑπτάκις τῆς ἡμέρας χλίνει γόνυ πρὸς χύριον, χαὶ
ἑπτάκις τῆς νυχτὸς προσεύχεται πρὸς τὸν θεόν. ἡ φωνὴ αὐτοῦ
ὡς φωνὴ σάλπιγγος ἰσχυρᾶς ὑπάρχει" πορεύονται σὺν αὐτῷ ἄγ-
γέλοι τοῦ θεοῦ. οἴτινες οὐκ ἀφίουσιν αὐτὸν χοπιᾶσαι οὔτε πει-
νᾶσαι οὔτε διψῆσαι" πάντοτε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ καὶ ἡ ψυχὴ
χαὶ ἡ καρδία ἴλαρύνεται καὶ ἀγάλλεται" πάντα προβλέπει, πᾶ-
σαν γλῶσσαν παντὸς ἔθνους διαγινώσχει χαὶ διαλέγεται. xo
ἰδοὺ νῦν ἐξ οὗ διερωτᾶτέ με χἀγὼ ἀνταποχρίνω ὑμῖν περὶ αὐτοῦ,
ἰδοὺ γινώσχει" ἄγγελοι γὰρ χυρίου εὐαγγελίζονται αὐτῷ καὶ

plum et quotidie sacrificantibus nullum daret. Astaroth responsum , δὲ qui ex longin-
quis regionibus adducli iacebant, cum neque sacrificando neque se ipsos more suo
laniando proficereni | perrexerunt in alíam civitatem , ubi aliud daemonium colebatur,
cui nomen erai. Beireth. (Fabricius legere mavult Berith, quod convenit cum ludic.
9, 46. ubi idolum Baal Berith [Βαιϑηλβερί3] dicitur.) ΕἸ ilic sacrificantes coepe-
runi inquirere quare deus eorum Aslaroth amplius non daret responsa. Quibus re-
spondens Beireth dixit Quia deus vester sic captivus et religatus tenetur ut neque su-
spirare neque loqui audeat ex illa hora qua illic Bartholomaeus ingressus est. Εἰ
dicunt illi Et quis est iste Bartholomaeus? — Respondit daemon Amicus dei est. omni-
potentis, εἰ ideo huc venit in islam provinciam ul numina quae colunt Indi evacuet.
Tum ilii Dic nobis signa eius ul possimus invenire eum: quia inler mulla millia ho-
minum difficile est nobis cognoscere illum. . .
2. Graecis quae exhibuimus plerumque respondent latina quae apad Abdiam
leguutar. Habent autem sic: Respondens autem daemon dixit Capillo nigro capitis
esl εἰ crispo: caro illius eandida, oculi grandes, nares aequales ei directae, aures
cooperiae crine capitis: barba proliza, habens paucos canos: slatura aequalis, quae
nec brevis nec longa possit adverii: vestitus colobio albo, clavato purpura: induitur
pallio albo, habente per singulos angulos singulas gemmas purpureas. Viginti sex
anni sunt ex quo nunquam sordidantur vestimenla eius; similiter el sandalia eius
amenlis (ad hanc vocem notat Fabricius p. 672. ,,h. e. loris quibus soleae pedi
alligabantur'*) latís per XXV annos nunquam veterascunt. — Centies flexis genibus per
diem , centies per. noctem orat Deum. Voz eius quasi iuba vehemens est. Ambulant
eum eo angeli Dei, qui non permülunt eum faligari, non esurire. Semper eodem
vullu, eodem animo perseveral : omni hora Niaris et laetus permanel. | Omnia prae-
videt, omnía novit, omnem línguam omnium gentium et loquitur el intelligit. | Ecce
εἰ hoc quod vos inlerrogalis, οἰ quod ego do responsum de eo, iam novil, — Angeli Dei

246 MARTYRIUM BARTHOLOMAEIT.

ὡς ἐὰν θελήσητε αὐτὸν ἀναζητῆσαι, el μὲν θελήσει, φανεροῦται
ὑμῖν" εἰ δὲ μὴ θελήσει, οὐ δύνασθε αὐτὸν εὑρεῖν. παρακαλῶ
οὖν ὑμᾶς, ἐὰν αὐτὸν εὐρήσητε. παραχαλήσατε αὐτὸν ἦα μὴ
ἐνθάδε ἔλθῃ, μή πὼς οἵ ἄγγελοι αὐτοῦ ποιήσουσι μοὶ χαθὼς
ἐποιήσασι τῷ ἀδελφῷ μου ᾿Ασταροῦθ. |

ὃ Kai ταῦτα εἰπόντος τοῦ δαίμονος ἡσύχασεν. ὑποστρέ-
ψαντες δὲ ἐπεχείρησαν ἐπιξητῆσαι πᾶν πρόσωπον τῶν νεηλύδων
χαὶ πτωχῶν ἀνθρώπων, χαὶ ἕως δύο ἡμερῶν οὐδαμοῦ ἠδύναντο
εὑρεῖν αὐτόν. ἐγένετο δὲ ὄντα τινὰ δαιμονιζόμενον, ἐπεχείρησε
χράξειν ᾿Απόστολς χυρίου Βαρθολομαῖς, κατακχαίουσί με a£ προσ-
εὐχαί σου. τότε λέγει αὐτῷ ὁ ἀπόστολος ᾿Ησύχασον xal ἔξελθε
dx αὐτοῦ. χαὶ αὐτῇ, τῇ ὥρᾳ ἐλυτρώθη ὁ ἄνθρωπος ὃ ἐκ oM
λῶν χρόνων πάσχων ἐκ τοῦ δαίμονος.

Πολύμιος δὲ ὁ βασιλεὺς τῆς χώρας ἐχείνης ἔλαχε oca.
κατέναντι τοῦ ἀποστόλου, καὶ εἶχε θυγατέρα δαιμονιῶσαν ἤγουν
σελχηνιαζομένην. ἤκουσε δὲ περὶ τοῦ ἰαθέντος δαιμονιζομένου,
χαὶ ἀπέστειλε πρέσβεις πρὸς τὸν ἀπόστολον λέγων Ἢ θυγάτηρ
μου κακῶς σπαράσσεται: παρακαλῶ οὖν σε ἵνα ὥσπερ ἐρρύσω
τὸν πάσχοντα, ἐκ πολλῶν τῶν χρόνων, οὕτω χαὶ τὴν θυγατέρα
μου λυτρωθῆναι χελεύσῃς. ἐξεγερθεὶς δὲ ὁ ἀπόστολος ἐπορεύθη
σὺν αὐτοῖς. καὶ βλέπει τὴν θυγατέρα τοῦ βασιλέως ἁλύσεσι δε-
δεμένην, ὅτι πᾶντα τὰ μέλη αὐτῆς διεσπάραττε" χαὶ εἴ τις
προσήγγιζξεν αὐτῇ, κατήσθις, καὶ οὐδεὶς ἐτόλμα προσεγγίσαι
αὐτῇ. λέγουσιν αὐτῷ οἱ ὑπηρέται Καὶ τίς ἐστιν ὁ ἀποτολμῶν
προσψαῦσαι αὐτῇ; ἀπεχρίθη αὐτοῖς 0 ἀπόστολος Λύσατε αὐτὴν

famulantur illi et ipsi nunctant omnia. Εἰ cum coeperitis eum quaerere, si vult osten-
dei se vobis, si non vull non poteritis eum videre. Rogo aulem vos ut dum eum ἐπ
veneritis, rogetis eum ut vel huc non veniat , vel non faciant mihi angeli qui cum eo
sunt quod. fecerunt collegae meo Astaroth,

8. Ad priora inde ab Καὶ ταῦτα εἰπόντος usque éx τοῦ δαίμονος coufer
haec apud Abdiam, qoae verba illa collegae meo Astaroth excipiont. Igitur reotr-
lentes. illi coeperunt. circumire omnium peregrinorum hospitales atque adspicere vulius
et habitum singularum [scribe singulorum?], et per duos dies non invenerunt. Fo-
ctum est autem ut quidam plenus daemonio clamaret ei diceret. Apostole Bartholomase,
incendunt me orationes tuae. Tum apostolus Obmutesce, inquid (sic), εἰ exi ab eo.
Et statim liberatus est homo ille qui per multos annos [fuerat fatigatus daemonio.

. Ea quae sequantur: Πολύμιος δὲ -- - λέγουσιν αὐτῷ οἱ ὑπηρέται (ante λέ-
γουσιν aliquid excidisse videbitur, quale est λέγει τοῖς ὑπηρέταις ὁ ἀπόστολος

ΜΑΒΤΥΎΥΒΙΘΜ BARTHOLOMABI. 947

καὶ ἄφετε ὑπάγειν. λέγουσιν αὐτῷ πάλιν ' Hpsü δεδεμένης μετὰ
πολλῆς τῆς βίας περιγινόμεθα αὐτῆς, καὶ σὺ χελεύεις ἡμᾶς λῦ-
σαι αὐτήν: λέγει αὐτοῖς ὁ ἀπόστολος ᾿Ιδοὺ ἐγὼ δεδεμένον χρατῶ
τὸν ἐχθρὸν αὐτῆς, καὶ ὑμεῖς ἀχμὴν φοβεῖσθε αὐτήν; πορευθέντες
λύσατε αὐτήν, καὶ μεταλαβοῦσαν τροφῆς ἄφετε αὐτὴν ἀνα-
παύεσθαι. xal αὔριον πρωίας ἀγάγετε αὐτὴν πρὸς μέ. πορευ-
θέντες δὲ ἐποίησαν χαθὼς προσέταξεν αὐτοῖς ὁ ἀπόστολος " ἔχτοτε
δὲ οὐχ ἴσχυσε προσεγγίσαι αὐτῇ ὃ δαίμων.

Τότε ὃ βασιλεὺς διεκόσμησς χαμήλους χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ,
. λῦοις τῳίοις, μαργαρίταις xol ἱματισμῷ, καὶ ἐπεξήτει ἰδεῖν
τὸν ἀπόστολον" xal πολλὰ χοπιάσας χαὶ μὴ εὐρὼν αὐτὸν ὑπέ-
στρεψεν͵ ἅπαντα εἰς τὸ παλάτιον. αὐτοῦ. -

* ᾿Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ τῆς νυχτὸς παρελθεῖν χαὶ διαφαούσης
τῆς ἑξῆς, ἡλίου ἀνατείλαντος, ἐφάνη ὁ ἀπόστολος μόνος σὺν.
τῷ βασιλεῖ ἐν τῷ χοιτῶνι αὐτοῦ, χαὶ λέγει αὐτῷ Τί με ἐξήτη-
σας ἐχθὲς Sc ὅλης τῆς ἡμέρας μετὰ χρυσοῦ xal ἀργύρου καὶ λί-
Üotg τιμίους μαργαρίταις καὶ ἱματισμῷ; ταῦτα τὰ ξένια οὗτοι
χρήξουσιν οἴτινες τὰ ἐπίγεια ξητοῦσιν᾽ ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἐπύγειον,
οὐδὲν σαρκχιυκὸν ἐπιζητῶ. ὅθεν διδάξαι σε θέλω ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ
θεοῦ κατηξίωσεν ἐκ γαστρὸς παρθενυκῆς γεννηθῆναι ὡς ἄνθρωπος"
ἐν γαστρὶ τῆς παρθένου συνελήφθη, πρὸς ἑαυτὸν τὴν ἀεὶ παρθέ-
νον προσελάβετο, ἔχουσαν μεθ᾿ ἑαυτῆς τὸν ποιήσαντα τὸν οὐρα-
νὸν καὶ τὴν γῆν. τὴν θάλασσαν καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτοῖς. οὗτος
ΛΑύσατε etc ; sed vide latina) - - δεδεμένης (codex - μένην) - - λῦσαι (codex λυϑῆ--
vat) - - εἰς τὸ παλάτιον αὐτοῦ, Abdias expressit his: Polymius autem rez provinciae
illius cum haberet. Aliam lunaticam, (haec rectiora videntur graecis) , nunciatum esi
ei de casu. daemoniosi ei liberatione. Εἰ smisit. qui rogarent eum dicenles Filia mea
male vexalur ; peto uli sicul liberasti Pseustium , qui per mullos annos passus est , ita
εἰ fam meam sanes. Eb surgens apostolus perrezil ad regem. Ingressusque ad
flliam , ut vidit eam catenis siriclam, propterea quod omnes morsu atireclabat εἰ
quos poterat tenere. scindebat οἱ caedebal, adeo wi nullus auderet ad cam accedere,
primum iussit eam solvere. ΕἾ cum. minisiri manum immillere non auderent, dicit
aposiolus Iam ego ieneo vinctum inimicum qui in ipsa eral, et vos adhuc timetis
ean? je εἰ solvile eam, elevale εἰ reficile, et crastino mane adducile eam ad me.
Euntes autem fecerunt sicul. iussit apostolus , nec daemon deinceps vexavit cam quid-
quam. Quod ubi iniellexit rez, oneravit. camelos auro εἰ argento, gemmis ac vesti-
bus, et coepit quaerere apostolum : sed. non. invenit. eum amplius. Εἰ reporiata sunt

omnia üerum ad palatium regis.
4. ᾿Ἐγένετο δὲ - - διαφαούσης (omniuo videtur depravata. forma διαφάω

948 | MARTYRIUM BARTHOLOMARI.

ὁμοίως ὡς ἄνθρωπος γεννηθεὶς ἐκ παρθένου προσελάβετο ἀρχὴν
χρονικήν. ὁ pots χρόνων μήτε ἡμερῶν ἀρχὴν ἔχων, ἀλλὰ πᾶσαν
ἀρχὴν καὶ πᾶσαν κτίσιν αὐτὸς ἐποίησεν εἴτε ἐν τοῖς ὁρατοῖς εἴτε
ἐν τοῖς ἀοράτοις. αὕτη δὲ ἡ παρθένος ὡς οὐκ ἕγνωσεν ἄνδρα,
χαὶ αὐτὴ διαφυλάξασα τὴν ἑαυτῆς παρθενίαν εὐχὴν ηὔξατο χυ-
ρίῳ τῷ θεῷ. καὶ πρώτη δὲ οὕτως ὅτι ἀφ᾿ οὐ ἄνθρωπος ἐγένετο
ἐξ ἀρχῆς τοῦ κόσμου, οὐδεμία ταύτην τὴν συνταγὴν προσηύ-
ξατο αὕτη δὲ πρώτη ἐν γυναιξὶν ὡς τοῦτο ἠγάπησεν ἐν τῇ éau-
τῆς καρδίᾳ. ἔλεγε Σοὶ προσφέρω χύριε τὴν ἐμὴν παρθενίαν. xal
ὥσπερ εἶπόν cot, ὅτι οὐδεὶς ἀνθρώπων τοῦτον τὸν λόγον ἐτόλμησεν
εἰπεῖν᾽ αὕτη δὲ πρὸς σωτηρίαν πολλῶν προσκχληθεῖσα τοῦτο ἐφύ-
λαξεν, Uva. παρθένος C ἀγάπην θεοῦ καθαρὰ καὶ ἀμόλυντος δια-
μείνῃ. Αὕτη ἐξαίφνης ἐν τῷ ταμιείῳ αὐτῆς χεκλεισμένη,
λάμπων ὡς ὁ ἥλιος Γαβριὴλ ὁ ἀρχάγγελος ἐξεφάνη xal αὐτὴ e
τῆς θέας πτοηθεῖσα, εἶπε πρὸς αὐτὴν ὁ ἄγγελος Μὴ φοβοῦ, Μα-
οιάμ᾽ εὗρες γὰρ χάριν ἐνώπιον χυρίου, καὶ συλλήψῃ. αὐτὴ δὲ
τὸν φόβον ἀπωσαμένη, σταθεῖσα εἶπε Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ
ἄνδρα οὐ γνώσχω:; ἀπεχρθη αὐτῇ 6 ἄγγελος Πνεῦμα ἅγων
ἐπελεύσεται ἐπὶ σέ, καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι διὸ xad
τὸ γεννώμενον ἐκ σοῦ ἅγιον χληθήσεται υἱὸς θεοῦ. οὕτως οὖν

pro διαφαύω apud posteriores auctores in usu fuisse) -- -- xol ἀμόλυντος δια-
μείνῃ. Testis magnam partem respondet Abdiae textus, in quo post ad palaltwum
regis sic pergitar: Factum est autem cum iransisset nox et aurora futurae diei inci-
peret ,, apparuit regi apostolus ostio clauso in cubiculo ipsius dicens Ut quid me quat-
sisli tota die cum auro et argento, gemmis ac veslibus? Ista enim munera eis sunl
necessaria qui lerrena. quaeruni : ego vero nihil terrenum, nihil. carnale desidero.
Unde scire ie volo quia filius Dei dignalus est per ulerum virginis nasci cum homint,
ita ut homo in virginis vulva conceptus secum iniBr ipsa secreta virginis haberet Deum
qui fecil coelum el terram , mare et omnia quae in eis sunl. Hic simul cum homine
maius par(u virginis coepit habere initium nascendi cum homine, cuius initium anie
secula a Deo paire est: sine inilio, nunquam non [uit , et omnibus initium dedil sim
visibilibus sive invisibilibus creaturis. Haec aulem virgo cum execrareiur omnem vi-
fum, εἰ ipsa servandae virginitatis volum prima Deo omnipolenti vovil. Primam
dutem ideo dixit (dixi?) quia ex quo homo factus est ab inilio seculi, nulla hoc vo-
tum Deo οἱ. Haec ergo prima inler feminas hoc constituit in corde suo wi di-
ceret. Domine, offero libi virginitatem meam; cum hoc ἃ nullo homine nec verbo di-
dicisset, nec exemplo ad imilalionem videlicet invitata consituíssel, ut virgo pro amort
Dei specialiter permaneret.

Αὕτη (ita in codice; non αὐτῇ [potius ταύτῃ] et χεχλεισμένῃ. Sunt vero
eiusmodi nominativi absoluti iu his libris frequentissimi.) ἐξαίφνης (codex ἐξέ-

MARTYRIUM BARTHOLOMABI. 249

ὑπαναχωρήσας dr αὐτῆς ὁ ἄγγελος, ἔλαθε τὸν πειρασμὸν τοῦ
διαβόλου, ὅστις τὸν πρῶτον ἄνθρωπον ἠπάτησεν ἀναπαυόμενον.
ἐκ γὰρ τοῦ ξύλου τῆς παραχοῆς γευσάμενος, ὅτι εἶπεν ἡ γυνὴ
πρὸς αὐτόν Φάγε, xal ἔφαγε, καὶ οὕτως ἐκ τοῦ παραδείσου
, e L2 3 ^ - .
ἐξεβλήθη ὁ πρῶτος ἄνθρωπος xal ἐν τῷδε τῷ βίῳ ἐξωρίσθη᾽ ἐξ
9 - , [μ᾿ 4 ὔ 6 i] E ^n
αὐτοῦ ἐγεννήθη ἅπαν γένος μερόπων. Εἶτα ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ
ἐκ τῆς παρθένου γεννηθεὶς καὶ γεγονὼς ἀνὴρ τέλειος xal βαπτι-
σθείς, μετὰ δὲ τὸ βάπτισμα νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράκοντα,
ἦλθεν ὁ πειράξων xal λέγει αὐτῷ Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ θεοῦ, εἰπὲ ἵνα οἱ
λίθοι οὗτοι ἄρτοι γένωνται. χαὶ ἀπεκρίθη Οὐχ ém ἄρτῳ μόνῳ
, » 3 3 , - e * e ,
ζησεται ἄνθρωπος ἀλλ ἐν παντὶ δηματι θεοῦ. οὕτως ouv ὁ δια-
βολος. ὅστις διὰ τῆς βρώσεως ἐνύκησε τὸν πρῶτον ἄνθρωπον, δυὰ
«- - 3 Ld , e 3 * 3
τῆς νηστείας τοῦ δευτέρου ἀνθοώπου ἐνυκηθη χαὶ ὡς αὐτὸς 9t
ἀχρασίας τὸν υἱὸν τῆς παρθένου γῆς τὸν πρῶτον ἄνθρωπον ἐνί-
χηῆσε. xal ἡμεῖς διὰ νηστείας τοῦ δευτέρου Abd. τοῦ υἱοῦ τῆς
παρθένου Μαρίας νυκήσομεν.
5 Λέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς Καὶ πὼς ἀρτίως εἶπας ὅτι πρώτη
3 τ / , A» Í Uo. € !
παρθένος ἐστὶν ἐξ Ὡς ἐγεννηθὴ θεὸς xal ἄνθρωπος; xal o dmo-
στολος ἀπεχρίθη "Ἔχω εὐχαριστίας τῷ κυρίῳ, ὅτι ἡδέως μου
3 , e - 3 » 3 M . T -
ἄχούεις. ὁ πρῶτος οὖν ἄνθρωπος Αδαμ. ἐλέγετο οὐτὸς ÉX τῆς
γῆς ἐπλάσθη. ἡ δὲ γῆ ἡ μήτηρ αὐτοῦ, ἐξ ἧς ἐγένετο, παρθένος
φνης) - - γένος μερόπων. Cum his confer quae apud Abdiam Fabric. ]. ].
peg. 076. sequuntur: Huic subito in suo cubiculo clausae, splendens sicut sol, Ga-
briel angelus apparuit. Quae cum terrore perculsa hoc visu expavissel, ait ad illam
angelus Noli timere Maria , quia concipies. Αἱ illa timore deposito constanter ait
Quomodo fiel hoc? quia virum non cognosco. Cui angelus respondit Propter hoc
spiritus sancius superveniet in ie, et virtus altissimi obumbrabit tibi: ideoque quod
ex te nascetur sanctum , filius Dei vocabitur. Hic ergo cum nalus esset, passus est
se ienlari a. diabolo illo, qui primum hominem vicerat suadendo , ut de arbore vetita
α Deo manducare praesumeret. Ipsum ergo permisit ad. se accedere, ul sicut dixeral
Adae, id est primo homini, per mulierem Manduca, εἰ manducavit: qua de causa
de paradíso proiecius fuit εἰ in hunc mundum exiliatus, ubi et genuit omne genus
Reliqua sectionis: Εἶτα ὁ υἱὸς - - νυκήσομεν, apud Abdiam (post verba
genus humanum) sic legantur: Ita ei isti dixit Dic lapidibus ut panes fiant, εἰ man-
duoa ui non esurias. Cui respondit Non ín pane tanlum vivit homo sed in omni
verbo Dei. Hic ergo diabolus, quia per manducantem hominem vicerat, victoriam
suam per ieiunaniem εἰ se continentem amisi. — Par enim [fuit ut qui filium virginis
vicerat, a. filio virginis vinceretur.
5. Δέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς -- εὐχαριστίας (codex - στείας) - - ὁμοία οὖν

250 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.
ὑπῆρχεν, ὅτι οὔτε ἐξ αὔματος ἀνθρώπου ἦν μιανθεῖσα οὔτε εἰς
ταφήν τινος ἦν ἀνοιχθεῖσα. ὁμοία οὖν ὑπῆρχεν ἡ γῆ τῇ παρθένῳ,
ἵνα ὁ νικήσας τὸν υἱὸν τῆς παρθένου γῆς ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τῆς παρ-
θένου Μαρίας νικηθῇ. χαὶ ἰδοὺ ἐνύώκησεν᾽ ὅτι ἡ αὐτοῦ πονηρὰ
τέχνη ἡ διὰ βρώσεως τοῦ ξύλου, ὅθεν ἐκ τοῦ παραδείσου ἐξῆλθεν
3 e » N ,
ἀπατηθεὶς ὁ ἄνθρωπος, χεχλεισμένον εἶχε τὸν παράδεισον εἶτα
τ e 4 - 4 .«- P) “ ,
οὗτος ὁ υἱὸς τῆς παρθένου πᾶσαν τέχνην τοῦ διαβόλου ἐνώκησεν.
ἡ τέχνη δὲ αὐτοῦ τοιαύτη ὑπῆρχεν, ὅτι ὡς ἴδε τὸν υἱὸν τῆς παρ-
θένου νηστεύοντα τεσσαράχοντα ἡμέρας, ἐπὶ ἀληθείας ἐπέγνω ὅτι
3 1 1 e ? M y, e —5 1 » 3 1
ἄληθης θεὸς ὑπάρχει. θεὸς ouv o ἀληθινὸς xai ἄνθρωπος οὐχὶ
διαγνῶναι ἑαυτὸν ἐξέδωχεν εἰ μὴ αὐτοῖς τοῖς οὖσι χαθαροῖς τῇ
χαρδίᾳ καὶ καλοῖς τοῖς ἔργοις αὐτῷ λατρεύουσιν. ὁ αὐτὸς τοί-
vuv διάβολος ὡς ἴδεν αὐτὸν ὅτι μετὰ τὰς τεσσαράκοντα ἡμέρας
e , ΕΥ̓͂ Mi 9 A] 9 «X
ὕστερον ἐπείνασεν, ἐμπαιχθεὶς ὅτι θεὸς οὐκ ἔστι, πρὸς αὐτὸν
εἶπε Διὰ τί ἐπείνασας: εἰπὲ ἵνα οἱ λίθοι οὗτοι ἄρτοι γένωνται
χαὶ φάγε. xal 6. χύριος πρὸς αὐτὸν ἀπεχρίθη ΓΑχουσον. διά-
βολε΄ ἐὰν τὸν ἄνθρωπον καταχυριεύῃς, ὅτι τὴν ἐντολὴν τοῦ θεοῦ
9 , LI! M , - - ,
οὐ διεφύλαξεν, ἐγὼ τὴν δικαιοσύνην τοῦ θεοῦ ἐχπληρώσας νη-
στεύσας χαταλύσω σου τὴν δυναστείαν εἰς τὸ μηκέτι ἄνθρωπον
χυριεύειν. ὡς δὲ ἴδεν ἑαυτὸν νικηθέντα, πάλιν παραλαμβάνει
τὸν ᾿Γησοῦν εἰς ὄρος ὑψηλὸν λίαν καὶ δείκνυσιν αὐτῷ πάσας τὰς
βασιλείας τοῦ χόσμου καὶ λέγει Ταῦτα πάντα σοι δώσω, ἐὰν
πεσὼν προσχυνήσῃς μοι. λέγει αὐτῷ ὁ χύριος Ὕπαγε ὀπίσω
μου, σατανᾶ" γέγραπται γάρ Κύριον τὸν θεόν σου προσχυνήσεις,
ὑπῆρχεν usque νικηϑῇ (observa in his inde ab ὁμοία sententiae differentiam inter
graecum textum et latinum: alter enim ex inepta alterius interpretatione ortus
videtur). Haec fere conveniunt cum iis quae apud Abdiam sequuntur: Tuae rez
ei Polymnius Et quomodo, inquit, dixisi primam hanc esse virginem ex qua maius
est homo cum Deo? — Apostolus respondit Ago Deo gratias, quia sollicite audis. Pri-
mus, inquam, homo Adam dictus est, qui (quia?) de lerra factus est. Terra autem
ila de qua faetus est virgo fuit, quia nec sanguine humano polluta fuerat neo. ad
sepulturam alicuius moriui a quoquam erat aperia. Par ergo erat, ut dixi, ul qui
fium virginis vicerat a filio virginis vinceretur.

Iam vero sequuntur in graecis, inde ab xal ἰδοὺ ἐνίχησεν usque Μαρίας τοῦ
Χριστοῦ, quibus latinum nihil respondet. τὸν ἄγϑρωπον χαταχνυριξύῃς non mu-
tandum duxi, quum locus Numerorum 32, 22. χαταχυριενϑ ῇ ἡ γῆ ἕναντι xuplov
similem verbi καταχυριεύειν constructionem testari videatur. Alioquin scribendum

erit ToU ἀνϑρώπου (non τῶν ἀνθρώπων, quo mataretur sententia) itemque infra
ἀνϑρώπον Xupt£UEty.

MARTYRIUM BARTHOLOMABI. 951

xal αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις. ἐγένετο xal τρίτη πειρασία πρὸς
τὸν κύριον" ἀναφέρει γὰρ αὐτὸν εἰς τὸ πτερύγιον τοῦ ἱεροῦ καὶ
λόγει Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ θεοῦ, βάλε σεαυτὸν χάτω. λέγει αὐτῷ χύ-
toc Οὐκ ἐχπειράσεις χύριον τὸν θεόν σου. xal ἀφανὴς ἐγένετο
ὁ διάβολος. xal ἐχεῖνος μὲν ὁ ἅπαξ νυκήσας τὸν υἱὸν τῆς παρ-
θένου γῆς τὸν Abg. τριπλοῦν ἐνυκήθη παρὰ τοῦ υἱοῦ τῆς παρ-
θένου Μαρίας τοῦ Χριστοῦ. Ὡς δὲ ἐνύκησε τὸν τύραννον ὁ
χύριος, ἀπέστειλε τοὺς ὁποστόλους αὐτοῦ εἰς πάντα, τὸν χόσμον,
ey [4 4 4 3 ^w E e - , τ
ὅπως λυτρώσῃ τὸν λᾶοὸν αὐτοῦ ἐκ τῆς πλάνης τοῦ διαβόλου, ὧν
εἷς εἰμὶ ἐγὼ ἀπόστολος Χριστοῦ. τούτου χάῤιν χρυσὸν καὶ ἄρ-
γύρον οὐκ ἐπιζητοῦμεν, μᾶλλον δὲ χαταφρονοῦμεν, ὅτι ἐχεῖ χο-
^ , [xd , , 9 αν e
πιῶμεν εἶναι πλούσιοι ὅπου ἐχείνου μόνου βασιλεύει elg αἰῶνας ἡ
βασιλεία, ὅπου οὔτε πόνος οὔτε λύπη οὐ στεναγμὸς οὔτε θάνατος
Ld e e , , Α e Li 9 4
χώραν ἔχει, ὅπου ἡ μαχαριότης αἰωνία ἐστὶ χαὶ ἡ χαρὰ ἀνεχλά-
Arcos xai ἀγαλλίασις αἰωνίξουσα, καί εἰσιν ἀναπαύσεις διηνεχεῖς.
nr e 4 4 M e L2 , κι M 3
ὅθεν xa ὁ εἰς τὸ ἱερὸν ὑμῶν χαθεζοόμενὸς δαίμων, ὃς τᾶς ἀποκχρί-
σεις ὑμῖν ἐνεποίει, δί ἀγγέλου χυρίου τοῦ .ἀποστείλαντός με χρα-
τεῖται δεδεμένος. ὅτι ἐὰν βαπτισθήσῃ xal θελήσῃς ἑαυτὸν φω-
τισθῆναι, ποιήσω σε ἐχεῖνον θεάσασθαι, καὶ μαθεῖν dx πόσων
χαχῶν ἐλυτρώθης. ὅμως πάντες ἐκεῖνοι οὗ χατάκεινται ἐν τῷ
ναῷ ἀσθενοῦντες, ἄκουσον ποίᾳ τέχνῃ βλάπτει αὐτούς. αὐτὸς ὃ
διάβολος ποιεῖ τῇ ἑαυτοῦ τέχνῃ ἀσθενεῖν τοὺς ἀνθρώπους xal πά-

Inde ab Ὥς δὲ ἐνίκησε τὸν τύραννον usque οὐχ ἰσχύει δοῦναι ἀπόχρισιν rur-
sus consimilia in latinis Abdiae historüs habentur. ]bi enim post virginis vince-
retur ita pergitur: Et ideo sicut qui victor exstiterit tyranni , mittit comites suos ,-ut
in omnibus locis ubi tyrannus possidel titulos regis sui victoris iriumphatorios impo-
nant: ita hic homo Christus Jesus, qui vicil, misit*nos in omnes provincias ut ex-
pellamus ministros diaboli qui per templa fnstantius habitant, et homines qui eos co-
lunt de potestale eíus qui victus esi auferamus. Ideoque argentum et aurum non ac-.
eipimus sed. contemnimus, sicut. ipse contempsit. — Ibi enim cupimus esse divites ubi
solum etus regnat imperium, ubi nec languor neo morbus nec tristitia nec mors locum
aliquem habent: sed. ubi felicitas perpetua et beafitdo perennis est εἰ gaudium síne
fne, et ubi denique deliciae sempiternae manenl. — Inde. est. quod. templum vestrum
íngressus daemonem , qui de idolo dabat responsa , ab angelis eius qui me mísit re-
ligatum obtineo. Quocirca sí baptizatus fueris [et 2] permiserís te inluminari, factam
te videre et cognoscere quanto malo careas. Nam omnes illi qui iacent in templo
aegrotantes, audi qua arte curet eos daemon, [fallaciis 4nludens: sicul diabolus qui
primum hominem vicit, ut saepe iam dixi, quia per ipsam vicloriam pessimam po-
testatem habere videlur , ei in aliis quidem maiorem, in ajíís vero finorem , in his

959 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

λιν θεραπευθῆναι, ἵνα ἐπὶ πλεῖον πιστεύσωσι τοῖς εἰδώλοις. xa.

8 “- ^ ^ M] x 3 - —. 3 » « ,
(va, ἐπὶ πλεῖον χωρηθῇ εἰς τᾶς ψυχᾶς αὐτῶν, ἵν εἴπωσι τῷ ξύλῳ
xal τῷ λίθῳ Σὺ εἶ θεὸς ἡμῶν. ἀλλ΄ ἐκεῖνος ὁ δαίμων ὃς κατουκεῖ
ἐν τῷ εἰδώλῳ BC ἐμοῦ νενυεημένος χρατεῖται, xal τοῖς θυσιά-
ξουσιν ἐκεῖσε xoi προσευχομένοις οὐδεμίαν ἀπόχρισιν δύναται
δοῦναι. χαὶ ἐὰν θέλῃς δοκιμάσαι ταῦτα οὕτως ἔχειν, χελεύω
αὐτὸν ὑποστρέψαι ἐν τῷ εἰδώλῳ χαὶ ποιήσω αὐτὸν ἐξομολογή-
σασθαι οἰχείῳ στόματι ὅτι ἐστὶ δεδεμένος καὶ οὐχ ἰσχύει! δοῦναι
ἀπόκρισιν.

Λέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς Αὔριον ὅρᾳ πρώτῃ τῆς ἡμέρας ἕτοι-
μοί εἰσιν οἵ ἱερεῖς τοῦ θυσιάσαι ἐν τῷ ἱερῷ, κἀγὼ ἐκεῖσε προσέρ:
χομαι χαὶ ἰδεῖν ἔχω τοῦτο τὸ ἔργον τὸ θαυμαστόν.

6 ᾿Εγένετο δὲ τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ αὐτοῖς θυσιάξουσιν ἀνέλαβε

“ 6 , 3 » ^ , ,

τοῦ χράξειν ὁ δαίμων ᾿Απέχετ᾽ ἄθλιοι τοῦ θυσιάσαι pot, qr πως
χεῖρον πάθητε ὑμεῖς ὑπὲρ ἐμοῦ ὅτι ἁλύσεσι πυρίναις δεδεμένος
χρατοῦμαι ὑπὸ ἀγγέλου τοῦ χυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ
θεοῦ, ὅνπερ οἵ ᾿Ιουδαῖοι ἐσταύρωσαν φοβηθέντες γὰρ αὐτὸν θα-
γάτῳ κατεδίκασαν. ἐκεῖνος δὲ αὐτὸν τὸν θάνατον τὸν βασιλέα
ἡμῶν ἐθανάτωσς, χαὶ αὐτὸς τὸν ἄρχοντα ἡμῶν πυρίνοις ἄμμασι
χαταδήσας ἐν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ νικήσας τὸν θάνατον χαὶ τὸν διά-
βολον ἐξανέστη ἐν δόξῃ, καὶ ἔδωχε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ τοῖς
ἀποστόλοις αὐτοῦ xal ἐξαπέστειλεν αὐτοὺς εἰς τὰ τέσσαρα πέ-
ρᾶτα τοῦ χέσμου᾽ ἐξ ὧν εἷς ἐστὶν ἐνθάδε ἀρτίως, ὅστις ἐμὲ δε-
δεμένον χρατεῖ. παραχαλῶ οὖν ὑμᾶς, St ἐμοῦ αὐτὸν ἱκετεύ-
σατε, ἵνα ἀπολύσῃ με πορευθῆναι εἰς ἄλλας χατοἰκίας.
scilicet qui minus peccant. Ipse quippe diabolus facit arte sua homines aegrotare , ei
suadet eos credere idolis. Εἰ ut. in animabus eorum polestalem oblineat, cessat eos
tunc laedere cum dixerint lapidi aut metallo Tu es deus meus. Sed. quia. daemon
qui ín stalua latebat iam a me vinctus tenetur , sacrificantibus et se adoraniibus nul-
lum polest dare responsum. — Sed si vis probare iia esse, iubebo illi ut ingrediatu
statuam suam, εἰ faciam eum confieri hoc ipsum quod, sii religatus ei responsa am-
plius dare non possit. .

lis quae iam sequuntur: Λέγει αὐτῷ usque τὸ ϑανμαστόν, latina Abdiae
satis respondent: Dicit ei rex Cras prima hora parati erunt pontifices. sacrificare
ἐπὶ, εἰ ego illis ibi toz superveniam, ut videam hoc facium mirabile.

6. 'Eyéwto -- ἄϑλιοι τοῦ (in codice additur μή, quod delendum videbe-

tur) -- τέσσαρα (codex t&tpa; hinc fortasse τετραπέρατα scribi potest ad mo-
dum similium quae apud recentiores inveniuntur) πέρατα -— Bx ἐμοῦ (similiter

MARTYRIUM BARTHOLOMAEI. 953

Τότε ὁ ἀπόστολος ἀπεχρίθη ᾿Εξομολόγησαι, ἀχάθαρτε δαί.
μων τούτους πάντας τοὺς χαταχειμένους ἐνθάδε ἀπὸ βαρέων
, . e , 3 , 3 e
νοσημάτων, τίς ἐστιν ὁ χαταβλάπτων αὐτοὺς: ἀπεχρίθη o δαί-
μὼν Ὃ ἄρχων ἡμῶν διάβολος, οὗτος ὅς ἐστι δεδεμένος, ἐχεῖνος
ἡμᾶς πέμπει πρὸς τοὺς ἀνθρώπους ἵνα βλάπτοντες πρῶτον τὰ σόώ-

9. - e 1 1 - e
ματα αὐτῶν, xul οὕτως εἰς τὰς ψυχᾶς προσχωροῦμεν, ὅταν
ἡμῖν θυσιάξουσι. τότε γὰρ τελείως ἐξουσιάξομεν αὐτούς, ὅτε
πιστεύουσ᾽ν ἡμῖν xal θυσιάζουσι᾽ xal ὅταν διὰ τὸ βλάβος αὐτῶν
ὑποχωροῦμεν, φαινόμεθα θεραπεύοντες αὐτούς, καὶ προσκυνού-
μεθα ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς θεοί" ἀλλ᾽ ἐν ἀληθεία ἐσμὲν δαίμονες, καὶ ol
δοῦλοι αὐτοῦ τοῦ ἐσταυρωμένου τοῦ υἱοῦ τῆς παρθένου προσέδη-

δ» 32. 93 N - e » » ὃ * e€ 5 ἢ
σαν ἡμᾶς. ἀπὶ ἐκείνης γὰρ τῆς ἡμέρας ἀφ ἧς ἢλθεν ὁ ἀπόστο-
Aeg Βαρθολομαῖος, πυρίναις ἁλύσεσι δεδεμένος χολάζομαι᾽ χά-
χεῖθεν λαλῶ, ὅτι διεχελεύσατό μοι. ὅμως οὐ τολμῶ ἐπὶ πλεῖον
φθέγξασθαι παρόντος τοῦ ἀποστόλου, οὔτε ἐγὼ οὔτε ol ἄρχον-

Ρ “
τες ἡμῶν.

2 v e 3 , 4 , ? [4 , 1

Λόγει αὐτῷ o ἀπόστολος Διὰ τί οὐ σώξεις πάντας τοὺς
πρὸς σὲ ἐχηλυθότας ; λέγει αὐτῷ ὁ δαίμων μεῖς ὅταν τὰ σώ-
ματα βλάπτωμεν, ἐὰν μὴ τὰς ψυχὰς πρῶτον βλάψωμεν, τὰ
σώματα οὐκ ἀφίομεν. λέγει αὐτῷ ὁ ἀπόστολος Καὶ πῶς τὰς
ψυχὰς καταβλάπτετε; ἀπεχρίθη αὐτῷ ὁ δαίμων ᾿ς πιστεύουσιν
e e ^ 4 EI “ C »ν 9 ft 3 9 3
ὅτι ἡμεῖς ἐσμὲν θεοὶ χαὶ θυσιάξουσι» ἡμῖν, ἀναχωρεῖ ὁ θεὸς ἀπ
αὐτῶν τῶν θυσιαξόντων, xal ἡμεῖς τὰ πάθη τῶν σωμάτων οὐ

3 ? e p b! 1 3 LÀ

περιαίρομεν. ἀλλ υὑποχωροῦμεν εἰς τας ψυχᾶς αὐτῶν.
διά adhibitam est 2 Cor. 2, 12. in codice Clarom. ubi est 'EJ9dv δὲ εἰς τὴν
Toed8a διὰ τοῦ εὐαγγελίον) — ἄλλ. χατοικίας. Haec apud Abdiam Fabric. l. 1.
p. 079. (post factum mirabile) sic leguntur: Factum est altera die, prima hora diei
sacrificantibus , coepit clamare daemon Cessale miseri sacrificare mihi, ne peiora pa-
tiamini quam ego, qui catenis igneis religatus sum ab angelis Iesu Chrisli, quem
Iudaei crucifixerunt, putantes eum ín morte posse detineri. Ille autem ipsam mortem,
quae regina nostra est, captivavil , εἰ ipsum principem nosirum maritum mortis vin-
culis ignilis vinxit, εἰ tertia die victor morlis et diaboli resurrexit et dedil signum
crucis suae apostolis suis, quos snisil in universas orbis paries: ex quibus εἰ hic unus
est qui me vinclum (enel. Peto aulem vos ul rogetis eum pro me, ut dimillat me
ire ad. alteram provinciam.

Tótc ὁ ἀπόστολος - - τὰς ψνχὰς αὐτῶν. Pergitur apud Abdiam: Quae ubi
audivissit Bartholomaeus Cenfüere , inquil , inwnundissime: istos omnes qui hic aegro-
tationes varias paliuntur, quis est qui eos laesit? — Respondit daemon Prineeps noster
diabolus siquidem modo ligatus est, ipse nos mittit ad homines ul laedamus' primo

954 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

Τότε λέγει ὁ ἀπόστολος πρὸς τὸν λαόν ᾿Ιδοὺ ὃν ἐνομίσατε
θεὸν θεραπεύειν ὑμᾶς, ἐπὶ πλέον χαταβλάπτει ὑμῶν τὰς ψυχὰς
xai τὰ σώύματα. ἀχούσατε xal ἀρτίως τοῦ ποιητοῦ ὑμῶν τοῦ
ἐν οὐρανοῖς κατοικοῦντος, καὶ μὴ ἐν τοῖς ἀψύχοις λίθοις καὶ ξύ-
λοις πιστεύσητε. καὶ ἐὰν θέλετε ἵνα προσεύξωμαι περὶ ὑμῶν xo

πάντες οὗτοι ὑγείαν προσλάβωσι, χαθείλατε τὸ εἴδωλον τοῦτο
xai συντρίψατε, καὶ τοῦτο ποιήσαντες τὸν ναὸν τοῦτον ἐν τῷ
ὀνόματι τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἁγιάσω, xol ὑμᾶς

πάντας ἐν αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι τοῦ χυρίου βαπτίσας, ἁγιά-
σᾶς πάντας διασώσω.

Τότε ἐκέλευσεν ὁ βασιλεύς, xai πᾶς ὁ λαὸς ἔβαλε σχοινία
καὶ μοχλούς, χαὶ τὸ εἴδωλον οὐδαμῶς ἴσχυσαν Χαθελεῖν. τότε
λέγει αὐτοῖς ὁ ἀπόστολος Λύσατε τὰ σχοινία. χαὶ λυσάντων
αὐτὰ εἶπε πρὸς τὸν δαίμονα τὸν χατοικοῦντα ἐν αὐτῷ Ev τῷ
3 ἢ Dd , e bd 9 - - , -
ὀνόματι τοῦ χυρίου ἡμῶν Τησοῦ Χριστοῦ ἔξελθε ἐκ τούτου τοῦ

, e 4 [4 e » A -
εἰδώλου xai ὑπαγςε εἰς ἔρημον τόπον, ὅπου οὔτε πετεινὸν διηχεῖ
οὔτε φωνὴ ἀνθρώπου ἠχούσθη πώποτε. καὶ: εὐθέως ἐξεγερθεὶς
ἐχεῖνος σὺν τῷ λόγῳ τοῦ ἀποστόλου ἀπῆρεν ἐκ θεμελίων, xai
συνετρίβησαν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ πάντα τὰ εἴδωλα ἃ ἦσαν ἐν τῷ τόπῳ
ἐχείνῳ.

quidem carnem eorum: quoniam animas hominum non possumus habere in potesiate
nisi sacrificaverint. At ubi pro salule corporis sui nobis sacrificaverint, cessamus af-
fligere illos ex eo, quia iam in animas eorum potestatem habere incipimus. — Iam ergo
per hoc quod ab eorum laesione cessamus videmur curare eos, et tanquam dii coli-
mur: cum cerío simus daemones, minisiri eius quem in cruce positus lesus virginis
Kius religavit. Ab illo autem die quo apostolus eius huc venit Bartholomaeus, ar-
dentibus calenis siriclus consumor , εἰ ideo loquor quia haec ille iussit. — Alioquin non
ausus fuissem loqui eo praesente, aique adeo ne ipse princeps quidem noster. Tum
apostolus conversus ad. daemonem Quare non salvas, inquit, hos omnes qui ad te
convenerunt? — Respondit daemon Nos quando corpora laedimus , nisi animam laese-
rimus, corpora sub laesione perduront.
᾿ Τότε λέγει ὃ ἀπόστολος -- xoi (in codice est x&v) ἀρτίως -- - χαϑεῦλατε
(in codice est χαϑήλατε superscripto ἰ super ἡ. Hinc barbare edendum videbe-
tur χαϑείλατε) - -- διασώσω. Apud Abdiam istis haec respoudent: Tunc conversus
apostolus ad plebem Ecce quem deum colebatis, ecce quem vos curare putabatis.
Audite nunc ex me verum deum, creatorem vestrum, qui ín coelis habitat. — Non
(ne? neque?) lapidibus vanis credatis. — Sed si vullis ut orem pro vobis εἰ omnes
hi sanitatem recipiant, deponite idolum hoc εἰ confringile: εἰ cum hoc feceritis, tew-
plum hoc Christi nomini dedicabo, et vos omnes ín iso templo Christi. baptismate
consecrabo.
Τότε ἐχέλενσεν - - ἐν τῷ τόπῳ ἐχείνῳ. His convenit Abdiae textus, qui

MARTYRIUM BARTHOLOMAEI. 955

' Τότε πάντες μιᾷ φωνῇ ἔχραξαν λέγοντες Εἷς θεὸς παντο-
δύναμος, ὃν χηρύττει Βαρθολομαῖος ὁ ἀπόστολος. τότε ὁ ἅγιος
Βαρθολομαῖος ἁπλώσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν εἶπεν
'O θεὸς τοῦ ᾿Αβραάψ., ὁ θεὸς τοῦ Ἰσαάκ. ὁ θεὸς τοῦ laxo, ὁ
ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ἀνθρώπων τὸν μονογενῆ σου υἱὸν τὸν χύριον

οἷ - b] ' a ,
ἡμῶν ᾿Γησοῦν Χριστὸν ἐξαποστείλας. ἦα ἡμᾶς πᾶντας τοὺς δε-
δουλωμένους τῇ ἁμαρτίᾳ τῷ ἰδίῳ αὖματι λυτρώσῃ xal σοὺς υἱοὺς
ἀναδείξῃ, ἦα σὲ θεὸν ἀληθινὸν γνωσώμεθα, ὅτι διὰ παντὸς εἰς

1 ον δ [4 3 , d , 4 e 4 e
τοὺς αἰῶνας ὑπάρχεις ἀτελεύτητος θεός εἷς θεὸς ὁ πατὴρ ὁ ἐν
υἱῷ καὶ ἁγίῳ πνεύματι γνωριξόμενος, εἷς θεὸς ὁ υἱὸς ὁ ἐν πατρὶ
καὶ ἐν ἁγίῳ πνεύματι δοξαζόμενος, εἷς θεὸς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον
ὁ ἐν πατρὶ καὶ υἱῷ προσχυνούμενος, καὶ ἀληθῶς μονὰς γνωριζο-
βένη, ὁ πατὴρ ἀγέννητος, ὃ υἱὸς γεννητός, τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον
ἐκπορευόμενον " xal ἔστιν ἐν σοὶ τῷ πατρὶ καὶ ἐν τῷ ἁγίῳ πνεύ-
μᾶτι ὁ μονογενής σοῦ υἱὸς ὁ χύριος ἡμῶν Τησοῦς Χριστός, oU-
τινος ἐν τῷ ὀνόματι ἔδωκας ἡμῖν ἐξουσίαν τοῦ ἀρρώστους ὑγιαί.
νεῖν, παραλυτικοὺς θεραπεύειν, δαίμονας φυγαδεύειν καὶ νεχροὺς
A e Ἣ»ὭὋΌ » b] e -Γ- ΡΥ e *'A ,
ἐγείρειν εἶπε γὰρ ἡμῖν Apo λέγω ὑμῖν ὅτι ὅσα ἂν αἰτήσητε ἐν
- 39 ? , p € -Ῥ-Ἕ 393 f* 9

τῷ ὀνόματί pou λήψεσθε" παρακαλῶ οὖν ἦα ἐν τῷ ὀνόματι αὐ-
τοῦ πάντα τὰ πλήθη ταῦτα διασωθείησαν, ἵνα πάντες διαγνώ-
σωνται ὅτι σὺ εἶ θεὸς μόνος ἐν οὐρανῷ χαὶ ἐν τῇ γῇ καὶ ἐν θα-
λάσσῃ, ὁ τὴν σωτηρίαν ἐχζητῶν τῶν ἀνθρώπων δί αὐτοῦ τοῦ

, e "v P] ^" - 9 - - ὔ ,
χυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ Χριστοῦ, μεθ΄ οὐ ξῇς καὶ βασιλεύεις εἰς £vo-
τητὰ πνεύματος ἁγίου εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
sic habet: Tunc íussu regis omnes populi miserunt funes εἰ irochleas, et simulacrum
non poterant everlere. | Apostolus autem dixil eis Solvile vincula illius. Cumque ex-
solvisseni omnia vincula, dixit ad daemonem qui in eo eral Si vis ul non te faciam
ín abyssum milli, exi de isto simulacro et confringe illud, et vade in deserla, ubi
nec avis volat nec aralor arai nec unquam vox hominis resonavit. Al ille statim
egrediens comminuit omnia genera idolorum ; nec solum maius idolum , sed ubicunque
pro ornatu lempli sigilla erant posita minutavil , ita ut picturam omnem delessel.

7T. Τότε πάντες μιᾷ φωνῇ -- ᾿Αβραάμ. (hoc accentu in codice hoc nomen
scriptum est) - - ὁὄ υἱὸς γεννητός (ita legitur; fortasse ἀγέννητος corrigendum
est, lo latinis eodem fere loco unigenitus legitur.) - - ὑγιαίνειν (sic) - -- ἡμῖν
᾿Αμὴν (in codice scriptum est ἡμῖν ὁ ἀμήν. Cum vix videatur Christus à ᾿Αμήν
ab hoc auctore dictus esse, praesertim quum ᾿Αμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν Toh, 16, 23.
legatur, aliquid post ᾧ excidisse putandum erit.) - — διασωπείησαν (ita ipsi cor-
reximus ; ia codice est διασωϑήτωσαν;; quae dicendi negligentia fortasse cum tot
aliis ferenda erat) - - αἰῶνας τῶν αἰώνων. In his graecus textus noster latino

956 MARTYRIUM BARTHOLOMARI.

€ e e £ 4 3 , 2 Γ᾿ 89

Καὶ ὡς ἅπαντες ὑπύροουσαν τὸ ἀμήν. ἐφάνη ἐξαίφνης ἄγ-
γελος χυρίου λάμπων ὑπὲρ τὸν ἥλιον, ἐπτερωμένος, xal ἄλλοι
τέσσαρες ἄγγελοι χατέχοντες τὰς τέσσαρας γωνίας τοῦ ναοῦ"

m" , 9 “τ Ὁ Ml & 4 .
xal τῷ δακτύλῳ αὐτοῦ ὁ εἷς σφραγίσας τὸν ναὸν xal τὸν λαὸν
εἶπε Τάδε λέγει χύριος ὁ ἀποστείλας με. “ὥσπερ ὑμεῖς πάντες
ἀπὸ πάσης ἀσθενείας ὑμῶν καθαρισθήσεσθε, οὕτω χαθαρισθήσε-

4 A A a 9 Li ὔ 3 t» 3. Σ«»-»
ται καὶ τὸ ἱερὸν τοῦτο ἀπὸ πάσης ἀκαθαρσίας καὶ τῶν ἐν αὐτῷ
κατοικούντων δαιμόνων, οὕς ἐχέλευσεν ὁ ἀπόστολος τοῦ θεοῦ
πορευθῆναι εἰς ἔρημον τόπον" οὕτω γάρ μοι 6 θεὸς ἐκέλευσεν, ἵνα
φανερώσω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς. ὃν θεωροῦντες μιηδὲν φοβεῖσθε, ἀλλ
ὡς ἐγὼ ποιῶ τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, οὕτω καὶ ὑμεῖς τῷ δακτύλῳ
ὑμῶν σφραγίσατε τὰ πρόσωπα ὑμῶν, χαὶ τὰ xaxd, ταῦτα φεύ-
ξονται dq ὑμῶν. τότε ὑπέδειξεν αὐτοῖς τὸν δαύμονα τὸν ἐν τῷ
ἱερῷ κατοικοῦντα ὡς Αἰθίσπα μαῦρον ὡς ἡ ἀσβόλη᾽ πρόσωπον
ὀξὺ καθάπερ κυνός, σπανογένειος, τρίχας ἔχων ἄχρι ποδῶν,
ὀφθαλμοὶ πυροειδεῦῖς, σπινθῆρας ἐξερχομένας ἐκ τοῦ στόματος

3 L2 -Ὁ “ 3 ^ , 4 e ἢ ,

αὐτοῦ, xal ἐκ τῶν ῥινῶν αὐτοῦ ἐξήρχετο χαπνὸς ὡσεὶ θεάφιν,
ἔχων πτερὰ ἀκανθώδη χαθάπερ ὕστριξ, καὶ ἦν προσδεδεμένος
τὰς χεῖρας ἁλύσεσι πυρίναις, ἰσχυρῶς κατεχόμενος. χαὰὶ εἶπεν
αὐτῷ ὃ ἄγγελος τοῦ χυρίου Καθὼς xai προσέταξεν ὃ ἀπόστολος,
Abdiae aliquanto prolixior est. Apud hunc enim sic legitur: Tunc omnes una
voce clamare coeperunt. Unus Deus omnipolens, quem praedicat apostolus eius Bar-
tholomaeus. — Quibus facilis expandens manus suas aposlolus ad. coelum dizit Deus
Abraham , Deus Isaac ei Deus Iacob, qui ad redemptionem nostram unigenitum (uum
filium Deum nostrum εἰ dominum direxisti ul nos omnes qui eramus servi peccati suo
sanguine redimeret el tibi flios facerel: qui verus Deus ex hoc cognosceris quia sem-
per idem es εἰ immutabilis perseveras: unus Deus pater ingenilus, et unus filius eius
unigenitus dominus noster lesus Chrislus, el unus spirilus sanctus inluminator et doctor
nostrarum animarum, qui dedil nobis potestatem ul infirmos salvaremus, coecos inlu-
minaremus , leprosos mundaremus , paralylicos absolveremus , daemones fugaremus ei
suscitaremus mortuos: et dixit nobis Amen dico vobis, quaecunque in nomine meo
pelieritis a palre meo, dabil vobis. — Pelo ergo in eius nomine μὲ omnis haec multi-
tudo salvelur : ut cognoscant. omnes quia lu es Deus unus in coelo et in terra et in
mari, qui salutem recuperas per ipsum dominum nostrum lesum Christum, per qum
est tibi domino patri honor εἰ gloria cum spiritu sanclo per immortalia secula se-
culorum.

Καὶ εἷς ἅπαντες ὑπήχουσαν (ita emendavimus id quod in codice scriptam
est ἤχουσαν. Convenit ὑπήχουσαν nostrum cum latino Abdiae textu, in quo est
respondissent. Quo de verbi ὑπαχούειν significatu plura exponuntur in Stephani
Thesauro, tom. VIII. pag. 112; item in Thilonis clarissimi programmate paschali
anni 1847. pay. 29.) - - Καϑὼς καὶ προσέταξ. ὃ dxoot. (haec aliter habent in

MARTYRIUM BARTHOLOMAELI. 957

ἀπολύω c&' ὕπαγε ὅπου οὐκ ἀχούεται φωνὴ ἀνθρώπου. καὶ ἴσθι
ἐκεῖ ἕως τῆς μεγάλης ἡμέρας τῆς χρίσεως. καὶ ὡς ἀπέλυσεν
αὐτόν, ἐχεῖνος ὀλολύξων xal χλαίων ἐχπετάσας ἄφαντος ἐγέ-
νετο. ὁ δὲ ἄγγελος τοῦ χυρίου πάντων ὁρώντων ἀνῆλθεν εἷς τὸν
οὐρανόν.

5 Τότε ὃ βασιλεὺς ὁμοῦ xal ἡ βασίλισσα μετὰ τοὺς δύο
υἱοὺς αὐτῶν χαὶ μετὰ παντὸς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ χαὶ μετὰ παντὸς
τοῦ πλήθους τῆς πόλεως, xal πᾶσα πέριξ πόλις τε καὶ χώρα xod
ὅσην γῆν ἡ βασιλεία αὐτοῦ περιεχράτει, σεσωσμένοι πιστεύσαν-
τες ἐβαπτίσθησαν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς xal τοῦ υἱοῦ xal τοῦ
ἁγίου πνεύματος. ἀποθέμενος δὲ τὸ διάδημα ὁ βασιλεὺς ἠκο-
λούθησε τὸν ἀπόστολον τοῦ Χριστοῦ Βαρθολομαῖον.

latinis; vide infra. Possis dubitare utrum ista pertineant ad verba angeli, an
cum iis quae praecedunt coniungenda sint) - «ἀνῆλθεν εἷς τὸν οὐρανόν. Huc
quadrant Abdiae verba haec: Cumque omnes respondissent amen, apparuit angelus
domini splendidus sícul sol, habens alas. Et per qualuor angulos iempli (desunt
igitur in latino textu ἄλλοι τέσσαρες ἄγγελοι) circumvolans digito suo in. quadratis
saxis sculpsit signum crucis εἰ dixit Haec dicit dominus qui misit me: sicut omnes
vos ab infirmilale vestra mundamini, ita mundavi lemplum hoc ab omni sorde et
habitatore eius, quem iussit apostolus Dei ire in locum desertum ab hominibus. Prae-
terea sne iussit dominus, quem videntes (haec male in latinis habent: etenim Gy
ϑεωροῦντες ad daemonem, non ad dominum spectare debet) nolile expavescere,
ul príus ostendam vobis, ut (et ?) quale signum ego sculpsi in his sazis tale vos digito
vesiro facile in fronlibus vestris, εἰ omnia mala fugieni a vobis. His faciie ostendit
eis angelus domini ingentem Aegyptium nigriorem fuligine, faciem acutae habeniem
cum barba prolixa et crines usque ad pedes, oculos igneos sicul ferrum ignitum,
scintillas emicantes ex ore eius, el ex naribus egrediebalur flemma sulphurea: habebat
εἰ alas spineas sicul hystriz, eratque vinctus a tergo manibus, igneis catenis strictus.
Ei dixit ei angelus domini Quoniam audisti vocem apostoli δὲ omnia pollutionum ge-
nera de isto templo mundasti, secundum promissum apostoli solvam te ut vadas ubi
nulla conversatio hominum est vel esse polest, εἰ ibi sis usque ad. diem iudieti. Εἰ
cum exsolvisset eum , ululatum lelerrimum dirae vocis emittens evolavit, εἰ nusquam
.camparuit. Evolavit el angelus domini videntibus cunotis ad. coelum.

8. Τότε ὁ βασιλεὺς -- - μετὰ τοὺς δύο νἱοὺς αὐτῶν (quae praepositionis μετά
constructio apud Byzantinos frequens est, neque apud illos desunt exempla
utriusque constructionis coniunctae, quale nostro,loeo habetur, Cf. Boissonade
Anecd. IV. pag. 479.) - — τοῦ Xo. Βαρϑολομαῖον. Istis respondent haec apud
Abdiam: Tunc rex una cum uxore sua et duobus flíis εἰ cum omni exerciiu suo εἰ
cum omni populo qui salvalus erat εἰ vicinarum urbium quae ad eius regnum perti-
nebant. ínoolis credens baptizatus est, el deposito diademale capitis εἰ purpura coepit
apostolum non deserere.

Act& apost. apocr. ed. Tischendorf. 47

058 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

Μετὰ δὲ ταῦτα συναχθέντες οἱ ἄπιστοι τῶν ᾿ Ελλήνων πρὸς
τὸν ᾿Αστρήγεα τὸν βασιλέα, ὄντα μεγαλώτερον ἀδελφὸν τοῦ βα-
πτισθέντος βασιλέως, λέγουσιν αὐτῷ Βασιλεῦ, ὁ ἀδελφός σου
Πολύμιος μαθητὴς ἐγένετο μάγῳ τινὶ ἀνθρώπῳ, ὅστις τὰ ἱερὰ
ἡμῶν χαθεῖλε xal τοὺς θεοὺς ἡμῶν συνέτριψε. ταῦτα λεγόντων
αὐτῶν καὶ χλαιόντων ἰδοὺ πάλιν ἦλθον καὶ ἄλλοι τινὲς τῶν πέριξ
πόλεων, μιερεῖς τε χαὶ λαός, καὶ ἀνέβαλον κλαίειν καὶ κατεγκα-
λεῦν ἐνώπιον τοῦ βασιλέως. τότε ὁ βασιλεὺς ᾿Αστρήγης θυμωθεὶς
ἔβαλε χιλίους ἄνδρας ἐνόπλους μετὰ τῶν μιερεῖς ἐκείνων ἵνα ὅπου
ἐὰν εὕρωσι τὸν ἀπόστολον, ἀγάγωσιν αὐτῷ δεδεμένον. χαὶ
τοῦτο ποιήσαντες, εὑρόντες χαὶ ἀγαγόντες, λέγει πρὸς αὐτόν
Σὺ εἶ 6 ἀποστρέψας τὸν ἀδελφόν μου ἀπὸ τῶν θεῶν; πρὸς ὃν
ἀπεχρίθη ὃ ἀπόστολος ᾿Εγὼ οὐκ ἀπέστρεψα αὐτόν, ἀλλ᾽ ὑπέ-
στρεψε πρὸς τὸν θεόν. λόγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς Σὺ εἶ ὁ τοὺς θεοὺς
ἡμῶν συντρίψαι ποιήσας: λέγει αὐτῷ ὁ ἀπόστολος ᾿Εγὼ ἔδωκα
ἐξουσίαν τοῖς δαίμοσι τοῖς ἐν αὐτοῖς οὖσι, xdxsivot συνέτριψαν
τὰ εἴδωλα τὰ κωφὰ xal ἀναίσθητα, ἵνα πάντες ol ἄνθρωποι πι-
στεύσωσι τῷ θεῷ τῷ παντοδυνάμῳ τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς χατοι-
χοῦντι. λέγει αὐτῷ ὁ βασιλεύς “Ὥσπερ σὺ ἐποίησας τῷ ἀδελφῷ
μου ἀρνήσασθαι τοὺς θεοὺς αὐτοῦ xal τῷ θεῷ σοῦ πιστεῦσαι,
οὕτω κἀγὼ ποιήσω σὲ ἀθετῆσαι τὸν θεὸν σοῦ χαὶ τοῖς θεοῖς μοῦ
πιστεῦσαι. λέγει αὐτῷ ὁ ἀπόστολος Εἰ ἐγὼ τὸν θεὸν ὃν ἐλά-
τρευσεν ὁ σὸς ὁμαίμων δεδεμένον ἐχράτησα, xal ἐμοῦ χελεύσαντος
συνετρίβησαν τὰ εἴδωλα, εἰ δύνασαι xal σὺ ταῦτα ποιῆσαι τῷ

Μετὰ δὲ ταῦτα - - πρὸς τὸν ᾿Αστρήγεα (sic in codice constanter hoc nomen
scriptum est; nisi quod infra ubique edidimus ᾿Αστρήγης cuius loco codex habet
᾿Αστρῆγες. Apud Abdiam vero Asxigages legitur. Tamen vero, teste Fabricio,
in historia Armena a Clemente Galano edita Armeniorum rex Bartholomaei et
Thaddaei interfector non Asfyages sed Sanathrugus vocatur: quod nomen poste-
riis propius ad nostrum ᾿Αστρήγης accedere videtur.) - - μιερεῖς (codex ubique
μνερεῖς) τε xal λαός, xal ἀνέβαλον (codex λαὸς ἔβαλον) χλαίειν - — μιερεῖς ἐκεί-
νῶν (cf. de μιερεῖς voce Stephani Thesaurum graecae linguae sub Μιερεύς, Μηε-
ρεύς. T. V. p. 1017. Omnino recte habet coniectura ea ex qua μιερεῖς. (quasi
μὴ ἱερεῖς) gentilium sacerdotes a Christianis scriptoribus per contumeliam dicti
sunt, Praeterea auctor martyrii Bartholomaei de industria scripsisse videtur μετὰ
τῶν μιερεῖς ἐκείνων [aliter Chron. Alex, p. 376. ὑπὲρ τῶν μιερῶν), ac si inde-
clinabile esset μιερεῖς. Similes soloecismíos in Apocalypsi Iohannis haberi coe-
stat.) - - ἀγάγωσιν (codex ἀγαγεῖν) -- σὺ εἶ ὁ (ὁ om codex) ἀποστρέψας - -

MARTYRIUM BARTHOLOMAEI. 259
ἐμῷ θεῷ. δύνασαι κἀμὲ πεῖσαι θυσιάσαι τοῖς θεοῖ: σοῦ" ἐὰν δὲ
σὺ οὐδὲν δύνασαι ποιῆσαι τῷ θεῷ μοῦ, ἐγὼ πάντας τοὺς θεοὺς
σοῦ συντρίψω, σὺ δὲ πίστευσον τῷ ἐμῷ θεῷ.

? Καὶ ταῦτα λέγοντος, ἐμηνύθη τῷ βασιλεῖ ὅτι ὁ θεὸς
αὐτοῦ Βαλδὰδ xai πάντες ol ἄλλοι θεοὶ καταπεσόντες συνετρί-
ϑησαν. τότε ὁ βασιλεὺς διώσχισε τὴν πορφύραν ἥνπερ ἦν ἐνδε-
δυμένος, xai ἐκέλευσε ῥαβδίζεσθαι τὸν ἅγιον ἀπόστολον Βαρθο-
λομαῖον, χαὶ οὕτως ἐνδαρθέντα ἀπαοχεφαλισθῆναι αὐτόν.

Ἦλθον δὲ ἀναρῶμητα πλήθη ἀπὸ πασῶν πόλεων, ὡσεὶ χι-
λιάδες δύο xal δέκα, οἴτινες δί αὐτοῦ ἐπίστευσαν σὺν τῷ βασυ-
Ast, xal ἦραν τὸ λεύψανον τοῦ ἀποστόλου μετὰ ὕμνου χαὶ πά-
σης δόξης, xal κατέθεντο αὐτὸ ἐν βασιλυκῇ θήκῃ xal ἐδόξασαν
τὸν θεόν. ἀχούσας δὲ ὁ βασιλεὺς ᾿Αστρήγης ἐκέλευσεν αὐτὸν ἐν
τῇ θαλάσσῃ ῥιφῆναι᾽ xol μετηνέχθη τὸ λείψανον αὐτοῦ ἐν τῇ
γήσῳ τῆς Λιπάρεως.

συντρίψω (codex - jac) - - τῷ ἐμῷ ϑεῷ. Ad haec confer quibus Abdias pergit:
Interea. colligentes se universorum templorum pontifioes abierunt. ad. Astyagem regem,
fratrem eius maiorem, εἰ dixerunt Fraler (uus discipulus faclus est magi hominis qui
templa nostra sibi vendicat et. deos nostros confringit. | Cumque haec flentes referrent,
rex Asiyages indignalus misit mille viros armatos cum pontificibus, ut ubi inventus
esset apostolus, vinotum ilum perducerent ad eum. Quod cum fecissent , dixit ad
eum Astyages Tune es qui evertisti fratrem. meum? — Cui apostolus Ego non everti
eum , inquit, eed. converti. — Dixit iterum rex Tu es qui deos nostros fecisti comminui?
Respondit apostolus Ego dedé potesiatem daemonibus qui in eis erant, ui ipsi eonquas-
sarent ídola vana in quibus degebant , ut omnes homines relicto errore crederent omni-
potenti Deo qui ἐπ costis habitat. — Dicit ei rez. Sicut tu. fecisii fratrem meum ul relín.
queret deum suum εἰ deum tuum crederet , ita faciam te relinquere deum tuum ei deo
4.60 oredere εἰ ipsi sacrificare. — Dicit ei apostolus Ego deum quem oolebat fraler &sus
religatum εἰ vinctum ostendi, εἰ ipsum feci ut. frangere. simulacrum suum. Sí. po-
tueris hoe facere deo meo, iunc me ad sacrificoandum impelles; si autem iu nihil deo
seo faeere potes, ego omnes deos (uos comminuam , et (u oredes deo meo.

9. Καὶ ταῦτα λέγοντος - - Βαλδὰδ (observa quam prope hoc idoli nomen
aocedat ed coniecturam Fabricii l. 1. pag. 655. In textu enim Abdiae latino edi-
dit Vualdath, sed legendum putat Baaladad vel simile quippiam.) - - ἀποχεφαλι-
σϑῆναι αὐτόν. Cum his maximam partem concordat Abdiae locus, qui sic habet:
Haec cum diceret, nunciatum est regi quod deus eius Vualdath cecidisset εἰ minutim
díssiluisset. Qua re indignalus rex scidil. purpuream vestem qua índulus erai, εἰ
fecit. exinde [ustibus caedi beatum Bartholomaeum ; caesum gutem iussit deoollari.

"HAso» δὲ ἀναρίϑμητα -- xol xatéStvto usque Λιπάρεως (haec omnia in
latinis non habentur. Posteriora vero de reliquiis Bartholomaei ad Liparim in-
sulam advectis plane conveniunt cum traditione Graecis celebrata. Cf. Fabricium
1 l|. pag. 696.). Comparanda cum hoc martyrii loco Abdias tantummodo haec

17"

ποι...

960 MARTYRIUM BARTHOLOMAEI.

Ἐγένετο δὲ τριαχοστῇ ἡμέρᾳ ἀπὸ τῆς μετενέγξεως τοῦ
ἀποστόλου xal ἔπεσεν ἀπὸ δαίμονος ὁ βασϑλεὺς ᾿Αστρήγης xal
ἐπνίγη ἀθλίως, xal πάντες οἱ μιερεῖς ὑπὸ δαιμόνων πνιγέντες
ἀπώλλοντο διὰ τὴν στάσιν τοῦ ἀποστόλου, xal οὕτω κακῷ μόρῳ
ἐτελεύτησαν.

᾿Ἐγένετο δὲ φόβος μέγας καὶ τρόμος. xal προσήρχοντο ἐπὶ
τὸν χύριον ἅπαντες καὶ ἐβαπτίσθησαν ὑπὸ τῶν πρεσβυτέρων τῶν
χειροτονηθέντων ὑπὸ τοῦ ἅγιου ἀποστόλου Βαρθολομαίου. ἐποίη-
σαν δὲ χατὰ τὴν πρόσταξιν τοῦ ἀποστόλου πᾶς ὁ χλῆρος τοῦ
λαοῦ Πολύμιον τὸν βασιλέα ἐπίσκοπον xal ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ
χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔλαβε χάριν ἰαμάτων xal ἤρξατο
σημεῖα, ποιεῖν. ἐποίησε δὲ ἐν τῇ ἐπισχοπῇ ἔτη x , xal προκόψας
ἐν πᾶσι χαὶ χαλῶς χυβερνήσας τὴν ἐχκλησίαν καὶ ὀρθοδόξως
ὁδηγήσας ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ καὶ ἐπορεύθη πρὸς κύριον" ᾧ ἡ δόξα
χαὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.
habet: Inierea qui haec audieranl venerunt. duodecim civilatum populi qui per ilium
crediderant una cum rege Polymio, εἰ absiuleruni cum. hymnis εἰ cum omni gloria

corpus eius.
Ἐγένετο δὲ τριαχοστῇ -- μετενέγξεως (codex μετενέξεως : quemadmodum

saepe in codicibus y ante ξ omissum est) - - διὰ τὴν στάσιν τοῦ ἀποστέλου (vi- -

dentur haec significare ut staret i. e. valeret. aposiolus eiusque auctoritas, Quod
nescio an Abdias qui dicitur paullo obscurius expresserit his: δέ confüentes apo-
siolatum eius; ed quae Fabricius notandum daxit: vere illum a Deo missum fuisse.)
— ἐτελεύτησαν. Huc spectant Abdiae haec: Factum esi autem tricesimo die. de-
positionis eius, arreptus daemonio rex Asiyages venit ad lemplum eius et omnes pon-
lifices pleni daemonibus passi sunt, οἱ confilenles apostolatum eius ibidem mortui sunt.

"Eyéwto δὲ φόβος --- τῶν αἰώνων, ἀμήν. Istis satis respondent quae apud
Abdiam traduntur. Ibi enim sic legitur: Et factus est timor et tremor super omnts
incredulos. Εἰ crediderunt, universi atque baplizali sunt a. presbyteris , quos ordina-
verat apostolus Bartholomaeus. — Facius esi. denique per revelationem , universo po-
pulo acclamante , ut ab apostolo ordinuretur episcopus ipse rex Polymius: qui coepi
ab eo lempore in nomine apostoli signa mulia facere. — Fuilque in. episcopatu amnis
viginli, el demum perfectis omnibus ac bene compositis ac stabilitis migravit ad de-
minum: cui honor δὲ gloria si£ in secula seculorum , amen.

*

ΠΡΑΞῚΣ TOY ATIOY AIIOXTOAOY ΘΑΔΔΑΙΟΥ͂ ENOZ
TON IB.

Λεββαῖος 6 xol Θαδδαῖος ἦν μὲν ἀπὸ ᾿Εδέσσης τῆς πόλεως"
μητρόπολις δὲ αὕτη ᾿Οσροηνῆς, ᾿Αρμενοσύρων μεσόγειος “Εβραῦος
τῷ γένει. ἐξησχημένος τὰς θείας γραφὰς καὶ λογιώτατος. οὗτος
ἦλθεν εἰς ᾿Ιερουσαλὴμ προσκυνήσων ἐν ταῖς ἡμέραις ᾿Ιωάννου τοῦ
βαπτιστοῦ, xal ἀκούσας τὸ χήρυγμα αὐτοῦ xol ἰδὼν τὸν ἀγγε-
λυκὸν αὐτοῦ βίον ἐβαπτίσθη, xaX ἐπεκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Θαδ-
δαῖος. ἰδὼν δὲ τὴν παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ xai τὴν διδαχὴν
αὐτοῦ καὶ τὰ θαύματα αὐτοῦ ἠχολούθησεν αὐτῷ καὶ ἐγένετο
αὐτοῦ μαθητής. xai ἐξελέξατο αὐτὸν εἰς τοὺς δώδεχα, χατὰ
μὲν Ματθαῖον χαὶ Μάρκον τοὺς εὐαγγελιστὰς δέκατος ἀπό-
στολος.

2 Κατὰ τοὺς χρόνους τούτους ἦν τοπάρχης πόλεως ᾿Εδέσ-
σης. ὀνόματι Αβγαρος. ἐξελθούσης δὲ τῆς φήμης τοῦ Χριστοῦ,
τῶν θαυμασίων ὧν ἐποίει xal τῆς διδασχαλίας αὐτοῦ, ἀχούσας
ὃ ΓΑβγαρος ἐξίστατο, καὶ ἐπόθει ἰδεῖν τὸν Χριστόν, xal οὐκ ἠδύ-
νατὸ τὴν πόλιν αὐτοῦ xal τὴν ἀρχὴν καταλιπεῖν. χατὰ δὲ τὰς
ἡμέρας τοῦ πάθους καὶ τὰς ἐπιβουλὰς τῶν ᾿Ιουδαίων νόσῳ χρα-
τηθεὶς ἀνιάτῳ ὁ ΓΑβγαρος ἔπεμψεν ἐπιστολὴν τῷ Χριστῷ διὰ

* [ta inscriptio in codice Par legitur. "Vind sic: Πρᾶξις xal χοίμησις τοῦ
ἁγίον xal πανευφήμου ἀποστόλου Θαδδαίου ἑνὸς τῶν ἑβδομήκοντα.

1. Δεββαῖος: Vind Ὁ μαχάριος Λεββ. | ᾿Ἐδέσσης: Par semper Αἰδέσσης |
μητρόπ. δέ: Vind add ὑπάρχει | ᾿Οσροηνῆς : ita scribendum duxi. Par ὡσροηνῆ,
Vind ὀσροηνή χαλουμένη | Par λογιότατος, et Vind add πάνν | οὗτος: Par
om | ἐν ταῖς : Par om ἐν | ἰδών: codex εἰδών, item infra.

2. "Afyapoc: haec usitatissima eius nominis scriptura est. Codex Par ubi-
que Αὔγαρος. Alibi etiam "AyBapoc invenitur, ut infra in Vind.

262 ACTA THADDAEI.

᾿Ανανίου τοῦ ταχυδρόμου, περιέχουσαν τάδε. ᾿[ησοῦ τῷ λεγο-
μένῳ Χριστῷ Αβγαρος τοπάρχης ᾿Εδεσσηνῶν χώρας, δοῦλος
ἀνάξιος. "Hxouctat μοι τὸ τῶν θαυμασίων πλῆθος τῶν ὑπὸ σοῦ
γινομένων, ὅτι ἀσθενεῖς χαὶ τυφλούς, χωλοὺς καὶ παρειμένους
χαὶ δαιμονιῶντας ἰᾶσαι πάντας. καὶ διὰ τοῦτο παραχαλῶ τὴν
ἀγαθότητά cou παραγενέσθαι ἕως ἡμῶν xal ἐχφυγεῖν τὰς ἐπι-
βουλὰς τῶν μιαρῶν Ιουδαίων, ἃς φθόνῳ κατὰ σοῦ χινοῦσυν.
μικρὰ δέ μοι πόλις ἐστίν, ἀρχοῦσα τοῖς ἀμφοτέροις. παραγγεῦας
τῷ ᾿Ανανίαᾳ ὃ Γλβγαρος ἱστορῆσαι τὸν Χριστὸν ἀκριβῶς, ποίας
εἰδέας ἐστίν, τήν τε ἡλικίαν καὶ τρίχα καὶ ἁπλῶς πάντα.

δ Ὃ δὲ ᾿Ανανίας ἀπελθὼν χαὶ δοὺς τὴν ἐπιστολὴν ἦν ἐπι-
μελῶς ἀτενίζων τῷ Χριστῷ, xal οὐκ ἠδύνατο καταλαβέσθαι αὐ-
τόν. ὁ δὲ ὡς καρδιογνώστης γνοὺς ἥτησε νίψασθαι" xal ἐπεδόθη
αὐτῷ τετράδιπλον᾽ xal νιψάμενος ἀπεμάξατο τὴν ὄψιν αὐτοῦ.
ἐντυπωθείσης δὲ τῆς εἰκόνος αὐτοῦ ἐν τῇ σινδόνι ἐπέδωχεν τῷ
᾿Ανανίᾳ εἰπὼν ᾿Απόδος καὶ ἀπάγγειλον τῷ ἀποστείλαντί σε. Et
σήνη σοὶ xol τῇ πόλει σου. ὅτι διὰ τοῦτο ἦλθον, παθεῖν ὑπὲρ
τοῦ χόσμου καὶ ἀναστῆνω, καὶ ἀναστῆσαι τοὺς προπάτορας.
μετὰ δὲ τὸ ἀγαληφθῆνοί με εἷς οὐρανοὺς ἀποστελῶ σοι τὸν μα-
ϑητήν βου Θαδδαῖον. ὅστις φωτίσει σε χαὶ ὁδηγήσει σς εἰς πὶ πᾶ-
σαν τὴν ἀλήθειαν, χαὶ σὲ χαὶ τὴν πόλιν σου.

* Ὃ δὲ δεξάμενος τὸν ᾿Ανανίαν καὶ πεσὼν καὶ προσχυνή-
σας τὴν εἰκόνα πρὸ τοῦ φθάσαι τὸν Θαδδαῖον ὁ "AgYaooz ἰάθη
ἀπὸ τῆς νόσου αὐτοῦ.

Μετὰ δὲ τὸ πάθος καὶ τὴν ἀνάστασιν xal τὴν dvd
ἀπῆλθεν ὁ Θαδδαῖος πρὸς Αβγαρον. καὶ εὐρὼν αὐτὸν ὑγιῆ ἐξη-

8. Vid sic: d δὲ χύριος, ὡς dct χρυφίων γνώστης xol καρδιῶν καὶ μνε-
My ἐξεταστής, γνοὺς τὴν ἐπιϑύμησιν αὐτοῦ ἥτησε νίψασθαι" xal τούτον γενο-
μένον ἐπεδόϑη αὐτῷ bdxxoc τετράδιπλον᾽ χαὶ νιψάμενος ἀπεμάξατο τὴν ἃ ἄχραντον
xal ἁγίαν αὐτοῦ ὄψιν ἐν αὐτῷ. ὅϑεν ἐντυπωθείσης τῆς ϑείας αὐτοῦ μορφῆς xai
προσόψεως ἐν τῇ σινδόνι, ὡς αὐτὸς μόνος οἶδεν, ἐπέδωκεν τῷ ᾿Ανανίᾳ εἰκών
᾿Απελϑιὸν ἀπόδος αὐτὸ τῷ ἀποστείλαντί σε, χαὶ ἀπάγγειλον αὐτῷ ταῦτα. Εἰρήνη
φοὶ καὶ τῇ πόλει σον, πρὸς τὸ μηδένα τῶν ἐχϑρῶν χατισχῦσαι αὐτῆς πιωόκοτε.
ἐγὼ γὰρ διὰ τοῦτο χατῆλθον ἐπὶ τῆς γῆς, παϑεῖν ὑπὲρ τοῦ κόσμου βουλόμενος,
ἀναστῆναί τε xal ἀναστῆσαι τοὺς προπάτορας. μετὰ δὲ -- - - ὅστις xol ϑεραπεύ-
Ott σε xol φωτίσει cc καὶ -- - -- τὴν πόλιν Gov.

4. Vind Ὁ δὲ τοπάρχης ἼΛγβαρος δεξάμενος περιχαρώς τὸν ᾿Ανανέαν

ACTA THADDAEJ. 963
γήσατο αὐτῷ τὴν τοῦ Χοιστοῦ ἐνανθρώπησιν, xal ἐβάπτισεν αὖ-
τὸν σὺν ὅλῳ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ. χαὶ πολλὰ πλήθη ᾿Εβραίων τε καὶ
Ἑλλήνων, Σύρων τε xal ᾿Αρμενίων χατηχήσας, ἐβάπτισεν αὐ-
τοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς χαὶ υἱοῦ χαὶ ἁγίου πνεύματος,
χρίσας αὐτοὺς τὸ ἅγιον μύρον, καὶ μετέδωχεν αὐτοῖς τῶν ἀχράν-
τῶν μυστηρίων τοῦ ἁγίου σώματος xal αὔματος τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ παρέδωχεν αὐτοῖς φυλάσσειν xoi τηρεῖν τὸν
νόμον Μωυσέως xaX στοιχεῖσθαι τὰ ὑπὸ τῶν ἀποστόλων εἰρημένα
εἰς ᾿Ιερουσαλήμ. χατ᾽ ἐνιαυτὸν γὰρ συνήγοντο εἰς τὸ πάσχα,
καὶ πάλιν διεμέριζεν αὐτοὺς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον.

ὅ Ὃ δὲ Θαδδαῖος σὺν τῷ ᾿Αβγάρῳ κατέλυσεν εἰδωλεῖα καὶ
ἔχτισεν ἐκκλησίας. χειροτονήσας ἕνα τῶν μαθητῶν αὐτοῦ ἐπί-
σχοπον χαὶ πρεσβυτέρους χαὶ διαχόνους, xal παρέδωχεν αὐτοῖς
τὸν χανόνα τῆς ψαλμῳδίας xai τῆς ἱερᾶς λειτουργίας. xai χα-
vum» αὐτοὺς ἀπῆλθεν εἰς ΓΑμιδα πόλιν, μεγάλην μιητρότωλιν
Μεσηχάλδων χαὶ Σύρων, ἤγουν Μεσοποταμίας Συρίας, παρὰ
τὸν Τίγριν ποταμόν. καὶ εἰσελθὼν εἰς τὴν συναγωγὴν τῶν "lov-
δαίων σὺν τοῖς μαθηταῖς τῇ ἡμέρᾳ τῶν σαββάτων, μετὰ τὴν
ἀνάγνωσιν τοῦ νόμου εἶπεν ὁ ἀρχιερεὺς πρὸς Θαδδαῦῶον καὶ τοὺς
μαθητὰς αὐτοῦ ἼΑνδρες. πόθεν ἐστέ; καὶ τίνος χάριν πάρεστε:

ὁ Ὃ δὲ Θαδδαῖος εἶπεν Πάντως τὸ ῥῆμα τὸ γεγονὸς εἰς
“Ἱερουσαλὴμ. περὶ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἠκούσατε. xal ἡμεῖς μαθηταὶ
αὐτοῦ ἐσμὲν xal μάρτυρες τῶν θαυμασίων ὧν ἐποίησεν xal ὧν
ἐδίδαξεν, xal ὡς διὰ φθόνον παρέδωχαν αὐτὸν οἱ ἀρχιερεῖς Πι-
λάτῳ τῷ ἡγεμόνι τῆς Ἰουδαίας. ὁ δὲ Πιλᾶτος ἀνακχρίνας xal
μὴ εὑρὼν αἰτίαν ἤθελεν ἀπολῦσαι αὐτόν οἵ δὲ ἐπεφώνουν ᾿Εὰν
τοῦτον ἀπολύσῃς, οὐχ εἰ φίλος τοῦ Καίσαρος, ὅτι ἑαυτὸν βασι-
Ma κηρύττει. ὁ δὲ φοβηθεὶς ἀπενίψατο τὰς χεῖρας θεωροῦντος
τοῦ ὄχλου. xal εἶπεν ᾿Αθῷός εἶμι ἀπὸ τοῦ αὕματος τοῦ ἀνθρώπου
τούτου ὑμεῖς ὄψεσθε. xal ἀποχριθέντες οἱ ἀρχιερεῖς εἶπον Τὸ
αἷμα αὐτοῦ ép ἡμᾶς χαὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν. ὁ δὲ Πιλᾶτος
παρέδωχεν αὐτὸν αὐτοῖς. οἱ δὲ παραλαβόντες αὐτὸν σὺν τοῖς

στοιχεῖσϑαι td: an potius στοιχ. κατὰ td?
5. καὶ παρέδωχεν: xal non est in codice.

964 ACTA THADDAEL

στρατεύμασιν ἐμπτύσαντες καὶ πολλὰ καταπαίξαντες ἐσταύρω-
" «“ ϑ , P
σαν αὐτὸν XO κατέθεντο ἐν τῷ μνημείῳ ἀσφαλισάμενοι “καλῶς,
παραστήσαντες αὐτῷ καὶ φύλακας. χαὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ πρὸ
τοῦ αὔγους ἠγέρθη, καταλείψας τῷ τάφῳ τὰ ἐντάφια. χαὶ
ὄφθη πρῶτον τῇ μητρὶ αὐτοῦ xal ἄλλαις γυναιξίν, καὶ Πέτρῳ
καὶ ᾿Ιωάννῃ τοῖς πρώτοις τῶν συμμαθητῶν μου. ἔπειτα xa ἡμῖν
τοῖς δώδεκα, οἴτινες συνεφάγομεν xal συνεπίομεν αὐτῷ μετὰ τὸ
ἀναστῆναι ἐκ νεχρῶν ἐπὶ ἡμέρας πολλάς. χαὶ ἀπέστειλεν ἡμᾶς
- -φ 23 ἢ 3 aw "v , A X e -
ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ χηρῦξαι μετάνοιαν καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν
εἰς πάντα τὰ ἔθνη βαπτιξομάνους, ἐπαγγειλᾳμένους βασιλεία»
οὐρανῶν, ἀναστησομένους ἀφθάρτους ἐπὶ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος
τούτου! xal ἔδωχεν ἡμῖν ἐξουσίαν δαίμονας διώχειν καὶ θερα-
πεύειν πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν καὶ νεχροὺς ἀνιστᾶν.
7 ᾿Αχούσαντες δὲ οἱ ὄχλοι ἐπισυνήγαγον τοὺς ἀσθενεῖς αὖ-
τῶν xal δαιμονιῶντας. ὁ δὲ Θαδδαῖος ἐξελθὼν σὺν τοῖς μαθη-
ταῖς, ἑνὶ ἑκάστῳ αὐτῶν ἐπιτιθὼν τὴν χεῖρα, τῇ ἐποκλήσει τοῦ
Χριστοῦ πάντας ἐθεράπευσεν οἵ δὲ δαιμονιῶντες πρὸ τοῦ ἐγγίσαι
τὸν Θαδδαῖον ἐθεραπεύοντο, ἐξερχομένων τῶν πνευμάτων. ἐπὶ
πολλὰς δὲ ἡμέρας ἐπισυντρεχόντων τῶν λαῶν ἐκ διαφόρων χωρίων
καὶ θεωρούντων τὰ γινόμενα ὑπὸ Θαδδαίου, xcl ἀκούοντες τῆς
διδασκαλίας αὐτοῦ πολλοὶ ἐπίστευσαν καὶ ἐβαπτίζοντο ἐξομολο-
γούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν.

6. χαταπαίξαντες ex Vind; Par χαταπλήξαντες | παραστήσ. αὐτῷ : Par om
αὐτῷ | καὶ τῇ: Vind 03e» τῇ | Vind dc ϑεὸς καταλείψας αὐτοῦ τὰ ἐντάφια
ἐν τῷ τάφῳ χενά (κενῷ ?) | xal ἄλλ. γυναιξίν, καὶ Πέτρῳ : Vind xol Μαρίᾳ τῇ
Ναγδαληνῇ᾽ εἶν᾽ οὕτως Πέτρῳ | Vind: τοῖς δώδεκα μαϑηταῖς καὶ ἀποστόλοις,
οἷς. xal συνεῳῷ. | πολλάς: Vind τεσσεράἄχοντα | ἀπέστειλεν ἡμᾶς: Vind add ἐν
ὅλῳ τῷ χόσμῳ | βαπτιζομένους: Vind add ὕδατι χαϑαρῷ εἰς ὄνομᾳ τοῦ πατρὸς
xal τοῦ υἱοῦ xol τοῦ dylou πνεύματος | ἐπαγγειλαμένους: uterque codex ἐπαγ-
γειλάμενος, et Vind add αὐτοῖς | οὐρανῶν: Vind add χληρονομεῖν | Vind ἔδω-
xt» δὲ ἡμῖν xal ἐξονσίαν νεχροὺς ἀνιστᾶν, δαίμ. διώχ., λεπροὺς χαϑαρίζειν xa
“ςρ. πᾶσαν ν. X. T. μαλαχίαν.

7. Vind 'Ax. δὲ ταῦτα | Vind τ. ἄσϑεν. ξαντῶν x. δαιμ. xol ἔφερον av-
τοὺς πρὸς αὐτόν, | ὁ δὲ OaB5.: Vind ὁ δὲ μαχάριος τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος
Oa88. | μαϑηταῖς: Vind add πρὸς αὐτούς, xal | Vind ἐπιτιϑείς | Vind ἐγ-
γίσαι αὐτοὺς τῷ ἀποστόλῳ ἔϑερ. τῇ τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδι, ἐξερχ. τῶν ἀχαϑάρ-
τῶν xal πονηρῶν πνευμάτων | Vind τὰ γενόμενα ὑπὸ τοῦ dylou ἀποστόλου Θαδδ.
ϑαύματα | ἐπίστευσαν: Vind add ἐπὶ τὸν χύριον ἡμῶν Ιησοῦν Χριστόν | Vind
xal ἐξομ. τὰς ἀμ. αὖτ. ἐβαπτίζοντο ὑπ᾿ αὐτοῦ εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς xol τοῦ
υἱοῦ xol τοῦ ἀγίον πνεύματος .

ACTA THADDAEI. 965

? Προσμείνας οὖν αὐτοῖς ἐπὶ ἔτη πέντε ἔχτισεν ἐκκλησίαν "
χαὶ χαταστήσας ἐπίσκοπον ἕνα, ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ xal
πρεσβυτέρους καὶ διακόνους ἐπευξάμενος αὐτοῖς ἐξῆλθεν, περιερ-
χόμενος τὰς πόλεις τῆς Συρίας καὶ διδάσκων καὶ ἰώμενος πάντας
τοὺς ἀσθενοῦντας ὅθεν πολλὰς πόλεις χαὶ χώρας προσήγαγεν τῷ
Χριστῷ διὰ τῆς διδασχαλίας αὐτοῦ. διδάσκων οὖν xal εὐαγ-
γελιζόμενος σὺν τοῖς μαθηταῖς xal ἰώμενος τοὺς ἀσθενοῦντας
ἀπῆλθεν εἰς Βηρυτὸν πόλιν τῆς Φοινύκης παραθαλασσίαν " xal
ἐχεῖ διδάξας καὶ πολλοὺς φωτίσας ἐκοιμήθη μηνὶ Αὐγούστῳ εἰ-
χάδι [πρώτῃ] καὶ ἐπισυναχθέντες οἱ μαθηταὶ ἐκήδευσαν αὐτὸν
ἐντίμως καὶ πολλοὶ ἀσθενεῖς ἐθεραπεύθησαν, καὶ ἔδωκαν δόξαν
τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ xal τῷ ἁγίῳ πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων, ἀμήν.

8. αὐτοῖς: Par αὐτούς | ἐχχλησίαν: Vind add xol χαϑιέρωσεν αὐτήν L
ἐξῆλθεν: Vind add χαίρων | xal ἰώμενος πάντας usque διδάσχων οὖν ex Vind
sant; Par non habet | εὐαγγελιζόμενος: Vind add τὸν Χριστὸν ὁ τοῦ xvuplov
ἀπόστολος Θαδδαῖος πᾶσαν πόλιν xol χώραν | μαϑηταῖς: Vind add αὐτοῦ | πα-
ραϑαλασσίαν: h. 1. Vind add xal εἰσελθὼν ἐν αὐτῇ ἐχήρνττεν τὸν Χριστόν, λέγων
πρὸς ἅπαντας μετὰ δαχρύων ἴΑνδρες οἱ ἔχοντες ὦτα ἀχούειν, ἀχούσατε παρ᾽ ἐμοῦ
λόγον ζωῆς, ἀχούσατε νουνεχῶς καὶ σύνετε. ἀπόστητε τῶν πολλῶν δοξῶν ὑμῶν
xal πιστεύσαντες προσέλθετε ἑνὶ ϑεῷ ζῶντι χαὶ ἀληϑινῷ, τῷ τῶν Ἑ βραίων ϑεῷ.
οὗτος γὰρ μόνος ἀχηϑινὸς ϑεὸς xol δημιουργὸς πάσης χτίσεως, ἐρευνῶν χαρδίας
ἀνϑρώπον xal ἐχάστον εἰδὼς τὰ πάντα πρὶν γενέσεως fruto» ὡς ποιητὴς τῶν
ἁπάντων. αὐτῷ μόνῳ ἀτενίζοντες εἷς τὸν οὐρανὸν προσπίπτετε ἑσπέρας χαὶ πρωὶ
xoi μεσημβρίας, xol αὐτῷ μόνῳ ϑύετε ϑυσίαν αἰνέσεως xal εὐχαριστεῖτε δυὰ
παντός, ἀπεχόμενοι ἃ αὐτοὶ ὑμεῖς μισεῖτε" ὅτι ϑεὸς εὔσπλαγχνος xal φιλάνορωπός
ἐστιν, xol ἀποδώσει ixdcto χατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Post haec sic pergit: οὕτως
οὖν ποιῶν xal διδάσχων ὁ τοῦ xvplou ἀπόστολος Θαδδαῖος xal πολλοὺς ἐχεῖσε δι-
δάξας xal φωτίσας χαὶ ἰασάμενος ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ μηνὶ Αὐγ. clx. πρώτῃ.
(πρώτῃ in Par deest; hinc uncis in textu inclusimus) | Vind τότε συναχϑέντες
ot τε πιστεύσαντες xol οἱ μαϑηταὶ αὐτοῦ ἐκήδευσαν - -- ἐϑεραπεύϑησαν ἀλλὰ
xai μέχρι τοῦ νῦν ἐν τῷ τάφῳ αὐτοῦ ϑεραπεύονται εἰς δόξαν ϑεοῦ παντοχράτορος
καὶ χυρίον ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ" d ἡ δόξα xol τὸ χράτος εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων, ἀμήν.

-*

ΠΡΑΞΙΣ TOY ATIOY ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ͂ ΚΑΙ ΕΥ̓ΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ
ΙΏΑΝΝΟΥ TOY ΘΕΟΛΟΓΟΥ͂.

ITEPI ΤῊΣ ἘΞΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΑΥ̓ΤΟΥ͂.

Βασιλεύοντος τῶν ᾿Ιουδαίων ᾿Αγρίππα, ὃν διὰ τὸ συμβου-
λεύειν Εἰρήνην λιθοβολήσαντες ἀπέκτειναν, ἐν τῷ καιρῷ ἐχεῶῳ
Οὐεσπασιανὸς Καῖσαρ ὑπάρχων πολλῷ στρατεύματι περιχαρα-
κώσας τὴν ἹἹερουσαλὴμ. τοὺς μὲν δορυαλώτους λαβὼν ἐφόνευσεν,
ἄλλους πολιορκήσας λιμῷ διέφθειρεν, xal τοὺς πλείστους φυγα-
δεύσας χρόνῳ διέσπειρεν" τό τε ἱερὸν καθελὼν xal τὰ σχεύη τὰ
ἅγια εἰς ναῦν ἐνΒβαλὼν ἔπεμψεν εἰς Ρώμην ποιήσασθαι τῆς EU
ρήνης σκήνωμα, xal τοῖς ἐκ πολέμου σχύλοις ἐχοσμεῖτο.

2 Οὐεσπασιανοῦ δὲ ἀποθανόντος ἐγκρατὴς γενόμενος ὁ υἱὸς
αὐτοῦ Δομετιανὸς τῆς βασιλείας μετὰ τῶν ἄλλων ἀδικημάτων
αὐτοῦ προσέθετο καὶ διωγμὸν ποιεῖν χατὰ τῶν δικαίων ἀνθρώπων.
μαθὼν γὰρ τὴν πόλιν πεπληρῶσθαι Ἰουδαίων, μεμνημένος τῶν
ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ περὶ αὐτῶν χελευσθέντων, ὥρμησεν ἐπὶ
τὸ πάντας ἐχβαλεῖν ἐκ τῆς τῶν Ῥωμαίων πόλεως. τολμήσαντες
δέ τινες τῶν ᾿Ισυδαίων ἔδωχαν τῷ Δομετιανῷ βιβλίον ἐν ᾧ ἐγέ-
γρᾶπτο τάδε.

* Haec inscriptio ex Par desumta est. "Vind sic habet: Εἰς τὴν μετάστασιν
τοῦ dylou ἀποστόλον xal εὐαγγελιστοῦ ᾿Ιωάννον τ. 960). (Reliqua Περὶ τῆς etc
Vind non habet.)

1. ᾿Αγρίπκα: Vind ᾿Αγρίππου

2. βιβλίον: uterque codex βίβλον, sed iu utroque sequitur ἐν e | éyéypa-
πτο: Par - nto, Vind ἐγέγραπται

ACTA IOHANNIS. 267

3 Δομετιανὲ Kaicao xoi βασιλεῦ πάσης τῆς οἰκουμένης,
ὅσοι ᾿Ιουδαῖοί σου δεόμεθα, ἱκέται προσχείμεθα τῆς σῆς δυνάμεως
| φυγαδεύειν ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ θείου καὶ φιλανθρώπου σου προσώ-
ποῦ εἴχομεν γάρ σοι xal τοῖ» ἔθεσιν xal τοῖς νόμοις xol πρά-
ξεσιν χαὶ πολιτείαις μιηδὲν ἀδικοῦντες, ἀλλὰ Ρωμαίοις ὁμοφρο-
νοῦντες. ἔστιν δὲ καινὸν xai ξένον ἔθνος, μήτε τοῖς ἑτέροις
σιν ὑπαχοῦον μήτε ταῖς Ιουδαίων θρησχείαις συνευδοχοῦν, ἀπε-
Οίτμητον, ἀπάνθρωπον, ἄνομον, ὅλους οἴχους ἀνατρέπον, ἄν-

θρῶπον θεὸν καταγγέλλοντες . ὃς $ ἐχχλησιάσασιν ἐπιγῶεται ξενὸν δ, £4 Pordliss

45

ὄνομα Χριστιανόν. οὗτοι θεὸν ἀθετοῦσιν μὴ προσέχοντες τῷ ὑπὶ
αὐτοῦ δοθέντι νόμῳ, υἱὸν δὲ θεοῦ καταγγέλλουσιν ἄνθρωπον ἐξ
ἡμῶν αὐτῶν γεννηθέντα ὀνόματι ᾿Ιησοῦν, οὗ οἱ γονεῖς xal oi
ἀδελφοὶ καὶ πᾶσα ἡ γενεὰ ἐξ ᾿Εβραίων ἐξήρτηται ὃν διὰ τὴν
πολλὴν αὐτοῦ βλασφημίαν καὶ τὴν ἄνομον φλυαρίαν ἡμεῖς σταυ-
ρῷ παρεδώχαμεν. ψεῦσμά τε ἕτερον τῷ πρώτῳ αὐτῶν βλάσφη-
μὸν συνάπτουσιν" τὸν γὰρ παγέντα, xal τἀφέντα,., τοῦτον ὡς ἐκ
νεκρῶν ἀναστάντα δοξολογοῦσιν πρὸς τούτοις καὶ ἀναληφθέντα
ἐν νεφέλαις ἐν τοῖς οὐρανοῖς χαταψεύδονται.

ὁ ᾿Επὶ τούτοις πᾶσιν ὀργῇ συσχεθεὶς ὁ βασιλεὺς δόγμα τῇ
συγκλήτῳ ἐχελεύσατο ἵνα ἄρδην τοὺς ὁμολογοῦντας αὐτοὺς εἶναι
Χριστιανοὺς φονεύσωσιν. τῶν οὖν παραυτὰ τῆς ὀργῆς εὑρεθέν-
τῶν χαὶ τὸν τῆς ὑπομονῆς καρπὸν τρυγησάντων στεψαμένων τε
τὸν πάμμαχον ἀγῶνα κατὰ τῶν τοῦ διαβόλου πραγμάτων προσε-
λάβετο ἡ τῆς ἀφθαρσίας ἀνάψυξις.

" Διεοφημίσθη τε ἐν τῇ Ῥώμῃ ἡ τοῦ Ἰωάννου διδασκαλία
xal μέχρι τῶν Δομετιανοῦ ἀχοῶν, εἶναί τινα ἐν ᾿Εφέσῳ ' Efpaiov
ὀνόματι ᾿Ιωάννην, ὃς περὶ τοῦ “Ρωμαίων βασιλείου διαφημίζει
λέγων ἐν τάχει ἐχριζωθήσεσθαι, xal ἑτέρῳ τὴν βασιλείαν τῶν

8. ἱκέται: Vind οἰκέται | ἔϑεσιν : ita recte Viad; Par ἔϑνεσιν |. ἀλλὰ Ῥω-
μαίοις ὁμοφρονοῦντες: baec ex Vind addita sunt; desiderantur in Par | χαινὸν
xal: ita Vind; Par om xal | ἔϑνεσιν: ita Par; Vind ἔϑεσιν | 3pnaxelats : ita
Par; Vind ϑρησχίαις | ὃς ἐκχλησιάσασιν : ita de coniectura edidi; in utroque

libro masuscripto est elc ἐχκλησία πᾶσιν (Par ἅπασιν) | Vind καταγγέλουσιν et. c7.

supra χαταγγέλοντες | Ψψεῦσμά τε: ita recte Par; Vind ψεύσματα
4. στεψαμένων τε: ita Par; Vind στεψαμ. δέ

“δὴ

'3

1

968 ^ ACTA IOHANNIS.

Ῥωμαίων διαδοθήσεσθαι. ταραχθεὶς δὲ ὁ Δομετιανὸς ἐπὶ τοῖς
εἰρημένοις ἔπεμψεν ἑκατόνταρχον μετὰ στρατιωτῶν ἵνα ἁρπάσαν-
τες ἀγάγωσιν τὸν Ἰωάννην. χαὶ ἐλθόντες εἰς τὴν "Ἔφεσον ἐπυν-
θάνοντο ποῦ μένῃ ὁ Ιωάννης. προσελθόντες δὲ τῷ πυλῶνι αὐτοῦ
εὗρον αὐτὸν ἑστῶτα πρὸ τῶν θυρῶν, “καὶ νομίσαντες αὐτὸν εἶναι
θυρωρὸν ἐξήταζον ποῦ μένῃ ὁ ᾿Ιωάννης. ὁ δὲ ἀποχριθεὶς εἶπεν
Ἐγώ εἶμι. οἱ δὲ τὸ μέτριον αὐτοῦ xal ταπεινὸν καὶ πενιχρὸν
ὑπερηφανήσαντες ἐπέπλησσον μετὰ ἀπειλῆς λέγοντες Εἰπὲ ἡμῖν
τὴν ἀλήθειαν. ὁμολογοῦντος δὲ αὐτοῦ πάλιν αὐτὸν εἶναι τὸν
ζητούμενον, ἀλλὰ καὶ τῶν γειτόνων μαρτυρούντων, ἔφησαν αὐ-
τὸν ἐν τάχει ἐξιέναι σὺν αὐτοῖς πρὸς τὸν βασιλέα ἐν Ῥώμῃ. τοῦ
δὲ παρακαλέσαντος αὐτοὺς λαβεῖν ἐφόδια, ἐπιστρέψας καὶ λα-
Bà» φοίνυκας ὀλίγους ἐξῆλθεν εὐθέως.

$ Καὶ λαβόντες οἱ στρατιῶται δημόσια, ὀχήματα ἐν τάχει
ὄδευον, μέσον αὐτὸν χαθίσαντες. ἐλθόντων οὖν αὐτῶν εἰς τὴν
πρώτην ἀλλαγήν, ὥρας ἀρίστου οὔσης, ἐδέοντο αὐτοῦ εὐψυχεῖν
xaX λαβόντα ἄρτον σὺν αὐτοῖς ἐσθίειν. ὁ δὲ ᾿Ιωάννης ἔφη Τῇ
μὲν ψυχῇ χαίρω, τροφῆς δὲ τέως οὐ βούλομαι λαβεῖν. οἱ δὲ
ἐλαύνοντες ἐφέροντο ταχέως. ὀψίας δὲ γενομένης κατασχεθέντες
εἷς τι πανδοχεῖον, καὶ τῆς ὥρας οὔσης λοιπὸν δείπνου, ὄντες
φιλοφρονέστατοι ὁ ἑκατόνταρχος xal ol στρατιῶται παρεκάλουν
τὸν Ἰωάννην χρήσασθαι τοῖς παρακειμένοις. ὁ δὲ ἔφη χεχοπῶ-
σθαι καὶ δεῖσθαι ὑπὲρ πᾶσαν τροφὴν τοῦ ὕπνου. καὶ τοῦτο ἐχά-
στῆς ἡμέρας αὐτοῦ ποιοῦντος ἐξεπλήσσοντο πάντες οἱ στρατιῶ-
ται xal ἐδειλίων, μὴ ὁ ᾿Ιωάννης ἀποθανὼν χινδύνῳ αὐτοὺς περι-
βάλῃ. τὸ δὲ ἅγιον πνεῦμα φαιδρότερον αὐτὸν ἐδεώενυ αὐτοῖς,
xal τῇ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ κυριακῆς οὔσης ἔφη αὐτοῖς Νῦν χαιρὸς
τοῦ χἀμὲ χρήσασθαι τροφῆς. νυψάμενός τε τὰς χεῖρας καὶ τὸ
πρόσωπον προσευξάμενος προεχόμαζεν τὸ λέντιον xai λαβὼν ἕνα
τῶν φοινίκων ἤσθιεν πάντων ὁρώντων.

? Πολλοῦ οὖν χρόνου διυιππεύσαντος ἔφθασαν τὴν ὁδόν, τοῦ

5. διαδοϑήσεσϑαι: ita scribendum videbatur. Par διαδεδόσϑαι, Vind δια-
δίδοσθαι | ἐξήταζον : sic Par; Vind ἐξέταζον

6. χαϑίσαντες: Vind χαϑήσαντες | μὴ ὁ ᾿Ιωάννης: Vind om ὁ | περιβάλῃ :
ita Par; Vind περιβάλλει

ACTA IOHANNIS, 960

ἸΙωάννου οὕτως νηστεύοντος. προσαγαγόντες δὲ αὐτὸν τῷ βασι-
λεῖ εἶπον Σεβαστὲ βασιλεῦ, ᾿Ιωάννην σοι προσάγομεν, θεὸν οὐχ
ἄνθρωπον᾽ ἐξ ἧς γὰρ αὐτὸν συνελάβομεν ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας ἄρ-
τοῦ οὐχ ἐγεύσατο. πρὸς τούτοις" ἐκπλαγεὶς ὁ Δομετιανὸς ἐξέ.
τεινεν τὸ στόμα διὰ τὸ παράδοξον φιλήματι αὐτὸν προσαγορεῦ-
σαι θελήσας" τοῦ δὲ ᾿Ιωάννου ἀποχλίναντος τὴν χεφαλὴν κατεφί.
λησεν αὐτοῦ τὸ στῆθος. xa εἶπεν Δομετιανός Τί τοῦτο ἐποίησας:
οὐκ ἠξίωσάς με φιλῆσαί σε; xal o ᾿Ιωάννης πρὸς αὐτὸν εἶπεν
Δύκαιον τὴν χεῖρα τοῦ θεοῦ ἐν πρώτοις προσκυνεῖν, χαὶ οὕτως τὸ
στόμα, τοῦ βασιλέως καταφιλεῖν " γέγραπται γὰρ ἐν ταῖς ἱεραῖς
βίβλοις Καρδία βασιλέως ἐν χειρὶ θεοῦ.

? Καὶ ὃ βασιλεὺς εἶπεν αὐτῷ Σὺ εἶ Ἰωάννης ὁ τὴν βασι-
λείαν μου λέγων ἐν τάχει ἐκριξζωθήσεσθαι καὶ μέλλειν ἕτερον βα-
σιλεύειν ἀντ᾽ ἐμοῦ, Ἰησοῦν: ἀποχριθεὶς δὲ ὁ Ἰωάννης εἶπεν
αὐτῷ Σὺ καὶ βασιλεύσῃ πολλοῖς χρόνοις τοῖς ὑπὸ θεοῦ σοι δεδο-
μένοις, χαὶ μετὰ σὲ ἕτεροι πλεῖστοι᾽ πληρωθέντων δὲ τῶν ἐπὶ
γῆς χρόνων ἐξ οὐρανοῦ ἐλεύσεται βασιλεύς, αἰώνιος, ἀληθής,
χριτὴς ζώντων xal νεχρῶν, ᾧ πᾶν ἔθνος xal φυχὴ ἐξομολογήσε-
ται, 9C ὃν πᾶσα ἐξουσία καὶ ἀρχὴ ἐπίγεως καταργηθήσεται xal
πᾶν στόμα λαλοῦν μεγάλα φραγήσεται. οὗτος δέ ἐστιν ὁ χύριος
ὁ δυνατὸς χαὶ βασιλεὺς πάσης πνοῆς καὶ σαρκός, ὁ λόγος xal
υἱὸς τοῦ ζῶντος, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός.

? Πρὸς ταῦτα ἔφη αὐτῷ ὃ Δομετιανός Τίς τούτων ἀπόδει-
ξις: ῥήμασιν μόνοις οὐ πείθομαι" ὄψις ἀδήλων τὰ φθεγγόμενα.
τί δύνῃ δεῖξαι ἐπίγειον ἢ ἐπουράνιον ἐν τῇ δυνάμει ἐχείνου τοῦ
μέλλοντος βασιλεύειν. χαθὼς χαὶ λέγεις: ποιήσει γάρ, εἴπερ
ἐστὶν υἱὸς τοῦ θεοῦ. εὐθέως δὲ ὁ ᾿Ιωάννης ἤἥτησεν φάρμακον θα-
νάσιμον. χελεύσαντος δὲ τοῦ βασιλέως δοθῆναι φάρμαχον αὖ-
θωρὸν προσεχόμισαν. λαβὼν οὖν ὁ Ἰωάννης xoi βαλὼν ἐν κύλυκι
μεγάλῳ πληρώσας ὕδατος συνεχέρασεν, xaX ἀναβοήσας φωνῇ

7. τοῦ δὲ Ιωάννον : Par τ. ὃ. Ἰωάνον

B. Σὺ εἶ ᾿Ιωάννης: Par om «(| ἐχριζωϑήσεσθαι : Vind ἐκριζωϑῆναι |. βα-
σιλεύσῃ: Vind - λεύσει | φυλή: codex uterque φυλαί

9. δύνῃ: Vind δύναι | μέλλοντος βασιλεύειν : ita Vind; in Par lacuna est;

Dec reliquam est nisi eut | προσεχόμισαν (uterque codex - μησαν): Vind add
ἄφϑορον φάρμαχον | λαβὼν οὖν d: Par Aag. ὁ οὖν

970 ACTA IOHANNIS,

μεγάλῃ εἶπεν "Ev τῷ ὀνόματί cao, ᾿ξησοῦ Χριστὲ υἱὲ τοῦ θεοῦ,
πίνω τὸ ποτήριον ὃ σὺ γλυχανεῖς, xal τὸ ἐν αὐτῷ φάρμαχον τῷ
ἁγίῳ σου πνεύματι συγκέρασον καὶ ποέησον αὐτὸ πόμα ζωῆς χαὶ
σωτηρίας γενέσθαι εἰς ἴασιν ψυχῆς καὶ σώματος, εἷς πέψιν, εἰς
ἀβλαβῆ διούτησιν, εἰς “πίστιν ἀμετάνόητον, εἰς ἀνεξάρνητον μαρ-
τύριον τοῦ θανάτου ὡς ποτήρων εὐχαρωυτίας. 5 ᾿Εχπιόντος
οὖν αὐτοῦ τὸν κύλωνα περιέμενον οἱ παρεστῶτες τῷ Δομετιανῷ
πότε μέλλει σπααθεὶς χαταπίπτειν ἐπὶ τῆς γῆς. τοῦ δὲ ᾿Ιωάννου
δλαροῦ ἑστῶτος xd σῴου προσομιλοῦντος ὀργίσθη ὁ Δομετιανὸς
πρὸς τοὺς δόντας τὸ φάρμακον ὡς φεισαμένους τοῦ. Ἰωάννου᾽ οἱ
δὲ ἐπομοσάμενοι τὴν τύχην χαὶ σωτηρίαν τοῦ βασιλέως ἔλεγον
ἄλλο μιὴ εἶναι δυνατώτερον τούτου τοῦ φαρμάχου. συνεὶς δὲ ὁ
Ἰωάννης τί πρὸς ἀλλήλους ψιθυρίζουσιν, ἔφη πρὸς τὸν βασιλέα
Μὴ χαλεπαῖνε βασδεῦ, ἀλλὰ ἕα πεῖραν γενέσθαι, xaX μαθήσῃ
τὴν δύναμιν τοῦ φαρμάχου" κατάχριτόν τινα ἐκ τῆς εἰρχτῆς
ποίησον ἀχθῆναι. οὗ παραγενομένου ὁ Ἰωάννης ἐπιβαλὼν ὕδωρ
τῷ ποτηρίῳ καὶ περικλύσας μετὰ πάσης ὑποστάθμης ἐπέδωχεν
τῷ καταχρίτῳ. ὁ δὲ λαβὼν χαὶ πιὼν παραχρῆμα ἔπεσεν χαὶ
ἐτελεύτησεν.

! Θαυμασάντων δὲ πάντων ἐπὶ τοῖς γενομένοις σημείοις
xal τοῦ Δομετιανοῦ συσχεθέντος καὶ ἀπερχομένου εἰς τὸ παλά-
τιον, ἔφη πρὸς αὐτὸν ὁ ᾿Ιωάννης Ρωμαίων βασιλεῦ Δομετιανέ,
τοῦτο ἠβουλήθης ἵνα σοῦ παρόντος xal μαρτυροῦντος ἐγὼ σήμε-
ρὸν φονεὺς γένωμαι; περὶ τοῦ χειμένου νεχροῦ τί μέλλει γενέσθαι;
6 δὲ ἐχέλευσεν ἀχθέντα αὐτὸν ῥιφῆναι. ᾿Ιωάννης δὲ προσελθὼν
τῷ πτώματι εἶπεν “Ο θεὸς ὁ τῶν οὐρανῶν ποιητής, ὁ κύριος xai
δεσπότης ἀγγέλων δοξῶν χυριοτήτων, ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Xot-
εὐχαριστίας : Vind - στείας, atque sic ubique

10. Post παρεστῶτες τῷ Δο - desiderantur in Vind codice folia dao. Rur-
sus incipit inde a verbis [τελούἱμενόν μοι ὑπὸ κυρίου sectione 16.

ὡς φεισαμένους : ita correxi quod in codice scriptam est ὡς φησαμένον, etsi
nec hoc videtur sensu carere | τύχην: codex τύχειν (hoc accents) τύχτν
omnino aptum videtur; tamen possit alicui ψυχήν scribendum videri | ἀλλὰ Ea
πεῖραν γενέσϑαι: haec de coniectura scripsimus, certeque sensum quem con-
textus poscit exprimere videntur. Jn codice vero litterae quas uncis inclosimus
perierunt.

11. c.p: codex τί μέλλεις

ACTA IOHANNIS. 971
στοῦ τοῦ παιδός σοῦ τοῦ μονογενοῦς δὸς τούτῳ τῷ δι ἀφορμῆς
τεθνηκότι ξωῆς πάλιν γενησίαν xal ἀπόδος αὐτῷ τὴν ψυχήν, tva
μάθῃ Δομετιανὸς ὅτι ὁ λόγος τοῦ φαρμάχου πολὺ δυνατώτερος
xai ζωῆς δεσπόξει.". λαβόμενος δὲ τῆς χειρὸς αὐτοῦ ἀνέστησεν
αὐτὸν ζῶντα.

12. Δοξαζόντων δὲ τὸν θεὸν πάντων χαὶ θαυμαξόντων τὴν
τοῦ Ἰωάννου πίστιν, ἔφη αὐτῷ ὁ Δομετιανός Δόγμα τῆς συγ-
χλήτου ἐξέθηχα πάντας τοὺς τοιούτους ἀναπολογήτους ἀπάγε-
σθαι dà) ἐπειδὴ διὰ σοῦ εὑρίσκω αὐτοὺς ἀθῴους καὶ μᾶλλον
ἐπωφελῆ εἶναι αὐτῶν τὴν θεοσέβειαν, ἐξορίζω σε εἰς νῆσον, ἦα
gy] δόξω ἐγὼ αὐτὸς καταλύειν τὰ ἐμαυτοῦ δόγματα. τὸν μὲν
οὖν κατάχριτον ἠτήσατο ἀπολυθῆναι χαὶ ἀπολυθέντος αὐτοῦ
εἶπεν ὁ ᾿Ιωάννης Ὕπαγε, χάριν ἔχε τῷ θεῷ τῷ σήμερόν σε ἐκ
φυλακῆς xal ἐκ θανάτου λυτρωσαμένφ.

1 “Εστώτων δὲ αὐτῶν θρεπτή τις Δομετιανοῦ τῶν πρὸς τῷ
κοιτῶνι αἰφνιδίως ληφθεῖσα ὑπὸ τοῦ ἀχαθάρτου δαίμονος ἔκειτο
νεκρά, xal ἀνηγγέλη τῷ βασιλεῖ. κινηθεὶς δὲ ὁ βασιλεὺς ἐδέετο
τοῦ Ἰωάννου βοηθῆσαι αὐτῇ. ὁ δὲ ᾿Ιωάννης εἶπεν Οὐκ ἔστιν
ἀνθρώπου τοῦτο παρασχεῖν" ἐπεὶ δὲ σὺ βασιλεύειν μὲν οἶδας,
ὑπὸ toc δὲ ἔλαβες ἀγνοεῖς, μάθε τίς καὶ σοῦ καὶ τῆς βασιλείας
σου ἐξουσίαν ἔχει. χαὶ ηὔξατο οὕτως Κύριε ὁ θεὸς πάσης βασι.-
λείας xol δέσποτα πάσης χτίσεως, δὸς τῇ χόρῃ ταύτῃ πνοὴν
ζωῆς. xai εὐξάμενος ἀνέστησεν αὐτήν. ἐκπλαγεὶς δὲ ἐπὶ πᾶσι
τοῖς θαυμασίοις ὃ 6 Δομετιανὸς ἀπέλυσεν αὐτὸν εἰς νῆσον, ὁρίσας
αὐτῷ ταχτὸν χρόνον.

M Εὐθέως δὲ ἀπέπλευσεν o ᾿Ιωάννης εἰς Πάτμον , ὅπου χαὶ
ἠξιώθη τὴν τῆς συντελείας ἰδεῖν ἀποκάλυψιν. τελευτήσαντος δὲ
τοῦ Δομετιανοῦ παρέλαβεν τὴν βασιλείαν Νέρβας, ὃς πάντας
τοὺς ἐξορισθέντας ἀνεχαλέσατο᾽ ἐνιαυτὸν δὲ κατασχὼν τὴν βασι-
λείαν, διάδοχον τῆς βασιλείας Τραϊανὸν ἐποιήσατο. οὗ βασι-
λεύοντος Ρωμαίων ἐπανελθὼν εἰς τὴν "Ἔφεσον ὁ Ἰωάννης ἐχρά-

12. ἐπωφελῆ et ἐξορίζω : codex ἐκοφελῆ et ἐξωρίζω

138. τοῦ ᾿Ιωάννου βοηϑῆσαι αὐτῇ : codex τ. ᾿Ιωάνον βοηϑ. αὐτήν | doloe
αὐτῷ: codex ὠὡρίσας αὐτόν

14. ὅπον: codex ὅπλου

979 ACTA IOHANNIS.

τυνεν πᾶν τὸ τῆς ἐχχλησίας διδασκαλεῖον, πολλά τε προσομιλῶν
Xa ἀπομνημονεύων ὅσα ὃ χύριος αὐτοῖς ἔλεγεν καὶ τίνα ἑκάστῳ
διηγεῖτο. γενόμενος δὲ γηραλέος καὶ μεταλλάσσων ἐπισχοπεύειν
τῇ ἐχχλησίᾳ τῷ Πολυχάρπῳ ἐνεχελεύσατο.
νιν κ ἐς ἀν δὰ 16 Ποίῳ δὲ τρόπῳ τὸ τέλος ἢ τὴν ἐξ ἀνθρώπων μετάστασιν
Fs 6 ἐ!- ἐθ αὐτοῦ τίς διηγήσασθαι οὐκ ἔχει: τῇ δὲ ἕξῆς κυριακῆς οὔσης xol
τῶν ἀδελφῶν παρόντων ἤρξατο λέγειν αὐτοῖς ᾿Αδελφοὶ xal σύν-
δουλοι χαὶ συγκληρονόμοι καὶ συμμέτοχοι τῆς τοῦ χυρίου βασι-
λείας, γινώσκετε τὸν χύριον, πόσας δυνάμεις δ ἐμοῦ παρέσχεν.
ὑμῖν, πόσα τέρατα. ἰάσεις πόσας, πόσα σημεῖα, χαρίσματα
οἷα, διδαχάς, χυβερνήσεις, ἀναπαύσεις, διακονίας, δόξας, χά-
guts, δωρεάς, πίστεις, χοινωνίας, πόσα ἴδετε παρ᾿ ὀφθαλμοῖς
ὑμῶν .... στηρίξεσθε οὖν ἐν αὐτῷ μεμνημένοι αὐτοῦ ἐν πάσῃ
ὑμῶν πράξει, ἐπιστάμενοι τὸ εἰς ἀνθρώπους γεγονὸς μυστήρων
τῆς οἰκονομίας, τίνος ἕνεχεν πεπραγμάτευται ὁ χύριος. παρα-
χαλεῖ γὰρ αὐτὸς δί ἐμοῦ ᾿Αδελφοί, ἄλυπος θέλω μένειν, ἀνύ-
βριστος, ἀνεπιβούλευτος, ἀκόλαστος. οἶδεν γὰρ xal ὕβριν τὴν
ἐξ ὑμῶν, οἶδεν χαὶ ἀτιμίαν, οἶδεν χαὶ ἐπιβουλήν. οἶδεν xal χό-
ἐν λασιν παρακουόντων αὐτοῦ τῶν ἐντολῶν. [δ Μὴ λυπεύίσθω
οὖν ὁ ἀγαθὸς ἡμῶν θεός; ὁ εὔσπλαγχνος, ὁ ἐλεήμων, ὁ ἅγως,
ὁ χαθαρός, ὁ ἀμίαντος, ὁ μόνος, ὁ εἷς, ὃ ἀμετάβλητος, ὁ
εἰλικρινής, ὁ ἄδολος, ὁ pu ὀργιζόμενος, ὁ πάσης ἡμῖν λεγο-
μένης ἢ νοουμένης προσηγορίας ἀνώτερος χαὶ ὑψηλότερος ἡμῶν
θεὸς Ἰησοῦς Χριστός" εὐφραινέσθω σὺν ἡμῖν καλῶς ἡμῶν πο-
λιτευομένων, χαιρέτω χαθαρῶς βιούντων, ἀναπαυέσθω σεμνῶς
ἡμῶν ἀναστρεφομένων, ἡδυνέσθω κοινωνούντων ἡμῶν, μειδιά-
tQ σωφρονούντων ἡμῶν, εὐωχείσθω φιλούντων ἡμῶν. ταῦτα
ὑμῖν ἀδελφοὶ ὁμιλῶ, ἐπειγόμενος πρὸς τὸ προχείμενόν μοι ἔργον,
15. παρ᾽ ὀφϑαλμοῖς ὑμῶν: post haec in codice addita leguntur μηδὲ ταύ-
ταις ἀχουσώμενα, quae et vitiosa nec integra esse videntur. Sensus quidem ad-
ditamenti vix poterit dubius esse. Dict enim lohannes, fratres ipsis oculis vi-
disse quae ab aliis ne audita quidem (unquam) sint. Ex ταύταις possis ad ἀχοαῖς
(oppositum ὀφϑαλμοῖς) vel ad γενεαῖς concludere; item pro ἀχουσώμενα possit
ἠχουσμένα coniici. Possint etiam οἱ ἄλλοι opponi fratribus, ut legas in hunc fere
modum: τοῖς ἄλλοις μηδὲ ἠχουσμένα, sive μηδέ ποτε (τοῖς ἄλλοις) vjxovopéva.

16. εἷλικρινής: codex εἰλικρινός [ πάσης ἡμῖν λεγομένης : πάσης scripsi pro
πᾶσιν, quod codex habet; item προσηγορίας pro προσηγορίαν | ἡδυνέσϑω: ita

ACTA IOHANNIS. 273
ἤδη τελούμενόν μοι ὑπὸ χυρίου. τί γὰρ ἕτερόν μοι πρὸς ὑμᾶς
εἰπεῖν; ἔχετε τοῦ θεοῦ ἡμῶν ἐνέχυρα... ἔχετε τὴν ἀναπόληπτον
αὐτοῦ παρουσίαν. χαὶ εἰ μὲν οὖν μηκέτι ἁμαρτάνετε, ἃ ἐν
ἀγνοία ἐπράξατε ἀφίησιν ὑμῖν" εἰ δὲ αὐτὸν ἐγνωχότες xol ὑπ᾽
αὐτοῦ ἐλεηθέντες ἐν τοῖς ὁμοίοις ἀναστρέφεσθε, xal τὰ πρότερα
ὑμῖν ἐνλογισθήσεται, καὶ οὐχ ἕξετε μέρος ἢ ἔλεος ἐνώπιον αὐτοῦ.

7 Καὶ εἰπὼν ταῦτα πρὸς αὐτοὺς ηὔξατο οὕτως Ὃ τὸν -.
στέφανον τοῦτον πλέξας τῇ σῇ πλοκῇ Ἰησοῦ, ὁ τὰ πολλὰ ταῦτα
ἄνθη εἰς τὸ ἀδιάπνευστόν σου ἄνθος τοῦ προσώπου ἐναρμόσας. ὃ
ἐνχατασπείρας τοὺς λόγους τούτους, σὺ αὐτὸς χηδεμὼν γενοῦ
τῶν σῶν xal ἰατρός᾽ ὁ μόνος εὐεργέτης xai ἀνυπερήφανος, ὃ
μόνος ἐλεήμων xai φιλάνθρωπος, ὁ μόνος σωτὴρ καὶ δύκαιος, ὁ
ἀεὶ ὁρῶν τὰ πάντων xal ἐν πᾶσιν ὧν xol πανταχοῦ παρών. θεὲ
Ἰησοῦ Χριστὲ χύριε, ὁ ταῖς σαῖς δωρεαῖς καὶ τῷ σῷ ἐλέει περι-
σχεπάζξων τοὺς εἰς σὲ ἐλπίζοντας, ὁ ἐπιστάμενος ἀχριβῶς τοὺς
πανταχῆ ἡμῶν ἀντιδικοῦντας χαὶ βλασφημοῦντας τὸ ἅγιόν σου
ὄνομα, σὺ βόνος xuou βοήθησον ἐν τῇ ἐπισχοπῇ σου τοῖς σοῖς
δούλοις ναὶ χύρις. -

*? Καὶ αἰτήσας ἄρτον ηὐχαρίστησεν οὕτως λέγων Τίνα αἷ- .-.
γον ἢ ποίαν προσφορὰν ἢ τίνα εὐχαριστίαν χλῶντες τὸν ἄρτον
ἐπονομάσωμεν ἀλλ᾽ ἢ σὲ μόνον; δοξάζομέν σου τὸ ὑπὸ τοῦ πα-
τρὸς λεχθὲν ὄνομα δοξάξομέν σου τὸ λεχθὲν διὰ υἱοῦ ὄνομα"
δοξάζομεν τὴν δειχθεῖσαν διὰ σοῦ ἡμῖν ἀνάστασιν᾽ δοξάζομέν
σου τὸν σπόρον, τὸν λόγον, τὴν χάριν, τὸν ἀληθινὸν μαργαρί-
τὴν. τὸν θησαυρόν, τὸ ἄροτρον, τὴν σαγήνην, τὸ μέγεθος, τὸ
διάδημα, τὸν δί ἡμᾶς λεχθέντα υἱὸν ἀνθρώπου, τὴν ἀλήθειαν,

scripsi pro ἡδνέσθω, quod in codice est | τελούμενον: ita scripsi pro τελουμέ-
νων. De scriptura codicis Vindobonensis mihi sic nuntiatum est. Legi - μένον
μοι, sed pro μένον altera manu correctum esse yóvyot, pot vero et nunc matatum
esse in τῶν et jam ex antiquissimo primae manu vestigio τῶν fuisse. | ἕτερόν
μοι πρός: ita ex Vind edidi. Nec vero male Par ἕτερον ἔχοιμι πρός | ἀναπό-
ληπτον: ita Vind; Par ἀπόλιγπτον ἐνλογισγήσεται, xal oux: Vind ἐνλογισϑή-
σεσϑε, οὐχ.

17. ἑναρμόσας: Vind ἐναρμώσας | σὺ αὐτός: ita Par; Vind σὺ αὐτῶν |
γενοῦ: ex Vind est; deest in Par | σωτὴρ xal δίκαιος: Par om xot | πὰν-
ταχῆ ἡμῶν: Vind πανταχοῦ ἡμῶν

18. εὐχαριστίαν : uterque codex - στείαν | διὰ υἱοῦ : Par 8t υἱοῦ

Acta apost. apocr. ed. Tischendorf. 18

Ge

274 ACTA IOHANNIS.

τὴν ἀνάπαυσιν, τὴν γνῶσιν, τὴν ἐλευθερίαν.. τὴν eis σὲ χατα-
φυγήν. σὺ γὰρ μόνος χύριος, ἡ ῥίζα τῆς ἀθανασίας καὶ ἡ πηγὴ
τῆς ἀφθαρσίας καὶ ἡ ἔδρα. τῶν αἰώνων, λεχθεὶς ταῦτα πάντα δι
ἡμᾶς νῦν ὅπως χαλοῦντές σα διὰ τούτων γνωρίξζξωμέν σου τὸ μέ-
γεθος ἀχώρητον ἡμῖν ἐπὶ τοῦ παρόντος ὑπάρχον, καθαροῖς δὲ μό-
νοις θεξώρητον, ἐν τῷ μόνῳ σοὺ υἱῷ θεωρούμενον.

P Καὶ χλάσας τὸν ἄρτον ἐδίδου ἡμῖν, ἑκάστῳ τῶν ἀδελ-
φῶν ἐπευχόμενος ἄξιον ἔσεσθαι αὐτὸν τῆς “τοῦ χυρίου εὐχαρι-
στίας. γευσάμενος οὖν καὶ αὐτὸς ὁμοίως εἴρηχεν Καάμοὶ μέρὸς
ἔστω μεθ’ ὑμῶν χαὶ εἰρήνη, ἀγαπητοί — xol ταῦτα εἰπὼν καὶ
ἐπιστηρίξας τοὺς ἀδελφοὺς εἶπεν πρὸς Εὐτυχῆ τὸν καὶ Οὐῆρον
Ἰδοὺ χαθίστημί σε διάχονον τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας, xal
παρατίθεμαί σοι τὴν τοῦ Χριστοῦ ποίμνην. μνημόνευε οὖν τῶν
τοῦ χυρίου προσταγμάτων. καὶ ἐὰν περιπέσῃς πειρασμοῖς Y| χο-
δύνοις, μὴ πτοηθήσῃ᾽ πολλαῖς γὰρ ἀνάγχαις ὑποπεσεῖς. χαὲ
μάρτυς ἔξοχος τοῦ χυρίου ἀναδειχθήσῃ. οὕτως οὖν πρόσεχε Οὐῆρε
τῷ ποιμνίῳ ὡς θεοῦ διάχονος ἕως τῆς προθεσμίας τοῦ χαιροῦ τοῦ
μαρτυρίου σου.

9 “ὡς δὲ ταῦτα χαὶ πλείονα, τούτων ἐλάλησεν ὁ ᾿Ιωάννης,
παραθέμενος αὐτῷ τὸ ποίμνιον τοῦ Χριστοῦ λέγει πρὸς αὐτόν
Παραλαβὼν τινας ἀδελφοὺς ἔχοντας χοφίνους xai σχαφία. dxo-
λουθήσατέ μοι, ὁ δὲ Εὐτυχὴς μὴ μελλήσας διεπράξατο ὃ ἐχε-
λεύαθη. xal προελθὼν ὁ μακάριος Ἰωάννης τῆς οὐκίας ἐβάδιζεν
πρὸ τῶν πυλῶν, εἰρηχὼς τοῖς πλείοσιν ἀποστῆναι ἀπ᾿ αὐτοῦ.
καὶ γενόμενος εἴς τι μνημεῖον ἀδελφοῦ ἡμῶν εἶπεν αὐτοῖς σχά-
vt^ χἀχεῖνοι ἔσχαπτον. ὁ δέ Βαθύτερον, φησίν, ἔστω τὸ
σὺ γὰρ μόνος χύριος: Vind σὺ γὰρ εἶ μόνος χύριε | xol ἡ πηγὴ τῆς ἀφϑαρσίας:
haeo ex solo Vind sunt; Par non habet | χαλοῦντές σε ὃ. τ. γνωρίζωμεν: Viad
κειλοῦντες (?) σε 8. v. γνωρίζομεν [ ὑπάρχον: Vind ὑπάρχων | vlg: ita omnimo
scribendum videbatur; sed uterque codex ἀνθρώπῳ (scribitur ἄνω). Item pro
ξωρούμενον in Par legitur ϑεωρούμενοι

19. εὐχαριστίας : in utroque rursus est - στείας | μέρος ἔστω (in Par sai-
bitur ἕστο) : Vind μέρ, ἐστέ | μεθ᾿ ὑμῶν: Vind c9 ἡμῶν | Εὐτυχῆ τὸν καί:
Par om χαί | Οὐῆρον: Par Εὐῆρον; Vind Εὔηρον. Sed vide post. | Jxoxs-
σεῖς: Par rursus περιπεσεῖς | μάρτυς ἔξοχος: Vind ἔξοχ. μάρτ. | Οὐῆρε: it
h. 1. et Vind et Par

20. μὴ μελλήσας: ex Par; Vind μὴ ἀμελήσας | εἴς τι μνημεῖον: Vind εἰς
τὸ μνημεῖον

ACTA IOHANNIS. -. 975
σχάμμα" xdxsiwo» δὲ σχαπτόντων προετρέπετο τοὺς σὺν αὐτῷ
ἀπὸ τῆς οἰχίας ἐξεληλυθότας, οἰκοδομῶν καὶ χαταρτίζων αὐτοὺς
ἐπὶ τὸ τοῦ χυρίου μέγεθος. ὡς δὲ ἐτέλεσαν χαὶ τὸ σχάψμα οἱ
νέοι χαθὼς ἠβουλήθη, ἡμῶν μηδὲν εἰδότων ἀποδύεται τὰ ἱμάτια
ἃ ἠμφίστο xai ἐπιβάλλει αὐτὰ ὥσπερ τινὰ στρωμνὴν ἐν τῷ βά-
θει τοῦ σχάμματος, καὶ ἐν μόνῳ τῷ διγρωσί στὰς ἀνατείνας
τὰς χεῖρας ηὔξατο

^ Ὃ ἐχλεξάμενος ἡμᾶς εἰς ἀποστολὴν ἐθνῶν, ὁ ἐχπέμψας ““

ἡμᾶς εἰς τὴν οἰκουμένην θεός, o δείξας ἑαυτὸν διὰ τῶν ἀποστό-
Ae», ὁ μὴ ἠρεμίσας πώποτε ἀλλὰ ἀεὶ σώξων ἀπὸ καταβολῆς
χόσμου, ὁ διὰ πάσης φύσεως ἑαυτὸν γνωρίσας, ὃ τὴν ἔρημον
καὶ ἀγριωθεῖσαν φύσιν ἡμῶν ἤρεμον καὶ ἡσύχιον ποιήσας, ὃ δι-
ψώσῃ αὐτῇ λόγους ἑαυτὸν δούς, ὁ νεχρώσας τὸν ἀντίπαλον αὐὖ-
τῆς εἰς σὲ καταφυγούσης, ὁ δοὺς αὐτῇ τὴν σὴν χεῖρα καὶ d»&-
γείρας τῶν ἐν ἄδου πραγμάτων, ὃ δείξας αὐτῇ τὸν ἴδιον ἐχθρόν,
ὁ τὴν εἰς σὲ γνώμην καθαρῶς πεποιημένος, Χριστὲ ᾿[ησοῦ, ὁ τῶν
ἐπουρανίων δεσπότης καὶ τῶν ἐπιγείων νόμος, ὃ τῶν ἀερίων δρό-
μος xai τῶν αἰθερίων φύλαξ, ὁ τῶν ὑπογείων φόβος χαὶ τῶν
ἰδίων χάρις, δέξαι καὶ τοῦ σοῦ ᾿Ιωάννου τὴν ψυχὴν τάχα ἠξιω-
μένην ὑπὸ σοῦ, ὁ χάἀμὲ φυλάξας μέχρι τῆς ἄρτι ὥρας καθαρὸν
ἑαυτῷ xxi ἀμιγῆ μίξεως γυναικός, ὁ θελήσαντί μοι ἐν νεότητι
γῆμαι ἐπιφανεὶς xal εἰρηκώς μοι Χρήξω cou, ᾿Ιωάννη᾽ ὁ ἀσθέ-
νειάν μοι σωματυτὴν προοικοδομήσας, ὁ τρίτον μου βουληθέντος
γῆμαι ὥρᾳ τρίτῃ ἐν τῇ θαλάσσῃ μοι εἰρηκώς ᾿Ιωάννη, εἰ μιὴ ἧς
ἐμός, εἴασα ἄν σε γῆμαι, ὁ ἐπανοίξας μου τοῦ νοῦ τὰς ὄψεις
καὶ τοὺς φαινομένους ὀφθαλμοὺς χαρισάμενος, ὃ διαβλέψαντός
pou χαὶ τὸ ἀτενίσαι γυναικὶ ἐπιγράψας ἐπαχθές, ὁ τῆς προσ-
χαίρου φαντασίας βυσάμενός με καὶ εἰς τὴν ἀεὶ μένουσαν φρου-
Qoa, ὁ τῆς ἐν σαρκὶ ῥυπαρᾶς μανίας χωρίσας ue, ὃ τὴν ἀπό-
κἀχείνων δέ: Par om δέ ἠβουλήϑη: uterque cedex ἠβουλήθην | διγρωσίῳ :
ita Par; Vind διγροσίῳ

21. δείξας ἑαντόν: ita Vind; Par δείξ. δ᾽ αὐτόν | τὴν εἰς σὲ γνώμην: Par
t. εἷς σὲ γνῶσιν | τῶν ἐπιγείων νόμος: ita Vind; Par τῶν αἰϑερίων νόμος | τῶν
αἰϑερίων φύλαξ: ita Vind; Par τῶν ἐπιγείων φύλαξ | ἠξιωμένην : ita Vind; Par
ἀξιωμένην | ϑελήσαντί μοι: uterque codex ϑελήσαντί pe |. εἰρηκώς μοι Χρήζω:
ita Vind; Par εἰρηκος μὴ χρήζω ἐν τῇ ϑαλάσσῃ: Par om τῇ | εἰ μὴ ἧς: Vind
εἰ μὴ εἷς | ἀτενίσαι: Vind ἀτενῆσαι

18 *

-

270 ACTA IOHANNIS.

Xouqov νόσον φιμώσας τῆς ψυχῆς χαὶ τὴν φανερὰν πρᾶξιν dx-
χόψας, ὃ θλίψας καὶ ἐξορίσας τὸν ἐν ἐμοὶ στασιάζοντα. ὁ ἄστι-
λόν μου xai ἄθραυστον τὴν εἰς σὲ φιλίαν καταστήσας. ὁ “ἄνεν-
δοίαστόν μου τὴν εἰς σὲ πίστιν δούς, ὁ χαθαράν μου τὴν εἷς σὲ
γνώμην ὑπογράψας. ὃ τῶν ἔργων τὸν ἐπάξιον ἀποδιδοὺς μισθόν,
6 ἐγκαταθέμενός μου τῇ Ψψυχῇ μηδὲν ἔχειν χτῆμα 7| σὲ μόνον.
τί γὰρ σοῦ τιμιώτερον; νῦν ὅτε χύριε ἣν ἐπιστεύθην οἰκονομίαν

σου ἐτελείωσα, ἀξίωσόν με τῆς σῆς ἀναπαύσεως, τὸ ἐν σοὶ τέ-᾿

λειον ἐργαζόμενος, ὅπερ ἐστὶν ἄρρητος σωτηρίας καὶ πορενομέ-
νου pou πρὸς σὲ ὑποχωρησάτω πῦρ, νωκηθήτω σχότος, ἀτονη-
σάτω χάμινος, σβεσθήτω γέεννα, ἀκολουθησάτωσαν ἄγγελοι,
φοβηθήτωσαν δαίμονες, θραυσθήτωσαν ἄρχοντες, δυνάμεις σχό-
τοὺς πεσέτωσαν,. δεξιοὶ τόποι στηχέτωσαν. ἀριστεροὶ μὴ μεινά-
Toga», o διάβολος φιμωθήτω, ὁ σατανᾶς χαταγελασθήτω, ἡ
μανία. αὐτοῦ ἠρεμησάτω, ἡ ὀργὴ αὐτοῦ θραυσθήτω, τὰ τέχνα
αὐτοῦ παταχθήτω xal ὅλη αὐτοῦ ἡ ῥίζα ἀπορριζωθήτω᾽ xal
δός μοι τὴν εἰς σὲ ὁδὸν ἀνύβριστον ἀνεπηρέαστον ἀνύσαι, dmo-
λαβεῖν δὲ ἅπερ ὑπέσχου τοῖς καθαρῶς βιοῦσιν καὶ σεμνὸν ἠγαπη-
χόσι βίον.

72 Kal ἀτενώας εἰς τὸν οὐρανὸν ἐδόξασεν τὸν θεόν, σφρα-
γισάμενός τε ὅλως ἑστὼς καὶ εἰπὼν ἡμῖν Ἢ εἰρήνη καὶ ἡ χάρις
μεθ᾽ ὑμῶν ἀδελφοί, ἀπέλυσεν τοὺς ἀδελφούς. ἔλθόντες οὖν ἐπὶ
τὴν αὔριον αὐτὸν μὲν οὐχ εὗρον! ἀλλὰ τὰ σανδάλια αὐτοῦ xa
βρύουσαν τὴν πηγήν. xal μετὰ ταῦτα ἐμνήσθησαν τὸ εἰρηχιένον
Πέτρῳ ὑπὸ τοῦ χυρίου περὶ αὐτοῦ Τί γὰρ σοὶ μέλει ἐὰν αὐτὸν
θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι" χαὶ ἐδόξασαν ἐπὶ τῷ γεγονότι θαύματι
τὸν θεόν. χαὶ οὕτως πιστεύσαντες ἀνεχώρησαν αἰνοῦντες χαὶ

᾿ εὐλογοῦντες τὸν φιλάνθρωπον θεόν, ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα νῦν χαὶ

ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

ἑξορίσας : Par ἐξωρίσας | ὁ ἄσπιλον: Par om ὁ | ἀνενδοίαστον: Par ἀνενδύα-
στον, Vind ἀνενδίαστον | pov τῇ ψνχῇ: Vind μον τὴν ψυχήν | νῦν ὅτε xvpu:
Par om χύρις | νικηϑήτω σχότος : ita Vind; in Par νυκηϑήτω perüt | γέεμα:
Par γέενα | στηκέτωσαν : ita Vind ; Par στεικέτωσαν | ὁ σατανᾶς καταγελασϑήτω :
haec Vind habet, non item Par | ϑραυσϑήτω, τὰ τέχνα αὐτοῦ: haec in Vind
desiderantor ἀπορριζωθήτω: ita Vind; Par ἀπορρηϑήτω

22. σανδάλια: Par σαντάλια | Vind πρέπει δόξα τιμὴ xol προσχύνησις νῦν
καὶ ἀεί etc.

|» ὶ

APOCALYPSES ἈΡΟΘΒΥΡΗΛΕ,

βιδίς, θ.ὁ, fed CAy λον enm. COIMABE, ἐν Φ

APOCALYPSES APOCRYPHAE .

MO6SIS, ESDRAE, PAULI, IOHANNIS,

ITEM
MARIAE DORMITIO,

ADDITIS EVANGELIORUM ET ACTUUM APOCRYPHORUM
SUPPLEMENTIS.

MAXIMAM PARTEM NUNC PRIMUM EDIDIT

CONSTANTINUS TISCHENDOBRTF,

PHIL. ET THEOL. D. LEGG. D. HONOR. CANTABR. IUK. CIV. D. HONOR. OXON. THEOL. ET
PALAEOGR. BIBL. PROF. P. O. LIPS. ᾿

LIPSIAE

HERM. MENDELSSOH N.

MDCCCLXVYI,

VIRO EXCELLENTISSIMO AC PERILLUSTRI

AUGUSTO »: GRIMM,

DE EDUCANDIS DOMUS CAESAREAE RUSSICAE PRINCIPIBUS
MERITISSIMO,

ITINERIS ORIENTALIS CUI CODEX SINAITICUS DEBETUR
ADIUTORI ACERRIMO,

FAUTORI SUO ET AMICO

ANIMI DEDITISSIMI TESTANDI CAUSSA

CONSTANTINUS TISCHENDORF.

PROLEGOMENA. ,

In itineribus nostris ab anno 1840 per Europam et
orientales terras faetis etiam illud propositum nobis erat,
ut codices indagaremus unde libri Novi Testamenti qui
dicuntur apocryphi vel primum in lucem protrahi vel re-
ctius edi possent. Nec deerat studiis eventus. Centum
enim ac plus eodiees Graecos et Latinos invenimus qui-
bus exeutiendis exsequeremur propositum. Quorum sub-
sidiorum ope non modo libros iam aliorum euram inpri-
mis Fabrici et Thilonis naetos emendatius ac plenius
edere contigit, sed etiam haud paueos ab oblivione vin-
dieare. Quindecim autem anni sunt cum ad fructus iti-

nerum et studiorum nostrorum in hoe litterarum genere

publici iuris faciendos aecessimus. Initium fecimus anno
1851 ab actis apostolorum apoeryphis, quorum septem
primi dedimus, septem alia vel primum integra vel plurimis
locis emendata. Horum quae ultimo loco diximus numero
nec aeta Thomae eximenda sunt, quamvis maiorem reli-
quis diligentiam ab ipso primo editore nacía sint. etis
duobus annis post evangelia apocrypha addidimus. Cu-
ius generis libellos rursus septem edidimus primi; reli-
quorum nihil non emendatum dedimus; ipsi vero gravis-
simi, evangelium lacobi dicimus, evangelium Thomae,
acta Pilati, multum laboris poscebant.

VIII PROLEGOMENA.

Absolutis actis atque evangeliis reliquum erat ut apo-
ealypses tracetaremus. Quod brevi factum iri postquam
anno 1851 in Studiis Theologicis et Criticis Heidelbergen-
sibus significavimus, prolato ex collectionibus nostris ar-
gumento apocalypsis Pauli, quam deperditam paullo ante
Fridericus Lücke dixerat, aliorumque librorum similium
incognitorum, tot alii labores! et itinera tantam ei rei mo-
ram intulerunt ut nune demum fidem solveremus.

Edidimus igitur, ut ipso libri nostri. titulo significa-
tum est, quattüor seripta quae auctores apocalypses di-
xerunt: quorum tria, Mosis Esdrae Pauli insignita nomi-
nibus, lucem nondum viderant, quartum, eui nomen lo-
hannis praefixum est, semel sed parum recte editum erat.
Addidimus librum hue usque ineditum de dormitione Ma-
riae, plerumque Iohanni adscriptum, opus inprimis me-
morabile et in originibus eultus Mariani indagandis gra-
vissimum. Cui libro Graece scripto tractatus duo Latinos
subiunximus, liberrime inde derivatos, quorum priorem
et ipsum primi edidimus, alteri dudum vulgato antiquio-
rem formam ex libro scripto reddidimus.

Harum litterarum quum ea sit ratio ut vix duo co-
dices scriptura consentientes inveniantur, difficile est recte
edere quae ex pluribus fontibus haurienda sunt; si quid

(a4 Ex eo quem diximus anno Novum Testamentum Graece undecies edendum
vel repetendum erat, additis etiam Latino textu ad codicem Amiatinum reoen-
sito et Germanico ad ipsius Lutheri normam recognito, item bis Vetus Testa-
mentum Graece renovatis prolegomenis repetivimus; codicem Claromontanum anno
18523 edidimus, item Anecdota sacra et profana anno 1855 rursusque additis sup-
plementis 1860; Synopsin evangelicam secundum edidimus 1864, item ab anno
1855 Monumentorum sacrorum ineditorum novae collectionis volumina quattuor
(L II. HI. V.); anno 1860 Notitiam editionis codicis Sinaitici cum catalogo co-
dicum a nobis ex oriente Petropolin perlatorum et &necdotis aliquot; anno 1863
Bibliorum codicem Sinaiticum voluminibus quattuor, anno insequenti Novum Te-
stamentum finaiticum, anno 1864 Nov. Test. Graece ex BSinaitico codice Vaticana
itemque Elzeviriana lectione notata. Praeterea anno 1862 descriptionem itineris
in terram sanctam facti vulgavimus. Exeunte autem anno 1864 etiam suscipienda
erat nova Novi Testamenti editio critica maior (editio octava sive repetitionibus
omnibus numeratis decima octava).

᾿ PROLEGOMENA. ΙΧ

vero uno tantum ex codice petere licet, a vitiositate scri-
pturae, qua libri eiusmodi praeter cetera conspicui sunt,
vix minor edendi difficultas oritur. Quos hoc volumine
libros comprehendimus, ii utraque illa nos difficultate pre-
mebant: alteri enim subsidii eritici penuria, alteri codicum
varietate atque diserepantia edendi laborem auxerunt.
Quae ab inconstantia codieum difficultas est, ea quidem
ita, si non vinci, certe praeteriri potest ut unius codieis
seriptura exprimatur adnotatis reliquis. Quod ut reetis-
sime fit ubi unus prae ceteris sive antiquitatis laude sive
scripturae bonitate eminet, ita vix commendari potest ubi
simili modo omnes ad recuperandum textum in antiqui-
tate vulgatum faciunt. Hoc vel maxime in eos huius vo-
luminis libellos quadrat, qui Mosis et Iohannis apocaly-
pses dieti sunt; quorum textum ex iis quos invenimus
eodieibus non sine arbitrio concinnasse videbimur. Ex-
promía: vero larga manu singulorum varietate providimus
ne aliis obtrudere videremur quae ipsi probabilia duximus.

Quae de singulis libris praefati sumus, satis pauca-
sunt. Tamen ab huius editionis consilio alienum erat
plura dare; nec ut praeter consilium daremus per otium
nune lieuii Quem vero olim librum de evangeliorum
apoeryphorum origine et usu seripsimus?^ ubi nova edi-
tione repetemus, tantopere ab amicis flagitata, omnibus
exemplis anni 1851 dudum divenditis, ea potissimum
quae de dormitione Mariae hoc volumine edidimus simul
tractare consentaneum erit. Quae enim de origine et usu
horum scriptorum proferri possunt, ea ipsa sunt quae
uberius nunc perscribere noluimus.

Praeterea nonnulla litterarum apocalypticarum sup-
plementa Prolegomenis inserenda curavimus. Supersunt
autem alia haud pauca quae ad litteras Novi Testamenti
apoery phas loeupletandas atque emendandas praeparavi-

3 Prodiit ex auctoritate Societatis Haganae pro defendenda Religione Chri-
stiana Hagae Comitum 1851,

Χ PROLEGOMENA.

mus, ut epistulas varias partim iam notas partim certe
nondum editas, ut lohannis acta illa uberrima quae Pro-
chori nomen prae seferunt?. Quibus ad edendum corpus
NoviTestamenti apocry phum reservatis, nune satis
habuimus nonnihil quod ad supplendam nostram actorum
apoeryphorum editionem facit ad ealeem libri addere, at-
que alia quibus evangelia supplentur adnectere Prolego-
menis.
Sed iam breviter de singulis explicandum est.

J.
APOCALYPSIS MOSIS.

Plures hoc nomine libri ex antiquitate innotuerunt, ita tamen
ut non eodem semper eoque solo dicti esse videantur. Qua de re
quum ipsi breviter diximus in Studiis Theologicis et Criticis Hei-
delbergensibus a. 1851. fascic. 2. tum paullo fusius explicuerunt
Lückius in libro quem inscripsit: Versuch einer vollstándigen Ein-
leitung in die Offenbarung des Johannes etc. 1848. fascic. 1. pag.
232 sqq. et Dillmannus in Encyclopaedia Theologica Herzogiana
vol. 12. pag. 317 sqq. (1860.) Cohaerent autem cum apocalypsi-
bus Mosis quae antiquis dicebantur libri qui cirea Adamum eius-
que vitam et mortem versabantur!; ab Adamo enim etiam illas
fabularum initium fecisse, libro Iubilaeorum probatur, quem et
ipsum inter apocalypses Mosis Syncellus et Cedrenus retulerunt.

Is liber quem nunc edidimus quorsum referendus sit dubium
est. Videtur autem non tam per se inventus esse sed partem
alicuius maioris libri effecisse: quem quidem non mediae aetati

c —

8 Plura alia δὰ Veteris Testamenti pseudepigrapha& pertinent In his emi-
nent testamenta duodecim patriarcharum, quae ad tollendam imperfectissimam Gra-
bii editionem ex quattuor codicibus Graecis hausimus. Quae praeterea testa-
menta passim in codicibus inveniuntur, Abrahami, Melchisedeci, Jobi, perexigui
pretii sunt; sed et haec transcripsimus. Salomonis vero testamentum habemus.
& quo certe illud quod Fleckius edidit demum derivatum est. Ceterum ipsam
quam edidimus Mosis apocalypsin inter Veteris Testamenti pseudepigrapha refe-
rendam esse apparet. Non idem in Esdrae librum quadrat, totum Christianum
illum quidem.

! Cf. Dillmann. 1. l. pag. 819.

PROLEGOMENA. “ ΧΙ

Sed potius saeculis circa Christum natum tribuendum esse, quum
universa libri ratione tum singulis quibusdam probabile fit, a qui-
bus alii scriptores antiqui pependisse videntur. Huc inprimis per-
tinet narratio de Setho ad portas paradisi delegato olei misericor-
diae petendi caussa, ad quam auctor Descensus Christi ad infe-
ros respicit capite tertio (Evangg. apocryph. pag. 3083. Cf. etiam
textum Latinum A cap. XII. pag. 390.) Ista fabula post vario
modo exculta atque etiam medii aevi poetis celebrata ?* nescio an
potissimum e libro nostro fluxerit, cuius principale quoddam ar-
gumentum efficit. Accedit illud quod sectionibus 7 et 17 tradi-
tur de hora qua Evam diabolus ad peccandum pellexit. Quam
ad traditionem quum auctor protevangelii quod vocant capite XIII.
pag. 25. allusit, Thilo rectam eius loci scripturam non assequutus
praeter morem prorsus a vero aberravit, pagina Codicis sui apo-
eryphi 228. haec adnotans: ,In his ὥρα δοξολογίας est tempus
status felicis, quo primus homo fruebatur ante peccati origines,
quo secundum textum cod. Vat. À cum angelis consuetudinem
habuisse traditur.^ Praetereo alia. Spero autem non defuturos
esse qui hanc in rem totumque librum accuratius inquirant.

Ad edendum adhibuimus codices quattuor, duo Italicos,
duo Vindobonenses. Is cui siglum À dedimus codex est Venetus
Nanianus LXIII chartaceus saeculi fere decimi tertii*. Hunc
totum transcripsimus anno 1843. Alter Italicorum D nobis di-

E

fere undecimi. Hunc ab initio tantum et ad finem eodem anno/'^

exscripsimus. Duo Vindobonenses apud nos B et C dicuntur. B
chartaceus saeculi XIII. vel XIV. & Lambecio Catalogi libro V.
numero COCX notatus est; cf. ]. 1. pag. 68. ad codicis fol. 310 sqq.
Altef membranaceus XII. fere saeculi Lambecio est libri VIII.

$ Placuisse &uctori carminis satyrici saec. XV. Rynke de Vos ex Goethio
renovatore eius carminis (cf. apud eum Reineke Fuchs cantum 10, 21 564.) no-
tissimum est. Nuperrime Alfred Maury in libro: Croyances et Légendes de l'an-
tiquité (Paris, 1863), pag. 294 adnotavit eandem fabulam inveniri in ,historia
poenitentiae Adami* Gallice vers& a Colardo Mansion. ,,Cette légende se ren-
contre dans / Histoire de la pénitence d'A4dam, qui a été traduite du latin en fran-
«ais par Colard Mansion. Voy. Van Praet, Hecherches sur Lowis de Bruges seig-
neur de la Gruthuyse p. 96 et suiv.^ Dudum Lambecius (cf. Catalogi lib. V.
pag. 68 et lib. IL. pag. 778.) indicavit Lutwini poema de vita Adami et Evae,
quod in libris scriptis bibl Caesareme exstat, nd nostram fabulam conferendum
esse.

8 Auctori Catalogi p. 101. saeculi 12. vel 18. dicitur. Praetere& mendosis-
simum dicit et scriptum ἃ librario qui non intelligebat quod exarabat.

, [ .« 2
δε α AVE fett 5 4. *

ctus Mediolanensis est Ambros. C 937 Inf. membranaceus saeculi PAD,

-
$4 v)

PAR 4
^ [*

ἧς (. * An
Fev ("A

.7

J

276 ACTA IOHANNIS.
χρυφον νόσον φιμώσας τῆς ψυχῆς χαὶ τὴν φανερὰν πράξιν ἐχ-
χόψας, ὁ θλίψας καὶ ἐξορίσας τὸν ἐν ἐμοὶ στασιάζοντα, ὁ Gam.
λόν poo xai ἄθραυστον τὴν εἰς σὲ φιλίαν χαταστήσας. ὁ “ἀνεν-
δοίαστόν μου τὴν εἰς σὲ πίστιν δούς, ὁ χαθαρᾶν μου τὴν εἷς σὲ
γνώμην ὑπογράψας, ὃ τῶν ἔργων τὸν ἐπάξιον ἀποδιδοὺς μισθόν,
6 ἐγκαταθέμενός μου τῇ ψυχῇ μηδὲν ἔχειν χτῆμα ἢ σὲ μόνον.
τί γὰρ σοῦ τιμιώτερον ; νῦν ὅτε κύριε ἣν ἐπιστεύθην οὐκονῳμίαν
gou ἐτελείωσα, ἀξίωσόν με τῆς σῆς ἀναπαύσεως. τὸ ἐν σοὶ τέ-
Astov ἐργαζόμενος, ὅπερ ἐστὶν ἄρρητος σωτηρία. καὶ πορευομέ-
νου uou πρὸς σὲ ὑποχωρησάτω πῦρ, νυκηθήτω σχότος, ἀτονη-
σάτω χάμινος, σβεσθήτω γέεννα, ἀκολουθησάτωσαν ἄγγελοι,
φοβηθήτωσαν δαίμονες, θραυσθήτωσαν ἄρχοντες, δυνάμεις. σχό-
τοὺς πεσέτωσαν, δεξιοὶ τόποι στηχέτωσαν, ἀριστεροὶ μὴ μεινά-
τῶσαν, ὁ διάβολος φιμωθήτω, ὁ σατανᾶς χαταγελασθήτῳ. ἡ
μανία. αὐτοῦ ἠρεμησάτω., ἡ ὀργὴ αὐτοῦ θραυσθήτω, τὰ τέχνα
αὐτοῦ παταχθήτω xal ὅλη αὐτοῦ ἡ ῥίζα ἀπορριζωθήτω᾽ xa
δός μοι τὴν εἰς σὲ ὁδὸν ἀνύβροιστον ἀνεπηρέαστον ἀνύσαι, ἀπο-
λαβεῖν δὲ ἅπερ ὑπέσχου τοῖς καθαρῶς βιοῦσιν xal σεμνὸν ἠγαπη-
χόσι βίον.

7 Καὶ ἀτενίσας εἷς τὸν οὐρανὸν ἐδόξασεν τὸν θεόν, σφρα-
γισάμενός τε ὅλως ἑστὼς καὶ εἰπὼν ἡμῖν Ἢ εἰρήνη καὶ ἡ χάρις
μεθ᾿ ὑμῶν ἀδελφοί, ἀπέλυσεν τοὺς ἀδελφούς. ἐλθόντες οὖν ἐπὶ
τὴν αὔριον αὐτὸν μὲν οὐχ εὗρον" ἀλλὰ τὰ σανδάλια αὐτοῦ xol
βρύουσαν τὴν πηγήν. καὶ μετὰ ταῦτα ἐμνήσθησαν τὸ εἰρημένον
Πέτρῳ ὑπὸ τοῦ χυρίου περὶ αὐτοῦ Τί γὰρ σοὶ μέλει ἐὰν αὐτὸν
θέλω μένειν ἕως Éoyopa καὶ ἐδόξασαν ἐπὶ τῷ γεγονότι θαύματι
τὸν θεόν. χαὶ οὕτως πιστεύσαντες ἀνεχώρησαν αἰνοῦντες χαὶ
εὐλογοῦντες τὸν φιλάνθρωπον θεόν, ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα νῦν χαὶ
ἀεὶ χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.
ἑξορίσας: Par ἐξωρίσας | ὁ ἄσπιλον: Par om ó ἀνενδοίαστον: Par ἀνενδύα--
στον, Vind ἀνενδίαστον | μὸν τῇ ψνχῇ: Vind μον τὴν ψνχήν | νῶν ὅτε χύριε:
Par om xópu | νικηϑήτω σχότος : ita Vind; in Par νικηϑήτω periit | yécmm:
Per γέενα [στηχέτωσαν : ita Vind ; Par στεικέτωσαν | ὁ σατανᾶς χαταγελασϑήτω :
haec Vind habet, non item Par | ϑρανσθήτω, τὰ τέχνα αὐτοῦ: haec in Vind
desiderantur | ἀπορριζωϑήτω: ita Vind; Par ἀπορρηϑήτω

22. σανδάλια: Par σαντάλια | Vind πρέπει δόξα τιμὴ καὶ προσχύνησις νῦν
χαὶ ἀεί etc. |

|». )
1

APOCALYPSES APOCRYPHAE.

——e— puru a gg pi a e ..

a —n1

XIV PROLEGOMENA.

προφήτου Ἔσδρα διάγνωσις περὶ τῶν ζ΄ ἡμερῶν. "Huéog πρώτῃ
τῆς ἑβδομάδος ἔτοι κυριακῇ ἐὰν γένωνται χαλάνδαι ᾿Ιαννουαρίων
(Sic), ἔσται χειμὼν χρήσιμος, ἔαρ ὑγρόν, ϑέρος ξηρόν, uesdaw-
ρον ἀνεμῶδες, καρποὶ χρήσιμοι, προβάτων δαψίλεια, μέλ. πολί,
τρυγητὸς καλός, νεωτέρων ϑάνατος. Exit notis de die sabbati:
Ἡμέρᾳ ἑβδόμῃ τουτέστι σαββάτῳ ἐὰν γένωνται καλάνδαι "Iavvovo-
ρίων, χειμὼν οὐκ ἐπαχϑής, ἔαρ καὶ ϑέρος ἀνεμῶδες, μετόπωρον
ξηρόν, καρπῶν σπάνις - - ἀνδρῶν χρησίμων τῶν ἐτειικρατούντων
ἀπώλεια, ἔμτερησμοι πολλοὲ ἔσονται καὶ γερόντων ϑάνατοι.

Scripturas huiusmodi Nicephorus Homologeta (saec. IX.) re-
spicere videtur scribens canone 3 et 4: τὰ λεγόμενα βροντολόγια
xai σεληνοδρόμια ἢ καλανδολόγια o) χρὴ τταραδέχεσϑαι. (Exscri-
psit locum Fabricius in Cod. N.T. apocr. pag. 951 54.)

ITI.
APOCALYPSIS PAULI.

De duobus libris relatum est qui antiquis apocalypses Pauli
dicebantur. Alteram, quam iam Dionysius Alexandrinus verbis
ab Eusebio hist. eccl. 7, 25. relatis innuisse videtur, Epiphanius
haeresi 18 (38), 2. ἃ Caianis excogitatam appellatamque ἀναβατι-
χὸν Παύλου atque etiam ἃ Gnosticis usurpatam dixit. Quod Epi-
phanii testimonium in annalibus suis Mich. Glycas secutus est.
De altera Augustinus et Sozomenus dixere. Et Augustinus
quidem in Iohannis evang. cap. 16. tractatu 98. haec scripsit:
Quamquam οἱ inter ipsos spiritales sunt utique aliis alii capa-
ciores atque meliores , ita ut quidum illorum ad ea pervenerit
(pervenerint?) quae nom licet homini loqui. Qua occasione vasi
quidam apocalypsim Pauli, quam sane (edd. al. sana) non reci-
pit ecclesia, nescio quibus fabulis plenam stultissima praeswum-
lione finxerunt, dicentes hanc esse unde dixerat raptum se
fuisse in tertium caelum et illic audisse ineffabilia verba, quae
non licet homini loqui. Ulcumque illorum tolerabilis esset ἀπ’
dacia, sí se audisse dixisset quae adhuc non licet homini loqui.
Cum vero direrit quae nou licet homini loqui, isti qui sunt qui
haec audeant impudenter et infeliciter loqui? Apud Sozome-
num vero hist. eccl. ἡ, 19, postquam revelationem Petri a vete-
ribus quidem repudiatam sed in quibusdam Palaestinae ecclesiis
quotannis certa die lectam dixit, haec legimus: τὴν δὲ νῦν ἐς
ἀποχάλυψιν Παίλου vot ἀποστόλου φερομένην, ἣν οὐδεὶς ἀρ-
χαίων εἶδε, πλεῖστοι μοναχῶν ἐπαινοῦσιν" ἐπὶ ταύτης δὲ τῆς βα-

PROLEGOMENA. XV

σιλείας * ἰσχυρίζονταί τινες ταύτην ηὑρῆσϑαι τὴν βίβλον" λέγουσι
γὰρ ἐκ ϑείας ἐπιφανείας ἐν Ταρσῷ τῆς Κιλικίας κατὰ τὴν οἰκίαν
Παύλου μαρμαρίνην λάρνακα ὑπὸ γῆν εὑρεϑῆναι καὶ ἐν αὐτῇ τὴν
βίβλον εἶναι. ἐρομένῳ δέ μοι περὶ τοίτου ψεῦδος ἔφησεν εἶναι
Κιλιξ πρεσβύτερος τῆς ἐν Ταρσῷ ἐχκχλησίας" γεγονέναι μὴν γὰρ
πολλῶν ἐτῶν καὶ Υ πολιὰ τὸν ἄνδρα ἐδείκνυεν. ἔλεγε δὲ μηδὲν
τοιοῦτον ἐπίστασθαι παρ αὐτοῖς συμβάν, ϑαυμάζειν ve εἰ μὴ
τάδε τιρὸς αἱρετικῶν ἀναπέσλασται.

Quae veterum de duabus Pauli revelationibus testimonia anno
1848 recensens Lückius l.l. pag. 247. addit neutrius libri quic-
quam ad nos pervenisse, unde quid rei esset accuratius disci
posset. Quae quum legissem, statim ad virum egregium per-
scripsi reperisse me anno 1843 dum Italiam perlustrarem apo-
calypsin Pauli ab Augustino et Sozomeno commemoratam *.
Esse vero eandem accurata Sozomeni expositio, cui apprime tex-
tus libri respondet, vetat dubitare. Neque magis mihi dubium
est quin rursus eadem sit quae passim post Augustinum et So-
zomenum apocalypsis Pauli commemorata est, ut in decreto Ge-
lasii de libris recipiendis et non recipiendis, in eo qui ex codice
Coislin. 120. innotuit indice apocryphorum ?, in scholiis ad
grammaticam Dionysii Thracis*, in commentariis Theophylacti
et Oecumenii. ad 2 Cor. 12, 4., apud Nicephorum Homologe-
tam 5, apud Marcum patriarcham Alexandrinum quaestione 2.
ad Theodor. Balsamonem 6. Quae sententia eo confirmatur quod
his locis omnibus liber de quo quaerimus ipso nomine apocalypsis
Pauli vocatur (nisi quod Marcus patriarcha τὰς ὁράσεις τοῦ ἁγίου
Παύλου dicit), vetustissimum vero illud Caianorum opus ἀναβα-
τιχὸν Παύλου et apud Epiphanium et apud Glycam dicitur. Istum

1 De Theodosio Magno dicit.

3 Eius rei mentionem fecit Lückius anno 1852 in Addendis et Emendandis,
quibus auxit librum suum.

8 Vide Montfsucon: Biblioth. Coisl. pag. 194. Cf. etiam Anecd. mea sacr.
et prof. 1860. pag. 230. Similis index in eod. Reg. nunc Imp. 1789 post quae-
sStiones Ansstasii Nicaen. habetur, ut docuit Coteler. PP. AA. 1698. L p. 197.

* Leguntur in Imm. Bekkeri Anecdotis Graecis vol. IH. pag. 1165: δεῖ
δὲ διαγινώσχειν τὸν γραμματικὸν τὰ ὀνόματα xol τὰς φωνὰς τῶν εὐαγγελι-
στῶν, ἵα μὴ ἀλλότριον xol Ψευδὲς εὐαγγέλιον δέξηται. ἀλλὰ χαὶ ὁμωνύμως
ψευδὴ συγγράμματά εἶσιν, οἷον ἡ λεγομένη ἀποχάλυψις τοῦ dylov Παύλου" οὐ
γάρ ἔστι τοῦ ἁγίου Παύλον, ἀλλ᾽ ἑτέρου, αἱρετικοῦ, τοῦ Σαμωσατέως, ὅϑεν οἱ
Παυλικιανοὶ χατάγονται.

5 Locum exscripsit Fabricius Cod. apocer. N. T. p. 951. τὴν ἀποχάλυψιν τοῦ
Παύλου xoi τὰ λεγόμενα ete. vide supra.

€ Of. Fabric. 1. . pag. 949 sqq.

XVIII 7 PROLEGOMENA.

Graeco codice post verba κἀγὼ ἀποστείλω τὸν ὑετὸν ἐπὲ τὴν γῆν
nullo intervallo nec ylla alieni mentione facta sic pergitur: βλέπε
παῦλον τὸν ταπεινόφρονα, παῦλον τὸν διδάσχαλον τῆς οἰκουμέ-
νης, τὸν ῥήτοραν τὸν πνευματικόν, τὸ σχεῦος τῆς ἐκλογῆς, τὸν
λιμένα τὸν ἀχύμαντον, τὸν πύργον τὸν ἀσάλευτον, τὸν ἐν σώματι
τὴν οἰκουμένην κυχλοῦντα καὶ καϑάστερ ὑπόπτερόν τινα τὴν οἰκου-
μένην διαδραμόντα' βλέπε ἐκεῖνον ταπεινοφρονοῦντα, τὸν ἰδιώ-
την xci φιλόσοφον, τὸν πένητα καὶ πλούσιον" ἐκεῖνον ἀληϑῶς
ταπεινόφρονα λέγω τὸν μυρίους καμάτους ἀντλήσαντα, τὸν μυρία
κατὰ τοῦ διαβόλου τρόπαια ἐπιδειξάμενον, τὸν κηρύττοντα xai
λέγοντα" καὶ χάρις αὐτοῦ i) εἰς ἐμὲ οὐ κενὴ ἐγενήϑη, ἀλλὰ περισ-
σότερον αὐτῶν πάντων ἐκοπίασα" ὃ φυλαχὰς ὑπομείνας καὶ πλη-
yàg xai μάστιγας [καὶ] διὰ τῶν ἐπιστολῶν τὴν οἰκουμένην σαγη-
νεύσας - - - ἀλλὰ ταπεινοφροσύνης δικαιοσύνην ἐκτήσατο. ἧς γέ-
νοιτὸ πάντας ἡμᾶς ἐπιτυχεῖν χάριτι καὶ φιλανϑρωπίᾳ τοῦ κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἣ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων ἀμήν. Haec quorsum pertineant dicere non habeo,
sed facile dicent qui eloquentiae patristicae monumenta bene
cognita habent.

IV.
APOCALYPSIS IOHANNIS..

Scholia ad grammaticam Dionysii Thracis, eodem loco quem
supra attulimus, praeter Pauli apocalypsin etiam apocalypsis
Pseudo-Iohannis mentionem faciunt; post verba enim ὅϑεν ot
Παυλικιανοὶ κατάγονται pergunt: xai ἑτέρα ἀποκάλυψες ἣ Aeyo-
μένη τοῦ ϑεολόγου. οὐ λέγομεν δὲ τὴν ἐν Πάτμῳ τῇ νήσῳ, μὲ
γένοιτο" αὕτη yàg ἀληϑεστάτη ἐστίν: ἀλλὰ τὴν ψευδώνυμον xai
ἀλλότριον. Adscribuntur scholia ista nono saeculo!. Antiquio-
rem testem haec Iohannis apocalypsis non habet. In codicibus
vero Graecis haud paucis etiamnum invenitur; nec dubium vide-
tur quin idem liber etiam ad orientales transierit, quemadmodum
Assemanus in Bibl. orient. Clem. Vat. tom. III. part. I. pag. 282.
,apocalypsin Iohannis apostoli aliam ab ea quam ecclesia catho-
lica suscipit" in tribus codicibus Arabice ἃ se repertam testatur.

Edidit librum primus Andreas Birch in Auctario suo codicis
apocryphi Fabriciani 1904, sed parum recte. Codicis enim Pala-
tino-Vaticani num. 346. scripturam, quam redditurum se profes-

! Cf. Lücke: Versuch einer vollstündigen Einleitung in die Offenbarung dee
Johannes etc. 1848. p. 246 sq. item pag. 803.

PROLEGOMENA. XIX

58 est, modo non assequutus est, id quod nullus dubito, modo
vitiis typographicis deformavit, etsi vitia sat multa utrum codicis
an editoris sint ambigi potest. Nec plus diligentiae in confe-
rendo Vindobonensi codice (Lambecio V. libri octavi, Nesselio
119.) positum videtur; licet enim ,selectis locis" conlatum dicat
.quum Vaticanum ab imperito librario admodum negligenter ha-
bitum observasset", tamen locos perquam corruptos edidit, ad
quos nihil quod differret adnotavit. Nec recte ipsi fecimus quod
ab initio certe libri passim utriusque codicis testimonium, i. e.
FG (Vaticanum F, Vindobonensem G diximus) lectioni e Vati-
cano haustae adscripsimus. "Vindobonensem enim multo magis
quam apud Birchium videtur ἃ Vaticano differre certe sectione 1.
probare possumus, cuius textum apocalypsi Iohannis iam typis
exscripta in schedis nostris invenimus. Legitur enim ibi sic:
Ἀποκάλυψις τοῦ ἁγίου ἰωάννου τοῦ 9eolóyov: xai περὲ τοῦ ἀν-
τιχρίστους Μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ κυρίου ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ
παρεγενόμην ἐγὼ ἰωάννης μόνος ἐπὶ τὸ (cod. τα) ὅρος ϑαβῶρ (sic),
ἔνϑα καὶ τὴν ἄχραντον αὐτοῦ ϑεότητα ἔδειξεν ἣμῖν. καὶ μὴ δυνη-
ϑέντος μου στῆναι, ἔπεσα ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ηὐξάμην πρὸς κύριον
kai εἶπον" κύριε ἡμῶν ἰησοῦ χριστὲ ϑεὲ ὑγεράγαϑε, ὃ καταξιώ-
σας μὲ δοῦλόν σου γενέσϑαι, ἄκουσον τῆς φωνῆς μου xai δίδαξον
πϑρὲ τῆς ἐλεύσεώς σου" (vay μέλλῃς ἔρχεσϑαι ἐπὲ τῆς γῆς, τί μέλ.-
λει (cod. -λλη) γενέσϑαι" ὃ οὐρανὸς καὶ ἣ γῆ καὶ ὃ ἥλμος καὶ ἢ
σελήνη τί μέλλουσιν γενέσϑαι ἐν τοῖς καιροῖς éxeivotg* ἀποχάλυ-
ψόν μοι πάντα.

Praeter Birchii labores ad editionem nostram adhibiti sunt
codices quinque, quorum tres Veneti Marciani sunt, duo Pa-
risienses. "Veneti sigla apud nos ACE habent; Α est Marc. class.
XI. codex XX; C Marc. class. II. codex XLII; E Marc. class. II.
cod. XC. Est autem A saeculi fere decimi quinti; paullo anti-
quiores duo reliqui. Parisienses B et D diximus; ille anno 1523
scriptus numero 947 notatur; hie saeculi XV. numero 1034. Nul-
lum igitur codicem antiquitate insignem ad manus habuimus; nec
enim Birchii codices nostris antiquiores.

Quantum autem negotii nobis facessiverit recensio textus ad
tam diversas inter se auctoritates instituenda, non est quod di-
cam; ex ipsa enim editione cuivis facile apparebit.

c — — A —— À —— —"

Quattuor autem apocalypsibus nostris de libris simili argu-

mento nonnulla addere consentaneum duximus, Ac primum qui-
deck 9

ΧΧ PROLEGOMENA.

dem de apocalypsi Petri Arabice scripta et de revelatio-
nibus Bartholomaei Sahidice repertis. Illa, cui vix quic-
quam cum apocalypsi Petri apud veteres celeberrima commune
esse potest, in pluribus codicibus quum Romae (cf. Asseman.
Catal. bibl. orient. Clem. Vat. III, 1. pag. 282. numero 1.) tum
apud Anglos inventa est, indeque brevi eam prodituram esse spes
est. Sed iam anno 1821. Alexander Nicoll in Catalogo codd. mss.
orientalium bibl. Bodl. plura excerpsit quae ad ingenium libri
universamque rationem accuratius cognoscendam faciunt !, Scri-
psit enim ille l. 1. Partis IL. volumine I. pag. 49 sqq. haec: ,,Com-
plectitur codex apocalypsin S. Petri sive relationem rerum a Iesu
Christo illi revelatarum, quae ab initio mundi evenerant, et quae
usque ad saeculi finem sive Christi secundum adventum eventu-
rae sint Librum conscripsisse dicitur Clemens ?, ut abunde ex
ipso contextu liquet, quocum S. Petrum arcana ipsi manifestata
communicasse traditur. Ex capite 24. constat librum esse ab
ipso Clemente appellatum Librum perfectionis sive Librum com-
pletum , quasi omnia tam praeterita quam futura comprehenden-
tem. Capita sunt omnino 89, quorum argumenta, quatenus in
ipso codice eiusque apographo servantur, ita sese habent: I. ---
Adam - ex Golgotha? in paradisum cum angelis, qui eum lauda-
bant deumque benedicebant eumque adorabant, et quomodo ex
eosta eius (Evam) formarit illique eam coniugem dederit. II.
Quomodo praeceptum divinum neglexerit Adamus; de remotione
eius a gratia et gloria, exitu ex paradiso et lapsu in montem
sanctum ^. IL Quomodo incarnationem gloriosam Adamo no-
tam fecerit deus; de thure, auro et myrrha, quae magi obtule-
runt (oblaturi essent), cum dominus in corpore natus esset (fuis-
set) IV. De ortu Habelis eiusque ἃ Caino caede huiusque e

1 Repetiit etiam ex Grabio (BSpicileg. pag. 76 sq.) et Dacherio (Spicileg. tom.
VIII p. 882) litteras Iacobi de Vitriaco episcopi Áeconensis ad Honorium IIL
papam circa annum 1219 datas, in quibus ille narrat ostengum sibi esse & Su-
rianis librum antiquissimum lingua Saracenica scriptum et inscriptum: Bevelatio-
nes b. Petri apostoli, a. discipulo eius. Clemente in. uno volumine redactae, ac fuisse
ibi praenuntiatum de statu ecclesiae dei & principio usque ad tempora Antichristi
et finem mundi etc. Singula quae er illis revelationibus excerpsit haud dubium
relinquunt, idem opus quod Bodleiana bibliotheca possidet a Surianis illo tem-
pore ostensum esse episcopo AÁcconensi.

ὃ Egregie cum hoc codex Vaticanus convenit teste Assemano l. 1l.

8 Ad Golgotha sedentem fabulatur auctor Adamum singulis animalibus no-
mina imposuisse et deinde angelis comitantibus in paradisum ductum esse.

* Monti sancto paradisi fundamenta fingitur inniti.

PROLEGOMENA. XXI

monte descensu. V. Praeceptum Adami ad Sethum et obitus
Adami. "VI. Praeceptum de horis nocturnis ac diurnis, quibus
precentur universi creati in caelo, terra et spatio inter ea me-
dio. VII. De adventu domini Christi, et quae signa ac miracula
fecerit (facturus esset) in terra. VIII. De incarnatione et pas-
sionibus (Christi) vitam conferentibus. IX. Prophetia Adami de
diluvio, et praeceptum ad Sethum filium suum, et obitus Adami,
cui sit pax. X. De praesentia angelorum et turmarum (caele-
stium) ad exequias Adami celebrandas et honore eius apud deum
O. M. et de filiis sanctorum. XI. De filiorum Sethi descensu ex
monte sancto in partem eius inferiorem eorumque commercio pec-
candi cum filiis Caini, quibus, cum in montem ascendere tenta-
rent, is coram oculis factus est ignis accensus; et de Enochi in
caelum raptu. XII. Colloquium dei cum Noacho et mandatum
de conficienda navi, praeceptum Methusalahi patris (avi) eius,
quod ei moriens dedit, et descensus Noachi e monte sancto cum
fletu tristitiaque vehementi, et historia diluvii. XIII. De irae di-
vinae remissione. XIV. De ebrietate Noachi et pudendorum eius
revelatione. XV. De Coptis, Cushaeis, Indis - - et ceteris Ni-
gritis, qui posteri sunt Canaanis filii Hami. XVI. De transla-
tione 5 corporis Adami ad (locum) Golgotha, qui Hierosolymae
est, et electione Melchisedeci a deo O. M., ut fieret dei summus
sacerdos. XVII. De lingua Syriaca, confusione linguarum et di-
visione gentium, populorum atque tribuum. XVIII. De Nimrodo
Magno, de rege, cultu idolorum etc., et quae praestigiarum ac
doli eos docuerint daemones, et. de ventis qui idola prostrave-
rint. XIX. De Abrahamo atque Sara, oblatione Melchisedeci,
Hierosolymae aedificatione et genealogia dominae purae, matris
lucis verae. XX. De incendio librorum (sacrorum) 6, captivitate
Israelitarum et reditu ad Hierosolymam post annos septuaginta.
XXI. Declaratio nominum patrum, quibus sit pax, usque ad or-
tum dominae purae, virginis, matris lucis, vitae ac misericordiae.
XXII. Expositio prophetiae Danielis, et de stellis, magis etc.
XXIII. De natali domini Christi, nominibus magorum, oblationi-

5 Haec translatio describitur apud Eutychium in annalibus (tom. IL. p. 48).
Locum Golgotha credebant orientales in medio terrae positum et calvariae no-
men ei inditum quod ibi sepulta esset Adami calvaria.

* Libros sacros ante captivitatem in puteum cum igne sacro sive paradisi
coniectos, ab Ezra, cui facultatem eos proferendi deus dedisset, etiamsi prorsus
fuissent consumpti, post reditum & Babylone restitutos et denuo scripto traditos,
antiquitus ereditum fuit. Cf. Abulfaragii hist. dynast. p. 57.

XXII PROLEGOMENA.

bus, baptismo, crucifixione, morte atque resurrectione sancta.
XXIV. Quomodo dominus Iesus Petrum, Iacobum ac Iohannem
assumpserit iisque dederit spiritum sanctum cum potestate sa-
nandi morbos etc. XXV. Quomodo S. Petrus dominum lesum
Christum rogavit ut sibi patefaceret mysteria recondita. XXVL
De manifestatione mysterii trinitatis. XXVII. De creatione caeli
et aquarum, forma Hierosolymae caelestis, speciebus angelorum
lucis ac figuris eorum. XXVIII. De principibus angelorum, quod-
que dominus lesus sit deus sine controversia. XXIX. De statu,
speciebus ac formis Lucidorum, et quod dominus Iesus sit omni-
potens. XXX. Quomodo complicata caela et terra et posita fue-
rint in manu domini Iesu Christi, et de miraculis magnis ......'
XXXXV. -- et fient tenebrae cirea Hierosolymam per triduum
et postea pace magna inter se fruentur fideles, tempusque iis fe-
liciter procedet, quamdiu rite precabuntur et iusta facient.
XXXXVI De adventu catuli leonis (regis Romanorum) ante do-
mini Christi adventum alterum septuaginta duabus hebdomadibus
maioribus ac dimidia et septuaginta minoribus. XXXXVIL De
quattuor regibus, scilicet rege Babylonis, τῶν Beni'l-Abus, Grae-
corum et Romanorum, quorum hic ad Christi adventum mansu-
rus sit. XXXXVIII. Descriptio τῶν Benil-Abus, de statu et
rebus gestis eorum, quodque eorum initium futurum sit anno
Alexandri 928. XXXIX. De signo populi feri eiusque egressu ex
Taiman, et quid ex eo futurum sit. L. Vae Palaestinae, Har-
rani, Savad et Armeniae; de rebus occidentis; quod clamatura
sit Aegyptus (vel metropolis eius) et perituri sint reges littorum
maris. LL De profectione regum (regis) Christianorum a By-
zantio ad urbem Romam, cui (regi) opem laturi sint reges poten-
tes longe separati et osores eorum. LII. Quod catulus leonis
potentiam sit habiturus ad exitium fidelium parandum, et pro-
missum fidelibus omnibus, cum res adversas et calamitates pa-
tienter pertulerint, ipsis eventuram esse magnam felicitatem.
LIII et LIV. De signis duodecim in urbe Petri manifestandis, et
quod deus O. M. catulum leonis oppressurus sit per Michaelem
angelum et Cherubim et Seraphim una cum duodecies mille milli-
bus angelorum. LV. Vae feminis fidelium et excusationibus ea-
rum, cum semetipsas foliis arboris maledictae (Hinnae i. e. Cy-
pri) tinxerint, et calamitas iis eventura cum prodierit filius lupi
e terra Fars..... * {Χ1Π. - - - Petro, ut omnia in hoc libro

' Hic igitur plura exciderunt.
ὃ Hic rursus plura perierunt, item infra inter LXIX et LXXVIII.

PROLEGOMENA. XXIII

mémorata observaret, eumque aeque aestimaret ac si esset evan-
gelii annunciatio; de fuga virorum a feminis prae summa inopia;
quodque in fine temporis coram oculis filiorum fidelium appari-
turum sit signum ad instar stellae, per quod ἃ caede eripiendi
sint. LXIV. Quod fideles debeant cavere Iudaeos, illisque (Pe-
trus) praecipere ut nullo paeto instituta Mosaica sument; de va-
statione Aegypti; vae iis qui huius libri verba reiecerint. LXV.
Quod cavere debeant fideles prodeunte catulo leonis; quid gaudii
laetitiaeque illo tempore fidelibus concedendum, quo nempe pec-
catis eorum venia danda; eversio collium eminentiorum τοῦ ἄρ-
yovroc (diaboli); praestantiae mensis Nisan, qui est Bermuda;
et de concordia professionis fidei secundum conciliorum senten-
tiam. LXVI. De abolitione professionis sapientum et astrologo-
rum, et qui astrorum scientiam omnesque doctrinas pravas co-
lant; de regibus fidelibus numero quadraginta surrecturis. LXVII.
De egressu filii Danis maledicti, qui est Antichristus, et de de-
scensu Eliae et Enochi, quodque hos ille sit interfecturus et pro-
digia magna ac miracula multa editurus. LXVIII. De visioni-
bus manifestatis Petro apostolo, cui sit pax. LXIX. Interpreta-
tio verborum prophetarum ἃ domino Christo d€o nostro, et de iis
qui divitias iniuste compararint aliisque reliquerint, quippe qui
postremo inter stultos numerandi sint. ..... LXXVIII. (De)
--- infidelibus, negantibus, querentibus et irridentibus, eorum-
que poena; vae illis qui dicant dominum Iesum Christum homi-
nem esse, non deum. LXXIX. Expositio peccatorum septem, sci-
licet concubitus masculorum, (baptizatorum) cum infidelibus, (pra-
vi) cum feminis, etc. LXXX. De consistentibus in fide ortho-
doxa, qui captivi ducti et vincti fuerint, et quid iis promiserit
dominus noster lesus Christus, cui debetur laus. LXXXI. De
felicitate iis promissa qui opes suas domini nostri Iesu Christi
caussa insumserint, quique erga liberos suos bene sint affecti,
percussi fuerint, contumeliam acceperint, et qui in certamine
propter dominum nostrum lesum Christum patientes fuerint, ef
quid iis promiserit. LXXXII. De felicitate iis promissa qui glo-
riam (corpus) domini nostri Iesu Christi et sanguinem eius quoti-
die cum fide receperint, qui nigra vestimenta induerint ob pec-
cata sua, qui patienter tulerint frigus et calorem, qui rem sacram
cum fide celebrarint et oblationes quotidie obtulerint, qui pro fide
certarint et effuderint sanguinem suum; et promissum apostolis
datum de spiritus paracleti descensu in ipsos, ut gentes (linguis
diversis) alloquerentur et signa atque miracula ederent. LX XXIII.

XXIV PROLEGOMENA.

De zizania, scilicet virga furoris ac virga irae, quodque eius vis
assecutura sit electos aliosque ex populo domini Christi, cui de-
betur laus. LXXXIV. Felix ille qui in fide perseverarit et in
adoratione venerandae crucis constans fuerit; quod liber hic si-
gilo sancti spiritus obsignetur; dona praestantia quae dederit
deus noster electo suo Petro, cui sit pax, et praeceptum ei da-
tum de precatione horarum. LXXXV. De abrogatione circum-
cisionis, solutione fidelium à sabbati observatione, honoratione
diei dominici eiusque praestantiis, de libertate edendi cibos
omnes fidelium animis delectationem afferentes; nunciique boni
felicitatis iis promissae. LXXXVI. De descensu millium ac plu-
ries millenorum millium angelorum, Cherubim atque Seraphim,
qui laudes summas celebrabant inter ascensum domini nostri Iesu
Christi in caelum. LXXXVIL De descensu sancti spiritus in
sanctos discipulos in coenaculo Sionis. LXXXVIIL De discipu-
lis Festo ac Constantino ....*"

Ad revelationes Bartholomaei pergimus. Habetur
Parisiis in bibliotheca olim Reg. nunc Imp. collectio fragmento-
rum Sahidicorum maiorem partem rara vetustate insignium. Ex
hac anno 1835 Eduardus Dulaurier, vir litterarum Ármeniacarum
et Copticarum longe peritissimus, edidit fragmentum operis de-
perditi, quod revelationes Bartholomaei inscriptum videtur. Li-
bello ille suo hunc titulum fecit: Fragment des révélations apo-
eryphes de S. Barthélemy, et de l'histoire des communautés re-
ligieuses fondées par S. Pakhome. Traduit sur les textes Copte-
thébains inédits conservés à la Bibliothéque du Roi, par M.
Édouard Dulaurier. Paris, 1835. Sahidico igitur textui interpre-
tationem Francogallicam praeposuit, quam huc transcribere placet.

Séraphins du Pére, accourez, réjouissez-vous du pardon
qu'Adam a obtenu; car il sera rendu à son état primitif. Alors
le Pére ordonna à Michel d'amener Adam et sa femme Eve, qui
sont ses enfants, et de les faire comparaitre en présence de Dieu.
Croyez-moi, ὃ mes fréres les apótres, croyez Barthélemy, et
sachez que je n'ai vu de ma vie l'image d'aucun homme semblable
à l'image d'Adam, si ce n'est du Sauveur. Une parure de perles
le couvrait, des rayons lumineux s'élangaient de son visage pa-
reils à ceux du soleil levant, des caractéres écrits et éclatants
étaient empreints sur son front, des caracteres qu'aucun oeil mor-
tel n'aurait pu lire: on y distinguait le nom du Pére, du Fils et
du Saint-Esprit Eve à son tour brillait de tous les ornements
de l'Esprit Saint. Des vierges, purs esprits, chantaient avec

PROLEGOMENA. XXV

elle, l'appelant Zoé (la vie), Ja mére de tous les étres vivants.
Alors le Pére bon, prenant là parole, dit à Adam: Puisque tu
ἃ transgressé mes ordres, puisque tu n'as point gardé mes pré-
ceptes, mon fils est allé te précéder pour opérer ta rédemption,
et c'est Marie qui lui a donné le jour. Eve aura comme elle le
titre de mére dans mon royaume." Le Sauveur, s'adressant à
Michel, lui dit: ,Rassemble tous les anges que renferment les
cieux, qu'ils viennent m'adorer en ce jour; car j'ai obtenu la ré-
conciliation de celui qui est mon image.^ Dés qu' Adam eut ap-
pris le bienfait immense qui lui avait été accordé, la joie s'em-
para de son coeur, il tressaillit d'allégresse et adressa ses hom-
mages à la Divinité en ces termes: ,Accourez, ὁ troupes céle-
8tes, réjouissez-vous avec moi; car mon Créateur m'a pardonné
mes péchés. Les choeurs des anges s'écriérent: ,Jésus, fils du
Dieu vivant, ta miséricorde s'est étendue sur Adam ta créature."
Alors arrivérent tous les justes: Abraham l'ami de Dieu, Isaac
que le péché ne souilla jamais, Jacob le saint, Job si grand par
8a patience, et Motse le premier des prophétes, ainsi que tous
les hommes de bien qui n'ont jamais cessé d'accomplir les volon-
tés divines. Et moi, Barthélemy, j'ai passé plusieurs jours sans
manger et sans boire, la splendeur du spectacle qui s'offrait à
mes regards suffisant pour ma nourriture. O mes fréres les apó-
tres, vous à qui j'ai raconté toutes les visions dont j'ai été 16 té-
moin, partagez ma joie de 18 gráce que Dieu a faite à Adam et
à ses fils. Tous (les apótres) lui répondirent: ,Trés bien, notre
frére chéri; on t'appellera Barthélemy l'apótre, celui à qui les
mystéres de Dieu ont été révélés.* PDBarthélemy leur dit: Par-
donnez-moi, mes fréres, je suis le dernier d'entre vous, et la
pauvreté regne dans ma maison. Lorsque mes concitoyens me
verront, ils s'écrieront: ,,N'est-ce pas là Barthélemy le cultiva-
teur? n'est-ce pas lui qui habite la ferme d'Hiérocatés, le chef
de notre ville, et qui và vendre des légumes au marché? Oà
a-t-il donc pris la nouvelle grandeur dont il se pare? Il n'était
bruit auparavant que de sa misére, et aujourd'hui il fait des mi-
racles divins.^ Dans le temps oü le Sauveur nous conduisit sur
la montagne des Oliviers, il nous entretint dans une langue qui
nous était inconnue, et dont il nous a découvert depuis l'intelli-
gence, en disant: ,Anetharath.^ En ce moment les cieux s'ou-
vrirent de part en part, ses vétements devinrent éclatants comme
la neige, et le Sauveur s'éleva dans les cieux à nos regards sur-
pris. Se prosternant devant son Pére bon, il lui dit; ,O mon

XXVI '" PROLEGOMENA.

Pére, prends pitié de mes fréres les apótres, accorde-leur une
bénédiction qui n'ait point de fin.^ Alors le Pére, de concert
avec le Fils et le Saint-Esprit, étendit la main sur la téte de
Pierre; ille consacra archevéque de l'univers, et le bénit en lui
disant: (Τὰ seras le chef et le prince de mon royaume; tu le se-
ras aussi du monde entier; car moi, mon Fils et le Saint-Esprit,
nous t'avons imposé les mains. Tout ce que tu lieras sur 18 terre
sera lié dans le ciel; tout ce que tu délieras sur la terre sera
délié dans le ciel. Nul ne s'élévera au-dessus de toi et de ton
tróüne; celui qui ne se prosterner&a pas devant ton siége verra
son offrande rejetée. Ton souffle sera plein du souffle de l'Esprit-
Saint, en sorte que tout homme qui sera baptisé de ta main re-
cevra vraiment leSaint-Esprit.^ 1] bénit aussi André: Τὰ seras
l'étoile lumineuse de la Jérusalem céleste; et toi, Jacques, dans
toutes les villes ou les villages οὐ tu iras, tu me verras, ainsi
que mon Fils, avant d'y entrer. Jean, mon bien-aimé et le bien-
aimé de mon Fils, tu seras béni dans mon royaume. Toi, Phi-
lippe, dans toutes les villes ou les bourgs qui te recevront dans
leur sein, la croix de mon Fils marchera devant toi jusqu'à ce
qu'on ajoute foi à [8 mission. Barthélemy, ὃ mon enfant, ton
áme pénétrera dans les mystéres de mon Fils. Toi, Matthieu,
ton pouvoir s'élévera si haut que ton ombre pourra ressusciter
les morts. Jacques fils d'Alphée, toute la puissance du diable
ne prévaudra ni contre ton eorps ni contre tes prédications dans
aucun lieu du monde; celui à qui tu t'attacheras ne sera pas sé-
paré de toi de l'éternité. Simon Zélotés, aucun des lieux οὐ tu
auras annoncé la parole de mon Fils ne pourra étre envahi par
une puissance ennemie. Et toi, bienheureux Mathias?, ta re-
nommée sera l'oeuvre du monde, parce que tu étais riche suivant
ce monde et que tu as tout abandonné pour me suivre. Les lé-
gions célestes, ayant entendu les bénédictions que le Pére avait
départies à chacun des apótres, s'écriérent à la fois: ,Amen."
Et maintenant vous, mes fréres les apótres, pardonnez-moi, par-
donnez à Barthélemy. Alors les apótres se levant lembrassé-
rent. Aprés avoir prononcé ces paroles, ils allérent offrir le sacri-
fice. La sainte vierge se trouvdit auprés d'eux en ce moment.
Dés que Jésus leur eut dit: ,Venez en Galilée, c'est là οὗ je
vous donnerai ma paix", dés qu'ils eurent pris du corps et du
sang du Fils de Dieu, l'odeur suave de leur sacrifice s'éleva jus-

? Bahlidioe patas scriptum) ext.

PROLEGOMENA. "XVII

qu'au septiéme ciel. Le Pére s'adressant à son Fils chéri: Ὁ
mon Fils unique, lui dit-il, va, descends sur la terre vers tes
compagnons les apótres, console-les, donne-leur de la force pour
empécher qu'éprouvant de la tristesse ils ne perdent tout courage
et ne cessent dans le monde leurs prédications en ton nom, au
mien et en celui du Saint-Esprit. Va, ὃ mon Fils chéri, cours
vers tes fréres les apótres, inspire-leur de l'allégresse, afin qu'ils
ne disent point: Notre Sauveur est ressuscité d'entre les morts,
il s'est élevé dans les cieux dans toute s& gloire vers son Pére,
il nous a abandonnés dans les villes et dans les villages, ne vou-
lant point que nous nous livrions à la joie; et cela pour prix des
travaux que nous avons accomplis sur la terre. Le Fils de Dieu
descendit alors dans le monde et alla dans la Galilée; il trouva
ses disciples et la vierge Marie réunis; il se montra à eux en leur
disant: ,Salut, mes apótres, vous que j'ai choisis parmi tous les
hommes; salut, mes fréres et mes compagnons, que la paix de
mon Pére soit avec vous; je vous donne aussi la mienne; et
soufflant sur leur visage, il ajouta: , Recevez l'Esprit-Saint; ceux
à qui vous pardonnerez les péchés seront absous, ceux à qui vous
les retiendrez seront condamnés.^ [1 nous montra ses pieds ...

Passim in codicibus Graecis inveni apocalypsin Mariae,
qua continetur Mariae descensus quidam ad inferos. In tribus
codicibus, unde plura excerpsi, dictio iam ad Graecitatem recen-
tiorem deflectit; nec id librariis sed ipsi auctori deberi videtur:
certe enim totum opus monachum mediae aetatis prodit. lta in
codice Bodl. Misc. 77. (E 5. 1. Hunt. 457.) legitur: ἀποκάλυψις
(cod. -ληψης) τῆς ἁγίας ϑεοτόκου περὶ τῶν κολάσεων (cod. περὴ
τὸν κωλάσεον). Ἤμελλεν ἣ παναγία ϑευτόχος πορεύεσϑαι πρὸς
τὸ ὕρος τῶν ἐλαιῶν τοῦ ττροσεύξασϑαι. προσευχομένης (cod. -χω-
μένοις) δὲ αὐτῆς (cod. -τοῖς) πρὸς κύριον τὸν ϑεὸν ἡμῶν εἶπεν
(cod. πεν)" ἐπὶ τοῦ ὀνόματος τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ
ἁγίου πνεύματος κατελϑάτω ὃ ἀρχάγγελος γαβριήλ, ὅπως εἴπῃ
μοι περὶ τῶν κολάσεων, καὶ περὶ τῶν ἐπουρανίων xai ἐπιγείων
xai καταχϑονίων. xai ἅμα τῷ λόγῳ εἰποῦσα (ita etiam in Veneto),
κατῆλθεν ὃ ἀρχάγγελος μιχαὴλ μετὰ τοὺς ἀγγέλους τῆς ἀνατολῆς
καὶ τῆς δύσεως καὶ ἀγγέλους τῆς μεσημβρίας καὶ τοῦ βορρᾶ, καὶ
ἠσπάσαντο τὴν κεχαριτωμένην, καὶ εἶπαν πρὸς αὐτήν χαῖρε τοῦ
πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα, χαῖρε τοῦ υἱοῦ ἣ κατοίχησις, χαῖρε τοῦ
ἁγίου πνεύματος τὸ κέλευσμα etc. Item in Bibl. Caesar. Vindob.

XXVII PROLEGOMENA.
lib. V. cod. CCCXXXVII. fol. 82. (82—93): ἀποκάλυψις τῆς brreo-

αγίας ϑεοτόχοι περὶ τῶν κολάσεων, καὶ πῶς οἱ ἁμαρτωλοὶ xo-
λάζονται; xai περὶ μετανοίας. Ἔμελλεν ἣ παναγία ϑεοτόκος πο-
ρεΐεσϑαι ἰδεῖν τὰς κολάσεις, xai ἦλϑεν ἐν τῷ ὕρει τῶν ἐλαιῶν οἶα.
In codice Veneto Marciano class. VII. cod. XLIII scriptura etiam
peior est quam in Bodleiano. Post inscriptionem ἀποκάλυψις τῆς
ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν ϑεοτόκου περὶ τῶν κολάσεων τῶν
ἁμαρτωλῶν, sic legitur: Κατὰ τοὺς καιροὺς ἐκείνους ὕπου ἔμελ-
λὲν ἣ ἄχραντος ϑεοτόκος ἵνα ἀπέλϑῃ ἐπὶ τὰς (cod. τῆς) κολάσεις
καὶ ἰδεῖν αὐτάς, καὶ ἀναβᾶσα (cod. -βὰς) εἰς τὸ ὅρος τῶν ἐλαιῶν
προσηύξατο. προσευχομένης δὲ αὑτῆς ἐσήκωσε! τὸ βλέμμα αὐὖ-
τῆς (cod. της ex usu recentiore) εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπεν" ἐν ὀνό-
ματι τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος κατελϑέτω
ὃ μιχαὴλ ἀρχάγγελος ἵνα ἀποδείξῃ μοι τὰς κολάσεις. καὶ ἅμα τῷ
λόγῳ εἰποῦσα (ita prorsus, ut etiam Bodl. codex), κατῇλϑεν ὃ ἀρ-
χάγγελος μιχαὴλ καὶ τετρακόσιοι ἄγγελοι, ἑκατὸν ἀπὸ τοῦ βορέως
καὶ ἑκατὸν τῆς μεσημβρίας καὶ ἑκατὸν τῆς δύσεως. καὶ ἧσπά-
σαντο τὴν κεχαριτωμένην λέγοντες" χαῖρε ϑεοτόχε παρϑένε, rob
πατρὸς τὸ ἀπαύγασμα, χαῖρε τοῦ υἱοῦ i, κατοίκησις, χαῖρε τοῦ
ἁγίου πνεύματος τὸ κεφάλαιον, χαῖρε τῶν ἑξαπτερύγων ὃ ἔπαινος,
χαῖρε τῶν οὐρανῶν τὸ στερέωμα, χαῖρε τῶν ἀγγέλων τὸ προσκχύ-
νημα, χαῖρε τῶν προφητῶν τὸ κήρυγμα, χαῖρε πτιάντων ὑψηλοτέρα
fog τὸν ϑρόνον (sic) τοῦ ϑεοῦ. εἶστεν καὶ $ ϑεοτόχος πρὸς τὸν
ἀρχιστράτηγον" χαῖρε μιχαὴλ, ἀρχιστράτηγε, τοῖ υἱοῦ μου συνόμιλε"
χαῖρε μιχαὴλ, ἀρχιστράτηγε, τοῦ ἁγίου πνεύματος τὸ βέλεσμα (ita
codex; xéAevoua?)' χαῖρε μιχαὴλ ἀρχιστράτηγε, τῶν ἑξαπτερύ-
yc ὃ ἔπαινος" χαῖρε μιχαὴλ ἀρχιστράτηγε, ὃ μέλλων σαλπίζειν
καὶ ἐξυπνεῖν τοὺς ἀπ᾽ αἰῶνος κεκοιμιημιένους " χαΐρε μιχαὴλ ἄρχι-
στράτηγε, ὃ πρῶτος πάντων (Sic) τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων ἕως
τὸν ϑρόνον (ut supra) τοῦ ϑεοῦ. ὁμοίως καὶ πάντας τοὺς ἀγγέ-
λους εὐφημοῦῖσα f; ϑεοτόκος. αὐτοὶ δὲ περοσκυνήσαντες αὐτὴν xoi
μεγαλύναντες, εἶπεν ἣ ϑεοτόκος πρὸς τὸν ἀρχάγγελον μιχαήλ'
ἀνάγγειλόν μοι πάντα τὰ ἐν οὐρανῷ καὶ τὰ ἐπὶ γῆς, καὶ πόσαι
χολάσεις εἶναι (ex usu recentiore), καὶ ποῦ κολάζεται τὸ γένος
τῶν ἀνϑρώπων. καὶ εἶπεν ὃ ἀρχιστράτηγος" πολλαὶ καὶ dvc-
οἰϑμητοὶ (cod. πολλαῖς x. ἀναρίϑμοιταις) εἰσιν αἱ κολάσεις. xai
εἶπεν ἣ ϑεοτόχος" ἀπέλθωμεν καὶ ἴδωμεν αὐτάς. καὶ εἶπεν ὃ ἀρ-
χιστράτηγος" πόϑεν ϑέλεις ἵνα ἀνέλθωμεν; ἐπὶ δυσμὰς ἢ ἐπὶ
ἀνατολάς; καὶ εὐθέως ἐπῆραν αὐτὴν οἱ ἄγγελοι καὶ αὐτὴν (cod.
Πα f&riptum est ἐσύχωσε, item infra. ἐσήχωσε ex recentiori demum usu
videtur esse.

PROLEGOMENA. XXIX

rursus τὴν) ὑπῆγαν ἐπὶ Óvoudg. καὶ ἔχανεν ὃ ἔδης, καὶ εἶδεν
τοὺς ἐν τῷ σχότει κολαζομένους, χαὶ ἦν ἐκεῖ σκότος μέγα καὶ
κλαυϑμὸς xci ὀδιρμὸς καὶ βοὴ μεγάλη. καὶ εἶπεν ἣ ϑεοτόκος"
τίνες εἰσὶν οὗτοι, καὶ τί τὸ ἁμάρτημα αὐτῶν; καὶ εἶπεν ὃ ἀρχαγ-
γελος πρὸς αὐτήν" οὗτοί εἰσιν, δέσποινα ϑεοτόκδ, οἵτινες πατέρα
xa υἱὸν καὶ ἅγιον πνεῦμα μὴ πιστεύσαντες καὶ ϑεοτόκον μὴ ὃμο-
λογοῦντες etc. Ad finem Maria precatur ut ab angelis ducatur
ἔμπροσθεν τοῦ ἀοράτου πατρός, καὶ ἐχχέωμεν δάκρυα διὰ τοὺς
ἁμαρτωλούς. Archangelo respondente se cum angelis septies per
diem et septies per noctem preces pro peccatoribus facere, sed
frustra, exclamat: óíwevé ge ἔμηεροσθϑεν τοῦ ἀοράτου πατρός.
Postquam vox respondit: οὐχ ἔχω “τῶς ἐλεήσω αὐτούς, rursus
precatur advocatis Iohanne baptista, prophetis, patriarchis, mar-
tyribus, eremitis, iustis. Vox auditur: τίνος ἕνεχέν ue παρακα-
λεῖτε; Ipsa respondet: Peccatorum caussa. Tum responsum
fit: διὰ τῆς μητρός μου τὰ δάκρυα xai διὰ τὴν παράχλησιν τῶν
ἁγίων μου ἀγγέλων καὶ διὰ τὴν ἀγάπην τῶν προφητῶν καὶ διδα-
σχάλων καὶ μαρτύρων καὶ διὰ πάντας τοὺς ἁγίους μου χαρίζω
ἄνεσιν τῶν ἁμαρτωλῶν etc. Postquam gratias egit Maria cum
angelis, rursus vox auditur: ἄρατε τὴν ἐμὴν μητέρα ἐν τῷ παρα-
δείσῳ etc. Sequitur: εὐθὺς τὸ ἅρμα τὸ χερουβικὸν παρέστησεν
αὐτὴν ἐν τῷ παραδείσῳ. lbi pios videt eorumque virtutes a Mi-
chaele ipsi indicantur. Sed haec pars libelli brevissima est et
quasi appendicem eorum quae praecesserunt efficit.

Similis operis posterior pars superest in cod. Par. 1631. sae-
culi fere decimi tertii Fragmentum incipit: ἢ δὲ ἁγία ϑεοτόκος
παραχαλεὶ καὶ δυσωπεὶ τὸν ϑεὸν λέγουσα" ἐλέησον τὸν κόσμον
σου καὶ μὴ ἀπολέσῃς τὰ ἔργα τῶν χειρῶν gov. ἔμπροσϑεν δὲ τοῦ
ϑρόνου παρειστήκεισαν ἀγγέλων τάξεις χαὶ τάγματα ἀναρίϑμητα"
παρίσταντο δὲ προφῆται καὶ ἀπόστολοι καὶ μάρτυρες κάτω κεί-
μενοι, παρακαλοῦντες καὶ αὐτοὶ διὰ τοὺς ἁμαρτωλούς. xai εἶδον
ἕτερον τάγμα φοβερὸν ὡς πῦρ ἐξαστράπτων (sic). καὶ εἶπέν μοι
ὃ ἄγγελος" οὗτοί εἰσιν τὰ ἑξαπτέρυγα καὶ τὰ χερουβίμ. ἐν μέσῳ
δὲ αὐτῶν ἔκειτο τροχός, οὗ τὸ εἶδος αὐτοῦ πλήρης (sic) ὀφθαλμῶν,
ἐν μέσῳ δὲ αὐτῶν nig ...? ἔμπροσϑεν αὐτοῦ ὡς εἶδος ἀνθϑρώ-
που. καὶ λέγει ὃ ἄγγελος" οὗτός ἔστιν ὁ τροχὸς τὸ ἅρμα ἡλιοῦ
(Sic), «ai ὃ ἄνϑρωπός ἐστιν ἡλίας ὃ προφήτης. καὶ εἶδον ἕτερον
τάγμα ἔχοντα (Sic) πτέρυγας καὶ πρόσωπα τέσσαρα, τὸ μὲν ἐν-
φέροντα (810) πρόσωπον ἀνθρώπου καὶ πρόσωπον ἀετοῦ καὶ

* Beriptum est atv, litteris xY| super a suprascriptis.

XX PROLEGOMENA.

σιρόσωπον λέοντος καὶ πρόσωπον μόσχου, ἔχοντα τὰς χεῖρας
ἐπάνω τῶν πτερύγων -- καὶ ἐχέχραγεν (sic, ad τάγμα referen-
dum?) ἀκαταπαύστως λέγοντες" ἅγιος ἅγιος ἅγιος κύριος σαβαώϑ
- - (fol. 8.) καὶ etg τὸ δεξιὸν μέρος αὐτῆς ἴδον λίμνην τεαμμε-
γέϑη, καὶ εἶπέ μοι ὃ ἄγγελος" ἐξ αὐτῆς τῆς λίμνης ἐξέρχεται ὁ
ἰορδάνης ποταμός, καὶ εἰς τὸ χεῖλος αὑτοῦ ὥσπερ ἱερεὺς ... xai
λέγει μοι ὃ ἄγγελος" οὗτός ἐστιν ἰωάννης ὃ βαπτιστής. xoi εἰς
τὸ ἀριστερὸν μέρος ἴδον λίμνην παμμεγέϑη. καὶ λέγει μοι ὃ ay-
yeAoc* αὕτη ἐστὲν ἣ λίμνη ὅπου κολάζονται γονεῖς xai ἀνάδοχοι οἱ
ἐξ ἀμιδλείας τὰ τέκνα αὐτῶν ἀφέντες ἀβάπτιστα - - (fol. 6.) xai
ἤγαγέν με ὅπου κολάζονται οἱ ἁμαρτωλοί. καὶ εἶδον ἐκεῖ ποτα-
μὸν πύρινον, καὶ εἰς τὸ χεῖλος αὐτοῦ ἐκάϑητο πλῆϑος ἀνδρῶν καὶ
γυναικῶν. καὶ λέγει μοι ὃ ἄγγελος" οὗτοί εἰσιν οἱ ἐπίορκοι ot ἀδί-
κως ὀμνύουσιν, οἱ ψευδομάρτυρες - - (fol. 7.) εἶπέν μοι ὃ ἂγγε-
Aog: οὗτοί εἰσιν οἱ ἄρχοντες, οἱ ἀρχιδρεῖς καὶ οἱ δυνάσται ot
λαμβάνουσιν καὶ τὸ δίκαιον οὐ κρίνουσιν - - (fol. 8.) οὗτοί εἰσιν
οἱ πρεσβύτεροι, ἀββάδες, ot δυπώσαντες τὸ μέγα καὶ ἀγγελιχὸν
σχῆμα" ὁμοίως καὶ διάκονοι καὶ οἱ κακοτιοιοῦντες τοὺς δούλους
αὐτὼν -- (fol 14.) διὸ πάντες, ἱερεὶς καὶ διάκονοι, δοῦλοι καὶ
ἐλεύϑεροι, πλούσιοι καὶ πένητες, δῶμεν δόξαν τῷ ϑεῷ. ἔλεος
καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν τῷ γράψαντι ἅμα καὶ τοῖς ἀκροασαμένοις
καὶ κτησαμένῳ ete. ᾿

Denique de apocaly psi quae dicitur Danielis mentio fa-
eiunda. Etiam hanc passim invenimus, ut in cod. Veneto Marc.
'elass. II. cod. CXXV., in Parisiensibus 947 et 2180. In Veneto
libri titulus est: ἀποχάλυψις τοῦ προφήτου ow regi τῆς συν-
τελείας τοῦ κόσμου. In Parisiensi 947: ἐσχάτη ὅρασις τοῦ /fa-
γιήλ. In Par. 2180: ἐχ τῶν ἐσχάτων ὁράσεων τοῦ προφήτου 4α-
γιήλ. Initium libri in Veneto sic: Ταδε λέγει κύρεος πταντοχράτωρ᾽
οὐαὶ σοὶ γῆ, ὅταν τὸ τῶν ἀγγέλων σχΐῆστερον ' βασιλεύσει ἐν σοί.
τότε ἐρεῖ κύριος παντοχράτωρ ἑνὶ τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ λέγων"
κάτελϑε καὶ ἄρον τὴν ἀλήϑειαν καὶ τὴν εἰρήνην ἀπὸ τῆς γῆς (Par.
2180. τ. ἀλήϑ. ἀπὸ τ. y. καὶ v. elg. ἀπὲ αὐτῆς), καὶ ποίησον ἵνα
φάγωσιν οἱ ἄνϑρωττοι ἀλλήλων τὰς σάρχας αὐτῶν. ἐξαπόστειλον
καὶ ἄλλους ἀγγέλους, καὶ τὸν μὲν ἕνα 3 εἰπέ" χάτελϑε ἐπὶ τὰ περι-

3 Bequitur ἀλλάμένος. quod nec ἀλλόμενος nec λάμενος substituendo s&-
nari videtur.
" ἃ [ta Par. 2180. nisi quod ocxvurtpov habet; Ven. σχήπτωρ. Par. aMer
σχύπτορ. .

* In hoc aecusativo et ἢ. |. et postea consentiunt Ven. et Parisienses.

PROLEGOMENA. XXXI

βόλια (ita Ven., Parisienses -Aoc« et -λεα) xai τὰς νήσους καὶ σφρά-
γισον aguó' χιλιάδας" τὸ μὲν δύμοιρον Qiwor καὶ τὸ τρίτον ἔασον.
καὶ τὸν δεύτερον εἰπέ" κάτελϑε ἐπὶ τὰ δυσικὰ μέρη καὶ σφραγισόν
μοι ασ' χιλιάδας" τὸ μὲν δύμοιρον ὀῇῆῦῖψον καὶ τὸ τρίτον ἔασον.
καὶ τὸν τρίτον ἄγγελον εἰπέ κάτελϑε ἐπὶ ἀσίαν, φρυγίαν, γαλα-
τίαν, καππαδοκίαν, συρίαν καὶ εἰς αὐτὴν τὴν μητέρα τῶν πόλεων,
καὶ σφραγισόν μοι χιλίας τριαχοσίας ἑξξήκοντα χιλιάδας" τὸ μὲν
δύμοιρον δῖψον καὶ τὴ (ex Parr. est; Ven. om) voíro» ἔασον. οὐαὶ
σοὶ γῆ ἐκ τῶν βασάνων ὧν μέλλει ἐξαποστεῖλαι κύριος παντοκρά-
τωρ ἐπὶ σέ ἀχρίδας ἀγρίας καὶ ἀναιμάχτας (ἀκρίδ. ἀγρ. καὶ ἀν.
ex Par., om Ven.), καὶ οὔτε ζῶον ἢ (Par. οὔτε) δένδρον μέλλουσιν
ἅψασθαι (Par. ἅπτεσϑαι), εἰ μὴ &ct (ita uterque) τοὺς μὴ μετα-
γοήσαντας (Par. - νοοῦντας) διὰ (Par. ἐπὶ) τὰς πολλὰς αὐτῶν
ἁμαρτίας καὶ (ἅμ. x. ex Par., om. Ven.) ἀνομίας xoi ἀδικίας, καὶ
μαστιγώσουσιν αὐτοὺς μῆνας uj, ἕως οὗ ἀπελϑόντες μακαρίσωσιν
(Par. - ἰσουσινὴ τοὺς τεϑναμένους καὶ εἴπωσιν" μακάριοί ἐστε, ὅτι
οὐχ ἐτύχετε ἐπεὶ τὰς ἡμέρας ταύτας (Par. ἐν ταῖς ἵμέραις ταύταις).
καὶ ἐκ προστάγματος ϑεοῖ: ἀναβήσεται πῦρ ἀπὲ τῆς ϑαλάσσης,
xai 1) γῆ ζῶσα ἀνοικοδομήσει τὴν ϑάλασσαν. καὶ ἐπιβήσεται éni
τὴν ἑπτάλοφον καὶ στρέψει τὸ πρόσωτον αὐτῆς ἐπὶ τῆν δύσιν τοῖ
ἡλίου. οὐαὶ (Par. καὶ οὐαὶ) σοὶ ἑπτάλοφε ἐκ τῆς τοιαύτης ὀργῆς,
Cra» κυκλωθῇς ὑπὸ στρατοπέδου “τολλοῦ (Par. - πέδων πολλῶν 8)
καὶ κυριευϑῇς ὡς διὰ μικροῖ πράγματος, καὶ τὰ ὡραϊῖά σου τείχη
πεσοῦνται ὡς σικυήλατον (? cod. συχηἡλάτω), καὶ πατήσει τὸ μει-
ράκεον ἐπὲ σὲ ἐλεεινήν (cod. -»5), τὸ σκῆσετρον (cod. rursus
-πτωρ) ϑήσει καὶ ἐν αὐτῷ οὐ μείνῃ, xai. βάλῃ τὰς χεῖρας αὐτοῦ᾽
εἰς τὰ ἅγια τοῦ ϑεοῦ ϑυσιαστήρια, καὶ τὰ ἅγια ἀποχρίσουσιν (ita
scriptum est) καὶ δώσουσι ταῦτα τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπωλείας. καὶ
ἐγερθήσεται ὃ ὄφις ὃ κοιμώμενος καὶ πατάξει τὸν μείρακα, τὸ δὲ
διάδημα αὐτοῦ ἀνακολπιωυσάμενος μεγαλυνθήσεται τὸ ὄνομα αὐτοῦ
πρὸ μιχροῦ, οἱ δὲ υἱοὶ τῆς ἀπωλείας στηρίξαντες δώσουσι τὰ
πρόσωπα αὐτῶν ἐπὶ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου" καὶ οὕτως δώσει ὃ ὄφις
ὃ κοιμώμενος ϑάνατον ὅσιον (SiC), καὶ χρατήσει ἐπὶ τὴν ἑπτά-
λοφον τὸ ξανϑὸν γένος etc. Extrema sunt: xoi ἐν τῷ ὑποστρέ-
φεσϑαι αὐτὸν ἀνοιχϑήσονται ot. ϑησαυροὶ τῆς γῆς, καὶ πάντες
πλουτήσωσιν, καὶ οὐδεὶς ἔσται πένης, καὶ ἢ γῇ ἀποδώσει τὸν καρ-
πὸν αὐτῆς ἑπταπλασίονα, καὶ τὰ ὅπλα τὰ πολεμικὰ γενήσονται
εἰς δρέπανα. καὶ βασιλεύσει ἔτη Àg', καὶ uev. αὐτὸν (cod. αὐτοῦ)

* Ab hoc inde loco textum Parisiensem non amplius exscripsi. Quae se-

quuntur in Veneto, & quo solo petii, varie corrupta sunt, quae ex aliis codici-
bus correctum iri spero.

XxXIH PROLEGOMENA.

βασιλεύσει ἕτερος ἐξ αὐτοῦ ἔτη ιβ΄" καὶ οὗτος προϊδὼν τὸν ϑάνα-
ro» αὐτοῦ πορευϑήσεται εἰς τὰ ἱεροσόλυμα ἵνα παραδώσει τὴν
βασιλείαν αὐτοῦ τῷ ϑεῷ. καὶ ἔκτοτε βασιλεύσουσιν οἱ τέσσαρες
υἱοὶ αὐτοῦ" ὃ μὲν πρῶτος ἐν δώμῃ, ὃ δεύτερος ἐν ἀλεξανδρείᾳ, ὃ
τρίτος ἐν ἑπταλόφῳ καὶ ὃ τέταρτος ἐν ϑεσσαλονίκῃ. οὗτοι ἀλλη-
λομαχήσουσι, καὶ στρατοπεδεύσουσι καὶ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς μο-
γαχούς, καὶ συγχροτήσουσι πόλεμον ἀπὶ ἀλλήλων, καὶ οὐδεὶς ἐξ
αὐτῶν σωϑήσεται. καὶ ἐν τῷ μὴ εἶναι ἄνδρα χρήσιμον βασιλεύσει
γυνὴ μιαρὰ ἐν τῇ ἑπταλόφῳ καὶ μὴ ἀνεῖ τὰ ἅγια τοῦ ϑεοῖ ϑυσια-
στήρια, καὶ σταϑεῖσα ἐν μέσῳ τῆς ἑπταλόφου, φωνῇ μεγάλῃ λέ-
γουσα" τίς ϑεὸς πλὴν ἐμοῦ; καὶ víc δύναται ἀναστῆσαι [ἐπὶ] τὴν
ἐμὴν βασιλείαν; καὶ εὐθὺς σεισϑήσεται ἣ ἑπτάλοφος καὶ κατα-
ποντισϑήσεται σύμψυχος ἐν βιϑῷ, χαὶ μόνος ὃ ξηρόλοφος ἔσται
φαινόμενος" καὶ τὰ διαβαινόμενα πλοῖα μέλλουσι ϑρηνεῖν τὴν
ἑπτάλοφον. καὶ οὕτως βασιλεύσει. ἕτερος ἐν ϑεσσαλονίκῃ eni χρό-
yov μικροῦ, καὶ εὐθὺς καταποντισϑήσεται καὶ αὐτή. καὶ μετὰ
ταῦτα καταποντισϑήσεται ἢ σμύρνη καὶ $ κύπρος ἀπὸ ἀνέμου
στροβύλου (sed potius ἀνεμοστροβύλοι scriptum est) ἐν τῇ ϑα-
λάσσῃ, καὶ οὕτως βασιλεύσει 6 ἀντίχριστος, καὶ πράξει ϑαυμαστὰ
καὶ παράδοξα πράγματα καὶ μεγαλυνεῖ τοὺς ἰουδαίους καὶ τὸν
καταχεκαμμένον (cod. κατεκαμμ., Par. ἐσκαμμένον) ναὸν ἀνοιχο-
δομήσει, καὶ γενήσονται λιμοί, σεισμοί, καταποντισμοὲ ἐπὲὴ zrà-
σαν χώραν, καὶ τὰ ἴδατα ἀποφρύξουσι, καὶ ὑετὸς ἐπεὶ γῆς οὐ δο-
ϑήσεται. καὶ κρατήσει ὃ τρισκατάρατος δαίμων ἔτη τρία". τότε
ὃ χρόνος ὡς μὴν διαβήσεται ,6 μὴν ἐς ἑβδομάς (ita. Par., Ven.
-μαδα), ἢ ἑβδομὰς ὡς ἡμέρα, ἢ ἡμέρα ὡς ca, ἢ 090 ὡς στι-
γμή 5, διὰ τοὺς ἐκλεχτοὺς τοῦ Jen καὶ τοὺς δούλους αὐτοῦ (Par.
om καὶ τ. δοί. αὖτ.). μετὰ δὲ τὴν συμπλήρωσιν τῶν τριῶν χρό-
vov βρέξει ὁ ϑεὸς (Par. add παντοχράτωρ) πῦρ ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ
καταχαήσεται 7) γῇ πήχας (sic Ven.) τριάκοντα (Par. κατακαύσει
αὐτὴν πήχεις Ày ). τότε βοήσει ἣ γῇ πρὸς τὸν ϑεόν (Par. οὐράνιον
pro 94.) παρϑένος εἰμί, κύριε, ἐνώπιόν σου. τότε οἱ οὐρανοὶ
ὡσεὶ χάρτης ἐνειληϑήσονται xai (Par. om οἱ οὐρανοὶ usque καὶ)
οἱ ἄγγελοι vot ϑεοῦ τὰς σάλπιγγας δώσουσιν, καὶ οἱ ἀπὸ αἰῶνος
νεχροὶ ἐγερθήσονται, xai οἱ μὲν δίκαιοι σταϑήσονται ἐκ δεξιῶν
τοῦ νυμφίου, οἱ δὲ ἁμαρτωλοὶ ἐξ εὐωνύμων" καὶ οἱ μὲν δίκαιοι
κληρονομήσουσι τὸν παράδεισον, οἱ δὲ ἁμαρτωλοὶ κληρονομήσουσι
καὶ αὐτοὶ τὴν αἰώνιον κόλασιν" ἧς γένοιτο ῥυσθῆναι ἡμᾶς, προσ-

4 —-——

* Par. add ἡ, quod ἥμισν explicandum videtur. tem paullo post habet

τῶν τριῶν ζ΄ χρόνων.
5 ὡς ὥρα et ὡς στιγμὴ Par., Ven. ὡς ὥραν et ὡς στιγμήν.

PROLEGOMENA. XXXIII

χυνεῖν δὲ πατέρα υἱὸν καὶ ἅγέίον πνεῦμα, τριάδα ὁμοούσιον καὶ
ἀχώριστον, εἰς τοὺς ἀπεράντοις αἰῶνας ἀμήν. ΑὉ his inde ἃ
voce ἐγερϑήσονται Satis differt Parisiensis codex (2180.), in quo
Sic pergitur: xai τότε φανήσεται τὸ σημεῖον voi ζωοττοιοῦ σταυ-
ροὗ προπορευόμενον ἀπ᾽ οὐρανῶν" εἶτα καὶ αὐτὸς ἡμῶν ὃ κύριος
ἰησοῦς χριστὸς καταβήσεται καὶ σταϑήσει ἐπὶ τοῦ οἴχου (cod. τοὺς
οἴχοις) δαυίδ, καὶ προευτρεπίσει τὸν ϑρόνον αὐτοῦ, καὶ στήσει
τοὺς μὲν δικαίους ἐκ δεξιῶν, τοὺς δὲ ἁμαρτωλοὺς ἐξ εὐωνύμων.
τότε αἱ βίβλοι ἀνοιχϑήσονται,. καὶ αἱ πράξεις τῶν δικαίων χαὶ
τῶν ἁμαρτωλῶν γυμνωθήσονται, καὶ οἱ μὲν δίκαιοι κληρονομή-
σουσι τὴν αἰώνιον ζωήν, οἱ δὲ ἁμαρτωλοὶ κόλασιν ἀπέραντον"
ἧς δυσϑείημεν χάριτι καὶ φι λανϑρωπίᾳ τοῦ κυρίου καὶ ϑεοῦ καὶ
σωτῆρος ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ, ῷ πρέπει πᾶσα δόξα, x κράτος, τιμὴ
καὶ προσκύνησις: σὺν τῷ πατρὶ καὶ τῷ ἁγίᾳ ῳ πνεύματι εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν αἰώνων ἀμήν. Quae dedimus, in Veneto et Parisiensi
altero (2180.) paullo plus quam dimidiam totius apocalypsis par-
tem efficiunt. Multo pauciora cod. Par. 947. praebet. Ceterum
nescio an haec scriptura eadem sit quam Pseudathanasii Synopsis
et Nicephori stichometria inter pseudepigrapha numerant. Quod
8i est, ,, Bagoox , “«“μβαχούμ, Ἐζεχεὴλ καὶ ovv) ψευδεπίγραφα“
rectius apud Nicephorum Antilegomenis Novi Testamenti addun-
tur quam in Synopsi Veteris Testamenti Apocryphis.

Apocalyps, apocryph. ed. Tischendort, *ob

JJ ea. nnl “- Αἰ ες. 2..- ,ῶ29. UE,

V.
IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

VI.
TRANSITUS MARIAE A.

VIL
TRANSITUS MARIAE B.

Sed iam ad libros a nobis hoc volumine editos redeundum
est. Superest ut de iis explicemus qui in describendo Mariae
exitu versantur. Opus Graecum, quod tantam vim ad traditiones

Marianas excolendas atque propagandas habuit et in varias quum
«be (Ὁ νὰ ἤονμν; orientis tum occidentis linguas translatum est, nondum editum
rid H e fuisse mirum est. Neglectum vero est ab alteris ne ad apocry-
ac DÀ e phorum deliramenta viderentur animum attendere, ab alteris ne

in suspicionem adducerentur quae a piis Mariae cultoribus dudum
in fidem recepta essent!. Αἱ errarunt utrique; hi quidem quod
8 veritate strenue indaganda refugerunt, illi quod praesumptione
dogmatica historiae circumscripsere studium.

Pertinere autem librum de dormitione vel transitu Mariae
non ad medii aevi sed antiquitatis Christianae monumenta cer-
tum est, quamquam ambigi potest utrum saeculo demum quarto
an prius prodierit. Auctor libri Latini quem Transitum Ma-
riae B diximus, in prologo, qui ἃ textu nostro Veneto abest

1 Hue spectant verba Combefisii in Auctar. Nov. Biblioth. PP. tom. 1.
p. 821: ,,Exstst eius (i.e. Iohannis archiepisc. Thessalon., de quo vide infra)
oratio alia in Mariae assumtionem, paucis diversa ab iis quae exstant nomine
S. Melitonis, &c pleraque eiusmodi ex Apocryphis enarrans; quam quidem znibi
par&veram ac eram conatus illustrare; sed postea visum potius mihi premere
quin ininus certa nixis veritate aliorum fidem elevare."

PROLEGOMENA. XXXV

sed ex aliis codicibus in Bibliotheca Maxima Patrum editus est,
Melitonis nomen sibi arrogans tradita & Iohanne apostolo ad
conficiendum librum suum se adhibuisse profitetur: vide infra

pag. 124. Hunc librum suae aetatis hominibus et iam saeculo -

sexto Gregorio Turonensi in iis quae de obitu et resurrectione
Mariae scripsit probari reprehendit Beda Venerabilis in Retract.
in Act. App. cap. VIII. Ad Iohannem autem Pseudo-Melito ille
provocans haud dubie ad eum librum provocavit quem plerique
codices Graeci Iohanni adscriptum esse testantur. Eundem in
celebri decreto ἃ Gelasio damnatum esse (vide cap. VL 8. 28:
»Liber qui appellatur Transitus, id est Adsumptio? sanctae Ma-
riae, apocryphus") propterea ambigitur quod ἃ Pseudo- Melitone
Leucii haeretici scriptum eiusdem argumenti commemoratur, rur-
susque a Pseudo-Hieronymo in sermone qui fertur de assum-
ptione beatae virginis Mariae scriptum eiusmodi significari vide-
tur?. Quum autem in decreto illo S. 18 damnatio praecedat
,Omnium librorum quos fecit Leucius discipulus diaboli*, certe
veri est similius 8. 28 alium quam Leucii de transitu Mariae li-
brum damnari; nisi forte nullo auctore nominato quicquid Trans-
itus Mariae inscribebatur auctor decreti damnari voluit. Sin au-
tem pro vero habemus, Leudlum haereticum de transitu Mariae
commentatum esse, statuendum erit Pseudo-Iohannem vel ma-
xime contra illum suum composuisse librum, quo quidem ad
Leucii scripturam exstirpandam usum se dixit Pseudo - Melito.

Quantopere autem Transitus ille Mariae ubique placuerit,
luculenter interpretum studiis probatur. Scimus enim Syriace,
Sahidice, Arabice eum versum esse. Neque interpretes illi satis
habuerunt Graeca simpliciter vertere, sed ipsam narrationem v&-
riis modis excoluerunt, quemadmodum hoc ipso anno tres libros
Syriacos in lucem protraxit William Wright vir clarissimus *, qui-

——MM M —— MÀ ——— À

3 Verba id est AAdsumptio in pluribus codd. desiderantur.

8 Ibi auctor ad Paulam et Eustochium ea de re se scripsisse asserit ,ne
forte si venerit in manus vestras illud apocryphum de transituw eiusdem | virginis,
dubia pro certis accipiatis. Ceterum in eo sermone multi dicuntur dubitare uirum
assumpta. fuerit simul cum corpore, quemadmodum vacuum Mausoleum Mariae in
valle Iosaphat eernentibus ostendebatur, an abierit relicto corpore.

4 Librum suum inscripsit: Contributions to the Apocryphal Literature of the
New Testament, colleeted and edited from Syriae MSS. iu the British Museutn,
London 1865. Sed iam paullo ante i. e. ineunte hoc anno ediderat aliam eius-
dem libri recensionem eamque uberrimam in Jourmat of Sacred Literature, in
duobus prioribus eiusdem anni fasciculis (mensium Ianuarii et Aprilis).

eu"

XXXVI PROLEGOMENA.

bus idem cum Graecis nostris argumentum sed satis diversa ratio
est; aliam rursus libri formam, propiorem tamen Syriacis quam
Graecis aut Latinis, Maximilianus Enger 1854 Arabice edidit 5;

5 'Titulus libri est: Ioannis apostoli de transitu beatae Mariae virginis liber.
Ex recensione et cum interpretatione Maximiliani Engeri. Exempli gratia adscri-
bamus, ex Wrightii et Engeri interpretationibus, quae fere in Syriacis et Arabi-
cis respondent capiti 12 textus Graeci. Is enim loeus ex iis est qui certe per
singula comparari possunt. Syrus igitur sic (Contributions p. 22 sq.): Then the
Holy Spirit informed us in all the regions in which we were, and says to us:
»The time is near for the mother of your Lord to leave this world; but rise, go
to her to Bethlehem.*^ To Simon (Peter) It made this known in Rome; and to
Paul at Tiberias; and to Thomas in India; and to Matthew at Berytus; and to
Bartholomew in Armenia; and to Thaddaeus at Laodicea; and to James in the
eave of Zion. But Andrew, the brother of Simon, .and James, the brother of
John, and Philip, and Simon the Cananite, and Matthias, who became an apostle
in the place of Judas Iscariot, these five were dead. And the Holy Spirit awoke
them and said to them: Rise, but do not think that the resurrection is come;
but on this account do ye rise, that ye may go to Bethlehem to the mother of
your Lord, who is departing from the world, and asks to see you. ltem Arabs
(apud Enger. p. 39): ,Et cum spiritus sanctus mihi dixisset: audisti hane vocem
o Ioannes? dixi: sane. Dixit: haec ibit ad discipulos socios tuos iique ad do-
minam beatam Mariam salutandam advenient, quia in sua quemque urbe et loco
certiorem feci, eisque currus quibus huc vehentur in nube lucida paravi. Et Si-
meoni Cephae Romae notum id feci, cum ad templum sanctum properaret, sa-
erificium eum id ei incumberet oblaturus, eique dixi: oblatione facta Bethlehem
propera, nam mater magistri tui in eo est ut ex hoc mundo migret. Dein Paulo,
qui quinquaginta circiter iactae sagittae spatiis Roma aberat et cum Iudaeis dispu-
tabat; Iudaeique eum irridebant dicebantque: profecto sermo tuus non accipietur,
quia tu nomen Christi praedicas, tu es Tarso ortus nosque te novimus: homo es
Christianus et pauper, et Iesu in nomine migrare et orare coepisti. Eumque
certiorem feci, statimque surrexit et egressus est. Dein Thomam in interiore
Indiae Sindiaeque terra. Is autem prope lectum filiae regis assidebat eamque
baptizaverat; tum &d ecclesiam properavit et oravit et abiit. Et post haec Mat-
thaeum, tum lacobum. Et postquam vivos ex iis certiores feci, δὰ mortuos ivi,
Philippum, Andream fratrem Simeonis Cephae, Lucam, Simeonem Cananaeum,
Marcum Bartholomaeumque, eisque dixi: agite, sepulera vestra relinquite, et ne
credatis diem novissimum venisse; non enim iam extremum tempus est. Verum
Bethlehem properate, dominam Mariam beatam domini genitricem salutaturi; nam
prope est ut ex boc mundo abeat. Syrus alter (vide Journ. of Sacr. Lit.)
magis cum Árabe consentit. Ita ille habet quae de Petro et Paulo agunt etc.: To
Simon Cephas It made this known in Rome, as he was going in to offer the
oblation in the ehurch where was the oblation of strangers; and he was lying
prostrate and praying before the altar; and the Holy Spirit said to bim: .,The
time draws nigh that the mother of thy Lord should depart from this world;
go to Bethlehem to salute her. And the Holy Spirit informed Paul in the
city ealled Tiberias. It found Paul as he was contending with the Jews. who
were striving with him and reviling him and saying to him: Thy words are not

PROLEGOMENA. XXXVII

denique aliam eamque a reliquis omnibus satis discrepantem li-
ber Sahidicus habet, quem in Catalogo codicum Copticorum Bor-
gianorum Georg. Zoega indicavit9. Sed praeter orientales etiam
Latini docent quam varie transitus Mariae ab interpretibus ex-
cultus sit. Plures enim apud Latinos libri habentur, in quibus

received, whieh thou utterest concerning the Messiah. Because thou art from
Tarsus, and the son of ἃ harness-maker, and the child of poór people, thou
takest the name of the Messiah (in thy mouth) and goest about with it. And
the Holy Spirit said to him: , The time draws nigh that the mother of thy Lord
should depart from this world; go to Bethlehem to greet her." And the Holy
Spirit informed Thomas in India, who had gone in to visit the nephew of
Ludan, the king of India. And he was sitting by his bed and talking to him;
and the Holy Spirit said to him: ,,The time draws nigh for the mother of thy
Lord to leave this world; go to Bethlehem to greet her." And the Holy Spirit
informed Matthew (saying): , The time draws nigh for the mother of thy Lord
to leave this world; go to Bethlehem to greet her. * And Matthew was at Yabus.
And the Holy Spirit informed James in Jerusalem (saying): The time ete. And
the Holy Spirit informed Bartholomew in the Thebais (saying): The time ctc.
Now none of the disciples were dead as yet, except Andrew, the brother of
Simon Cephas. &nd Philip, and Luke, and Simon the Cananite: these were dead.
And on that day the H. S. informed them in their graves (saying): Bise from
Sheol. And the H. 8. said unto hem: Do not suppose that the resurrection is
come; but your rising to-day from your graves is wholly that ye may go to
greet the mother of your Lord, for the time draws nigh for her to leave the
world.

$ Vide pag. 228. num. CXX. Zoega inde haec excerpsit: .,Verba Iesu in
erüce ad Mariam et Iohannem, a quo inde tempore vixerunt ambo in una domo
Hierosolymis annos XV. Multas illa peregit sanationes, multa docuit apostolos
frequenter eam invisentes et secum habuit chorum virginum: ,,Factum autem
est anno XV. post resurrectionem domini, seeundum archaeologiam losephi et
Ireuaei Hebraeorum. Scilicet praecipit Maria Iohanni ut vocet Petrum et Ia-
cobum, quibus ingressis in memoriam revocat apostolis quae acciderant ἃ die
resurrectionis usque ad ascensionem domini, Narrat porro apparuisse sibi domi-
num et praedixisse diem mortis, etiam pollicitum esse angelos post statum tem-
pus corpus eius in coelum assumpturos. Convocat virgines suas, in primis Ma-
riam Magdalenam. Iubet inde Petrum sindonium sibi afferre, Iacobum suffimenta
emere. Iohannem taedas. Sindonium adlatum sternit instar lecti et odoribus ad-
spergit. Ad orandum se convertit, petens & deo ut removeat lapides offensionis
et larvas dolosas, ut qui ἃ sinistris dei procidant coram ea, qui a dextris acce-
dant cum gaudio, ut potestates tenebrarum pudore aftficiantur et draco videns
eam &bscondat se, quiescatque fluvius ignis quo explorantur iusti et peccatores.
Et sie super sindoniis suffimentisque se componit dormitura. Descendit dominus
de coelo super curru Cherubin, eamque consolatus mortem arcessit. qua visa
anima Mariae evolat in sinum filii. Mortua est die Ian. XX, qui est XXI (XXV)
mensis Tobe. Praecipit lesus apostolis ut eorpus sepeliant in valle Iosaphat."
Praeterea extremam libri partem ipso textu Sahidico adposuit, eumque vertit Ed,
Dulaurier l. 1. pag. 20 sqq.

XXX VIII PROLEGOMENA.

idem argumentum maxima cum licentia tractatum est. Ita neuter
eorum quos edidimus siglis A et D distinctos, cum altero con-
venit, nec magis cum orientalibus interpretibus aut cum ipso
Graeco, licet ex hoc tanquam primario fonte eos fluxisse appa-
reat. Praetereaque aliam eiusdem rei expositionem ex codice
Ambrosiano descripsimus, ad varios illam quidem libros concin-
natam ac tamen ab ipso Iohannis libro auctoritatem repetentem.
Vide infra.

Α Latinis transitum Mariae cum similibus alis ad poetas
medii aevi Germanicos transisse plura carmina testes habemus.
Sequuntur autem et illi varias libri recensiones, quemadmodum
inter Conradum ab Heimesfurt? et auctorem libri passionalis ?
hoc interest, ut iam Engerus adnotavit, quod ille fabulam de sero
Thomae adventu et zona virginis ex aére deiecta habet, hic cum
Pseudo- Melitone consentiens non habet. Quod ipsum quum inter
testes nostros transitus Mariae A et B differat, facile erit dictu
unde carminum illorum discrepantia pendeat.

Sed in ipsis Graecis exemplorum haud exigua est varietas,
in extrema potissimum libri parte, ut in editione indicavimus.
Neque inter Graecos deerant qui libro ita uterentur ut novum ex
eo opus conficerent. Hoc maxime Iohannes archiepiscopus Thes-
salonicensis circa finem saec. septimi fecit ?.. Quem enim sermonem
de dormitione Mariae scripsit, eum totum sed liberrime ad librum
Pseudo-Iohannis composuit. In libris scriptis haud raro inveni-
tur, ut in codice Parisiensi 897, ubi inscriptio sic legitur: Tot
ἐν ἁγίοις πατρὸς διιῶν ἰωάννου ἀρχιεπισκόπου ϑεσσαλονίκης λό-
γος πάνυ ὀφέλιμος εἰς τὴν κοίμησιν τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν
ϑεοτόχου καὶ ἀειπταρϑένου μαρίας. Textus incipit: Τῇ ϑαιμαστῇ
xai ὑπερενδόξῳ xai ὄντως μεγάλῃ τοῦ παντὸς κόσμου δεσποίνῃ
xai ἀειπαρϑένῳ μαρίᾳ, τῇ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν i000 χριστοῦ μητρὶ
καὶ ἀληθῶς ϑεοτόχῳ ὑπὸ πάσης τῆς ὑτι οὐρανὸν τῆς τε (9 vide
infra Coisl. 121) καὶ αἰσϑητῆς διαχοσμήσεως ἀξιόχρεος (sic) ἕμνος
ἄδεσθϑαι διὰ παντὸς ἐπτοφείλεται. καὶ τοῦτο καλῶς, οἶμαι, καὶ

τ Eius carmen editum est apud Hauptium: Zeitschrift für deutsches Alter-
thum, vol. VIII, pag. 156 sqq.

$ Vide editionis Hahnianae pag. 120 sqq. Inseribitur ea pars quae de tran-
situ Mariae agit: ,,Hie sprichet das buoch von unser vrowen ende'.

9 Praecessit eum (cirea initia saec. septimi) sermone simili Modestus arcbi-
episc. Hieros., culus ἐγχώμιον elg τὴν χοίμησιν τῆς παναγίας “εοτόχου comme-
morat Photius in biblioth. cod. 275. Sed etiamnum in libris scriptis invenitur.
ut in cod. Coisl. 274. Cf. Montfauc. Bibl. Coisl. pag. 889.

PROLEGOMENA. XXXIX

ϑεοφιλῶς, ὡς ἅτε μητρὶ καὶ ϑεόπαιδι, οὐ μόνον διὰ τὸ πάντων
αὐτὴν ἀνώτερον λαχεῖν ἔχειν ἀξίωμα, τὴν μητέρα κεκλῆσθαι ϑεοῦ,
xai μόνην ὑσερχεῖσθϑαι. τῶν ὑπερχοσμίων τὸ xai ἐπιγείων, ἀλλά ys
μὴν καὶ διὰ τὸ τῇ ὅλῃ κτίσει δ αὐτῆς γενόμενον εὐεργέτημα ἐν τῇ
τοῦ μονογενοῦς αὐτῆς υἱοῦ ἐνσάρκως ἐπεὶ γῆς ....!9 παρουσίᾳ.
οὐκοῦν ἑορταστέον τῆς ϑεοτόχου τὴν κοίμησιν ἅμα ταῖς ϑείαις καὶ
φιλεύρτοις δυνάμεσι. — Paullo post legitur: ἀρχὴν δὲ τοῦ λόγου
ἤδη ποιήσομαι τὰ περὶ τῆς κοιμήσεως ἤγουν ἀναπαΐσεως χαὶ πρὸς
ϑεὸν μεταστάσεως μαρίας τῆς ϑεοτόχον, καὶ ἅπερ αὐτῇ ἀπεκα»
λύφϑη ἄρρητα μυστήρια, τεᾶσιν ἐκφαντορικῶς διηγούμενος. ἧνίχα
γὰρ ἔγνω μαρία παρὰ τοῦ κυρίου ὅτι ἀποτίϑεται τὸ ἄφϑορον αὐ-
τῆς σῶμα, ἦλϑε πρὸς αὐτὴν ὃ μέγας ἄγγελος καὶ εἶπεν αὐτῇ" μα-
οἰα, ἐγερϑεῖσα λάβε τοῦτο τὸ βραβεῖον, ὃν (sic) δέδωχέ μοι ὃ
φυτεύσας τὸν παράδεισον, καὶ παράδος αὐτὸ τοῖς ἀποστόλοις, ἵνα
κρατήσαντες αὐτὸ ὑμνήσωσιν ἔμπροσθέν σον, διότι μετὰ τρεῖς
ἡμέρας ἀποτίϑῃ τὸ ἄχραντον σῶμά σου" ἰδοὺ γὰρ πάντας τοὺς
ἀτιοστόλοις ἀποστέλλει πρός σὲ ὃ δεσπότης - - ὅτε οὖν εἶχεον
πάντες τὸ ἀμήν, αὖϑις ἠἡστιάσαντο ἀλλήλοις. καὶ εὐθέως ἐξελϑὼν
ὃ ἰωάννης ἦλϑε καὶ ἔστη ἀναμέσον αὐτῶν λέγων" εὐλογήσατέ ue
πάντες. καὶ ἰδόντες αὐτὸν ἠσπάσαντο αὐτὸν ἕκαστος κατὰ τὴν
ἰδίαν τάξιν. μετὰ δὲ τὸν ἀσπασμὸν εἶπε zréroog πρὸς ἰωάννην"
ἀγαπητὲ τῷ κιρίῳ, πότε ὧδε γέγονας, καὶ ποίῳ τρόπῳ καὶ πόσας
ἡμέρας ἤδη ἔχεις; καὶ εἶπεν ἰωάννης᾽ ἀχούίσατε ἀδελφοὶ τὸ σιμ-
βάν μοι. ἐγὼ ἤμην ἐν μιᾷ ᾽τόλει τῆς ἀσίας γῆς ὀνόματι σάρδις
(cod. σάφδης) - - καὶ προῆγε πέτρος ὑμνῶν καὶ λέγων" ἐξῆλϑεν
ἐσραὴλ ἐξ αἰγύττου ἐν στύλῳ πυρὸς νεφέλης, ἀλληλούϊα" ὃ δὲ κύ-
φιος προῆγεν αὐτούς, ἀλληλούϊα - - ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἔλεγον"
οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι τὸ γενόμενον ἐν σοδόμοις καὶ ἐν ἡμῖν ἀπέβη. ἐπά-
ταξε γὰρ éxalvovg ὃ 9eüg πρῶτον μὲν ἐν ἀορασίᾳ, μετέπειτα δὲ
πῦρ κατήγαγεν ἐξ οὐρανοῦ καὶ κατέκαυσεν αὐτούς -- καὶ ἂν τῇ
φοβερᾷ ἐλεύσει καὶ φρικτῇ πταραστάσει τῆς ἀδεκάστου καὶ ἀπροσω-
πολήστου χρίσεως τοῦ vto αὐτῆς καὶ ϑεοῦ ἡμῶν καὶ τῆς αἰωνίου
κολάσεως ἐξαιρούμενοι, τῆς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ μεγάλης κλήσεως
κληρονόμοι ἀναδειχϑείημεν, ὅτι τοῦ ϑεοῦ καὶ πατρός ἐστιν ἣ τιμὴ
καὶ ἢ δόξα καὶ τὸ κράτος etc. Ex his satis perspicuum erit quo
modo archiepiseopus Thessalonicensis sermonem suum ad Pseudo-
Iohannis librum conformaverit.

Alibi eundem sermonem ad ipsum Iohannem evangelistam

19 fequitur διοῖκτον ἄφατον (item παρουσίαν scriptum est). Cf. eundem 10-
cum in sed. CoisL 121.

ΧΙ, PROLEGOMENA.

translatum vidimus, ut in codice Coislin. 121. ubi fol 144 verso

legitur: Ἰωάννου τοῦ ἀποστόλου xai ϑεόλογου λόγος eic τὴν ἁγίαν

xai πανένδοξον κοίμησιν τῆς ἱπεῤβαγίας ϑεοτόχοιυ. Etiam ex hoc

codice nonnihil excerpere placet; satis enim ab eo quem modo

vidimus textu discedit. Incipit: Τῇ ϑαιμαστῇ xai tztotvóobo
xai ὄντως μεγάλῃ τοῦ παντὸς κόσμου δεσποίνῃ τῇ ἀειπαρϑένῳ
μητρὶ χριστοῦ τοῦ ϑεοῦ ἡμῶν καὶ ἀληθῶς ϑεοτόκῳ ὑπὸ πάσης τῆς
ἐπουρανίου διναμέως ἀξιόχρεος (- oc sic) ἵμνος καὶ τιμὴ καὶ δόξα
διὰ παντὸς ἐποφείλεται διὰ τὴν γενομένην di αὐτῆς εὐεργεσίαν
τῆς ὅλης κτίσεως ἐν τῇ οἰχονομίᾳ τῆς ἐνσάρχου παρουσίας τοῦ μο-
νογενοῖς υἱοῦ καὶ λόγου καὶ ϑεοῦ καὶ πατρός. oiu olv i πά-
γαγνος καὶ πανύμνητος ϑεοτόχος μετὰ τὸ ἑχούίσιον κατὰ σάρχα
πάϑος καὶ τὴν ἐκ νεχρῶν ἀνάστασιν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον
τοῦ ἐξ αὐτῆς δὲ ἡμᾶς σαρχωθέντος ἀληϑινοῦ ϑεοῦ καὶ λόγου τοῦ
ἐνανθρωπίσαντος χριστοῦ ἔμεινεν μετὰ τῶν ἀποστόλων διοικοῖσα
χρόνον βραχὺν περὶ τὴν τῆς ἰοιδαίας χώραν καὶ ἱεροσολύίμων ἐν
τοῖς τοῦ παρϑένοι ἀποστόλου καὶ ὑττὸ τοῦ κυρίου ἠγαπτημένου
ϑεολόγου - - αἵτη ἣ βίβλος τῆς ἀνατιαύσεως. ἡνίκα ἔγνω μαρία
ὑπὸ τοῦ κυρίου ὅτι ἀγιοτίϑῃ (certe codex ἀσιοτέϑη, tamen potius
cum Par. ἀποτίϑεται corrigendum videtur) τὸ σῶμα, ἦλϑεν ἐπὶ
αὐτὴν ὃ μέγας ἄγγελος καὶ εἶπεν" ἐγερϑεῖσα λάβε τὸ βραβεῖον
τοῦτο ὃ ἔδωχέ μοι ὃ φυτεύσας τὸν παράδεισον etc. Quae sequun-
tur fere prorsus cum altera scriptura conveniunt, nisi quod est
ἀποστελεῖ πρός ce (sine ὃ δεσπότ.). Post plura alia refertur de
siugulorum apostolorum congregatione ad obsequias Mariae; tum
haec de Paulo et Petro sequuntur. Θαυμαζόντων δὲ αἰτῶν εἶπεν
πέτρος" ἀδελφοί, εἰξώμεϑα εἰς τὸν ϑεὸν τὸν συναϑροίσαντα ἡμᾶς,
καὶ μάλιστα διὰ τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν παῦλον τὸν ὄντα μεϑ᾽ Luc.
τοῦ δὲ πέτρου εἰπόντος τὸν λόγον ἐπῆραν μίαν φωνὴν οἱ ἀπόστο-
λοι λέγοντες" προσειξώμεϑα ἵνα γνωρισϑῇ ἡμῖν διὰ τί ὃ ϑεὸς
συνήγαγεν ἡμᾶς. τότε ἕχαστος τῷ ἄλλῳ τιμὴν ἀπένειμεν, λέγον-
veg* πρόσευξαι. λέγει οὖν ὃ πέτρος τῷ παίλῳ" ἀδελφὲ σταῦλε,
ἀνάστα εἶξαι πρὸ ἐμοῦ" διότι χαρᾷ ἀνεχδιηγήτῳ ἀγαλλεάϑην (sic)
ὅτι γέγονας ἐν τῇ πίστει τοῦ χριστοῦ. καὶ λέγει αὐτῷ παῦλος"
συγχώρησόν μοι, πάτερ πέτρε, ὅτε νεόφυτός εἰμι, καὶ οὐχ eligi
ἱχανὸς ἵνα εἰς τὰ ἴχνη τῶν τιοδῶν ὑμῶν ἀχολουϑήσω, ἵνα προσεύ-
ξωμαι πρὸ σοῦ. σὺ γὰρ εἶ ὃ στῖλος τοῦ φωτός, καὶ ττάντες οἵ ᾿
περιεστῶτες ἀδελφοὶ κρείττονες μοῦ εἰσίν" σὺ οὖν πάτερ δεήϑητι
περὶ ἡμῶν πάντων, ἵνα ἣ χάρις τοῦ κυρίου μείνῃ μεϑ᾽ ἡμῶν εἰς
τὸν αἰῶνα. τότε οἱ ἀπόστολοι ἐχάρησαν ini τῇ ταπεινώσει τοῦ
παΐλου καὶ εἶπον etc. Iam Petrus precatur. Post ultima eius

PROLEGOMENA. XLI

verba: καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας ἀμήν, scripta haec sunt (cf. ad priora):
xai εὐθέως ἦλϑεν ὃ ἰωάννης ἀναμέσον πάντων καὶ λέγει" εὐλογή-
σατέ με πάντες ἀδελφοί. τότε ἠσπάσαντο αὐτὸν πάντες, ἕχαστος
κατὰ τὴν ἰδίαν τάξιν. μετὰ δὲ τὸν ἀσπασμὸν λέγει πέτρος καὶ
ἀνδρέας" ἰωάννη ἀγαπητὲ τοῦ κυρίου, πῶς εἰσῆλϑες ἐνταῦϑα, καὶ
πόσας ἡμέρας ἔχεις. καὶ εἶπεν ἰωάννης" ἀχοίσατε, ἀδελφοί" ἐγέ-
vero ἡνίκα ἤμην ἐν σάρδει τῇ πόλει καὶ εἶχον μαϑητενομένους
παρ᾽ ἐμοί, ὥρα ἦν ὡς ἐννάτη, καὶ κατῆλϑεν νεφέλη ἐν τῷ τόπῳ
οὗ ἤμδεϑα συνηθροισμένοι, καὶ ἥρπασέν ue ἐνώπιον πάντων τῶν
uev ἐμοῖ καὶ ἤνεγκέν u& ὧδε etc. Extrema sunt: χλαίοντας καὶ
λέγοντας" οὐαὶ ἡμῖν Ort τὸ γενόμενον ἐν σοδόμοις καὶ ἡμῖν σήμε--:
ρον συνέβη" ἐκεῖ γὰρ ἐν πρώτοις ἐπάταξαν αὐτοὺς οἱ ἄγγελοι
ἀορασίᾳ, καὶ μετὰ ταῦτα τοῦρ κατῆλϑεν ἐξ οὐρανοῖ καὶ κατέκαυσεν
αὐτούς. οὐαὶ ἡμῖν" ἐπηρώϑημεν, καὶ ἄρτι τὸ πῦρ ἔρχεται. τότϑ
ὃ ἀρχιερεὺς ἐπέϑηχεν ἐπὶ αὐτοὺς τὸν ϑαλλόν, καὶ οἱ πιστεύοντες
ἀνέβλεπον, οἱ δὲ μὴ πιστεύσαντες οὐκ ἀνέβλεψαν, ἀλλ᾽ ἔμειναν
τυφλοί, τότε οἱ ἀπόστολοι βαστάσαντες τὴν κλίνην ἀπήγαγον αὖ-
τὴν εἰς τὸ μνημεῖον" καὶ ἀποϑέμενοι. ἔμειναν ἐκεῖσε ὁμοθυμαδόν,
φυλάττοντες αὐτὴν ἕως ὅτου μετετέϑη, καϑὼς ἐνετείλατο αὐτοῖς
ὃ σωτήρ. αὕτη ἣ κοίμησις μαρίας τῆς μητρὸς vot χυρίου. αὐτὸς
δὲ ὃ κύριος ἡμῶν ἰησοῖς χριστός, ὃ δοξάσας τὴν ἄχραντον αὐτοῖ
μητέρα καὶ ϑεοτόχον μαρίαν, τοὺς δοξάζοντας αὐτὴν ἀντιδοξάζει
καὶ τοὺς μεγαλύνοντας αὐτὴν μεγαλύνει, οὐ μόνον ἐν τῷ αἰῶνι
τούτῳ ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι - - καὶ ὧδε καὶ ἐν τῇ φρικτῇ na-
ραστάσει τῆς ἀδεκ. καὶ ἀπρ. κρίσεως καὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ
τῆς ϑείας μακαριότητος ἀξιωθῶμεν, ὅτι τοῦ ϑεοῦ καὶ πατρός
dora» etc.

In alio codice (Par. 1504.) inscriptio eius libri hunc in mo-
dum corrupta legitur: ἀνάληψις καὶ μετάστασις τῆς ἁγίας μαρίας
τῆς ϑεοτόκου, συγγραφεῖσα παρὰ ἰαχώβου τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ κυ-
οίου. Textus vero manifesto ex Iohannis Thessalonicensis qui
fertur sermone desumptus est. Incipit: 24Ur: ἢ βίβλος τῆς μετα-
στάσεως μαρίας, καὶ ἅπερ αὐτῇ ἀπεκαλύφϑη, ἐν sévre γράμμασιν.
ἡνέκα δὲ μαρία ἤκουσεν ἀπὸ τοῦ κυρίου ὅτι ἀποτίϑεται τὸ σῶμα,
ἦλθε πρὸς αὐτὴν ὃ μέγας ἄγγελος καὶ εἶπεν αὐτῇ" ἐγερϑεῖσα μα-
ρία παράλαβε τὸ βραβεῖον ὃ ἔδωχέν μοι ὃ φυτεύσας etc. Quae
licet ad verbum fere cum prioribus conspirent, tamen multa alia
sunt quae differunt, ut ea quae ultimo loco leguntur: μαρίαν δὲ
ἀπεκόμισαν οἱ ἀπόστολοι εἰς τὸ μνημεῖον, καὶ ἐν αὑτῷ κατέϑεντο
αὐτήν, καὶ ἐκάϑησαν χύχλῳ rot μνημιδίου προσδοκῶντες τὸν κύ-
ριον, ἕως ἂν ἔλϑῃ καὶ ἀναλήψεται τὸ σῶμα μαρίας, καὶ ἰδοὺ

XLH PROLEGOMENA.

αὐτῶν λαλούντων περὶ τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν τῷ παρεστῶτι
λαῷ, καὶ ὃ κύριος παρεγένετο μετὰ πλῆϑος στρατιᾶς οὐρανίου,
καὶ λέγει τοῖς ἀποστόλοις" εἰρήνη ὑμῖν. οἱ δὲ πεσόντες προσε-
χύνησαν αὐτόν. καὶ ἀναλαβὼν τὸ σῶμα μαρίας ἐν yegoiv ἀγγέλων
ἀπέϑετο ἐν παραδείσῳ τῆς τριφῆς πρὸς τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, καὶ
νῦν ἐστὶν ζῶσα εἰς τοὺς αἰῶνας ἀμήν. ταῦτα οὖν πάντες ϑεασά-
μενοι οἱ ἀπόστολοι ἀνεβόων πρὸς τὴν μαρίαν λέγοντες" ὦ μαρία,
$ τὸ φῶς κυήσασα xoi τιρὸς τὸ φῶς ἀναληφϑεῖσα" ὦ μαρία, ἣ
ζωὴν τεκοῦσα, δι ἧς ἐζωοποιήϑημεν τιάντες" ὦ μαρία, ἣ λυχνία
f$ χρυσῇ, | τὸ ἀληϑινὸν φῶς βαστάσασα καὶ φωτίσασα τοῖς ἐν
σχύτει καὶ σχιᾷ ϑανάτου καϑημένοις" ὦ μαρία, f vot ἐπουρανίου
βασιλέως μήτηρ, δὲ ἧς εἰρηνεύονται τὰ ἐπίγεια τοῖς οὐρανοῖς καὶ
ἄνθρωποι ἀγγέλοις συνλειτοιργοῦσιν καὶ μία ἐκκλησία γέγονεν οὖ-
ρανοῦ καὶ γῆς, σὲ δικαίως αἱ γενεαὶ μαχαρίζουσιν, ὅτε μόνη ὑπὲρ
πάντας ἀνϑρώπους ἁγιωτέρα καὶ μακαριωτέρα ἀνεδείχϑης. χαὶ
ἀπὸ τοὺ νῦν μὴ παύσῃ πρεσβεύουσα τῷ υἱῷ σου xol ϑεῷ ἡμῶν
ἀξιωϑῆναι ἡμᾶς τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ ἀναπιαύσεως τῆς ἐν χριστῷ
ἰησοῦ τῷ κυρίῳ ἡμῶν" ᾧ fj δόξα ete.

Rursus aliam rationem iniit is cujus sermonem cod. Par. 947.
servavit. Postquam enim Iohannis i e. Pseudo Iohannis aucto-
ritatem secuturum se ab initio dixit, singula liberrime constituit.
Incipit: Ὁ μακάριος ἰωάννης ὃ ϑεολόγος καὶ εὐαγγελεστὴς ἔγραψε
βιβλίον, ἐν ᾧ περὶ τῆς κοιμήσεως τῆς ϑεοτόχου καὶ τῆς ἀναβά-
σεως αὐτῆς εἰς τὸν οὐρανὸν λέγει οὕτως" Ἔν μιᾷ ἡμέρᾳ ἣ κυρία
ἡμῶν καὶ ϑεοτόχος ἀνεμνήσϑη τοῦ ἀγαπητοῦ υἱοῦ αὐτῆς, τοῦ κι-
ρίου ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ καὶ ϑεοῦ, καὶ ἤρξατο χλαίεεν μετὰ δα-
κρίων ϑερμῶν καὶ πολλῆς ϑλίψεως ἧς εἶχεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς,
xai ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου ἐλϑὼν μετὰ πλήϑους φωτὸς πρὸς αὐτὴν
etc. Ad finem legitur: δευτέρα γὰρ τῆς ἁγίας τριάδος ὑπάρχει
1j ϑεοτόκος κατὰ τὴν τιμήν" πρώτη γὰρ ἣ ἁγία τριάς, διὰ τοῦτο
ἔτι λέγω ὑμῖν" πάντες οἱ ἐλπίζοντες εἰς αὐτὴν οὐ μὴ καταισχυν-
ϑήσονται etc.

Ceterum scite inter utrumque de transitu Mariae librum
Graecum distinxit Epiphanius monachus et presbyter. In eo enim
quem de vita Mariae scripsit tractatu hanc in rem dixit: στερὲ δὲ
τῆς χοιμήσεως αὐτῆς ᾿Ιωάννης ὃ Θεσσαλονικεὺς πολυϑρύλλητον
ποιησάμενος λόγον, αὐτὸς ἑαυτὸν ἐπεσκίασεν. καὶ ἕτερος δὲ
᾿Ιωάννης, ἑαυτὸν ϑεολόγον ἐπιχρώσας, τὸ vob ψεύδους ἔγχλημα
ἐφ᾽ ἑαιτὸν ἐτιεσπάσατο. Cf. Epiph. mon. et presb. edita et ine-
dita cura Alb. Dressel, pag. 14.

PROLEGOMENA. XLIII

Codices quos ad edendum habuimus hi sunt:

A Parisiensis num. 1173. saec. XIII ! !,

B Ven. Marc. cl. II. cod. XLII.

C Monac. 27/6. saec. XII.

D Amb. Α 60. saec. fere XI.

E Amb. C 92. saec. fere XIV.
Ex his A et B. descripsimus; C ad A, D ad B contulimus. Ex
codice E initium tantum et finem transseripsimus. Ad easdem
libri partes etiam Monacenses duo contulimus: Mon* est nr. 146;
Mon* nr. 66. saeculi fere XVI.

Transitum Mariae A ex tribus codicibus Italicis hau-

simus: ΄
Α Vaticanus est num. 4363. saec. fere XIII;
B Ambros. O 35. saec. fere XIV;
C Laurentianus. Ex eodem Pseudo - Matthaei evangelium
sumpsimus. Signatus ibi est siglo B.

Alterum vero libellum eodem titulo notatum ex codice Ve-
neto class. III. cod. CLIII. membr. saeculi fere XIV. hausimus.
Cuius scriptura quin plerumque praestet alteri in Bibl. Maxim.
PP. II. 2. pag. 212 sqq, (ed. Lugdun.) et alibi dudum editae (MB
in commentario nostro) non dubium est !?,

Denique ex codice Ambrosiano (signatur L 58; cf.
Evangg. apocr. pag. LXXIX), quem propria ratione uti supra
diximus, pauca excerpere consentaneum est.

Praeposito titulo: ,De assumptione beatae virginis Mariae",
:Sic legitur: , Assumptio beatae virginis Mariae, qualiter facta sit,
ex quodam libello apocrypho, qui Iohanni evangelistae adscribi-
tur, edocemur. Apostolis namque ob praedicationis gratiam di-
versas mundi subeuntibus regiones, virgo beata et mater nostra
in domo iuxta montem Sion posita dicitur remansisse, quae omnia
loca filii sui sancta, locum baptismi, ieiunii, passionis, resurrectio-
nis et ascensionis, quoad vixit, devotione sedula visitabat. ΕΠ
secundum quod ait Epiphanius ! *, XXIIII annis post ascensionem

11 Pnrisienses alios indicavit Thilo in Prolegg. Aetorum S. Thomae apostoli
p. XX sqq. Αἱ duplex codicum genus esse, alteris antiquiorem textum Iohanni
&dscriptum, alteris sermonem Iohannis Thessal. inde derivatum praebentibus, non
perspexerat.

1? Etiam initio capitis secundi veram lectionem praebet: secundo uaque anno
pro secundo üague et vicesimo anno. Qua de re rectissime seripsit Maxim. Enger
in Praef. pag. X. Lectionem Venetam Beda et Conradus confirmant.

18 Epiphanium monachum dicit. npud quem omnis singula ista de aetate Ma-
rjae leguntur; vide Epiph. edita et inedita cur. Alb. Dressel pag. 48 sq.

XLIV | PROLEGOMENA.

filii sui supervixit. Refert autem quod beata virgo quando Chri-
stum concepit erat annorum XIIIT, et in quinto decimo anno
ipsum peperit, et mansit cum eo annis XXXIII, et post mortem
Christi supervixit annis XXIIII, et secundum hoc quando obiit
erat annorum LXXII. Probabilius tamen videtur, quod alibi le-
gitur, ut duodecim annis filio suo supervixerit, et sic sexagenaria
sit assumpta, cum apostoli totidem annis praedicaverant in Iu-
daea et circa partes illas, sicut ecclesiastica tradit historia."
»Die igitur quadam in filii desiderium cor virginis vehemen-
ter accenditur, aestuans omnis!* commovetur et in exteriorem
lacrimarum abundantiam excitatur. Cumque ad tempus subtracti
filii aequanimiter non ferret subtracta solacia, angelus cum multo
lumine eidem astitit et reverenter utpote matrem domini sui salu-
tavit. Ave, inquit, benedicta: suscipe benedictionem illius qui
mandavit salutem Iacob. Ecce autem ramum palmae de paradiso
ad te dominam attuli, quem ante feretrum portare iubebis, cum
die tertia de corpore assumeris. Nam filius tuus te matrem ve-
nerandam expectat. Cui Maria respondit: Si inveni gratiam in
oculis tuis, obsecro ut nomen tuum revelare digneris. Sed et hoc
peto instantius ut filii et fratres mei apostoli ad me pariter con-
gregentur, ut eos corporalibus oculis antequam moriar videam et
ab eis sepeliri valeam et ipsis praesentibus spiritum reddam. Hoc
iterum peto et obsecro, ut anima mea de corpore exiens nullum
spiritum teterrimum videat nullaque mihi potestas satanae occur-
rat. Cui angelus: Cur scire desideras nomen quod admirabile
est et magnum? Ecce omnes ad te hodie congregabuntur apo-
stoli, qui nobiles tibi exhibebunt exequias, et in eorum conspectu
spiritum exhalabis. Nam qui Babylonem olim prophetam de Iu-
daea crine attulit, subito ipse procul dubio ad te apostolos ad-
ducere poterit in momento. Malignos autem spiritus videre cur
metuis, cum caput eorum omnium contriveris et spoliaveris ipsum
suae imperio potestatis? Fiat tamen voluntas tua ut ipsos non
videas. His angelus cum multo lumine celos conscendit. Palma
autem illa nimia claritate splendebat. Erat quidem virgae viri-
ditatis consimilis, sed folia illius ut stella matutina fulgebant.
Factum est autem dum Iohannes in Ephesum praedicaret, celum
repente intonuit et nubes candida ipsum sustulit, ac raptum ante
Mariae ianuam collocavit. Percutiensque ostium introivit et re-
verenter virgo virginem salutavit. Quem felix virgo Maria con-

14 Codex anais habet.

PROLEGOMENA. XLV

spiciens vehementer obstupuit et prae gaudio lacrimas continere
nequivit. Dixitque Maria: Fili Iohannes, memor esto verborum
magistri tui, quibus me tibi in matrem et te mihi in filium com-
mendavit. Ecce a domino vocata sum, debitum conditionis hu-
manae exsolvo et corpus meum tibi cura sollicita recommendo
(sic). Audivi enim Iudaeos inisse consilium dicentes: Expecte-
mus, viri fratres, quoad usque illa quae Ihesum portavit subeat
mortem, et corpus eius continuo rapiemus ac iniectum ignibus
comburemus. Tunc igitur hanc palmam deferri facies ante fere-
trum, eum corpus meum duxeritis ad sepulcrum." Etc. Post-
quam relatum est de concursu omnium apostolorum, testimonium
Dionysii Areopagitae de eadem re affertur: ,,Dionysius Pauli apo-
stoli discipulus in libro de divinis nominibus hoc idem asserit,
apostolos sanctos in dormitione virginis convenisse ac unumquem-
que in laude Christi et virginis fecisse. Ait enim sic, loquens ad
Timotheum: Nos, ut nosti, et ipse et multi sanctorum nostro-
rum fratrum convenimus ad visionem corporis vitae principis et
quae deum suscepit* etc. !5 Paullo post legitur: ,Quales autem
exequiae ibidem celebratae sint, ex praedicto libello qui Iohanni
ascribitur edocemur. Nam prior ipse Ihesus Christus inchoavit
et dixit: Veni electa mea, et ponam in te thronum meum" - -
Dixitque apostolis Ihesus: Corpus virginis matris meae in valle
Iosaphat recondite in monumento, quod ibi invenietis, expectan-
tes me ibi triduo donec veniam. Statimque circumdederunt eam
flores rosarum seu cetus martyrum, et lilia convallium, agmina
(cod. -ne) angelorum, confessorum et virginum." -- Dixitque
Iohannes Petro: Hanc palmam, Petre, ante feretrum portabis
quia dominus te nobis praetulit et suarum ovium te pastorem ac
principem ordinavit. Cui Petrus: Hanc potius portare te conve-
nit, quia virgo ἃ domino es electus, et dignum est ut palmam
virginis virgo ferat* -- Itaque Petrus et Paulus feretrum ele-
vantes, Petrus cantare incepit et dicere alta voce: Exiit Israel
de Egypto, alleluja ! 5. Ceteri autem apostoli cantus dulciter pro-

— 0 ——M — — 0 -

15 Cf. huc quod Thilo Act. Thom. Prolegg. p. XXl. ex cod. Par. Graeco 523.
laudavit. Ibi enim idem Dionysii testimonium affertur.

15 Similiter res narratur in sermone Ioh. Thess. Ita enim ex cod. Coisl. ex-
seripsimus: xal ἀναστάντες oi ἀπόστολο! ἐβάσταξαν τὸν χράββατον paola, xol
πέτρος ὕμνησεν λέγων: ἐξῆλθεν ἱσραὴλ ἐξ αἰγύπτον. Sequentia vero ab inter-
prete Latino libere mutata videntur. Legitur enim Graece: xal οἱ ἄγγελοι ἦσαν
ἐπὶ τῶν νεφελῶν ὑμνοῦντες, xol μὴ ϑεωρούμενοι, ἀλλὰ μόνον αἱ dio) τῶν ὕμνων
ἠχούοντο ὡς φωνὴ ὄχλου πολλοῦ ἐν ὅλῃ τῇ ἱερονσαλήμ.

XLVI PROLEGOMENA.

sequebantur. Dominus autem feretrum et apostolos nube pro-
texit; itaque ipsi non videbantur, sed tantum eorum vox audie-
batur. Affuerunt et angeli cum apostolis concinentes et terram
totam sonitu mirae suavitatis implentes.^ Tum quae sequuntur
de principe sacerdotum impetum in feretrum faciente, de mamni-
bus eius arefactis ac mirabiliter restitutis deque salute excaeca-
torum ex palma et fide, ea rursus inprimis cum eodem Iohannis
Thess. sermone conveniunt. Ultima verba sunt: ,Tertia autem
die veniens Ibesus cum multitudine angelorum ipsos salutavit di-
cens: Pax vobis. Qui responderunt: Gloria tibi deus, qui facis
mirabilia magna solus. Et dixit apostolis dominus: Quid gratiae
et honoris vobis videtur ut meae nunc conferam genitrici? Εἰ
illi: Iustum videtur domine servis tuis ut, sicut tu devicta morte
regnas in secula, sic tuae matris resuscites corpusculum et a
dextris tuis colloces in aeternum. Quo annuente Michael archan-
gelus continuo affuit et Mariae animam coram domino praesen-
tavit. Tunc salvator loquutus est dicens: Surge proxima mea,
columba mea, tabernaculum gratiae meae."

ADDITAMENTA
AD ACTA APOSTOLORUM APOCRYPHA.

Additamentis ad aeta apostolorum apocrypha ea tan-
tum h. ]. adiungamus quae ab Alb. Zoega in Catalogo codd. Copti-
cor. etc. ex codicibus Sahidicis tanquam fragmenta actorum Andreae
et Pauli et actorum Bartholomaei excerpta sunt. Ex actis Pauli
et Andreae pag. 230. haec affert: , Andreas ab Apollonio nauta
accipit pallium Pauli apostoli, qui se praecipitem dederat in mare
ut inviseret loca inferorum ad quae accesserat dominus. Mox a
Iudaeis urbem intrare vetitus, mortuum qui in u»be erat crastina
die resuscitare pollicetur, et navi conscensa in locum pergit ubi
Paulus se deiecerat, poculoque aquae dulcis in mare coniecto
Paulum evocat. Hic cum emersisset, narrat se adiisse abyssum
et loca animarum in inferno. "Vidisse animam Iudae et cum ea
collocutum esse de descensu domini ad inferos, qui omnes ani-
mas quae in eo loco erant eduxerat, praeter animam Iudae, eo
quod iste antequam se suspendisset, diabolum sub serpentis
forma sibi inhiabtem ut dominum suum adorasset. "Vidisse bivia
inferni desolata portasque eius comminutas, et secum inde attu-
lisse frustum ligni de limine earum. Vidisse et pulchrum locum,
ubi usque ad descensum domini degerant animae Abrahami et
ceterorum prophetarum, et e longinquo audivisse voces scelesto-
rum in locis degentium quae non adierat dominus quae sunt loca
ploratus et stridoris dentium homiceidis et infanticidis et veneficis
destinata !. His narratis Andreas cum Paulo et Apollonio ad

! Hanc priorem fragmentorum partem etiam Sahidice in Catalogo adscripsit
editor, indeque Ed. Dulaurier 1. l. pag. 30 sqq. vertit hunc in modum: André
80 dirigea vers la mer et dit au pilote de lui indiquer le lieu οὐ Paul s'était jeté
Au sein des flots. S'emberquant aussitót, ils naviguórent Jusqu'à ce qu'ils furent

XLVIII PROLEGOMENA. .

littus redit et ad urbem, a qua cum a Iudaeis repellerentur, mit-
tunt avem dictam TIustam, ut cognatos mortui ad portas aperien-

arrivés en cet endroit; le pilote, le lui montrant, lui dit: Le voilà. André
remplit un vase d'eau douce et pria dessus de l& maniére. suivante: .,,O mon
Seigneur Jésus, vous qui sépar&tes la lumiére des ténébres, «ui fites surgir la
terre au milieu des eaux, c'est en votre nom que je verse ce vase d'eau douce
dens la mer aux ondes &méres, et qui en traversera la profondeur jusqu'à ce
que le fond se montre à nos regards, afin que, la terre se séparant de l'abime,
un passage s'ouvre pour mon frére Paul: l| dit et versa le vase d'eau douce
dans la mer. en ajoutant: Retirez-vous, ondes salées et améres, en présence de
l'eau douce. A peine ent-il prononcé ces paroles que le fond de là mer apparut,
l'abime s'entrouvrit et Paul s'élanga au-dessus des flots, tenant un morceau de bois
à la main; il se précipita sur André et le serra dans ses bras. Celui-ci lui dit:
D'oà viens-tu, mon frére, et quels lieux as-tu visités? Paul lui repondit: O
mon frére, aprés mon départ j'ai parcouru les parties de l'abime oà notre Seig-
neur est descendu avant moi, et j'ai vn comment est ce séjour ténébreux. An-
dré lui dit: Ton courage a été au-delà de toute mesure. Nous mémes, qui
sommes les grands apótres, qui avons vécu &vec le Seigneur, à qui il & donné
depuis 58. resurrection toutes sortes d'instruetions, qu'il & établis au-dessus de
toute puissance, aucun de nous n'a osé f&ire ce que tu as exécuté. Paul lui ré-
pondit: J'ai fait de grandes choses, ὃ mon frére, j'en conviens; mais préte-moi
de l'attention et je vais t'en fsire le récit. Dés que j'ai eu pénétré dans le sein
de l'abime, j'ai vu le lieu oà résident les &mes. J'ai vu Judas l'apótre, qui fut
le compagnon de notre Seigneur, plongé dans les chütiments les plus terribles.
Lui adressant la parole, je lui dis: Pourquoi es-tu resté ainsi à souffrir, le Beig-
neur ne t'a done point délivré avec les &mes, qu'il ἃ ramenées avec lui? Judas
me dit: Malheur à moi deux fois, malheur à ma conduite criminelle à son égard;
ear j'ai péché contre lui, je l'ai livré aux Juifs pour une somme d'argent péris-
sable. Ayant su depuis qu'il était mon Seigneur et le maitre de 16 terre entiére,
je suis allé rapporter l'argent que j'avais regu; je suis allé le rendre aux grands
prétres; puis j'ai supplié notre Seigneur de me pardonner, et de ne point m'
&bandonner pour ἰδ seule faute que j'eusse commise envers lui, pour l'avoir trahi,
lassurant que s'il me délaissait, s'il n'avait point compassion de moi, je périrais.
Souvenez-vous, lui disais-je, ὃ mon Bauveur, qu'un jour οὐ Pierre vous adressax
cette question: Si mon frére péche contre moi, combien de fois devrai-je lui par-
donner? sera-ce jusqu'à sept fois? je vous entendis lui répondre: Non pas jusqu'à
sept fois, mais jusqu'à sept fois soixante et dix fois. Oui, j'ai péché une fois
envers vous, j'ai péché, il est vrai; mais ayez compassion de moi, faites que
je ne périsse pas, ὃ mon Seigneur. Quel est l'homme qui dédaigne de jeter un
regard de pitié sur son fils en danger, et qui ne vole ἃ son secours? J'ai
commis. il est vrai, le crime de vous trahir; mais si vous ne me sa&uvez 088,
e'en est fait de moi, ὃ mon Seigneur. Il me commanda alors d'aller au désert,
en me disant: No crains personne, si ce n'est Dieu; si tu vois le diable venir
à toi, que sa présence ne t'inspire aucune frayeur; n'appréhende rien, si ce
n'est Dieu seul J'étais allé sur la montagne pour jeüner, afin d'obtenir de Dien
mon pardon, lorsque le chef du mal se présents à ma vue, et, levant sa téte
&u-dessus de moi. il me montra une gueule ouverte et próte à me dévorer; saisi

PROLEGOMENA. XLIX

das excitet. Inde tumultu in urbe nato, Paulus portam ter ferit
fragmine illo ex inferno allato. Statim dehiscit terra et portae
decidunt in abyssum, apostoli autem urbem ingrediuntur, mor-
tuum resuscitant οἱ magnam Iudaeorum multitudinem ad fidem
convertunt."

Fragmenta actorum Bartholomaei quum Zoega in duo-
bus codicibus (num. 132 et 133 notatis) invenisset, ex utroque
pag. 235 sq. haec excerpsit. Ex 132: ,Dominus apparens Bar-
tholomaeo ad Parthos ire iubet, sitos a Makedanis sive Cazarenis
ad septentrionem. Mox Andream adit praecipitque ei ut e terra
Barbarorum pergat ad Cazarenos, quadraginta dierum itinere
distantes, et inde cum Bartholomaeo ad Parthos et Elamitas pro-
ficiscatur, inter alia inquiens: Mittam vobis hominem e terra
Cynocephalorum, cui caput caninum est, et huius ministerio cre-
dent in me.^ Ex 133: ,Andreas cum discipulis Rufo et Alexan-
dro a civitate Barbarorum pergens in regionem Cadarenorum ve-
nit ad mare, ubi in littore apparet ei cetus qui olim Ionam de-
glutiverat, ipsumque cum discipulis absorbet et in ventre suo
conditos trium dierum spatio transvehit ad littus Cadarenorum e
regione oppidi Rochon.^ Ex 132: ,Andreas expositus in littore
Cazarenorum prope oppidum Iericho (in altero cod. Rochon dicto)
putat se adhuc esse in terra Barbarorum, donec adventu Bartho-
lomaei ab Iericho, ubi evangelium praedicaverat, pergente ad
Makedan, certior fit de locorum δἰ. Ex 133: ,Andreas et
Bartholomaeus idola expellunt ex urbe cui praeerat Gallion pro-
consul, et ter in ignem coniecti salvi evadunt. Postea serris
dissecantur, frustisque combustis cineres eorum in mare proji-
ciuntur, ibique a ceto desorbentur, quo facto idola in urbem
redeunt. Post tres dies compellit deus cetum ut apostolos red-
dat^ Ex ultimis cod. 133 fragmentis: ,Populo in theatro con-
sidente Cynocephalus, dictus Christianus, devorat leones duos,
et tantum terrorem incutit omnibus ut ex urbe fugere incipiant;

de crainte, je me suis prosterné devant lui en le reconnaissant pour mon Seig.
neur. Aussitót il s'est éloigné, et moi j'ai pleuré de n'avoir point fait pénitence.
J'ai songé ἃ ce que je devais faire (et j'ai dit): j'irai 4 l'endroit oü était le Seig-
neur, et je l'implorerai. Mais déjà on l'avait conduit dans le Prétoire pour le
juger. J'ajoutai alors: je m'étranglerai, et ainsi je préviendrai son arrivée dans
lAmentés. Le Sauveur est descendu dans ce lieu, il en & retiré toutes les ámes
qui s'y trouvaient, il l'a rendu désert, laissant aprés lui mon áme seule. Etc.
Finem versus scripsit Dulaurier: ,,C'est là qu' habitent Abraham, Isaac, Jacob'*,
sed duce Zoega scribendum videtur: ,qu' habitaient^.
Apocalyps. apocryph. ed. Tischendort. dicks:

Ι, PROLEGOMENA.

sed iidem apostoli muro igneo urbem circumdant ne quis exire
possit. Tunc et Cynocephalo et igne oppressi supplices fiunt apo-
stolis, quibus iubentibus Cynocephalus convertitur in puerum mi-
tissimae indolis. Huic imponit Bartholomaeus nomen Pistos, pol-
licitus civitatem coelorum et famam immortalem, quod ope eius
populus ille ad fidem fuerit conversus; populumque alloquitur,
salvos fore si relictis idolis SS. trinitatem profiterentur. Statim
universus populus fidem complectitur, indigne ferentibus sacerdo
tibus idolorum."

ADDITAMENTA
AD EVANGELIA APOCRYPHA.

Sed nonnihil etiam ad supplendam evangeliorum apocry-
phorum editionem daturos nos polliciti sumus. Hae litterae
contigit ut invenirent nuper qui in Syriacis codicibus investigaret.
Vir enim litterarum orientalium peritissimus Guilielm. Wright, 8
custodia librorum mss. Musei Britannici, eodem libro de quo iam
supra dictum est: ,Contributions to the Apocryphal Literature
of the New Testament", ex Syriacis codicibus etiam protraxit qui-
bus studia critica cirea protevangelium Iacobi et Thomae evan-
gelium iuvarentur. Quem librum quum auctor amicitiae suae
erga me documentum esse voluerit, eo magis gaudeo quem inde
ipsae litterae fructum habent. Quum enim nuper intellectum sit
quantum libri Novi Testamenti apocryphi valeant ad illustrandam
priorum post Christum saeculorum historiam, nihil pluris refert
quam qua aetate illi scripti sint accuratius definire. Huc autem
inprimis facit si, quem codices Graeci nobis textum praebent,
eum jam veteres interpretes secutos esse demonstrari potest.
Proptereaque Guilielm. Wright gratissimum nobis fecit quod no-
vem capita posteriora protevangelii ex Syriaco codice sexti sae-
culi edidit. Hunc enim quum a Graeco nostro pendere non du-
bium sit, tantum non certum fit ipsi interpreti iam diu ante eun-
dem librum ante oculos fuisse. Gratum autem viris doctis fore
arbitror, si paullo accuratius indicabimus quae inter Graecum et
Syriacum textum ratio intercedat.

Syriacum fragmentum a capite XVIL. incipit, inde a verbis
αὐτὴ ἣ ἡμέρα κυρίου. Sectione 2. Syrus legisse videtur τὸν ὄνον

αὐτοῦ eum cod. A. Tum confirmat verba xai εἶλχεν 6 υἱὸς αὐτοῦ
Woidok 2

LII PROLEGOMENA.

omissis reliquis xai ἠκολούίϑ. ᾿Ιωσήφ. Sequentia: xai ἤγγισαν etc.
fere sic exprimit: ,et cum ἤγγισαν ἐπὸὲ μιλ. τρ., vidit Ioseph Ma-
riam στιγνήν. Et Ioseph dixit (absque ἐν ἑαιτῷ ut Ei^ Tum
habet x«i πάλιν εἶδεν αὐτὴν γελῶσαν sine ἐστράφη ᾿Ιωσὴφ καί.
Quae vero sequuntur: xai εἶπεν αὐτῇ usque χαίροντα καὶ ἀγαλ-
λιώμενον, satis accurate reddit.

XVIII, 1. Syrus consentit cum Graecis, omisso χώρᾳ cum
AEL. Sectione 2. verba: Ἐγὼ δὲ ᾿Ιωσὴρ περιεπάτουν, eodem
prorsus modo Syrus habet: id quod grave est. Reliqua vero us-
que ad finem sectionis in brevius contraxit, ita ut tantum ex-
primeret: xoi εἶδον τὰ πάντα ἔχϑαμβα' xoi πάντα ὑπὸ ϑῖξιν '
ἐλίετο καὶ τῷ δρόμῳ αὐτῶν διελαύνετο.

XIX,:1. Syrus paene ad verbum cum Graecis convenit:
xai εἶπον αὐτῇ cum CF* habet; xoi εἶπέ μοι cum CD; εἶπον
αὐτῇ cum EGH. Sectione 2. a verbis xai ἰδοὺ (Syrus potius ἦν
cum ACEF?) νεφέλη φωτεινὴ ἐπισχιάζοισα τὸ σπήλαιον statim
pergit ad ἕως οὗ ἐφάνη τὸ βρέφος xai ἦλϑε καὶ ἔλαβε etc. (baec
accuratissime reddit) Etiam quae sectione 3. continentur con-
veniunt: ὃ οὐ χωρεῖ ἣ φύσις αἵτη cum cod. Β (et A); ζῇ κέριος
ὃ ϑεός, ἐὰν μὴ ἴδω, οὐ μὴ πιστ. ὅτι παρϑ. ἐστίν, inprimis
cum AE.

XX, 1. εἶπε" μαριάμ cum CE aliis pro εἶπεν τῇ uagidu:
σχημάτισον σεαυτήν reddit ,vide tu ipsa", rursusque post περί-
χειται περὶ σοῦ addit ,sed vide tu ipsa an sis virgo". Nihilomi-
nus pergit ,et (Salome) appropiavit et vidit eam esse virginem."
Reliqua xoi ἠλάλαξε xoi εἶπεν etc. etiam Syrus; item sectiones
2 et 3, nisi quod verba ἀλλὰ ἀπόδος μὲ τοῖς πένησιν omittit,
item τῶν πατέρων μου. Consentit pariter sectione 4, sed priora:
xai προσῆλϑε Σαλώμη (per errorem manifestum Syrus 7JHagía)
usque τῷ ᾿Ισραήλ, libere mutat.

XXI, 1. 2. 3. 4. Longe pleraque conveniunt. Sectione 1.
pro Βηϑλεέμ Syrus per errorem ,Jerusalem* habet. Sectione 2.
omittit οὕτως γὰρ γέγραπται. Sect. 8. pro ἕως ob ἦλϑον ἐν τῷ
σπηλαίῳ καὶ ἔστη etc. Syrus habet sed vix recte: until they
came and stood (usque dum venerunl et steterunt) over the boy.
Quae tum sequuntur, ita habet ut maxime cum ACD consentiat:
xai ἰδόντες τὸ παιδίον μετὰ τῆς μητρὴς αἰτοῦ ΠΙαριάμι, πεσόντες
προησεχύνησαν αὐτῷ, καὶ προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν xai
σμύρναν καὶ λίβανον».

XXII, 1. Syrus addit eum (GH)N xara τὸν χρόνον ὃν ἠκρί-

PROLEGOMENA. LIII

βωσε παρὰ τῶν μάγων. Sectione 2. consentit; sect. 3. omittit
ἀποχρυφῆς cum D; post convenit maxime cum C: xai τὸ ὅρος
ἐχεῖνο διέφαινεν αὐτοῖς ὡς φῶς μέγα (μέγα ad φῶς add AD).

XXIII, 1. ὑπηρέτας πρὸς Ζαχαρίαν: Syrus addit cum C εἰς

τὸ ϑισιαστήρ. κυρίου. Reliqua accurate expressa. Sectione 2.
xal ἀτιῆλϑον οἱ ὑπηρέται καὶ ἀπήγγ. etiam Syrus. Pro olóac γὰρ
cum DH aliis habet οὐκ οἶδας. Sect. 8. habet: μάρτις ὃ 950g (ut
B alii) ὅτι ἐχχέεις μου τὸ αἷμα. Verba eig τὰ πρόϑιρα τ. vo. κυρ.
non exprimit. Agnoscit vero lectionem περὶ τὸ διάφανμα (,,circa
crepusculum").
' —- XXIV, 1. κατὰ τὸ £90g Syrus post ἀπῆλϑον ponit, omisso
ot ἱερεῖς. Sect. 2. agnoscit additamentum multorum codd. εἰς τὸ
ἁγίασμα. Tum habet τὸ ato κείμενον xai (haec cum, F*F* add)
ztztwyóg ὡσεὶ λίϑος, contra omittit «ai ἀχούίσας usque (sect. 3.)
τὸ αἷμα αὐτοῦ λίϑον γεγενημένον. Post τρεῖς ἡμέρας omittit x.
TQ. νύχε. Sect. 4. pro μετὰ δὲ (xai μετὰ) τὰς τρεῖς ἡμέρας habet:
,et post plures dies", quae scriptura cum C μετ. δὲ τ. μέρ. ἐχεί--
νας conferenda est.

XXV, 1. ἐν ἹΙερουσαλήμ cum ϑορύβου γενομένου coniungit.
Post ἐτελεύε. .᾿Ηρώδης cum GH add πιχρῷ ϑανάτῳ. — Omittit cum
pluribus codd. τὴν δωρεὰν καί. Sectionem 2. pariter atque codd.
CF*P omittit. Subscriptum est: , Explicit nativitas domini nostri
et partus dominae meae Mariae".

Fragmentum protevangelii excipit apud Wright et in ipso
eodem codice Syriaco Thomae evangelium, idque integrum.
Inscriptum est: ,Evangelium Thomae Israelitae sive historia in-
fantiae domini nostri*. Textus inprimis convenit cum evangelio
nostro Thomae Graece A; passim vero propius accedit ad reliqua
quae edidimus, maxime ad evangelium nostrum Thomae Latinum
et ad Pseudo-Matthaeum, qui nobis dictus est. Adscribamus
nonnulla quemadmodum Wright interpretatus est. Omisso ca-
pite 1. incipit a secundo: Now the boy Jesus the Messiah, when
he was five years old!, was playing at the ford of à stream of
waters, and was receiving and confining the waters, and directing
them in channels and making them enter into pools, and making

1 Confirmat igitur scripturam Graecorum codicum nostrorum: Graece A,
Graece B, item evang. Thom. Latinum cap. IV. Contra Pseudo-Matth. cap. XXVI.
iam inchoante quarto aetatis anno.

LVI PROLEGOMENA.

them the parables of the prophets and the mysteries and hard
sayings which are in the law. And his mother says to him: My
son, why hast thou done to us these (things)? for we were dis-
tressed and anxious and seeking for thee. Jesus answered and
said: Why did ye seek me? Do ye not know that it is fitting
for me to be in my Father's house? The scribes and Pharisees
answered and say to Mary: ,Art thou the mother of this boy?
The Lord hath blessed thee; for the like of this glory and wis-
dom in children we have neither seen nor heard that any one has
spoken.^ And he rose (and) went with his mother, and was sub-
ject to them. But his mother was preserving all these words.
And Jesus was excelling and advancing in wisdom and in grace
before God and before men. Amen.
Subscriptum est: ,Explicit infantia domini nostri Iesu."

Post haec ex alio codice Syriaco (septimi fere saeculi) apud
Wrightium leguntur litterae Herodis ad Pilatum datae rur-
susque quas Pilatus Herodi misit. Nos textum Graecum vitio-
sissime scriptum ex cod. Par. 929. hausimus. Scriptura satis dif-
fert, non item argumentum. Aliquando et has nugas in corpus
Novi Testamenti apocryphum recipiemus.

Ex quo autem tempore evangelia apocrypha vulgavimus, ex
codicibus Graecis et Latinis ipsi multa collegimus unde editioni
nostrae accedant incrementa. Dedimus etiam operam ut, si quid
olim e Thilonis Cod. apocrypho ad nostrum apparatum criticum
transiit, id ad ipsos unde fluxerat codices exigeremus. [18 co-
dices C et D ad Pseudo-Matthaei evangelium nuper demum ipsi
cxaminavimus, nec pauca deprehendimus quibus quae duce de-
dimus Thilone emendantur et supplentur. Saepissime D cum €
facit ubi nulla eius rei mentio fgcta est; alibi vero D propriam
scripturam habet. [ta exempli caussa capp. XI et ΧΙ]. in eo
scripta sunt:

XI. , Cumque ordinasset Ioseph in nocte exurgere, ut fugiens
habitaret in occultis, ecce in ipsa nocte apparuit ei angelus do-
mini in sompnis dicens: Ioseph fili David, noli timere accipere
Mariam coniugem tuam, quoniam quod in utero eius est, de spi-
ritu sancto est^ Quae sequuntur non differunt ἃ textu nostro
praeter extrema: ,et narravit eis visionem suam. ἘΠῚ consolatus
super Maria ait: Peccavi, quoniam suspicionem aliquam ut ne-
quam habui de te."

XII. ,,Factum est autem post haec et exiit rumor quia Maria

PROLEGOMENA. LVII

esset gravida. Et comprehensus a ministris templi domini Io-
seph ductus est ad pontificem, qui una cum sacerdotibus coepit
exprobrare ei et dicere: Ut quid fraudatus es nuptias tantae ac
talis virginis, quam et angeli dei sicut columbam in templo do-
mini nutrierunt, quae virum nunquam videre voluit, quae in lege
dei eruditionem optimam habuit? Tu autem si ei violentiam non
fecisses, adhuc in virginitate permansisset. loseph autem devo-
tabat se iurans quia nunquam tetigisset eam. Cui Abiacar pon-
tifex dixit: Vivit deus quoniam te faciam [potare aquam] pota-
tionis domini, et statim apparebit peccatum tuum." Sect. II.
».lunc congregata est omnis multitudo Israel, quae dinumerari
non.poterat. Adducta est etiam Maria ad templum domini. Sa-
cerdotes vero et affines ac parentes eius dicebant ad Mariam:
Confitere — — de manu angeli. Vocatus est autem Ioseph ad
altare, et data est ei aqua potationis domini: quam si gustasset
homo nesciens! et septies circuisset altare, daret deus signum
aliquod peccati in faciem eius. Cum ergo bibisset, securus etiam
giravit altare, nullumque signum peccati apparuit in facie eius.
Tunc iustificaverunt eum omnes sacerdotes — —- dicentes: Bea-
tus factus es tu, quoniam non est inventus reatus in te.^ Sect. III.
,Et vocantes Mariam dixerunt ei: Tu quam excusationem habere
poteris? aut quod signum maius apparebit in te quam hoc prodit
conceptus ventris tui? Hoc solummodo ἃ te requirimus ut, quia
Ioseph mundatus est, confitearis quis est qui te decepit. Melius
est enim — — in faciem tuam in medio populi vitam tuam ma-
nifestet. Tunc Maria intrepida dixit: Si est in me aliqua pollu-
cio aut aliquod peccatum, aut fuit in me aliqua concupiscentia
vel impuditia, detegat me dominus in conspectu omnium popu-
lorum, ut fiam omnibus emendationis exemplum. Et accedens
ad altare confidenter bibit aquam potationig — - in illa ulla
macula.^ Sect. IV. ,Et cum omnes populi stuperent et hesita-
rent, videntes conceptum ventris at nullum signum in facie eius
apparuisse, coeperunt inter se varia populi loquacitate turbari.
Alii enim dicebant sanctitatem ex innocencia, alii vero per malam
conscientiam accusabant eam. Tunc Maria videns populi suspi-
cionem ? nec se ex integro fuisse purgatam, omnibus audientibus
. voce clara dixit: Vivit dominus exercituum Adonay?, in cuius
conspectu sto, quoniam virum nunquam cognovi, sed nec cogno-
1 Codex C metuens homo habet.

3 Codex C videns suspicionem populi habet.
8 Eodem modo ip C scriptum est, non adonai.

LVIII PROLEGOMENA.

scere habeo, quia ab infantia aetatis meae in haec mentem def-
nivi Et hoc deo meo votum feci ut ipsi qui me creavit — — vi-
vere et ipsi soli sine aliqua pollucione quamdiu vixero permanere.
Tunc omnes osculabantur eam, amplexantes genua eius, rogan-
tesque eam ut malis suspicionibus eorum daret indulgentiam.
Et deduxerunt eam omnes pop. et sacerd. et virg. cum exults-
tione et gaudio usque ad domum suam — — qui manifestavit
sanctitatem tuam universae plebi Israel."

Caput nostrum XXX. in codice D, cuius scripturam Thilo
saepe se non assequutum dixit proptereaque hoc capite aliisque
pluribus non dedit, ita scriptum invenimus, ut passim praestet
scripturae ex Vat. codice ἃ nobis editae. Legitur enim ibi sic:
Quomodo Zachias rogavit Ioseph et Mariam, ut traderent Ie-
sum magistro nomine Levi XLVI."

Magister iterum quidam Iudaeus nomine Zachias, audiens
de Iesu, quod in eo insuperabilis esset sapiencia, factus est do-
lens, et cepit indisciplinate et stulte et sine timore loqui contrá
Ioseph. Dicebat enim: Tu non vis tradere filium tuum ut docea-
tur sciencia humana timoris. Sed videtur te et Mariam plus velle
diligere filium vestrum quam tradiciones seniorum populi. Opor-
tebat enim vos plus honorare presbyteros tocius ecclesiae Israel,
ut cum infantibus mutuam haberet caritatem et inter eos iudaica
erudiretur doctrina, Sect. II. ,,Cui e contra Ioseph ait: Et quis
est qui hunc infantem possit tenere et docere? Sed si tu potes
eum tenere et docere, nos minime prohibemus eum doceri a te ea
quae ab hominibus docentur. Audiens Iesus quae Zachias dixe-
rat respondit et dixit ei: Praeceptor legis, omnia quae paululum
ante dixisti et nominasti oportet observare hominem similem tui.
Alienus ego sum ab institutis, extraneus a foris vestris, paren-
tem carnalem non habeo. Tu quidem legem legis et instructus
in lege permanes; ego autem ante legem eram. Sed cum putas
te non habere parem in doctrina, erudieris à me quae nemo alius
docere potest nisi hic quem nominasti. Ipse enim potest quia
dignus est. Ego autem cum exaltatus fuero ἃ terra, cessare fa-
ciam genealogiae generis vestri memoriam. Tu quando natus es
ignoras, ego vero solus scio quando vos nati estis et quanto
tempore vita vestra erit in terra.^ — Sect. III. ,,| Tunc omnes qui
audierunt verba haec, pavefacti obstupuerunt et clamaverunt di-
centes: O mire magnum et admirabile sacramentum, nunquam
audivimus talia. Nunquam ab alio aliquo auditum est hoc, nec ἃ
sacerdotibus nec a Pharisaeis nec a grammaticis dictum est aut

PROLEGOMENA. LIX

auditum aliquando. Nos scimus hunc unde natus est, et vix est
adhuc annorum septem; unde haec verba loquitur? Responde-
runt Pharisaei: Nos nunquam audivimus talia verba in tali infan-
cia.^ Sect. IV. ,Et respondens Iesus dixit eis: In hoc vos ad-
miramini quia talia ab infante dicuntur? Quare ergo vos non
creditis mihi in his quae locutus sum vobis? Et quia dixi vobis:
scio quando vos nati estis, cuncti miramini Ampliora — — ego
vidi et ille me vidit, et cum eo locutus sum. Et audientes haec
obmutuerunt, nec quidquam audebant loqui. Dixitque eis iterum
Iesus: Fui inter vos cum infantibus et non cognovistis me, locu-
tus sum vobis quasi prudentibus et non intellexistis vocem meam,
quia — — modicae fidei."
AÁddamus caput XXXI, quod cod. D sic habet:

»Iterum magister Zachias dixit ad Ioseph: Da mihi puerum,
et ego tradam eum magistro Levi, qui doceat illum litteras et eru-
diat. Tunc Ioseph et Maria blandientes Iesum duxerunt eum in
scolam (sic) ut doceretur (cod. disceretur) & seniore Levi. Qui
cum introisset, tacebat. Et magister Levi dicebat ad puerum
unam litteram; incipiens a prima littera alpha, dicebat ei: Re-
sponde. Iesus vero nihil respondebat. Unde magister Levi iratus
apprehendens virgam storatinam percussit eum capite." Sect. II.
,lesus vero dixit ad didascalum: Ut quid me percutis? In veri-
tate scias quia qui pereutitur magis docet percutientem se quam
ab eo doceatur. Ego enim possum dicere tibi quae a te discun-
tur. Sed hi omnes caeci sunt qui discunt et audiunt, sunt quasi
aes sonans aut cymbalum tinniens, in quibus non est sensus nec
intellectus eorum quae intelliguntur per sonum illorum. Et sub-
iungens Iesus dixit magistro: Omnis littera ab alpha usque &d tau
dispositione discernitur. Dic mihi ergo primum tu quid sit tau,
et ego dicam tibi quid sit alpha. Et iterum, dixit Iesus: Qui al-
pha non norunt, quomodo tau discere possunt? Hypocritae, di-
cite mihi primum quid sit alpha, et tunc credam vobis cum dixe-
ritis betha. Et cepit Iesus singularum litterarum nomina inter-
rogare, dicens: Dic mihi, magister legis, prima littera quare
habet triangulos multos graceratos (ita codex; Vat. gradatos),
subacutos, mediatos, productos, obductos, erectos, stratos, ..... 4
vel crucifixos. Cum autem Levi haec audisset, stupefactus est
ad tantam dispositionem litterarum nominatarum." Sect. III.
,Cepit ergo cunctis audientibus clamare et dicere: Non debet iste

4 Scriptura eorruptissima vest: aliquam similitudinem vocis cureistratos habet
quam ex Vat. edidinus, sed non ita legi potest,

LX PROLEGOMENA.

puer vivere super terram, imo in magna cruce dignus [est] ap-
pendi. Nam potest ignem extinguere et alia tormenta deludere.
Ego puto quia ante cataclismum natus fuerit. Quis enim venter
illum portavit? Aut quae mater illum generavit? Aut quae ubera
eum lactaverunt? Fugiam autem illum; non enim valeo susti-
nere verbum ex ore eius, sed cor meum stupescit talia verba au-
dire. Nullum etiam hominem puto eius posse consequi verbum,
nisi fuerit deus in eo. Nunc ego ipse infelix tradidi me huic in
derisum; cum putarem me habere discipulum, ignorans eum,
meum inveni magistrum. Quid dicam? Non valeo sustinere verba
pueri huius. De hoc autem municipio fugiam, quia illum inten-
dere non valeo; ab infante enim senex victus sum, quia neque
inicium de quibus ipse affirmat invenire possum neque finem." Re-
liqua quae apud nos sequuntur codex Parisiensis non habet.

Revera autem multae Parisiensis codicis lectiones Vaticanis
sunt inferiores, ac passim accuratio editoris in dubium venit ubi
non est nisi scripturae vitiositas. Hoc in ea quadrat quae pag.
XXVIII. exscripsimus: illa enim paucis exceptis Thilo recte de-
derat.

PROLEGOMENA. LXI

Ad evangelium Thomae Graece A adnofavimus frag-
mentum Parisiense, quemadmodum Cotelerius et Thilo ex ipso
codice ediderunt. Nihilominus plura corrigenda sunt, quae non
satis recte illi assequuti sunt. Titulus est: “όγος eig τὰ παι-
διχὰ τοῦ καὶ μεγαλεῖα τοῦ χτιρίου etc., sed τοῦ xai μεγαλεῖα de-
leta sunt. Cap. 1. sect. 1. ἐν τῇ ante βηϑλαιέμ (sic) ipsa prima
manu punctis notatum est; ἐξιστάμενος (ενος litteris compendio
expressis) minime dubium est, ut Thiloni videbatur coniicienti
primum ἐξισεῶν ἡμᾶς scriptum fuisse. II, 1. non “άντως ὑπε-
τάσσοντο 568 ;rcvroa (compendio scriptum) tzrereocovro legen-
dum est. II, 2. scriptum est χήλεως pro χείλεως. 11, 8. scri-
ptum est & ἐποίη ὃ ἰησοῦς, non ὦ ἐποίησεν ἰησοῖς. Postea zé-
Cc» potius quam πέζον scriptum est. III, 2. non γενόμενον sed
γινόμενον (cod. -ὠμενο») edendum erat. III, 3. legitur τὴν ϑεό-
τηταν αἰτοῦ. IV, 1. τρέχων, non voéyov in codice est; tum ἀπε-
λείσει non azreAetay. V, 1. pro μισοῖσιν codex μισοῦν. "VI, 1.
rursus est ὧν (ὅτι παιδίον ὧν τοιαῦτα etc.), non ὃν.

In recensionibus Gestorum Pilati eminet is textus Grae-
cus quem siglo À distinximus. Huius testes prae ceteris anqui-
rendi. Praeter duos codices ἃ nobis ad edendum adhibitos bi-
bliotheca Regia Monacensis tertium habet, saeculi fere decimi
quarti, cuius scriptura a reliquis valde discrepat. Exempla eius
haec sunt:

Ι, 2. Aéyovow "Iovóaio τῷ Πιλάτῳ᾽ ἀξιοῦμεν τὸ ὑμέτερον
μέγεθος ὥστε αὐτὸν παραστῆναι τῷ βήματί σου xai ἀχουισϑῆναι.
καὶ προσχαλεσάμενος αὐτοὺς ὃ Πιλᾶτος λέγει" εἴπατέ μοι ὅτι
σῶς δύν. ἐγὼ ἡγεμὼν βασιλέα ἐξέτασαι; λέγουσιν αὐτῷ οἱ Ἰου-
δαῖοι" ἡμεῖς οὐ λέγομεν αὐτὸν εἶναι βασιλέα, ἀλλ᾽ ἢ αὐτὸς λέγει.
καὶ τιροσχαλεσάμενος ὃ Πιλ. κοΐρσωρα λέγει αὐτῷ" ἔξελϑε, μετὰ
ἐπιεικείας (cod. &iorxíag) εἰσάγαγε τὸν Ἰησοῦν. ἐξελϑὼν δὲ ὃ
κοΐρσωρ καὶ γνωρίσας αὐτὸν προσεχύίνησεν αὐτόν, καὶ λαβὼν τὸ
καϑάπλωμα 0 κατεῖχεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῖ;, ἁπλώσας αὐτὸ χαμαὶ
λέγει τῷ Ἰησοῖ." κύριε, ὧδε περιπάτησον καὶ εἴσελϑε ἐν τῷ πραι-
τωρίῳ, ὅτι καλεῖ σε ὃ ἡγεμών. ϑεασάμενοι δὲ οἱ ᾿Ιουδαῖοι ὃ ἐποίη-
σεν ὃ κούρσωρ, κατέχραξαν τῷ Πιλάτῳ λέγοντες" διὰ τί imo

LXI PROLEGOMENA.

πραίτορα (sic) ovx ἐχέλευσας αὐτὸν εἰσελϑεῖν ἀλλ ὑπὸ κούρσωρα;
καὶ γὰρ ϑεασάμενος αὑτὸν ὃ κούρσωρ προσεχύνησεν αὐτόν, καὶ τὸ

αὶ - σα. [od ψν ἂν
φακεόλιον 0 κατεῖχεν ἥπλωσεν αὐτῷ imi τῆς γῆς, λέγων αὐτῷ᾽
ὧδε περιπάτει.

L 8, ΙΜεταχαλεσάμενος δὲ ὃ Πιλ. τὸν κούρσωρα λέγει. αὐτῷ"
τί τοῦτο ἐποίησας; ἀποκριϑεὶς δὲ ὃ κούρσωρ λέγει αὐτῷ κύριε
ἡγεμών, ὅτε ἀπέστειλάς μὲ ἐν ᾿Ιεροσολίμοις πρὸς ᾿«λέξανδρον,
εἶδον αὐτὸν καϑεζόμενον ἐπὶ ὄνου, καὶ οἱ πεαῖδες αὐτῶν ἔχραζον,
κλάδους ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν κατέχοντες, ἄλλοι δὲ ὕπεστρ. - - 6
ἐν ὑψίστοις" εὐλογημένος etc.

« » * , M -

L 4. “ἔουσιν oi Iovó. πρὸς τὸν κούρσωρα᾽ οἱ μὲν παῖδες
ἑβραϊστὶ ἔκραζον, πόϑεν δὲ σοὶ τὸ ἑλληνιστὶ ταῦτα (sic) ἐγνώ-
σϑη; ἐρωτήσας ἔμαϑον, εἶπεν ὃ κούρσωρ. λέγει αὐτοῖς ὃ ITA
πῶς δὲ ἔκραζον; λέγουσιν αὐτῷ οἱ Ιουδαῖοι τὸ ὥσαννά. λέγει
αὐτοῖς ὃ Πιλ." τί ἑρμηνεύεται; λέγουσιν αὐτῷ" σῶσον δή. λέγει
αὐτοῖς ὃ Πιλ. - - εἰσάγαγε αὐτόν. καὶ ἐξελϑὼν δὲ ὃ κούρσωρ - -
λέγει αὐτῷ" κύριε, εἴσελϑε' ὃ ἧγεμ. καλεῖ σε.

IX, 5. Τότε ἐκέλευσεν ὃ Πιλ. τὸ βῆλον ἑλχυσϑῆναι τοῦ βή-
ματος οὗ ἐκαϑέζετο, καὶ οὕτως ἀπεφήνατο κατὰ τοῦ Ἰησοῦ" τὸ
2» M M . ’ “ ᾿ € J * A -. b
&9vog τὸ σὸν χατέπαιζαν ! σου ὡς βασιλέως. καὶ διὰ τοῦτο ἀπε-
φηνάμην πρῶτον φραγελλωθῆναί σε διὰ τὸν ϑεσμὸν τῶν εὐσεβ.
βασ., καὶ τότε ἀναρτηϑέντα ἐπὶ σταιροῖ' ἐν τῷ χήπῳ ὕπου ἐπια-
σϑης, καὶ δύο καχοῦργοι μετὰ σοῦ τὸ πέρας τοῦ βίου δέξασϑαι.

4 ) M 1» ἢ 95 ^w j j ov ,

X, 1, Kai εὐθὺς ἐξήγαγον vov ]ησοῦν àz0 τοῦ πραιτωρίου
ἅμα τοῖς δυσὶ κακούργοις. καὶ ὅτε ἦλϑον ἐπὶ τὸν τόπον, ἐξέδυ-
σαν τὸν ᾿Ιησοῦν τὰ ἱμάτια αὐτοῦ καὶ περιέζωσαν αὐτὸν λέντιον,
xai στέφ. ἐξ ἀκανϑ. ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ.

Exit capite XVI. hunc in modum: Tore 24vvag καὶ Καϊάφας
εἶπον" ὀρϑῶς εἴπατε τὰ γεγραμμ. ἐν τῷ νόμῳ ἸΠωσέως, Ort οὔτε
Ἐνὼχ ϑάνατον εἶδεν οὔτε ἡλιοῦ (sic). ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς λόγον ἔδωχεν
τῷ Πιλ., καὶ ὅτι ἐσταυρώϑη ἐπὶ τοῦ χραγνίου, καὶ ὅτε ῥάπισμα
2, r B i € M e , ^e - L4 MH -
ἔλαβεν, καὶ ὅτι οἱ στρατ. στέφανον ἐξ ἀχανϑῶν περιέϑηκαν αὐτῷ
»»"ν M s 3 . ν ὦ "D 3 2 ,
ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, xai ὅτι ἐφραγελλώϑη καὶ ἀπόφασιν ἔλα-

i] ^w EP A 3, , M [od M , ,
Bev παρὰ τοῦ Πιλ. καὶ 05og ἐποτίσϑη μετὰ χολῆς, καὶ λόγχῃ ἐξε-
χέντησεν τὴν πλ. αἰτοῦ “0γγ. ὃ στρατ., καὶ ὅτι τὸ σῶμα αὐτοῦ
ἡτήσατο 6 τίμιος πατὴρ Ἰωσήφ, καὶ καϑὼς λέγει ἀνέστη" καὶ εἷ-
δον αὐτὸν ἀναληφϑ.. εἰς τ. οὐρανόν" χαὶ ὅτι ὃ QaBBi Aevi εἶπεν
μαρτυρήσας τὰ ὑπὸ τοῦ μεγάλου διδασκάλου Συμεών. καὶ εἶπον

! χατέπεζαν codex habet. Similiter C χατέπεξαν, A χατήγγειλαν. A χατή-
λεγξε

PROLEGOMENA. LXIII

ot λοιποὶ διδάσκαλοι πρὸς ἅπαντα τὸν λαὸν κυρίου" εἰ - - οἶχος
τοῦ ᾿Ιακώβ, ὅτι γέγραπτ. ὅτι ἐπικατ. πᾶς ὃ κρεμάμενος ἐπεὶ Eb-
λου, καὶ ἑτέρα γραφὴ διδάσχει" [ϑεοὶ] οἱ τὸν - - ἐποίησαν, ἀπο-
λέσϑωσαν. καὶ εἶπον οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ λευῖται πρ. ἀλλήλους" εἰ
ξως τούτου (sic) σόμμου (sic) τοῦ λεγ. Ἰωβὴλ τὸ μνημ. αὐτοῦ, γι-
γνιύσχετε ὅτι - - καὶ ἐγείρει αὐτῷ λαὸν καινόν. τότε ἐπαρήγγειλαν
(sic) οἱ ἀρχισυνάγωγοι πάντα τὸν λαὸν χυρίου λέγοντες" ἐπικατά-
ρατος ὃ ἀνὴρ ἐκεῖνος ὅστις ποιήσει ὁμοίωμα χειρῶν ἀνθρώπου καὶ
προσχυνήσει. καὶ εἶπεν ὃ λαός" ἀμήν. καὶ ὑμνήσαντες ἅπαντες,
ἀπῆλϑεν ἕχαστος εἰς τὸν οἶχον αὐτοῦ, δοξάζοντες τὸν ϑεόν.

In iis quas ex Thilone sumpsimus codicum C et D lectionibus
ad Acta Pilati A, item codicis B ad Act. Pil. B, haud pauca cor-
rigenda esse ipsorum codicum nos examen docuit. Pessime vero
ἃ Fabricio? ᾿“ναφορὰ Πιλάτου edita est ex amici apographo,
Ita A recte ἀναφορᾶς praebet, non ἀναφοράν: minime omittit
ϑειοτάτῳ sed ϑιωτάτω habet: sect. 1. δὲ ἧς, non διὰ τῆσδε: συν-
ἔχομαι κρατεῖσθαι, non συνέχ. κράτιστε βασιλεῦ: τῶν ἐπανιστα-
μένων καιρῶν ῥοπὴν τόν τε καιρὸν δέοντα λαβὼν τὸν τέλειον χρό-
γον ἐνδείχνυσιν, quorum loco Fabr. dedit τὴν τῶν ἐπενισταμένων
χαιρῶν ῥοπὴν ἐκ τῶν ἃ ἐπέσονται (ita prorsus editum) λαβὼν τῶν
τε λοιπῶν χρόνων ἐνδείκνυσιν: καὶ παρέχειν, non xai παρεῖχεν:
ἄλλον; non ἀλλά: τεϑνεῶτος, non τεϑνηχότος: x«i αὐτὸν τὸν
ἰχῶρα (scriptum χώρα) διέφϑειρεν et ἔχοντα, non xoi αὐτὸν οὗ
ἰχὼρ διέφϑ. et ἔχοντος : ἔν omittit (ut BCD): ἐξῆλϑεν, non ἐπῆλ-
ϑεν: sect. 2. τὴν ἰδίαν (scriptum ideíav), non τήν v otaíav: συν--
αναστρεφομένους, non συνανατρεφομένοις : πάνπασιν, non παν-
τάπασιν: τῶν πνευμάτ. καὶ ἀχαϑάρτ., non τ. zv. ἀχαϑ.: verba
ἃ βιϑῷ ϑαλάσσης κατέρριψεν non desunt, sed leguntur χατὰ
βυϑὸν ϑαλάσσης καταρρίξας (sic): sect. 3. habet, ἔχειν λίαν στο-
λήν (quod διαστολήν corrigendum) non ἔχ. ὡς λίαν στενήν: sect. 4,
καὶ γυναῖχα δὲ αἱμοροοῖσα (Sic), non x. γυνὴ Ó. αἱμορροοῦσα: ἀπὸ
τ. δύσεως (non ῥεύίσεως) τ. αἵ. τὰς ἁρμονίας (non ἀρτηρίας) et
ἐξαντλήσασα (non ἀντλ.): ἄφωνος καϑ' ἑκάστην otca, non dg.
τε οἷσα: οὐκ ηὗρον, non οὐκ ἠδύναντο: μία, non σχιά: sect. D.
verba ἅπερ ἔν σαββάτῳ etc. non omittit, sed habet ἅπερ ἐν σαββ.
ἐποίει: sect. 6. habet ἐπὲ τὸ τοῦτον ἀνετάσαι, non ézi τῇ τού-
του ἀνετάσει: Sect. ἴ. μέσης (scriptum μεσΐς) τῆς, non μέσον τῆς:
σελήνη δὲ, non ἣ δὲ σελήνη: τῇ τοΐτου πτώσει, non τ. τούτ. πιώ-
σει (ut et Fabr. et Birch.): ἐλειμένος" βροντῶν tóryoc (codd. CD

3 Thilo maluit ab edendo abstinere, quamquam codicem ipsum rursus adierat.

LXIV PROLEGOMENA.

ἤδη ἦχος) κατεπαίδουισαν (codd. CD κατεπίδουσα»), quae quidem
perquam corrupta sunt, quorum loco Fabr. edidit ἐλλειπομένης,
βροντῶν T ἦχος καταβαινοισῶν: sect. 8. γεναμένην (ut D) pro
γενομένην: sect. 9. τῆς ante παρασχειῆς non omittit, tum rursus
γεναμένες habet: οἵως (ut D; scriptum ἕως), non ὡς: ἔλαμψεν
φωταγωγ. τῶν πάντων ;roÀÀa φαιδρ., non zroÀÀ. φαιδρ. omissis
ἐλαμνψ. qu. τ. πάντων: ἐφάνισαν ἄνδρες ἐφ΄ ὑψηλῇ σεολῇ, non
ἐφ. ἄνδρ. ἐν νεφελεινῖ, στολῇ: ai φωναί, non xal φωναί: ἀνέλ-
Sore, non ἀνῆλϑόν τε: ὕποκ. τῆς ἀβύσσου et μεεὰ τῶν βοώντων,
non omittit τῆς nec βοώντων»: καὶ γτεριπατούντων, non χαίΐπερ
ὑσιαντούντων: sect. 10. τῆς γῆς καὶ καταπτωθέντες, non τῆς “ἧς
χαταπιωϑέντες: τῶν χατὰ, nOD τῶν τὰ κατὰ: εἰ μὴ μέα, non

omittit μή: sect. 11. χατεχύμενος, non σινεχόμενοι. Nonnilil
praeterii.

A A—— — m ROME mom

, t 2 .
y^ ἫΝ κί δος I. ἔξ, "E us V: 21-24.

IL. APOCALYPSIS MOSIS. nc

Διυήγησις καὶ πολιτεία ᾿Αδὰμ. xal Εὔας τῶν πρωτοπλάστων,
ἀποχαλυφθεῖσα παρὰ θεοῦ Μωύσῇ τῷ θεράποντι αὐτοῦ, [Ote
τὰς πλάκας τοῦ νόμου τῆς διαθήκης ἐχ χειρὸς χυρίου ἐδέφατο,,
διδαχθεὶς ὑπὸ τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ.
᾿Αὕτη ἡ διήγησις ᾿Αδὰμ xai Εὔας. Μετὰ τὸ ἐξελθεῖν αὐ-
τοὺς ἐκ τοῦ παραδείσου ἔλαβεν ᾿Αδάμ. Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ
xai ἀνῆλθεν εἰς τὴν ἀνατολήν. καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ ἔτη δέκα, ὀκτὼ
LI - 4 3 e » 2
χαὶ μῆνας δυο, χαὶ ἐν γαστρὶ εἴληφεν ἡ Eua xal ἐγέννησεν
δύο υἱούς, τὸν Διάφωτον τὸν καλούμενον Καϊν xal τὸν ᾿Αμιλα-
Bà; τὸν χαλούμενον " AQ).
^Kai μετὰ ταῦτα ἐγένοντο μετὰ ἀλλήλων ' Aba. xai Ebo:
, i 3. f »N bd , 9. 23 , ᾿ς P4
κοιμωμένων δὲ αὐτῶν εἰπεν Eua τῷ χυρίῳ αὐτῆς Aba χυριέ

* Διήγ. x. πολ. AS. x. Εὖ. τ. πρωτοπλ. (C om t. πρωτοπλ., D om x. Ev.
t. tgo.) eum ACD .. B Διήγησις τοῦ μεγάλον ϑεόπτον Μωνσέως περὶ τῆς πολι-
τείας ᾿Αδὰμ. xal" Eas (sic B plerumque, item passim C et A) τῶν πρωτοπλάστων |
αἀποχαλυφϑεῖσα (ita BCD; A - φϑὲν) παρὰ (C ὑπὸ) ϑεοῦ (B τοῦ 3c.) Mevoj; (CD
Μωσῇ, B om) τῷ “ερ. avt. (haec om B) cum ADCB | ὅτε τὰς πλ. τ. νόμ. τής
δια. (B om τ. 8122.) éx y. χυρ. ἐδ. (B ἐδ. ἐκ y. αὐτοῦ) cum AB.. CD om | δι-
δαχϑεὶς (ABD -χϑής, C - χϑῆσα) οὐπὸ (D παρὰ) v. dpyayy. (B ἀγγέλου) Muy.

1 Αὕτη -- Εὔας cum ACD..B om | αὐτοὺς ἐκ τοῦ cum ACD..B τὸν
᾿Αδὰμ ἀπὸ τοῦ | ἔλαβεν -- ἀνῆλθεν (C ἦλϑεν) -- ἀνατολήν cum AC..D ἔγνω
δὲ ᾿Αδὰμ τὴν Εὔαν xal ἐξῆλθαν πρὸς ἀνατολήν... B ἀπῆλθον δύο ἀμφότεροι
xatd τὴν ἀνατολήν | xoi ἔμεινεν (Ὁ -ναν) -- δύο cum ACD..B καὶ ἦσαν πεν-
ϑοῦντες χρόνους A | xal (B add μετὰ ταῦτα) ἐν y. «D... ἡ (ita BCD; A om) Eja
(B Ἔβα) x. ἐγένν. δύο vi. (B vi. δύ., A om x. ἐγ. δ. v.) | τὸν (ita ACD; B
ὃν μὲν) Διάφωτον (ita A, C διάφατον, B διάφορον; D ἀδιάφωτον) τὸν xaX. (D
λεγόμενον) Kd. (A Κα. τ. xa.) x. τὸν (B x. τόνδε) ᾿Αμιλαβὲς (ita AD; B ἀμη-
λαβές, C ἀμιλαβέστατον) τ. x. "AQ.

? Kol p. v. ἐγένοντο (C -v&to) μετὰ (8 A; CD pev) -- εἶπεν Εὔα oum

Apocalypse. apocryph. ed. Tischendorf. 1

LXIV PROLEGOMENA.

ἤδη ἦχος) κατεπαίδουισαν (codd. CD κατεχείδουσαν), quae quidem
perquam corrupta sunt, quorum loco Fabr. edidit ἐλλειπομένης,
βροντῶν v ἦχος καταβαινοισῶν: sect. 8. γεναμένην (ut D) pro
γενομένην : sect. 9. τῆς ante παρασχειῆς non omittit, tum rursus
yevauéyrg habet: οἵως (ut B; scriptum ἕως), non ὡς: £Aaper
φωταγωγ. τῶν πάντων πολλὰ φαιδρ., non πολλ. φαιδρ. omissis
ἔλαμψ. qu. τ. πάντων: ἐφάνησαν ἄνδρες eq? ὑψηλῇ στολῇ, non
ἐφ. ἄνδρ. ἐν νεφελεινῇ στολῇ: ai φωναί, non καὶ φωναί: ἀνέλ-
ϑατε, non ἀνῆλϑόν ve: ὕποκ. τῆς ἀβύσσου οἱ μετὰ τῶν βρώντων,
non omittit τῆς nec βοώντων»: καὶ περιπατούντων, non καίπερ
ὑπαντούντων: sect. 10, τῆς γῆς καὶ καταπτωϑέντες, non τῆς γῆς
χαταπιωϑθέντες: τῶν χατὰ, non τῶν τὰ χατὰ: εἰ μὴ μέα, non
omittit μή: sect. 11. χατεχόμενος, non συνεχόμενοι. Nonnihil
praeterii.

p £^ 74 5
ya μ᾿ Ccs J. Ie. fer e d ἜΣ V i1 21-24.

lL. APOCALYPSIS MOSIS.

Διήγησις καὶ πολιτεία ᾿Αδὰμ. xal Εὔας τῶν πρωτοπλάστων, ᾿
ἀποκαλυφθεῖσα παρὰ θεοῦ Μωύσῇ τῷ θεράποντι αὐτοῦ, [ὅτε
τὰς πλάκας τοῦ νόμου τῆς διαθήκης ἐκ χειρὸς χυρίου ἐδέξατο,
διδαχθεὶς ὑπὸ τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαὴλ.

! Αὕτη ἡ διήγησις ASag καὶ Εὔας. Μετὰ τὸ ἐξελθεῖν αὖ-
τοὺς ἐκ τοῦ παραδείσου ἔλαβεν ᾿Αδὰμ. Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ
xai ἀνῆλθεν εἰς τὴν ἀνατολήν. καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ ἔτη δέκα, ὀχτὼ
xa μῆνας $00, καὶ ἐν γαστρὶ εἴληφεν ἡ Εὔα xal ἐγέννησεν
δύο υἱούς, τὸν Διάφωτον τὸν καλούμενον Κάϊν xal τὸν ᾿Αμιλα-
βὲς τὸν καλούμενον Αβελ.

Καὶ μετὰ ταῦτα ἐγένοντο μετὰ ἀλλήλων ᾿Αδὰμ. xal Eja
χοιμωμένων δὲ αὐτῶν εἶπεν Εὔα τῷ χυρίῳ αὐτῆς ᾿Αδάμ." χύοιῤ

* Διήγ. x. πολ. AS. x. Εὖ. τ. πρωτοπλ. (C om t. πρωτοπλ., D om x. Εὖ.
t. tpot.) cum ACD .. B. Διήγησις τοῦ μεγάλου ϑεόπτον Μωυσέως περὶ τῆς πολι-
τείας ᾿Αδὰμ χαὶ ΓἜβας (sic B plerumque, item passim C et A) τῶν πρωτοπλάστων |
ἀποχαλυφϑεῖσα (ita BCD; A - φϑὲν) παρὰ (C ὑπὸ) StoU (B τοῦ 9c.) Μωνσῇὴ (CD
Μωσῇ, B om) τῷ ϑερ. avr. (haec om B) cum ADCB | ὅτε τὰς rà. τ. νόμ. τῆς
853. (B om τ. δια.) ἐκ y. xvp. ἐδ. (B ἐδ. ἐκ y. αὐτοῦ) cum AB.. CD om | δι-
δαχϑεὶς (ABD -χϑής, C - 45502) -óxó (D παρὰ) x. ἀρχαγγ. (B ἀγγέλου) My.

1 Αὕτη -- Εὔας cum ACD..B om | αὐτοὺς ἐκ τοῦ cum ACD..B τὸν
᾿Αδὰμ ἀπὸ τοῦ | ἔλαβεν -- ἀνῆλσεν (C ἦλθεν) -- ἀνατολήν cum AC..D ἔγνω
δὲ ᾿Αδὰμ τὴν Εὔαν καὶ ἐξῆλθαν πρὸς ἀνατολήν .. B ἀπῆλθον δύο ἀμφότεροι
κατὰ τὴν ἀνατολήν | xai ἔμεινεν (D -ναν) - - δύο cum ACD..B xal ἦσαν πεν-
Θοῦντες χρόνους A καὶ (B add μετὰ ταῦτα) ἐν v. «D... ἡ (ita BCD; A om) Eja
(B "Ega) x. ἐγένν. δύο vi. (B vi. 8U., A om x. ἐγ. δ. v.) | τὸν (its ACD; B
ὃν μὲν) Διάφωτον (ita A, C διάφατον, B διάφορον; D ἀδιάφωτον) τὸν xaX. (D
λεγόμενον) Kd. (A Ka. τ. xaÀ.) x. τὸν (B x. τόνδε) ᾿Αμιλαβὲς (ita AD; B apm-
λαβές, C ἀμιλαβέστατον) τ. x. "Af.

3 Kal p. x. ἐγένοντο (C - vero) μετὰ (ita A: CD pev) -- εἶπεν Εὔα eum
Apocalyps. apocryph. ed. Tischendorf. 1

Asc:

9 L APOCALYPSIS MOSIS.

μου, ἴδον ἐγὼ κατ᾽ ὄναρ τῇ vuxtl ταύτῃ τὸ αἷμα τοῦ υἱοῦ μου
᾿Αμιλαβὲς τοῦ ἐπιλεγομένου ΓΑβελ βαλλόμενον εἰς τὸ στόμα Κάϊν
τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, χαὶ ἕπιεν αὐτὸ ἀνελεημόνως. παρεχάλει δὲ
αὐτὸν συγχωρῆσαι αὐτῷ ὀλίγον ἐξ αὐτοῦ, αὐτὸς δὲ οὐκ ἤκουσεν
αὐτοῦ, ἀλλὰ ὅλον κατέπιεν αὐτό χαὶ οὐχ ἔμεινεν ἐπὶ τὴν χοι-
λίαν αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ἐξῆλθεν ἐχ τοῦ στόματος αὐτοῦ. εἶπεν δὲ
᾿Αδὰμ τῇ Εὔᾳ" à Ly EG θῶμεν xai ἴδ (d ,

p τῇ Εὐᾳ᾽ ἀναστάντες πορευθῶμεν xai ἴδωμεν τί ἐστιν τὸ
γεγονὸς αὐτοῖς, μή ποτε πολεμεῖ ὁ ἐχθρός τι πρὸς αὐτούς.

8 ᾿ 2 ἢ 3 P, [4 , i ἊΝ»

Πορευθέντες δὲ ἀμφότεροι εὐρον πεφονευμένον τὸν Αβελ
απὸ χειρὸς Kaiv τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ. xal λέγει ὁ θεὸς Μιχαὴλ
τῷ ἀρχαγγέλῳ᾽ εἰπὲ τῷ "Aba. ὅτι τὸ μυστήριον ὃ οἶδας μὴ
ἀναγγεΐλῃς Καϊν τῷ υἱῷ cou, ὅτι ὀργῆς υἱός ἐστιν. ἀλλὰ μὴ
Auro): δώσω σοι γὰρ ἀντ᾽ αὐτοῦ ἕτερον υἱόν, οὗτος δηλώσει σοι
πᾶντα ὅσα ποιήσῃς αὐτῷ σὺ δὲ μὴ εἴπῃς αὐτῷ μηδέν. ταῦτα
ὃ θεὸς εἶπεν τῷ ἀγγέλῳ αὐτοῦ, ᾿Αδὰμ. δὲ ἐφύλαξεν τὸ δῆμα ἐν
τῇ χαρδίᾳ αὐτοῦ, pev αὐτοῦ δὲ xal ἡ Εὔα, ἔχοντες τὴν λύπην
περὶ ᾿Αβελ τοῦ υἱοῦ αὐτῶν.

ὁ Μετὰ δὲ ταῦτα ἔγνω ᾿Αδὰμ, τὴν γυναῖκα αὐτοῦ. χαὶ ἐν
γαστρὶ ἔσχεν καὶ ἐγέννησεν τὸν Σθ. καὶ λέγει ὁ Aba. τῇ Eon
ἰδοὺ ἐγεννήσαμεν υἱὸν ἀντὶ " Age, ὃν ἀπέκτεινεν Καὶϊν " δώσω-
μεν δόξαν χαὶ θυσίαν τῷ θεῷ.

ACD..B Μετὰ ταῦτα οὖν χοιμωμένων ἀπ᾿ ἀλλήλων ἐλάλησεν Ἔβα | τοῦ vlov
pov eum À .. BC τ. υἱ, ἡμῶν | τ. ἐπιλεγ. (B ἐπικαλουμ.) "ABe) cum AB..C om |
B βαλόμενον idque aute τὸ αἷμα | x. ἔπιεν (B ἔπινε) αὐτὸ (B τὸ αἷμα avrov)
eum ΑΒ... C om | B σπλαγχνισϑῆναι xal συγχωρ. | B om αὐτῷ | ἤχουσεν (C
εἰσήκ.) αὐτοῦ cum AC..B ἤχονεν αὐτόν | B ἀλλ᾽ ὅλ. αὐτὸ χατέπινεν ἀνελεημό-
γως, ὥστε οὐδὲ ἐχωρεύϑη ἐν τῇ χοιλίᾳ αὐτοῦ, ἀλλὰ xal ἐξ. ἕξω τοῦ στόμ. avt. '
B εἶπ. οὖν ᾿Αδ. ἀναστ. | C dvact. δέ τί ἐστ. τὸ yey. aux. cum A .. B τί γέ:
γονεν ἐπ᾿ αὐτοῖς .. C τί ἐστ. τὸ ὅραμα τοῦτο περὶ τῶν υἱῶν ἡμῶν (hune in mo-
dum corrigendam duxi lectionem codicis τοῦτο περητῶμεν οὖν ἡμῶν | μή ποτε
eum AC.. B μήπως | Α πολεμῇ |. vt eum 'A.. BC om; sed C add ἐλθών ante
πολεμεῖ! B om πρός

5 B Καὶ πορευϑέντες ἀμφ. xal εὗρον | C éx χειρός |. C τὸν ἀρχάγγελον
(sic) αὐτοῦ εἰπεῖν τῷ | B om ὅτι τὸ p. ὃ οἶδ. |. C s rd | Κάϊδ cum BC
(C xoi pro Kaiv) .. A τῷ Ka. | ὀργῆς vi ἐστ. cum A ὀργίς (GpyOoc*)
ἐστιν 4. C ὀργίσϑη ὁ ἀδελφός | B μὴ Avr. δέ" δώσω σοι | C om ἕτερον | οὖ-
τος (B add δὲ... C ὅστις | ADom σοὶ | Ὁ ὅσα dy ποιήσεις [ αὐτῷ cum Α .-
É óm, C αὐτόν | ταῦτα -- ἀγγέλῳ (C ἀρχαγγέλῳ) etc. cum A, similiter C.
B xol ταῦτα πρὸς τὸν ᾿Αδὰμ λαλήσας ὁ ἀρχάγγελος, ἐφύλαξε τὸ ῥῆμα etc-

* σ᾿ ᾿Αδὰμ ἼἜβαν τὴν γυν. αὖτ. ] καὶ ἐν γαστρ. ἔσχ. x. ἐγένν. cum A .. B
καὶ συλλαβοῦσα ἔτεχεν, C xol ἔτεχεν |. B ᾿Ιδοὺ γεννήσαντες || B om x. ϑυσίαν

1, APOCALYPSIS MOSIS. 8

Ὁ Ἐποίησεν δὲ ᾿Αδὰμ, υἱοὺς τριάκοντα xal θυγατέρας τριά-
χοντα. χαὶ περιπεσὼν εἰς νόσον, χαὶ βοήσας φωνῇ μεγάλῃ εἷ-
πεν΄ ἐλθέτωσαν πρός με οἵ υἱοί μου πάντες, ὅπως ὄψομαι αὐτοὺς
πρὶν ἢ ἀποθανεῖν με. χαὶ συνήχθησαν πάντες ἦν γὰρ οὐκισθεῖσα
ἡ γῆ εἰς τρία μέρη καὶ ἦλθον πάντες ἐπὶ τὴν θύραν τοῦ οἴχου
ἐν ᾧ εἰσήρχετο εὔξασθαι τῷ θεῷ. εἶπεν δὲ Σὴθ 6 υἱὸς αὐτοῦ᾽
πάτερ Αδάμ., τί σοί ἐστιν ἡ νόσος; χαὶ λέγει᾽ τεχνία, μου. πό-
vog πολὺς συνέχει με. χαὶ λέγουσιν ᾿ τί ἐστιν πόνος xal νόσος:
δ Καὶ ἀποχριθεὶς Σὴθ λέγει αὐτῷ μὴ ἐμνήσθης, πάτερ, τοῦ
παραδείσου ἐξ ὧν ἤσθιες, καὶ ἐλυπήθης ἐπιθυμῆσαι αὐτῶν ; ἐὰν
οὕτως ἐστίν, ἀνάγγειλόν μοι, καὶ ἐγὼ πορεύσομαι καὶ ἐνέγχω
σοι χαρπὸν ἀπὸ τοῦ παραδείσου. ἐπιθήσω γὰρ κόπρον ἐπὶ τὴν
χεφαλήν μου καὶ χλαύσομαι καὶ προσεύξομαι, χαὶ εἰσαχούσεταί
pou κύριος χαὶ ἀποστελεῖ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ, καὶ ἐνέγκω σοι ἵνα
ἀποπαύσῃ ὁ πόνος ἀπὸ σοῦ. λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Αδάμ." οὐχί, υἱέ μου
Σήθ, ἀλλὰ νόσον xal πόνον ἔχω. λέγει αὐτῷ Σήθ᾽ καὶ πῶς σοι
ἐγένοντο; ἸΕΪπεν δὲ αὐτῷ δ᾽ Αδαμ ὅτε ἐποίησεν ἡμᾶς ὁ θεός,
ἐμὲ xal τὴν μητέρα ὑμῶν, δέ ἧς καὶ ἀποθνήσκω, ἔδωχεν ἡμῖν

5 δέ cum A.. B οὖν, C γάρ | vl. tg. x. Svy. tp. eum C et omissis x. 5.
tp- A.. B vL x. Suy. E | xal περιπ. εἰς vóo. (C add μεγάλην) xal (C om) βοήσ.
Qu. μεγ. (C om φ. μ.) εἶπεν eum AC .. B ἔζησε δὲ ᾿Αδὰμ ἔτη y. πρὸ (cor-
rige πρός) δὲ τὸ τέλος αὐτοῦ ὡὠσηλεντῆς (νόσω ληφϑείς ) ἐβόησεν φωνὴν με-
γάχην λέγων | B ὧλϑ. xp. με οἱ ὅλοι παῖδες | ὄψομαι cam A .. ΒΟ ὄψωμαι |
B πρὶν ἀποθάνω .. C πρὶν ἀποϑθανοῦμεν. Praeterea C add xal ἀπέστελλεν υἱὸν
αὐτοῦ X53 ἐπὶ πάντας τοῦ λαλῆσαι αὐτοῖς | B xal συναχϑέντων πάντων, ἦν
γὰρ -- εἰς τρία μέρη, λέγει πρὸς αὐτὸν Z3 ὁ vi. αὖτ. | xal ἦλθον -- τῷ ϑεῷ
eum Α.. C xat ἀνελθόντες πάντες ἔμπροσθεν αὐτοῦ ἐν ᾧ εἰσέρχετο προσεύχεσθαι
τῷ 9ε., tum pergit εἶπεν αὐτῷ ὁ vL avr. ὁ Ση59 C om ᾿Αδάμ | τί σοί (B om)
ἐστ. ἡ (C om) νόσ. xal (C om) λέγ. (C add αὐτῷ ὁ ᾿Αδάμ) |. τεχνία (B -xva)
μὸν... C om | xoi λέγ. (B add αὐτῷ £xsivo) τί (B xal τὸ - - καὶ vóc. (B
πάτερ pro x. vo.) c. AB .. C om

5 Kal dxoxo. (B 'Amoxp. ovv) -- αὐτῷ c. AB .. C xol λέγει αὐτῷ Z- τῷ
περὶ (lege πατρὶ) αὐτοῦ | ἐξ ὧν c. AC .. B ἀφ᾽ ὧν ἐπιῶ. αὐτῶν (cod. αὐτόν,
praestare videbatur αὐτῶν) 6. A .. BC om | ἐστίν e. AC .. B ἔχει |. ἀνάγγ.
μοι... B praem ἐρωτῶ σε πάτερ | xai ἐγώ c. A .. Ο κἀγώ, B xal | πορεύσομαι
e. C .. AB πορεύομαι | C om τόν | ἐνέγχω -- ἀπὸ σοῦ c. AC .. B ἐνέγχει (sic)
μοι ἀπὸ τοῦ ξύλου ἐν ᾧ ῥέει "(cod. évà ῥέοι) τὸ ἔλεος, xal ἀναπαύσε: ὁ πόν. ἀπ.
o. | πόνον ἔχω... B add πολύν | λέγ. αὖτ. (C καί φησι πρὸς αὐτὸν) Σή3 ..
B om| πῶς ox .. B πόσοι

' αὐτῷ ὁ (baec om B) ᾿Αδάμ . . C 'AB. πρὸς αὐτόν | B ἀποϑνήσχομεν | ἔδωχ.

]*

«ἐπ

- -----.-.--...-.ὕὌ-. ... “.0.--- --- --..--»------

co

6 L APOCALYPRIS MOSIS.

τῇ εἰκόνι τοῦ θεοῦ: [Τότε τὸ θηρίον ἐβόησε λέγον᾽ ὦ Eon, οὐ
πρὸς ἡμᾶς ἡ πλεονεξία σου οὔτε ὁ χλαυθμός σου, ἀλλὰ πρὰς σέ,
ἐπειδὴ ἡ ἀρχὴ τῶν θηρίων ἐκ σοῦ ἐγένετο. πῶς ἠνοίγη τὸ στόμα
σου φαγεῖν ἀπὸ τοῦ ξύλου περὶ οὐ ἐνετείλατό σοι ὁ θεὸς μὴ φα-
γεῖν ἐξ αὐτοῦ: διὰ τοῦτο καὶ ἡμῖν ἡ φύσις μετηλλάγη. νῦν οὖν
οὐ δυνήσει ὑπενεγκεῖν, ἐὰν ἀπάρξομαι ἔλέγχειν σε. " Λέγει δὲ
ὁ Σὴθ πρὸς τὸ θηρίον" χλεῖσαί σου τὸ στόμα xal σίγα, xol ἀπό-
στῆθι ἀπὸ τῆς εἰχόνος τοῦ θεοῦ ἕως ἡμέρας τῆς χρίσεως. τότε
λέγει τὸ θηρίον τῷ Σήθ᾽ ἰδοὺ ἀφίσταμαι, Σήθ, ἀπὸ τῆς εἰκόνος
τοῦ θεοῦ. τότε ἔφυγεν τὸ θηρίον καὶ ἀφῆκεν αὐτὸν πεπληγμένον,
xal ἐπορεύθη εἰς τὴν σχηνὴν αὐτοῦ.

15 Επορεύθη δὲ Σὴθ vea τῆς μητρὸς αὐτοῦ] Εὔας πλη-
σίον τοῦ παραδείσου ᾿ καὶ ἔκλαυσαν ἐκεῖ, δεόμενοι τοῦ θεοῦ ὅπως
ἀποστείλῃ τὸν ἄγγελον αὐτοῦ χαὶ δώσει αὐτοῖς τὸ ἔλαιον τοῦ
ἔλέου. καὶ ἀπέστειλεν ὁ θεὸς ἱπρὸς αὐτοὺς) Μιχαὴλ τὸν ἀρχάγγε-
λον, xal εἶπεν αὐτοῖς τοὺς λόγους τούτουξ!" Σήθ, ἄνθρωπε τοῦ
θεοῦ, κὴ κάμῃς εὐχόμενος ἐπὶ τῇ ἱκεσίᾳ ταύτῃ περὶ τοῦ ξύλου
ἐν ᾧ ξέει τὸ ἔλαιον, ἀλεῖψαι τὸν πατέρα σου ᾿Αδάμ." οὐ γὰρ γε-
γήσεταί σοι νῦν! ἀλλ᾽ ἐπὶ ἐσχάτων τῶν καιρῶν. τότε ἀναστήσε-

A .. C τῆς ὑπ. ἧς ὑπετάγης τῇ cbe τ. 5., B τῆς προτέρας σον ἡπαχοῆς, ὅτι
Xp. ἡπάγης (corrupte) τὴν εἰκόναν v. 3.

11 ἐβόησεν... C add τῇ Eug | λέγον (ita C, A -vev) .. Bom | C om
d Εὔα Ο οὐ rap ἡμᾶς [ C om bis cov | οὔτε c. BC .. A οὐδέ] BC xXa3-
μός πρὸς σέ .. C παρὰ σοῦ | ἐγένετο .. C γέγονεν [ ἀπὸ τ. ξύλον e. ΒΟ...
Δ om | περὶ οὗ c. AB .. C om περί | μὴ φαγ. (C ἐσθίειν) ἐξ (C dx") αὐτ.
(B om ἐξ avt.) | διὰ τοῦτο -- μετηλλάγηῃ (cod. -γησαν, quo admisso αἱ φύσεις
scribendum) c. A .. C διὰ ταύτην σὸν τὴν παράβασιν vj uUo. ἡμῶν μετηλλάγῃ ..
B om | νῦν οὖν οὐ δυνήσει (sic) ὑπεν. (cod. ἐπεν.) -- ἐλ. σε 6. A .. B σχοτι-
σπήσει xai οὐ δυνήσει ὑπενεγχεῖν" ἐὰν ἀπάρξομαι λέγειν, οὐ δυνήσει (cod. δυνά-
ctt) βαστάζειν .. C ἐὰν ἀπάρξωμαι ἔλέγχ. σε, οὐχ ἰσχύσεις ὑκενεγχεῖν.

18 Λέγει 86 .. C τότε λέγ. |. C τὸ ov. σὸν | B σιγησάτω | ἕως (C add
τῆς) -- τότε λέγ. (C xal qot) -- τῷ (C πρὸς τὸν) -- ἀφίστ. X. ἀπὸ τῆς εἶχ.
(C dolar. τῇ εἰκόνι) τ. 5εοῦ c. A(C) .. B om | τότε ἔφυγ. -- πεπληγμ. e. Α..
BC om | σχηνήν c. AB .. C χοίτην αν D Ayr E «,2

18 Ohom τῆς μητρ. αὖτ. | ἔχλανσαν .. C -σεν | ὁ ἔλεος τοῦ ἐλέου
(sic) | πρὸς avt. c..À .. BOvom | My. x. dpy. (B add αὐτοῦ) .. C τ. doy.
Muy. | x. εἶπ. ait) τοὺς λό. τούτ. (BPom t. λόγ. tovt.) Zdj9 .. C x. ἐλάλησεν
τῷ X49 | C μὴ χάμνε | περί .. C praem δεόμενος | ἐν ᾧ ῥ. τὸ ἔλαιον (B Dex)
-- τὸν (B om) πα. a. ᾿Αδάμ .. C τοῦ ῥέοντος τὸ ἔλαιον εἰς τὸ ἀλεῖψαι t. x. σ.
"A6. | γάρ c. BC .. A'om | γενήσεταί σοι (C om) c. AC .. B γένηταί cv !
ἄλλ᾽ ém ἐσχ. τῶν (B om) - - ἡμέρ. ἐχείν. τῆς μεγ. (B ἡμέρ. τῆς συντελείας) ὅσοι

[, APOCALYPSBIS MOSIS. 1

ται πᾶσα σὰρξ ἀπὸ Abi ἕως τῆς ἡμέρας ἐχείνης τῆς μεγά-
λης, ὅσοι ἔσονται λαὸς ἅγιος τότε αὐτοῖς δοθήσεται πᾶσα εὖ-
φροσύνη τοῦ παραδείσου, καὶ ἔσται ὁ θεὸς ἐν μέσῳ αὐτῶν xal
οὐχ ἔσονται ἔτι ἐξαμαρτάνοντες ἐνώπιον αὐτοῦ, ὅτι ἀρθήσεται
dr αὐτῶν ἡ καρδία ἡ πονηρά, καὶ δοθήσεται αὐτοῖς καρδία
συνετιζομένη τὸ ἀγαθὸν καὶ λατρεύειν θεῷ μόνῳ. σὺ πάλιν πο-
ρεύου πρὸς τὸν πατέρα σου, ἐπειδὴ ἐπχηρώθη τὸ μέτρον τῆς ζωῆς
αὐτοῦ, ἴσον τριῶν ἡμερῶν. ἐξερχομένης δὲ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ
μέλλεις θεάσασθαι τὴν ἄνοδον αὐτῆς φοβεράν.
M Εἰπὼν δὲ ταῦτα ὁ ἄγγελος ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῶν. ἦλθεν
Σὴθ χαὶ ἡ Εὔα εἰς τὴν σχηνὴν ὅπου ἔχειτο ὁ ᾿Αδάμ. λέγει δὲ ὁ
᾿Αδὰν. τῇ Εὔᾳ τί κατηργάσω ἐν ἡμῖν καὶ ἐπήνεγκας ép ἡμᾶς
ὀργὴν μεγάλην, ἥτις ἐστὶν θάνατος χαταχυριεύων παντὸς τοῦ
e Av ^ 3 , . , [4 X 4
γένους Ἡμῶν; xal λέγει πρὸς αὐτὴν κάλεσον πάντα τὰ τέχνα
ἡμῶν xal τὰ τέχνα τῶν τέχνων ἡμῶν, χαὶ ἀνάγγειλον αὐτοῖς
τὸν τρόπον τῆς παραβάσεως ἡμῶν. -
15 Τότε λέγει ἡ Εὔα πρὸς αὐτούς. ἀχούσατε, πάντα τὰ
τέχνα μου καὶ τὰ τέχνα, τῶν τέκνων μου, χαἀγὼ ἀναγγελῶ ὑμῖν
«- 3 , e « ς A e ^ « /

πῶς ἠπάτησεν ημᾶς ὁ ἐχθρὸς ἡμῶν. ἐγένετο ἐν τῷ φυλάσσειν
ἡμᾶς τὸν παράδεισον ἐφυλάττομεν ἔχαστος τὸ λαχὸν αὐτοῦ μέ-
ρος ἀπὸ τοῦ θεοῦ ἐγὼ δὲ ἐφύλαττον ἐν τῷ κληρῷ pou νότον καὶ
(B add αὐτοῖς) ἔσονται -- xoi οὐχ ἔσ. ἔτι (B vitiose ὅτι αὐτὸς ἔσται) ἐξαμαρ-
τάνοντες (Α -τάννοντες) -- do9. ἀπ᾿ aur. τῇ καρδ. (B doS. ἡ καρδ. αὐτῶν) ἡ
πὸν. -- αὐτοῖς xapB. (B om ἢ πον. pud x«p8-) συνετιζομένη (B - μενοῦ - -
ϑεῷ μόνῳ (B μόνον 34d) c. A(B) ..
ρῶν .. C ἀλλ᾽ ἐπίστρεψον πρὸς αὐτάν, ὅτι ἐπληρώθησαν al ἡμέραι τῆς ζωῆς
αὐτοῦ, xal ζήσει ἀπὸ τὴν (sie) σήμερον γ΄ ἡμέρας xal ἀποθανεῖται

14 ταῦτα .. B αὐτά | C à ἀρχάγγελος ἀνῆλθεν | ἀπ᾿ αὐτῶν e ΑΟ..Β
dx αὐτοῦ | ἦλθεν Zj9 - - ἔχειτο.. C ὑπέστρεψεν X. μετὰ τῆς δας ἐν τῇ
σχηνῇ εἶ (corrige ἐν ἡ) ἔχ. | λέγ. δὲ (B xat λέγ.) -- Εὔᾳ c. ΑΒ .. C xal φησι
"AB. πρὸς τὴν Εὔαν | τί... B praem ὦ Εὔα χατηργάσω: ita AC, item B ut
videtur | ἐν ἡμῖν .. C εἰς ἡμᾶς [ ἐφ᾽ ἡμᾶς .. BC om | ἥτις e AC .. Β ὅτι |
C om χαταχυρ. παντός | xol λέγει e. BC .. A λέγ. ὁ ᾿Αδάμ | mpg. avv. e. C ..
B αὐτοῖς, Α τῇ Eüg | C Kd. ἅπαντας τοὺς παῖδας vu. | xol τὰ -- τέχν. ἡμῶν
e. À .. B praetermisit, C xai τοὺς παῖδας αὐτῶν B xai ἀπαγγείλω

15 Τότε -- xoi τὰ (B πάντα) -- ἀναγγελῶ (A -γγέλλω) 9. πῶς -- ὁ ἐχϑρ.
ἣμ. (B om πῶς usq. ὁ ἐ. ἡμῶν) e. A(B) .. C καὶ καλέσασα (cod. -λέσας) αὖὐ-
τοὺς ἤρξατο λέγειν πρὸς αὐτούς | ἐγένετο - - ἐφυλάττομεν (B ἐφυλάσομεν) ἔχ. τὸ
λαχὸν (A -χόντα) -- ἐγὼ δὲ ἐφύλ. c. AB .. C οὕτως ἐν τῷ εἶναι ἡμᾶς, τέκνα
μον, εἰς τὸν παράδεισον xal ἐν τῷ φυλάττειν ἔχαστος τὸ λαχ. a. μ. a. v. Sto

om omnia | σὺ πάλιν (B οὐ") -- ἡμέ: “

feo
|

* NN
vun 2

{τὰ *s N

INR

(i^ "eek

*«
tMocKa4 9 IR

8 IL APOCALYPSIS MOBIS.

δύσιν. ἐπορεύθη δὲ ὁ διάβολος εἰς τὸν χλῆρον τοῦ ᾿Αδάμ., ὅπου
ἦσαν τὰ ἀρσενικὰ θηρία" ἐπειδὴ τὰ θηρία ἐμέρισεν ὁ θεὸς ἡμῖν,
καὶ τὰ μὲν ἀρσενικὰ πάντα δέδωχεν τῷ πατρὶ ὑμῶν, καὶ τὰ θη-
λικὰ πᾶντα ἔδωκεν ἐμοί, καὶ ἕκαστος ἡμῶν τὸ ἑαυτοῦ ἐτήρει.

16 Καὶ ἐλάλησεν τῷ ὄφει ὁ διάβολος λέγων: ἀνάστα ἐλθὲ πρός με
καὶ εἴπω σοι ῥῆμα ἐν ᾧ ὀφεληθῇ Δ. τότε ἦλθεν πρὸς αὐτὸν ὁ ὄφις,

γαὶ λέγει αὐτῷ ὁ διάβολος * ἄχοὐοω ὅτι φρονιμώτερος εἶ ὑπὲρ παάν-
τῶν τῶν ϑηρίων ,] ἐγὼ δὲ ἦλθον χατανοῆσαί OE εὗρον δὲ σὲ με
ζονα πάντων τῶν θηρίων, xal ὁμιλοῦσί σοι pos προσχυνεῖς τὸν
ἐλαχιστότερον. | διὰ τί ἐσθίεις ἐκ τῶν ξιζανίων τοῦ ᾿Αδαμ᾽ καὶ τῆς
γυναιχὸς αὐτοῦϊ, καὶ οὐχὶ ἐκ τοῦ χαρποῦ͵ τοῦ παραδείσου: ἄνά-
στα, καὶ δεῦρο χαὶ ποιήσωμεν αὐτὸν ἐκβχηθῆναιϊδιὰ τῆς γυναυχὸς

αὐτοῦ) ἐχ τοῦ παραδείσου, ὡς καὶ ἡμεῖς ἐξεβλήθημεν 9v αὐτοῦ.
λέγει αὐτῷ ὃ ὄφις" φοβοῦμαι μήποτε ὀργισθῇ μοι κύριος. λέγει
αὐτῷ ὃ διάβολος᾽ μὴ φοβοῦ᾽ μόνον γενοῦ μοι σχεῦος, χἀγὼ λα-
λήσω διὰ στόματός σου ῥῆμα ἐν ᾧ δυνήσῃ ἐξαπατῆσαι αὐτόν.

ἐγὼ γὰρ ἐφύλ. | ἐπορεύϑη δέ .. C xal πορευϑείς | ὅπου ἦσαν ( BC, A ἦν)
τὰ doc. (its C, AB om) ϑηρία (ab hoc B transilit ad sequens Spta | ἐπειδὴ τ.
3. ἐμ. ὁ 9c. vj. (B ἡμ. ὁ 3€), xai τὰ μὲν (ita B, A om xai et μέν) - - πα.
ὑμῶν (A ἡμῶν) -- ϑηλικ. πάντα (B om) -- τὸ (B τὰ) avr. ἐτήρει c. AB ..
C τὰ μὲν ἀρενικὰ (sic) θηρία δέδωχεν d ϑεὸς τῷ πατρὶ ἡμῶν (corrige ὑμῶν)
xol τὰ πύλῃ (sic. vitiose) ἐμοί
19 Καὶ -- ó διάβ. c. AC. B εἰσελθὼν ὁ διάβ. ἐλ. τῷ ὄφει | ἀνάστα.

C add xal | χαὶ (B ὅπως) εἴπω -- ἐν à ὀφεληϑῇς (B ἐνὸ μέλ ἰφελησῆναι
i e. ἐν Q j μέλλεις óQ.) c. AB. ᾿ θῦσαι τότε -- ὁ διάβ. c. AB. gov ἀναστὰς
ἦλθεν πρὸς αὐτόν. xal φηδι πρὸς ἀὐτὸν ὁ διάβ. | ἀχούω ὅτι (B om) e. ABA.
Ὁ μανϑάνω ὅτι [ὑπὲρ π. T. ϑηρίων (cf. Steph. Thes. sub ὑπέρ) c. AC .. Βδύπὲερ

He ael “πάντα τὰ “ηρία | ἐγὼ δὲ c. A .. BC καὶ διὰ τοῦτο | ἦλθον (B add πρὸς σὲ tov)

χᾶταν. σε c. AB .. C συμβονλεύομαί σοι | εὗρον -- ὁμιλοῦσι (ita B; Α΄ ὁμιλῶ)
t* ὅμως (B &dd διὰ τί) προσχυνεῖς (ita B, A - νήσεις : tum interrogationis si-
gnum post ἐλαχιστ. ponendum videtur) t. ἐλαχ. (B add σου) διὰ τί ἐσπίεις c.
AB .. C nil nisi διὰ τί δὖν ἐσ“. | C' om xal τ. vuv. αὖτ. | καὶ οὐχὶ éx c. AC .
B x. oux ἔχεις éx | C'om τοῦ xapm. | ἀνάστα -- ποιήσωμεν c. A .. B ἀλλὰ δεῦρο
ἐπάχουσόν μον X. ποι.» C cl ϑέλεις, διανάστηϑι xol ποιήσομεν | Com διὰ τ. γυν.
avt. | C ἀπὸ τοῦ παραδ. | € ἐχβλήϑημεν | δι αὐτόν: ita B, A δι᾽ αὐτοῦ, C ἀπ
αὐτοῦ | λέγει -- ὄφις e. ABA. C λέγ. οὖν ὁ 6g. πρὸς τὸν διάβολον | μήποτε.
σ μήπως] ὁργ. μοι χύρ. 'e. ΒΟ A μοι opy- χύρ. | C λέγει ὁ διάβ. πρὸς av-
τόν | μόνον c. BC (post μοι ponit) . . ÁDom | € καὶ ἐγώ | B χαἀγὼ Xa. αὐτῇ
| B διὰ στ. σον post ῥῆμ. ponit | ῥῆμα (B praem ἕν, AC ῥήματα sed A pergit
ἐν d) | ἐν ᾧ δυνήσῃ (Α "σαὶ ἔξαπ. (B arat.) αὐτόν (B αὐτήν) ...C τοῦ
ἐξαπ. αὐτόν “τ΄. Ὁ cO im as ἀντ ει 4 2

L APOCALYPSIS MOSIS. 9

" Kal ἐχρεμάσθη εὐθὺς διὰ τῶν τειχέων τοῦ παραδείσου περὶ
ὥραν ὅταν ἀνῆλθον οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ τοῦ προσχυνῆσαι. τότε
ὁ σατανᾶς ἐγένετο ἐν εἴδει ἀγγέλου καὶ ὕμνει, τὸν θεὸν χαθάπερ
οἱ ἄγγελοι" xal παρακύψασα ἐχ τοῦ τείχους ἴδον αὐτὸν ὅμοιον
ἀγγέλου. καὶ λέγει pov σὺ cb ἡ Εὔα: xal εἶπον αὐτῷ" ἐγώ
εἶμι. χαὶ λέγει quot. τί ποιεῖς ἐν τῷ παραδείσῳ ; καὶ εἶπον αὐτῷ "
ὁ θεὸς ἔθετο ἡμᾶς ὅστε φυλάσσειν καὶ ἐσθίειν ἐξ αὐτοῦ. ἀπεκρίθη
pot ὃ διάβολος διὰ στόματος τοῦ ὄφεως καλῶς ποιεῖτε, ἀλλ᾽
οὐκ ἐσθίετε ἀπὸ παντὸς φυτοῦ. χἀγὼ λέγω αὐτῷ ναί, ἀπὸ
. παντὸς φυτοῦ ἐσθίομεν παρὲξ ἐνὸς μόνου, ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ
παραδείσου, περὶ οὗ ἐνετείλατο ὁ θεὸς ἡμῖν τοῦ μὴ ἐσθίειν ἐξ
αὐτοῦ. ἐπεὶ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε. 19 Τότε λέγει μοι ὁ ὄφις" ξῇ
ὃ θεὸς ὅτι λυποῦμαι περὶ ὑμῶνῃ ὅτι d ὡς χτήνη ἐστέ οὐ γὰρ θέλω
ὑμᾶς ἀγνοεῖν [αὐτό , ἀλλὰ ἀνάστα δεῦρο ἱ ἐπάχουσόν μου xai
φάγε, xal νόησον τὴν τιμὴν τοῦ ξύλου. ἐγὼ δὲ εἶπον αὐτῷ᾽

φοβοῦμαι μήποτε ὀργισθῇ μοι 0 θεός, χαθὸς εἶπεν ἡμῖν. xal λέ-
[e uot μὴ φοβοῦ ἅμα γὰρ φάγῃς. ἀνοιχθήσονταί cou οἵ
ὀφθαλμοί, xal ἔσεσθε ὡς θεοὶ ἐν τῷ γινώσχειν τί ἀγαθὸν καὶ τί

17 Καὶ ἐχρ. cuS. c. A .. B καὶ χρεμασϑεὶς εὐθέως, C εὐθέως οὖν c ὄφις
ἐχρεμάσπη | C ἀπὸ τοῦ τείχους | περὶ do. ὅταν (B ἐνάτην omisso ὅταν) -- τοῦ (B
om) xpoox. (B add αὐτόν) c. Α(Β).. C ὅτε δὲ ἦλθον οἱ ἄγγ. τ. 3. προσχ. | τότε
d σα. ἐγ. e. AB .. C γέγονεν xal ὁ σα. | ἐν εἴδ. ἀγγ. c. AC .. B ὁμοῖος ἀγγέλον |
καὶ παραχύψ. (B rapax. δέ) é. τ. t. cum. CB .. A xol ἐπαρέχυψα €. t. t. xal |
ἴδον e. BC .. A οἶδα | xoi λέγ. μ. Σὺ εἶ ἡ (B om εἶ ἡ) -- εἶμι c. CB.
om | x. λέγ. μοι .. B add ὁ éy2p0c ϑέλων ἐξαπατῆσαί uc ἔϑετο ἡμᾶς... B
add ἐνταῦϑα | C φυλάττειν | ἐξ... C ax | ἀπεχρίϑη μοι - - ὄφεωσ (cod. -oc,
sed infra -«c) c. A .. B ἀποχριϑεὶς δὲ ὁ - - ὄφεος λέγει μοι, CO ἀποχριϑεὶς ὁ --
ὄφεως (sic, non addito λέγει μοι) | χαλῶς - - φυτοῦ c. AC .. B xaX. ποι. xoi
χαλώς ἐργάζεσϑε xai καλῶς ἐσθίετε | val et ἐσπίομεν c. AC .. B μὴ et odyo-
μὲν | παντὲς φντοῦ c. BC .. Α πάντων |. &éc .. C om | μόνον .. C add τοῦ
ξύλον | ἐν μέσῳ .. C μέσον | περὶ οὗ (C τοῦτον δὲ) ἐ. ὁ (B om) 3c. sp. (B
om, C ante ὁ 3c) τοῦ (ita BC, A om) μὴ éo3. (B φαγεῖν) | ἐπεὶ Sa. ἀπ. c.
AB .. C εἶπεν γὰρ ἡμῖν (cod. εἰ μὴν) ἣν δ᾽ ἄν ἡμέραν φάγεσθε ἐξ αὐτοῦ,
Sav. d'to3av.

19 B ζῇ ϑεός | ὅτι λυπ. c. AC .. B λύπη μοι ἔστιν |. ὅτι ὡς xx. ἔστε ..
"C οἵ] αὐτό c. A .. B περὶ τοῦ totovtou φυτοῦ .. O om | ἀλλ. dv. δεῦρο ἐπά-
χουσόν μου x. φάγε eum B .. A ἀλλ. dw. xol δεῦρο οὖν x. φάγε .. C δεῦρο οὖν
φάγε) τιμήν .. B add xol γλυχύτηταν | αὐτῷ c. BC .. A om | μήποτε... C
μήπως | ὀργ. μοι (C ἡμῶν) ὁ Se. e. AC .. B ὀργ. ὁ Se. ἐπ᾽ ἐμοί | εἶπεν c.
AC .. B προεῦτεν | x. λέγ. μοι c. AC .. B x. λέγ. ὁ διάβολος | ἅμα -- φάγῃς
(B add ἀπ᾽ αὐτοῦ) .. C ἅμα y. τοῦ φαγεῖν σε | xol ἔσεσθε -- ἐν τῷ γιν. (Ὁ

Anci tt

MI

ID

10 L APOCALYPRBIS MOSIS.

πονηρόν. τοῦτο δὲ γινώσχων ὁ θεός, {ὅτι ἔσεσθε ὅμοιοι" αὐτοῦ,

[ἐφθόνησεν ὑμῖν γχαὶ)εῖπεν᾽ cj φάγεσθε ἐξ αὐτοῦ. σὺ δὲ πρόσεχς
τῷ φυτῷ, καὶ ὄψει δόξαν μεγάλην [περὶ αὐτοῦ [ἐγὼ δὲ προσέ-
σχον τῷ φυτῷ, xai ἴδον δόξαν μεγάλην περὶ αὐτοῦ. εἶπον δὲ
αὐτῷ ὅτι ὁραῖόν ἐστιν τοῖς ὀφθαλμοῖς κατανοῆσαι. xal ἐφοβή-
ϑην λαβεῖν ἀπὸ τοῦ καρποῦ. καὶ λέγει μοι᾿ δεῦρο δώσω σοι
ἀχολούθει μο. “ὁ Ἤνοιξα δὲ αὐτῷ, xal εἰσῆλθεν ἔσω εἰς τὸν
παράδεισον, χαὶ διώδευσεν ἔμπροσθέν μου. καὶ περιπατήσας
ὀλίγον ἐστράφη καὶ λέγει yov μεταμεληθεὶς οὐ δώσω σοι φαγεῦ.

ταῦτα δὲ εἶπεν θέλων εἰς τέλος δελεάσαι xal ἀπολέσαι. με. χαὶ

λέγει μοι ὅμοσόν μοι ὅτι Biber; καὶ τῷ ἀνδρί σου. ἐγὼ δὲ εἶπον
αὐτῷ ὅτι οὐ γινώσχω ποίῳ ὅρχῳ ὁμόσω cot, πλὴν ὃ οἶδα λέγω
δοι᾿ μὰ τὸν θρόνον τοῦ δεσπότου καὶ τὰ χερουβὶμ. καὶ τὸ ξύλον
τῆς ζωῆς, ὅτι δόσω xal τῷ ἀνδρί μου φαγεῖν. ὅτε δὲ ἔλαβεν
dX ἐμοῦ τὸν ὄρχον, τότε ἦλθεν καὶ ἐπέβη ἐπ᾽ αὐτόν" ἔθετο δὲ
ἐπὶ τὸν χαρπόν, ὃν ἔδωχέν μοι φαγεῖν, τὸν ἰὸν τῆς χορείας αὖ-

γινώσχοντες) τί (C τὸ) -- τί (C τὸ) πον. e. A(C) .. B καὶ ἔσῃ ὡς ϑεὸς vod-
σχουσα dyaSó» x. mo. | γινώσχων c. A .. B ἔγνω .. C διαγινώσχων | ὅτι EB
Op. αὐτοῦ .. C om| ég3. ὑμ. e. A .. BC om | xat (B add διὰ τοῦτο) εἶπεν --
ἐξ (B ἀπ᾽) ast. e. AB .. C παρήγγειλεν ὑμῖν λέγων μὴ φαγεῖν ἀπ᾿ avc. | πρόσ-
ες τῷ φντῷ xal c. A .. C πρόσσχον τὸ φυτὸν xal, B προσεληὼν xal | 865 μεγ.
πε. αὖτ. (C om πε. avt.) .. B τὴν δόξ. αὐτοῦ | ἐγὼ δὲ -- χαὶ (cod. om) ἴδον
-- πε. αὐτοῦ ..Α.. B Εὔα δὲ ἀχούσασα τοὺς ἀπατηλοὺς λόγους αὐτοῦ προσεῖ-
yov (sic) τὸ φυτὸν xol ἴδον τὴν δόξ. αὐτοῦ .. C plane om | εἶπον - - ἀπὸ x. x
αὐτοῦ e. À .. B καὶ χατανοήσασα (- σας cod.) αὐτῷ (scribe αὐτό) ὅτε óp. t. τ.
ἐφ. xal διανσηϑεῖσα (cod. - ηϑήσου) - - ἐκ τοῦ x. αὐτοῦ... C φοβηθεῖσα δὲ xdyé
λαβεῖν ὠπὸ τ΄ χαρπ. | xoi (C. om) λέ. uot c. ABC .. B add ὁ ἐχϑρός | δεῦρο
(B add xol) -- dxo. (B μόνον dx.) po c. ΑΒ... C δεῦρο ἀχολούϑει μοι καὶ
δώσω cot

19 ἤνοιξα δὲ αὐτῷ, xal c. A .. B ἤνοιξεν xol αὐτός, xal, C καὶ ἀνοιξά-
σης μὸν τὸν παράδεισον | ἔσω c. τ. παρ. e. AB .. C om | A ἐδιόδενσεν | C Oy
κεριπ. ἐστρ. x. & got c. A . .. B στραφεὶς My. μοι, C στραφεὶς ἔφησε πρὸς
ἐμέ | μεταμεληϑεὶς -- φαγεῖν c. A .. B ἐμετεμελήϑην" ov (eod. τοῦ) δώσω σ'
9., C μετεμελήϑην, xol οὐ ϑέλω σοι δοῦναι φαγεῖν | ταῦτα δὲ (B po) εἶπεν --
δελεάσαι xal ἀπολέσαι (ita B, A om x. ἀπολ.) - - ὅμοσόν μοι (B ὅμωσε με: sie)
ὅ. δίδεις (ΑΒ δίδης) - - cov c. AB .. C ἕως ὀμόσῃς μοι δαῦναι καὶ τῷ ἀνδρί
σου | εἶπον c. ΑΒ .. C ἐλάλησα | ὅτι (B om) οὐ -- ὀμόσω (B ὁμώσε: ópóon?)
-- λέγω σοι c. AB .. C ποῖον ὄρχον ὁμόσω σοι; ὅμως ὡς ἐπίσταμαι εἔπω om !
καὶ τὸ ξύλον .. C x. τοῦ ξύλον | ὅτι δώσω .. C ἐπιδώσω | φαγεῖν .. Bom |
ὅτε δὲ -- τὸν ὄρχον .. C ἅμα δὲ τοῦ λαβεῖν ἀπ᾿ ἐμοῦ τὴν πληροφορίαν | τότε
ἦλθεν -- ἐπ’ αὐτόν (sic uterque) - - τὸν (A τὸ) ἰὸν - - τῆς ἐπιᾶ. αὐτοῦ c. ΑΒ..
C ἐλθὼν ἐπέϑετο τὸν ἰὸν (ood. ἐπαίος τὸν υἱὸν) τῆς καχ. ἐπὶ τὸν χαρπόν, ἤγουν

L APOCALYPSIS MORIS. 11 .40vc
toU, τοῦτ᾽ ἔστιν τῆς ἐπιθυμίας adco: ἐπιθυμία γάρ ἐστιν χε-
φαλὴ πάσης ἁμαρτίας. χαὶ ἔχλινα τὸν χλάδον ἐπὶ τὴν γῆν xol
ἔλαβον ἀπὸ τοῦ χαρποῦ xal ἔφαγον. “Καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ
ἠνεῴχθησαν οἱ ὀφθαλμοί μου, xal ἔγνων ὅτι γυμνὴ ἤμην τῆς δι-
χαιοσύνης, ἧς ἤμην ἐνδεδυμένη. xal ἔχλαυσα λέγουσα τί τοῦτο
ἐποίησάς uot, ὅτι ἀπηλλοτριώθην ἐκ τῆς δόξῃς μου, ἧς ἥμην
ἐνδεδυμένη: ἔχλαιον δὲ xal περὶ τοῦ ὄρκου. ἐκεῖνος δὲ χατῆλ- |
θεν ἐκ τοῦ φυτοῦ xal ἄφαντος ἐγένετο. ἐγὼ δὲ ἐζήτουν ἐν τῷ c
ιλέρει μου φύλλα ὅπως καλύψω τὴν αἰσχύνην pou, χαὶ οὐχ εὗρον «{ "», '"ς
ἀπὸ τῶν φυτῶν τοῦ παραδείσου, ἐπειδή, ἅμα ἔφαγον, παντὼν
τῶν φυτῶν τοῦ ἐμοῦ μέρους κατέροεον τὰ φύλλα παρὲξ τοῦ σύ-
xou μόνου. λαβοῦσα δὲ φύλλα ἐξ. αὐτοῦ ἐποίησα ἐμαυτῇ περι-
ζώματα, καὶ ἐστὶν παρ αὐτῶν τῶν φυτῶν ἐξ ὧν ἔφαγον. "Kod
ἐβόησα φωνῇ μεγάλῃ λέγουσα ᾿Αδὰμ. Abas, ποῦ εἰ: ἀνάστα
ἔλθὲ ποός με, xal δείξω σοι μέγα μυστήριον. ὅτε δὲ ἦλθεν ὁ πα-
τὴρ ὑμῶν, εἶπον αὐτῷ λόγους παρανομίας, οἵτινες χατήγαγον
ἡμᾶς ἀπὸ μεγάχης δόξης. ἅμα γὰρ ἦλθεν, ἤνοιξα τὸ στόμα “5 B
μου xai ὁ διάβολος ἐλάλει, καὶ ἠρξάμην νουθετεῖν αὐτὸν λέ-

τὴν ἐπιϑυμίαν | χεφαλή .. Ο ῥίζα χαὶ ἀρχή | καὶ ἔκλινα - - ἔλαβον .. C xa
χλίνας (sic) τὸν xX. ἐπὶ τῆς γῆς ἔλαβον

39 ἠνεώχϑ. c. ΑΒ .. C ἀνεώχϑ. | B μου οἱ ὁφ5. | C x. εὐθὺς ἔγνων |
ἧς e AC .. B ἣν C καὶ χλαύσασα λέγω πρὸς αὐτόν | C om μοι | ὅτι ἀπηλ-
λοτρ. ἐκ τῆς c. A .. B πλάνε, xol ἀπηλλοτρίωσάς με ἐκ τῆς, C xal ἀπηλλο-
τρίωσάς με τῆς |. C om ἧς de ἐνδ. |. ἔχλαιον δὲ καὶ c. ΑΒ .. C ἐπὶ τοῖς δά-
χρυσι δὲ δάχρνα ἐκίνουν xal | Gpxov .. C add ὃν ὥμοσα | ἐχεῖνος (C χάκεζνος)
ἂἃΣ e. AC .. B ἐκ. δὲ ὡς μόνην ἐθεάσατο με χλαίουσαν χαὶ περιϑρηνουμένην |
χατῆλθεν ἐχ t. φ. χαὶ dg. 6. ΑΒ .. C xatt)3dv ἀπὸ τ. φ. ἄφ. | ἐγὼ 86.. C
add γυμνωθεῖσα | B πᾶσαν τὴν aloy. μὸν | καὶ οὐχ tup. d. τῶν φντῶν (ita B,
Α ἀπὲ τὰ φυτά. "Vide etiam C) - - κατέρρεον (À χατερρην, si abesset v, seri-
bendum esset χατέρρει, vide etiam B) -- μόνου (B corrupte -- xai ἐκαρτέρη ἅπαξ
τὰ φύλα τοῦ σύχον) c. A(B) .. C χαὶ οὐχ εὕρισχον- ἀπὸ πάντων γὰρ τῶν φυτῶν
τοῦ ἐμοῦ μέρονς τὰ φύλλα χαταρνέντα οὐχ ἦν φύλα (corrupte) | λαβοῦσα δὲ - -
ἔφαγον .. B xai μόνον τὰ φύλα λαβοῦσα ἐξ αὐτῶν ἐποίησα μάτην (pro ἐμαυτῇ)
περιζώματα" xal ἐστιν παρὰ τῶν φντῶν ἐξ οὗ ἔφαγον. . C ἐποίησα δὲ περιζώ-
ματα (ommino plura exciderunt)

31 Kal ἐβόησα... C add αὐτῇ τῇ ὥρᾳ | φωνῇ μεγ-. (haec C om) λέγουσα ..
B φωνὴν μεγάλην λέγων | B alterum ᾿Αδάμ om | ἀνάστα... B δεῦρο! ὁ mat.
ὑμῶν (ABC ἡμῶν) .. B add πρός με | εἶπον αὐτῷ .. C ἐλάλησα | οἶτινες - -
ἄμα γὰρ ἦλθεν (B τοῦ ἐλϑεῖν αὐτὸν πρός με) .. Com | ἤνοιξα: ab hae inde
voce cod. B deficit usque sect. 286. Excidit folium. | ἤνοιξα -- ἐλάλει €. A .. Ο
ἀνοίξησεν (sic) γὰρ tà στ. μον à Bux. | xol ἠρξάμην -- ὡς ϑεός: ita A et O |

{9 2 L APOCALYPSIS MOBIS.

Youca, δεῦρο, κύριέ μου ᾿Αδάμ, ἐπάχουσόν μου καὶ φάγε ἀπὸ
τοῦ καρποῦ τοῦ δένδρου, οὗ εἶπεν ἡμῖν ὁ θεὸς τοῦ μιὴ φαγεῖν
ἀπ᾿ αὐτοῦ, καὶ ἔσῃ ὡς θεός. καὶ ἀποχριθεὶς ὁ πατὴρ ὑμῶν εἷ-
πεν" φοβοῦμαι μήποτε ὀργισθῇ μοι ὁ θεός. ἐγὼ δὲ εἶπον αὐτῷ᾽
Uy) φοβοῦ ἅμα γὰρ φάγῃς, ἔσῃ γινώσκων καλὸν xal πονηρόν.
καὶ τότε ταχέως πείσασα αὐτόν, ἔφαγεν, καὶ ἠνεῴχθησαν αὐὖ-
τοῦ οἱ ὀφθαλμοί, xai ἔγνω xal αὐτὸς τὴν γύμνωσιν αὐτοῦ. καὶ
λέγει μοι" ὦ γύναι πονηρά, τί χκατηργάσω ἐν ἡμῖν; ἀπηλλο-

τρίωσάς με ἐκ τῆς δόξης τοῦ θεοῦ. 5 Καὶ αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἠκού-
σᾶμεν τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαὴλ σαλπίζοντος ἐν τῇ σάλπιγγι αὖ-
τοῦ, χαλῶν τοὺς ἀγγῶλους λέγων τάδε λέγει χύριος" ἔλθατε
μετ᾽ ἐμοῦ εἰς τὸν παράδεισον -καὶ ἀκούσατε τοῦ βήματος ἐν ᾧ
χρίνω τὸν ᾿Αδάμ. xal ὡς ἠκούσαμεν τοῦ ἀρχαγγέλου σαλπίζον-
toc, εἴπαμεν ἰδοὺ ὁ θεὸς εἰς τὸν παράδεισον ἔρχεται κρῖναι ἡμᾶς.
ἐφοβήθημεν δὲ καὶ ἐκρύβημεν. καὶ ἀνῆλθεν ὁ θεὸς εἰς τὸν παρά-
δεισον ἐπιβεβηχὼς ἐπὶ ἅρματος Χερουβίμ, καὶ οἱ ἄγγελοι ὑμνοῦν-

πες αὐτόν. ἐν ᾧ εἰσῆλθεν ὁ θεὸς εἰς τὸν παράδεισον, ἐξήνθησαν

LI 4 , - / -Ο"᾿ 9 L] 8 ew , « ^
τᾶ φυτᾶ τὰ τε τοῦ χλήρου τοῦ Αδαμ καὶ τοῦ χλήρου τοῦ ἐμοὺ
’ M , . ὃ , - ^ ΟΥ τ 3 ,
πᾶντα καὶ ἐστηρίζοντο, καὶ ὁ θρόνος τοῦ θεοῦ ὅπου Ἣν τὸ ξυλον
τῆς ζωῆς εὐτρεπίζετο. Ὁ Καὶ ἐχάλεσεν ὁ θεὸς τὸν ' Aba. λέγων᾽
᾿Αδάμ., ποῦ ἐχρύβης, νομίζων ὅτι οὐχ εὐρίσχω 05; i) χρυβήσε-

^ ? 3 ἢ , 3 1 € M

ται οἶκος τῷ οἰχοδομήσαντι αὐτόν; τότε ἀποχριθεὶς ὁ πατὴρ
Ll , ,

ὑμῶν εἶπεν οὐχί, xupu, χρυβόμεθα ὡς νομίζοντες ὅτι οὐχ &upt-

ᾧ mat. ὑμῶν .. AC ὁ m. jp. |. μήποτε... C μήπως |. ἔση .. C ἔσει (otiam
ante) | xol τότε -- ἔφαγεν c. A .. C xol πεισθεὶς τοῖς λόγοις pou ἔφαγεν | C
x. εὐθὺς ἀνεωχϑ. | καὶ αὐτός: it& C, A om τί χατῃργάσω -- ἐκ τῆς ο. A --
Ο τί ἐποίησά σοι καὶ ἀπηλλοτρίωσάς με τῆς

39 C om ἐν τῇ σάλπ. avt. | χαλῶν e. A .. C χαὶ χαλῶν | ἔλθατε -- πα-
ράδεισον c. A .. C ἔλϑετε - - ἐν τῷ παραδείσῳ [ ῥήματος c. C .. A χρίματος |
κρίνω: ita A et C, non χρινῶ | xal ὡς ἠχούσαμεν - - ἐχρύβημεν c. A .. C om
| xol ἀνῆλθεν -- ἐξήνδησαν c. A .. C xal παρονσιάσαντος toU ϑεοῦ ἐν τῷ παρα-
δείσῳ, ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ἅρματος χερουβικοῦ, προπορενομένων ἔμπροσθεν αὐτοῦ τῶν
ἀγγέλων xol ὑμνούντων, ἐξήνϑησαν | τὰ φντὰ td τε - - εὐτρεπίζ. c. A .. C τὰ
qu. ὅλα τοῦ παραδείσου xal τοῦ xÀ. τοῦ πατρ. ὑμῶν x. T. xÀ. T. ἐμοῦ. καὶ ὁ
ὡρόν. τ. Sc. ἐστηρίζετο ὅπον - - τῆς ζωῆς

35 ποῦ ἐχρύβ. c. À .. C ποῦ εἴ | νομ. 8. οὐχ (cod. οὐχ) εὖ. σε e. A .. C
om | μὴ χρυβήσεται (sie) c. A .. C μὴ δύναται χρυβῆναι | τῷ olxoB. ο. A ..
C ἀπὸ προσώπον τῷ ob. | τότε -- εἶπεν c. Α.. C. τότε ἀπεχρίϑη ὁ πα. ἡμῶν
(ita et A) | οὐχὶ χύρ. χρνβόμ. (de hae forma cf. Steph. Thes. sub χρύπτω) --

L APOCALYPSIS MOSIR& - 15

σχόμεθα παρὰ σοῦ, ἀλλὰ φοβοῦμαι, ὅτι γυμνός εἰμι, καὶ αἰδέ-
σθην τὸ χράτος σου, δέσποτα. λέγει αὐτῷ ὁ θεός τίς σοι ὑπέ-
δειξεν ὅτι γυμνὸς εἶ, εἰ μὴ ὅτι ἐγκατέλειπας τὴν ἐντολήν μου ἣν
παρέδωχα σοι τοῦ φυλάξαι αὐτήν; τότε Abd. ἐμνήσθη τοῦ λό-
γου ὃν ἐλάλησα αὐτῷ, ὅτε ἤθελον ἀπατῆσαι αὐτόν, ὅτι ἀχίνδυ-
γόν σε ποιήσω παρὰ τοῦ θεοῦ στραφεὶς δὲ πρός με εἶπέν μοι’
τί. τοῦτο ἐποίησας : ἐμνήσθην δὲ xaO τοῦ ῥήματος τοῦ ὄφεως,
χαὶ εἶπον ὅτι ὁ ὄφις ἠπάτησεν με. ᾿ Λέγει ὁ θεὸς τῷ ᾿Αδαμ"
ἐπειδὴ παρήκουσας τὴν ἐντολήν μου xal ἤκουσας τῆς γυναιχός
σου, ἐπικατάρατος ἢ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου Tux, γὰρ ἐργάξῃ
αὐτήν, χαὶ οὐ δώσει τὴν ἰσχὺν αὐτῆς, ἀχάνθας xal τριβόλους
ἀνατελεῖ σοι, χαὶ ἐν ὑδρότητι τοῦ προσώπου σου φάγει τὸν ἄρ-
τὸν σου. ἔσῃ δὲ ἐν καμάτους πολυτρόποις χαμῇ xoÀ μὴ ἀνα-
παύου, θλιβεὶς ἀπὸ πικρίας, xai μὴ γεύσῃ γλυχύτητος, θλιβεὶς
ἀπὸ καύματος καὶ στενωθεὶς ἀπὸ ψύξεως xal κοπιάσεις πολλὰ
καὶ μὴ πλουτήσεις, καὶ παχυνθήσει χαὶ εἰς τέλος μὴ ὑπάρξεις,
xal ὧν ἐκχυρίευες θηρίων ἐπαναστήσονταί σοι ἐν ἀκαταστασίᾳ,
ὅτι τὴν ἐντολήν μου οὐκ ἐφύλαξας. “ Στραφεὶς δὲ πρός με ὁ
χύριος λέγει μοι᾿ ἐπειδὴ ἐπήχουσας σὺ τοῦ ὄφεως χαὶ παρήχου-
σας τὴν ἐντολήν μου, ἔσῃ ἐν ματαίοις καὶ ἐν πόνοις ἀφορήτοις
τέξῃ τέκνα ἐν πολλοῖς τρόμοις, χαὶ ἐν μιᾷ ὥρᾳ ἔλθῃς καὶ ἀπο-
λέσεις τὴν ξωήν σου ἐκ τῆς ἀνάγκης σου τῆς μεγάλης xal τῶν

οὐχ (cod. οὐχ) εὗρ. t. σ. c. A .. C οὐκ ἀποχρυβούμεϑα (sic) xüptt ὡς νομ. λα-
3t» σε | φοβοῦμαι ὁ. A .. C φοβούμενος | C ὑπέδ. σοι γυμνὸς εἶναι |. εἰ μὴ
ὅτι -- αὐτήν ὁ. À .. C εἰ μὴ παροργίσϑης (sic) τὴν évr. pov | τότε - - με (cod,
Mo) 6.4... C τότε μνησϑεὶς ὁ "AB. τοῦ - - ἐλάλ. πρὸς αὐτόν, ὅτι ἀχίνδ. c. m.
T. ϑεοῦ (sic, ut A), στραφεὶς λέγει μοι΄ τί τ. ἐπ. χἀγὼ εἶπον ὁ 0g. ἠπάτησέν
μοι (sic)

34 ἐπιχατάρ. ἡ γῆ -- xol (sic) οὐ δώσει c. A .. C ἐπι. ἡ γῆ ἕνεχά σον
ἐργάσει δὴ αὐτήν, xal οὐ δώ. | ἀνατελεῖ c..À .. C περιπατεῖ: fortasse περι-
ποιεῖ | φάγει: ita A; C φαγεῖς [ χαμῇ x. p. ἀναπαύου: ita prorsus Α .. C om
| vean € A .. Ο -σει |. C om 9X. ἀπὸ χαύμ., item xol χοπιάσεις usque
ὑπάρξεις

35 C om σὺ τοῦ ὄφεως (h. l. Α -εὡς, sect. 38. -cog) x. παρήχ. | τέξῃ c.
Α .. C τέξης | τρόμοις:: ita scribendum videbatur pro τρόποις quod habent AC |
ἔλθῃς .. C add τοῦ τεχεῖν | Uterque cod. ἀπολέσης, sed -«λέσςις praestare videbatur. |
éx τῆς -- μεγάλης c. AC .. B ἐκ (ab hae voce rursus incipit) v. μεγ. cov ἀνάγχ. |

A[5jc

&

M45

14 L APOUALYPSIS MOSIS.

ὀδυνῶν. ἐξομολογήσει δὲ xol εἴπῃς κύρις χύριβ, σῶσόν με,
καὶ οὐ μὴ ἐπιστρέψω εἰς τὴν ἁμαρτίαν τῆς σαρχός. καὶ διὰ
τοῦτο εἰς τὸν λόγον σου χρινῶ σε, διὰ τὴν ἔχθραν ἣν ἔθετο ὁ
ἐχθρὸς ἐν σοί᾽ στραφήσῃ δὲ πάλιν πρὸς τὸν ἄνδρα σου. xa ax-
τός σου κυριεύσει. “Μετὰ δὲ τὸ εἰπεῖν μοι ταῦτα εἶπεν τῷ ὄφει
ἐν ὀργῇ μεγάλῃ λέγων αὐτῷ * ἐπειδὴ ἐποίησας τοῦτο χαὶ ἐγένον
σκεῦος ἀχάριστον, ἕως ἄν πλανήσῃς τοὺς παρειμένους τῇ χαρ-
δίᾳ, ἐπικατάρατος σὺ ἐκ πάντων τῶν χτηνῶν᾽ στερηθήσει τῆς

τροφῆς σου ἧς ἤσθιες, xal χοῦν φάγει πάσας τὰς ἡμέρας τῆς
ζωῆς cou* ἐπὶ τῷ στήθει xal τῇ χοιλίᾳ πορεύσει καὶ ὑστερηθή-
Gt, χαὶ χειρῶν καὶ ποδῶν σου" οὐκ ἀφεθήσεταί σοι ὠτίον οὗτε
πτέρυξ οὔτε ἕν μέλος τῶν ἁπάντων ὧν σὺ ἐδελέασας ἐν τῇ χα-
χίᾳ cou xo ἐποίησας αὐτοὺς ἐχβληθῆναι ἐκ τοῦ παραδείσου"
χαὶ θήσω ἔχθραν ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος
αὐτοῦ" αὐτός σου τηρήσει κεφαλὴν χαὶ σὺ αὐτοῦ πτέρναν ἕως

—— —— -

ἑξομολογήσει c. AC .. B -σεις | σαρχός "(ita A, scd BC add σου) .. Α solus
add ἀλλὰ καὶ πάλιν ἐπιστρέψεις | εἰς (B ἐπὶ) τὸν λόγ. oov c. AB. . C ἐχ τῶν
λόγων σον | ὁ ἐχϑρὸς c. AC .. B ὁ ϑεός | στραφήσῃ (A -φης, B - φησα) 8. πά-
λιν (B om) - - αὐτός (B om) cov (B ον, A σε) χυρ. c. AB... C om, sed
vide post

86 Μετὰ - - τῷ ὄφει ἐν ὁ. μι (B corrupte τὸν ὄφιν ὀργὴν) - - Ἐπειδή c
A(B).. C στραφεὶς δὲ πρὸς τὸν ὄφιν ἐν Opy. μεγ. (excidisse videtur εἶπεν)
ἐπειδή | καὶ ἐγ. σχ. ἀχάρ. c. ΑΒ... Com ἕως ἂν πλαν. c. A... BC xol
ἐπλάνησας | παρειμένους c. AC .. B παρισταμένους |. B χατάρατος | σὺ &c

. BC εἶ ἐκ |. στερηϑήσει (ita B, A -ϑῆς, C -ϑεὶς) τῆς (ita A, B xal τῆς,
C δὲ xoi τῆς) | φάγει .. C φαγεῖς (hoc acc.).. Ceterum post verba τῆς τροφῆς
(B τρυφῆς ut videtur) cov codex B textui admixtum habet scholion, quod scri
ptura passim corrupta sic habet: ἦν δὲ Εὔα ιβ΄ ἐτῶν ὅτε αὐτὴν ἠπάτησεν ὁ δαί-
pev xal ἐποίησεν αὐτῇ (cod. -τὴν) ἐπιθυμίαν, ὅτι ἡμέρας εἶχεν μελετῶν τὸ
σχεῦος αὐτῆς. xal νύχταν (sic) xol ἡμέραν οὐχ ἐπαύετο (cod. οὐ xol παύετω)
ζήλῳ φορούμενος xat' αὐτῶν, ὅτι τὸ πρότερον ἦν αὐτὸς ἐν τῷ παραδείσῳ, καὶ
διὰ τοῦτο ἐπτέρνησεν αὐτούς, ὅτι οὐχ ἐδύνατο ϑεωρεῖν αὐτοὺς ἐν τῷ παραδείσῳ᾽
χαὶ διὰ τοῦτο ἐπτέρνησεν αὐτούς, βάλλων (διαβάλλων) διὰ τῶν ἀγγέλων τὴν
προσκύνησιν χαὶ τῶν ϑηρίων τὴν ὁμιλίαν. xal διὰ τοῦτο xol ὁ ϑεὸς εἶπεν tà
ὄφει ὅτι ἐπικατάρατος εἶ (cod. ἦν) dx πάντων τῶν ϑηρίων καὶ τῶν χτηνῶν xal
τῆς δόξης ἧς εἶχεν πρὸ τούτον, xal στερηϑήσει ποδῶν xal χειρῶν xal τῆς tov
qc (ut B in textu) ἣν ἐκ τοῦ παραδείσου ἤσϑιες, xal γῆν φάγει. | xol derer
(C στερηϑείς abeque καί) καὶ y£to. (C χειρ. τῇ x. ποδ. σου (C om gov) .
haec omnis om | οὔτε ἕν (B om) μέλ. τῶν πάντ. (C τούτων, Bom) ὧν uà
dq ὧν) σὺ (C om) ete | xal σὺ .. C add τηρήσεις | ἕως cc .. B om τῆς i
τῆς χρίσεως c. AB .. C τῆς ζωῆς σον

L APOCALYPBIS MOSIS. 15 {ρα
τῆς ἡμέρας τῆς χρίσεως. "Kal ταῦτα εἰπὼν χελεύει τοῖς ἀγ-
γίλοις αὐτοῦ ἐκ τοῦ παραδείσου ἐχβληθῆναι ἡμᾶς. ἐλαυνομένων
δὲ ἡμῶν xoi ὀδυρομένων παρεκάλεσεν ὁ κατὴρ ὑγρῶν ᾿Αδὰμ, τοὺς
ἀγγέλους λέγων" ἐάσατέ με μικρὸν ὅπως παραχαλέσω τὸν θεόν,
καὶ σπλαγχνισθῇ καὶ ἐλεήσῃ με, ὅτι ἐγὼ μόνος ἥραρτον. αὐτοὶ
δὲ ἔπαυσαν τοῦ ἔλαύνειν αὐτόν ἐβόησεν δὲ ᾿Αδᾶμ μετὰ χλαυθ-
μοῦ λόγων ᾿ συγχώρησόν μοι χύριςε ὃ ἐποίησα. τότε λέγει ὃ χύριος
τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ τί ἐπαύσατε ἔλαύνοντες τὸν ᾿Αδὰμ. ἐχ τοῦ
καραδείσου; i7, ἐμόν ἐστιν τὸ ἁμάρτημα, ἢ κακῶς ἔχρινα ; τότε
οἱ ἄγγελοι πεσόντες ἐπὶ τὴν γῆν προσεκύνησαν τῷ κυρίῳ λέγον-
τες δίκαιός εἶ, χύριε, καὶ εὐθύτητας κρίνεις. Ὃ Στραφεὶς δὲ ἢ 7.5 5 ἐκὺ
ὁ χύριος πρὸς τὸν ᾿Αδάμ, εἶπεν᾽ οὐκ ἀφήσω σε ἀπὸ τοῦ νῦν εἷ-
ναι ἐν τῷ παραδείσῳ. καὶ ἀποχριθεὶς ὁ ᾿Αδάμ. εἶπεν χύριε, δός
μοι ἐκ τοῦ φυτοῦ τῆς ζωῆς ἵνα φάγω πρὶν ἢ ἐκβληθῆναί με.
τότε ὁ χύριος ἐλάλησεν πρὸς τὸν ᾿Αδάμ οὐ λήψῃ νῦν ἀπ᾽ αὐὖ-
τοῦ" ὡρίσθη γὰρ τοῖς Χερουβὶμ. καὶ τῇ φλογίνῃ ῥομφαίᾳ τῇ
στρεφομένῃ φυλάττειν αὐτὸ δυὰ σέ, ὅπως μὴ γεύσῃ δι αὐτοῦ
xo ἀθάνατος ἔσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, ἔχῃς δὲ τὸν πόλεμον ὃν ἔθετο
ὁ ἐχθρὸς ἐν σοί. ἀλλ᾽ ἐξερχομένου cou ἐκ τοῦ παραδείσου, ἐὰν
φυλάξῃς ἑαυτὸν ἀπὸ παντὸς χαχοῦ ὡς βουλόμενος ἀποθανεῖν,
ἀναστάσεως πᾶλιν γενομένης ἀναστήσω σε, χαὶ τότε δοθήσεταί
σοι ἐκ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς,: ᾿χαὶ ἀθάνατος ἔσῃ εἰς τὸν αἰῶνα.

81 Καὶ (ita BC, A om) ταῦτα eir. (B add ὁ χύριος) χελεύει (C. ἐχέλευσε,
B λέγε) | ἐχβληϑῆναι: ita AC .. B - ϑήσεται (sic) | éx x. παραδ. h. 1.6. A ..
BC post ἡμᾶς | B om ᾿Αδάμ | C xoi σπλαγχνισθεὶς ἐλεήσῃ | ὅτι (C 805v)
ἐγὼ μόν. (C μόν. ἐγ.) ἥμαρτ. (B add αὐτῷ) | αὐτοὶ δὲ ἔπ. τοῦ (ita C, A τὸ)
£. αὐτ. (B ἔπ. ἐλαύνοντες ἡμῶν slc) .. C. καὶ παυσάμενοι τοῦ ἐλαύνειν αὐτόν,
omissis δὲ ᾿Αδάμ. | χλαυϑμοῦ c. AC .. B δαχρύων | ἐποίησα .. C πεποίηχα |
τοῖς dyy. αὐτοῦ (C om αὖτ.) .. B add μετὰ ὀργῆς | τί ἐπαύσατε (B -ono9c)
&). τὸν 'A8. (B ἐλ. αὐτοὺς) ἐκ τ. πα. (B om & τ. 1.) .. C τί οὐκ ἐχβάλλετε
αὐτόν | C προσέπεσαν ἐπὶ τ. γῆν τῷ | λέγοντες .. B xal εἶπον |. εὐθύτητας ..
Ο -τὴητος
85 ὁ χύριος c. ΒΟ... A om | B ἀπὸ τοῦ νῦν εἰς τὸν παράδεισον | to. ἢ
(C πρὸ τοῦ) ἐχβλ. με c. A(C) .. B πρὶν ἐχβληϑῶ | ἐλάλησεν xp. τ. ᾿Αδάμ c. A
. B dd. αὐτῷ .. C ἔφη | οὗ Xr. νῦν (ita B, om A) ἀπ᾿ (B ἐξ) αὖτ. c. ΑΒ...
C ov γεύσει ἀπὸ τοῦ νῦν ἐξ αὐτοῦ | ὠρίσϑη y. τοῖς (B τὰ) Xep. x. τῇ (B τήν,
sed tum -w et -φαίᾳ) qoi. joug. c. A(B) .. C προσέταξα δὲ τὰ Χερ. xal τῇ
φλογείνῃ ῥομφ. | ὅπως .. C εἷς Na | OC γεύσει ἀπ᾽ αὐτοῦ | ἐν σοί .. B ἐκὶ
σέ | ἐξερχομένου c. ΑΒ .. C ἐξελθόντος | βουλόμενος .. C μέλλων |. χαὶ τότε
(ex C .. AB em) 83. c. ἐκ (C ἀπὸ) | C om x. ἀϑάν. ἔσῃ é. τ. aL

JA AC

—

-—

16 I APOCALYPSIS MORBIS.

S'Taüta δὲ εἰπὼν ὃ χύριος ἐχέλευσεν ἐχβληθῆναι ἡμᾶς ἐκ τοῦ
παραδείσου. ἔχλαυσεν δὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀγγέλων
ἀπέναντι τοῦ παραδείσου, καὶ λέγουσιν οἱ ἄγγελοι αὐτῷ τί θέ-
λεις ποιήσωμέν σοι, ᾿Αδάμ; ἀποχριθεὶς δὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν εἶπεν
τοῖς ἀγγέλοις" ἰδοὺ ἐχβάλλετέ με΄ δέομαι ὑμῶν, ἄφετέ με ἄραι
εὐωδίας ἐκ τοῦ παραδείσου, ἵνα μετὰ τὸ ἐξελθεῖν με ἐνέγκω θυ-
gia» τῷ θεῷ, ὅπως εἰσακούσεταί pou ὁ θεός. xal προσελθόντες
εἶπον οἵ ἄγγελοι τῷ θεῷ Ϊ [Ἰαὴλ αἰώνις βασιλεῦ, ᾿Ἰχέλευσον $o07-
ναι τῷ Ab. θυμιάματα εὐωδίας éx τοῦ παραδείσου. xai ἐχέ-
λευσεν ὃ θεὸς ἐλθεῖν τὸν ᾿Αδάμ ἵνα λάβῃ εὐωδίας ἀρώματα ἐχ
τοῦ παραδείσου εἰς διατροφὴν αὐτοῦ. καὶ ἀφέντες αὐτὸν οἵ d-
γέλοι, ἐπεσύναξεν ἀμφότερα γένη, χρόκον xal νάρδον xai xaAa-
μὸν καὶ κινάμωμον xal λοιπὰ σπέρματα εἰς διατροφὴν αὐτοῦ,
xal λαβὼν ταῦτα ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ παραδείσου. καὶ ἐγενόμεθα ἐπὶ
τῆς γῆς.

9 Này οὖν, τεχνία μου, ἐδήλωσα ὑμῖν τὸν τρόπον ἐν ᾧ
ἠπατύήθημεν᾽ ὑμεῖς δὲ φυλάξατε ἑαυτοὺς μὴ ἐγκαταλιπεῖν τὸ
ἀγαθόν.

Ταῦτα δὲ εἰποῦσα ἐμμέσῳ τῶν υἱῶν αὐτῆς, χουμωμένου

39 δέ c. A.. BC om | ἐχέλευσεν .. C προσέταξεν |. ἐχβληϑῆναι c. ΒΟ ..
A solus praem τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ | B om ἔκλαυσεν usque ἀπέν. τοῦ wapa. |
ol &yy. αὐτῷ (B αὐτ. οἱ &yy.) .. C οἱ ἄγγ. πρὸς αὐτόν | B ποιήσομεν |. ὁ πα
ὑμῶν (AC ἡμῶν, ut plerumque) .. B om | εἶπ. x. dyy. e. AB .. C λέγει αὐτοῖς
ἰδοὺ ἐχβ. pe .. C ἐπειδὴ ἐχβάλλετέ με | C δέομ. ὑμᾶς | ἄφετε μ. ἄρ. ev. (B
Suclay) ἐκ τοῦ παρ. (B ἐν τῷ -σῳ) etc .. C (va παραχωρήσητέ με ἀναλαβεῖν
εὐωδίας (cod. ἐβωδίας, cuiusmodi passim habet) ἀπὸ τοῦ παραδ. xal προσενέγχω
Suclav τῷ 9c μετὰ τὸ ἐξ. με ἀπὸ τοῦ παραδ. | C ὅπως ἀχούσεταί μον, sine ὁ
Scóc | τῷ ϑεῷ (B χυρίῳ) ἰαὴλ αἱ. βασ. c. ΑΒ .. C nil nisi τῷ ϑεῷ χέλευσον
. Ὁ add δέσποτά μου [ 809. τῷ ᾿Αδ. ὃν. εὖ. (C 803. ὃν. εὐώδια τῷ ᾿Αδ.) ἐ. τ.
πιο. 46... B τὸν 'A8. λαβεῖν εὐωδίας ἐ. τ. rx. ὅπως ἐνέγχῃ σοι ϑυσίας | x
ἐχέλ. ὁ 3c. (C om) ἐλϑ. (C εἰσελϑ.) τὸν ᾿Αδ. (C om) tva λα. (C xal λαβεῖν)
εὐωδίας dp. (B om, C xal do.) | ἐπεσύναξεν .. C ἔλαβεν δέ (sic) | ἀμφότερα ..
C om | γένη c. A .. B γενήματα, C εἴδη |. χάλαμον .. B γλνχωχάλαμον (sic) ,
λοιπὰ (C ἕτερα) σπέρματα .. B ἄλλα τινα (cod. -“ἀλλάτην) | ἐξῆλϑ. ἐκ .. C om
ἐκ | ἐγεν. ἐπὶ τ. γι 0. ΑΒ .. C παραγεγόναμεν ἐν τῇ γῇ

80 τρχγία c. A .. ΒΟ τέχνα | € πῶς ἠπατή5. |. ἐγχαταλ. c. ΑΒ .. € πα-
ραβαίνειν ΄

81 Ταῦτα - - ἐμμέσῳ (C μέσον) τ. uL. αὐτῆς (C αὐτῶν) .. B ταῦτα

εἶπεν ἡ Εὔα (adde ἐμμέσῳ) τῶν τέχνων αὐτῇς, pergens χοιμωμ. δέ ;

L APOCALYPSIS MOSIS. 11

τοῦ ᾿Αδὰμ. ἐν τῇ νόσῳ αὐτοῦ, ἄλλην δὲ εἶχεν μίαν ἡμέραν τοῦ
ἐξελθεῖν ἐκ τοῦ σώματος, λέγει τῷ ᾿Αδὰμ ἡ Εὔα διὰ τί σὺ
ἀποθγήσχεις χἀγὼ ζῶ; ἢ πόσον χρόνον ἔχω ποιῆσαι μετὰ τὸ
ἀποθανεῖν σε; ἀνάγγειλόν μοι. τότε λέγει ὁ ᾿Αδὰμ τῇ Εὔα μὴ
£s φροντίσαι περὶ πραγμάτων᾽ οὐ γὰρ βραδύνεις ἀπ᾿ ἐμοῦ,
ἀλλ᾽ ἴσα ἀποθνήσχομεν ἀμφότεροι, xai αὐτὴ τεθήσει εἰς τὸν τό-

πον τὸν ἐμόν. ὅταν δὲ ἀποθάνω, χαταλείψετέ με, καὶ μηδείς

μου ἅψηται ἕως οὗ 6 ἄγγελος κυρίου λαλήσει τι περὶ ἐμοῦ" οὐ
γὰρ ἐπιλήσεταί μου ὁ θεός, ἀλλὰ ζητήσει τὸ ἴδιον σχεῦος ὃ ἔπλα-

Pd ἂν

1 , 5, d 3 αν )
εἰς τὰ- χεῖρας τοῦ δεδωχότος αὐτο διότι οὐχ οἴδαμεν πῶς ἀπα»-.

τήσωμεν τοῦ ποιήσαντος ἡμᾶς, ἢ ὀργισθῇ ἡμῖν ἢ ἐπιστρέψῃ
τοῦ ἐλεῆσαι ἡμᾶς. " Tóére ἀνέστη Εὔα xai ἐξῆλθεν ἔξω, xol
πεσοῦσα ἐπὶ τὴν γῆν ἔλεγεν" ἥμαρτον, ὁ θεός, ἥμαρτον, ὁ πα-

τὴρ τῶν πάντων, ἥμαρτον σοί, ἥμαρτον εἰς τοὺς ἐκλεκτούς σου
3 '" ᾿ e mu" 1 . 7
ἀγγέλους. ἥμαρτον εἰς τὰ Χερουβίμ... ἥμαρτον εἰς τὸν ἀσαλευ-

ἐν τ᾿ v. αὐτοῦ .. C éx τῆς συνεχούσης αὐτὸν ἀρρωστίας | ἄλλην ὃ. εἶχ. μί. ju.
(B pl. ἡμ. εἶχ.) τοῦ (it& B, A om) ἔξελϑ. & τ. σι c. AB .. C μετὰ ἡμέραν μίαν
ὀφείλοντος αὐτοῦ ἀποϑνήσχειν | τῷ ᾿Αδάμ c. A .. B αὐτῷ, C πρὸς αὐτόν | διὰ
τί .. C πῶς | σὺ (ita B, A om) ἀποπνήσχεις: Α -σχης, item ut videtur BC |
ἢ πόσον -- ποιῆσαι (B ζῆσαι) μ. τὸ ἀπ. σε (B μ. τὸν Sdvaxóv Gov) .. C ἢ πό-
σους χρόνους “έλω ζῆσαι | ἀνάγγ. μοι c. BC, A om τότε (C xal, B om) ὁ
(B om) ᾿Αδ. τῇ Εὖ. (C πρὸς αὐτήν) | Νὴ 5έλε (B 5ελήσῃς) φροντίσαι (A
- itat) .. C μὴ φροντίξεσαι (sic) περὶ πρᾶγμ. c. A .. B διὰ πολλῶν πραγμά-
τῶν, C περὶ τούτον [ οὐ γὰρ -- ἐμοῦ c. A .. BC om | ἀλλ᾽ ἴσα (B. ὁμοῦ) ἀπ.
ἄμφ. .. C ἅμα δὲ καὶ ἀμφ. ὀφείλομεν ἀπονήσχειν | τεϑήσει: ita ABO ὅταν
(C ὅτε) δέ c. BC .. A xal ὅτε | χαταλείψετε (B -λήψ., C -λίψατε) c. BC ..
A χαλύψετε | B om x. μηδ. μ ἅψηται [ ὁ yy. xvp. (ita C, A om) λαλ. τι (C
τι λαλ.) πε. ἐμ. c. AC .. B λαληϑῇ τι πε. ἐμ. [ ἐπιλήσεται .. Β ἐπιλήψεται |
σχ. ὃ ἔπλ. e. AB. . C πλάσμα. Praeterea B add ἤχουσα γὰρ ἐγὼ τοῦ χυρίον
λέγοντος ὅτι τὸν ἐρχόμενον πρός με οὐ μὴ ἐχβάλω ἔξω. ἀνάστα μ. εὖξ. τ. 3.
e. A .. B ἀλλὰ ἀναστὰς (sic) μόνον εὐξ. v. 9., C xal ἀνάστα μᾶλλ. x. εὖξον
(sic) πρὸς τὸν “εόν | ἀποδῶ c. A .. BC -δώσω; B om pov | τοῦ 8:8. autc
e. À .. B τοῦ δεσπότου μου τοῦ S48. μοι αὐτό, C αὐτοῦ τοῦ δεδ. μοι τοῦτο |
πῶς ἀπαντήσωμ. e. AC .. B (πῶς) ἀπαντῆσαι | τοῦ moto. ἡμᾶς: ita A et B,
hinc quamvis insolens servandum videbatur .. C τούτῳ | ἣ ópy. -- τοῦ (ex B,
A om) ἐλ. ἡμᾶς .. C ἢ ὀργίζεται ἡμῖν ἢ σπλαγχνίζεται xal μέλλοι (sic) ἐλεῖσαι
ἡμᾶς xal δέξασϑαι ἡμᾶς

53 C Καὶ ἀναστᾶσα EU. ἐξῆλϑ. ἔξω | ἥμαρτ. ὁ 3c. ἥμ. (B add σοι) - - ἁπάντων
(A πάντ.) f. σοι, ἥμ. εἰς ete. (B σοὶ xal τοῖς ἐκλεχτοῖς o. ἀγγέλοις) c. AB.. C
Xi. ὦ Sede, ἥμ. ὦ ϑεὸς τῶν ἁπάντ. f. σοι, fg. ἐς τοὺς ἐχλεχτοὺς ἀγγέ-
λους | ἔμ. €. τ᾿ -Xipag. c. B .. A om | ἀσάλευτον... C φοβερὸν xoi ἀσάλ. |

Apocalypse. apocryph. ed. Tischendorf.

1
, ^ - - v -- a» '
Oc. ἀνάστα μᾶλλον εὖξαι τῷ θεῷ ἕως οὐ ἀποδῶ τὸ πνεῦμά μου |

AL Ac

LT v £1

"

(Mc 18 IL APOCALYPSIS MOSIS.

τόν σου θρόνον, ἥμαρτον κύριε, ἥμαρτον πολλά, ἥμαρτον ἐναν-

τίον σοῦ. καὶ πᾶσα ἁμαρτία Sc ἐμοῦ γέγονεν ἐν τῇ χτίσει. ἔτι

δὲ εὐχομένης τῆς Εὔας ἐπὶ τὰ γόνατα αὐτῆς οὔσης, ἰδοὺ ἦλθον

πρὸς αὐτὴν ὁ ἄγγελος τῆς ἀνθρωπότητος χαὶ ἀνέστησεν αὐτὴν

λέγων᾽ ἀνάστα Edo, éx τῆς μετανοίας σου ἰδοὺ γὰρ ὁ ᾿Αδὰμ

ὁ ἀνήρ σου ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ σώματος αὐτοῦ , ἄναστα χαὶ ἴδε τὸ

"πνεῦμα αὐτοῦ ἀναφερόμενον εἰς τὸν ποδήσαντα αὐτὸ τοῦ ἀπαν-

ετῆσαι αὐτῷ.

δ8᾽ Ava vaca, δὲ Εὔα ἐπέβαλεν τὴν χεῖρα αὐτῆς ἐπὶ τὸ πρόσ-

Qro» αὐτῆς, xal λέγει αὐτῇ ὁ ἄγγελος ἄρον σεαυτὴν ἀπὸ τῶν

Bote ἀϊγηνων. Εὔα δὲ ἠτένισεν εἰς τὸν οὐρανόν, xa ἴδεν ἅρμα φωτὸς

ἐρχόμενον ὑπὸ τεσσάρων ἀετῶν λαμπρῶν, ὃ οὐκ ἦν δυνατόν τινα

γεννηθέντα ἀπὸ χοιλίας εἰπεῖν τὴν δόξαν αὐτῶν οὔτε ἰδεῖν τὸ

πρόσωπον αὐτῶν, xal ἀγγέλους προάγοντας τὸ ἅρμα. ὅτε ἡλ-

θον ἐπὶ τὸν τόπον ὅπου ἔκειτο ὁ πατὴρ ὑμῶν ᾿Αδάμ,, ἔστη τὸ

ἅρμα, καὶ τὰ Σεραφὶμ. ἀνὰ μέσον τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ ἅρματος,

ἴδον δὲ ἐγὼ θυμιατήρια χρυσᾶ xai τρεῖς φιάλας, καὶ ἰδοὺ παν-

τες ol ἄγγελοι μετὰ λίβανον xa τὰ θυμιατήρια, χαὶ τὰς φιάλας

ἦλθον ἐπὶ τὸ θυσιαστήοιον xal ἐνεφύσουν αὐτά, xal ἡ ἀτμὶς

ἐξ: τοῦ θυμιάματος ἐκάλυψεν τὰ στερεώματα. καὶ προσέπεσα» οἱ

ἄγγελοι καὶ προσεχύνησαν τῷ θεῷ, βοῶντες χαὶ λέγοντες ᾿Ιαὴλ

ἅγιε, συγχώρησον, ὅτι εἰκὼν cou ἐστὶν xal ποίημα τῶν χειρῶν
σου τῶν αγίων.

ἥμαρτ. χύρ. μ- πολλά c. AB .. C om | jg. (B om) évavr. σὸν | δι᾽ ἐμοῦ c
BC..A δι’ ἐμέ | ἐν (C om) τῇ (B πάσῃ τῇ) xr. | ἔτι -- οὔσης (A οὖσα)
ἰδού... C xol οὕτως tuy. τῆς Εὔας | ὁ (BC om) ἄγγ. (B add xvplov) τῆς dv29.
| μεταν. σου .. B add xal τῆς εὐχὴς σον | ὁ ᾿Αδάμ.. € om ἡ | εἰς (B πρὸς) tcv
ποι. α. τοῦ. ἀπ. αὐτῷ (B αὐτόν) .. C om τοῦ ἀπ. aur.

88 ᾿Αγαστᾶσα -- πρόσωπ. αὐτῆς (Α αὐτοῦ) -- σεαυτὴν (Α xal αὐτήν, B
σεαυτόν) d. τῶν yv. (B ἀπὸ τῆς [γῆς]: ab hac inde voce is codex deflcit) .
xal dvacr. ἡ. EU. ἀπέβαλ. (corrige ἐπ-) τὴν χεῖρα αὐτῆς, omissis reliquis | Eva
δὲ ἦτ. ε. τ. o. xal ἴδεν c. A .. C xo ἀτενίσασα £t ἴδεν] ὅ ..Α..σ ἃ!
τινα γενν. d. x. εἶπ. 0. C .. A γεννηϑῆναι d. x. ἢ εἶπ. Ι οὔτε c- A... C d?
προάγοντας e. C .. A προσάγ. | ὅτε ἦλθον -- xol τοῦ ἅρματος c A..Com !
ἴδον δὲ ἐγώ c. A .. C xol ἴδον | ἰδού .. C om | C μετὰ ϑυμιατήρ. καὶ λίβανον,
omissis x. T. Qua. ] ἦλθον .. C add n σπουδῇ | xoi ἐνεφύσουν (C ἐφύσουν) :
ante haec À isque solus habet xal ἔλαβον εἰς Ξάρσος, fortasse x. ἔβαλον εἰς ἐσχά-
pae corrigenda | C om xal προσεχύνησαν | τῶν ἀγίων c. C .» A om

I. APOCALYPSIS ΜΟΒΙΒ. 1904 c T€

* Καὶ αὖθις ἴδον ἐγὼ Εὖα δύο μεγάλα καὶ φοβερὰ μυστή-

Qut ἑστῶτα ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. καὶ ἔχλαυσα ἐκ τοῦ φόβου, καὶ
ἐβόησα πρὸς τὸν υἱόν μου Σὴθ λέγουσα" ἀνάστα Σὴθ ἐκ τοῦ
- e «

σώματος τοῦ πατρός σου ᾿Αδὰρ. xal ἐλθὲ ἕως ἐμοῦ, ὅπως ἴδῃς ἃ
οὐκ εἶδεν ὀφθαλμός ποτε τινός, [καὶ δέονται ὑπὲρ τοῦ πατρός σον

AM,
Τότε ἀνέστη Σὴθ καὶ ἦλθεν πρὸς τὴν μητέρα αὐτοῦ, xa
λέγει αὐτῇ τί σοί ἐστιν ; καὶ διὰ τί χλαίεις ; λέγει αὐτῷ ἀνά-

^ "» 4 " 1 V py ) ^ d 3 - ᾿
βλεψον τοῖς ὀφθαλμοῖς cou καὶ ἴδε τὰ ἔπτα στερεωματα, ἀνεῳγ-

μένα, xai ἴδε τοῖς ὀφθαλμοῖς σου πῶς χεῖται τὸ σῶμα τοῦ πα-

τρός σ σου ἐπὶ πρόσωπον , χαὶ πάντες οἵ ἅγωι ἄγγελοι μετ᾽ αὐτοῦ
εὐχόμενοι ὑπὲρ αὐτοῦ Xa λέγοντες " συγχώρησον αὐτῷ, ὁ πατὴρ
τῶν ἔλων, ὅτι εἰκών σου ἐστίν. ἄραγε, τέκνον μου zx. τί
ἔσται. τοῦτο; πότε δὲ rao θήσεται εἰς τὰς χεῖ ρας τοῦ ἀοράτου
πατρὸς καὶ θεοῦ. ἡμῶν; tüvzg δέ εἰσιν οἱ δύο αἰθίύοπες οἱ παριστά-
μενοι ἐπὶ τὴν προσευχὴν τοῦ πατρός σου; P Λέγει δὲ Σὴθϑτῇ
μητοὶ αὐτοῦ οὗτοί εἰσιν ὁ ἥλιος xa ἡ σελήνη, καὶ αὐτοὶ προσ-
πίπτοντες χαὶ προσευχόμενοι ὑπὲρ τοῦ πατρός μου ᾿Αδάμ. λέγει
αὐτῷ ἡ Εὔα καὶ ποῦ ἐστὶν τὸ φῶς αὐτῶν, [καὶ διὰ τί γεγόνα-
σιν μελανοειδεῖς: χαὶ λέγει αὐτῇ Iq οὐ δύνανται φαίνειν ἐνώ-
πιον τοῦ φωτὸς τῶν ὅλων; xal τούτου χᾶριν ἐχούβη τὸ φῶς ἀπ
αὐτῶν. ^

84 Καὶ αὖϑις etc c. A . . C ἐγὼ δὲ ἡ Εὖα ἴδον δύο μυστ. pey- x. qog. |
xai ἔχλαυσα ete c. Α .. C xal χλαύσασα £x t. φ. ἐβ. -- μον τὸν Z3 etc | ἕως
ἐμοῦ ce. A .. C πρός με | ὅπως ἴδῃς -- τινές c. A .. C xol ϑεάσει ἃ oux ἴδεν
óq3alucc τινος . xai δέονται - - σον ᾿Αδάμ : ita A, C om

85 Τί σοι ete c. A.. C Τί χλαίεις; xol λέγει αὐτῷ - ἀνάβλ. xal tSc τοῖς ὀφϑ.
σ. πῶς χεῖται τὸ σῶμ. τοῦ πα. σον ἐπὶ πρόσωπ. καὶ πάντες οἱ ἄγγ. εὔχονται ὑπ᾽
(corrige ὑπὲρ) αὐτοῦ etc | συγχ-. αὐτῷ: ita C, A cuyy. αὐτόν | ἄραγε: ita C,
A ἄρα] τί ἔσται - - xol toU ἡμῶν cum C .. A om | τίνες δέ εἶσιν ete. cum
C .. A oi δύο -- τοῦ rato. σον τίνες εἰσίν

36 λέγει δέ cum Α .. C xol λέγ. ὁ | xol διὰ τί γεγ. μελ. cum &P. C om
ug λέγ. α. X3 cum. A .. € λέγ. αὐτῇ | Οὐ δύνανται (Β᾽ δύναται) - - ὅλων ..

&, praem οὐχ ἀπέστ; τὸ φῶς αὐτῶν, ἀλλ᾽, post ὅλων vero pergit sic: τοῦ πατρὸς
xaX τοῦ viou xol τοῦ ἀγίον πνεύματος νῦν xal ἀεὶ xal εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ-
νων μὴν, quibus verbis ipse libellus abruptum in modum $nitur. In iis igitur
quae sequuntur solum codicem C ducem secuti sumus, nisi quod extrema etiam e
eod. D exscripta habui ; quem cum C cod. magis quam cum A convenire in
promtu est.| dr' αὐτῶν: cod. ἐπ᾽ αὐτόν ἀν TUA e

9*

Ξ

c τ CNMAM ..

A

pum

CR 90 l APOCALYPSIS MORIS.

e^ B *' Λέγοντος δὲ τοῦ Σὴθ πρὸς τὴν μητέρα αὐτοῦ ἐσάλπισαν
» « 2} » T s! ᾿ , | 1 1
οἱ ἄγγελοι ἐπ ὄψεσι xeipevot, xaX ἐβόησαν φωνὴν φοβερᾶν M-
γοντες᾿ εὐλογημένη ἡ δόξα κυρίου ἐπὶ τῶν εἶιημάτων αὐτοῦ"
ἤλέησεν τὸ πλάσμα, τῶν χειρῶν αὐτοῦ Abd e ὅταν διεφώνησαν
ταῦτα οἱ ἄγγελοι, ἦλθεν εἷς ἐκ τῶν Σεραφὶμ. ἐξαπτερύγων χαὶ
ἥρπασεν τὸν ᾿Αδάμ. εἰς τὴν ἀχέφουσαν λίμνην xai ἀπέπλυνεν αὖ-
’ ὲ
τῳ τον ἃ j; «q&vtóv ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. ἐποίησεν δὲ ὦ ὥρας τρεῖς χείμενος, καὶ οὐ-
Κι nv
᾿ τως “ἁπλώσας τὰς χεῖρας αὐτοῦ ὁ τῶν ὅλων δεσπότης καθήμενος
ἐπὶ τοῦ ἀγίου θρόνου αὐτοῦ ἦρεν τὸν ᾿Αδὰμ. xal παρέδωκεν αὖ-
4 “ 3 4 , 4 ) m". * 2 " .
τὸν τῷ ἀρχαγγέλῳ Μ' Xe, λέγων αὐτῷ ἄρον αὐτὸν εἰς τὸν
παράδεισον ἕως τρίτου οὐρανοῦ, καὶ ἄφες κἀχεῖσε ἕως τῆς ἡμέ-
ga; ἐκείνης τῆς μεγάλης καὶ φοβερᾶς, ἣν μέλλω οἰκονομῆσαι
4 1 , 4 ' HAND ' e , , 1
εἰς τὸν χόσμον. χαὶ λαβὼν αὐτὸν Μιχαὴλ ὁ ἀρχάγγελος τὸν
'ASdp. ἀπῆγεν xod ἤἦλειψεν αὐτό θὼς εἶπεν αὐτῷ ὁ θεὸς

p. ἀπῆγεν xoi κατήλειψεν αὐτὸν, καθὼς εἶπεν αὐτῷ ὁ ὧν
ἐπὶ τῇ συγχωρήσει τοῦ ᾿Αδαάμ.

* - 1 -

3 Μετὰ οὖν ταῦτα πάντα ἐδεήθη ὁ ἀρχάγγελος περὶ τῆς
χηδείας τοῦ λειψάνου καὶ προσέταξεν ὁ θεὸς ἵνα συνέλθωσιν
πάντες OL ἄγγελοι ἐνώπιον αὐτοῦ, ἕχαστος κατὰ τάξιν αὐτοῦ.
καὶ συνήχθησαν ἅπαντες οἱ ἄγγελοι, οἱ μὲν ἔχοντες θυμιατήρια,

l c^ . Yo» * 4 P4 H
οἱ δὲ σαλπιγγας᾽ καὶ χύυριος στρατιῶν ἐπέβη. ol δὲ ἄνεμοι TÀ-
xov» αὐτόν, xal Χερουβὶμ. ὑπερέχοντα τοῖς ἀνέμοις χαὶ ἄγγελοι

- - P ^w φ -
οἵ τοῦ οὐρανοῦ προηγοῦντο αὐτῷ καὶ ἐλθόντες ὅπου ἣν τὸ σῶμα

^ τ
τοῦ ᾿Αδαάμ., ἔλαβον αὐτό. καὶ ἢλθον εἰς τὸν παράδεισον, xal
ἐχινήθησαν πάντα τὰ φυτὰ τοῦ παραδείσου, ὡς πάντας ἀπὸ τοῦ
Αδαμ. γεγεννημένους ἀπὸ τῆς εὐωδίας νυστάξαι, χωρὶς τοῦ Zn.
διὰ τὸ γεννηθῆναι αὐτὸν χαθ᾿ ὅρον τοῦ θεοῦ.

r-

81 αὐτοῦ" ἠλέησεν: cod. αὐτοῦ ov ἡλ. | εἷς: non est in codice | ἀχέρουσαν;
ita coniecimus scribendum esse pro γερουσίας, quod in codice esse dicitur. Pote-
rat etiam scribi ἀχερουσιάδα. Illud vero similiter in apocalypsi Pauli legitur,
ubi sect. 22. est: ὅταν δὲ μετανοήσῃ xol peraoraSj τοῦ βίου, παραδίδοται τῷ
Μιχαήλ, xal βάλλονσιν αὐτὸν εἰς τὴν ἀχέρονσαν λίμνην etc. ὥρας: ita cod. a
secunda manu habet pro ἡμέρας, quod est & prima. | οὕτως: cod. οὗτος | ἄφες
χαχεῖσε: cod. ἀφεὶς χαχῆσαι | ἣν μέλλω οἰκονομῆσαι: cod. χύριος (in ipso cod.
scriptum videtur xc, idque ex ἣν ortum) μέλω ποιήσω οἴχονομ. | χατήλειψεν:
ita eod. (-λιψεν)

$8 χῃδείας: ita coniecimus pro χαρδίας, quod codicem habere relatum est
οἱ μέν: in eod. μὲν deest | σάλπιγγας: in cod. -γγες |. στρατιῶν ἐπέβη: ita scri-
psunus pro στρατειὼν ἐπαίβειν | οἱ δὲ: cod. χαὶ δὲ |. ὑπερέχοντα: cod. ὑπέχοντα

»J

Ι. APOCALYPSIS MOSIS. 91

φ « - E v
9*Exstro οὖν τὸ σῶμα τοῦ ᾿Αδὲμ. ἐπὶ τὴν γῆν ἐν τῷ παρα-
δείσῳ, καὶ ἐλυπεῖτο ὁ Σὴ σφέδρα ἐπ’ αὐτῷ. χαὶ λέγει κύριος ὁ
θεός ᾿Αδαμ.. τί τοῦτο ἐποίησας: εἰ ἐφύλαξας τὴν ἐντολήν μου,
οὐκ ἂν ἔχαιρον οἱ χατάγοντές σε εἰς τὸν τόπον τοῦτον. πλὴν

^ 4 ΟΥ̓ N M ? d 4 4 , ^
cuv λέγω Got Ott τὴν χαρᾶν αὐτῶν ἐπιστρέψω εἰς λύπην. τὴν
δὲ σοῦ λύπην ἐπιστρέψω εἰς χαράν. καὶ ἐπιστρέψας καθίσω σε
εἰς τὴν ἀρχήν cou ἐπὶ τὸν θρόνον τοῦ ἀπατήσαντός σε΄ ἐκεῖνος

δὲ βληθ ΄ « em λ d T ^ ^ Lad . 07 * ^ é $.

& βληθήσεται εἰς τὸν τόπον τοῦτον, ὅπως ἢ καθήμενος ἐπάνω
αὐτοῦ. τότε χκαταγχριθήσεται αὐτὲς xal οἱ ἀκούσαντες αὐτοῦ,
γαὶλ πολλὰ λυπηθήσονται xol χλαύσουσιν δρῶντές σε καθήμενον
ἐπὶ τοῦ τιμίου αὐτοῦ θρόνου.

9 Καὶ τότε ἐλάλησεν τῷ ἀρχαγγέλῳ Μιχαήλ ἄπελθε εἰς
τὸν παράδεισον ἐν τῷ τρίτῳ οὐρανῷ καὶ Éveqx£ μοι σινδόνας τρεῖς
βυσσίνας καὶ συρικᾶς. χαὶ εἶπεν ὁ θεὸς τῷ Μιχαήλ, τῷ Γαβριήλ,
τῷ Οὐριὴλ καὶ Ῥαφαήλ᾽ σχεπάσατε μετὰ τῶν σινδόνων τὸ οὦμα
τοῦ ᾿Αδάμ,, xol ἐνεγχόντες ἔλαιον κτοῦ ἐλαίου τῆς εὐωδίας ἐχ-
χέατε ἐπὶ αὐτόν. xol οὕτως ποιήσαντες ἐκήδευσαν τὸ σῶμα
αὐτοῦ. ἐλάλησεν δὲ xogtog ἐνεχθήτω χαὶ τὸ σῶμα τοῦ Αβελ.
καὶ ἐνέγκαντες σωδόνας ἑτέρα: ἐκήδευσαν καὶ αὐτόν, ἐπειδὴ
9. 9 μ 2. 3 t fad , P. e e , . 3 -
ἀχηδευτον ἣν ἀφ Ὡς ἡμέρας ἐφόνευσεν Καὶν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ.
πολλὰ γὰρ φροντίσας ὁ πονηρὸς Kaiv χρύψαι, οὐκ ἠδυνήθη οὐκ
ἐδέχετο γὰρ τοῦτο ἡ γῆ λέγουσα οὐ δέξομαι ἑταῖρον σῶμα. Eos

τ - 2
o9 τὸ ἐπὶ ἐμὲ χῶμα ἀςθὲν xal πλασθὲν ἔλθῃ πρὸς ἐμέ. ἄγγελοι

- T
δὲ τότε ἀναλαβόμενοι αὐτὸ ἔθεντο ἐπὶ τῇ πέτρα, ἕως οὐ ἀπέθα-
γεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ, καὶ ἀμφότεροι ἐτάφησαν κατὰ πρόσταξιν
P A « * τ T
θεοῦ εἰς τὰ μέρη τοῦ παραδείσου, εἰς τὸν τόπον ἐν Q εὐρεν τὸν
χοῦν ὁ θεός. xai ἀπέστειλεν ὁ θεὸς ἑπτὰ ἀγγέλους εἰς παράδει-
» 9 A 1 , , i] - P
σον, χαὶ ἤγαγον εὐωδίας πολλὰς καὶ ἐτίθουν αὐτὰς ἐν τῇ γῇ
80 Per has ultimas libelli sectiones plura confusa et interpolata esse videntur.
Ad quae corrigenda codicem D aliquando facturum esse sperare licet. Nunc qui-
dem quae in codice C invents9sunt, quamvis vitiosa edenda duximus. ἐπὶ τ. γῆν

ἐν τῷ παραδείσῳ : sic | ἔπως ἡ χαπήμενος: codex ὅποσοι xaSYjptvov. Dubita-
bam utrum yj; an ἢ darem.

40 ἔλαιον τοῦ ἐλαίου: cod. ἔλ. xal τοῦ ἐλ. | δὲ post ἐλάλησεν" cod. om |
᾿Ἐνεχξήτω: eod. -χϑητε | πολλὰ γὰρ φροντίσας : cod. πολλὰ γράφων τίσας | οὐχ
Yj9wvi 27: cod. οὕκουν ἡδυνήϑην |. yàp post ἐδέχετο: cod. om | ἑταῖρον: sic cod.,
non ἕτερον

{2

. CD

99 L APOCALYPSIS MOSIS.

καὶ οὕτος ἔλαβον τὰ δύο σώματα καὶ ἔθαψαν αὐτὰ εἰς τὸν τό-
xo» ὃν ὦρυξαν xol οἰκοδόμησ ᾶν.

1^ χάλεσεν δὲ ὁ θεὸς τὸν ᾿Αδὰμ xal εἶπεν " ᾿Αδὰμ ᾿Αδάμ:
xai ἀποχριθὲν τὸ σῶμα ἐκ τῆς γῆς εἶπεν" ἰδοὺ ἐγώ, χύριε. χαὶ
λέγει αὐτῷ ὁ κύριος εἶπόν σοι ὅτι γῆ, χαὶ εἰς γῆν ἀπελεύσει.
κάλων τὴν ἀνάστασιν ἐπαγγξῶλλομαί σοι ἀναστήσω σε ἐν τῇ
ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ ἐν τῇ ἀναστάσει μετὰ παντὸς ἀνθρώπου τοῦ ἐχ
τοῦ σπέρματός σου.

*! Μετὰ δὲ τὰ ἐήματα ταῦτα ἐποίησεν ὁ θεὸς σφραγῖδα
τρίγωνον καὶ ἐσφράγισε τὸ βνημεῖον, Ca μηδείς τι ποιήσῃ αὐτῷ
ἐν ταῖς PE ἡμέραις, ἕως οὗ ἀποστράφῃ ἡ πλευρὰ αὐτοῦ πρὸς
αὐτόν. παραθέντος δὲ τοῦ φιλανθρώπου θεοῦ xal τῶν ἀγίων ἀγ-
γξλων εἰς τὸν τόπον αὐτοῦ μετὰ τὰς PE ἡμέρας ἐτελεύτησεν xal
ἡ Εὔα. ζώσης δὲ αὐτῆς ἔκλαυσε περὶ τῆς κοιμήσεως αὐτῆς διὰ
τὸ μμὴἡ γινώσκειν ποῦ μέλλοι τεθῆναι τὸ σῶμα αὐτῆς. παρόντος
γὰρ τοῦ χυρίου ἐν τῷ παραδείσῳ ὅτε ἐκήδευσαν τὸν ᾿Αδάψ.. ἐχοι-
μᾶτο xai αὐτὴ xal οἱ παῖδες αὐτῆς πλὴν τοῦ Σὴθ, ὡς ἔφην.
παρεχάλεσεν δὲ ἡ Εὔα ἐν τῇ ὥρᾳ τῆς τελευτῆς αὐτῆς ὡς tua
ταφῇ ὅπου ἦν 'Abag ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, λέγουσα οὕτως" δέσποτα
poo, χύριε καὶ θεὲ πάσης ἀρετῆς, μὴ ἀπαλλοτριώσῃς μὲ τὴν
δούλην cou ἀπὸ τοῦ σώματος ᾿Αδάμ, " απὸ γὰρ τῶν μελῶν αὖ-
τοῦ ἐποίησας με΄ ἀλλὰ ἀξίωσόν με, χαμὲ τὴν ἀναξίαν xal
ἁμαρτωλόν, ἐπὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ συνταφῆναι. χαθὼς xal μετ᾽
αὐτοῦ συνήμην ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ μετὰ τὴν παράβασιν ἀχώ-
ρίστος, οὕτως καὶ οὐδεὶς μὴ χωρίσῃ ἡμᾶς. μετὰ οὖν τὸ εὔξα-
σθαι ἀναβλέψασα εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνέστη. τὸ στῆθος αὐτῆς τύ-
πτουσα, xal λέγουσα θεὲ τῶν ἁπάντων. δέξαι τὸ πνεῦμα μου.
χαὶ εὐθέως παρέδωχε τῷ θεῷ τὸ πνεῦμα αὐτῆς.

οἰχοδόμησαν᾽ ita codex

41 ἐπαγγέλλομαι: cod. ἀπαγγ. .

48 «à pXuata- cod om τὰ | ἦα μηδείς tt ποιήσῃ: cod. ἦν ὁ μηδεὶς τῇ
πηήσοι | ἀποστράφῃ: cod. ἀπεστράφοι | παραϑέντος it& codex | μετὰ τὰς ete:
cod μετὰ τῶν ἕξ ἡμερῶν ; περὶ τῆς: eod. παρὰ τῆς | ἐκήδευσαν: cod. - σεν -
ὡς ἔφην: in cod. esse relatum mihi est: οἷς ἔφηχεν εἰπεῖν | e ἵνα: ita cod.
πάσης ἀρετῆς sic in cod. | ἀπὸ toU σώματος: cod. habere dicitar εἰσώματος !
ἀχώριστος: sic, non -ἰστως [ ἀνέστη: cod. ἀνέστησε

.-.-.- ,..

L APOCALYPSIS MOSIS. 99

8 Τελευτησάσῃ δὲ παρεγένετο ὁ ἀρχάγγελος Μιχαήλ, xol
ἐλθόντων τριῶν ἀγγέλων ἔλαβον τὸ σῶμα αὐτῆς καὶ ἔθαψαν αὐτὸ
e τ M ew - » T e 9 , 1
ὁποῦ Ἣν τὸ σῶμα τοῦ Αβελ. xa εἶπεν ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ
πρὸς τὸν £230: οὕτως χήδευσον πάντα ἄνθρωπον ἀποθνήσχοντα
ἕως ἡμέραν τῆς ἀναστάσεως. μετὰ δὲ τὸ δοῦναι τοῦτον τὸν νό-
μὸν εἶπεν πρὸς αὐτόν᾽ παρ PE ἡρέρας p πενθήσητε. τῇ δὲ ἐβ-
δόμῃ ἡμέρᾳ κατάπαυσον xal εὐφράνθητι ér αὐτῇ. ὅτι ἐν αὐτῇ
e M id - ET ,

ὁ θεὸς καὶ ἡμεῖς οἱ ἄγγελοι εὐφραινόμεθα ἐν τῇ μεταστάσῃ ἀπὸ

- , - - M e 3 , 4 ) ὦ
γῆς δικαίᾳ ψυχῇ. ταῦτα εἰπὼν ὁ ἀρχάγγελος Μιχαηλ ανῆλθεν
εἰς τὸν οὐρανόν. δοξάξων. xal λέγων τὸ ἀλληλούϊα, ιἅγιος ἅγιος
ἅγιος χύριος, εἰς δόξων θεοῦ πατρός, ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα τιμὴ
xaX προσχύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ xal ζωοποιῷ αὐτοῦ πνεύματι
νῦν xaX αεὶ χαὶ à τοὺς αἰῶνα: τῶν αἰώνων, ἀμήν.

45 χαὶ εἶπεν ὁ dpy. -- Σή5: ita C; D xal μετὰ ταῦτα ἐλάλησεν Μιχαὴλ
τῷ Z9 λέγων. Ab hoc enim inde loco notavi codicis D scripturam, quam qui-
dem codici C praestare ex brevi hac textus parte satis apparet. | πάντα ἄνϑρ.
ἀποπνήσχοντα: ita D; C πᾶν ἄνϑρ. ἀπουνῆσχον | ἕως ἡμέραν τῆς: ita D; C om
ἡμέραν | μετὰ δὲ -- (τοῦτον τὸν pro αὐτὸν reposuimus) -- παρ᾽ ἐξ ἡμέρας (its
scribendum duximus; ex ipso codice ἡμερῶν descripsimus) μὴ πενϑήσητε: ita D;
C vero post τῆς ἀναστάσεως nil addit nisi. xol ἕως ἡμερῶν ς΄ (ita enim, non ρ΄
legendum videtur) μὴ πενϑήσητε. Idem codex in seqq. omittit quae deesse ne-
queunt. | τῇ δὲ -- ἐπ᾽ αὖ αὐτῇ: its D; C male om | ἡμεῖς οἱ ἄγγ. cum C; D οἱ
ἄγγ. ἡμεῖς |. ἐν τῇ μεταστάσῃ -- Ψυχῇ cum C; D μετὰ τῆς δικαίας ψνχῆς τῆς
μεταστάσης ἀπὸ τῆς γῆς | ταῦτα -- ἀνῆλθεν cum C; D xol ταῦτα cix. à ἄγ-
γελος ἀνῆλθεν | τὸ ἀλληλούϊα: D om τό, praeterea nihil addit praeter haec: αὐ
ἡ δόξα, τὸ χράτος εἰς τοὺς (τοὺς in C deest) αἰῶν. τῶν αἰών. ἀμήν.

(ὃ

IL. APOCALYPSIS ESDRAE.. .

Λόγος xal ἀποκάλυψις τοῦ ἀγίου προφήτου ᾿Εσδρῦμ., xal
ἀγαπητοῦ τοῦ θεοῦ.

Ἔγφετο ἐν τῷ τριακοστῷ ἔτει δευτέρᾳ xol εἰκάδι τοῦ μη-
νὲς ἤμην ἐν τῷ οἵ | ἔχραξα ὃ λέ οὃς τὸν U “
s Tm τῷ οἴχῳ μου, xai ἔχραξα λέγων πρὸς τὸν ὕψιστον
, 3 4 , 4 4 M
χύρ'ε, δὸς τὴν δόξαν, Cm ἴδω" τὰ μυστήριά σου. χαὶ νυχτὸς
γεαμένης τλθεν ἄγγελος Μιχαὴλ ὁ ἀρχάγγελος. χαὶ λέγει gov
ἄρτι τὸν προφήτην ᾿Εσδρᾶὰμ" ἄφησον ἑβδομόδας ἐβδομύροντα."
καὶ ἐνήστευσα χαθὼς εἶπέν μοι. xol ηλθε Ραφαὴλ ὁ ἀρχιστρά-
τῆγος, xai ἔδωχέν μοι ἔσβδον στυραχίνην . xol ἐνήστευσα δὲς
ἕξήκοντα, ἑβδομάδας. xal ἴδον τὰ μυστήρια τοῦ θεοῦ χαὶ τοὺς
3 » ᾽.» L2 T 4 ^ 4 '. 1 , Ἢ
ἀγγέλους αὐτοῦ, καὶ εἶπον πρὸς αὐτοὺς Üfho δικάσασθαι τὸν
θεὸν περὶ τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν καλὸν μιὴ γεννηθῆναι τὸν ἄν-
θρωπον ἢ εἰσελθεῖν" ἐν τῷ κόσμῳ. ἀνελήφθην οὖν εἰς τὸν οὐρα-
vóv, xai ἴδον ἐν τῷ πρώτῳ οὐρανῷ στρατηγίαν ἀγγέλων μεγά-
An», xal ἀπήγαγέν με εἰς τὰς χρίσεις. χαὶ ἤχουσα φωνῆς λε-
γούσης μοι Ὁ ἔλξησον ἡμᾶς, ἐχλεχτὲ τοῦ θεοῦ, ἜἜ σδράμ. τότε
, 4 . 3 ἡ L] . , e * 4 $
ἠρξάμην Afvevv* οὐαὶ τοὺς ἁμαρτωλούς, ὅταν ἴδωσιν τὸν δύκαιον

1 codex δευτέρη 5" ἥμτν pro ὕμη dedimus. Videtur una nomen mensis er-
cidisse 9 ἔχραξα: cod. χράξας * ἵνα ἴδω: cod. νᾶδω, suprascripto ( super ἃ
5 ἄρτι τὸν προφήτην ἐσδρὰμ: ita prorsus codex 8 ante ἑβδομήχοντα, quod ut
solet εὐδομήκχ. scribitur, supplevimus ξβδομάδας (εὐδομ. scribi solitum, αἱ fit
etiam in codice paullo post) 7 στυραχίνην: codex στηράχην 5. ἢ εἰσελ“εῖν: co-

dex ἡσελξεῖν 9 ἤχουσα: codex ἤχουσαν, ut supra ἐνήστευσαν (priore loco) pro
ἐνήστενσα 10 pot: codex pe, item paullo post ἐχλεχτὰ pro ἐχλεχτὲ

IL APOCALYPSIS ESDRAE. 25

δ »ἢ 9 1 2 J ' Ϊ. M 4 v , .
ὑπὲρ ἀγγέλων, καὶ αὐτοί εἶσιν εἰς τὴν γέενναν τοῦ πυρός. καὶ
εἶπεν ᾿Εσδράμ." ἔλέησον τὰ ἔργα, τῶν χειρῶν σου, εὔσπλαγχνε καὶ
^ - ^ ^ e aw
πολυέλεος ἐμὲ χρῖνον ὑπὲρ τῶν Ψυχῶν τῶν ἁμαρτωλῶν συμφέ-
get γὰρ μίαν ψυχὴν χολάσασθαι. χαὶ μιὴ ὅλον τὸν χόσμον εἰς
ἀπώλειαν ὑπάγειν. xal εἶπεν ὁ θεός ἐγὼ τοὺς δικαίους dva-
παύσομαι ἐν τῷ παραδείσῳ, καὶ ἐλεήμων καθέστηκα. καὶ εἷ-
, , L|
πεν ᾿Εσδράμ᾽ χύρις, τοὺς δικαίους τί χαρίξεις: ὥσπερ γὰρ μί-
σθιος ἐξυπηρετησάμενος τὸν χρόνον αὐτοῦ ....!", οὕτως xal ὁ
δίκαιος ἀπέλαβεν τὸν μισθὸν αὐτοῦ ἐν οὐρανοῖς. ἀλλὰ τοὺς ἅμαρ-
τωλοὺς ἐλέησον οἴδαμεν γὰρ ὅτι ἐλεήμων εἶ, καὶ εἶπεν ὁ Oso"
3 - 9 4 , 4 3 1 e 1 , ,
οὐχ ἔχω πῶς αὐτοὺς ἐλεήσω. xai εἶπεν ᾿Εσδραμ. ὅτι τὴν ὀργήν
σου οὐχ ? ὑποφέρουσιν. xal εἶπεν ὁ θεὸς ὅτι τῶν τοιούτων ταῦτα.
xai εἶπεν ὁ θεός θέλω ἔχειν σε ὡς χαὶ Παῦλον xaX ᾿Ιωάννην" σὺ
ὃ δ: ᾽ δι, , f 4 9 )X , 4 *v . - o
δούς μοι ἀδιάφθορον τὸν ἀσύλητον θησαυρόν, τὸ χειμιήλιον τῆς
παρθενίας, τὸ τεῖχος τῶν ἀνθρώπων. καὶ εἶπεν ᾿Εσδοάμ." καλὸν
τὸ μιὴ γεννηθῆναι τὸν ἄνθρωπον, καλὸν τὸ μὴ εἶναι ἐν βίῳ τὰ
» , , 4 3 M Ld e 4 3
ἄλογα χαλλιον εἰσιν παρὰ τὸν ἄνθρωπον, Ott χόλασιν οὐχ ἔχου-
σιν" ἡμᾶς δὲ ἔλαβες xal εἰς χρίσιν παρέδωκας. οὐαὶ τοὺς
e a « 4. r? 3 [4 9 - e
αἀμαρτωλοὺς ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι, ὅτι ἀτελεύτητος αὐτῶν ἢ xol-
e L| 15 » - 3 ^ - [4 *
σις χαὶ ἢ φλὸξ" ἄσβεστος. ταῦτα αὐτῷ λαλοῦντος uou ἢλθεν
Μιχαὴλ χαὶ Γαβοιὴλ xao οἱ ἀπόστολοι πάντες, xal εἶπον χαΐϊοξ
e ) 5,
“- - » 4 9 L4 e 16 4 Li 1 -
πιστὲ τοῦ θεοῦ ἄνθρωπε. xai εἶπεν ᾿Εσδραμ."᾽56 ἀνάστα καὶ δεῦρο
μετ᾽ ἐμοῦ, κύριε, εἰς χρίσιν. xal εἶπεν ὁ θεός " ἰδοὺ δίδωμί σοι
4 - ὶ “ e" 42 3 T
τὴν διαθήκην μου, ἐμοῦ τε xai σοῦ, ἵνα παραδέξητε. χαὶ εἶπεν
3 ἦι 4 * , ᾿ e ; ,
Εσδραμ. ἐπὶ τὸ cu; σου δικασώμεθα. καὶ εἶπεν ὁ θεός" ἐρώτη-
9 1 E] 1 192.5.^ - ον ! c
cov Αβρααμ. tov πατέραν᾿ op Qv, ποῖον υἱὸν δικαξεσθαι ἐν πα-
' 18 | S^ γῳ 3. url Y , da Za!
tol, xal δεῦρο δικάξου μεθ ἡμῶν. καὶ εἶπεν ᾿Εσδ,εάμ" ξῇ κύ-
3 L| d e ^
οἷος, οὐ μὴ παύσομαι δικαζόμενός σε ὑπὲρ τὸ γένος τῶν Xot-
στιανῶν" ποῦ εἰσὶν τὰ ἔλέη σου τὰ ἀρχαῖα. χύριε;: ποῦ σου ἡ
€ hau. Kf , , Y uud
μαχροθυμία: χαὶ εἶπεν ὁ θεός ὡς ἐποίησα νύκτα xal ἡμέραν,

11 ἀναπαύσωμαι: ita codex !*sequitur in codice: xal πορεύεται xal πάλιν δοῦ-
Aog δουλεύσει τοῖς χυρίοις αὐτοῦ ἐπιτυχεῖν. 13 οὐχ: cod. oux, rursus infra (58)
14 ἔλαβες : priores tantum litterae ἔλ certae sunt; reliquas coniecimus — !5 cod.
Xj φλέγα 16 supplevimus xal εἶπ. 'Ecóp., sed etiam plura excidisse videntur
17 ita codex 18 ποῖον υἱὸν etc.: ita codex

26 Il. APOCALYPSIS ESDRAE.

ἐποίησα, τὸν δίκαιον xal τὸν ἁμαρτωλόν, xai ἔπρεπεν ὡς ὁ M-
καιος πολιτεύεσθαι. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης τὸν πρωτόπλαστον
᾿Αδάμ. τὸν πρῶτον τίς ἐποίησεν: χαὶ εἶπεν ὃ θεός ai χεῖρές pou
αἱ ἄχρανται, xol ἐθέμην αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ φυλάττειν
τὴν νομιμὴν τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς ἔπειτα οὖν παραχοὴν χτησάμε.
γος τοῦτο ἐν παραβάσει πεποίηχεν. ἢ χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης᾽ οὐχὶ
ὑπὸ ἀγγέλου ἐφρουρεῖτο:..... 9 ἀλλ᾿ ἐὰν μὴ σὺ ἐδωρήσω αὖ-
t9" τὴν Εὔαν, οὐ μὴ ἠπάτησεν αὐτὴν ὁ ὄφις" σὺ 2) δὲ Oy θέ-
λεις σώξεις, καὶ ὃν θέλεις ἀπολεῖς. ^ xal εἶπεν ὁ προφήτης δευ-
τέραν ^ διέλθωμεν, χύριέ μου, εἰς κρίσιν. xal εἶπεν ὁ θεός πῦρ
βάλλω ἢ ἐπὶ Σόδομα xal Γόμορρα. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης χύ-
gu, ἀξίως ἐπάγεις ὁ dp ἡμᾶς. xaX εἶπεν ὁ θεός" αἱ ἁμαρτίαι
ὑμῶν ὑπεράγουσιν τὴν χρηστότηταν" μου. χαὶ εἶπεν ὁ προφή-

τ᾽ ὑπόμνησον ? τῶν γραφῶν, ὁ πατήρ μου 0 ἐκμετρήσας ἢ τὴν
“Ἱερουσαλὴμ. καὶ ἀνορθώσας αὐτήν᾽ ἐλέησον, δέσποτα. τοὺς
ἁμαρτωλούς ἐλέησον τὴν σὴν πλάσιν οἰκτείρησον τὰ ἔργα, σου.
τότε ἐμνήσθη ὁ θεὸς τῶν ποιημάτων αὐτοῦ, καὶ λέγει πρὸς cov
προφήτην᾽ πῶς ἔχω αὐτοὺς ἐλεῆσαι: “ ὄξος xol χολήν με ἐπό-
tua», καὶ οὐδὲ tovs ἐμετενόησαν. 9 xal εἶπεν ὁ προφήτης᾽
ἀποκχάλυψόν σου τὰ Χερουβὶμ. καὶ ἔλθωμεν ὁμοῦ εἰς χρίσιν, xal
δεῖξόν μοι τὴν ἡμέραν τῆς χρίσεως, ποία, ἐστίν. καὶ εἶπεν ὁ θεός"
ἐπλανήθης, ᾿Εσδράμ.' τοιαύτη γα ἐστιν ἡ ἡμέρα τῆς χρίσεως,
ἐν ἡ ὑετὸς ἐπὶ τῆς γῆς οὐ γίνεται" ὁ ἐστὶν γὰρ κατὰ τὴν ἡμέ-
ρᾶν ἐχείνην ἐλεεινὸν χριτήριον. xal εἶπεν ὃ προφήτης οὐ μὴ
παύσομαι. δικαζόμενός σε. ἐὰν μὴ ἴδω τὴν ἡμέραν τῆς συντε-
19 cod. ἐπειδὴ οὖν rapax. χτισάμενος τοῦτον ἐν παραβάσει πεποίηχεν. Horum
loco quae reposui dubito an revera locum sanaverint 99 post ἐφρουρεῖτο haec
in codice seripta sunt: χαὶ εἶπον τῶν (xol ὑπὸ vOv? xal τ τῶν ) Χερουβὶμ"
(ej ἐφυλάττετο" εἰς τὴν (corrige τὸν) ἀτελεύτητον αἰῶνα ’ xal πῶς ὑπατίξη
(. e. ἠπατήθη) ὁ xm (i e. Um) ἀγγέλων φυλαττόμενος (:) ἐχέλεβες (i. e. ἐκέ-
Atuec) παραγενέσθαι πάντος (πάντας ἢ) xal πρόσεχε τὰ Um ἐμοῦ λεγόμενα 33 μὴ
σὺ ἐδωρ. αὐτῷ: codex μὴ σοὶ ἐδωρ. αὐτὴν 38 σὺ: codex εἰ. Illud aptius vide-
batur 38 codex ἀπολῆς 84 δεντέραν: sic codex 38 codex βάλω 885 codex éxa-
γῆς. Inde a πῦρ βάλλω textus vix sanus est 5Ἷ ita codex, ut supra πατέραν,
et infra alia similia 35 ὑπόμνησον: ita dedimus pro codicis scriptura ὑπόμνημα
39 ὁ ἐχμετρήσας: articulum supplevimus 80 πρὸς supplevimus 81 ἐλεῆσαι: co-

dex ἐλεήσω — 9? xal οὐδὲ τότε: codex xal ὡς οὐδὲ τοῦτοι 585 ἐμετενέησαν: sie
84 dy ἡ ὑετὸς etc.: ita haec in codice leguntur

Il. APOCALYPSIS ESDRAE. "97

λείας. καὶ εἶπεν ὁ Oso; ἐξαρίθμιησον τοὺς ἀστέρας χαὶ τὴν
27 - » , . 1 9 , 36 , t. - ᾿ ἢ
ἄμμον τῆς θαλασσης χαὶ εἰ, δυνήσει ταύτην ἐξαριθμῆσαι S δυ-
vaca. xoi pev ἐμοῦ διχάξεσθαι. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης “χύριε,
οἶδας: ὅτι σάρκα qc ρῶ ἀνθρωπίνην, καὶ πῶς δύναμαι ἀριθυνῆσα.
ποὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης: καὶ εἶἷ-
πε ὁ θεός" προφῆτα μου ἐχλεχτέ, οὐδεὶς ἄνθρωπος γνώσεται τὴν
ἡμέραν ἐκείνην τὴν μεγάλην χαὶ ἐπιφάνειαν τὴν χατέχουσαν
Χχρῖυαι τὸν χόσμον" διὰ σέ, προφῆτα μου, εἶπόν σοι τὴν ἡμέραν,
τὴν δὲ ὥραν cóx εἶπόν σοι. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης χύρις, εἰπέ
μοι xal τὰ ἔτη. xal εἶπεν ὁ θεός ἐὰν ἴδω τὴν δικαιοσύνην τοῦ
΄ e , ^ , 2 3 , . i 4
x00j009, Ott ἐπλεόνασεν, μαχροθυμησω ἐπ αὐτοὺς" εἰ δὲ μη;
ἐχτενῶ τὴν χεῖρά μου xal ἀπὸ τῶν τεσσάρων περάτων δράξομαι
τὴν οἰκουμένην xal συνάξω πάντας εἰς τὴν χοιλάδα τοῦ 'loca-
4 n 1 4 - 9 , 1 3 d 3 ,
qax xal ἐξαλείψω τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων. xai οὐχέτι ἢ χόσμος.
xa εἶπεν ὁ προφήτης xal πῶς ἔχει δοξάζεσθαι ἡ δεξιά σου: χαὶ
εἶπεν ὁ θεός ἐγὼ δοξαάζομαι ὑπὸ τῶν ἀγγέλων μου. xal εἶπεν ὁ
, . [4 , - 4 , A] P d

προφήτης χύριε, εἰ ἐλογίξου ταῦτα. διὰ τί ἔπλασας τον ἄν-
θρωπον: σὺ εἶπας: πρὸς Αβραᾶμ, τὸν πατέρα ἡμῶν" πληθύγων
πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου és τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ xal ὡς τὴν
ἄμμον τὴν παρὰ τὸ χεῖλος τῆς θαλάσσης" καὶ ποῦ ἐστὶν ἡ ἐπαγ-
γελία σου: χαὶ εἶπεν ὁ θεός᾽ πρῶτον ποιήσω σεισμὸν εἰς πτῶ-
48 , )24 , . e" » e *. 4
σιν" τετραπόδων xal ἀνθρώπων" xai ὅταν ἴδητε ὅτι ἀδελφὸς
ἀδελφὸν raga. εἰς θάνατον xaX τέκνα ἐπὶ γονεῖς ἀναστής-
σονται καὶ γυνὴ τὸν ἄνδραν τὸν ἴδιον χαταλιμπάνει , χαὶ ὅταν
ἔθνος πρὸς ἔθ.ος ἐπαναστῇ ἐν πολέμῳ, τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγγύς
ἐστ τὸ τέλος. τότε οὖν οὔτε ἀδελφὸς ἀδελφὸν ἐλεεῖ οὔτε ἀνὴρ
- ? 4 NU 5 9 ^w i! J
γυναῖκα, οὐ τέκνα, γονεῖς, οὐ φίλοι φίλους, οὐ δοῦλος τὸν xU-
Qv * αὐτὸς ἀναβήσεται γὰρ ὁ ἀντικείμενος τοῖς ἀνθρώποις ἀπὸ
τῶν ταρτάρων χαὶ ἐνδε ἵξεται πολλὰ τοῖς ἀνθρώποις. ἡ 41 τί σε ποιῶ,
᾿Εσδράμ, xal δικάξῃ μετ᾽ ἐμοῦ: xal εἶπεν ὁ προφήτης᾽ χύριξ,
οὐ μὴ παύσομαι τοῦ δικαάξεσθαί σε. xal εἶττεν ὁ θεός ἐξαρίθμη-

8δ χαὶ εἶπεν ὁ ϑεός: haec supplevimus 85 δυνήσει: sic, sed pro εἰ quod prae-
cedit yj scriptum est δ7 xol ἐπιφάνειαν (codex -ανιαν): sic, non ut suspicari
possis xal ἐπιφανῇ 59 σεισμὸν εἰς πτῶσιν: codex σεισμοῦ πτῶσιν 589 παραδί-

δει: codex παραδίδη 49 codex χαταλυμπάννει 43 haec sie in codice

———— —— P

28 II. APOCALYPSIS ESDRAE.

σαι“ τὰ ἄνθη τῆς γῆτ᾽ εἰ ταῦτα δυνήσει " ἐξαριθμῆσαι, δύνα-
9 “- , « e , ,
σαι καὶ μετ΄ ἐμοῦ δικάζεσθαι. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης χύρις, οὐ
δύναμαι ἐξαριθμῆσαι, σάρκα, ἀνθρωπίνην φορῶ᾽ ἀλλ᾽ οὐδὲ παύ-
σομαι δικαξόμενός σε. θέλω. δεσπότα, ἰδεῖν xal τὰ χατῶτ' 20,
,

μέρη τοῦ ταρτάρου. χαὶ εἶπεν ὁ θεός χάτελθε xal ἴδε. xol ἔδω- ;
χέν μοι Μιχαὴλ καὶ Γαβριὴλ καὶ ἄλλους τριάκοντα τέσσαρας
ἀγγέλους, χαὶ χατέβην ὀγδοήκοντα xal πέντε βαθμούς, χαὶ χα-
τήγαγόν με χάτω βαθμοὺς πενταχοσίους, xal ἴδον πύρινον θρό-
νον, xal ἐπ’ αὐτὸν καθεζόμενον γέροντα, xai ἀνίλεως αὐτοῦ ἡ
T . ,. v , LI

xe σις. χαὶ εἶπον πρὸς τοὺς ἀγγέλους τίς ἐστιν οὗτος, χαὶ τί τὸ v
ἁμάρτημα αὐτοῦ; xa εἶπόν βοι" οὗτος ὁ ᾿Ηρώδης ἐστὶν ὁ πρὸς
χαιρὸν γενόμενος βασιλεύς, xal ἀπὸ διετοῦς καὶ κατώτερον ἐχέ-
λευσὲν ἀνελεῖν τὰ βρέφη. χαὶ εἶπον ἐγώ ᾿ οὐαὶ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ.

i , [4 , M , 4 - ,
xai πάλιν χατηγαγὸν με βαθμοὺς τριάκοντα, xai ἴδον ἐχεῖ doa-
σματα πυρός. καὶ ἐν αὐτοῖ; πλῆθος ἁμαρτωλῶν, xal τὴν qo-;c
γὴν αὐτῶν ἤχουον, τὰς δὲ μορφὰς οὐχ ἔβλεπον. καὶ κατήγαγόν»
pe χατώτερον βαθμοὺς πολλούς, οὃς οὐκ ἠδυνήθην μετρῆσαι.
xai ἴδον ἐκεῖ ἀνθρώπους γεραιούς, xa στρύφιγγες πυρώμενοι εἰς
τὰ ὦτα αὐτῶν στρεφόμενοι. xal εἶπον τίνες οὗτοι, καὶ τί τὸ
ἀκάρτημα αὐτῶν; χαὶ εἶπόν pov" οὗτοί εἰσιν οἱ παρακροαταί. 2o

’ , » J $ A
xaX χατηγαγὸν με πάλιν ἄλλους πεντακοσίους βαθμούς, χαὶ ἴδον
ἐχεῖ τὸν σχώληκα τὸν ἀκοίμητον xal πῦρ κατακαῖον τοὺς ἅμαο-
, ῆ , * - € 3 /

τωλούς. χαὶ χατήγαγόν με cl; τὸ ἔδαφος τῆς ἄπωλε ας; χαὶ
ἴδον ἐχεῖ τὸ δωδεχάπλ γον τῆς ἀβύσσου. καὶ ἀπήγαγόν με ἐπὶ
τὴν μεσημβρίαν αν. xaX ἴδον ἐκεῖ ἄνθρωπον κρεμάμενον ἐκ τῶν βλε- :-
φάρων» χαὶ οἱ ἄγγελοι ἐμάστιξον αὐτόν. xal ἐπηρώτησα᾽ τίς
ἔστω οὗτος; χαὶ τί τὸ ἁμάρτημα αὐτοῦ : καὶ εἶπέν μοι Μ' χαὴλ

ὁ ἀρχιστράτηγος οὗτος μιητροχοίτης ἐστίν * μικρὸν θέλημα πρά-
ξας ἐχελεύσθη οὗτος χρεμασθῆναι. χαὶ ἀπήγαγόν με ἐπὶ βο»-
ρᾶν. καὶ ἴδον ἐκεῖ ἄνθρωπον σιδηροῖς μοχλοῖς κατεχόμενον. xa^
ἐπερώτησα᾽ τίς ἐστιν οὗτος; καὶ εἶπέν μοι οὗτός ἐστιν 6 λέγων᾽
ἐγώ εἶμι ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ καὶ τοὺς λίθους ἄρτους ποιήσας xal τὸ
43 ἐξαρίομησαι: sic in codice. Supra ἐξαρίϑμησον —*? scripsimus δυνήσει, ut
supr& in ipso codice scriptum est. Hoc vero loco codex praebet Btroo, unde
δυνῇ σύ, δυνήσῃ, δυνήσει pari jure effici licet

H. APOCALYPSIS ESDRAE. 99

ὕδωρ οἶνον. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης χύριε, γνώρισόν μοι ποῖον
σχῆμα ἐστιν, κἀγὼ παραγγέλλω τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, Ca wr,
πιστεύσωσιν αὐτῷ. καὶ εἶπέν μοι" τὸ εἶδος τοῦ προσώπου αὐτοῦ
ὡσεὶ ἀγροῦ" ὁ ὀφθαλμὸς αὐτοῦ ὁ δεξιὸς ὡς ἀστὴρ τὸ πρωΐ ἀνα-
$ t£)Àov, καὶ ὁ ἕτερος ἀσάλευτος" τὸ στόμα αὐτοῦ πῆχυς μία"
οἱ ὀδόντες αὐτοῦ σπιθαμιαῖοι᾽ οἱ δάκτυλοι αὐτοῦ ὡς δρέπανα"
τὸ ἴχνος τῶν ποδῶν αὐτοῦ σπιθαμῶν δύο᾽ xai εἰς τὸ μέτωπον
αὐτοῦ γραφή ἀντίχριστος. ἕως τοῦ οὐρανοῦ ὑψώθη, ἕως τοῦ
ἄδου καταβήσει. ποτὲ μὲν γενήσεται παιδίον, ποτὲ γέρων. καὶ
"ὁ εἶπεν ὁ προφήτης κύριε, καὶ πῶς σὺ (pets, χαὶ πλανᾶται τὸ
γένος τῶν ἀνθρώπων; καὶ εἶπεν ὁ θεός ἄκουσον, προφῆταά μου
xal παιδίον γῴνεται καὶ γέρων, καὶ μηδεὶς αὐτῷ πιστεύει ὅτι
ἔστιν ὃ υἱός μου ὁ ἀγαπητός. καὶ μετὰ ταῦτα σάλπιγξ, χαὶ τὰ
μνημεῖα ἀνοιχθήσονται xai oL vexool ἀναστήσονται ἄφθαρτοι᾽
/* τότε ὁ ἀντιχείμενος ἀχούσας τῆς φοβερᾶς ἀπειλῆς χρυβήσεται
εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον. τότε ὁ οὐρανὸς χαὶ ἡ γῆ καὶ ἡ θά-
λασσα ἀπολοῦνται τότε τὸν οὐρανὸν χαύσω πήχα: ὀγδού-
χοντα χαὶ τὴν γῆν πήχας ὃ ὀχταχοσίας. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτητ᾽
Xa ὁ οὐρανὸς τί ἥμαρτεν: καὶ εἶπεν ὁ θεός" ἐπειδὴ ... 5 ἐστὶν
io τὸ χακόν. χαὶ εἶπεν 6 προφήτης χύρις.) χαὶ ἡ γῆ τί ἥμαρτεν;
xal εἶπεν ὁ θεός ἐπειδὴ ἀκούσας pou ὁ ἀντιχείμενος τῆς φοβε-
ρᾶς ἀπειλῆς χρυβήσεται, καὶ διὰ τοῦτο χωνεύσω τὴν γῆν, καὶ
σὺν αὐτῇ τὸν ἀντάρτην τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. καὶ εἶπεν ὁ
προφήτης ἐλέησον, δέσποτα, τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν. xal
τς ἴδον γυναῖκα χρεμαμένην, καὶ τέσσαρα, θηρία θηλάξοντα τοὺς
μαστοὺς αὐτῆς. καὶ εἶπόν μοι ob ἄγγελοι᾽ αὕτη “ὁ γάλα, ἐφθό-
γησεν τοῦ δοῦναι, ἀλλὰ xa τὰ νήπυχ ἐν vol; ποταμοῖς ἔρριψεν.
xai ἴδον σχότος δεινὸν καὶ νύκταν οὐχ ἔχουσαν ἄστρα, οὐδὲ σελή-
γην᾽ οὐδὲ ἔστιν ἐκεῖ νέος ἡ παλαιός, οὐδὲ ἀδελφὸς μετὰ ἀδελ-
“9 φοῦ, οὐ μήτηρ μετὰ τέκνου, οὐ γυνὴ μετὰ ἀνδρός. καὶ ἔκλαυσα
χαὶ εἶπον᾽ ὦ δέσποτα χύρις, ἔλέησον τοὺς ἁμαρτωλούς. xo) ἐν
τῷ λέγειν με ταῦτα ἦλθεν νεφέλη καὶ ἥρπασέν με καὶ ἀπήνεγχέν
με πᾶλιν εἰς τοὺς οὐρανούς. καὶ ἴδον ἐκεῖ πολλὰς χρίσεις, καὶ

46 sic in codice est 4ὅ πήχας bis codex. Eadem scriptura infra in apoc. Joh.
46 in codice est ἐπὸ. Conlicere possis ὑπὸ οὐρανόν. Vix enim ἐπάνω aptum est,

230 D. APOCALYPSIS ESDRAE.

ἔκλαυσα" πικρῶς. xal εἶπον᾽ χαλὸν τοῦ μὴ ἐξελθεῖν τὸν ἄν-
θρώπον ἐκ χοιλία: μητρὸς αὐτοῦ. oL δὲ ὄντες ἐν τῇ κολάσει Exon
, . 9 Y τ Tz e - « [£4 3 rj
ξαν λέγοντες ἀφ οὐ ἦλθες ὡδε, ἅγιε τοῦ θεοῦ. εὕραμεν ἐλίγην
ἄνεσιν. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης μαχάριοι οἱ χλαίοντες τὰς ἔαυ-
τῶν ἁμαρτίας. xol εἶπεν ὁ θεός᾽ ἄχουσον, ᾿Εσδρᾶμ ἀγαπητέ᾽
ὥσπερ γεωργὲς καταβάλλει τὸν σπόρον τοῦ σίτου ἐν τῇ γῇ». οὔ-
τως Xa ὁ ἄνθρωπος καταβάλλει τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν τῇ χώρᾳ τῆς
£o. - n , , 1 , , - 48
υὐναυκὸς τὸ πρῶτον μὲν συνολὸν ἐστιν, τὸ δεύτερον μὲν ὀγκοῦται,
τὸ τρίτον μὲν τριχοῦται, τὸ τέταρτον μὲν ὀνυχοῦται, τὸ πέμπτον
μὲν ἀπογαλαχτοῦται. χαὶ τὸ ἔχτον μὲν ἕτοιμον " γίνεται xal
λαμβάνει τὴν ψυχήν, τὸ ἕβδομον παρασχευάζξεται. τὸ ἕννατον
ἀνοίγονται τὰ κλεῖθρα, τοῦ πυλῶνος τῆς γυναικὸς χαὶ γεννᾶται
ὑγιὴς εἰς τὴν γῆν. xal εἶπεν ὁ προφήτης χύριε, χαλὸν τοῦ μὴ
γεννηθῆναι τὸν ἄνθοωπον᾽ οὐαὶ τὸ γένος τὸ Ὁ ἀνθρώπινον τότε,
ὅταν εἰς χρίσιν ἔλθῃς. καὶ εἶπον πρὸς τὸν δεσπότην χύριε, τί
ἔπλασας τὸν ἄνθρωπον xal εἰς χρίσιν παρέδωκας; καὶ εἶπεν ὃ
θεὸς ὑψηλῷ τῷ κηρύγματι" οὐ μὴ ἐλεήσω τοὺς παρερχομένους
τὴν διαθήχην μου. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης κύριε, ποῦ ἐστὶν ἢ
ἀγαθότης σου; xa εἶπεν ὁ θεός ἐγὼ πᾶντα κατεσχεύασα διὰ
A Ld L| » A , 3 [4
τὸν ἄνθρωπον, καὶ ὁ ἄνθρωπος τὰς ἐντολάς μου οὐ φυλάττει. xal
εἶπεν ὁ προφήτης χύριε, ἀποχάλυψόν μοι τὰς χρίσεις καὶ τὸν
παράδεισον. καὶ ἀπήγαγόν. με οἱ ἄγγελοι κατὰ ἀνατολάς, xal
ἴδον τὸ φυτὸν τῆς ζωῆς. χαὶ ἴδον ἐχεῖ τὸν ᾿Ενὼχ καὶ HX» καὶ
Μωύσὴ καὶ Πέτρον xai Παῦλον xai Λουχᾶν xoi Ματθείαν xol
[Ld 1 , 1 , - - 3 7
ὅλους τοὺς δικαίους χαὶ τοὺς πατριάρχας. καὶ ἴδον ἐκεῖ τοῦ αὁ-
gos τὴν χόλασιν ?* καὶ τὴν πνοὴν τῶν ἀνέμων καὶ τὰς ἀποθήκας
τῶν κρυστάλλων καὶ τὰς αἰωνίους χρίσεις. καὶ εἶδον ἐκεῖ ἄνθρω-
v τ
TOV χρεμάμενον ἐκ τοῦ χρανίου. xal εἶπόν uot οὗτος ὅρους με-
τέθηχεν. χαὶ εἶδον ἐχεῖ μεγάλα χριτήρια. καὶ εἶπον πρὸς τὸν
δεσπότην᾽ ὦ δέσποτα χύριε, xal τίς ἄρα ἄνθρωπος γεννηθεὶς
3 e 53 1 ’ , , , Ll
οὐχ ἥμαρτε : xa χατήγαγόν με κατώτερον ἐν ταρτάροις, χαὶ

4! codex χλέουσα 48 τὸ δεύτερον μὲν pro τὸδὲτεμὸν, quod in codice est, repo-
suimus. Sequitur οὐχοῦτε, unde ὀγχοῦται fecimus 49 ἕτοιμον: codex αἴτιμον
59 τὸ γένος τὸ ἀνορώπινον : τὸ γένος supplevimus — 51 ita codex 59 χόλασιν: it»
codex, sed vix recte — 5* οὐχ ἥμαρτε: in codice scriptum est οὐχήματε. Prae

Il. APOCALYPSIS ESDRAB. 31

ἴδον πάντας θρηνοῦντας xal κλαίοντας χαὶ κακὸν πένθος 7 τοὺς
ἁμαρτωλούς. ἔκλαυσα κἀγὼ δρῶν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων οὕτως
χολαζομένους. τότε λέγει μοι ὁ θεός γινώσχεις, ᾿Εσδράμ.. τὰ
ὀνόματα τῶν ἀγγέλων τῶν ἐπὶ τῆς συντελείας: Mun: Γα-
Beni: Οὐριήλ᾽ Ῥαφαήλ᾽ Γαβουθελῶν᾽ ᾿Ακήρ᾽ ᾿Αρφουγιτό-
vog? Βεβουρός᾽ Ζεβουλεῶν. τότε ἦλθεν φωνὴ πρός με΄ δεῦρο
τελεύτα, ᾿Εσδράμ, ἀγαπητέ pou δὸς ὁ τὴν παρακαταθήκην.
χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης καὶ πόθεν τὴν ψυχήν μου ἔχετε ἐξενεγ-
Xe»; xal εἶπον oi ἀγγελοι᾽ διὰ τοῦ στόματος ἔχομεν ἐχβαλεῖν
αὐτήν. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης στόμα πρὸς στόμα, ἐλάλουν τοῦ
θεοῦ, καὶ οὐκ ἐξέρχεται ἔνθεν. καὶ εἶπον οἱ ἄγγελοι" διὰ ῥινῶν
σου ἐξενέγκωμεν αὐτήν. χαὶ εἶπεν ὁ προφήτης αἱ ῥῖνές μου
ὠσφράνθησαν τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ. xa εἶπον οἱ ἄγγελοι᾽ διὰ τῶν
ὀφθαλμῶν σου ἔχομεν αὐτὴν ἐξενέγκαι. χαὶ εἶπεν ὃ προφήτης"
ol ὀφθαλμοί μου ἴδον τὰ ὀπίσθια τοῦ θεοῦ. xal εἶπον οἱ ἄγγελοι"
διὰ τὴν χορυφήν σου ἔχομεν αὐτὴν ἐξενέγκαι. καὶ εἶπεν ὁ προ-
φήτης᾽ μετὰ Μωσῆ καὶ ἐν τῷ ὄρει: ἐπεριπάτησα ,"7 xal oux
ἐξέρχεται ἔνθεν. καὶ εἶπον οἱ ἀγγελοι᾿ διὰ τῶν ἀχρωνύχων σου
ἔχομεν αὐτὴν ἐκβαλεῖν. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης καὶ οἱ πόδες μου
ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ περιεπάτησαν. xal ἀπῆλθον οἱ ἄγγελοι ἄπρα-
Xxtot, λέγοντες xugu, οὐ δυνάμεθα παραλαβεῖν τὴν ψυχὴν αὐ-
τοῦ, τότε λέγει πρὸς τὸν μονογενὴν αὐτοῦ υἱόν᾽ χάτελθε, υἱέ
μου ἀγαπητέ, μετὰ στρατιὰν ἀγγέλων πολλὴν λαβὼν τὴν ψυ-
χὴν τοῦ ἀγαπητοῦ μου ᾿Εσδράμ. λαβὼν γὰρ ὁ χύριος στρατιὰν
ἀγγέλων πολλὴν λέγει τῷ προφήτῃ δός μοι παρακαταθήκην ἣν
παρεθέμην got" ὁ στέφανός σοι ἡτοίμασται. καὶ εἶπεν ὁ προφή-
τῆς χύριες, ἐὰν ἄρῃς τὴν ψυχήν μου ἀπ᾽ ἐμοῦ, τίς σοι λείψει
δικάζεσθαι ὑπὲρ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων; xal εἶπεν ὁ θεός"
θνητὸς ὧν xal ἐκ γῆς μὴ δικάξζου pou. καὶ εἶπεν ὁ προφήτης᾽
οὐ μὴ παύσωμαι δικαζόμενος. καὶ εἶπεν ὁ θεός δὸς τέως τὴν
παρακαταθήκην ὁ στέφανός σοι ἡτοίμασται δεῦρο τελεύτα,

stabat, opinor, οὐχ Ἥμαρτε quam οὐ χοιμᾶται reponere. 5* sic singula. — Possit
ad πένδος suppleri πενποῦντας. — 55 ἀρφουγιτόνος: super o secundum ὦ notatum
est, 59 δός. codex δούς δ΄ ἐπεριπάτησα hoc loco; sed paullo post περιεπάτη-
σαν 58 ita hoc loco. Statim post δικαζόμενός σε

89 IL. APOCALYPSIS ESDRAE.

m ἐπιτύχῃς αὐτοῦ. τότε ἤρξατο λέγειν ὁ προφήτης μετὰ δα-
χρύων᾽ ὦ δέσποτα, τί ὠφέλησα δικαζόμενός σε, xai μέλλω εἰς
γῆν καταπίπτειν; οἴμμοι, οἴμμοι, 9 ὅτι ὑπὲ σχωλύήκων βέλλω
ἀναλίσχεσθαι. χλαύσατέ με, πάντες οἵ ἅγιοι καὶ δίκαιοι, τὸν
πολλὰ δικασάμενον xol θανάτῳ παραδ'δόμενον᾽ χλαύσατέ με,
πᾶντες οἱ ἅγιοι καὶ δύκαιοι, ὅτι εἰς τὸ τρύβλιον τοῦ ἄδου εἰσὴλ-
θον. καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ θεός ἄχουσον, ᾿Εσδράμ., ἀγαπητέ μου"
ἐγὼ ἀθάνατος ὧν σταυρὸν χατεδεξάμην, ὄξος χαὶ χολὴν ἐγευσά-
μην, ἐν τάφῳ κατετέθην, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς μου ἀνέστησα, τὸν
᾿Αδὰμ, ἐκ τοῦ ἄδου ἀνεχαλεσάμην, ἵνα τῶν ἀςθρώπων τὸ γέ-
νος .... 9 wi] οὖν φοβηθῇς τὸν θάνατον τὸ γὰρ ἐξ ἐμοῦ, ἤγουν
ἡ ψυχή, ἀπέρχεται εἰς τὸν οὐρανόν᾽ τὸ δὲ ἐκ τῆς γῆς; ἤγουν
τὸ σῶμα, ἀπέρχεται εἰς τὴν γῆ». ἐξ ἧς ἐλήφθη. χαὶ εἶπεν ὁ
προφήτης᾽ οἴμμοι, οἴμμοι" τί ποιήσω: τί πράξω; οὐκ οἶδα. χαὶ
τέτε ἤρξατο λέγε ὁ μακάριος Ἔσδ; eu ὁ θεὸς ὁ αἰώνιος, ὃ πά-
σης τῆς χτίσεως δημιουργός. ὁ τὸν οὐρανὸν μετ οἦσας σπιθαμὴν
xal τὴν γῆν κατέχων δραχήν, ὁ ἡνιοχῶν 9 τὰ Χερουθήμ, ὁ
ἅρματι πυρίνῳ εἰς τοὺς οὐρανοὺς ἄρας τὸν προφήτην ᾿Ηλίαν, ὁ
διδοὺς τροφὴν πάσῃ σαρχί, ὃν πάντα φρίσσει xoi τρέμει ἀπὸ
προσώπου δυναμεώς σον, ἐπάκουσόν βου τὸν πολλᾶ δικασάμενον,
χαὶ δὸς πᾶσι τοῖς μβεταγράφουσιν τὸ βιβλίον τοῦτο xoi ἔχουσιν
αὐτὸ xal μνημονεύουσιν τοῦ ὀνόματός μου xal ἐπιτελοῦσιν τὴ»
prem» μου, δὸς αὐτοῖς εὐλογίαν οὐρανόθεν χαὶ εὐλόγησον αὐ-
1059 πάντα ὥσπερ καὶ τὰ ἔσχατα τοῦ ᾿Ιωσήφ, καὶ μὴ μνη-
σθῇς ἀνομιῶν ἀρχα! ἴων αὐτοῦ ἐν ἡμέρᾳ χρίσεως αὐτοῦ, ὅσοι δὲ
ἡ πιστεύσαντες τὸ βιβλίον τοῦτο , καταχαυθήσονται ὡς τὰ Σό-
δομα xal Γόμορρα. xal (As) αὐτῷ φωνὴ λέγουσα ᾿Εσδράμ,
ἀγαττητέ μου. πᾶντα ἔσα ἠτήσω 9 ἀποδώσω δὰ ἑκάστῳ. xoi
εὐθέως παρέδωχεν τὴν τιμίαν αὐτοῦ ψυχὴν μετὰ πολλῆς τιμῆς

59 ita codex; item infra rursus 60 deest verbum, quod vel ad Adamum (ut ἀνα-

γνωρίσῃ) vel ad Christum (ἐλεήσω, σώσω) spectare debebat — €! δραχὴν: sic in

codice, ut videatur adverbialiter dictum, misi vitium latet 55 ἡνιοχῶν: codex

εἰνίωχως, ut verbum cum substantivo ἡνίοχος confusum videstur. Possit etiam

ἡνιοχηχώς eonjiel. 65 αὐτοῦ in codice est, quemadmodum subsequitur bis av-

τοῦ. Hinc non tam αὐτοὺς quam αὐτὸν corrigendum videtur 44 ἡτήσω: codex
αἰτίσω.

IL APOCALYPSIS ESDRAE. 83

μηνὶ ᾿Οχτωβοίῳ εἰς τὰς τη. καὶ κηδεύσαντες αὐτὸν μετὰ θυμια-
μάτων xal ψαλμῶν, τὸ τίμιον xol ἅγιον αὐτοῦ σῶμα νέμει Có-
σιν ψυχῶν xal σωμάτων. ἀεννάως τοῖς προστρέχουσιν αὐτῷ ἐκ
πόθου. ᾧ πρέπει δόξα, χράτος, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ πατοὶ
καὶ τῷ υἱῷ καὶ τῷ ἀγίῳ πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ xal εἰς τοὺς αἰῶ-
νας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

Apocalype. apocryph. ed. Tischendort. 3

II, APOCALYPSIS PAULI.

᾿Αποχάλυψις τοῦ ἀγίου ἀποστόλου Παύλου" ἅπερ αὐτῷ
4

3 ’ ^ / 3 2 er , ? « e ,
ἀπεχαλύφθη. ἡνίχα ἀνέβη ἕως τοίτου οὐρανοῦ χαὶ ἡρπάγη εἰς
τὸν παράδεισον xa ἤκουσεν ἄορητα ξήματα.

1 Οἰκοῦντός τινος ἀξιωλατικοῦ ἐν Ταρσῷ τῇ πόλει εἰς τὴν

, D . ὔ -« 9 ’ 8 ^ e

οἰχίαν τοῦ αγίου Παύλου τοῦ ἀποστόλου ἐπὶ τῆς ὑπατείας Θεο-
δοσίου τοῦ εὐσεβοῦς βασιλέως καὶ Γρατιανοῦ τοῦ λαμπροτάτου,
ἀπεγαλύφθη αὐτῷ ἄγγελος χυρίου λέγων᾽ τὸν θεμέλιον τῆς οἷ-
χία: ταύτης καταλύσας ὅπερ εὐρήσεις ἔπαρον. αὐτὲς δὲ φαν-
τασίαν αὐτῷ γεγονέναι ἡγήσατο. ᾿ἐπιμείναντος δὲ τοῦ ἀγγέλου

! uterque οἰχείαν | γρατιανοῦ ex coniectura dedimus; uterque χωντιανοῦ. Apud
Syrum verba ἐπὶ τῆς ὑπατείας usque λαμπροτάτον desiderantur. | τὸν Stu£Atov:
uterque τὸ ὅεμ., sed paullo post τὸν Sej. [εὑρήσεις : uterque ἐνρησας, quod
vix ferendum duximus | γεγονέναι: in utroque deest

8 ἐπιμείναντος: Monac ἐπειμείναντος, Amb ὑπειμείναντος | ἕως τρίτης ὁρά-
σεὼς: in Syro est angelum secundo ei apparuisse eumque monuisse ut quod sub
domus fundamento inventurus esset id palam f&ceret filiis hominum ut reverte-
rentur a mala vitae suae via. | γλωσσόχομον: uterque γλωσσότομον | ἔχοντα:
sic uterque | μεταγράψας eum Monac; Amb μεταγράψαι | αὐσεντίμιον : ita uter-
que. Quae hac sectione breviter scripta sunt, Syrus pluribus aucta praebet. lta
tradit in arcula etiam sandalia quibus ille tempore precandi usus esset et pallium
apostoli inventa esse. Plurima vero ad piam rei commentationem pertinent, ad
probandum, poenitentiae excitandae caussa revelationem Pauli scriptam esse. Per-
git enim inde 4 verbis quae iam adseripsimus hunc in modum: "Then that man
arose Ín wrath, and pulled down the building, and dug up the foundation, and
found ἃ box of white glass, and in it was that which the saint saw and wrote,
namely Paul the apostle, the blessed and divine, with his stockings placed by
the side of this Revelation — these stockings ho used to wear on his feet δὲ

II APOCALYPSIS PAULL 25

ἕως τρίτης ὁράσεως ἠναγκάσθη ὁ ἀξιωματιχὸς καταλῦσαι τὸν
θεμέλιον, καὶ σχάψας εὗρεν γλωσσόχομον μαρμάρινον ἔχοντα τὴν
ἀποχάλυψιν ταύτην, xai λαβὼν αὐτὴν ὑπέδειξεν τῷ doyoru τῆς
πόλεως. ὁ δὲ ἄοχων ἰδὼν αὐτὸ κατησφαλισμένον μολύβδῳ ἀπέ-
στεῖλεν τῷ βασιλεῖ Θεοδοσίῳ. εὐλαβούμενός τι ἕτερον εἶναι᾽ ὅπερ
δεξάμενος 0 βασιλεὺς xal μεταγράψα:; ἔπεμψεν ἐν ᾿Ιεροσολύμοις
τὸ αὐθεντίμιον γράμμα. ἐγέγραπτο δὲ ἐν αὐτῷ οὕτως.

δ᾿ Εγένετο λόγος χυρίου πρός με λέγων᾽ εἰπὲ τῷ λαῷ τού-

the tíme of prayer — and his cloak folded up, with this Revelation. "When he
found them, he brought them unto a Judge, thinking that there was something
of gold within it. And he carried it, still sealed, to king Theodosius; and that
faithful and rigbteous king opened it, and he saw thus inseribed: Unto you I
say, O sinners, for your sake God descended from heaven, and took a body
from the Holy Ghost, and was hung upon a tree, that he might make you free
from sin. And I sent unto you my just and righteous servants, that ye might
turn unto the way of truth; but some of them ye killed, and some of them ye
stoned, while they were preaching pnto you the truth. But ye believed not all
these. And I gave unto you & sacrament (mystery) for the repentance of life,
and ye repented not. Now, understand and behold this Revelation: and repent
of your wicked ways, and of everything which is hatefuül in the world. Now
ye see the torments which are recorded in tbis Revelation; and every one who
turneth not to the way of repentance shall be thus tormented. Hitherto ye have
said: We have not known. Now, behold, ye see everything wbich is recorded.

Thus Christ gave this vision unto the great and blessed apostle Paul; who,
so long as he was in the world, taught and preached; and now also, in this
Revelation, He hath made known unto him that the sons of men should turn
through him; after his death by this Revelation should they be instructed. Be
-astonished, O my beloved, at this man of wonders! How much he loved bis
Lord! And he concealed not from him even one thing of what took place; not
in regard to the righteous, nor in regard to the wicked.

This is the last Testament which our Lord sent to the world by the band
of the father of the Gentiles, Paul the great preacher and blessed Apostle. Woe
.to every one who meets with it and does not truly understand what is signified
by it: he sball bave no part in the blessings of the Just. But every one that
turneth from the evil way and places these warnings before his eyes, will not
.be allowed to sin and, if he sins and repents, his repentance will be accepted.
My brethren, stir up your minds, and see how many blessings and joys those
have who do the will of God, and how many sorrows attach to the wicked.
Do not transgress in any small word, for our Lord says, in the Gospel, that
for every idle word which men shall speak they shall give aecount in the day
of judgment. fo order your ways that no idle words may escape from your
lips, and be an occasion of stumbling to you. Leguntur autem ista omnia ad
finem totius libri praepositis verbis: Atque sic haec apocalypsis inventa est.

. . * uterque προσηγορεία, item εἰ δὲ dvSp. φύσις et παροργίζη. Cum priori-
8 *

86 UL APOCALYPSIS PAULL

* ἕως πότε ἀμάρτάνετς xal eoe τῇ & ἱ

τῳ ἕως πότε ἁμάρτανε προστίθεσθε τῇ ἁμαρτίᾳ καὶ παρ-

i] Α N , - - «
οργίζετε τὸν θεὸν τὸν ποιήσαντα ὑμᾶς, λέγοντες εἶναι τέκνα, τῷ
᾿Αβραάμ. τὰ δὲ ἔργα τοῦ σατανᾶ πράττοντες, πορευόμενοι ἐν
παρρησίᾳ θεοῦ, καυχώμενοι μόνον ἐῇ προσηγορίᾳ, πτωχοὶ δὲ διὰ
τὴν ὕλην τῆς ἁμαρτίας; γνῶτε, υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, ὅτι πᾶσα
ἡ κτίσις ὑποτέτακται τῷ θεῷ ἡ δὲ ἀνθρώπινος φύσις μόνη
ἁμαρτάνουσα τὸν θεὸν παροογίζει. * πολλάκις γὰρ ὁ μέγας φω-

ἣ e e ^ - - 4 - 9
στὴρ 0 Ἥλιος προσῆλθεν τῷ θεῷ χατὰ τῶν ἀνθρώπων λέγων χυ-
Que ὁ θεὸς ὁ παντοχράτωρ, ἕως τίνος ἀνέχεσα.. ἐπὶ πᾶσαν ἅμαρ-
τίαν τῶν αἀνθρώπων: χέλευσόν μοι, xal καταφλέξω αὐτούς.
καὶ ἐγένετο φωνὴ πρὸς αὐτόν" ἡ μαχροθυμία μου πάντων τούτων
ἀ)έχεται, ὅπως μετανοήσωσιν" εἰ δὲ μή. ἐλεύσονται πρός ps
γαἀγὼ αὐτοὺς κρινῶ. ὅ πολλᾶχις δὲ καὶ ἡ σελήνη καὶ τὰ ἄστρα
προσῆλθον τῷ χυρίῳ λέγοντες χύφις ὁ θεὸς ὁ παντοχράτωρ, ἡμῖν
δεδωχας τὴν ἐξουσίαν τῆς νυχτός, καὶ οὐκέτι στέγομεν τὰς χλο-

1 1 , A e ^ 3 ,

πὰ: xal μοιχείας καὶ αἰἱματοχυσία: τῶν ἀνθρώπων χέλευσον
ἡμῖν, χαὶ ποιήσωμεν εἰς αὐτοὺς τέρατα. χαὶ ἐγένετο φωνή ἡ
μαχροθυμία μου ἀνέχεται αὐτοῖς, ὅπως ἐπιστρέψωσιν" εἰ δὲ
ικήγϑ. ἥξουσιν πρός με xdxo αὐτοὺς xov. 5 ὁμοίως δὲ xai ἡ
bus Syrus consentit paene ad verbum. Pro τῷ ἀβραὰμ habet dei vivi. Verba
τὰ δὲ ἔργα τοῦ σατανᾶ usque ὕλην τῆς ἁμαρτίας in brevius contraxit hunc in
modum: sed opera diaboli operamini et ambulatis in mandatis eius. Extrema
4| δὲ ἀνορώπινος φύσις etc. perperam his reddita sunt: sed filii hominum domi-
nantur omnibus creaturis, nisi forte interpres Anglus Syriaca male vertit.

.* Syrus hane sectionem multis exaggerat. Post ὁμαρτ. t. ἀνθρώπων addit:
fornication and adultery and murder and theft &nd avarice and oppression ? ? All
these the sons of men commit on earth. "Verba χέλευσον etc. his reddit: Grant
me permission, O Lord, that I may take vengeance upon them and without mercy
estroy them by burning flame and make known thy power unto them, that they
may understand, that thou only art God the Father of Truth. Vocem vero di-
vinam quae respondet his composuit: I have heard and seen everything and
know, δὰ nothing is concealed from me; for my eyes do behold, and my ears
do hear; but my goodness and long-suffering bear with them; peradventure tbey
may turn and repent ant their sins be forgiven. And if they do not repent and
come unto me, I will judge them with & righteous judgment, and will] reward
every man according to his deeds.

δ λέγοντες: ita uterque [στέγομεν: uterque στέγωμεν [μοιχείας : uterque pv-
χίας | αὐτοῖς: ita Amb et Monac**; Monac* αὐτούς. Haec sectio apud Syrum
simili modo legitur atque sectio 4. Male quidem pro ἡωῖν δέδωχας etc. habet: tu
solus nosti omnia quae filii bominum committunt, adulterium et homicidium ete.

* αὐτοῖς: ita rursus uterque | ἥξωσιν : sic ἢ. L uterque, praegresso bis ἥξσυ-

HL APOCALYPSIS PAULL 81

, |, , ,
θάλασσα ἐβόησεν λέγουσαι" χύριε ὁ θεὲς ὃ παντοχράτωρ, ἐβεβή-
- 93 /, ,
λωσαν υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων τὸ ὄνομα σοὺ τὸ Gov". χέλευσόν μοι;
χαὶ ἐπαναστᾶσα καλύψω τὴν γῆν καὶ ἐξαλείψω ἀπ᾽ αὐτῆς τοὺς
4 a
υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων. xal ἐγένετο φωνὴ λέγουσα" ἡ μαχροθυ-
, AN 4os 3 - s e » . , . i [T ? e
pto pou ἀνέχεται αὐτοῖς, ORO μετανοησωσιν" εἰ δὲ μή. ἥξω-
, 4 Ll [d - A
σιν πρός pe χἀγὼ αὐτοὺς XotQ. Τόρᾶτε, υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων,

σιν. Syrus pro xj ϑάλασσχ maria et flumina. Ad τὸ ὄνομά cov τ. Gy. addit
tbrough their sorcery and their fornication and their lying and their wicked con-
versations, and by their going astray. Reliqua similiter atque sectiones 4 et 5
exhibet. Addit vero etiam sectionem, qua terra excipit accusationes solis, lunae,
maris, ac simile & deo responsum fert. Scripta enim ibi haec supt: Then also
the Earth cried out to God and said: O Lord God, all-powerfull, I am distres-
sed more than all the creatures; I bear up under the sins of men; their adultery
and their fornieation and their murders and their iniquity and al] the wickedness
that they do, their sorcery and their witchcraft; as father rises up against his
son and slays him, and son against his father; and brother against his brother
rises up and defiles his bed; so also-neighbour wrongs his neighbour. Even
some of those who are called priests and continually offer sacrifices to thy holy
name, they also walk in craftiness. I therefore am more oppressed than all the
creatures; therefore I am not willing to yield harvests unto them. Grant me per-
mission, O Lord, that I may destroy their harvests, in ἃ manner that they may
not bring forth, that they may know thy greatness, after they have been punished.
And there came ἃ voice unto it, saying: Everything my eyes behold; and no-
ihing is hiddén from me. I bear with them in my long-suffering; and I judge
them in my goodness; peradventure they may turn and their sins be forgiven.
If they do not repent and come unto me, I will judge with a righteous judgment
and reward every man aecordipng to his works.

* κα δὲ etc.: uterque (ut supra) ei δὲ et ἁμαρτάνη | εὐλογεῖτε : Amb -γείτωί
δύνοντος etc.: uterque δύν. τῇ tou ἡλίον | 6 τι: uterque ἦτι | ἔνσα παροικεῖ xa-
Ade: ita uterque. Haec sectio apud Syrum sie legitur ut non tantum singula plu- .
ribus augeantur, sed etiam passim sit quod differat. Scriptum enim est ita: Look
on this, O ye sons of men, and see that everything which God has created hus δ
zeal for him; but the sons of men forget him, ]t is not proper that we forget
the long-suffering of God unto us, every day. Repent, therefore, O sons of men;
for the Lord is merciful and of tender compassion; repent of your wicked deeds,
and praise God without ceasing, by night and by day. And more especially in
the evening and the morning pr&y on account of your sins, on account of evil
temptations and snares; for every eregture of God praises bim always in the mor-
ning; and praise is becoming for him from every one. [Ὁ is also necessary that
we offer unto him good works, every one for himself. Everything that à man
does from morning until evening, whether good or bad, the guardian angel goes
forth in mourning and sorrow on aecount of men, unto God, namely he who pre-
serves ἃ mortal from all injuries; for in the image of God is he, wherefore the
guardianship of the sons of men is committed to an angel. When the angel sees
A mortal committing wickedness, the &ngel is afraid of him; for all the angels,

88 HL APOCALYPSIS PAULL

ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις: ὑποτέτακται τῷ θεῷ, ἡ δὲ ἀνθοώπινος φύσις
Ld ἢ σις ν ." * A e r 9 ' / Q * 9 *
, e , -Ψ ^ A « -
μόνη ἁμαρτάνει ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. διὰ ταῦτα πάντα εὐλογεῖτε
N θεὲ 9 , » 1 - , - Ὁ /
τὸν θεὸν ἀχαταπαύστος, ἔτι δὲ μᾶλλον δύνοντος τοῦ ἡλίου. ἐν
1 ^ ἢ Lg
αὐτῇ γὰρ τῇ ὥρᾳ πάντες οἱ ἄγγελοι ἔρχονται πρὸς τὸν θεὸν προσ-
χυνῆσαι αὐτῷ, καὶ προσάγουσιν τὰ ἔγγα τῶν ἀνθοώπων. Éxd-
στου ὅ τι ἔπραξεν ἀπὸ πρωΐ ἕως ἑσπέρας, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε πο-
νηρῦν. χαὶ ὁ μὲν ἄγγελος πορεύεται χαίρων ἐπὶ τὸν ἄνθρωπον,
ἔνθα παροικεῖ καλῶς" ἄλλος δὲ πορεύεται σχυθρωπάξων. πάν-
τες οἱ ἄγγελοι τῇ τεταγμένῃ ὥρᾳ ἀπαντῶσιν εἰς προσχύνησιν τῷ
θεῷ προσενεγκεῶ ἑκάστης ἡμέρα: τὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων. ἀλλ᾽
ὑμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἀδιαλείπτως εὐλογεῖτε τὸν χύριον. ὅταν οὖν
τῇ τεταγμένῃ ὥρᾳ παραγίνονται οἱ ἄγγελοι οἱ τῶν εὐσεβῶν ἀν-
δρῶν, χαίροντες καὶ ψάλλοντες ἀπαντῶσιν εἰς προσχύνησιν τῷ
χυρίῳ, καὶ ἰδοὺ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ πρὸς αὐτούς πόθεν ἤλθατε
χαίροντες: οἱ δὲ ἀποχριθέντες οἶπον᾽ ἀπὸ τῶν εὐσεβῶν ἀνδοῶν
πάρεσμεν, οἴτινες ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ τὸν βίον αὐτῶν διάγουσιν,
φοβούμενοι τὸ ὄνομα τοῦ θεοῦ. χέλευσον αὐτούς, κύριε, ἕως τέ-

λους μεῖναι ἐν τῇ δικαιοσύνῃ σου. xal ἢλθεν πρὸς αὐτοὺς φωνή"

xal ἐφύλαξα καὶ φυλάξω αὐτοὺς ἀπροσχόπτους ἐν τῇ βασιλείᾳ
μου. ϑχαὶ ὡς ἐγίνετο αὐτοὺς ἀποστῆναι, ἠλθον ἕτεροι ἄγγελοι

guardians of the sons of men, from morning unto morning, go in before God,
and everything that a mortal does is known, therefore prayer is appointed at that
fime, that peradventure at the hour when the angel of the Lord goeth, the mor-
tal may be engaged in prayer; and they present before bim the works of man,
whatever he doeth, by day and by night. Remember therefore, O ye sons of
men, and praise God all your days, and especially at the time when the angels
worship. For first do the holy angels run, that they may reach that hour which
is appointed to them for sorvice, with their companions and friends; so also we,
the sons of men.

8 παραγίνονται: ita uterque. Item ἐγίνετο. Ceterum Byrus non habet quae
huic sectioni respondeant.

5 λάμπων: it& uterque. Quae sectione nona leguntur, Syrus bis expressit:
Like (praecesserunt verba the sons of men: vide ad sect. 7.) as the other angels
in their time run before God, and his Spirit goeth forth to meet them, and ἃ
voice cometh to them: Whence come my armies and my glorious angels, the
messengers of glad tidings? and those angels of the righteous enter and say unto
him: O Lord, now from holy men, who have come out from the world for thy
holy name, have we come: some of them dwell in caves, and others in holes
of the earth, weeping and distressed and tormented on account of tbeir sins and
the sins of this world; while they are hungry and thirsty for thy name's sake;

HL APOCALYPSIS PAULI. 59

[λαρῷ τῷ προσώπῳ, λάμπων ὡς ἥλιος, καὶ ἰδοὺ φωνὴ πρὸς αὖ-
τούς πέθεν ἐχηλύθατε: xal ἀποκριθέντες εἶπον" ἡμεῖς ἐληλυθα-
μεν ἀπ᾽ ἐκείνων τῶν ἀποταξαμένων τῷ χόσμῳ καὶ τὰ ἐν χόσμῳ
δυὰ τὸ ὄνομά σου τὸ ἅγιον. οἴτινες ἐν ἐρημίαις xal ὄρεσιν xo
σπηλαίοις καὶ ταῖς; ὀπαῖς τῆς γῆς ἐπὶ χαμευνίαις xaX νηστείαις
τὸν βίον αὐτῶν ἐκτελοῦσιν. χέλευσον ἡμᾶς εἶναι σὺν αὐτοῖς.
xai ἦλθεν φωνή ἀπέλθατε ἐν εἰρήνῃ σὺν αὐτοῖς, φυλάττοντες
αὐτούς. "Er τούτων ἀπερχομένων ἰδοὺ ἕτεροι ἄγγελοι ἦλθον
προσκυνῆσαι, ἐνώπιον τοῦ θεοῦ πενθοῦντες xal χλαίοντες. καὶ τὸ
πνεῦμα ἐξῆλθεν εἰς ἀπάντησιν αὐτῶν, xal ἐγένετο φωνὴ πρὸς
αὐτούς" πόθεν ἐληλύθατε; χαὶ ἀποχριθέντες εἶπον" ἡμεῖς ἐλη-
λύθαμεν ἀπ᾽ ἐχείνω, τῶν ἐπικληθέντων τῷ ὀνόματί σου καὶ Sou-
λευόντων τῇ ὕλῃ τῆς ἁμαρτίας. τί οὖν χρὴ ἐκείνοις διακονεῖν;
χαὶ ἐγένετο φωνὴ πρὸς αὐτούς μὴ παύσασθς τούτοις διαχονεῖν *
ἴσως ἐπιστρέψωσω᾽ εἰ δὲ μήγε, ἥξουσω. πρός με χαἀγὼ αὐτοὺς
χρινῶ. γνῶτε, υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, ὅτι πάντα τὰ πραττόμενα

and they have girded their loins and hold ἃ fast band on good worke, and cry
out and say continually: Our heart is ready in God; and their mouths bless and
praise and give thanks at all hours, while they weep and make lamentation.
And we also with them, who are their angels, we beseech thee, O Lord. And
behold the voice of God unto them, saying: Know ye therefore, O ye my an-
gels and my ministers, tbat you are here; but my grace and my remembrance,
which is my beloved Son, is with them; and he succours them in their lives,
&nd in their death glorifies them; and wil] not cast them off, neither by night
nor by day; for their souls are the dwelling-place of my beloved Son.

19 ἴσως: ita ex Monac edidimus, in quo scriptum est εἶσος. Amb ὅπως Ϊ
ἐπιστρέψωσιν: ita uterque. Syrus sic: And when those angels of the righteous
departed, behold other angels came to worship δὲ the proper hour, and the Spirit
of God went forth to meet them, and to the voice of God unto them, saying:
Whither do ye come, and laden always with thé faults and sins of the sons of
mon, tidings not agreeable? And those angels answered and said: Ὁ Lord, we
have come from among the sons of men, those on whom thy name is called,
and in the flood of the world they have made for themselves habitations of de
vil and are in the delirium and the erring of wicked devils in all their works;
and δ single pure prayer before thee, from all their hearts, they have not prayed.
Further, why, O Lord, shall we pray? and why is it needful for us to do ser-
vice any more for these sinful sons of men? And behold the voice of God unto
them, saying: Cease not from their service; per&dventure they may repent; and
if they do not repent and come unto me, I wil judge them with a righteous

judgment.

40 HL APOCALYPSIS PAULL

, € ed e » , , »- ew e -
παρ' ὑμῶν xal ἡμέραν ἄγγελοι ἀπογράφονται ἐν οὐρανοῖς. ὑμεῖς
οὖν μὴ παύσασθε εὐλογεῖν τὸν θεόν.

! Καὶ ἐγενόμην é ΄ «γί ὶ λέγε XT (225^

a éevóyony ἐν πνεύματι ἀγίῳ, καὶ λέγει μοι ἄγγελος

δεῦρο ἀχολούθει μοι, ὥζα σοι ὑποδείξω τὸν τόπον τῶν δικαίων,
ποῦ ἀπέρχονται μετὰ τὴν τελείωσιν αὐτῶν. χαὶ ἐπορεύθην ἅμα
τῷ ἀγγῶλφῳ, καὶ ἀνήνεγκέν μὲ ch; τοὺς οὐρανοὺς ὑπὸ τοῦ στε-
ρεώματος, xal κατενόησα καὶ ἴδον ἐξουσία: μεγάλας καὶ φοβε-
gà; πλήρεις Co fs, καὶ διὰ τοῦ στόματος αὐτῶν φλόγα πυρὸς
ἐξεοχομένην, καὶ πυρίνην ἐσθῆτα ἠμφιεσμένους. καὶ ἐπερώτησα
τὸ) ἄγγελον᾽ τίνες εἰσὶν οὗτοι; χαὶ εἶπέν pov: οὗτοί εἶσιν οἱ
ἀποστελλόμενοι ἐπὶ τὰς ψυχὰς τῶν ἁμαρτωλῶν ἐν τῇ ὥρᾳ τῆς
ἀνάγκης οὐ γὰρ ἐπίστευον ὅτι χρίσις ἐστὶν καὶ ἀνταπόδοσις.
T γαὶ ἀνέβλεψα εἰς τὸν οὐρανόν, xai ἴδον ἀγγέλους, ὧν τὰ πρόσ-

11 ἐπερώτησω: it& uterque. Paullo post item uterque ἐπηρώτησα | ὅτι sup-
plevi; uterque omittit Priora usque τελείωσιν αὐτῶν Byrus his reddit: Again,
after these things, I saw one of the spiritual ones coming unto me, and he
caught me by the Holy Ghost, and carried me to the third heaven. And the
angel answered and said unto me: Follow me, Paul, thal I may shew unto thee
the place of the saints, that thou mayest know whither they go, when they de-
part from the world. Post haec de suo addit: Then I will carry thee to the
abyss beneath and shew thee the souls of sinners, where they dwell after the
resurrection; that thou mayest know, Ὁ Paul, what will be their reward. Jam
vero pergit cum Graecis, nisi quod alia ipntrudit, alia mutat: And I followed
the angel, who made known to me all these things; and he carried me above,
and I looked upon the firmament of heaven; and I saw that there were there
principalities who had been in the world; and there were tbere spirits of de-
ception, who lead astray the heart of the sons of men from God; and there are
the evil spirits of accusation and fornication and the love of money, and all those
things in which they walked; and, behold, they are gathered for witness; eveu
all the evil spirits that are under heaven. And I saw there angels in whom
there is no mercy; and their faces were full of wrath; every tooth they had pro-
truded from their mouths, and their eyes sparkled like lightning; and the hair of

their heads was thick and very strong; and as it were a flame of fire proceeded
— from their mouths. And I inquired of the angel who was with me, and said:
What are these, my Lord? and he said to me: These are angels in whom there
is no mercy, who are sent after the souls of sinners and the wicked, after thoze
who had not repentance before they departed out of the world ; who did not be-
lieve our God, nor wait for his salvation, that there might be unto them a
Helper.

19 ἴδον cum Monae; Amb εἶδον. βνταθ: And again I saw above, on high,
other angels, whose faces shone like tbe sun, and they had bound their loins
with girdles in the likeness of gold and pearls, and they held in their bands
crowns, and the seal of God was upon them, and they were clothed with gar-

HL APOCALYPSIS PAULL - 41

oru ἔλαμπον ὡς ὁ ἥλιος, περιεξωσμένους ξώνας χρυσᾶς, κατέ-
χοντας βραβεῖα ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν, ἐν οἷς ἦν τὸ ὄνομα χυρίου
ἐγγεγραμμένον, πεπληρωιλένους πάσης πραότητος καὶ ἔλέους:
xal ἐπηρώτησα τὸν ἄγγελον᾽ τίνες εἰσὶν οὗτοι; xal ἀποχριθεὶς
εἶπέν μοι" οὗτοί εἰσιν οἱ ἀποστελλόμενοι ἐν τῇ ἡμέρα τῆς ἀνα-
στάσεως ἐνεγκεῖν τὰς ψυχὰς τῶν διχαίων, οἴτωες ἀταράχως
πρὸς τὸν θεὸν πορεύονται. — P xal εἶπον τῷ ἀγγέλῳ θέλω ἰδεῖν
τὰς ψυχᾶς τῶν δικαίων καὶ τῶν ἁμαρτωλῶν, πῶς ἐξέρχονται ἐκ
τοῦ γόσμου. καὶ εἶπεν πρός με ὁ ἄγγελος βλέψον εἰς τὴν γῆν.
xa ἔβλεψα, καὶ ἴδον ὅλον τὸν χόσμον ὡς οὐδὲν ἐνώπιόν μου ἐχλε-
λοιπότα. χαὶ εἶπον τῷ ἀγγέλῳ᾽ τοῦτό ἐστιν τὸ μέγεθος τῶν
ἀνθοώπων ; xa εἶπέν μοι" val οὕτως γὰρ ἐκλείπει πᾶς ἄδικος.
xal ἔβλεψα, xal ἴδον νεφέλην πυρὸς ἐφηπλωμένην εἰς πάντα τὸν
χόσμον, xal εἶπον᾽ τί ἐστιν τοῦτο, κύριε: καὶ εἶπέν gov αὕτη
ἐστὶν ἡ ἀδικία ἡ συμμεμιγμένη τῇ ἀπωλείᾳ, τῶν ἁμαρτωλῶν.
"ἐγὼ δὲ ἔχλαυσα xal εἶπον τῷ ἀγγῶλῳ᾽ ἤθελα ἰδεῖν τὰς τῶν

ments, and the name of the living God was stamped upon them, and they avere
united in humility and love. And I inquired of the angel who was with me:
What are these, my Lord? and he said: These are apgels of righteousness, who
are sent after the souls of the righteous. (Quae iam sequuntur, a Graecis: ot-
τινες ἄταρ. πρ. t. S. πορ. satis differunt.) And I said to the angel who was with
me: Is this the way of every map unto God? and he said: Yes. And again he
said unto me: As for the righteous, when they depart from the world, these an-
gels come unto them and are their helpers. They have no fright and do not
fear, when these go forth to meet them, and they carry them before the throne
of God.

15 [nter ἴδον et ὅλον t. χόσμ. in Amb spatium trium fere verborum est;
nihil vero eiusmodi in Monac | uterque ἀδιχεία, Syrus: Then I said to the an-
gel who was conversing with me: O my Lord, wilt thou not grant to me an
opportunity that I may see the souls of the righteous, how they depart out of
the world? and he said: Come thou, Paul, and I will shew thee as I have said.
Then I looked, and I saw all the earth and the creatures upon it; and they
appeared as notbing, and did not exist. And I ssid: Is this the creation? and
are these men, and tbe ahundance of the world? and the angel said unto me:
These are sinners, who sin from morning until evening. "Then I| saw as it were
& dark cloud spread over al] the world; and 1[ said to the angel who was with
me: What is this, O my Lord? and he said unto me: This is the iniquity mixed
with the prayer of the sons of men; who, when they pray, in their heart ponder
evil; and tle light of their prayer becomes darkuess.

14 ἐξόδενς ex coniectura addidimus; simile enim quid excidisse apparet | xol
λέγει μοὶ usque ἐγγὺς ϑανάτον: haec δὰ fidem Syri supplenda ijudieavimus. Vi-

45 HI. APOCALYPSIS PAULI.

δικαίων xal τῶν ἁμαρτωλῶν ἐξόδους. ποίῳ σχήματι ἐξέρχονται
ἐχ τοῦ χόσμου. [καὶ λέγει μοι ὁ ἄγγελος" Παῦλε, βλέψον χάτοω

dentur autem verba xol λέγει μοι ὁ ἄγγελος, et hoc loco et infra scripta caussam
erroris praebuisse. | εἷς ταὐτὸ ἐν τῇ cum Monae; Amb εἰς ταὐτὸν τῇ | λέγων:
ita uterque. Byrus: And I, Paul, groasned and I wept. "Then I said unto him:
O my Lord, wilt thou not grant that I may see in what manner the souls of the '
righteous and of the wicked depart out of this world? and he said unto me: Paul,
look down and see the thing which thou requestest. And I looked and saw, and
beheld one of the sons of men fallen nigh unto death. And the angel said unto
me: This is ἃ just one and righteous in all his works. And I saw everything
which he did for God standing before him in the hour of his departure from the
world. Then I, Paul, perceived that be was righteous who was now dying: and
he found for himself rest, even before dying. And there approached him wicked
angels — when & righteous one departs, they do not find ἃ place by him — and
those good angels ruled over that righteous one. And they drew out of him the
soul, while alluring it with rest; and again they restored it to him, while inviting
it and saying: O soul, be assured, as for this thy body, O holy one, thou πὶ
return into it in the resurrection, and thou wilt receive the promises of the living
God with all the saints. Jam sequuntur quae in Graeco textu non habent quibns
respondeant. Sunt autem eiusmodi ut vix soli interpreti Syro adscribenda videan-
tur. Then that soul was carried from the body; and they inquired after its health,
as though it had grown up with them; and they took delight with it in love;
and they said unto it: Blessed art thou, O happy soul, which every day did
perform the will of God, and now takest delight in pleasures. And there came te
meet it he who was its guardian in its life, and said to it: O soul of mine, be
of good courage, and be joyfull, and I will rejoice over thee that thou bast done
the will of our Lord all the days of the life; and I carried thy good works, by
day and by night, before God. And again I turned and said to my soul: Do not
fear, in that behold thou seest ἃ place thou hast never seen. And while I was
beboiding these things, that spirit was lifted up from the earth, that it migbt
ascend to heaven.. And there went out to meet it wicked powers, those tbat are
under heaven. And there reached it the spirit of error and said: Whither dost
thou presume, O soul? and art thou running that thou mayest enter heaven?
Stop, that we may see; perhaps there is in thee something that belongs to us,
that we may narrate & little. And that soul was bound there; and there was
& fight between the good angels and the evil angels. And when that spirit of .
deception saw, it bewailed with ἃ loud voice and said: Woe unto thee, O soul,
that we have found in thee nothing of ours! and lo, ll the angels and the spirits
are helping thee against us, and behold these all are with thee; thou hast passed
out from us. And there went forth another spirit, the spirit of the tempter,
and the spirit of fornication; and they came to meet it; and when they saw it,
they wept over it and said: How was this soul escaped from us! it did the will
of God on earth, and behold the angels help it and pass it, aud pass it along from
us. And all tbe principalities apnd evil spirits came to meet it, even unto it; and
they did not find in it anything that was from them; and they were not able te
do anything to it; and they gnashed their teeth upon that soul and said: How
hast thou escaped from us? And the angel which oonducted it in life &n»swered

HI. APOCALYPSIS PAULL á$

xa ἴδε τὸ αἰτούμενον. xal ἔβλεψα, καὶ ἴδον ἕνα ἐκ τῶν υἱῶν τῶν
ἀνθρώπων πίπτοντα ἐγγὺς θανάτου. καὶ λέγει μοι ὁ ἄγγελος"
L4 , ^ -

οὗτος δίκαιός ἐστιν, χαὶ ἰδοὺ πά)τα τὰ ἔογα, αὐτοῦ παρέστησαν
αὐτῷ é τῇ ὥρα τῆς ἀνάγκης. καὶ παρεγένοντο ἀγαθοὶ ἄγγελοι,
ἅμα δὲ xol οἱ πονηροί. χαὶ οἱ μὲν πονηροὶ οὐχ εὗρον τόπον ἐν
αὐτῷ, οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἐχυρίευσαν τῆς Ψυχῆς τοῦ δικαίου, καὶ εἷ-

4 9 , , 4 P ev $9» - ,
πὸν πρὸς αὐτὴν" ἐπίγνωθι τὸ copa, θεν ἐξέρχῃ᾽ δεῖ γὰρ σε
πάλιν ὑποστοί ἰς ταὐτὸ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἀναστάσεωξ. ba.
' στρψᾶι εἰς ταυτὸ τῇ βρερῶ τῇ 5 αστασέωξ. ὦ)

3 , e - , e

ἄπολαβῃς ἃ ἐπηγγείλατο ὁ θεὸς τοῖς δικαίοις. οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἄγγε-
)ot οἱ παραλαβόντες τὴν ψυχὴν τοῦ δικαίου ἠσπάσαντο αὐτὴν
ὡς γνώριμον οὖσαν. xal ἐπορεύθη σὺν αὐτοῖς, xal ἐξῆλθεν τὸ

—

and said unto them: Return, O ye mortified ones; ye have no way of access to it;
with many artifices ye enticed when it was on earth, and it did not listen to you.
And after this I heard the voice of myriads of angels praising God and saying:
Rejoice and be glad, O soul; be strengthened and do not fear. And they mar-
velled much at the soul, when they saw it holding the seal of the living God in
its hand. And thus they were giving it heart and saying: "We all rejoice over
thee, that thou hast done the will of thy Lord. And they carried it and placed
it before the throne of the living God, while they all rejoiced with it. And there
was & great cessation; afterwards silence reigned for & considerable time. And
afterwards the angels ceased to wit, those angels that worshipped before the foot-
stool of God with that soul. And there began the angel, who was the guide of
that soul, and said: O Lord God, mereiful and compassionate, remember this
soul and do not forget it; and do unto it according to the abundance of thy
mercy and according to thy right judgments. And 86 voiee was heard, saying:
He is just. And the spirit of the Lord, the same which guided it in life, said:
I am that spirit of life that dwelt in it, and I found to myself rest. Do unto it,
O Lord, according to thy right judgments. And ἃ voice was heard, saying: As
that did not distress thee, we will not distress that; and as it shewed mercy, we
also will shew unto it mercy. And they committed it to Michael, the chief of the
angels, the same who stands at the door of life; and he commanded it that it
should carry it to Paradise, to remain until the day on which :it shall return to
its body, in the resurrection; and it shall take delight with its body, in that
everlasting bliss and delight with the seints. And after this 1 heard δ voice,
saying: Righteous art thou, O Lord, and very right thy judgments, and with
thee there is no partiality. "This was the volce of the myriads of the adoring
Cherubim and the holy Seraphim. And I saw twenty-nine aged ones, who were
adoring and praising and saying: "Thou art righteous, O Lord, and very right
&re thy Judgments, and there is not with thee partiality; and thou rewardest
every man according to his works. And the angel wbo was with me answered
and said: Dost thou know, Paul? every man who doeth good findeth for himself
rest when he goeth out from the world; and everything excellent and good is
rewarded.

44 EL. APOCALYPSIS PAULL

πνεῦμα εἰς ἀπάντησιν αὐτῶν λέγων" δεῦρο, Ψυχή, εἴσελθε εἰς τὸν
τόπον τῆς ἀναστάσεως, ὃν ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς δικαίοις αὐτοῦ.
Pal εἶπεν πρός με ὁ ἄγγελος βλέψον εἰς τὴν γῆν χάτω xal
θεώρησον τὴν ψυχὴν τοῦ ἀσεβοῦς , πῶς ἐξέρχεται, ἐκ τοῦ σχηνώ-
μᾶτος αὐτῆς, ἥτις ἐπαρόργισεν τὸν θεὸν λέγουσα᾽ φάγωμεν xal
πίωμεν τίς γάρ ἐστιν ὁ χαταβὰς εἰς τὸν ἅδην xal ἀναβὰς xal
ἀναγγείλας ὅτι ἔστων χρίσις xal ἀνταπίδοσις: xai προσέσχον,
xal ἴδον πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ. ἃ ἐποίησεν, σταθέντα ἔμπρο-
σθεν αὐτοῦ. xai ἦλθον ol πονηροὶ ἄγγολοι xo οἵ ἀγαθοί, οἱ οὖν
ἀγαθοὶ οὐχ εὗρον τόπον d. "απαύσεως ἐν αὐτῇ᾽ οἵ δὲ πονηροὶ ἐχυ-
οίευσαν αὐτῆς λέγοντες ὦ ταλαίπωρε ψυχή, πρόσχες τῇ σαρχί
σου" ἐπίγνωθι πόθεν ἐξέρχῃ᾽ δεῖ γάρ σε ὑποστρέψαι εἰς τὴν σάρκα
σου ἐν τῇ ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως, ὦὧα ἀπολάβῃς τὰ ἄξια τῶν
ἁμαρτημάτων σου. ᾿δαύτῆς δὲ ἐξελθούσης ἐκ τοῦ σχηνώματος

15 erapooytoty: uterque ἐπαροργήσεν. Syrus: And the angel said: Look
down, Paul, and see. And I looked down and s&w, and behold another soul
departing from the body. And I said unto him: O my Lord, whose soul is this?
and he said unto me: Know thou that this man was wicked; and he provoked
God by day and by night, while he said: There is nothing else for us in the
world, except that we eat and drink with the young. For who has gone down
to hell and come back, or told us that there is ἃ judgment? And I saw that
bitter hour; and I saw all his wickedness coming before him and after him, while
it encompassed him before his eyes; and I saw that hour embittered to him from
the judgment that was to come. And that man was saying: O that 1 had not
been born, nor brought forth in the world! And I saw that the good angels
descended to meet bim, and they looked upon him and saw darkness encompas-
sing him round about, and the foul odour of his evil deeds, so that they could
not come nigh unto him; and there came also those evil angels. "When that
800] saw both parties, it was shaken. And those good angels saw that it bad
not one good work; and when they fled away from it, those evil angels took
the rule over it and pulled it out in severe anger and haste. And when it went
Out, they turned it back three times, saying unto it: Look, O miserable soul,
upon thy body and think of thy house; as for that írom which thou departest,
again wilt thou return unto it in the day of the resurrection, and thou wilt be
recompensed, all that is proper, for thy wickedness.

16 προέτρεγχ. αὐτῇ sic uterque, item πορεύει | uterque ὁ σὺν xa9' ἑκάστην
ἀπόλεσας : sic uterque | παρουκήσασα χαχοῖς: in utroque seriptum παρορκήσασα
xaxóc. Syriaca sic: And when they pulled it out, that daring one groaned in
bitterness; and the angel who had conducted it in life ran before it, saying upto
it: O miserable soul, I am thy angel that carried thy sins, day and night, be-
fore God. How often did I s&y unto thee:. Do not despise the commandments
of thy Lord. 1f i had power over myself, 1 would not do service for thee; no,

HI APOCALYPSIS PAULI 45

προέτρεχεν αὐτῇ ὁ συνήθης ἄγγελος αὐτῆς, λέγων πρὸς αὐτήν"
" , » , , » e 9 ’ e ud
ταλαίπωρε ψυχή. ποῦ πορξύει; ἐγὼ εἶμι 0 καθ ἑκάστην ἡμέραν

not one hour in à day; but I have not power over myself; for he who created
thee in his image and his likeness, he commanded us that we should do service
for you; for God himself in kindness waited that, peradventure, ye would turn
and not perish. Come, o soul; thou didst not awake in regard to the righteous
judge, him who casts not aside any man; but every one is rewarded according
io his work. Know thou, o soul, that from this time onward I1 will be a stran-
ger unto thee. And that miserable soul was made ashamed, and its own angel
distressed it. And when it arrived at the door of the firmament, that soul saw
hosts of the wicked one, and it beheld those hosts that they placed δ weight on
its weariness, error and accusation and the spirit of deceiving. And when they
eame unto it, they said: O soul, whither wilt thou flee? O miserable soul, stop,
that we may see if there is anything of ours. And when they saw it, they re-
joiced and said: Yes, yes, there is in thee, and thou art altogether ours; now
we know that even thine angel cannot help thee and save thee out of our hand.
And the angel answered and said: Know ye that it is & soul of the Lord, and
he will not cast it aside; neither will I surrender the image of God into the hand
of the wicked one. The Lord supported me all the days of the life of this soul,
and he.can support.me and help me, and I will not cast it off until it go up
before the throne of God on high. "When he shall see it, he hath power over it,
and wil send it whither he pleases. And when these things took place, behold
4 volée was heard from heaven, saying thus: Bring up that soul, which despi-
sed the word of the living God. And when it entered heaven, the ranks of an-
gels saw it, they all exclaimed with one volce and said: Woe unto thee, O mi-
serable sonl, what answer hast thou for thy works? or how wilt thou render to
the living God &n answer for thine iniquity? Woe unto thee, when the angels
worship him, what will be thy answer unto him who poured out upon thee his
mercies, upon thee, by night and by day. And the angel of that soul answered
and said: All ye, my friends, ask, pray and beseech God, that this soul may be
taken from us and from our midst; for, lo, we are tormented by the stench of
its odour. For ye perceive that from the time it c&me in among us, the odour
of its stench hath passed upon all of us. And those angels who were with the
angel of that soul, made supplication, and afterward it ascended to heaven. Then
they brought it before the throne of God, and it worshipped before him. And
the angel stood in fear before God, and saying: O Lord God, merciful and com-
passionate, the just judge; thou, O Lord, knowest this miserable soul; I am its
angel, who performed for it service. I have been greatly distressed by the side
of it. Do unto it, O Lord, sccording to thy mereies and thy just judgments.
Thus also said the spirit of God: I am the spirit of Life, who have been with it
and dwelt in it. I found in it no rest. Thou knowest, O Lord, that it hath ef-
flicted me and distressed me, and not in the least hath it remembered thy com-
mandments, O Lord, even for one hour, Do unto it, O Lord, according to thy
just judgments. And lo & voice, saying: Where are thy fruits that I gave unto
thee, that thou shouldst eat and take pleasure? Have I placed a difference bet-
ween thee and the righteous? Have I not caused the sun to rise om them and
on thee? And its mouth was stopped, And it had no answer. Then I heard ano-

48 HI APOCALYPSIS PAULI.

ἀκογραφόμενος τὰς ἁμαρτίας σου. ἀπέλεσας τὸν χαιρὸν τῆς
μετανοίας χαταισχύνθητι σφόδρα. ὅτε δὲ ἔφθασεν, ἴδον αὐτὴν
πάντες οἱ ἄγγελοι καὶ ἀνεβέησαν μιᾷ φωνῇ λέγοντες " οὐαί σοι,
ταλαίπωρε ψυχή ποίαν ἀπολογίαν ἦλθες δοῦναι τῷ θεῷ ; χαὶ
εἶπεν ὃ ἄγγελος τῆς ψυχῆς ἐχείνης᾽ χλαύσατε αὐτὴν ἅπαντι;
ἅμα ἐμοί χαὶ προσελθὼν ὁ ἄγγελος προσεκύνησεν τῷ χυρίῳ λέ-
γων᾿ χύρις, ἰδοὺ ἡ ψυχὴ ἡ παροικήσασα χαχοῖς ἐν τῷ βίῳ aJ-
τῆς xal ἐν τῇ ζωῇ αὐτῆς τῇ προσκαίρῳ᾽ ποίησον αὐτῇ κατὰ
τὸ χρίμα cou. xal ἐγένετο φωνὴ πρὸς τὴν ψυχὴν ἐχείνην λέ-
γουσα΄ ποῦ ἐστὶν ὁ χάρπος τῆς δικαιοσύνης σου; ἡ δὲ ἐφιμώθη,
pa] ἰσχύουσα δοῦναι ἀπόχοισιν. χαὶ πάλιν ἐγένετο φωνὴ πρὸς
αὐτήν" ἕστις ἠλέησεν, ἐλεηθήσεται ὅστις οὐκ ἠλέησεν, οὐχ
ἐλεηθήσεται. παραδοθήτω ἡ ψυχὴ αὕτη ἀνίλεῳ ἀγγέλῳ Τεμε-
λούχῳ καὶ βχληθήτω εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον, ὅπου ὁ χλαυθμὲς
καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. χαὶ ἐγένετο φωνὴ ὡς μυριάδων λέ-
γουσαι" δίκαιος d, χύριε, χαὶ διχαία ἡ χρίσι: σου. "xoà ἔτι

. ther volce, saying: Just, o Lord, and right are thy judgments; and there is in
them no partiality; for as for every one who hath practised mercy, the merey
he bath practised will be shewn unto him in the day of judgment. And after
ward, there went forth ἃ command against that miserable soul, that it should be
delivered unto the angel which was stationed over torment, and that he should
carry it into outer darkness; that it might be tormented there, until it return to
its house in the resurrection; and then it and its body should receive torment
together, as they sinned here. Agmsin I heard ἃ voice which said: Righteous art
thou, o Lord, and very right are thy judgments.

17 (ya. (Monac (v) dv εἶ et λανδάνειν : itain utroque legitur, quae scripturae
barbaries vix tolerabilis videtur | οἶδας: codd. εἰδας | τρέχουσιν : uterque τρέχον | ἐὰν
D.zy ὁ [Amb om] ἄγγελος ete. haec vix sana vel integra sunt | ἁμαρτημάτων seeundo
loco pro ἁμαρτιῶν substituimus, quod tuentur codices. Conferenda huc Syrus haec
habet: And when they brought tbat soul, it wept and said: Ο God, merciful and just
and righteous and right in all thy works, there are seven days since I departed
from my body, and 1 have been delivered to angels, and they have carried me
to dreadful places, and there tormented me these days. And δ voice came unto
it, saying: If thou badst practised merey, mercy would have been unto thee.
On this account the day thou wast carried off, there was no mercy for thee. And
that miserable soul said: I have not sinned, O Lord! Then anger burned against
that »oul, and the just judge went forth and said: O angel of tbis soul, come
and make known allits works. And he stood in great fear; and the angel held
in his hand the like of & writing and said: Behold the sins of this soul in my
hand, from the day it was fourteen years old until this day. And behold a voice
saying: Unto thee I say, O miserable soul, if thou hadst repented before thy

HL APOCALYPSIS PAULI. 4

ἴδον, xai ἰδοὺ ἄλλη ψυχὴ ἤγετο ὑπὸ ἀγγῶλου, καὶ ἔχλαιεν λέ-
γουσα΄ ἔλέησόν με, ὁ δίκαιος κριτής, καὶ ῥῦσαί με ἐκ χειρὸς
τοῦ ἀγγέλου τούτου, ὅτι δεινὸς xal ἀνελεήμων τυγχάνει. χαὶ
ἦλθεν φωνὴ πρὸς αὐτὴν λέγουσα ᾿ πάντως ἀνελεήμων ἐγένου, καὶ
διὰ τοῦτο οὕτως παρεδόθης τῷ τοιούτῳ ἀγγέλῳ. ὁμολόγησον τὰς
ἁμαρτίας σου, ἃς ἐποίησας ἐν τῷ χέσμῳ. χαὶ εἶπεν ἡ ψυχὴ
ἐκείνη" οὐχ ἥμαρτον, ὁ δίκαιος χριτής. χαὶ εἶπεν ὁ χύριος πρὸς
τὴν ψυχὴν ἐχείνην᾽ ἀμὴν δοχεῖς ἵνα ἂν εἶ εἰς τὸν χόσμον. καὶ
λανθάνειν τοὺς ἀνθρώπους οὐχ οἶδας ὅτι, ἡνύκα ἄν τις τελευ-.
τήσῃ, ἔμπροσθεν τρέχουσιν αἱ πράξεις αὐτοῦ x&v τε ἀγαθαὶ χἄν
τε πονηραί εἰσιν; χαὶ ταῦτα ἀχούσασα ἐφιμώθη. καὶ ἤκουσα
τοῦ χριτοῦ λέγοντος ἐὰν ἔλθῃ ὁ ἄγγελος ἐπὶ χεῖρας ἔχων τὸ χει-
φάγραφον τῶν ἁμαρτημάτων σου. χαὶ λέγει πρὸς τὸν ἄγγελον ὁ
χοιτής᾿ σοὶ λέγω τῷ ἀγγέλῳ, πάντα, ἔασον, λέγε ἃ ἔπραξεν ποὸ
πάντε ἐτῶν τῆς τελευτῆς αὐτοῦ. κατ᾽ ἐμοῦ σοι ὀμνύω, ὅτι τῷ
πρώτῳ αἰῶνι τῆς Cer; αὐτοῦ λήθη ἐγένετο πάντων τῶν προγε-

γονότων αὐτοῦ ἁμαρτημάτων. καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν

κύριε», χέλευσον. παραστῆναι τῶν » ἀγγώμων τὰς ψυχάς. "xal

.Jeath, I would pot havq remembered even one of thy sins: if thou hadst repen-
ted threq months or three days before now, I would not have remembered even
une of thy sins. And now I swear by my angels and by the strength of my
arm, if one hour before thy desth thou hadst repented, I would have received
thee. But order that the angel of such and such ἃ soul come and bring hither
the souls with them.

18 Grseeis hac sectione scriptis plerisque satis respondent Syriaca: And in
the same hour they stood before God; and that soul recognized those souls against
*hom it had sinned. And lo a voice saying: Lofty and fearful one, behold thy
servants standing before thy majesty. Then that soul said: This soul hath not
ceased, and sleep hath not entered its eyes, until it killed that soul; and it shed
blood upon the earth, and with another soul it committed adultery, and then it
eommitted the sin of abortion upon it. Then said the judge: Thou knowest, O
miserable soul, that as for every one who committeth wrong on & companion, if
he dies first, 1 keep hhn until his murderer and his enemy come; then they will
stánd before the just judge, &u every man will be rewarded according to his
works. And God commanded that that soul be committed to the hand of the an-
gel for the lowest Tartaros, and there be tormented until the resurrection. And
when these things took place, I.heard ἃ voice, saying: Just apd right is the
judgment of God. And agsin was there another voice of myriads of angels prai-
sing God and saying: Righteous art thou, O Lord, and very right are thy judg-
ments; and there is no partiality with thee.

48 ΠΙι, APOCALYPSIS PAULI.

αὐτῇ τῇ ὥρᾳ παρέστησαν. χαὶ εἶπεν ὁ χύριος τῆς Ψυχῆς ἐκεί-
νης ἐπίγνωθι τὰς ψυχὰς ταύτας, καὶ εἴ τι ἥμαρτες εἰς αὐτάς,
ἢ δὲ ἀποκριθεῖσα εἶπεν" χύριξ, οὐ πεπλήρωται ἐνιαυτὸς ἀφ᾽ οὗ
τὴν μίαν ἐφόνευσα xol οἴχησα μετὰ τῆς ἄλλης. οὐ μόνον δὲ
τοῦτο, ἀλλὰ καὶ ἠδύκησα αὐτήν. xo εἶπεν ὁ χύριος πρὸς αὐτήν."
οὐκ οἶδας ὅτι ὁ ἀδικῶν τινὰ ἐν τῷ κόσμῳ, ὅταν τελευτήσῃ, φυ-
λάττεται εἰς τὸν τόπον ἕως οὗ ὃν ἠδύκησεν ἔλθοι, xal ἀμφότεροι
ἐνώπιόν μου χριθήσονται, χαὶ ἕκαστος ἀπολάβοι κατὰ τὰ ἔργα
αὐτοῦ ; xal ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης παραδοθήτω ἡ ψυχὴ αὕτη
Ταρταρούχῳ ἀγγέλῳ, καὶ φυλαττέσθω ἕως τῆς μεγάλης ἡμέρας
τῆς χρίσεως. χαὶ ἤκουσα φωνῆς ὡς μυριάδων λεγόντων δύκαιος
εἶ σύ, κύρις, καὶ δικαία ἡ χρίσις σου.

P Καὶ λέγει πρός με ὁ ἄγγελος ἴδες ταῦτα πάντα; xal

19 Verba xal ἀπεχρίϑην οἱ θύρας ipsi supplevimus | χρυσέην, χρυσέους,
χρυσέας eum Monae, nisi quod habet -εἣν, -εσὺς. Amb χρυσωῆν, χρυσποῦς,
χρνσσὰς | ἐπερώτησα ex utroque edidimus | Ante ἀγγέλων Monac babet «lcov
τῶν, Amb εἶσον τὸν. Ex hac scriptura non tam οτὰν axo (vxo) τῶν quam par-
ticipium ut &ctovtev, eA3ovrov [τῶν] eliciendum videtur. Postea in utroque co-
dice est γνωρίζωνται, sed ὦ et o saepe in utroque confusa sunt. Ex Syro in-
terprete huc spectant haec: "Then said unto me the angel who was with me:
Dost thou see all these, Paul? and I said unto him: I see, Ὁ my Lord. And
he said unto me: Follow me, and I will shew thee the place of the righteous.
And I followed the angel, and he took me and caused me to fly, and carried me
up to the third heaven. "Then be placed me at a door; and I looked upon the
door, and saw the likeness of fine gold; and before it two posts like adamant,
and two tablets of gold above them, and they were full of writings. And the
angel who was with me turned and said upto me: Do not fear, Paul, to enter
this door; for every man is not permitted, only those in whom there is great
purity, and in whom evil dwells not. And I inquired of the angel who was with
me, and said upto him: "Why are these writings inscribed on those tablets? and
he answered and said unto me: "These &re the names of the righteous, as our
Lord said to his disciples: Rejoice not that devils are subject unto you, baut re
joice that your names are written in heaven. "These are they who praise God
with all their hearts, and on earth are sojourners. I inquired of him: O my
Lord, are their names written while they &re on earth? and he answered and
said unto me: Yes; not only are their names written, but their works from day
to day: the angel, their minister, brings tidings of their works every day from
morning to morning; they are known to God by their hearts and their works.
And after they are recorded, if there happen to them a matter of sin or defi-
clency, it is purified by chastisement, according to their sin; that there be not
unto them any defect in their strivings. They are known through the ange! who
performed for them service before they had departed from the world.

ΠΙ, ΑΡΟΘΑΙΥΡΒΙΒ PAULL 49

ἀπεχοίθην᾽ vai, χύριΞ. xal πάλιν εἶπέν pov δεῦρο ἀχολούθει
po, xol jncbeito σοι τὸν τόπον τῶν δικαίων. χαὶ ἠκολούθησα
αὐτῷ, xal ἔστησεν με πρὸ τῶν θυρῶ) τῆς πόλεως. χαὶ ἴδον πύ-
χὴν χρυσέην. καὶ δύο στύλους χρυσέους ἔμπροσθεν αὐτῆς, καὶ
δύο πλάχας χρυσέα: ἐπάνω αὐτῆς πλήρεις γραμμάτων. χαὶ εἷ-
πεν πρός μὲ ὁ ἄγγελος" μακάριος ὅστις εἰσέλθοι εἰς τὰς θύρας
ταύτας. διότι οὐ πάντες εἰσέρχονται, εἰ μιὴ μόνον οἱ ἁπλότητα
ἔχοντες xal ἀκακίαν καὶ καςδίαν χαθαράν. καὶ ἐπερώτησα τὸν
ἄγγελον τίνος ἔνεχεν τὰ γράμματα χεχάρακται ἐν ταῖ: πλαξὶν
ταύταις: καὶ εἶπεν πρός με΄ ταῦτα εἰσιν τὰ ὀνόματα τῶν δι-
καίων xai τῶν λειτουργούντων τῷ θεῷ. xal εἶπον πρὸς αὐτό)"
ὥστε τὰ ὀνόματα αὐτῶν ἐγγέγραπται ἐν αὐτῷ τῷ οὐρανῷ ἔτι
ξώντων αὐτῶν; ὁ δὲ ἄγγελος εἶπέν μοι ..... τῶν ἀγγέλων Y»0-
οἴζωνται παρὰ τῷ θεῷ οὗ τοιοῦτοι χαλῶς λειτουργοῦντες. P xal
εὐθέως ἀνεῴχθη ἢ πύλη; "xal ἐξῆλθεν ἄνθρωπος πεπολιωμέ)ος εἰς
ἀπάντησω ἡμῶν, καὶ εἶπε) πρὸς με΄ χαίροις, Παῦλε, ἀγαπητὲ
τοῦ θεοῦ. χαὶ κατεφίλησεν με ἱλαρῷ τῷ προσώπῳ σὺν δάκρυσιν.
χαὶ εἶπον πρὸς αὐτόν. πάτερ, τί χλαίει t;; xal εἶπέν pov ὅτι

30 ἀγχοὰ ex Monac est; Amb om ἐπερωτησα: sic uterque. — Graecis satis
respondent Syriaca, quamvis ex more interpretis passim amplificata sint: And
when we entered within through the gate into the city, there came forth an an-
gel unto us, whose face was shining like the sun; &nd he embraced me and
kissed me and said: Peace be unto thee, O beloved of our Lord, and he mas-
nifested unto me & face of love. Then le groaned and was sad and wept, and
l said: O my Lord, why weepest thou? and he groaned and said unto me: Yes,
master, to weep is needful for me, and to be sad about the race of the sons
of men; for many and great are the good things and blessings which God has
made ready for them; and so great also are the promises which he desires to
grant them; but they cut themselves off, and know not, and keep not the com-
mandments of our Lord; and all of them are not worthy of those boons aud
blessings. And I said to the angel who was with me: Who is this, master?
This i» Enoch, the scribe of righteousness. Quae jam sequuntur, de suo inter-
pretem addidisse patet;. Eliam enim ipse seriptor post demum in scenam facit
prodire. Sequuntur autem baec: Then I entered within that place, and 1 beheld
there great Elijah coming toward us; and he drew near and gave me ἃ salutation,
rejoicing and delighted. "Then he turned and wept, and he said unto me: Art
thou Paul? Thou shalt receive the reward of thy toils and thy teachings which
thou hast done laboriously for mankind, and turned them unto life. Behold, O
my son Paul, how great are the promises of God and bis blessings! à few only
of men deserve them, a very few of mankind; for few are they who enter these

places which thou beholdest.

Apocalypse. apocryph. ed. Tischendor. 4

PE NE δίφρος

50 II. APOCALYPSIS PAULL

πολλὰ ἀγαθὰ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς ἀνθρώποις, xal οὐ ποιοῦσιν
4 93 - t , , 4 , ᾿
τὸ θᾶλημα αὐτοῦ, ἵνα τούτων ἀπολαυσωσιν. χαὶ ἐπερώτησα τὸν
» . , s T P M T 4 . t , e
ἄγγελον" xopus, τίς ἐστιν οὗτος: χαὶ εἶπέν uot οὐτός dot
Ἐνὼχ ὁ μάρτυς τῆ: ἐσχάτης ἡμέρας. "xol λέγει μοι ὁ ἄγγε
X ὁ μαρτὺυς τὴ ἐσχάτης μέρας. set pr Ye
Aog" βλέπε, ὅσα σοι ὑποδεικνύω ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ, uy] ἀναγγεί-
λῃς αὐτά, πλὴν ἅπερ λέγω σοι. καὶ ἔστησέν με ἐπάνω τοῦ πο-
ταμοῦ, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐστήρικτο εἰς τὸν χύχλον τοῦ οὐρανοῦ ὁ δὲ
τ “- ^ Ml - 4
ποταμός ἐστιν οὗτος ὁ χυχλῶν πᾶσαν τὴν γῆν. χαὶ λέγει gov
94 , ^ -
οὗτος ὁ ποταμὸς ὠχεανός ἐστιν. χαὶ ἦν ἐχεῖ φῶς μέγα. χαὶ
εἶπα ᾿ χύριε, τί ἐστι τοῦτο; καὶ εἶπέν gov αὕτη ἐστὶν ἡ γῆ τὸν
πραέων. ἢ οὐκ οἶδας ὅτι γέγραπται" μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι
A ^ ψ - ,
αὐτοὶ κληρονομήσουσιν τὴν γῆν; αἷ οὖν ψυχαὶ τῶν δικαίων ἐν
τῷ τόπῳ τούτῳ φυλάττονται. καὶ εἶπα τῷ ἀγγέλῳ πότε οὖν
4 , L| 4 . Ὁ - P , -
ανεραὶ γενήσονται; xai εἶπέν yov ὅταν ἔλθῃ ἐν ioa, τὴς
? 9o. vevn dide M ἘΞ, ἣ τῇ ἡρβξρῷ τῆς
ἀναστάσεως χαὶ καθίσῃ ὁ χριτῆς τότε οὖν προστάξει χαὶ ἀτω-
χαλύψει τὴν γῆν, καὶ αὐτὴ ἀναλάμιῳςε,, χαὶ ἀναφάνωσιν ἐν aÀ-
- e ΡΥ i , - - “-
τῇ οἱ ἅγιοι καὶ χκατατρυφήσωσιν ἐν τοῖς ἀγαθοῖς τοῖς ἀποχειμέ-
yots ἀπὸ χαταβολῆς κόσμου. xal σαν παρὰ τὸ χεῖλος τοῦ πο-

31 σοὶ prim. supplendum duximus | ἀποκαλύψει τ. γῆν: in. edd. scriptum est
ἄποχ. τὴν πρώτην | ἀναφάνωσιν et χατατρυφήσωσιν: hane codicum scripturam to-
lerabilem iudieavimus. Syriaca vide ad sectionem 23.

23 πλήρεις (uterque -ρις) bis: hune goloecismum ex utroque edidimus | οὐ
πάντ. bb ex Monse; Amb om δέ | ἐάν τις μετανοήσῃ ex Monae; Amb -νοήσει.

Quae sectionibus 31 et 22 leguntur, Syrus rureus libere transformavit: And
the angel who was with me answered and said unto me: Whatever I shew thee
in his place, reveal not on earth unto the sons of mon; for flesh and blood un-
derstand not the life which is after the resurrection; but after the resurrection
they shall know. And I saw there things unutterable by & tongue of flesh. And
I looked upon that land, and l saw that there was in it & river of water, and it
had on its margins trees planted, on this side and on that side; and every one
brings forth fraits, once every month; and those fruits are formed in all like-
nesses. And I saw there, in the east of thai place, that it is the most desirable
of all the creations of the living God; and that land was very light; and in it
were trees of life, and they wore full of fruit, from their root to their top. And
the angel who was with me answered and said unto me: See these, O my son;
God hath made ready these for those who are worthy of them. And again he
said unto me: These are the promises which God hath promised to bis saints;
and know thou that there sre seven times more than these; those which eye !
hath not seen nor ear heard, nor into the heart of ἃ mortel bave they entered.
And behold I say unto thee, Paul, concerning the boly men who have departed
out of the world, and have seen these promises, which God hsth made ready,

DI. APOCALYPSIS PAULL 51

ταμοῦ δένδρα πεφυτευμένα πλήρεις καρπῶν διαφέρων᾽ xal ἐπέ-
βλεψα ἐξ ἡλίου ἀνατολῶν, καὶ ἴδον ἐκεῖ δένδρα πανμεγέθη πλή-
ρεῖς χαρπῶν᾽ ἦν δὲ ἡ γῆ ἐχεῶη λαμπροτέρα ἀργυρίου xal you-
σίου, xai ἦσαν ἐν ταῖς φοίνιξιν ἐκείναι: ἀναδενδράδες, xal pu-
οἴοι ἀχρεμόνες xal μυρίοι βότρυες ἐφ ἑκάστου χλήματος. xal
εἶπα τῷ ἀρχαγγέλῳ᾽ τί ἐστιν τοῦτο, χύρις; καὶ λέγει μοι αὕτη
ἐστὶν ἡ ἀχέρουσα λίμνη, καὶ ἔσωθεν αὐτῆς ἡ πόλις τοῦ θεοῦ. οὐ
πάντες δὲ συγχωροῦνται εἰσελθεῖν ἐν αὐτῇ, πλὴν ἐᾶν τις μετα-
νοήσῃ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ" ὅταν δὲ μετανοήσῃ xol μετα-
σταθῇ τοῦ βίον, παραδίδοται τῷ Μιχαήλ, χαὶ βάλλουσιν αὐτὸν
εἰς τὴν ἀχέρουσαν λίμνην. xal λοιπὸν εἰσφέρει αὐτὸν εἰς τὴν πό-
λιν τοῦ θεοῦ πλησίον τῶν δικαίων. ἐγὼ δὲ ἐθαύμασα, χαὶ εὖ-
λόγησα τὸν θεὸν ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἴδον. P καὶ εἶπεν πρός με ὁ ἄγγε-

that those same groaned and said: Why did such a word escape from our mouth ?
and they were meditating on some small] word, why they had uttered it, And I
saw men there rejoieing and exalting and praising the Creator; and 1 inquired of
him: Who are these, master? and he said unto me: These were men who wore
married in the world and preserved their union, as God said unto them, and
kept his commandments; and their bed was pure, and behold they have delight
4nd rejoice for ever and ever. But as lor virgins, and those who were persecu-
ted from the world and hupgered and tbirsted for righteousness, God shall give
unto them blessings more than these, O son. And behold 1 shew unto thee, O
Paul And after these things he carried me to the eastward of that place; and I
»aw there ἃ river of water, and its watery were white, more so than milk; and
he said unto me: Dost thou see these, Paul? and I said to the angel: What are
these, O my Lord? and he said to me: This is the sea of the Eucharista (id
quod ex miro interpretis errore fluxit). Τὸ the east of this sea is the city of
Christ, and not every man is permitted to enter that city; that is the way with
the men who have committed adultery and wickedness, and kept not his com-
mandments; tbey will not enter into it But if & man turn from them and repent
of his iniquity before his death, just when he departs from earth, the angels bring
him, and he worships before the throne of God, and he has the mark of repen-
tance. And he is committed unto Michael, the chief of the angels, who conducts
him over this sea of Eucharista, and introduces him to the city of Christ, and he
is joined with those who sinned not. And I gave praise for what I saw.

38 τὸ δὲ φῶς αὐτῆς ὑπὲρ τὸ ita e conjectura scripsimus. Eorum loco ín
utroque codice nihil est nisi ὥσπερ τὸ, Praeterea φῶς tou χόσμον ex Monac
ext; Amb om φῶς τοῦ. Idem om τὸ ante πλάτο:. Byrus: And the angel who
was with me answered and said unto me: Come with me, and lI will introduce
thee into the city. And while I was stauding by that sea of joy, he brought me
unto à ship, and he plaeed me in it, and it resembled pure gold. And] saw ἃ
multitude of angels, more than three thousand, praiing and singing and raising
Aallelujahs before me, until I arrived at the city of Christ. And those who dwell

4*

, ,
"£N το

-

59 UI. APOCALYPSIS PAULI.

Aog" ἀχολούθει μοι, ὥνα, εἰσάξω σε εἰς τὴν πόλιν τοῦ θεοῦ xal
εἰς τὸ φῶς αὐτῆς. τὸ δὲ φῶς αὐτῆς ὑπὲρ τὸ φῶς τοῦ χόσμου
καὶ ὑπὲρ τὸ χρυσίον, χαὶ τείχη ἐκύχλουν αὐτήν. τὸ δὲ μιῆχος
χαὶ τὸ πλάτος αὐτῆς σταδίων ἕχατον. χαὶ ἴδον δώδεκα πύλας
χεχοσμημένας σφόδρα, φερούσας εἰς τὴν πέλιν, χαὶ ποταμοὶ τέσ-
σαρες ἐκύκλουν αὐτήν, ῥέοντες μέλι xal γάλα xai ἔλαιον xoi
οἶνον. χαὶ εἶπον τῷ ἀγγέλῳ᾽ κύριε, τίνες οἱ ποταμοὶ οὗτοι: χαὶ
εἶπέν μοι᾽ οὗτοι οἱ δύκαιοι ἐν τῷ κόσμῳ ὄντες οὐχ ἐχρήσαντο
τούτοις, αλλ ἐταπείνωσαν ἑαυτοὺς διὰ τὸν θεόν΄ ἐνταῦθα, δὲ
μυριοπλάσιον ἀντιλαμβανουσιν.

^"Exà δὲ εἰσερχόμενος εἰς τὴν πόλιν εἶδον δένδρον λίαν ὑψη-

in it, when they saw me, rejoiced with grest joy and came out unto me and es-
corted me in. And whenl went within that city, there was there ἃ great river;
and that city was light, seven times more than the sun; and it had seven walls
round about it, and twelve thousand strong towers within it; and between them
every one w&s ἃ fürlong. And I said to the angel who was with me: What are
these, O my Lord? and he said unto me: These are the towers which separate
between the sons of men. And when l1 beheld, I wondered and was astonisbed
at the glory of that country. Afterwards 1 s&w the gates open in that part and
adorned with everything comely. And there were four rivers round about it: one
on the east, and one on the west, and one on the north, and one on the south.
And I said unto the angel who was with me: What are these rivers, O my Lord?
and he said unto me: These four rivers are the likeness of {8030 which are on
earth: Gihon and Pison and Euphrates and Tigris.

24 ἔχοντα ex utroque est; item bis éxsoutroa. | oi συνερχέμενοι: codd. ὅσοι
συνεργόμενοι. Syriaca: And I saw within the gates of that city great trees, whieh
were very high; they had no fruits, but only leaves. And I saw a few men
dwelling in the midst of those trees, who wept very much whenever a just man
entered into the city; and they themselves were bowed down and tormented; and
when I saw them, I wept, and said unto the angel who was with me: Who are
these, who were not worthy to enter into the city? And the angel said unto me:
Jt is more suitable for us to weep for these than for any men. And l1 answered
and said: Wherefore, my Lord? And the angel said unto me: These were mour-
ners and fasters, and they were occupied in prayer; but their heart was lofty
before God, and they could not offer even one homage. Their heart was stroug,
and they supposed their business was going on well; they had not heard tbat
God is opposed to the lofty, an giveth grace to the humble. And know thou, O
Paul, that more than all men they praised themselves, and they gave to no man
any salutation. To whom they pleased, they opened the door; but him to whom
for God's sake it was necessary to open, on account of his being & stranger, they
buffeted. "This their high- mindedness bath prevented their entering in here. The
Lord of glory, who was reviled by & cruel people, how did he bear all this, for
the sake of the turning of one sheep, that it might not perish. Then knew how
they ought to do, I declare unto thee, Paul, that these have taken more pains

II. APOCALYPSIS PAULI. 53

λὸν πρὸ τῶν θυρῶν τῆς πέλεως ν ἡ ἔχοντα καρπόν, xaX ἐλίγους
ἄνδρας ὑποκάτω αἰτοῦ. xal ἔκλαιον σφόδρα, xal συνέχυπτον
9 -- Ρ 1 4 4ὦ * 3 4 ,
αὐτοῖς τὰ δένδρα. xol ἰδὼν αὐτοὺς Éxhauca, xal ἐπερώτησα
1 » ^ . * 1 v e 9 , - αν
τὸν ἄγγελον τίνες εἰσὶν οὗτοι, Ott οὐχ ἐτράπησαν ἐλθεῖν ἐ) τῇ
πόλεις xal εἶπέν gov ναί, cm πάντων τῶν χαχῶν ἐστὶν ἡ xe-
νοδοξία. xal εἶπον" καὶ τὰ δένδρα ταῦτα διὰ τί οὕτως ἐταπεί-
νωσαν ἑαυτά: xal ἀποκχοιθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν μοι ὅτι διὰ τοῦτό
εἰσιν τὰ δένδρα μὴ χαρποφοροῦντα, διὰ τὸ μὴ ἀποστῆναι αὐ-
τοὺς ἐκ τῆς ὑπερηφανίας. καὶ ἐπερώτησα, τὸν ἀγγελον᾽ xus,
διὰ τα χάριν πρὸ τῶν θυρῶν τῆς πόλεως ἀπετέθησαν ; καὶ ἀπο-
n ἷ 2 1 N Α 9 , ^ ^n ^ L1
χροιθεὶς εἶπέν qnot διὰ τὴν πολλῃν ἀγαθότητα τοῦ θεοῦ, ἐπειδὴ
ἔνθεν μῶλει ἔρχεσθαι. ὁ Χριστὸς εἰς τὴν πέλιν, χαὶ ἴα, οἱ ouveo-
U 9
ἔμενοι πρεσβεύουσιν ὑπὲρ τούτων, χαὶ εἰσαχθήσονται σὺν αὖ-
- o 2 M $ 1 , e ? aa » e "^ - 3 l
τοῖς. Yo δὲ ἐπορευόμην ὁδηγουμενος ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου, χα
ἔστησέν με ἐπάνω τοῦ ποταμοῦ. χαὶ ἴδον ἐχεῖ πάντας τοὺς πρὸ-
, . , , , , 2 A , »
φήτας᾽ xai ἔλθοντες ἡσπάσαντο με λέγοντες" χαίροις, Παῦλε,
ἀγαπητὲ τοῦ θεοῦ. ἐγὼ δὲ εἶπον τῷ ἀγγέλῳ᾽ κύριε, τῶες εἰσὶν
τ - T * - .
οὗτοι; xal εἶπέν gov οὗτοί εἰσιν πάντες οἱ προφῆται, xal αἱ
τ "- ^A ^
«δαὶ αὐται πασῶν τῶν προφητειῶν, xal ἔστις ἐλύπησε τὴν Ψυ-
χὴν αὐτοῦ μὴ ποιήσας τὸ θέλημα αὐτῆς διὰ τὸν θεόν ἐξερχό-
T ^ 1 e -
μενος ouv ἔρχεται ἐνταῦθα, xal ἀσπάζονται αὐτὸν οἵ προφῆται.

than all the saints; but their loftiness was not bowed. "This is the cause that pre-
vented them from entering within.

25 ἴδον ex Monac; Amb εἶδον | πασῶν t. προφητειῶν : uterque codex πχσῶν
t. προφητῶν | xal ὅστις ἐλύπησε T. quj. avt. μὴ πο’. τὸ S. αὐτῆς (edd. -roic)
etc.: ita in utroque scriptum est. Videntur ii indicari quibus vj xatà 9tóv
λύπη commissis peccatis a Paulo 2 Cor. 7, 10. tribuitur. Cf. Syriaca, in quibus
tota sectio sic expressa est: After I passed from thence, I was going along with
the angel; and he carried me up over ἃ river, and I saw there the prophet
]sajah, and with him Jeremiah and Ezekiel and Moses, and all the line of the
prophets; they rose and inquired after my health (ἡσπάσαντό με). And I said
to the angel who was with me: What place is this? And he answered and said
unto me: This is the place of the prophets, and of those who distressed their
souls for God. "When these depart from the world, they are carried to worship
before God; then they are committed to Michael, the chief of the angels; and
they are introduced into the city of the prophets, aud these inquire after their
heslth (ἀσπάζονται αὐτὸν) as of brethren, and they love them, because they have
done the will of God; and they are all in the same enjoyment.

΄ Te.
n
-— — ar carm tt

—

δά II. APOCALYPSIS PAULL

9 val ἐπήγαγεν με ὃ ἄγγελος ἐκ νότου τῆς πόλεως. E/0m ἐστὶν
ὁ ποταμὸς τοῦ γάλακτος. xai ἴδον ἐκεῖ πάντα τὰ νήπια ὅπε
ἀπέχκτει)εν ὁ βασιλεὺς Ηρώδης διὰ τὸ ὄνομα τοῦ χυρίο)υ. ἢ χαὶ
Tief» με πάλιν ὁ ἄγγελος ἐξ ἀμφηλίου πόλεως, καὶ δον ἐκεῖ τὸν
"Agzaap, τὸν ᾿Ισαάκ, τὸν Ἰακὼβ. χαὶ ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον᾽
κύριδ, τίς ὃ τόπος οὗτος; xai εἶπέν μοι πᾶς ὅστις γίνεται φι-
όξενος τοῖς ἀνθρώποις, ἐξερχόμε νος ἐκ τοῦ χόσμου ἔρχεται ἐν-
ταῦθα, xai ἀσπάξζοντα, αὐτὸν ὡς φίλον τοῦ 0:09 διὰ τὴν φ'λο-
ξενίαν. P yaoi πάλιν ἀπήγαγέν με εἰς ἕτερον τόπον, xal o»
ἐγεῖ ποταμὸν ἐλαιέμορφον ἐκ βορρᾶ τῆς πόλεως, xal ἴδὸν ἐχεῖ
εὐφραινομένους xai Ψάλλοντας. χαὶ ἠρώτησα᾽ τίνες εἰσὶν cU-
τοι, χύριε; xal εἶπέν μοι" οὗτοί εἰσιν οἱ ἀναθέμενοι ἑαυτοὺς τῷ
θεῷ εὗτοι γὰρ εἰσάγονται ἐ) τῇ πόλει ταύτῃ. P καὶ ἐπέβλεψα,

| 29 ἴδον ex Monac est; Amb (ut plerumque, sed non semper) εἶδον. Syriaca:
' Then he carried me to the south of the city, and I saw there infants, those whom
Herod killed; and they also rose and inquired after my health. And the angel
who was with me answered and said unto me: Whboever has kept his virgin and
the parity of his soul, he, when he departeth from the world, worships before
the throne of God; and he is committed to Michael, the chief of the angels, who
brings him to these infants, and they inquire after his health as of a father.

31 ἐξ ἀμφηλίον: sic uterque. ltem ἐπερώτησα. Syriaca: Then he brought
me to the east of the οἷ, and I saw there honoürable old men, and the just
patriarchs, Abraham and 1saac and Jacob, and the whole bands of righteous ones;
and they inquired after my health with joy. And I said to the angel who was with
me: Who are these, O my Lord? And he answered and said unto tne: Every one
who loveth strangers and shewetb mercy unto the sons of men, when he departs
from the world and worships before God, by this road he goes in unto these
saints, and is joined with them in this city; &snd they inquire after his health,
and also love him, because he loved strangers like them; and they introduce him
into the promised land.

25 Syriaca: And he brought me to the north of the city, sand I saw there
sons of men who were rejoicing and exulting and taking delight. And I said to
the angel who was with me: Who are these, my Lord? And he said: These are
they who devoted themselves unto God with all their heart, and entered this place
without fear.

29 ἔψαλλεν ex Monac; Amb ἕψαλεν ὑπήχοον αὐτῷ et ρμοϑέθα οὔτινος ὑπα-
χούουσιν uterque. Apud Syrum iis quae Graece leguntur haec praeposita sunt:
And again he brought to the midst of the city, apnd there were within it twelve
walls which were very high; and 1 inquired of the angel who was with me and
said: O my Lord, is there yet any other place more than these? And he said
unto me: Each one is more glorious than the other, from the first even unto the
twelfth. All men, a cording to their works, are cut off by one of these walls;
διὰ every one, according to bis evil] deeds, is cut off by these walls, from one

IL APOCALYPSIS PAULI. 55

xai. ἴδον μέσον τῆς πόλεος θυσιαστήριον μέγα xal ὑψηλὸν σφό-
* - ,
$0*' xai ἣν τις ἑστὼς πλησίον τοῦ θυσιαστηρώυ, οὗ τὸ πρόσω-
ποὺ ἔλαμπεν ὡς ὁ ἥλιος, καὶ κατεῖχε" ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ ψαλ-
τήριον χαὶ κιθάραν. καὶ ἔψαλλεν τερπνῶς τὸ ἀλληλούΐα, xo ἡ
φωνὴ αὐτοῦ ἐπλήρου πᾶσαν τὴν πόλιν καὶ πάντες ὁμοθυμαδὸν
ὑπήκουον αὐτῷ, ὥστε σείεσθαι τὴν πόλιν ἐκ τῆς χραυγῆς αὐτῶν.
8 , 1 s» . , τ e , ^.
χαὶ ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον᾽ τίς ἐστὼ οὗτος ὁ ψαλλων τερπνῶς,
οὕτινος ὑπακούουσιν πάντες; καὶ εἶπέν uot. οὗτές ἐστιν ὁ Δαυὶδ
ec , . er 4 e , e , er *
ὃ προφήτης αὕτη ἐστὶν ἡ ἐπουράνιος ᾿Ιερουσαλήμ. ὅτε cu» ἔλθη
e X '. - » 4 , ^ , 9 8 e ἢ
0 Χριστὸς ἐν τῇ δευτέρᾳ αὐτοῦ παρουσίᾳ, αὐτὸς δὲ ὁ Δαυιδ
ἐξέρχεται σὺν πᾶσι τοῖς ἀγίοις. ὥσπερ γὰρ γίνεται ἐν τοῖς οὐρα-

even unto twelve, from the sight of God. Again he brought me to the middle
of the city, and 1 saw thrones overspread and robes and crowns pl&ced ovet
them, such that & man can not narrate the excess of their beauty. And I said
to the angel who was with me: For whom are these, my Lord? And he said:
For those who in simplicity are reconciled with God, &nd who said iu regard to
themselves: We are low and despised, and accounted not themselves anything.
Now they have the things thou beholdest. "These did not know books, nor any
other thing; but daily they gave peace to each other for the love of Christ.
Some learned ones, how do they talk in their boasting. Thou beholdest these
ignorant ones, who did not know anything, how they were worthy of all this
glory. lam sequuntur quae Graecis respondent: And I saw in the centre of the
city & great altar, which was very bigh; and I saw standing on the fide of the
alar an aged man, great and honoured, and his face shone as tbe sun in the
firmament; &nd he held in his hand & barp and said: Hallelujah; and the whole
city was astonished at his voice; and together they shouted, those that were
&bove the towers, and allsaid: Hallelujah. And when I saw these things, the
foundations of the city were shaken with their shouting. Then I inquired of the
angel who was with me: What is this voice which shakes the city and all its in-
habitants? And the angel said unto me: This is David, the king aud prophet,
who sings in the Jerusalem of Christ. As he sang on earth, so sings here Da-
vid, in spirit, and all the saints are engaged with bim, with the voice of shou-
ting; and David the prophet goes forth singing first, while &ll the saints after
him respond: Hallelujah. And 1 said to the angel who was with me: Why does
David sing before this altar, and these saints respond, each in his own place?
And the angel answered and said unto me: When Christ the Son of God ascen-
ded on high and sat down outhe right hand of his Father, this David sang alone,
before his ascension, and said tbus: Lift pp your heads, O ye gates; and be ye
lifted up, ye everlasting doors, that the king of glory may come in. Many men
Jonged for the singing at that time; but, save tbat man, none reached it. Again
& man bath not permission on earth to offer up sacrifice, without offering praise
in it with the songs of the blessed David. Without the praise of David 8 man
presumes not to offer; it is necessary that he sing his songs at the time of offe-
ring; for it is the body of Christ.

—— M

7 m M^ que amp Poterie Es Ai UE RES ce tem,

56 IIL APOCALYPSIS PAULL

voi, οὕτως χαὶ ἐπὶ γῆς οὐ γὰρ ἐξὸν χωρὶς τοῦ Δαυὶδ ἀνενεγ-

. Wei» θυσίαν xal ἐ) τῇ ὥρᾳ τοῦ θυμιάματος τοῦ τιμίου σώματος

καὶ αἴματος τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ καὶ ἀναγκαῖον ψάλλειν τῷ Δα-
υἱδ τὸ ἀλληλούϊα, ὥ χαὶ ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον χύρις, τί 6o-
μηνεύξται τὸ ἀλληλούϊα ; λέγεται 'Efzaioti θεβὲλ μαρημαθα,
λαλιὰ τῷ θεῷ τῷ θεμελιοῦντι τὰ πάντα, δοξάσωμς» αὐτὸν ἐπὶ
τὸ αὐτό, ὥστε πᾶς ὁ ψάλλων τὸ ἀλληλούϊα θεὸν δοξάξει.

δ' Τούτων οὖν οὕτως λαληθέντων μοι ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου ἐξή-

80 σεβὲλ μαρημαϑα΄ ite prorsus | τῷ ϑεῷ cdd. τοῦ ϑεοῦ item ἐπὶ τῶ αὐτῶ.
βυγτίαοα: And I said to him: O my Lord, what is. the meaning of Hallelujah?
And he said unto me: How much thou examine«t and axkest questions, Paal!
Whatever thou de:sirest to know, know. Hallelujah in the language of the He-
brews means: Praise the Lord. Praise God, who was the first of all. Unto
him do the angels, without ceasing, rai«e Hallelujah, and praise him who sent
for us salvation and created for us all things. And I said unto bim: O my
Lord, then every one who says Hallelnjah ,. praises God? . And the angel said
unto me: lf a man sing in the assembly, &nd those who are near him do not
rexpond Hallelujah, they sin. If those men do not respond, the angels will cer-
faiuly re«pond; and if & man is sick or old, and does not respond, the guar-
dian angel responds in his stead. But I declare that every one who is strong,
and doth not respond, what do they say of him? This proud devil turneth
&side; if he de«pixes one response, does he not know that he despises to offer
up an offering to God? he does not prize converse with God; for as much as
ἃ man offers prayers, he speaks with God; and he who prays not cuts himself
off from converse with God.

81 ἀχερούσης ex Amb; Monac ἀχέρονσας. Syrus sic: After these things he
led me out without the city, and brought me to the midst of those trees of the
Eucharista (ut iam supra pro ἀχέρουσα), and the angel said unto me: This is the
land of promise; it is all the delight of the saints. Then he lifted me up, and
carried me above the rivers of the sea, and raised me above the sea of the ocean,
which sustains the flrmament of the lower heaven. And the angel answered and
said unto me: Dost thou know whither thou art going, Paul? And I said: I do
not know, my Lord. And he said? Follow me, and I will shew thee the place
in which the souls of sinners and wicked ones are tormented. And he brought
me toward the setting of the sun; and 1 saw there the end of heaven, made firm
on 8 great river. And I asked him: Which lower deep is this, my Lord? And
he said unto me: Thix is the sea of the ocean which surrounds the whole earth,
and the earth is within it. And I saw there coals of fire placed in order, and 8
flame of fire proceeding from them; amd many men are sunk in it, some of them
up to the belly, and some to the lips, and some to the head; and they in the
flre. And 1 inquired of the angel: What are these, my Lord? And he said:
These made themselves not on a level with the righteous, and not with the wi-
cked: they did not receive- repentance, but filled up their life in,error, and in ser-
ving their body, aud did everything in fornication and great sins. They never
gave themselves to repentance, and remembered not their end; and when they

III. APOCALYPSIS PAULI. B1

yaf» με ἔξω τῆς πόλεως xaX τῆς ἀχερυύσης λίμνη: χαὶ τῆς γῆς
τῆς ἀγαθῆς. καὶ ἔστησξν με ἐπάνω τοῦ ποταιλοῦ τοῦ ὠχεανοῦ
τοῦ βαστάξοντος τὸ στερέωμα τοῦ οὐρανοῦ. καὶ εἶπέν μοι ἐπί-
στασαι ποῦ πορεύω; χαὶ εἶπον᾽ οὐχί, χύρις, καὶ εἶπέν μοι"
ἀχολούθει pot, Cía σοι ὑποδείξω ἔνθα, εἰσὶν αἱ ψυχαὶ τῶν ἀἄσε-
βῶν καὶ ἁμαρτωλῶν. καὶ Tof» με ἐχ δυσμῶν ἡλίου, xal ἦν ἡ
ἀ;χὴ τοῦ οὐρανοῦ τεθΞ:μελιωμένη ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ τοῦ ὠχεανοῦ.
xal ἴδον ἐπέκεινα τοῦ ποταμοῦ, χαὶ οὐχ ἦν ἐχεῖ φῶς, ἀλλὰ σχέ-
τος χαὶ λύπη χαὶ στεναγμός καὶ ἴδον ποταμὸν χοχλάξοντα, xa
πολὺ πλῆθος ἀνδιῶν τε xal γυναικῶν βεβλημένους ἐν αὐτῷ, τοὺς
μὲ» ἕως γονάτων. τοὺς δὲ ἕως ὀμφαλοῦ, πολλοὺς δὲ xal ἕως xo-
ρυφῆς. xal ἐπερώτησα᾽ τίνες εἰσὶν οὗτοι: χαὶ εἶπέν μοι οὗτοί
εἶσι» οἱ ἐν πορνείαις xol μοιχείαις- ἀμετανόητοι ξήσαντες. — P xal
ἰδον ἐκ λ'βῶν τοῦ ποταμοῦ ἕτερον ποταμόν». ἔνθα ἐπέρρεεν ποτα-
μὸς πύρινος, xal ἦν ἐκεῖ πλῆθος πολλῶν ψυχῶν. xal ἐπερώτησα

died, they came here. And I said to the angel who was with me: Who are those
who sink to their knees in the fire? And he said unto me: These, when they
go out of the chureh and have finished prayer, speak idle words, and desire that
men should listen unto them; and they raise their voice above their companions.
Then I said to him: Who are these that sink to their belly in the fire? And
he answered and said unto me: Then, when they partook of the body of our
Lord, would commit adultery and fornication, and kept not their body for the
honour of their Lord, and restrained not themselves from wantonness until they
died. And those who sink up to the lips are those who sang in the church at
all times and incited each other, but by tricks and by dissembled love they de-
eeived their companions. Afterwards I saw there, at the setting of the sun, many
torments of various kinds, and full of men and women; and a river of fire flo-
wed forth from among them, and they suffered bitter torments. And I saw there
deep abysses, and in them many souls fallen upon ea-h other. The depth of that
river was thirty cubits and more. And tbey wept and groaned, while they said
all together: Lord, have mercy upon us, O Lord God! And yet there was no
mercy upon them. And I inquired of the angel who was with me: 'Who are
these? And he answered and said unto me: These are they who hoped in God,
that he might be & helper; but they were at rest on their wealth. And I inqui-
red: O my Lord, from wlat time are they here? And he said unto me: From
ten ages; and still longer will they remaim here, age upon age, in this torment.
And this abyss has no measure; and it boils more than ἃ cauldron, as you
behold.

$3 dx λιβῶν: ita uterque. Syriaca: Then I looked, and saw and behold
another deep, which was deeper than the first; and there were in it souls of the
wicked. Ιὲ was so deep that, when souls were east into it, they would hardly
reach the bottom of that deep in & hundred years.

58 | ΠῚ. APOCALYPSIS PAULI.

1 »* . , 9 ἡ τ , . τ
τὸν ἄγγελον τίνες εἰσὶν οὗτοι, χύρις: καὶ εἶπέν μοι" οὐτοί εἰ-
σιν οἱ χλέπται καὶ λοίδοροι καὶ συκοφάνται, οἴτινες οὐκ ἔθεντο
4 4 , » δι. ᾿ . "»"» , -
τὸν θεὸν βοηθὸν αὐτῶν, αλλ ἤλπισαν ἐπὶ τῇ ματαιότητι τοῦ

, 9 - 8 Ϊ Α » 33 ἢ . , , 4 -
πλούτου αὐτῶν. χαὶ εἶπον πρὸς αὐτὸν᾽ πόσον βάθος ἐστὶν τοῦ
ποταμοῦ τούτου; καὶ εἶπόν gov μέτρον οὐχ ἔχει τὸ βάθος, ἀλλὰ

9 al, , 33 2 A 1 ΄σῳ ᾽ν M 4 φ ,
ἀμέτρητον ἐστιν. “ἐγὼ δὲ στενάξας ἔκλαυσα Sur τὴν ἀνθρωπο-
τητα. χαὶ εἶπέν μοι ὁ ἄγγελος" τί χλαίεις; μὴ σὺ ἐλεήμων
ὑπάρχεις ὑπὲρ τὸν θεόν; ἅγιος γὰρ ὧν ὁ θεὸς μετανοῶν ἐπὶ τοῖς
ἀνῃ)οώποις ἀναμένει. αὐτῶν τὴν ἐπιστροφὴν καὶ μετάνοιαν ἐκεῖ-
yet δὲ τῷ ἰδίῳ θελήματι ἀπατώμενοι ἔρχονται ἐνταῦθα καὶ αἰω-
νίως χολάξονται, xol κατενόησα εἰς τὸν πύρινον ποταμόν, xal
ἴδον ἄνθρωπον γηραλέον συρόμενον ὑπὸ δυῶν, ὃν ἐχάλασαν ἕως
γονάτου. χαὶ ἐλθὼν ὁ ἄγγελος ὁ Τεμελοῦχος κατεῖχεν ἐν τῇ
χειρὶ αὐτοῦ σίδηρον, xul ἐν αὐτῷ ἀνέφερεν τὰ ἔντερα τοῦ γέ-
ροντος ἐχξίνου διὰ τοῦ στόματος αὐτοῦ. χαὶ ἐπερώτησα τὸν
ἄγγελον: χύρις, τίς ἐστιν οὗτος ὁ τὴν κόλασιν ταύτην ὑπομέ-
4 , L4 e , κι e « .: L|
νῶν; χαὶ εἶπεν pot" οὗτος ὁ γέρων ὃν ὁρᾷς πρεσβυτερος Ἣν, χαὶ
ὅτε ἔτρωγεν καὶ ἔπινεν, τότε ἐλειτούργει τῷ θεῷ. P καὶ ἴδον ἐχεῖ

33 Ἀγγίδοδ: And I, Paul, when I saw these things, wept over the human
kind, that there was so much torment for them. And the angel answered and
said unto me: Wherefore dost thou weep? why, art thou more merciful than God?
And I said: God forbid, O my Lord; for God is good and long-suffering unto
the sons of men, and he leaves every one of them to his own will, and he walks
&s he pleases.

$4 δυῶν ex utroque est, item γονάτον. Syriaca: And I looked again, and
saw & river, which was more terriflc than the other river. And tbe angels were
bearing off an old man, and they sunk him in the river up to the knees. And
there came a minister from the angels, and he held in his band an iron pitch-
fork, and it had three tines, and they were extracting the entrails of that old
man from the mouth. "Then I said to the angel who was with me: What are
these torments with which tbey are tormeuting this one? and how bitter they are!
And the angel said unto me: This was a priest, and he did not fulfil his ministry
as he ought. He ceased not from committing adultery every day. He ate and
drank and committed fornieation, and the rule of his office he did not fulfll, no,
not for ἃ single day.

35 ζώσεως: ita Monac, Ἢ eraso inter ζω et gc; Amb ζωνήσεως | αὐτῷ : hoe
spiritu ipsi codices | aYaSocUvn: ita uterque. Syriaca: Again I looked, and saw
another old man, whom four angels were carrying off in & severe manner and at
& r&pid run. and they sünk him up to the knees in that river of fire; and they
allowed him not to say: Lord, have mercy upon me; but tormented him with
rigour. And 1 said to the angel who was with me: Who is this, O my Lord?

JI. APOCALYPSIS PAULI. 59

ἕτερον γέροντα φερόμενον ὑπὸ τεσσάρων ἀγγέλων σπουδαίως" xai
ἐνέβαλλον αὐτὸν ἐν τῷ πυρίνῳ ποταμῷ ἕως τῆς ζώσεως, val
ἐφλέγετο δεινῶς ὑπὸ ἀστραπῶν. χαὶ εἶπον τῷ ἀγγελφ᾽ τίς ἐστιν
τ * . t6 *
οὗτος. χύριε; καὶ εἶπέν μοι οὗτος ὃν δρᾷ: ἐπίσχοπος ἣν, χαὶ
τὸ μὲν ὄνομα ἐχεῖνο ἐπησπάσατο εἶναι αὐτῷ, τῇ δὲ ἀγαθοσύνῃ
τοῦ θεοῦ οὐ περιεπάτησεν, χρίσιν διχαίαν οὐκ ἔκρινεν, roa»
12 . , ?« 7 FS οἵ 3 9. ;t -
χαὶ ὀφφανον oux, ἡλέησεν, οὐδὲ Ἣν ἀγαπητικὸς οὐδὲ φιλόξενος
νῦν δὲ ἀπεδίθη αὐτῷ χατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. xai ἔβλεψα. xol
ἴδον μέσον τοῦ ποταμοῦ ἕτερον ἄνθρωπον ἕως ἐμφαλοῦ ἔχοντα τὰς
χεῖρας ὀλαιμάτους, καὶ σχώλχηχες ἀνήρχοντο διὰ τοῦ στόματος
- 4 τ
αὐτοῦ. xal ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον᾽ τίς ἐστιν οὗτος, χύριε:
4 Ü 4 . v LA 4 , . *Y e »
χαὶ εἶπέν μοι᾽ οὗτος 0v βλέπεις δ'άχονοξ ἣν. ὅστιξ ἔτρωγεν xal
ἕπωεν xal διηχόνει τῷ θεῷ. "xal ἴδον εἰς ἕτερον τόπον, ἔνθα

And he said unto me: O my son, this was a bishop, and he did not pasture
well his flock, but made for himself & name in eating and drinking and pleasures;
&nd he remembered not the grace by which I set him over it, and accounted
him worthy of the great work, that he should be 8 shepherd; and he did not
judge one righteous judgment, nor had he mercy on the orphans and the widows.

86 ὁλαιμάτους: ita prorsus eodd. Syriaca: And I saw there another man,
sunk up te his chin, and he wallowed in blood, and worms were coming out of
his mouth; and he was weeping in bitterness, and he was crying out and saying:
O Lord, have mercy upon me. And this torment was more severe than all the
other torments. And I said to the angel who was with me: Who is this, my
Lord? And he said unto me: This was a deacon, and he was wont to eat the
sacrament, not according to rule, but with the gluttony of bread; and he did no-
thing good before God ἃ single day, but committed adultery. Therefore they
shew no mercy upto him, and his torments also are without mercy. Quae iam
sequuntur, in Graecis locum non habent. Again I saw a man in severe distress,
and they cast him into the river of fire. And there came to him an angel, one
who presided over the torments, and he held in his hand pincers of fire, very
sharp; and he was cutting off the lips of that man, litte by little. And when I
beheld, I, Paul, wept; and 1 said unto the angel who was with me: What has
this one done? Aud he said unto me: This one was a reader and a teacher in
the world, but he would not himself keep one of the words which he taught;
and he died and had not repented. For this reason they torment him. Again I
saw another place in which there was devouring fire and a worm, and many men
and women were cast into it, and that worm was gnawing and devouring without
mercy. And I said to the angel: Who are these, my Lord? And he said unto
me: Dost thou see, Paul? "These are those who took usury, and placed their
hope in their riches, and trusted not in the Lord, that he should be unto them
& Saviour; and they died without repentance, and came to this dreadful and bit-
ter torment.

81 χρινομένους: codd. χρινόμενος | τῶν πλησ. αὐτῶν: codicum scriptura est

60 III. APOCALYPSIS PAULI.

ἦν τεῖχος χαλχοῦν πεπυρωμένον, xal ἔσωθεν αὐτοῦ ἄνδρας xal
γυναῖκας γχατεσθίοντας τὰς γλώσσας αὐτῶν, δεινῶς χρινομένους.
xal ἐπερώτησα τὸν ἀγγελον᾽ τίνες οὗτοι, χύριε; xal εἶπέν pov
οὗτοί εἰσιν οἱ χαταλαλοῦντες εἰς τὴν ἐκχλησίαν τῶν πλησίον αὐὖ-
τῶν χαὶ μὴ προσέχοντες ἑαυτοῖς τὸν λόγον τοῦ θεοῦ. PP wal ἐπέ-
βλεψα, καὶ ἴδον βόθυνον αἰματωμένον. xol εἶπον᾽ τί ἐστιν ὁ
βόθυνος οὗτος: καὶ εἶπέν pot οὗτός ἐστιν ὃ τόπος E/0a. βλήσχον-
ται οἱ φάρμακοι χαὶ γέητες. χαὶ οἱ πόρνοι καὶ oL μοιχοί, xal
οἵ πνίγοντες χήρας xaX ὀρφανούς. "xal εἶδον εἰς ἕτερον τόπον
γυναῖκας φορούσα: μέλανα καὶ ἀπαγομένας ἐν τόπῳ σγνοτινῷ.
xol ἠρώτησα τίνες οὗτοι, χύριε;: καὶ εἶπέν gov αὗταί εἰσιν
αἱ οὐκ ἤχουσαν τῶν γονέων αὐτῶν, ἀλλὰ πρὸ τῶν γάμων ἐμία-
ναν τὴν παρθενίαν αὐτῶν. “καὶ εἶδον γυναῖκας φορούσας στο-

τὸν πλησ. αὐτὸν, ex qua τὸν ferri poterat, sed τῶν praestare videbatur. Syriaca:
And again he shewed unto me a very distressing place, and more severe tban
the former one; for there were there men and women gnawing their tongues.
And I said unto the angel who was with me: "Who are these, my Lord? And
he said: These are they who whispered together in church, in the time of the
service of the holy ordinances, and listened not to the words of God, but talked
idle words, and who forsook the converse with God; and they died without re-
pentance.

35 τί ἐστιν: ita codices | οὗτος; xal εἶπ. μοι: haec ἃ scriptore ab οὗτος ad
οὗτος transiliente omissa visa sunt | βλήσχονται : it& codd. Formam ἐπιβχήσχομαι
eum similibus compositis apud recentiores inveniri constat. Syriaca: And again
I saw another deep, from which issue forth torments; and 1 saw in it men and
women tormented without mercy, some of them up to their lips, and some up to
their hand. And I said to the angel: What are these? And he said unto me:
These are witches and wizards, who ceased not from their sorceries, till they
departed out of the world.

39 et 40 ἐπιστήχοντας : codd. ἐπεστίχοντας | ἀνιλέως ἔπλησσεν: cdd. ἀνηλεῶς
ἔπλησεν. lidem ἡμῶν pro ὑμῖν. Syriaca h.l. scripta Graecis parum respondent:
And ] saw again, over on the other side of them, bitter darkness, and there were
in it men whose ery rose up unceasingly; a&nd they were crying out and saying:
O Lord, have mercy on us, .for now we have known the time of repentance.
And those angels yet the more tormented them, saying: There is no place for
repentance. Had you repented before death, you might perhaps have been ac-
cepted. And 1, Paul, groaned and wept, and I said: Woe unto you, O wicked
ones; wherefore were you born into the world? And he answered and said unto
me: It is more needful to weep for the patriarchs and the metropolitans and the
bishops; and weep thou over priests and over deacons; for they have ali done
iniquity, and yet more over lovers of moneys. "They loved the torments into
which they have fallen, and shewed no mercy; and to them also no mercy comes,

- yIL APOCALYPSIS PAULI. 61

λᾶς λευχάς, τυφλᾶς δὲ οὖσας, καὶ ἐπιστήκοντας ἐπάνω ὀβε-
λίσχων πυρίνων, xal ἄγγελος ἀνιλέως ἔπλησσεν αὐτὰς λέγων"
νῦν ἐγνώχατε ποῦ ἔστε" ἀναγινωσχομένων ὑμῖν τῶν γραφῶν οὐ
συνήκατε. χαὶ εἶπεν πρός με ὁ ἄγγελος αὗταί εἰσιν ai φθεί-
ρασαι ἑαυτὰς καὶ τὰ βρέφη αὐτῶν ἀποκτείνασαι. ἦλθον οὖν τὰ
βρέφη χράξοντα᾽" ἐκδίκησον ἡμᾶς ἐκ τῶν μιητέρων ἡμῶν. χαὶ
ἐδόθησαν αὐτὰ ἀγγέλῳ ἀπενεχθῆναι αὐτὰ εἰς εὐρύχωρον τόπον,
τοὺς δὲ γονεῖς αὐτῶν εἰς αἰώνιον πῦρ. ΕΝ

Ἢ Καὶ ἐπῆρέν με ὁ ἄγγελος ἐκ τούτων τῶν χολάσεων xal
ἔστησέν με ἐπάνω φρέατος, ὃ εἶχεν ἐπὶ τοῦ στόματος αὐτοῦ
σφραγῖδας ἑπτά. xal εἶπεν ὁ ἄγγελος, ὃς ἦν μετ᾽ ἐμοῦ, πρὸς
τὸν ἄγγελον τὸν ἐπὶ τοῦ φρέατος τοῦ τόπου ἐχείνου ᾿ ἄνοιξον τὸ
φρέαρ, ἵνα ἴδῃ ὁ ἀγαπητὸς τοῦ θεοῦ Παῦλος, ὅτι ἐδόθη αὐτῷ
ἐξουσία θεωρῆσαι τὰς χολάσεις. καὶ εἶπέν μοι ὁ ἄγγελος τοῦ τό-
ποὺ ᾿ στῆθι μαχρᾶν, μέχρις ἂν ἀνοίξω τὰς σφραγῖδας. καὶ ἀνοί-
ξαντος αὐτοῦ ἐξῆλθεν δυσωδία, ἣν οὐκ ἦν ἐπενεγκεῖν. καὶ πλη-

but they are tormented sevenfold; for they have lost the time of repentance. But
God is merciful, who hath left every man to his own will; and they therefore
deserve bitter torments.

41 οὐχ ἦν supplevimus; in cdd. enim nil nisi ἣν ἐπενεγχεῖν scriptum est |
ovy ὡμολόγησαν (Amb ópoX): uterque οὐχ pro οὐχ | xal ὅτι οὐχ: ὅτι supplevi-
mus. Οὐχ h.l et ante ἐστὶν ita positum est ut ex iis quae praecedunt: ovy «po-
λόγησαν, absque negatione ὠὁμολόγησαν vel potius ἔλεγον huc supplendum sit | βλή-
Oxovtat: vide ad sect. 38. Syriaca: And when I was weeping over these things,
the angel said unto me: Art thou crazy, Paul? As yet, thou hast not seen bit-
ter torments. Then he carried me to the west, where all the torments were made
ready, and be stationed me upon ἃ well, and I saw that the well was sealed with
three seals. And the angel who was with me answered and said unto me: Paul,
dost thou see this well? Then he said to the angel who stood over the mouth
of the well: Open this well for Paul, beloved of our Lord; for our Lord hath
given unto him permission that he should see both all the enjoyments and bles-
sings of the righteous, and all the woes and torments of sinners. Then the an-
gel answered and said unto us: Then stand afar off, that the odour of the stench
may not reach thee. And when he opened the well, there came forth from it the
odour of much stench. And the angel who was with me said unto me, that as
for every one who is east into this well, there will be no remembrance of him,
neither with God nor with angels. And I said to the angel who was with me:
My Lord, who are these that deserve this pit? And he said unto me: Those
who do not confess Jesus Christ nor his resurrection nor his humanity, but con-
sider him as al] mortals, and who say that the sacrament of the body of our Lord
is bread.

δ

69 II. APOCALYPSIS PAULI

d

σιάσας τοῦ τόπου ἴδον τὸ qoíao ἐχεῖνο σκότους καὶ ξόφους πε-
πληρωμένον, xai πολλὴν στενοχωρίαν ἐν αὐτῷ. καὶ εἶπεν πρός
μὲ ὁ σὺν ἐμοὶ ἄγγελος οὗτος ὁ τόπος τοῦ φρέατος ὃν δρᾶς ἀπό-
βλητός ἐστιν τῆς δόξης τοῦ θεοῦ, xal οὐδεὶς τῶν ἀγγέλων δυσ-
ὠπεῖ ὑπὲρ αὐτῶν χαὶ ὅσοι οὐχ ὡμολόγησαν θεοτόχον τὴν ἁγίαν
Μαρίαν. χαὶ ὅτι οὐχ ἐνηνθοώπησεν ἐξ αὐτῆς ὃ κύριος. χαὶ ὅτι
ὁ ἄρτος τῆς εὐχαριστίας καὶ τὸ ποτήριον τῆς εὐλογίας οὐκ ἐστὶν
αὐτοῦ σὰρξ καὶ αἷμα. ἐν τῷ φρέατι τούτῳ βλήσκονται" χαὶ ὡς
προεῖπον, οὐδεὶς ἄγγελος δυσωπεῖ ὑπὲρ αὐτῶν. "xal ἴδον πρὸς
δυσμὰς ἡλίου, ἔνθα ἐστὶν ὁ κλαυθμὸς xal ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδό»-
«QV, ἄνδρας πολλοὺς xai γυναῖκας ἐχεῖ βασανιζομένους. xol
εἶπον τῷ ἀγγέλῳ τίνες οὗτοι, χύρις; χαὶ εἶπέν μοι" οὗτοί εἰσιν
οἵ λέγοντες ὅτι οὐκ ἔστιν ἀνάστασις νεχρῶν᾽" xal οὐδέποτε γίνε-
ται εἷς αὐτοὺς ἔλξος.

5 Ταῦτα ἀκούσας ἐγὼ ἔκλαυσα, πικρῶς. χαὶ ἀτενίσας εἰς
τὸ στερέωμα ἴδον τὸν οὐρανὸν ἀνεωγότα, καὶ Γαβριὴλ τὸν do-
χάγγελον κατελθόντα μετὰ στρατιᾶς ἀγγέλων, οἴτινες ἐγύρευσαν
πάσας τὰς χολάσεις. xai ἰδόντες οἱ ἐ) ταῖς χολάσεσιν χρινόμε-
νοι ἀνεβόησαν πᾶντες μιᾷ φώνῇ μεγάλῃ ἐλέησον ἡλᾶς, Γα-
βρεήλ, ὁ παρεστηκὼς ἐνώπιον τοῦ θεοῦ ἠχούσαμεν γὰρ ὅτι
ἔστω χρίσι:᾽ 050) ἐγνώκαμεν αὐτή». καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἀοχάγγε-

’ ,

Ass Γαβριὴλ εἶπεν ζῇ κύριος. ᾧ παρίσταμαι. vuxta» xai ἠμέ-

-----..ὄἍ ο-ὄ--...............-- -

“

43 His nihil est apud Syrum quod respondeat.

48 γύχταν: ita codd. | 8d: codicum alter δέει, alter δοεῖ. Syriaca: Then I
looked to the west, and behold heaven opened; and Michael, the chief of the
angels, he who is over the covenant, descending from heaven, and a host of
angels with him; and he came unto those who were in torments. They said unto
him: Have merey on us; we know that thou didst always offer up supplication in
our behalf, while we were in the world, and now the fearful judgment of God
hath reached us. And the angel answered and said unto them: Hearken, all ye
who are in torments; by that Lord before whom I stand, I do not cease to weep
on your accoufit. Yet ye, Ὁ wicked ones, would not cease to sin, and ye filled
up your life with vanity; and now, O ye wicked ones, where are your prayers
and where your repentance, that peradventure there should be unto you mercy?
"And I, Paul, heard these things from Michael; and those wicked ones were wee-
ping and crying, and their voice was like thunder. And I remembered the words
"Which our Lord spake: There shall be weeping and gnashing of teeth. And the
angels with me were crying out and saying: O our Lord, have mercy on the
work of thy hand, have mercy on thine image.

Ill. APOCALYPSIS PAULI. B3

pu» ἀδιαλείπτως πρεσβεύω ὑπὲρ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων ἀλλ᾽
οὐχ ἐποίησάν τι ἀγαθὸν ἐν τῷ βίῳ ὄντες. ἀλλ ἐν ματαιότητι
ἀνήλωσαν τὸν βίον τῆς ζωῆς αὐτῶν. νῦν δὲ χλαύσω χαἀγὼ σὺν
τῷ ἀγαπητῷ Παύλῳ᾽ ἴσως σπλαγχνισθῇ ὁ ἀγαθὸς κύριος xal δῴη
ὑμῖν ἄνεσιν. ὑπήκουσαν δὲ μιᾷ φωνῇ ἐλέησον ἡμᾶς. κχύριξ,
καὶ προσέπεσαν ἐνώπιον τοῦ θεοῦ χαὶ ἰχέτευον λέγοντες ἐλέη-
σον. χύρις, τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, CU; ἔπλασα: κατ᾽ εἰκόνα,
σήν. "xal συνεσείσθη ὁ οὐρανὲς ὡς φύλλον, καὶ ἴδον τοὺς x9
πρεσβυτέρους χειμένους ἐπὶ πρόσωπον, xal ἴδον τὸ θυσιαστήριον
χαὶ τὸν θρόνον καὶ τὸ καταπέτασμα, καὶ πάντα παρεκάλουν
τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ καὶ ἴδον τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ μετὰ δόξης xal
ἰσχύος πολλῆς κατερχόμενον ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ὡς ἐγένετο ὁ ἦχος
τῆς σαλπιγγος, ἀνεβόησαν πάντες οἵ ἐν ταῖς χολάσεσιν λέγον-
τες ἐλέησον ἡμᾶς, υἱὲ τοῦ θεοῦ " σοὶ γὰρ ἐδόθη ἐξουσία, τῶν
οὐρανίων xal ἐπιγείων καὶ καταχθονίων. xai ἦλθεν φωνὴ M-
ouca, ποῖον ἔογον ἀγαθὸν ἐποιήσατε, ὅτι αἰτεῖσθε ἀνάπαυσιν:
ἐπράξατε ὡς ἠθελήσατε καὶ οὐκ ἐμετανοήσατε, ἀλλ᾿ ἐν doo-
τίαις τὸν βίον ὑμῶν ἀνηλώσατε. νῦν δὲ διὰ Γαβριὴλ τὸν ἄγγελον
τῆς δικαιοσύνης pou xci διὰ Παῦλον τὸν ἀγαπητόν μου δίδωμι
ὑμῶν νύκταν χαὶ τὴν ἡμέραν τῆς αγίας κυριακῆς, ἐν ἡ ἠγέρθην
.éx νεχρῶν, εἰς ἀνάπαυσιν. καὶ ἀνεβόησαν πάντες οἱ ἐν ταῖς xo-
λάσεσιν λέγοντες εὐλογοῦμέν σε, υἱὲ τοῦ θεοῦ τοῦ ζῶντος βῶλ-
τιον ἡμῖν ἡ τοιαύτη ἀνάπαυσις ἢ τὴν ζωὴν ἣν ἐξζήσαμεν ἐν τῷ
χόσμῳ πολιτευόμενοι.

44 ἐμετανοήσατε: ita codices, item rursus νύχταν ἠγέρϑην reposuimus pro
ἠγέρϑη., quod uterque codex praebet. Ex Syro interprete haec tantum hue spe-
etant: And when these things took place, I, Paul, stood confounded, and I saw
the heavens shaking, like trees before the wind. And the gates were opened,
and I saw our Lord coming with δὰ escort on the elouds of heaven; and the
odour of incense went forth before him from the earth even unto his throne.
And I saw twenty-four elders ensting themselves down before God and making
supplication. And the four winds of heaven worshipped and made supplication
beforá God. And all the angels were crying out and speaking with them. And
À heard the voice of our Lord, saying: What do my glorious angels desire?
And the angels answered and said: Plenitude of thy mercy unto the sons of men.
Then all those who were in the torments lifted up their voice and said: O Lord
Jesus Christ, son of the living God, have mercy on the work of thy hands,

64 JI. APOCALYPSIS PAULI.

* Καὶ μετὰ ταῦτα λέγει μοι ὁ ἄγγελος ἰδού, ἴδες πάτα:
τὰς κολάσεις δεῦ;ο ἀχολούθει μοι. ἵνα σε ἀπάγω εἰς τὸν παρά-
δεισον, καὶ μεταβάλλῃς τὴν ψυχήν σου τῇ θεωρίᾳ τῶν δικαίων᾽
πολλοὶ γὰρ ἐπιθυμοῦσιν τοῦ ἀσπάσασθαί σε. καὶ ἔλαβέν με ἐν
ξιπῇ τοῦ πνεύματος , Καὶ εἰσήγαγέν με εἰς τὸν παράδεισον. χαὶ
λέγει μοι᾿ οὗτός ἐστιν ὁ παράδεισος, ἔνθα, παρέβησαν ᾿Αδὰμ καὶ
ἡ Εὔα. καὶ ἴδον ἐκεῖ δένδρον παμμεγέθη ὡραῖον, ἐν ᾧ ἐπανε-
παύετο τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, χαὶ ἐκ τῆς Qs αὐτοῦ ἐξήρχετο
πᾶν εὐωδέστατον ὕδωρ, μεριξόμενον εἰς τέσσαρα ὀρύγματα. xal
εἶπα τῷ ἀγγέλῳ χύρις, τί ἐστιν τοῦτο τὸ δένδρον, ὅτι ἐξέρχε-
ται ἐξ αὐτοῦ πολὺ πλῆθος τοῦ ὕδατος τούτου, xal ποῦ προχω-
ρεῖ; xa ἀποχριθεὶς εἶπέν μοι᾿ πρὶν γενέσθαι τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν
γῆν διεμέρισεν αὐτὰ εἰς τέσσαρας ἀρχὰ: καὶ χεφαλάς, ὧν τὰ
ὀνόματά εἰσιν Φεισών, Γεῶν, Τύγρ'ς,) ᾿Εφράτης. xal χρατή-
σας: μὲ πάλιν τῆς χειρὸς ἐπήγαγέν με πλησίον τοῦ ξύλου τῆς
γνώσεως ἀγαθοῦ καὶ πονηροῦ. χαὶ λέγει μοι᾿ τοῦτό ἐστιν τὸ
δὲ ἕνδρον δ οὐ ὁ θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον, χαὶ ἐκ τοῦ χαὉ-
ποῦ αὐτοῦ ἔλαβεν ᾿Αδὰμ. παρὰ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ xal ἔφαγεν,
χαὶ λοιπὸν ἐξεβλήθησαν ἐντεῦθεν. xal ὑπέδειξέν μοι ἕτερον δί»-
ὅρον τῆς ζωῆς, καὶ εἶπέν μοι; τοῦτο φυλάττουσιν Χερουβὶμ. xol
ἡ φλογώη ξομφαία. “ἐμοῦ δὲ προσέχοντος τῷ ξύλῳ καὶ θαυμά-
ἕοντος, ἰδον γυναῖκα ἀπὸ μακρόθεν ἐρχομένη» καὶ πλῆθος ἀγγέ-
λων ὑμνούντων αὐτήν. xal ἐπηρώτησα τὸν ἄγγελον " τίς ἐστιν
αὕτη. χύριξς, ἡ ἐν τοσαύτῃ τιμῇ vol gata χαὶ λέγει pot
ὁ ἄγγελος᾽ αὕτη ἐστὶν ἡ αγία Μαρία ἢ μήτηῃ; τοῦ χυρίου. χαὶ
ἐλθοῦσα ἡσπασατό με λέγουσα" χαίροις, Παῦλε, ἀγαπητὲ τοῦ
0:c0 χαὶ τῶν ἀγγέλων xai τῶν ἀνθρώπων σὺ τὸν λόγον τοῦ θΞοῦ
χατήγγειλας ἐν τῷ χόσμῳ, καὶ ἐκκλησίας συνέακησα:, xai μα2-
τυροῦσίν σοι πᾶντες οἱ σωθέντες διὰ σοῦ ξυσθέντες γὰρ ἀπὲ τῆς
πλάνης τῶν εἰδώλων διὰ τῆς σῆς διδασχαλία-ς ἔρχονται ἐνταῦθα.

45 δένδρ. παμμεγέβϑη: sic uterque | φεισών correximus pro φισόν. [πἰδοίδ
reliquimus γεῶν (quod γηών edi solet) et ἐφϑάτης (quam scripturam etiam codex
B in Apocalypsi utroque loco tuetur) Syrus haec non habet, nec magis quae
sectionibus 46 et 47 leguntur.

49 ἐπηρώτησα Monae; ἐπερώτησα Amb | μαρτυδ. σοι: Monac σὸν pro Gut,
Amb plane omittit | τῆς σῆς: σῆῇς supplevimus.

HL APOCALYPSIS PAULI. 65

T"Ect τούτων λαλούντων μετ᾽ ἐμοῦ, ἀτενίσας εἶδον ἄλλους
τρεῖς ἄνδρας ἐρχομένους. xal ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον τίνες οὖ-
τοι, χύριε; xal εἶπέν μοι" οὗτοί εἰσιν ᾿Αβραάμ, ᾿Ισαὰκ καὶ Ἰα-
XO, ol προπάτορες οἱ δίκαιοι. χαὶ ἐλθόντες ἠσπάσαντό με λέ-
γόντες᾽ χαῖρε, Παῦλε, ἀγαπητὲ τοῦ 0600. .... ὁ θεὸς οὐχ ἐλύ-
πῆσεν ἡμᾶς. ἀλλ᾽ οἴδαμέν σε ἐν σαρχὶ πρὶν ἐξελθεῖν σε ἐκ τοῦ
χόσμου. χαὶ ἀκολούθως εἴπασίν μοι τὰ ὀνόματα αὐτῶν ἀπὸ
᾿Αβραὰμ. ἕως Μανασσῆ. χαὶ λέγει μοι εἷς ἐξ αὐτῶν, Ἰωσὴφ ὃ
πραθεὶς ἐν Αἰγύπτῳ ἀἄχουσόν μου, φίλε τοῦ θεοῦ Παῦλε᾽ οὐκ
ἀπέδωχα τοῖς ἀδελφοῖς μου, ot χατηράσαντό με. μαχάριος γὰρ
ὃ δυνάμενος ὑπομεῖναι πειρασμόν, ὅτι χύριος ἀνταποδώσει αὐτῷ
ἑπταπλασίονα τὸν μισθὸν ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι. xai ἔτι τού-
tou λαλοῦντος μετ᾽ ἐμοῦ, ἴδον ἄλλον ἐρχόμενον μακρόθεν, xa ἦν
ἡ ὅρασις αὐτοῦ ὡς ὅρασις ἀγγέλου. καὶ ἐπερώτησα τὸν ἄγ-
γέλον λέγων᾽ χύρις, τίς ἐστιν οὗτος: xal εἶπέν gov οὗτός
ἐστιν ὃ Moore ὁ νομοθετήσας, 9c οὗ ὁ θεὸς ἐξήγαγεν τοὺς υἱοὺς
ἸΙσραὴλ ἐκ δουλείας Αἰγύπτου. χαὶ πλησίον μου γενάμενος ἠσπά-
σατό με χλαίων. xa εἶπον πρὸς αὐτόν᾽ πάτερ, τί χλαίεις, δί-

ma —

** Post ἀγαπητὲ τοῦ ϑεοῦ nonnulla excidisse apparet.

48 με δεῖ corréeximus pro μὲ ἄν, quod ín edd. nostris scriptum est. Syrus
post verba on the work of thy hands (sect. 44) sic pergit: And I saw ἃ throne,
and before it were prophets and behind them apostles and martyrs and confes-
sors, and every one of them in his order. And while I, Paul, was astonished
at all this, I saw an old man standing by me, and he was beautiful in appes-
rance, and an angel singing before him. And I inquired of the angel who was
with me: Who is this? And he said unto me: This is Moses, the founder of the
divine laws. And he drew nigh unto me and inquired after my health, and he
was weeping. And I said unto him: Wherefore weepest thou, master? And he
said: I weep for the thing that I have planted in the world, and it hath not
brought forth fruit; end all the great miracles which God wrought by my hands,
they understood not; and they forsook not the worship of idols; and Israel tur-
ned not unto the Lord. I declare unto thee, O Paul, that in the hour the cruel
ones crucified the Son of God, him who gave unto them laws, at the s&me time
all the angels stood in sorrow, and all] the righteous patriarchs did likewise; and
the angels desired δὲ once to destroy the cruciflers; but the command of the living
God restrained them, that he might fulfll the words of the prophets. But the pe-
triarchs were all looking at me and saying unto me: See, the sons of thy people,
what have they done to the Son of God? Therefore I say unto thee, O Paul,
blessed art thou, and blessed is the generation of which thou art à minister; and
they do not know to what & boon thou dost invite them.

Apocalyps, apocryph. ed. Tischendorft. 5

66 MI. APOCALYPSIA PAULL

χαιοὸς ὧν χαὶ πρᾶος; χαὶ ἀποκριθεὶς εἶπέν μοι χλαῦσαί με δεῖ
ὑπὲρ πάντα, ἄνθρωπον, ὅτι μόχθον κατέβαλλον εἰς λαὸν ἀσύνετον,
xe καρπὸν οὐκ ἤνεγκαν χαὶ βλέπω τὰ πρόβατα ἅπερ ἐποίμαι-
vov ἐσχορπισμένα, xal 6 μόχθος ὃν ἐμόχθησα διὰ τοὺς υἱοὺς
ἸΙσραὴλ εἰς οὐδὲν ἐλογίσθη καὶ τὰς δυνάμεις καὶ στρατιὰς ἴδον
ἐμμέσῳ αὐτῶν, καὶ οὐ συνῆκαν" xal βλέπω τοὺς ἐξ ἐθνῶν προσ-
κυνοῦντας xoi πιστεύσαντας δυὰ τοῦ λόγου σου καὶ ἐπιστρέψαν-
τας καὶ ἐρχομένους ἐνταῦθα, καὶ ἐκ τοῦ λαοῦ μοὺ τοῦ τοσούτου
οὐδεὶς συνῆκεν. ὅτε γὰρ ἐχρέμασαν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ οἱ ᾿Ιουδαῖοι
ἐπὶ τοῦ σταυροῦ. πάντες αἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι καὶ οἱ δί-
καιῖοι χαὶ πᾶσα χτίσις ἡ τῶν ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων χαὶ χα-
ταχθονίων ἐκόψαντο καὶ ἐθρήνησαν χοπετὸν μέγαν οἱ δὲ ἀσεβεῖς
καὶ παράφρονες ᾿Ιουδαῖοι οὐ συνῆχαν διότι ἡτοιμάσθη αὐτοῖς
τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον xai σχώλῃξ ὁ ἀκοίμητος.

9"Em τούτου λαλοῦντας ἦλθον ἄλλοι τρεῖς καὶ ἠσπάααντό

49 πριόνι : hoc mccentü notatum. Syriaca: And while he was talking, there
came unto mo twelve others, saying unto me: Art thou Pauli, whe was called
Sanl? "We have heard before God & good remembrance of thee. "Then I said:
Who are ye, my masters? tell me. The first one answered and said: I am
Isaiah, the distinguished prophet; and Manssseh the son of Hezekiah, sawed me
through with ἃ woodsaw. And another answered and said: | am Eszekiol, the
son of Buzxi, he whom the Jews dragged on the mountain until the brains of my
head went out. And all of us, my son, died in this way, and not one of us
by 84 natural death. God constrained us, that we should turn Israel; and every
one of us, in some way, they tormented. Ο Paul, blessed is the people that
repents through thee, and blessed is the generation whose minister thou art.
And one of them answered and said unto me: My son, I received angels into
my house as strangers, and the sons of the city came to take them away from
me by force, for wantonness; and 1 gave them my two daughters, who were
virgins, and said unto them: Do unto them as you pleaso; lo, the two know
not & man, and to these men do no wickedness; and they listened not unto me.
And lo, thou seest, Paul, that every evil-doer is thus rewarded.

His Syrus addit sectionem de Joho, quae im Graecis non legitur. Constat
his: And after these things I saw there coming towards me another old man.
whose face and looks shone very brightly, like an angel; and his angel before
bim, singing &nd praising. And I said to the angel who was with me: Then,
my master, as for every one of the saints, the angel who guideth him in the
world is here with him praising; and wherever he goeth, he walketh before him;
and the angels and saints have a love that cannot be divided. From the day
that they do the will of God, they do not separate from them; and in every
place where they sojourn, the praise of the Lord is in their mouth. Tben I in-
quired of the angel who was with me: Who is this old man, master? And he

HL APOCALYPSIS PAULI 61

με λέγοντες χαίροις, Παῦλε, ἀγαπητὲ τοῦ θεοῦ, ἐκκλησιῶν τὸ
χαύχημα χαὶ ἀγγέλων πρόσχημα. χαὶ ἠρώτησα" τίνες ἐστὲ
ὑμεῖς; χαὶ ὁ πρῶτος εἶπεν ἐγώ εἶμι Ἥσαϊας, ὃν ἔπρησεν Μα-
νασσῆς ἐν ξυλένῳ πριόνι. χαὶ ὁ δεύτερος εἶτοεν᾽ ἐγώ εἰμι ἽἽερε-
μέας. ὃν ἐλιθοβόλησαν οὗ Ἰουδαῖοι, ἀλλ᾽ ἔμειναν πυρούμενοι τῷ
αἰωνίῳ πυρί - καὶ ὁ τρίτος εἶπεν ἐγώ εἰμι Ἰεζεκιήλ, ὃν ἔκειραν
BL χριστοχτόνοι" ταῦτα πάντα ὑπεμείναμεν, χαὶ τὴν λιθίνην καρ-
δίαν τῶν ᾿Ιουδαίων οὐκ ἠδυνήθημεν ἐπιστρόψαι. χαὶ ἔρριψα ἑἕαυ-
τὸν ἐπὶ πρόσωπον, δεόμενος τῆς ἀγαθότητος τοῦ θεοῦ, ὅτι ἐποίη-
σεν ἕλεος pev ἐμοῦ λυτρωσάμενος ἐκ τοῦ γένους τῶν ᾿Εβραίῳν.
χαὶ ἦλθεν φωνὴ λέγουσα" μαχάριος vi σύ, Παῦλε, ἀγακητὲ τοῦ
θεοῦ, χαὶ μαχάριωος οἱ πιστεύσαντες διὰ σοῦ εἰς τὸ ὄνομα τοῦ
χυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ Χριστοῦ, ὅτι αὐτοῖς ἡτοιμάσθη ἡ αἰώνιος ζωή.

Ὁ Ἔτι ταύτης τῆς φωνῆς λεγούσης ἦλθεν ἄλλος χράζων᾽
μακάριος εἰ, Παῦλε. χαὶ ἐπερώτησα τὸν ἄγγελον τίς ἐστιν

said unto me: This is righteous Job. And he drew nigh unto me and gave me
ἃ salutation and said unto me: Paul, thine honour and remembre&nce are always
with God and among all the saints. And I am Job, who endured many tempta-
tions from Satan. Thirty years be left me, until I fell, prostrated and smitten
with evil boils. Worms swarmed upon me, and every one of them about three
fingers. And Setan daily uttered threats over me, saying: Curse thy God and
die. And when he prompted my sons with me to come and comfort me, then
Satan would say with their tongue: How much Job suffers these torments and
the plague of boils. And every day he urged them to say to me: Blaspheme
against the living God and die. But I yielded not to the desire of the wicked
one, but always said: The Lord gave, and the Lord bath taken away; blessed
be his name. t were better for me that I should remain under the seourge with
which I was so mneh distressed, all the days of my life, than that I should blas-
pheme against God. And I would not cesse from blessing his ngme, and he was
long-suffering unto me in all tbat distress, for whom everything is easy; for what
is the affliction of this world, compared with the promises of Ged, which he has
prepared for his called, &nd these who delight in his love?

59 Syriaca: And I saw another old man, saying unto me: Peace be unto
tbee, O Paul And I said unto the angel who wzs with me: Who is this old
man, my master? And he himself said to me: I am Noeh, of the ark of the
flood, I was six hundred years old, when I was building the ark for all flesh;
and I ceased not to tell the sons of men: HRepent of your evil deeds, for behold
& flood cometh, and it will destroy you. And they sew that I prayed by night
aad day for them; bread l ate not in quietness, and the hair of my head I shaved
not; sad 1 hoped that peradventure God would shew mercy unto the work of his
hands and not destroy it. But they repented not amd considered not.

δ᾽

68 ΠῚ. APOCALYPSIS PAULL

οὗτος, χύριε; καὶ εἶπέν μοι" οὗτός ἐστιν Νῶε ὁ ἐν τῷ καιρῷ τοῦ
χατακχλυσμοῦ. xaX ἀσπασάμενοι ἀλλήλους, ἠρώτησα αὐτόν᾽ τίς
εἰ: xal εἶπέν gov ἐγώ εἶμι Νῶς ὁ ἐν ἑχατὸν ἔτεσιν χτίσας τὴν
χιβωτόν, καὶ μὴ ἀποδυσάμενος ὃν ἐφόρουν χιτῶνα μηδὲ ξυρησά-
μενος τὴν χεφαλήν μου, ἀλλὰ, χαὶ ἐγκράτειαν ἀσχήσας οὐκ ἐπλη-
σίασα᾽ τῇ γυναικί μου, xal εἰς τὰ ἑκατὸν ἔτη ὁ χιτὼν μου οὐκ
ἐρυπώθη. xaX ἡ θρὶξ τῆς χεφαλῆς μου οὐκ ἐλαττώθη᾽ xal οὐχ
ἐπαυσάμην τοῖς ἀνθρώποις χηρύσσειν᾽ μετανοεῖτε᾽ ἰδοὺ γὰρ χα-
τακλυσμὸς ἔρχεται. χαὶ οὐδεὶς συνῆχεν, ἀλλὰ πάντες ἐξεμυχτή-
οἰζόν pe, μὴ φειδόμενοι τῶν ἀνομιῶν αὐτῶν, ἕως οὗ ἦλθεν τὸ
ὕδωρ τοῦ χαταχλυσμοῦ xal ἀπώλεσε πᾶντας.

? Καὶ ἀποβλέψας ἴδον ἄλλους δύο ἀπὸ μακρόθεν. καὶ ἐπε-

51 ἐγὼχ xal ἡλίας : rectius apud Syrum de Helia et Elisa soribi videtur.
Ceterum post verba ἐπὶ τὴν γῆν panca tantum perisse, ut per se probabile est,
ita ex Syro intellegitur. Post Heliae enim orationem ille angelum a Panlo disces-
sisse signifleat et Paulum sibi ipsi esse redditum. Quid praeterea ex Syro ad
Graecum textum supplendum faciat dubium est; Syrus enim ea quae de libello
Pauli sub fundamento domus Tarsi invento ab initio Graeci textus scripta sunt ad
flnem narrationis transtulit, quemadmodum iam supra ad sect. ὃ. dictum est et
infra accuratius indieabitur. Legitur autem sectio 51. in Syro sic: And after these
things I saw two coming unto me; and the angel who was with me said unto me:
These are Elijah and Elisha. And they came unto me and inquired aíter my
health; and Elijah said unto me, while rejoicing with me: I prayed before God
concerning the people of Israel, and it rained not upon them rain for three years
and six months; for their iniquity was great. I spake unto them, and they would
not hear me. And I remembered that whatever a man asks, the Lord granteth
it unto him; ,as David the prophet hath said: The Lord is nigh unto those who
eall upon him in truth; and he performeth the will of them that fear him. — And
often the angels asked that he would give them rain, and he gave not, untill
called upon him again; then he gave unto them. But blessed art thou, O Pnal,
that thy generation and those thou teachest are the sons of the kingdom. And
know thou, O Paul, that every man who believes through thee hath a great
blessing, and a blessing is reserved for him. Then he departed from me.

And the angel who was with me led me forth, and said unto me: Lo, unto
thee is given this mystery and revelation; as thou pleasest, make it known unto
the sons of men. (Quae iam sequuntur, potius ab interprete inventa quam trans-
lata videntur. And I, Paul, returned unto myself, and I knew all that I had
seen; and in life I had not rest that I might reveal this mystery; but I wrote it,
and deposited it under the ground and the foundation of the house of a certain
faithful man, with whom I used to be in Tarsus, a city of Cilicia. And when
I was released from this life of time, and stood before my Lord, thus said be
unto me: Paul, have we shewn all these things unto thee, that thou shouldst
deposit them under the foundation of à house? Then send and disclose, concer-

HL APOCALYPSIS PAULI. 69

, » . τ , ἷ d .
ρώτησα τὸν ἄγγελον τίνες εἰσὶν οὗτοι, xupu; καὶ εἶπέν μοι
οὗτοί εἰσιν ᾿Ενὸχ καὶ ἩΗλίας. xai ἐλθόντες ἠσπάσαντό με λέγον-
ttg" χαίροις, Παῦλε, ἀγαπητὲ τοῦ θεοῦ. καὶ εἶπον πρὸς αὖ-
τούς τῶνες ἐστὲ ὑμεῖς ; xal ἀποχριθεὶς ᾿Ηλίας ὁ προφήτης εἶπεν
μοι" ἐγώ εἰμι Ἡλίας ὃ προφήτης ὁ προσευξάμενος εἰς τὸν θεόν,
καὶ ἐποίησεν ἔτη τρία, xal μῆνας ὃξ μὴ χατελθεῖν ὑετὸν ἐπὶ τῆς
γῆς διὰ τὰς ἀδικίας τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων. πολλάκις γοῦν
χαὶ οἱ ἄγγελοι παρεκάλεσαν τὸν θεὸν διὰ τὸν ὑετόν΄ xal ἤχουσα᾽

"A e , ? e ,
μακροθυμήσατε, ἕως ἂν ὁ ἀγαπητός μου Ἡλίας προσεύξεται,

3 ld 9 4 e kl *$ LÀ
χάγω ἀποστείλω τὸν ὑετὸν ἐπὶ τὴν γῆν. .... .
ning this Revelation, that men may read it, and turn to the way of truth, that
they also may not come to these bitter torments. .

Haec verba excipit historia libri inventi. Initium quod supra non ad verbum
adscripsimus, it& se habet: And thus was this Revelation discovered. "When this
Paul the apostle was in Tarsus, a city of Cilicia, in the house of an honourable
man, the angel of the Lord appeared in a dream unto that man and said unto
him: Destroy the foundation of this house, and the thing thou findest take. And
the man did not understand; he thought that it was & lying dream, and paid no
attention. And again he returned to him the second time, and urged him saying:
I say unto thee, O man, pull down all the foundation of this house, and see
everything that thou findest in it, take it and make it known unto the sons of

men, that they may turn from the evil way unto life. Post haec legitur: Then
that man arose in wrath etc., ut iam exscriptum est.

72 IV. APOCALYPSIS IOHANNIÉ.

πολλὴν σφόδρα παρὰ τὸν ἥλιον φωτεινοτέραν. P xai πάλιν ἤκουσα,
φωνῆς λεγούσης μοι᾿ θεώρησον, δίκαις Ἰωάννη. χαὶ ἀνέτεινα
τὸ ὄμμα, καὶ εἶδον βιβλίον κείμενον, ὡς νομίζειν με, ἑπτὰ ὀρέων
τὸ πάχος αὐτοῦ" τὸ δὲ μῆκος αὐτοῦ νοῦς ἀνθρώπων οὐ δύναται
καταλαβεῖν, ἔχοντα σφραγῖδας ἔπτά. χαὶ εἶπον" χύρις ὁ θεύς
μου. ἀποχάλυψόν μοι τί ἐστιν γεγραμμένον ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ.
*xai ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pov ἄχουσον. δίκαις Ἰωάννη᾽
τοῦτο τὸ βιβλίον ὃ ἑώρακας. γεγραμιμένα, εἰσὶν τὰ ἐν τῷ οὐρανξ
χαὶ τὰ ἐν τῇ γῇ καὶ τὰ ἐν τῇ ἀβύσσῳ, καὶ πάσης φύσεως ἀν-
θρωπίνης χρίματα xal δικαιοσύνη. xal εἶπον᾽ χύρις, πότε μάλ-

3 xa πάλιν etc. cum ΑΒΟῺΏ : Ε' xoi - - ἄχουσον δίχ. ἰω. xol ϑεώρησον, E om|
x. ἀνέτεινα (C - νον) τ. ὄμμ. eum AC; reliqui om | Ε' xal ἀναβλέψας εἶδον ABC
ἴδον | C om χείμενον |. c νομίζειν με cum A: D ὡς νομίζον ἴσον, C e νομί-
Dev, F ὡς ἐνόμιζον (item G addito ἴσον), E nil nisi ὡς, B om, sed vide post|
ἕπτ. ὀρέων (C ὄρη) τὸ xd. avt. cum CDFG; item A τὸ xd. avc. ὡς txt. ὁρέων:
E ἑπταχοσίων πήχεων τὸ xdy., B vide post | ἀνθρώπων cum AD, item B (qui
totum locum sie habet: οὗ τὸ μῆχ. xal τὸ πλάτος xal τὸ mdy. νοῦς ἀνϑρ. etc):
CEFG ἀνϑρώπον | χαταλαβεῖν (CE - Béo3a) cum ACEFG: BD xacavorjcat |
ἔχοντα cum CDFG: AB ἔχων, E ἔχον δὲ |. xal εἶπον: B xal τοῦτο ϑεασάμενος
ἐγὼ ἰωάννης εἶπον | χύριε usque ἀποκάλ. μοὶ cum D, item E omisso ἀποχάλ.-
μοι, F (et G?) droxdi. μοι χύριε: AC ἄχουσον τοῦ δούλον Gov τῆς φωνῆς xupu
(C om τ. φω. χύρ.) xal &xox. μοι, B δέομαί σον χύριε, ἀποχάλνψ. μοι τῷ δούλῳ
σου | τί ἐστ. (E εἰσιν) γεγραμμένον (E - μένα, item D) ἐν τ. Gc. covt. cum ΑΒΕ;
item C τί ἐστ. τὰ ἐν αὐτῷ γεγραμμ., Ε (et G?) τὸ βιβλίον τοῦτο, B τί ἐστι τὸ
βιβλίον ὃ ἑώραχα"

4 xal Tx. Q9 λε. μοι: Εἰ om| ἄχ. δίχ. ἰω. cum BCDE: AG om| ΒΟ om
τοῦτο, E om τοῦτο usque ἑώραχ. (F ἃ verbis ἀποχάλ. μοι χύρ. τὸ βιβλ. τοῦτο per-
git χαὶ πάντα ἐν αὐτῷ γεγραμμ. τὰ ἐν τῷ mediis omissis) | γεγραμμ. εἰσίν (ita A,
C εἰσ. γεγρ., BD ἔστι [Ὁ ἔστε] γεγραμμένα): C add ἐν αὐτῷ. De E vide post,
de F ante. | τὰ ἐν τῷ (cum BDEFG; AC om) oso. xai τὰ (AB om) ἐ. τ. v.
xai (CD om) τὰ -- πάσης qi. dv9p. (cum ACD: BEF πᾶσα φύσις dvSpeiruv
[F - που]) χρίματα (cum AE, D χρίμασιν, BCF χρίμα) x. δικ. Post 8G. ἐωάννη
E sic pergit: πάντα τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ -- χρίματ, x. Buc. ἀναγραφόμενα. Β post
δικαιοσύνη addit: χαὶ φανερωϑήσονται εἰς τὴν συντέλειαν τοῦ αἰῶνος, ἐν τῇ μελ-
λούσῃ χρίσει" χαϑὼς ὁ προφήτης δανιὴλ ἑώραχεν χριτήριον " ἐχάϑισα, xol βιβλία
ἀνεώχϑησαν (in codice per omnia vitiosissimo scriptum est: ἐχάϑησαι" xal βύβλη
ἀνεώχϑησαν) τότε χαϑίσονται xol ol δώδεχα ἀπόστολοι χρίνοντες τὰς δώδεκα
φυλὰς τοῦ ἰσραήλ. Tum pergit: ὡς δὲ ταῦτα ἤχουσα ὑπὸ τοῦ χυρίον μον, xal
πάλιν ἠρώτησα: ὑπόδειξόν μοι, χύριέ μον, πότε μέλλῃ γενέσθαι, xal τί εἷς
(codex τεῖς pro τί εἰς) σημεῖα διαφέρουσιν οἱ χαιροὶ xal οἱ χρόνοι, Uva χαγὼ
ἀναγγείλω τοῖς ἀδελφοῖς pov τοῖς ἀποστόλοις xal πᾶσι τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ
ὄνομά σον τὸ ἅγιον.

5 πότε μέλλουσιν (Α μέλλει) ταῦτ. γεν. (Ὁ γε. τα., Ε' τα. ἀποχαλνφϑῆναι)
- τ κεῖνοι cum ACDF (et 6): E xai ἀπὸ τότε τί μέλλει γενέσϑ. | μέλλει: A

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 13

λουσιν ταῦτα γενέσθαι, xal τί διαφέρουσιν οὗ χαιροὶ ἐκεῖνοι; xa
ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον, δίκαιε ᾿Ιωάννη" μέλλει
τῷ καιρῷ ἐχείνῳ γενέσθαι πλησμονὴ σίτου xal οἴνου, ofa οὐ γέ-
γόνεν ἐπὶ τῆς γῆς οὐδ᾽ οὐ μὴ γένηται ἕως οὗ ἔλθωσιν οἱ χαιροὶ
éxsivot, τότε ὁ στάχυς τοῦ σίτου ἐκφυεῖ ἡμιχοίνικον, xal ὃ
ἀγκὼν τοῦ χλήματος ἐχφυεῖ χιλίους βότρυας, καὶ ὁ βότρυς ἐχφυεῖ
ἡμίσταμνον οἴνου καὶ τοῦ ἐπερχομένου ἔτους οὐ μὴ εὐρεθῇ ἐπὶ
προσώπου πάσης τῆς γῆς ἡμιχοίνυκον σίτου οὐδὲ ἡμίσταμνος
οἴνου.

ὁ Καὶ πάλιν εἶπον᾽ χύριε, ἀπὸ τότς τί μέλλεις ποιεῖν; xa
ἤκουσα φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον, Büeus ᾿Ιωάννη᾽ τότε

add yao | τῷ: ΟΕ ἐν τῷ | οἶνον: A add πολλή, item E (πλήϑει et πολλοί cor-
rupte) ἐπὶ τῆς γῆς (C τὴν γῆν) cum CDE: AFG om | οὐδ᾽ οὐ μὴ (C οὐδὲ μὴ,
F οὐδὲ) γένηται (EF γενήσεται): F add πώποτε (A πώποτε omissis οὐδ᾽ οὐ μὴ
γέν. ex errore) | ἕως οὗ: A μέχρις ἄν | E τότε γὰρ | ἐκχφνεῖ primum cum CE:
Α χύνη, G ἐκχύνει, DF ἐχχέει, B éxyéoc |. ἡμιχοίνοκον cum A. (ἡμιχύνηκχον),
item D ylvwxov: C εἰμιφίνηκον, G ἡμινφοίνοκον, Εἰ ἐπιφοίνιχος, quae omnia ex
ἡμιφοίνοκον corrupta videntur esse. Nec minus corrupte E ἣν μὴ (apow σήτονυ
(σίτον etlam G addit), B ἡμισιχοσχηνὼν | 0 (A ἡ) ἀγκών (E ἄγηκχον) cum
ADE : € ἡ χλάδος, F ὁ εἷς στάχυς B τὸ χλῆμα pro à dyx. v. χλήμ. | ἐχφνεῖ
(D que?) cum CDE, A ποιήσει, F ἐχχέει, B om | ἐχφνεῖ tert (D quei, A
εὐφυεῖ) eum ACDE: B om (F post ἐχχέει om χιλίους usque ἐχφνεῖ) | ἡμίστα-
pvo» cum AC, item F (ἡμινσταμνον), DE στάμνον, B ἡμισισταμνο | xol τοῦ
ἐπερχ-. ἔτους eum C; F (G?) xol εἰς xà ἐπερχόμενον ἔτος, D xal τὸν ἔπειτα
χρόνον, B καὶ τοῦ ἐπερχομένον χαιροῦ, E xal ἐν τῷ ἐπερχομένῳ χρόνῳ, A xal
πάλιν εἶπον᾽ χύριε, xal ἀπὸ τότε τί pc γενέσθαι" xal ἤχουσα φωνῆς λεγού-
σὴς μοι᾽ ἄχουσον, ἑωάννη᾽ ἐρχομένου τοῦ καιροῦ | ἐπὶ προσώπον (ΒΕ - cov)
πάσης (BD om) τ. γῆς: À om, E post οἶνος ponit | ἡμιχοίνικον (Ὁ οἴμοι χί-
vxov, C ἥμισν φίνηχον, Ἐ' φοίνικα) σίτου cum ACDF: ΒΕ σῖτος | ἡμίσταμνος
(οἴμοι στάμνος D, ἡμίσταμνον A, ἥμισν στάμνον C) οἴνου cum ACD; F στάμνον
οἶνον: BE οἶνος, sed B add οὔτε ἔλαιον. Praeterea ΒΕ οὔτε Gi. οὔτε οἷν., item
Ῥ οὔτε qol. σίτ. οὔτε στ. οἶν., CD xal pro οὐδέ. Β post verba ἄχουσ. 8(x. ἴω.
totam sectionem sic habet: ὅταν ἴδητε (codex ἡδυται) σημεῖα ἐν ἡλίῳ xal σελήνῃ
xal ἄστροις xai συνεχοῦς (sic) πόλεμον, ἔῶνος ἐπὶ ἔϑνος xal βασιλεῖς ἐπὶ βασιλεῖς
xai λιμοὺς xol σεισμούς, τότε ἐγγίζει τὸ τέλος xal μέλλουσιν οἱ χαιροὶ ἐκεῖνοι
γενέσθαι πλησμονὴ σίτου xal οἶνον xal ἐλαίον, οἷα οὐ γέγονε πώποτε᾽ τότε ὁ
στάχνς τοῦ σίτου ἐχχέοι (sic) ἡμισυχόσχινον, xal τὸ χλῆμα χιλίους βότρνας, xal
ὁ βότρυς ἡμισύσταμνον οἶνον * xol τοῦ ἐπερχομένον χαιροῦ φϑαρήσεται, xal οὐ μὴ
εὐρεϑῇ ἐπὶ πρόσωπον τῆς γῆς οὔτε σῖτος οὔτε οἶνος οὔτε ἔλαιον.

6 χαὶ πάλιν (1 BCD; F om) εἶπ. (D add. πρὸς χύριον) χύριε, ἀπὸ (BD
praem xal) τέτ. τί μέ. (Ὁ τί μέ. τότ.) ποιεῖν (it& CDF; B μέλλει γενέσϑαι); xal
ἦχ. φωνῆς λεγούσης (Ε φωνὴν λέγονσαν) pov ἄχ. Bi. lo. (B om ἄχ. δί. lo.,
C add ταῦτα πάντα ἐλάλησα cot): haec omnia AE om | τότε: AE καὶ τότε | do-

—-

74 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

φανήσεται ὃ ἀρνητὴς καὶ ἐξορυσμιένος ἐν τῇ σκοτίᾳ, ὃ λεγόμενος
ἀντίχριστος., καὶ πάλιν εἶπον" κύρις, ἀκοχάλυψόν μοι ποταπὸς
ἐστιν. "xoi ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης μοι’ τὸ εἶδος τοῦ προσώπου
αὐτοῦ ζοφῶδες, αἱ τρίχες τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ ὀξεῖαι ὡς Gm,
οἱ ὄφρυες αὐτοῦ ὡσεὶ ἀγροῦ. ὁ ὀφθαλμὸς αὐτοῦ ὁ δεξιὸς ὡς ὁ
ἀστὴρ ὃ πρωΐ ἀνατέλλων, xul ὁ ἕτερος ὡς λέοντος, τὸ στόμα
αὐτοῦ ὡς πῆχυν μίαν. οἱ ὀδόντες αὐτοῦ σπιθαμιαῖοι, οἵ δάκτυ-

νητής: C add xol ὑπερήφανος ἐξορισμένος (ita omnes) ἐν τῇ σχοτ. (Ε ἐν τῷ
σχότει, BD om ἐν τ. σχ., sed B add διάβολος) : C éEop. ὁ ἐν σχοτίχᾳ μένων] ὁ
λεγόμενος: D om | ἀντίχριστος (ΒΡ - χρηστος): E add χαὶ ὑποδεικνύει τὰ τῆς
πλάνης αὐτοῦ φαντάσματα, λέγων" ἐγώ εἶμι ὁ υἱὸς τοῦ ἀνπρώπον, xal παραδει-
χνύει (cod. - δύχνοι) αὐτὸν ὡς ϑεόν, χαὶ στήσει τὸν τόπον αὐτοῦ εἰς τὸν τόπον
τοῦ χρανίου, ὅπου ἦλδπεν ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς xoi διὰ τοὺς ἐν ἅδη ὀδυρο-
μένους, xal ἄρχεται τὸ χρῖναι μετὰ πραότητος xat ἐλεημοσύνης πολλῆς καὶ συγ-
χωρήσεως ἁμαρτωλῶν, xoà ὥς φησι συγχωρεῖ ἁμαρτήματα. xoi ἀχούσονται
οἱ πεπλανημένοι αὐτὴν τὴν συγχώρησιν, xoi σνυναχσήσονται ἄγνωστοι καὶ ἀγραμ-
ματιστὶ λέγοντες πρὸς ἀλλήλους μὴ ἄρα εὑρίσχομεν αὐτὸν δέκαιον ; ἔστιν ἐπιστη-
ρίζων (in codice: αὐρίσχομεν αὐτόν δίκαιός ἐστιν ἐπιστηρίζων) ὁ δῆμος τῶν
φονευτῶν ἰονδαίων. ὅσεν xal ὡς πρότιμον δείκνυσιν αὐτόν, τοῦ τόπου χαὶ τοῦ
ναοῦ πρόνοιαν ποιούμενος. χαὶ λέγουσιν οἱ ἀγνώμονες ὅσα... (cod. ἐνεγκατευσώ-
μεθα ?) διὰ τοὺς λόγους xol τὰς παραινέσεις τῶν προφητῶν. Quae sequuntur, ad
sect. 8. pertinent: xal πάλιν ὁ μαϑητὴς τοῦ χυρίον ἡρώτησε λέγων" εἶπέ μοι,
χύριέ μου, xal μετὰ ταῦτα τί μέλλεις ποιεῖν ; ἄχονσον, δίχαιε levy: ϑεωρῶν ὁ
ϑεὸς τὴν ἀδικίαν αὐτοῦ ἀποστέλλει ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ, τὸν βαυριήλ (sie), λέγων᾽
ἀπέλθατε, σαλπίσατε (sequitur ἀέρος ὡς, conjeceris simile aliquid ut τοῖς πνεύ-
μᾶσιν ἀέρος (va) χρατήσουσιν τὸν ὑετόν, xal ἡ γῆ ξηρανθήσεται, καὶ αἱ βοτάναι
(cod. κνἡ βατάνες) ψυγήσονται, xol ποιήσει τὸν οὐρανὸν χαλκοῦν, ἵνα δρόσον μὴ
δώσῃ ἐπὶ τὴν γῆν, χαὶ χρύψῃ τὰς νεφέλας εἰς τὰ ἔγκατα τῆς γῆς, καὶ χατα-
στείλῃ (hoe loco - στήλω) χέρας τῶν ἀνέμων, Uva μὴ ἄνεμος συστῇ (sie) ἐπὶ
(cod. ἀπὸ) προσώπου πάσης τῆς γῆς. xal ἔσται ϑάμβος πολὺ (eod. πολλῇ) ἐκὶ
πᾶσαν τὴν γὴν (cf C ad sect. 7). Post haec quae leguntur, vide ad sect. 8; per-
gitur enim: καὶ εἶπον' χύριε, πόσα ἔτη μέλλουσιν ete. | πάλιν: AE om | εἶπον:
B add ἐγὼ ἰωάννης | E χύρ. μον | ἀποχάλ. μοι cum ABDFG: CE om | ποτακ.
ἐστ. (G add ὁ ἀντίχριστος, item E οὗτος ὁ dvtlyp.): D πῶς μέλλει εἶναι

' xal 4x. φω. λεγ. μοι cum ΒΟ, item NF additis ἄχουσον δίχαιε ἰωάννη:
E ἄχουσον δίχαις ἰωάννη, A καὶ εἶπέ uoi: ἄχουσ. BU ie. τὸ (B add μὲν)
εἶδος (F praem ἔστω) : B τὸ φώς | ζοφώδες: Α add ἐστιν, B add xai μελανώ-
μενον | ὀξεῖαι (AD ὀξὺς, € ὀξὶς, B ὀξήσον, EF om) ὡς (A ὥσπερ, C ὡσεὶ)
βέλη (A βέλος, B βελώνια, F φόλλος ) : E add ἠχονημένα οἱ (C ἡ) ὄφρνες
(D ὄσφριες, F ὠσφριες, B φροῖς, E ὠσφρὺς, C ὀφρὶς) avr. ὡσεὶ ἀγροῦ (D
ὠσεϊσαγροῦ, F ὡς ἀγροῦ, C ὡς ἄγριοι, E πάσης δνσωδίας xat ἀγριότητος, B
eorruptissime ἀνδρείου βελόνια ἄγαστὰχειος): A om | E ὁ μὲν ὀφῶ. aut. omisso
ὁ δεξ. | ὡς (B om) ὁ (BDEF om) dox. ὁ (DE τὸ, F om) πρωΐ (A πρώην)
ἄνατ. | xai ὁ ἕτερος (À add αὐτοῦ ὀφϑαλμός) : V ὁ ἀριστερός |. ec cum CDF:
AE ὥσπερ, B om (sed add εἰδίς sie) | τὸ στ. αὐ. e πῆχ: μέαν (ὡς v. p. A;

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS 75

λοι αὐτοῦ ὡς δρέκανα, τὸ ἴχνος τῶν ποδῶν αὐτοῦ σπιθαμωῶν δύο,
χαὶ εἰς τὸ μέτωπον αὐτοῦ γραφὴ ἀντίχριστος᾽" ἕως τοῦ οὐρανοῦ
ὑψωθήσεται xol ἕως τοῦ ἄδου καταβήσεται. ποιῶν ψευδοφαντα-
σίας. καὶ τότε ποιήσω τὸν οὐρανὸν χαλχοῦν, ἵνα μὴ δώσει ἐπὶ
τὴν γῆν δρόσον" xal χρύψω τὰς νεφέλας ἐν ἀποχρύφοις τόποις,
ἵνα μὴ ἐκάγωσι δρόσον ἐπὶ τὴν γῆν xo χκαταστείλω τοῖς κέρα-
σιν τῶν ἀνόμων, να μὴ πνεύσει ὁ ἄνεμος ἐπὶ τῆς γῆς.

? Καὶ πάλιν εἶπον" χύριε, xai πόσα ἕτη μέλλει ποιεῖν οὗτος
ἐπὶ τῆς γῆς; καὶ ἤκουσα φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον. δίκα

D πήχη α΄, € πήχη, B πλίων πιϑαμῦς [σπιϑαμῆς}}: EF om σπιϑαμιαῖοι (D
-Méa) cum AD: € σπιϑαμή, E σπιϑαμήν, G σπιϑλαμῶν, F σπιϑαμῶν τριῶν |
D τὰ yv, |. σπιϑαμῶν (B - μὰς) δύο cum DEB; G σπιϑαμὰς τρεῖς, AC ὡς
σπιϑαμαὶ δύο] ἀντίχρ. cum ABF: CD ὁ ἀντ., E οὗτός ἐστιν ὁ ἀντίχρ. || ἕως τ.
οὐρανοῦ: A prmem οὗτος | Ψευδοφαντασίας (B - σίαν, €D φενδεῖς ure): A
add xa σημεῖα πολλά | CD yolxóv| δώσει cum AFG: D ἐπιδώσει, C ἐπάγῃ |
ἐν ἄποχρ. tóx. eum D: CF εἰς τὰ ἔσχατα τῆς ϑαλάσσης (F γῆς), B εἷς τὰ xa-
ταχϑόνια | ἐπάγωσι 8p. (F 8p. ἐκάξωσιν) ἐπὶ τὴν γῆν (Ε τῆς γῆς) eum DF:
B βρέξωσιν ἐπὶ τὴν γῆν | χαταστείλω cum D: Ε' χατάσχω | πνεύσει etc cum D:
F ἄνεμος ἐχχλήψει (sic apud Birch.) ἀπὸ προσώπον πάσης τῆς γῆς. In C pro
Ü« μὴ ἐπάγωσι etc. legitur: xai ἐστὶν ϑαμβὸς ὁ ἀὴρ ἐπὶ τῆς γῆς. B pro xo
χαταστείλω ete: χαὶ γενήσεται λιμὸς ἰσχυρὸς ἐπὶ προσώπον τῆς γῆς. Praeterea
B et E plura propria habent. Ita B post Ψευδοφαντασίαν pergit: xal ἀγαπήσει
πλεῖστα τῶν goal» γένος" οἱ δὲ δίχατοι χρυβήσονται καὶ φύγωσιν ἐν ὄρεσι καὶ
σκηλαίοις “ xal πολλοὺς διχαίονς τιμωρήσει" xal μαχάριος ὃς οὐ μὴ πιστεύσει:
αὐτῷ. xal τότε οὐρανὸς οὐ μὴ δώσει δρόσον ἐπὶ τὴν γῆν“ χρύψω τὰς νεφέλας
eic. E vero post ὡς βέλη ἠχοννμμένα sic pergit: οἱ ὀδόντι. αὐτοῦ σπιϑαμήν" οἱ
δάχτ. -- δρέπανα" τὰ σχέλη αὐτοῦ ὅμοια )extovp (ἢ) τὸ Üyv. τῶν ποδ. - - δύο"
οἱ ὠσφρὺς (sie) αὐτοῦ πάσης δυσωδίας xoi ἀγριότητος . xoi εἰς τὸ -« ὁ ἀντί-
χριστος" χρατῶν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ ποτήριον ϑανάτον, xal ἐξ αὐτοῦ πίνουσιν
πάντες οἱ προσχυνοῦντες αὐτόν" ὁ μὲν ὀφθαλμὸς -- λέοντος, ὅτε αἰχμαλωτεύϑη
ὑπὸ τοῦ ἀρχαγγέλον μιχαήλ, καὶ ἦρεν ἐξ αὐτοῦ τὴν ϑεότηταν. καὶ ἀπεστάλην
ἐγὼ Éx τῶν κόλπων τοῦ πατρός μον, xal συνέστειλα τὴν χεφαλὴν αὐτοῦ τοῦ με-
μιαμένσυ, xai ἐσβέσθη ó ὀφθαλμὸς αὐτοῦ" xal ὧδε (2) προσχυνήσουσω, αὐτόν,
γράφει (adde εἰς }) αὐτῶν τὰς χεῖρας τὰς δεξιάς, ἵνα χαϑέζονται μετ᾽ αὐτοῦ
(eed. αὐτῶν) εἰς τὸ πὺρ τὸ ἐξώτερον- χαὶ ἄλλω (?) περιαφαγισθῆναι (2 περι-
Owpay.?) οὐ δύναταε' xol πάντες οἱ μὴ βαπτισθέντες (eod. -oS3:3]vat) xal μὴ πι-
στεύσαντες, τετήρηται αὐτοῖς πᾶσα ὀργὴ καὶ ϑυμὸς (cod. πάσης ὀργῆς x. ϑυμοῦ)
τοῦ “εοῦ. χαὶ εἶπον" χύριέ μον, xol τί (sic) σημεῖα ποιεῖ (eod. vot) ; ἄχονσον,
δίκαιε ἑωάννη ^ ὄρη καὶ βουνοὺς μεταχινήσει, xol διανεύσει τῆς μεμιαμένης χει-
ρὸς αὐτοῦ" δεῦτε πρός με πάντες, xal διὰ φαντάσματα xol πλάνης (sie) συνά-
γονται ἐν τῷ ἰδίῳ τόπῳ " νεχροὺς οὐχ (sic, potius ἐξ - ἢ) ἐγείρει - τὰ δὲ πάντα
ὅλα ὡς ϑεὸς ὑποδεικνύει.

* B xai πάλιν ἐρώτησα xal (ita AD; € om) πόσα -- ért τῆς γῆς (Α érl
τὴν γῆν): B πόσα ἔτη μέλλουσι οὕτω γενέσϑαι, E πόσα ἔτη μέλλουσιν γενέσπαι
ταῦτα | καὶ ἤχκοναα Q. λε. pat: Eos λέγει μοι { ποιήσω : G teste Bireh. ποίη-

74 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

φανήσεται ὁ ἀρνητὴς καὶ ἐξορισμένος ἐν τῇ σκοτίᾳ, ὃ λεγόμενος
ἀντίχριστος. καὶ πάλιν εἶπον᾽ χύριε. ἀπκοκάλυψόν μοι ποταῖύς
ἐστιν. xal ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης μοι᾿ τὸ εἶδος τοῦ προσώπου
αὐτοῦ ζοφῶδες, αἱ τρίχες τῆς χεφαλῆς αὐτοῦ ὀξεῖαι ὡς βέλη,
οἱ ὄφρυες αὐτοῦ ὁσεὶ ἀγροῦ. ὁ ὀφθαλμὸς αὐτοῦ ὁ δεξιὸς ὡς ὁ
ἀστὴρ ὃ toot ἀνατῶλων, xai ὁ ἕτερος ὡς λέοντος. τὸ στόμα
αὐτοῦ ὡς πῆχυν μίαν. οἱ ὀδόντες αὐτοῦ στπιθαμιαῦοι, οἱ δάκτυ-

νητής: C add xal ὑπερήφανος | ἐξορισμένος (ita omnes) ἐν τῇ σχοτ. (Ε ἐν τῷ
σκότει, BD om ἐν t. σχ., sed B add διάβολος): C éEop. à ἐν σκοτίᾳ μένων ὁ
λεγόμενος: D om | ἀντίχριστος (D-y0motoc): E add xol ὑποδεικνύει τὰ τῆς
πλάνης αὐτοῦ φαντάσματα, λέγων ἐγώ εἶμι ὁ νἱὸς τοῦ dvJportev, xal παραδει-
χνύει (cod. - δύχνοι) αὐτὸν ὡς ϑεόν, xal στήσει τὸν τόπον αὐτοῦ εἰς τὸν τόπον
τοῦ χρανέον, ὅπου ἦλ“εν ὑπὲρ τῆς τοῦ χόσμου ζωῆς χαὶ διὰ τοὺς ἐν ζδη ὀδυρο-
μένους, xal ἄρχεται τὸ χρῖναι μετὰ πραότητος xat ἐλεημοσύνης πολλῆς καὶ συ-
χωρήσεως ἁμαρτωλῶν, xal ὥς φησι συγχωρεῖ ἁμαρτήματα. xal ἀχούσονται
οἱ πεπλανημένοι αὐτὴν τὴν σνγχώρησιν, καὶ συναχϑήσονται ἄγνωστοι καὶ ἀγραμ-
ματιστὶ λέγοντες πρὸς ἀλλήλους. μὴ ἄρα εὐρίσχομεν αὐτὸν δέκαιον ; ἔστιν ἐπιστη-
pite (in codiee: εὐρίσχομεν αὐτόν δίκαιός ἐστιν ἐπιστηρίζων) ὁ δῆμος τῶν
φονεντῶν ἱἰονδαίων. ὅϑεν xal ὡς πρότιμον δείχνυσιν αὐτόν, τοῦ τόπου xal τοῦ
ναοῦ πρόνοιαν ποιούμενος. χαὶ λέγουσιν οἱ ἀγνώμονες ὅσα... (ood. ἐνεγκατευσώ-
μεϑα 1) διὰ τοὺς λόγους xal τὰς παραινέσεις τῶν προφητῶν. Quae sequuntur, δά
sect. 8. pertinent: χαὶ πάλιν ὁ μαϑητὴς τοῦ χυρίον ἠρώτησε λέγων" εἰπέ μα;
χύριέ μον, καὶ μετὰ ταῦτα τί μέλλεις ποιεῖν ; ἄχουσον, δίκαις ἰωάννη ϑεωρῶν ὁ
σεὸς τὴν ἀδικίαν αὐτοῦ ἀποστέλλει ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ, τὸν βαυρεήλ (sie), λέγων᾽
ἀπέλθατε, σαλπίσατε (sequitur ἀέρος ὡς, conjeceris simile aliquid ut τοῖς πνεύ-
μασιν ἀέρος tva) χρατήσουσιν τὸν ὑετόν, xal ἡ γῇ ξηρανθήσεται, xal αἱ βοτάναι
(eod. :j βατάνες) ψυγήσονται. xol ποιήσει τὸν οὐρανὸν χαλκοῦν, ἵνα δρόσον μὴ
δώσῃ ἐπὶ τὴν γῆν, xal χρύψτι τὰς νεφέλας εἰς τὰ ἔγκατα τῆς γῆς, καὶ χατὰ-
στείλῃ (hoc loco - στήλω) χέρας τῶν ἀνέμων, (va μὴ ἄνεμος συστῇ (sie) ἐκὶ
(cod. ἀπὸ) προσώπον πάσης τῆς γῆς. χαὶ ἔσται ϑάμβος πολὺ (eod. πολλῇ) ἐπὶ
πᾶσαν τὴν γῆν (cf C ad sect. 7). Post hsec quae leguntur, vide ad sect. 8; per-
gitur enim: xol &ixov: χύριε, πόσα ἔτη μέλλουσιν ete. | πάλιν: AE om | εἶπον:
B add ἐγὼ ἰωάννης | E xp. μον | ἀποχάλ. μοι cum ABDFG: CK om | xorax
ἐστ. (G add d ἀντίχριστος, item E οὗτος ὁ ἀντίχρ.): D πῶς μέλλει εἶναι

τ χαὶ ἤχ. Qu. λεγ. μοι oum BCD, item F' additis ἄχουσον δίχαις ἑωάννη:
E ἄχουσον δίκαιε ἰωάννη, A xai εἶπέ μοι" ἄχουσ. δίκ. ie. | τὸ (B add μὲν)
εἶδος (F praem ἔστω): B τὸ φὼς | ζοφώδες: A add ἐστιν, B add xol μελανώ-
μενον 1 ὀξεῖαι (AD ὀξὺς, € ὀξὶς, B ὀξήσον, EF om) οἷς (A ὥσπερ, C uod)
βέλη (A βέλος, B βελώνια, F φόλλος ὃ) : E add ἠχονημένα | oi (C ἡ) ὄφρνες
(D ὄσφριες, Β' ὠσφριες, B φροῖς, E ὠσφρὺς. C ὀφρὶς) avr. ὡσεὶ ἀγροῦ (D
ὠσεϊσαγροῦ, F ὡς ἀγροῦ. C ὡς ἄγριοι, E πάσης δνσωδίας καὶ ἀγριότητος, B
eorruptissime ἀνδρείου βελόνια ἄγαστάχειος): A om | E ὁ μὲν 0g2. avt. omisso
ὁ δεξ. | ὡς (B om) ὁ (BDEF om) dox. ὁ (DE τὸ, F om) πρωΐ (A xpo)
ἄνατ. | xoi ὁ ἕτερος (A add αὐτοῦ ὀφϑαλμός) : F ὁ ἀριστερός |. ὡς cum CDF:
AE ὥσπερ, B om (sed add εἰδίς sic) { τὸ στ. av. ὡς ty, μίαν (ὡς π΄ μ. à;

LY

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 71

ποιεῖν; χαὶ ἤχουσα φωνῆς λεγούσης uot ἄκουσον, Sue
ννη τότε ἀποστελῶ ἀγγέλους μου, χαὶ ἀροῦσιν τὰ χέρη
χριοῦ τὰ χείμενα ἐπὶ τὴν νεφέλην. xai ἐξέλθωσιν ἔξω τοῦ
κενοῦ xa σαλπίσουσιν Μιχαὴλ καὶ Γαβριὴλ μετὰ τῶν χεράτων
— (99, χαθὼς προεῖπεν ὁ προφήτης Δαυίδ, ἐν φωνῇ σάλπιγγος
α«τίνης xal ἀχουτισθήσεται ἡ φωνὴ τῆς σάλπιγγος ἀπὸ πε-
(ὧν ἕως περάτων τῆς οἰκουμένης xal ἀπὸ τῆς φωνῆς ἐχείνης
,. σάλπιγγος σαλευθήσεται πᾶσα ἢ γῆ, καθὼς προεῖπεν ὁ προ-
τῆς, xal ὑπὸ τὴν φωνὴν τοῦ στρουθίου ἀναστήσεται πᾶσα
«ἄνη, τουτέστιν ὑπὸ τὴν φωνὴν ἀρχαγγέλου ἀναστήσεται πᾶσα
χις ἀνθρωπίνη.

κόμενοι" πατριάρχαι xal ἡγούμενοι, πρεσβῦται xal λαοί [verbum deest): ποῦ
ἶνος ὁ χαλὸς xal ἡ τράπεζα xal vj φαντασία τοῦ χόσμου; xoi ov μὴ εὑρεθῇ
ὅλῳ τῷ χόσμῳ -- καὶ τελευτήσουσιν οἱ ἄνθρωποι ἐπὶ τὰ ὄρη xal ἐν ταῖς πλα-
«ταῖς xal ἐν παντὶ τόπῳ τῆς οἰχουμένης" xoi ἐχ τῆς δυσωδίας τῶν ϑανόντων
,“ευτήσονσιν xal οἱ ζῶντες" φεύγουσιν εἰς τὰ ὄρη xal χρύπτονται ἐν αὐτοῖς εἷς
σπήλαια -- οἱ σπλαγχνικοὶ ἀδελφοὶ πίπτουσιν ὁμοθυμαδὸν καὶ ἀποθνήσχονσιν

"1 πᾶς ὁ χόσμος ὑπὸ ϑανάτον τελεντῶσιν. χαὶ ἥκουσα (ante haec excidisse vi-
"tur quaestio) φωγῆς λεγούσης uot. ἄχουσον δίχαιε ἰωάννη ὅστις οὐ προσχυνεῖ
2. Swolow ἐχεῖνο xal τὰ φαντάσματα αὐτοῦ, μάρτυς χληϑήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ
ὧν οὐρανῶν xal ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει μετὰ td» ἁγίων μον. Ῥοδὲ haec le-
cuntur quae inde & sectione βοχίδ exeunte edidimus. Pergitur enim : xol εἶπον "
κύριέ μου ποταπός ἐστιν οὗτος ὁ ἀντίχριστος. ἄχουσον, Bb. lu. τὸ μὲν εἶδος τοῦ
τροσώπον etc., de quibus iam relatum est supra ad sect. 7. | xol πάλιν εἶπον"
xv. (F add xal, item A) ἀπὸ -- μέλλεις ποιεῖν (F μέλλη γενέσϑαι, item A μέλ-
λει γεν.) - - ἰωάννη cum ΟΕ (item A qui & priore xal πάλιν εἶπον cum seqq. ad
posterius transilit); D (E) om | τότε: D καὶ, E xoi τότε [ ἀροῦσιν cum A
(is om ἀποστελῶ dyy. μον καὶ) CF; D ἄρωσιν | χέρη: ita (vel xépt)) ACD;
F tantum teste Birchio χέρατα | τὰ χείμενα ἐπὶ (A ὑπὸ) τὴν veg. (G. τῆς νε-
φέλης) : Ε τὰ ὑπὸ νεφελών, D om | ἐξέλθωσιν (C -Suv) : D ἐξέρχονται, sed ser-

. vato xal sq. | C ἔξωϑεν |. A xol σαλπίσει [ D pity. x. yafo. ante xal σαλπ.

pon | προεῖπεν cum CDF; A εἶπεν | προφήτης: D δίχαιος | ἐν (B om) oo.
σάλπ. χερ. cum ADF (B); C ἐν σάλπιγξιν ἐλαταῖς xol φωνῇ σάλπ. χερ. | dxov-
τισϑήσεται: Ε' ἀχουσϑήσεται, A. ἀχουσθήτω, C ἀναστήσεται [ τ φων. τ. σάλπ.
(F add ἐκείνης) : A vj σάλπιγξ ἐχείνη [ ἀπὸ περάτων - - οἰχουμένης : B εἰς τὰ
τετραπέρατα τῆς γῆς, F add €al οὐρανοῦ xal γῆς καὶ ϑαλάσσης | ἀπὸ: F éx|
ἐχείνης τῆς σάλπ. (F τ. σάλπ. dx.): D om τ. σάλπ. |. σαλευθήσεται πᾶσα usque
finem cum A: Ε' ἐγερθήσονται πάντες οἱ νεχροὶ τῆς γῆς χαϑὼς εἶπ. ὁ προφ. δαν.,
καὶ ἐπὶ φωνὴν τῶν στρουθίων πᾶσα φύσις ἀνθρώπων ἀπὸ περάτων ἕως περάτων
τῆς οἰχουμένης, D σαλευϑήσεται πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη ἀπὸ περάτων ἕως πε-
ράτων τῆς οἰχονμένης xol ἀναστήσονται, B. σαλευϑ. ἡ γῆ (it& videtur) πᾶσα xal
ἀναστήσεται πᾶσα φύσις ἀνθρώπων ἀπὸ ἀδὰμ καὶ εὔας μέχρι τῆς συντελείας.
C xoi ἀπὸ τῆς φωνῆς usque finem om. Εἰ pro iis quae edidimus inde ἃ τότε
ἀποστελῶ ἀγγέλους habet: xoi τότε ἀποστελῶ ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ xal χροτήσει

16 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

᾿Ιωάννη᾽ τρία ἔτη ἔσονται οἱ χαιροὶ ἐχεῖνοι, xa ποιήσω τὰ τρία
ἔτη ὡς τρεῖς μῆνας, καὶ τοὺς τρεῖς μῆνας ὡς τρεῖς ἑβδομάδας,
xai τὰς τρεῖς ἑβδομάδας ὡς τρεῖς ἡμέρας, καὶ τὰς τρεῖς ἡμέρας
ὡς τρεῖς ὥρας, καὶ τὰς τρεῖς ὥρας ὡς τρεῖς στιγμάς, χαθὸς
εἶπεν ὁ προφήτης Δαυίδ τὸν θρόνον αὐτοῦ εἰς τὴν γῆν κατέρ-
ράξας:, ἐσμώκρυνας τὰς ἡμέρας τοῦ χρόνου αὐτοῦ, χατέχεας
αὐτῷ αἰσχύνην. καὶ τότε ἀποστελῶ ᾿Ενὼχ. xal ᾿Ηλίαν πρὸς
ἔλεγχον αὐτοῦ. καὶ ἀποδείξωσιν αὐτὸν ψεύστην καὶ πλάνον, καὶ
ἀνελεῖ αὐτοὺς ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον, καθὼς εἶπεν ὁ προφήτης"
τότε ἀνοίσωσιν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριόν σου μόσχους.

ϑ Καὶ πάλιν εἶπον" χύριε, καὶ ἀπὸ τότε τί μέλλει γενέσθαι:
χαὶ ἤκουσα φωνῆς λεγούσης μοι᾿ ἄχουσον, δύκαις Ἰωάννη τότε
τελευτήσει πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη, καὶ οὐκ ἔστιν ἄνθρωπος ζῶν
ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν. καὶ πάλιν εἶπον" χύρις, ἀπὸ τότε τί μῶ-

σιν ἔχων |. xol t. tp. ὥρας ὡς τρ. στιγμάς (C ὡς στιγμὴν μίαν) : E om; A vero
add xoà αἱ τρεῖς στιγμαὶ ὡς τρεῖς fonat: αἱ τρεῖς ῥοπαί εἶσιν τὸ χαμμῦσαι xol
ἀναβλέψαι (in ipso codice haec scripta sunt: x. οἱ τρεῖς στιγμαις ὡς τρεῖς ρω-
παις " οἱ τρεις portat εἰσιν τὸ χαμησᾶι x. ay.) | C προεῖπεν |. Α om δανίδ | DE
χατέραξας | D ante χατέχεας αὐτῷ (pro his A χατέσχε αὐτόν) in margine addi-
tum babet ἔδωχας ἐντροπήν αἰσχύνην: F ἰσχύν | C ἀποστέλλω BF ἔνωχον!
αὐτοῦ: À add τοῦ δεινοῦ ϑηρίον | ἀποδείξωσιν DF; A ἀποδείξω: CE ἀποδιώ-
ξουσιν | C ὡς ψεύστην, D ψεύστ. ὄντα |. B ἐλέγχειν αὐτὸν πᾶσιν τοῖς ἀνϑρώ-
ποις ψεύστην xal ἀπάνθρωπον xal υἱὸν τῆς ἀκωλείας xol ἐλέγξονται αὐτοῦ κατὰ
πρόσωπον εἶναι ἀντίχριστον πλάνον xal σατανᾶν τῆς ϑεωρίας αὐτοῦ - χαὶ μὴ φέρων
ἔλεγχον ὡς ἀπατεὼν (pergit xat μάχα quae non intellego; μαχαίρᾳ) ἀνελεῖ τὰς
χεφαλὰς ἡμῶν, χαϑὼς etc. | δαυίδ cum CEF; ABD om | ἀνοίσωσιν cum ACDF;
E ἀνοίσουσιν. B a verbis χαϑὼς εἶπ. ὁ pop. transilit ad similis ea quae sequun-
tur, omissis τότε ἀνοίσωσιν usque μετὰ τῶν χεράτων ἐκείνων, χαϑωὼς etc.

9 χύριε: D om | μέλλει γενέσϑαι cum AF; CD μέλλεις ποιεῖν. E om καὶ xa-
λιν usque 5x. ἰωάννη. Sed habet infra post verba ὅλα οἷς ϑεὸς ὑποδειχνύει (exe-
unte sect. 7), ubi pergit: xal πάλιν εἶπον χύριε, xai ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν;
καὶ ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι' ἄχουσον δίκ. ἰω., xai ἀπὸ τότε οὐχ ἔστιν ἄν-
Spwroc ζῶν ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς. xal τότε ἀποστελῶ etc. | D om ἄχουσ.
&lx. (A om) ἰωάνν. [ τότε: E xal τότε | τότε τελεντήσει (E - τήσονσιν) - - dv
ϑρωπίνη (EF ἀνϑρώπων) usque γῆν: A om | F om xal oux ἔστ. ἄνϑρ. ζῶν | DE
om ἐπὶ πᾶ. t. y. Post ἄνθρωπ. ζῶν E multa propria habet, sed mira vitiositaie
scripta sunt. Pauca inde excerpsisse satis erit Pergit: συμψνγήσεται (,,exsicca-
bitur*: simile quid coniiciendum erit pro συψυψήγεται, quod eodex habet) xj γῆ
ἀπὸ τοῦ χαύσωνος (additur ἑνὸς) τοῦ ἡλίον " οὐαὶ τοὺς φϑάσαντας τότε -- τότε οἱ
ἔχοντες χρυσίον χαὶ ἀργύριον ῥίπτουσιν αὐτὰ ἐν ταῖς πλατείαις χαὶ ἐν παντὶ τόπῳ
τῆς οἰκουμένης, χαὶ οὐδεὶς αὐτὰ ἐπιμελετᾷ - - σχεύη ἐλεφάντινα, ἱμάτια ἐκ λίθον
καὶ μαργαρίτον ἐν ταῖς πλατείαις ῥίπτονσιν αὐτά ’ βασιλεῖς καὶ ἄρχοντες Anu

IV. APOCALYPBSIS IOHANNIS. 7i

Astg ποιεῖν; xal ἤχουσα, φωνῆς λεγούσης uot ἄχουσον. Suus
Ἰωάννη" τότε ἀποστελῶ ἀγγέλους μου, χαὶ ἀροῦσιν τὰ χέρη
τοῦ χριοῦ τὰ χείμενα ἐπὶ τὴν νεφέλην, xai ἐξέλθωσιν ἔξω τοῦ
οὐρανοῦ xal σαλπίσουσιν Μιχαὴλ xai Γαβριὴλ μετὰ τῶν χεράτων
ἐχείνων, καθὼς προεῖπεν ὁ προφήτης Δαυίδ. ἐν φωνῇ σάλπιγγος
χερατίνης᾽ καὶ ἀχουτισθήσεται ἡ φωνὴ τῆς σάλπιγγος ἀπὸ πε-
ράτων ἕως περάτων τῆς οἰκουμένης xal ἀπὸ τῆς φωνῆς ἐχείνης
τῆς σάλπιγγος σαλευθήσεται πᾶσα ἡ γῆ. καθὸς προεῖπεν ὁ προ-
φήτης, xol ὑπὸ τὴν φωνὴν τοῦ στρουθίου ἀναστήσεται πᾶσα
βοτάνη, τουτέστιν ὑπὸ τὴν φωνὴν ἀρχαγγέλου ἀναστήσεται πᾶσα
φύσις αἰνθρωπίνη. |

τηκόμενοι" πατριάρχαι καὶ ἡγούμενοι, πρεσβῦται xal λαοί fverbum deest): ποῦ
ὁ οἶνος ὁ χαλὸς xal vj τράπεζα xal vj φαντασία τοῦ κόσμον ; xoi οὐ μὴ εὐρεϑῇ
ἐν ὅλῳ τῷ χόσμῳ -- καὶ τελεντήσουσιν οἱ ἄνθρωποι ἐπὶ τὰ ὄρη xal ἐν ταῖς πλα-
τείαις xal ἐν παντὶ τόπῳ τῆς οἰχουμένης " xol ἐκ τῆς δυσωδίας τῶν ϑανόντων
τελευτήσουσιν xal οἱ ζῶντες φεύγουσιν εἷς τὰ ὄρη xai χρύπτονται ἐν αὐτοῖς εἷς
τὰ σπήλαια -- οἱ σπλαγχνυκοὶ ἀδελφοὶ πίπτουσιν ὁμοθυμαδὸν xal ἀποθνήσχουσιν
xai πᾶς ὁ χόσμος ὑπὸ ϑανάτον τελεντὦσιν. xal ἤκουσα (ante haec excidisse vi-
detur quaestio) φωνῆς λεγούσης pot ἄχουσον Bixate ἰωάννη" ὅστις σύ προσχυνεῖ
τὸ ϑηρίον ἐκεῖνο xol τὰ φαντάσματα αὐτοῦ, μάρτυς χληϑήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ
τῶν οὐρανών xal ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει μετὰ τῶν ἁγίων μον. — Post haec le-
guntur quae inde & sectione sexts exeunte edidimus. Pergitur enim: xol εἶπον"
χύριξ pou ποταπός ἐστιν οὗτος ὁ ἀντίχριστος. ἄχουσον, Bx. ἴω. τὸ μὲν εἶδος τοῦ
προσώπου etc., de quibus iam relatum est supra ad sect. 7. | xal πάλιν εἶπον"
x. (F add xal, item A) ἀπὸ -- μέλλεις ποιεῖν (F μέλλη yevécSac, item A μέλ-
Mt. γεν.) - - ἰωάννη cum CF (item A qui & priore xal πάλιν εἶπον cum seqq. ad
posterius transilit); D (E) om | τότε: D xol, E xol τότε | ἀροῦσιν cum A
(is om ἀποστελῶ αγγ. μὸν χαὶ) CF; D ἄρωσιν | xépn: ita (vel xép) ACD;
F tantum teste Birehio χέρατα | τὰ χείμενα ἐπὶ (A ὑπὸ) τὴν veg. (6 τῆς ve-
φέλης): F τὰ ὑπὸ νεφελῶν, D om ἐξέλθωσιν (Ὁ -ϑὼν) : D ἐξέρχονται, sed ser-
vato xai sq. |. C ἔξωϑεν | A xoi σαλπίσει |. D py. x. γαβρ. ante χαὶ σαλπ.
pon | προεῖπεν eum CDF; A εἶπεν | προφήτης: D δίχαιοςΪ é (B om) ou.
σάλπ. xcp. eum ADF (B); Ο ἐν σάλπιγξιν ἐλαταῖς xal φωνῇ σάλπ. xsp. | dxov-
τισϑήσεται: Ε' ἀχουσϑήσεται, Α ἀκουσθήτω, C ἀναστήσεται |. ἡ quy. τ. σάλπ.
(F add ἐκείνης) : A xj σάλπιγξ ἐχείνη | ἀπὸ περάτων - - οἰκουμένης : B εἷς τὰ
τετραπέρατα τῆς γῆς, F add δαὶ οὐρανοῦ xai γῆς xal ϑαλάσσης | ἀπὸ: Ε' ἐκ!
ἐχείνης τῆς σάλπ. (Ε τ. σάλπ. ἐχκ.)}: D om τ. σάλπ, |. σαλευϑήσεται πᾶσα usque
finem eum A: Ε' ἐγερϑήσονται πάντες οἱ νεχροὶ τῆς γῆς χαϑὼς εἶπ. ὁ προφ. Sav.,
xai ἐπὶ φωνὴν τῶν στρουϑίων πᾶσα φύσις ἀνθρώπων ἀπὸ περάτων ἕως περάτων
τῆς οἰκουμένης, D σαλευϑήσεται πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη ἀπὸ περάτων ἕως πε-
ράτων τῆς οἰχονμένης καὶ ἀναστήσονται, B. σαλενϑ. τ γῆ (ita videtur) πᾶσα xol
ἀναστήσεται πᾶσα φύσις ἀνθρώπων ἀπὸ ἀδὰμ xol εὔας μέχρι τῆς συντελείας.
Ο xol ἀπὸ τῆς φωνῆς usque finem om. E pro iis quae edidimus inde à τότε
ἀποστελῶ ἀγγέλους habet: xoi τότε ἀποστελῶ ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ καὶ χροτήσει

η8 IV. APOCALYPEIS ΤΟΗΑΝΚΙΗ͂.

Ὁ Καὶ πάλιν εἶπον χύρις, ol ἀποθανόντες ἀπὸ τοῦ ᾿Αδὰμ
μέχρι τὴν σήμερον, xai οἱ κατοικοῦντες ἐν τῷ ἄδῃ ἀπὸ τοῦ αἰώ-
νος καὶ οἱ ἀποθανόντες ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν αἰώνων ποταποὶ ἀναστή-
σονται: καὶ ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον, δύκαιε
Ἰωάννη: πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη τριακονταετὴς ἀναστήσεται.

! Καὶ πάλιν εἶπον᾽ κύριε, ἄρσεν καὶ θῆλυ τελευτῶσιν,
χαὶ ἄλλοι γηραλέοι, xói ἄλλοι νεώτεροι, χαὶ ἄλλοι βρέφη ἐν
τῇ ἀναστάσει ποταποὶ ἀναστήσονται: καὶ ἤχουσα φωνῆς λεγού-
σης ot^ doeougov, δίκαι ᾿Ιωᾶννη᾽ ὥσπερ γάρ εἰσιν αἱ μέλισσα,
καὶ οὐ διαφέρουσι μίᾳ τῆς μιᾶς, ἀλλ᾽ εἰσὶ πᾶσαι μιᾶς εἰδέας
χαὶ μιᾶς ἡλικίας, οὕτως καὶ ἐν τῇ ἀναστάσει ἔσονται πᾶς ἄν-
θρωπος᾽ οὐκ ἔστιν οὔτε ξανθὲς οὔτε πύρρος οὔτε μέλας, dX
οὖτε αἰθώψ ἢ διάφορα πρόσωπα" ἀλλὰ πάντες ἀναστήσονται
μιᾶς εἰδέας xal μιᾶς ἡλικίας " πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη ἀσώματοι

τὴν σάλπιγγα, καὶ ἀχουσπήσεται vj φωνὴ (codex φύσης sic) τῆς σάλπιγγ. ἀπὸ
περ. ἕως περάτ. τῆς οἰκουμένης. "Tum pergit: xoi ἐξέλθωσιν οἱ ἄγγελοι καὶ κᾶν
ἔνδοξον etc : vide infra,

19 μέχρι τὴν (cum DF; € τῆς) σήμερον: A om ἀπὸ τοῦ αἰῶνος (ita D:
A add ἐχείνου) : CF dz. τῶν αἰώνων ἐχείνων (Ε ἐκεῖνοι) | xal ol ἀποῦ. éx
ἐσχάτ. (C ἐν τῇ ἐσχάτῃ) τ. αἰώνων (A ἐν τῇ συντελείᾳ xal ἕως τῆς ἡμέρας
ἐχείνης) cum DCA: F' xal οἱ μέλλοντες ἀποπνήσχειν ἐσχάτως | ἀναστήσονται:
D add xol οἱ μὲν ἀπέθανον ἀπ᾿ ἀρχῆς χόσμου, xal ἄλλοι ἕως τῆς συντελείας,
item C ὅτι αὐτοὶ ἀπὸ τῶν αἰώνων ἐκείνων, καὶ οἱ ἄλλοι ἀποϑανοῦσιν μετὰ τὴν
συντέλειαν, nil add A. In F plura exciderunt; post ἀναστήσονται enim statim
pergitur: xol ὅτι ἄρρεν xal ϑῆλν τελευτῶσιν etc. De B et E vide post.

!! A ut solet x. πάλ. εἶπ. ἐγὼ ἰωάννης | γηραλέοι cum CD; AF γηραιοί,
A ἕτεροι δὲ νεώτερ., ἄλλοι δέ εἶσιν βρέφη ἐν τ. av. δὲ ete. | ὥσπερ γὰρ ete
ewm À; similiter D: dor. αἱ μέλ. (addendum ov) διαφέρουσαι μία ὑπὲρ τῆς
ἄλλης xal ὅλαι εἰσὶν μιᾶς εἰδέας (εἰδ. bis et A et D; CF 18), οὕτως Fora:
ἀλλ᾽ οὐδὲ ἔστιν ἐκεῖ ξανϑωπὸς (cod - πης) οὔτε διάφορα κρόσωκα, ἀλλὰ πάντ. μιὰς
εἰδέας ἀναστήσονται καὶ μιᾶς ἡλικίας. Item C: dor. αἱ μέλ. τὸ εἶδος οὐ διαφέρει
μία τῆς μιᾶς, ἀλλ᾽ εἰσὶν ὅλαι ὁμοῦ μιᾶς ἰδέας, οὔτ. ἔστιν χαὶ ἐν τ. ἀναστάσει - Exi
οὐχ ἔστιν ξανϑότης ἢ πυρρότης ἢ μέλας, ἀλλὰ πάντ. μιᾶς ὑδ. ἄναστ. καὶ μιᾶς
XA Ex F Birchius edidit: dor. vj μέλισσα ον “διάφερει μια τῆς ἀλλης, αλλ
εἰσι μιας ιδεας xat μιὰς ἡλικιας, οὕτως Ovx (oux cod. om) εἰσιν Ἔχει ξαντωτης
Gic) ἡ πυροτος (sie) ἡ μελας ἡ acu ἡ διαφορὰ προσωπα (cod. - πον), aii
ἅπαντες μιας (Bra x. με. ἡλικιὰς - οὕτως ἐστιν χαὶ εν tv avagt. | πᾶδα φύσις
etc. cum D; sed similiter Α : ἀσώματοι πᾶσα φύσις ἀνθρώπων, χασὼς ἐν ἐὐαγγε-
λίοις εἴρηται ὅτι ἐν τῇ ἀναστάσει οὔτε Yap. οὔτε ἐγγαμ. ἀλλ᾽ εἰσὶν xd. ὡς ἀγγ.
ὃς. OC sic: xol πάλιν ἤχουσα φωνῆς λεγούσης ' ἄχουσον δῶς. ἰωάννη᾽ ἐν τῇ
dvact. ὅλοι ἀσώματοι ἀναστήσονται, πᾶσα φύσις ἀνθρώπων, καϑὼς προεῦκον
(eod. προεῖπεν)" ἐν τῇ ἀν. οὔτ. yag. ovt. γαμίζ. ἀλλ᾽ εἰσὶν πάντ. ὡς ἄγγ. 3:.

IV. ΑΒΟΘΑΣΙΥΡΒΙΒ IOHANNIB, 19

ἀναστήσωανται, χαθὼς εἶπον ὑμῖν ὅτι ἐν τῇ ἀναστάσει οὔτε γα-
μοῦσιν οὗτε ἐγγαμίζονται. ἀλλ᾿ ἢ εἰσὶν ὡς ἄγγελοι τοῦ θεοῦ,

7 Καὶ πάλιν εἶπον᾽ xuous, ἔστιν ἐν τῷ κόσμῳ ἐκείνῳ γνω-
οίσαι ἀλλήλους, ἀδελφὸς ἀδελφόν, ἢ φίλος τὸν φίλον, ἢ πατὴρ
τὰ ἴδια τέκνα, T| τὰ τέκνα, τοὺς ἰδίους γονεῖς: xa ἤχουσα
φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον ᾿Ιωάννη᾽ «τοῖς μὲν δικαώοις γνω-
ροισμὸς γίνεται. τοῖς δὲ ἁμαρτωλοῖς οὐδαμῶς. οὔτε ἐν τῇ ἄνα-
στάσει, δύνανται γνωρίσαι, ἀλλήλους. xai πάλιν εἶπον ἐγὼ ᾿Ιωᾶν-
νης Χύριβξ, ἔστιν ἐκεῖ ἐνθύμησις τῶν ὡὸς ἢ ἀγρῶν ἢ ἀμπε-
λώνων ἢ ἄλλων τῶν ἀνθάδε; χαὶ ἤχονσα φωνῆς λεγούσης μοι᾿
ἄχουσον, δύκαιε ᾿Ιωάννη᾽ ὁ προφήτης Δαυὶδ φάσκει λέγων ἐμνή-

Birch. ex F: ἀναστησοντοῖς xot ζησουντας (sic), καὶ ἐν τῇ ἄν. ovcé γαμ. ovt.
γαμιζ. αλλ εἰσ. ὡς ary. ὃς.

In eodiee B sectiones 10 et 11. satis corrupte his absolvuntur (post μέχρι
τῆς συντελείας sect. 9): xol πάλιν εἶπον" χύριε, ἄρσεν xal ϑῆλν τελευτῶσι xad
γηραλέοι xal νεώτεροι" ἐν τῇ οὖν ἀναστ. ποταποὶ ἀναστήσονται; πᾶσα φύσις
ἀνθρώπων τριάχοντα ἔτη ἀναστήσονται καὶ μιᾶς ἡλικίας καὶ ϑεωρίας" οὕτως xoi
οἱ ἄνϑρ. ἐν τῇ dvact. ὥσπερ κνἡ μέλισσα οὐ διαφέρει μιᾶς ἡλικίας καὶ ϑεωρίας *
οὕτως xal οἱ ἄνϑρ. ἐν τῇ ἄναστ. οὔτε γαμοῦσι οὔτε ἐγγαμίζ. ἀλλ᾽ ὡς ἄγγ. δε.
εἰδίν' πλήν οἱ ἁμαρτωλοὶ μελανοί εἶαιν τὴν ὄψιν. E rursus suo modo varia
miseet eaque perquam corrupte praebet. Post περάτων τῆς οἰχουμένης (sect. 9.)
sic pergit: xal ἐξέλθωσιν οἱ ἄγγελοι xal πᾶν ἔνδοξον xol πᾶν τίμιον καὶ τοὺς
τιμίους σταυροὺς xal πάλιν ἱερὰ τῶν ἐχχλησιῶν xal τὰς σεπτὰς χαὶ τιμίας ςἶχό-
νας (verbum deest) ταῦτα πάντα διὰ νεφελῶν ἀρϑήσονται ἐν τῷ οὐρανῷ ᾿ xal
πάντες οἱ ἀπ᾿ αἰῶνος χεχοιμημένοι xol οἱ τελευτήσαντες ἀπὸ τοῦ ἀδὰμ μέχρι
τὴν σήμερον xal πάντα τὰ ἀχάϑαρτα μετ᾽ αὐτοῦ (μετὰ τοῦ ) ἀντιχειμένον, xal
αὐτοὶ ἐν τῇ νεφέλῃ ἀρθήσονται xal πάντα τὰ ἔϑνη. xal εἶπον χύριέ μον,
(plura deesse apparet) πάντες βασιλεῖς, ἀρχιερεῖς, ἄρχοντες, γέροντες, νήπια,
λυ (scriptum est ϑύλοι), ὅλα ὁμοῦ μιᾶς ἡλικίας ἀναστήσονται. Tum sequitur:
χύριε, χαὶ ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν; χαὶ ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι’ τότε
ἀποστελῶ ἀγγέλους ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς, xal χαταχαύσουσιν τὴν γῆν
ete. vide infra.

18 εἶπον: A add ἐγὼ ἑἰωάννης | ἔστιν cum BDF ; A praem εἰ, item C τί
omisso ἀλλήλους, E (qui haec post fin. sect. 16. habet) oux ἔσται | F om ἐν τ.
χόσμ. éx. | ἀδελφὸς usque τῶν ἐνθάδε cum A; similiter D, sed multo brevius:
ἀδελφὸς ἀδελφὸν ἢ πατὴρ τέκνον, ἢ Éovuy ἐνθύμησις περὶ τοῦ κόσμον τούτον
ἢ περὶ τῶν βιωτικῶν οἷον ἀγρῶν ἢ ἀμπελώνων ἢ περὶ ἑτέρον τινός. Item CF:
ἀδελφὸς ἀδελφόν, φίλος φίλον, πατὴρ τὸ ἴδιον τέχνον " ἢ ἔστιν ἐχεῖ (Ε' om)
ἐνθύμ. τῶν ὦδε Y] οἰκείων (sic C, F κίων, quod οἰχιῶν corrigendum videtur)
7, ἀγρῶν ἢ χωρῶν (uterque χορῶν) ἢ ἀμπελώνων. B: ἀδελφὸς ἀδελφόν, mar.
τέχν., φίλος φίλον; ἔστιν ἐνθύμ. τῶν οἰκιῶν ἢ dyp. 7) ἀμπ. — E priora tantum:
ἢ ἀδελφ. d. ἢ πατ. τὸ ἴδ. τέ. | D om δίχαι. le. | ὁ προφ. δα. φ. λέγ. cum
A; D τί ὁ mg. λέγει, BCF χαϑὼς εἶπεν (C προεῖπεν, Ε εἶπεν post δαν.) ὁ

80 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

σθην ὅτι χοῦς ἐσμέν᾽ ἄνθρωπος ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ᾽
ὡσεὶ ἄνθος τοῦ ἀγροῦ, οὕτως ἐξανθήσει, ὅτι πνεῦμα διῆλθεν ἐν
αὐτῷ xal οὐχ ὑπάρξει, καὶ οὐχ ἐπιγνώσεται ἔτι τὸν τόπον αὐτοῦ.
χαὶ πάλιν ὁ αὐτὸς εἶπεν᾽ ἐξελεύσεται τὸ πνεῦμα αὐτοῦ καὶ ἐπι-
στρέφει εἰς τὴν γῆν αὐτοῦ " ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἀπολοῦνται πάν-
τες οἱ διαλογισμοὶ αὐτοῦ.

5 Καὶ πάλιν εἶπον᾽ χύρις, xal ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῦ :
xa ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pov ἄχουσον, δύκαιε Ιωάννη τότε
ἀποστελῶ τοὺς ἀγγέλους μου ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς, καὶ
ἀροῦσιν ἀπὸ τῆς γῆς πᾶν ἔνδοξον καὶ πᾶν τίμιον, xal τὰς σε-
Ttg xaX ἁγίας εἰκόνας, καὶ τοὺς ἐνδόξους χαὶ τιμίους σταυ-
ρούς, xal τὰ ἱερὰ τῶν ἐκχλησιῶν, xal τὰς θείας xol ἱερᾶς βί-
βλους΄ xai τὰ τίμια καὶ ἅγια πάντα ἀρθήσονται ὑπὸ νεφελῶν
ἐν τῷ ἀέρι. χαὶ τότε χελεύσω ἀρθῆναι τὸ μέγα xai σεβάσμιον
σκῆπτρον, ἐν ᾧ τὰς χεῖράς μου ἥπλωσα ἐν αὐτῷ, καὶ προσχυ-

προφ. δαν. | ἐμνήσϑ. ὅτι y. ἐσμ. cum BCDFE; A om, pergens ὅτι ἄνθρωπος]
ἄνθρωπος usque ἐξανθήσει cum ABCE; D om eod χόρτ. αἱ ἦμ. ast. | ὅτι
πνεῦμα usque tóm. αὐτοῦ eum ACDF; BE om | xal πάλ. ὁ avt. εἶπ. (eum DF;
C x. xd. MYye -- (F om xal ἐπιστρ. &. t. y. αὐτοῦ) - - διαλ. αὐτοῦ cum ΟἿ;
AB om; B vero haec add: οἱ Bxatot γνωρίζονσιν ἀλλήλονς xol τὰ εὐλογημένα
ἀνδρόγυνα (scriptum est ἀντρόγινα) ἤγουν τὰ πρῶτα, χαϑὼς dBaj. xal tUa xol
μετὰ τὴν παράβασιν ἐγνωρίζοντο" ἐγνώρισε xal ἕκαστος ἃ ἔπραξεν ἐν τῷ κόσμῳ,
εἴτε ἀγαϑὰ xal εἴτε φαῦλα" ἐγνώριζον xal οἱ ἀσεβεῖς οὺς ἐτυράννισαν μάρτυρας,
καϑὼς ὁ πλούσιος τὸν λάζαρον τὸν πτωχόν.

13 χαὶ πάλιν (Ὁ om) εἶπ. χύριε (D om) καὶ (CF om) ἀπὸ ete. | ἄχ. δίχ. lu.
eum ACF; D om. B om omnia hucusque. | ἀγγέλους: Α ἀρχαγγέλους | Ε' ἐπὶ
πρόσωπον ete. B om πάσης. Α ἐπὶ πᾶσαν τὴν γὴν | ἀροῦσιν cum BCDG (F
om x. ἄρ. d. t. f); A λάβωσι omissis ἀπ. τ. γῆς. Etiam D om ἀπ. τ. γῆς]
πᾶν (F praem xai) ἔνδοξ. xol πᾶν τίμ. (ita F et E, vide ad fin. sect. 11, C xai
σεβάσμιον, Α xol ἅγιον) xal τὰς σεπτ. (ita CF; A καὶ λάβωσι τὰς πανσέπτ.) x-
dy. (E τιμίας, vide suprs): consentit D omissis πᾶν ἔνδοξ. x. π. τί. xal, B vero
post ἀροῦσι pergit τὸν τίμιον xal ζωοποιὸν σταυρόν, xal τὰς Gent. εἰκόνας | x- τ.
ἐνδόξ. x. τιμί (D add καὶ ζωοποιοὺς) στανρ. xal τὰ (A add ἅγια) ἱερὰ v. ἐχχλ.
eum ACD; F καὶ τὰ ἵερ. τῶν ἐχχὰ. xal τοὺς τι. στανρ., B xol τὰ ἱερὰ σχεύη
τῶν ἐχχλ. | xol τὰς ϑείας etc. cum A: C χαὶ ἱερὰ βιβλία (ipse codex ἱερεῖ gl-
Bio): πάντα διὰ νεφελῶν dp3. ἐν τ. ἀέρι, F' xol τὰ ἱερὰ πάντα βιβλία δυὲ νε-
φελῶν ἀρϑ. (. τ. ἀέρι, D omissis prioribus xol πάντες διὰ νεφελῶν ἀρϑ3. ἐ- τ. d.
B xoi τοὺς ἱεροὺς βίβλους (sic singula, sed εἱεροὺς et βήβλονς) xal πάντα ἄρ-
“ἡσεται ἐν τ. d. | xal τότε (Ὁ om) χε. ἀρϑῆναι (Ε ἐλθεῖν, Ο ἀρθήτω pro xal
τό. χε. dp3.) τὸ μέγα (F add xal φοβερὸν) x. σεβάσμιον (A ἅγιον) σχῆπτρ. | ἐν
-- ἥπλωσα (F ἐφήπλωσα) ἐν αὐτῷ (ὁ AF; CD om): B om | xai προσχυν - -

“ IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 81

νήσουσιν αὐτῷ πάντα τὰ τάγματα, τῶν ἀγγέλων μου. καὶ τότε
ἀρθήσεται πᾶσα φύσις ἀνθρώπων ἐπὶ νεφελῶν, καθὼς προεῖπεν
ὃ ἀπόστολος Παῦλος ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁἀρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις
εἰς ἀπάντησιν τοῦ κυρίου εἰς ἀέρα. χαὶ τότε ἐξέλθῃ πᾶν πνεῦμα
πονηρόν, τὰ ἐν τῇ γῇ, τὰ ἐν τῇ ἀβύσσῳ, ὅπου ἐάν εἰσιν ἐπὶ
προσώπου πάσης τῆς γῆς ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου μέχρι δυσμῶν,
χαὶ χολληθήσονται πρὸς τὸν ὑπηρετούμενον παρὰ τοῦ διαβόλου
ἤτοι τὸν ἀντίχριστον, καὶ ἀρθήσονται ἐπὶ τῶν νεφελῶν.

M Καὶ πάλιν εἶπον᾽ χύριε, καὶ ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν;
xal ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον, Sus ᾿Ιωάννη᾽
τότε ἀποστελῶ τοὺς ἀγγέλους μου ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς,
χαὶ κατακαύσουσιν τὴν γῆν πήχας ὀκταχισχιλίας πεντακοσίας, ͵
χαὶ χκαταχαήσονται τὰ ὄρη τὰ μεγάλα, xa αἱ πέτραι πᾶσαι
χωνευθήσονται καὶ γενήσονται ὡσεὶ χονιορτός, καὶ καταχαήσον-
ται πᾶν δένδρον xai πᾶν χτῆνος xal πᾶν ἑρπετὸν ἕρπον ἐπὶ τῆς

ἀγγέλ. μου (D om μου) cum CDF; A om, item B, sed vide post | xat τότε - -
ἀνορώπων (ita CF; D ἀνδρωπίνη) - - xa9. προεῖπεν - - ἀέρα cum CDF; A sic: xol
πάντες ὑπὸ νεφελῶν do3vjoovtat, χαϑὼς παῦλ. ὁ ἀπόστ. εἶπεν ὅτι πάντες ol ζών-
τες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς doray. -- ἀέρα, xal οὕτως πάντοτε σὺν
χυρίῳ ἐσόμεϑα. Item B (post σχῆπτρον): μετὰ χιλιάδων ἀγγέλων, xal σὺν αὖ-
τοῖς ἀρθήσονται οἱ δίχαιοι ἐπὶ νεφελῶν, χαϑώς φησιν (scriptum est φεισυν) παῦλ.
ὁ ἀπόστ. ἅμα σὺν - - ἀέραν. | καὶ τότ. ἐξ. πᾶν πν. πον. (C πονηρίας, A om πᾶν,
B om my. | tà ἐν τ. γῇ (haec BC post dB., hoc vero loco DF ; A om) τὰ (A τὸ)
ἐ. τ. dB. | ὅπον ἐάν (F ὅσα, C ὅπου δ᾽ ἄν, A καὶ ὅπον δ᾽ ἄν) εἶσιν (C ἦν χρυ-
πτόμενα) ἐπὶ προσώπου (F πρόσωπον) πάσης (C om) τ. y. ἀπὸ (F xol ἀπὸ) ἀνατ.
ἡλίον (D om) με. δυσμῶν: haee B om | χολληϑήσονται (Α χολυϑήσ., B προσ-
xoÀÀ) eum CAB; F προσχολληϑήσεται, D χολυϑήσεται | mg. τὸν - - διαβόλον
ἤτοι (eod. εἴτι) τὸν - - νεφελῶν eum D: B. mp. τ. ἄρχοντα τὸν αντίχρ. xai do3.
ἐ. t. w&. τοῦ οὐρανοῦ, F (vitiose) xp. t. ὑπηρέτην αὐτοῦ τῷ αἀντιχρίστῳ (G
τὸν λεγόμενον ἀντίχριστον pro tQ ἀντ.) xal do3. ὑπὸ t. wq. Plura exciderunt
in AC, quorum ille nil nisi πάντες ὑπὸ t. veg. et C ἐπὶ τῶν veg.

14 εἶπον (A add ἐγὼ ἰωάνν.) χύριε (D om) xai (C om) ἀπὸ - - &xovc. 5x.
lo. (CD om ἄχ. 8L. ἰω.): B om | C ἀποστέλλω | τοὺς dy. (A ἄρχαγγ.) μον eum
CFA; D ἀγγέλους, item B | προσώπου eum AC; DF πρόσωπον. B om ἐπὶ np.
X. t. γῆς, sed addit μετὰ πῦρ | χατακαύσουσιν (F χαύσουσιν) cum CEF; AD
χαταχαύσωσιν, BG χαύσωσιν | τὴν (À praem πᾶσαν) γῆν: B τὸ πρόσωπον τῆς
γῆς, D αὐτήν | πήχας: its omnes | ὀχταχισχιλ. πενταχοσ. cum AE; C πενταχο-
σίας, D χιλίας ὀχταχοσίας, F ἔξηχοντα Exatocrate (sic certe Birch.), B τριά-
xoyra (ultra hanc vocem non descripsi textum) | χαταχανίσοντ. eum AG; DE χαή-
σονται, CF χαύσονται | A ὁμοίως xol αἱ πέτρ. | xol γενήσοντ. (Ε' γενήσεται, E
om x. γε.) ὡσεὶ (DE ὡς) xov: A om | xoi χαταχαήσ. (C χαήσ., F χαυϑήσε-
ta): À tantum xal [πᾶν δένδρ. (C πάντα τὰ δένδρα ἀπὸ περάτων ἕως περάτων

Apocalyps, apocryph. ed. Tischendort. Ἢ

ἦν

89 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

γῆς καὶ πᾶν συρόμενον ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς. καὶ πᾶν πετεινὸν
πετόμενον ἐπὶ τὸν ἀέρα, καὶ οὐχέτι ἔσται, ἐπὶ προσώπου πάσης
τῆς γῆς σαλευόμενόν τι, xal ἔσται ἡ γῆ ἀκίνητος.

15 Καὶ πάλιν εἶπον" χύρις. xai ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν;
καὶ ἤκουσα φωνῆς λεγούσης pow ἄχουσον, δύίκαιε ᾿Ιωᾶάννη᾿
τότε ἀποσκεπάσω τὰ τέσσαρα. μέρη τῆς ἀνατολῆς, καὶ ἐξελθω-
σιν τέσσαρες ἄνεμοι μεγάλοι xal ἐκλυκμιήσουσιν πᾶν τὸ πρόσω-
πον τῆς γῆς ἀπὸ περάτων ἕως περάτων τῆς γῆς χαὶ ἐκλικμήσει
χύριος τὴν ἁμαρτίαν ἀπὸ τῆς γῆς. καὶ λευχανθήσεται ἡ γῆ
ὥσπερ χιών, καὶ γενήσεται ὡς χαρτίον, μιὴ ἔχουσα σπήλαιον ἣ
ὄρος ἢ βουνὸν ἢ πέτραν, ἀλλ΄: ἔσται. τὸ πρόσωπον τῆς γῆς ἀπὸ
ἀνατολῶν μέχρι δυσμῶν ὡς ἡ τράπεζα καὶ λευχὸν ὡσεὶ χιών xa
πυρωθήσονται οἱ νεφροὶ τῆς γῆς. καὶ βοήσει πρός με λέγουσα"
παρθένος εἰμὶ ἐνώπιόν σου, χύριε, xal οὐκ ἔστιν ἐν ἐμοὶ ἁμαρτία.
χαθὼς προεῖπεν ὁ προφήτης Δαυίδ᾽ ῥαντιεῖς με ὑσσώπῳ καὶ χα-
θαρισθήσομαι. πλυνεῖς με καὶ ὑπὲρ χιόνα λευχανθήσομαι. xo)

τῆς οἰχουμένης) χαὶ (F om δέ. xal) πᾶν (D rursus praem xaxjcovt., C χαταχαΐύ-
σεταῦ - - ἑρπετὸν ἕρπον (D ἑρπόντων, F ἕρποντα, C ἕρπον τι, Α om) ἐπὶ τῆς
γῆς (Ὁ τὴν γῆν) | xal m. συρ. usque τῆς (Ε πάσης τῆς) γῆς cum CF; AD
om | πετόμ. ἐπὶ (ita DF, C εἰς) τ. ἀέρα: A χινούμενον ἐν τῷ ἀέρι | καὶ ov-
χέτι (ita CD; AF οὐχ) ἔσται (A ἔστιν) ἐπὶ mp. πάσ. (it& D; C om np. ndo.
A om ἐπὶ xp. x. t. Y, F pro his ἐν τῇ γῇ) c. y. [σαλεν. tt (C add ποτε) - - dxl-
γητ. (ita ADE; C ἀσάλεντος): F ζῶον πετόμενον μιχρόν vt ἢ μέγα, xai ἔσται ἡ
γῆ ἀχατασχεύαστος.

15 εἶπον" χύρ. (D om) χαὶ (C om) ἀπὸ etc. | ἄχουσ. δί. io. cum AF; CD
om | ἀποσχεπάσω cum C; A ἀπολύσω, DF' ἀποβουλώσω |A τὰς τέσσαρας γω-
νίας | τῆς ἀνατολῆς cum AC, confirmat etiam E; D τῆς γῆς, ἀνατολ. xai Sv-
σεως, F τῆς ἀβύσσου | Α οἱ τέσσ. ἄνεμ. οἱ μεγάλ. | ἐκλιχμήσουσιν: Α ἐχλιμη-
σωσιν, E λιχμήσουσιν, C ἐχλειμήσει (sic), D λυχμίσουσιν, Ε' ἐκλείψωσιν | πᾶν
τὸ - - περάτ. τῆς γῆς (ita A, C οἰκουμένης) cum AC; EF ἅπαν τὸ mp. τ. γῆς
omissis reliquis; D τὸν χονιορτὸν τῆς γῆς | x. Gp. (D ἐκλνμήσοι, C ἐκλη-
μήσει, Α ληκμήσει) xp. (ita D; C xol, A om) τὴν (A πᾶσαν τὴν) dp. ἀπὸ (C
add προσώπου πάσης) T. γῆς: F om; post x. AcuxayS. ἡ γῇ ὡσπ. χαρτ. pon |
λευχανϑ. (F add πᾶσα) vj γῇ eor. yt. xol γενήσ. (C γένηται et add ἡ γῆ &xa-
ca) ὡς (CF ὥσπερ) yapt. cum DCF; A om χιὼν xol γενήσ. ὡς χαρτίον: €
χάρτης |. μὴ ἔχ. σπήλ. (ita DF; item E; C σπηλλάδην: σπιλάδα, G σκί-
λον), ἢ (D add εὐτίδα: ῥντίδα) ἢ) ὄρος ἢ βουνὸν (CD -νὸς, F' fowwa) ἢ πέ-
τραν (CF ἢ πέτρα, D om): E hoc ordine: μὴ ἔχ. βουνὸν ἢ πέτραν ἢ OX, À
plane om [τὸ πρόσωπ. cum CEF; D ὅλον τ. πρ. | ἀνατολῶν: C add ἡλίου | ὡς
ἡ τράπ. (D ὥσπερ τράπ.) xal cum DEG; CF om | σεὶ cum D, E ὡς ἡ, CF
ὥσπερ, G ὡς. A rursus om ἀλλ᾽ ἔσται usque χιών | βοήσει: Β' add ἡ γᾷ!
ἐνώπ. (E ἐναντίον) cov cum ACE: DF om | A προέφησς | F om πλυν. pt usque

IV. APOCALYPSIS IOHANNIÉ. 83

πάλιν εἶπεν πᾶσα φάραγξ πληρωθήσεται, xal πᾶν ὄρος καὶ
βουνὸς ταπεινωθήσεται, χαὶ ἔσονται τὰ σκολιὰ εἰς εὐθεῖαν καὶ
αἱ τραχεῖαι εἰς ὁδοὺς λείας, καὶ ὄψεται πᾶσα σὰρξ τὸ σωτήριον
τοῦ θεοῦ.

Kai πάλιν εἶπον᾽ χύρις, καὶ ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν ;
χαὶ ἤκουσα, φωνῆς λεγούσης μοι᾿ ἄχουσον,. δίκαιε ᾿[Ιωάννη᾽ τότε
καθαρισθήσεται ἡ γῇ ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας, καὶ πληρωθήσεται
πᾶσα ἡ q^ εὐωδίας διὰ τὸ μέλλειν με κατέρχεσθαι ἐπὶ τὴν γῆν᾽
xai τότε ἐξέλθῃ τὸ μέγα χαὶ σεβάσμιον σκῆπτρον μετὰ χιλιάδων
ἀγγέλων θρησχεύοντες αὐτό, χαθὼς προεῖπον χαὶ τότε φανή-
σεται τὸ σημεῖον τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ μετὰ
δυνάμεως χαὶ δόξης πολλῆς. χαὶ τότε θεωρήσει αὐτὸ ὁ τῆς ἀδι-

Acuxav3., C vero insuper add: αἀχουτιεῖς μοι ἀγαλλίασιν, xal εὐφροσύνην ἀγαλ-
λιάσωμαι | x. πάλ. etx. (A om εἶπ.) eum CGA; D x. πάλ. ἕτερος προφήτης εἶπ,
(F om haee usque πληρωϑήσεταῦ | ACD φάραξ | F τα τραχεια | ὄψετ. πᾶ. σά.:
F ὄψονται. .

E post xal χαταχαύσουσιν τὴν γῆν (vide ad sect. 11. exeunt.) sic pergit:
πήχ. (seriptumo est πύχοις) ὀχταχισχιλίας πεντακοσίας" xal χαήσονται τὰ Op. t.
μεγ. καὶ αἱ mé. yovtuS. οἷς χον. xal ἔσται ἡ γῆ ἀκίν. (cf. sect. 14) xal γενήσε-
ται x γῆ χαρτίον, μὴ ἔχονσα βουνὸν ἢ πέτραν ἢ σπήλ. ἀλλ᾽ ἔσται τὸ πρόσωπ.
τῆς γῆς ἀπὸ ἀν. μέχρ. δυσμ. ὡς vj τράπ. xa) λευχ. ὡς ἡ χιών" xal ἀνάγονται
(eod. ἀνγ.) ἀπὸ τέσσερα μέρη τῆς ἀνατολῆς τέσσαρες ἄνεμοι μεγάλοι xoà Aux-
μήσουσιν ἅπαν τὸ πρόσωπ. τῆς γῆς, xal βοήσει wj (cod. ὁ) γῆ mp. χύρ. λέ-
γουσα' παρϑ. εἰμὶ (cod. ἡμῖν) évavr. σον, χύριε, καὶ οὐκ ἔστ. ἐν ἐμ. dy. Iam
sequitur: χαὶ τότε ἀποστελῶ ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ, xal λέγει" ἄχουσαι γῆ, ἐνι-
σχύον χύριος πρός σε χατέρχεται. xal τότε πληρωϑήσεται πᾶσα vj γῆ εὐωδίᾳ,
καὶ χατέλθωσιν πᾶν τίμιον καὶ ἑερὸν χαὶ ἔνδοξον. τότε ἐξέλθοι ἐκ τοῦ οὐρανοῦ
τὸ μέγα xal σεβάσμιον σκῆπτρον, ἐν €) με προσήλωσαν ἰουδαῖοι, μετὰ χιλιάδων
αγγέλων ὀψηχεύοντες (sic codex, vide post) αὐτῷ etc. '

16 εἶπον (A add ἐγὼ ἰωάυνης) κύριε (D oro), καὶ ἀπὸ τότε ete. | dx. 8L lo.
cum AF; CD om | ἀπὸ τῆς (ita C; D πάσης) dpapz.: Α ταῖς ἁμαρτίαις. F om
omnia quae bac sectione leguntur; pergit enim post δίχ. ἰωάννη statim ad τότε
ἀποστελῶ ἄγγελον ἐξ οὐρανοῦ, quae sectio 17. praebet. | πᾶσα (C om) wj γῆ
(ita et. E): D om | ἐπὶ τὴν γῆν eum C: D ἐπ᾿ αὐτὴν, A ἐπὶ τῆς γῆς | ἐξέλθῃ
cum AC; D κατέρχεται. — Praeterea D add ἐκ tdv οὐρανῶν, C εἰς τὸν οὐρανόν |
D πανσεβάσμιον | σχῆπτρον: Ὁ ξύλον xal σχῆπτρ. ὁ τίμιος σταυρός (cf. et. supra
E asd &n. sect. 15.) | μετὰ χιλ. ἀγγ. eum CDE; A βασταζόμενον ὑπὸ χιλ. dyy. |
ϑρησχεύοντες : codd. miro vitio consentiunt; A enim babet ὀψηχεύονται, CE
ὀφηκεύοντες, D ὀψικέβοντεςς — Soloecismum constructionis servandum duximus;
ipsum vero verbum ex Spmox. corruptum videbatur | αὐτό: CE αὐτῶ, D αὐτῶν,
Α αὐτόν | χαϑὼς προεῖπον cum C, item A (-xtv?) additis ἐν τοῖς εὐαγγελίοις,
D om | xol τότε: Α ὅτι τότε | ἀπὸ τοῦ oUp. oum C, item A ἀπ᾽ oupavó2tv ἐρ-

6 *

'
84 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

χίας ἐργάτης μετὰ τῶν ὑπηρετῶν αὐτοῦ καὶ βρύξει μεγάλα, xol
πάντα τὰ ἀκάθαρτα πνεύματα εἰς φυγὴν τραπήσονται. xal
τότε ἀοράτῳ δυνάμει χρατούμενοι, μὴ ἔχοντες πόθεν φυγεῖν, βρύ-
ξουσιν κατ᾽ αὐτοῦ τοὺς ὀδόντας αὐτῶν λέγοντες αὐτῷ" ποῦ ἔστιν
ἡ δύναβῤίς σου; πῶς ἡμᾶς ἐπλάνησας; καὶ ἐξεφύγομεν xai ἐξε-
πέσαμεν ἐκ τῆς δόξης ἧς εἴχομεν παρὰ τοῦ ἐρχομένου χρῖναι ἡμᾶς
καὶ πᾶσαν φύσιν ἀνθρωπίνην. οὐαὶ ἡμῖν, ὅτι ἐν τῷ σκότει τῷ
ἐξωτέρῳ ἐξορίζει ἡμᾶς.

1 Καὶ πάλιν εἶπον ^ χύριε, xal ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν ;
χαὶ ἤκουσα φωνῆς λεγούσης μοι τότε ἀποστελῶ ἄγγελον ἐξ
οὐρανοῦ, χαὶ χράξει φωνῇ μεγάλῃ λέγων ἄκουσον γῆ καὶ ἐνι-
σχύου, λέγει χύριος᾽ πρὸς σὲ γὰρ κατέρχομαι. καὶ ἀκουσθή-
σεται ἡ φωνὴ τοῦ ἀγγέλου ἀπὸ περάτων ἕως περάτων τῆς οἰχου-
μένης καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς ἀβύσσους xal τότε σαλευθήσεται
πᾶσα. ἡ δύναμις τῶν ἀγγέλων xal τῶν πολυομμάτων, xai γενή-
σεται χρότος μέγας ἐν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ σαλευθήσονται τὰ ἐννέα

χόμενον, D om | αὐτό: CD αὐτῶ, Α αὐτόν | μεγάλα eum C; D μέγα, A μεγά-
λως isque add τοὺς ὀδόντας αὐτοῦ | A om dxd9agt., D om πνεύμ. | εἰς: C xol
εἷς | πόϑεν cum CE (μὴ ἔχη πόϑεν φυγῆ); A ποῦ, D τόπον | βρύξουσιν (C xal
Bo.) — αὐτῶν cum CD; A τότε ὀλολύζουσιν, E xal λέγουσιν ὑπηρέται αὐτοῦ | λέ-
γοντες αὐτῷ cum A, C χαὶ λέγειν, D φασίν, E nil addit | δύν. σον cum CDE;
A add xj μεγάλη | D. ἐπλᾶάν. ἡμᾶς | x. ἐξεφύγομ. (C -Ὑαμεν) x. é£tx. cum AC;
E om x. ἐξεπ., A x. ἐξεπέσαμ. ἐχφυγόντες | ἧς εἴχομεν (C ἤσχαμεν sic): A ἣν
ey. | παρὰ τοῦ épyop. xpivat - - ἀνθρωπίνην (C -ὠπου) cum CD; A πρώην δι᾽
αὐτοῦ, E παρ᾽ avtov: ἔρχεται χρῖναι ἡμᾶς | £v τῷ σχότει etc. cum D; item E
ἐξορίζει ἡμᾶς εἷς τὸ σχότος τὸ ἐξώτ., C εἷς τὸ ax. τὸ ἐξώτ. ἐξόρισεν ἡμᾶς, A
τὸ σχότ. τὸ αἰώνιον ἐχπληρωσώμεϑα (sic) διὰ σοῦ. Praeterea E ἢ. L addit.
(nullo nexu) xal σξαϑήσονται ἐνώπιόν μου πάντες γυμνοὶ xol τετραχηλισμένοι,
pergens: xat εἶπον χύριέ μον, οὐχ ἔσται ἐν τ. χόσμ. ἐχ. γνωρίσαι ἀγγέλους (pro
dÀXA.): cf. sect. 13.

1? εἶπον (A add ἐγὼ ἰωάνν.) χύρις (D post τότε) καὶ (C om) ἀπὸ ete. | xei
qx. Q. λε. μοι: its CD; A nil nisi χαὶ, F solus add ἄχουσον δίχαις ἰωάννη | C
ἀποστέλλω | F χράζει | C χράξ. φωνῆς λεγούσης pot λέγων (sic) | ἄχουσον (C
&xovc) — ἐνισχύον (F ἰσχύον, C ἐνίσχνε) | πρὸς σὲ γὰρ: Ε' πρ. σε, ἐγὼ | C xacto-
χεῖαι (item. E) | ἀγγέλου: DF add ἐχείνον, non item AC | ἀπὸ περάτων - - ἀβύσ-
σον eum DF, item C omissis xal ἕως etc.; Α ἀπὸ τῶν περ. τῆς obe ἕως τῶν
ἐσχάτων τῆς ap. | σαλευϑήσετ. πᾶσα -- ἀγγέλων cum AD; C σαλευθήσονται πάντα
τὰ τάγματα t. dYy., F' σαλευϑήσοντ. πᾶσαι αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν | xat (C
ἕως) tv. πολνομμ. eum. CD; A xol τὰ τάγματα τῶν ἀρχαγγέλων .. F om| xai
(C add τότε) γενήσεται usque οὐρανοῖς cum ACD .. F om | A calevSyjtucav |
τὰ ἐννέα (ita CD. A ἑπτὰ, F om) vé. τοῦ οὐρ. (D τὰ ἐν tà οὐρανῷ) | x. γεν.

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 85

πέταλα τοῦ οὐρανοῦ, χαὶ γενήσεται φόβος xal ἔχστασις ἐπὶ
πᾶντας τοὺς ἀγγέλους. χαὶ τότε σχισθήσονται οἱ οὐρανοὶ ἀπὸ
ἀνατολῶν ἡλίου μέχρι δυσμῶν, χαὶ κατέλθωσιν ἐπὶ τὴν γῆν
πλήθη ἀγγέλων ἀναριθμήτων, xai τότε ἀνοιχθήσονται οἵ θησαυ-
gol τῶν οὐρανῶν, xai χατενέγκωσιν πᾶν τίμιον καὶ τῶν θυμια-
μάτων τὴν εὐωδίαν, καὶ τὴν ᾿Ιερουσαλὴμ ὥσπερ νύμφην ἐστο-
λισμένην χατενέγκωσιν ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ τότε ἔμπροσθέν μου
πορεύσονται μυριάδες ἀγγέλων χαὶ ἀρχαγγέλων, βαστάζοντες
τὸν θρόνον μου, χράζοντες ἅγιος ἅγιος ἅγιος κύριος Σαβαώθ᾽ y
πλήρης ὁ οὐρανὸς xal ἡ γῆ τῆς δόξης σου. xal τότε ἐξελεύσο-
pat ἐγὼ μετὰ δυνάμεως xai δόξης πολλῆς. καὶ πᾶς ὀφθαλμὸς
ἐπὶ τῶν νεφελῶν ὄψεταί ue, xal τότε χάμψει πᾶν γόνυ ἐπου-
τανίων xal ἐπιγείων καὶ καταχθονίων ᾿ xal τότε μείνῃ ὁ οὐρανὸς
χενὸς xal κατέλθω ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ χατενεχθήσονται πᾶντα τὰ
ἐν τῷ ἀέρι ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ πᾶσα φύσις ἀνθρωπίνη καὶ πᾶν
πνεῦμα πονηρὸν μετὰ τοῦ ἀντιχρίστου, χαὶ σταθήσονται ἐνώπιόν
pou πᾶντες γυμνοὶ καὶ τετραχηλισμένοι.

18 Καὶ πάλιν εἶπον᾽ χύριε, πῶς μέλλουσιν γενέσθαι οἱ οὐρα-

φόβος (A add μέγας, non item DF) — πάντ. v. dy. (F πᾶσαν τὴν γῆν)" xoà (D
om) τότε Gyt02. ol ovp.: haec male om OC ἡλίου μέχρι eum ACF .. D ἕως
omisso «A. | xol χατέλϑ. - πλήϑη (A πλῆϑος) dyy. dvagt9pg. (C om dv) cum
ACD .. F om | xol τότε (F om) ἀνοιχϑήσ. (A ἀνοιχϑῶσιν) [κατενέγχωσιν: Α
χαταγάγω, F ἐνέγχωσιν | τίμιον: C add xol σεβάσμιον | xo τῶν Sup. τ. εὐωδ.
cum AC .. D x. πᾶσαν εὐωδ. τῶν Sup., F post ἐνέγχωσιν pergit corrupte 3v-
μιαμάτων xal ἀρωμάτων πολλῶν | xol (Birch. coniecit addendum esse εἴδωσιν)
τὴν (CF add ἄνω, non item AD) leg. ὥσπ. (A ὡς) νύ. ἐστολ, (ita ACD; F xt-
χκοσμημένην) χατεν. (ita D; ACF xol χατεν.) ἐπὶ (ita D, C αὐτὴν πάντα ἐπὶ sic,
A τὰ πάντα ἐπὶ, Ε πᾶν τίμιον ἐπὶ) τὴν γῆν (C τῆς γῆς) | ἔμπρ. μ. nop. (F πο-
ρευσήσοντ. ἔμπρ. μ.)ὕ: C προπορεύσονται | μυριάδ. (D praem μυρίαι, AF χιλιά-
δες) dyy. xaX (A add μυριάδες) ἄρχαγγ. (C om x. doy.) | μου: C om | χράζοντες
cum Α, item Ε' additis xal λέγοντες: D xal xg., C xal λέγοντ. | ὁ ovp. x. τ γῆ:
A πᾶσα ἡ γῆ | cov: C αὐτοῦ | ἐξελεύσ. cum AD: CF Oc. | ἐγώ: D om |
πᾶς (A add ὁ) ὀφϑ. & x. veg. (F add τοῦ οὐρανοῦ ὑψωθήσεται xal) ὄψ. (C ante
ἐπὶ pon; A ὄψονται) με | καταχϑονίων: Α add xol πᾶσα γλώσσα ἐξομολογήσε--
ταί σοι. D post ἐπουρανίων om omnia usque dum sequitur xal χατενεχϑήσον-
tat | καὶ τότ. μείνῃ (it& A, C μένῃ) — xal (C τότε pro xal) — τῆς γῆς (ita
4; C τὴν γῆν) | A om πάντα. F post χαταγχϑονίων pergit: xal μετὰ τὸ χατελ-
ϑεῖν με ἐπὶ τὴν γῆν πᾶσα φύσις ete. | ἀνθρωπίνη cum CD; AF ἀνθρώπων | C om
πονηρόν | xal (C om) σταϑ. ἐνώπ. p. παᾶντες (ita CG; D om; A πάντα γυμνὰ
ἐνώπ. p.) γυμνοὶ (et. Ε γυμνὰ) x. τετραχ. (AF. -μένα)

18 xal πάλιν usque ἄστροις ex D sumpsimus. Similiter F - - χύριε, xoi τί

86 IV. APOCALYPSIS IOHAKNIS.

vol χαὶ ὃ ἥλιος xal ἡ σελήνη σὺν τοῖς ἄστροις ; καὶ ἤκουσα
φωνῆς λεγούσης pot θεώρησον, Suus Ἰωάννη. χαὶ ἀτενίσας
εἶδον ἀρνίον ἑπτὰ ὀφθαλμοὺς ἔχοντα xal ἑπτὰ κέρη. χαὶ ἤχουσα
πάλιν φωνῆς λεγούσης μοι χελεύσω ἐλθεῖν τὸ ἀρνίον ἔμπροσθέν
μου χαὶ ἐρῶ τίς ἀνοίξει τὸ βιβλίον τοῦτο; καὶ ἀποχριθήσονται
πάντα τὰ πλήθη τῶν ἀγγέλων. δοθήτω τὸ βιβλίον τοῦτο τῷ
ἀρνίῳ τοῦ ἀνοῖξαι αὐτό. καὶ χελεύσω τότε ἀνοιχϑῆναι τὸ βιβλίον.
9 Καὶ ὅταν ἀνοίξῃ τὴν πρώτην σφραγῖδα, πεσοῦνται οἱ ἀστέρες
τοῦ οὐρανοῦ ἀπὶ ἄκρων ἕως ἄχρων. xai ὅταν ἀνοίξῃ τὴν δευ-
τέραν σφραγῖδα, χρυβήσεται ἡ σελήνη xai οὐκ ἔσται ἐν αὐγῇ
φῶς. xai ὅταν ἀνοίξῃ τὴν τρίτην σφραγῖδα, χατασταλήσεται
τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, xal oux ἔσται φῶς ἐπὶ τὴν γῆν. xol ὅταν

μέλλει γενέσϑαι ὁ οὐρ. καὶ ὁ QA. x. vj σελ. xal οἱ ἀστέρες. Α xal na. εἶπ. ἐγὼ
ἰωάννης᾽ χύριε, xal ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν, ὅτι ὁ οὐρανὸς μόνος ἐνχαταλέ-
λειπται.. C x. xd. εἶπ. χύριε, ἀπὸ τότε τί μέλλ. ποιεῖν; xol τί μέλλουν (sie)
γενέσϑαι οἱ οὐρανοί, ὅτι μόνοι ἐγχατελείπασιν (sic), xal ὁ ἥλιος xol τὴ σελήνη
xai οἱ ἀστέρες. | ϑεώρησον — ἀτενίσας (ita CD; sed C add εἰς τὸν οὐρανόν,
Α ἀναβλέψας) εἶδ. (AC ἴδ.) dov. ἑπτὰ — χέρη (haec omnia ex D; Α dov. τέσ-
capa χέρη ἔχοντα, C ἄρν. τετραχέρη [nisi est -emv]): F om. Rursus comparari
potest E (post oux ἐπιγνώσ. ἔτι t. τόπον αὐτοῦ pergit: xol πάλιν ἤχουσα φωνῆς
λεγούσης μοι") qui pro his sic habet: ἀνάβλεψαι (sic, scriptum - je) δοῦλε xv-
plo. ἰωάννη. χαὶ ἀναβλέψας εἶδον ἀρνίον τέσσαρα χέρατα ἔχοντα | xal ἤχουσα
usque ἐρῶ ex D: A xal λέγει pot: τότε χελεύω τὸ βιβλίον ὃν (sic) ξἑώραχας &X-
Sti» xol τὸ ἄρν. ἔμπροσϑ. μον xal (cod. om) λέξω, C'xal τότε χελεύω τὸ dpv.
ἀρϑῆναι ἔμπρ. μον, xol τότε χελεύω (sie singula), F τότς χελεύσω ἐλϑεῖν τὸ
ἄρν. ἔμπρ. p. stetimque pergit xal λέγει (sic) τοῖς ἀγγέλ.. μον’ δοδήσεται τὸ
βιβλ. τοῦτο τοῦ ἀνοῖξαι αὐτό. Ε τότε χελεύω τὸ βιῷλ. ὄνπερ (sic) ἑώρακας ἔμ-
T0003. μου (nonnihil excidit, cf. A): xal λέγω | τίς usque τοῦτο: ita ACDE !
καὶ ἀποχριϑ. — τῷ ἀρνίῳ (cod. τὸ ἀρνίον) — χελεύσω (cod. -εὐω) τότ. ἀνοιχϑ.
τὸ βιβλ. ex D: A xai λέξωσιν (sic) πά. — δοϑήσεται -- τῷ ἄρν. (sed cod. τὸ ἀρ-
vlov) τοῦ ἄν. αὐτό (cod. αὐτόν), C χαὶ χελεύουν (sic) πάντα — ἀγγέλων μον δοϑῆ-
vat τῷ ἄρν. (sed rursus scriptum est τὸ ἄρν.) τὸ βιβλ. καὶ ἀνοίξῃ (sic) αὐτέ, E
xal πάντα τ. πλ. τῶν dyy. (absque verbo) δοϑήσεται τῷ ἀρν. (cod. cum eeteris
τὸ ἀρνίον) τὸ βιβλ. τοῦτο τοῦ ἄν. αὐτό.

19 ὅταν ἀνοίξῃ eum CD: AF ὅτε ἀνοίξει, E ὅτε ἀνοίξῃ | τοῦ ovp. --- ἕως
ἄχρων cum D: Α τοῦ ovp. ἀπ᾿ ἄχρον É. &xpov αὐτοῦ, C ἀπ᾽ ἄχρων οὐρανοῦ ἕως
ἄχρων αὐτοῦ, F dr ἄχρου τοῦ oup. E ἄκρον, E nil nisi ἀπὸ τοῦ ovp. | σφρα-
γἷδα: F ubique σφραγῖδαν, passim etiam D | xal oux ἔσται — φῶς cum D: C
xal οὐχέτι ἔσται σελήνη, Α xal οὐχ ἔστιν τοῦ ἡλίου ἡ ϑέρμη οὔτε φῶς τῆς Ot-
λήνης, E om; sed vide infra | χατασταλήσεται usque γῆν eum D: C χαταστέλ-
λεται τ. Q. v. ἡλίον, Α xat. toU ἦλ. τὸ φέγγος, E χαταλυϑήσεται (cod. -λύσε-
ταῦ τ. ἧλ. τὸ φ. xal ovx ἔστιν ϑέρμη ἡλίον, FE λυϑήσονται οἱ οὐρανοὶ xo etc.

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 8T

ἀνοίξῃ τὴν τετάρτην σφραγῖδα. λυθήσονται οἱ οὐρανοὶ καὶ ἔσται
ὁ ἀὴρ ἀχατασχεύαστος, χαθώς 9g ὃ προφήτης xai ἔργα
τῶν χειρῶν cou εἰσὶν οἱ οὐρανοί" αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ δια-
μένεις, χαὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται. καὶ ὅταν ἀνοίξῃ

τὴν πέμπτην σφραγῖδα, σχισθήσεται ἡ γῆ καὶ ἀποχαλυφθή-
σονται πάντα τὰ χριτήρια ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς. καὶ
ὅταν ἀνοίξῃ τὴν ἔκτην σφραγῖδα. ἐχλείψει τὸ δίμοιρον τῆς θα-
λάσσης. καὶ ὅταν ἀνοίξῃ τὴν ἑβδόμην σφραγῖδα, ἀποσχεπα-
σθήσεται ὁ ἄδης.

€? Kai εἶπον᾽ χύριε, τίνες μέλλουσιν ἐρωτᾶσθαι πρῶτον
καὶ ἀπολαβεῖν τὴν χρίσιν: xa ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pot"
τὰ πνεύματα τὰ ἀχάθαρτα μετὰ τοῦ ἀντικειμένου " χελεύω αὖὐ-
τοὺς πορευθῆναι εἰς τὸ σχότος τὸ ἐξώτερον, ἔνθα εἰσὶν τὰ ὑπο:
βρύχια. xaX εἶπον. χύριε, xai εἰς ποῖον τόπον χεῖται; xal
ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι ἄχουσον N δίκαις ᾿Ιωάννη" ὅσον
δύναται ἀνὴρ τριαχονταέτης xoa. Mov καὶ ἀπολῦσαι κάτω

quae in reliquis ad quartum sigillum pertinent. | xai ἔστ. ὁ ἀὴρ dx. cum ACEF':
D om | x3. φησιν (EF εἶπεν, AC προεῖπ.) ὁ pop. (F ὁ xp. δανίδ, CE ὁ ἀπό-
στολος, À ὁ ἀπόστ. παῦλος) xal — οὐρανοί (haec D om) αὐτοὶ (D add δὲ) —
διαμένεις (ACDEF -vec) |. xoi πάντες - παλαιωϑήσ. cum CEF: AD om; EF
vero add xal ὡσεὶ περιβόλαιον (F ὑπερβόλ.) αὐτοὺς EXGe (E. ἐλλέξεις, F. ἐλέγ-
Enc) αὐτοὺς xal ἀλλαγήσονται | Ad quartum sigillum Εἰ πεσεῖται vj σελήνη ἀπὸ
τοῦ οὐρανοῦ. | ἀποχαλυφϑήσοντ. (Α «λύψει, Ε φανήσονταῦρ) — προσώπου (F πρόσω-
πον) πά. t. γῆς (E om ἐπὶ usque γῆς): D ἀποχαλυφϑήσεται πᾶν χριτήριον τῆς
γῆς | ἐχλ. τὸ δίμ. τ. 3αλ. (E x. Ti: F haec ad septimum sigillum transfert, et
quae septimi sunt, ad sextum. | dxocxeracS. (F ἀποσχευασϑ.): A praem τότε.
E sexto et septimo loco pro xal ὅταν etc. habet: xal εἰς τὴν ἔχτην ogp. et x.
εἰς τ. ξβδ. ogp.

39 x. εἶπον cum CDE: AF xal πάλιν εἶπ. ἐγὼ ἰωάννης | F om χύριε|[ A
καὶ τίνες | DF πρῶτ. éperàc2., E χριϑῆναι πρώτ. | χαὶ ἀπολαβ. (F λαβ.) τὴν
(F om) χρίσιν (D om τ. xp): AE om | Aey. μοι cum DEF: AC add ἄχουσον
δίκαις ἰωάννη | τὰ πνεύματα: A praem πρῶτον | ἀντικεῖμ. cum AC; DEG dvrt-
χρίστου, F om μετὰ (hoc praetermisit Birch) x. ἀντ. | χελεύω cum EF; C xal
x&& , AD xal τότε χελ. | F om αὐτούς | πορευθῆναι: Α ἀπελϑείναι sic | ἔνϑα —
ὑποβρύχ. (A βρύχια) : EF om | xal cixov: χύριε, xol εἰς cum E: D χαϑὼς προ-
εἶπον“ χύριε, εἰς .. F xol εἰς omissis prioribus .. A χαϑὼς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις
εἴρηται" οἱ δὲ viol τῆς βασιλείας ἐμβληϑήσονται εἰς τὸ σχότος τὸ ἐξώτερον.
χύριε, χαὶ εἰς, item C χαϑὼς προεῦπτον᾽ οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασ. ἐχβληϑήσονται εἰς
τὸ ox. τὸ ἐξώτερον, & quibus statim pergit: £x ποίων τόπων χεῖται | χεῖται cum
ACE; DF χεῖνται. Praeterea E add τὸ αὐτὸ σχότος τὸ ἐξωώτερον | ἄχ. 8. lo.
eum ACF: DE om | ἀνὴρ eum CDE: AF ἄνδρωπορ | τριαχονταέτης cum. ACF,
D τριάχοντα ἔτη, EG τριαχ. ἐτῶν | χυλίσαι usque βυϑόν cum D, item C sed tan-

88 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

εἰς τὸν βυθόν, χαὶ ὀλισθεὶς εἴχοσι ἔτη οὐ qw φθάσει εἰς τὸν
πυθμένα τοῦ ἄδου᾽ χαθὼς προεῖπεν ὃ προφήτης Δαυΐδ΄ xal
ἔθετο σκότος ἀποχρυφὴν αὐτοῦ.

7 Καὶ εἶπον᾽ χύρις, καὶ ἀπ᾽ ἐχείνων ποία γλῶσσα, μέλλει
ἐρωτᾶσθαι; xal ἤκουσα φωνῆς λεγούσης pov Gxoucov, δίκαιε
Ἰωάννη ᾿ ἐρωτηθήσονται ἀπὸ τοῦ Aba. αἱ γλῶσσαι ἐχεῖναι καὶ
ὁ ἕλληνισμός, καὶ οἴτινες ἐπίστευον εἰς τὰ εἴδωλα καὶ εἰς τὸν
ἥλιον χαὶ εἰς τοὺς ἀστέρας, καὶ οἴτινες ἐν αἱρέσει τὴν πίστιν
ἐμίαναν, xal ob μὴ πιστεύσαντες τὴν ἁγίαν ἀνάστασιν, xal
οἵτινες οὐχ ὁμολόγησαν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν xal τὸ ἅγιον πνεύ-
μα΄ τότε ἀποπέμψω αὐτοὺς ἐν τῷ ἅδῃ, καθὼς προεῖπεν ὁ προ-
φήτης Δαυίδ ἀποστραφήτωσαν οἱ ἁμαρτωλοὶ εἰς τὸν ἄδην,
πάντα, τὰ ἔθνη τὰ ἐπιλανθανόμενα, τοῦ θεοῦ. xal πάλιν 0 αὐτὸς
eie" ὡς πρόβατα ἐν ἅδῃ ἔθετο, θάνατος ποιμανεῖ αὐτούς.

72 Καὶ πάλιν εἶπον" χύριε, xaX ἀπ᾽ ἐχείνων ποίους μέλλεις

tum αὐτόν pro χάτω ἑ. τ. βν.,) F tantum χυλ. λίθον, A ἀποχυλίσαι κάτω εἰς v-
36» λίϑον, Ε σηχόση λίϑων καὶ χυλῆσαι sic | xal ὀλισϑεὶς εἴκ. ἔτη cum D: ACF
xal ὁ λίϑος παρὰ (F om) τρία ἔτη, E Uva τρία ἔτη | οὐ (Ὁ χαὶ ta) μὴ (C om)
φϑάσει (C φϑάση) ACD; Ε' ap. Birch. nil nisi φϑάσοι, G οὐ φϑάνῃ, E μὴ στα-
ἐχεῖ | εἰς τὸν ete. rursus cum D: C nil habet, F χάτω, A τοσοῦτόν ἐστι τὸ
βάϑος εἰς và σκότος τὸ ἐξώτερον, G τοσοῦτόν ἐστ. τὸ ax. τὸ ἐξ.) E Eve (i. e. εἶναι
more Graecorum recentiorum pro ἐστίν, quocum ἐχεῖ praecedens iungendum) τὸ
σχότ. τὸ ἐξ. | E om χαϑὼς usque αὐτοῦ | C ἐν ἀποχρύφῳ αὐτό

31 Kol (F add πάλιν) εἶπ. χύρις (D om) xai (C om) ἀπ᾽ ἐχείνων cum CD
F: A x. εἶπ. ἐγὼ ἰωάννης xai ἀπὸ τότε, E nil nisi xal ἀπ᾽ éxet | ποία γλῶσσα
(male Birch. roux γλωσσῃ, E om γλῶσσ,) μ. ἐρωτ. cum. ACEF : D τίνες μέλλω-
σιν dp. | ἄχ. SL. ἰω. cum ACF: D om | A ἀπὸ τότε ἐρωτηϑ. | ἐχεῖναι cum ACE
(post ἐρωτᾶσϑαι statim pergit ἀπὸ τοῦ ἀδ.): DF om | F (ex errore Birch. ut vi-
detur) ὁ ξλληνιχός | οἴτιν. ἐπίστενον (EF. ἐπίστευσαν) ε. t. εἴδ. (E pro εἴδ. habet
ἄστρα x. εἰς τ. σελήνην, vide post): A οἱ εἰδωλολάτραι | x. εἰς τ. ἥλιον -doxé-
ρᾶς cum D, Α x. οἴτινες ἐπίστενον εἰς τ. ἥλιον, CF om; E vide ante | ἐν αἦρέ-
σει: D in ευρησαν corrupit | A τ. xl. αὐτῶν | καὶ οἱ μ. πιστ. (C add elg) τ. dy.
(D add τριάδαν xal τὴν) ἀνάστασιν cum CDF (sed ponit post πνεῦμα) : E om,
Α xol ol μαντευόμενοι xal οἱ μάγοι | καὶ otttvec (Birch. corrupte ex F éus pro
oit.) οὐχ (CDE οὐχ) ὁμολόγησαν (ita CDF, E ὁμολόγουν, A ἐπίστενον εἰς) πα.
xal τὸν (Α om; C om x. τὸν) vl. x. τὸ (ACE om) Gy. πν. (E vw. ἅγ.): C add
xai τὴν ἔνσαρχον οἰχονομέαν | τότε (A xal τό.) ἀποπέμψω (ita A, CF -uxo, D
ἀποστελῶ) a. ἐν v. ᾷδῃ (ita CD; AF εἰς τὸν ἄδην) | Ε χαϑὼς λέγει | ἀποστρα-
φήτωσαν (Birch. vitiose ex F ἀπογρ.): D ἀποστραφήσονται | ὁ αὐτὸς (C ovt.)
εἶπ. (A λέγε) | F. ἔθεντο, ὁ 3. avt. ποι.

33 χαὶ πάλιν εἶπ. (A add ἐγὼ ἰωάννης) xóp. (D om) xoi (C om) ἀπ᾽ ἐκ. (€
ἀπὸ τότε) [ ποίονς μέ. χρί. eum D: A τίνες (cod. τίς) μέλλουσιν ἐρωτᾶσϑαι, CF

IV. APOCALYPSIS IOHANNIS. 89

χρίνεν; xal ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pov ἄχουσον, δίκαις
ἸΙοάννη᾽ τότε ἐρωτηθήσεται τὸ γένος τῶν ᾿Εβραίων, οἴτινες ὡς
χακχοῦργον τῷ ξύλῳ με προσήλωσαν. καὶ εἶπον xal οὗτοι ποίας
χολάσεως μέλλουσιν τυχεῖν xal ποίου τόπου, ὅτι τοιαῦτα σοι
ἐποίησαν ; xa ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pot αὐτοὶ ἀπελεύσονται
ἐν τῷ ταρτάρῳ, καθὼς προεῖπεν ὁ προφήτης Δαυίδ᾽ ἐχέχκραξαν,
χαὶ οὐχ ἦν ὁ σώξων, πρὸς χύριον, χαὶ οὐκ εἰσήκουσεν αὐτούς.
xa πάλιν εἶπεν ὁ ἀπόστολος Παῦλος " ὅσοι ἀνόμως ἥμαρτον dyo-
pog xal ἀπολοῦνται, xal ὅσοι ἐν νόμῳ ἥμαρτον διὰ νόμου χρι-
θήσονται.

P Καὶ πάλιν εἶπον" χύρις, xal οἱ τὸ βάπτισμα λαβόντες
τί; xal ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pov τότε ἐρωτηθήσεται τὸ
γένος τῶν Χριστιανῶν, οἱ τὸ βάπτισμα λαβόντες, xa τότε οἱ
δίκαιοι ὑπὸ νεύματός μου ἔλθωσιν, xa πορευθήσονται οἱ ἄγγελοι
xai ἐπισωρεύσουσιν αὐτοὺς ἀπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν, χαθὼς προεῖ-
πεν ὁ προφήτης Δαυὶδ ὅτι οὐχ ἀφήσει χύριος τὴν ῥάβδον τῶν

— — ---.

τί μέλλεις ποιεῖν | καὶ ἤχονσα usque (o. eum ACF: D xat εἶπέν μοι | C ἐρωτη-
S6govtat τὸ ete. | προσήλωσαν cum CDF, item E (post πνεῦμ. ἅγιον sect. 21.
pergit: xol ἀπὸ τότε χριϑήσονται ξβραῖοι, οἴτινες ete): Α ἐσταύρωσαν | xot (F
add πάλιν) εἶπ. καὶ (C χύριε, Ε' κύριε xoi) οὗτοι eum CD: A xa εἶπον ἐγὼ
ἰωάννης- χύριε, xol αὐτοί | μέλλ. τυχεῖν (ita A, C λαχεῖν, D ἔχειν): F εἰσίν |
τοιαῦτα: Ε' ταῦτα | σοὶ (D om) ἐποί. : C ἐποι. εἰς σέ | ey. μοι: F add ἄχουσον
δίχαιε ἰωάννη | αὐτοὶ (Α ὅτι avt.) cum ADE (post προσήλωσαν pergit αὐτοὶ ἀπελ.):
CF οὗτοι | E xa9d εἶπεν omissis ὁ mp. δα. | προεῖπ. cum ACF: D εἶπεν | A om
δαν. | avtov cum ΟΕ: A (εἰσήχουεν) F αὐτῶν | xol πάλ. εἶπ. ὁ ἀπόστ. παῦλ.
(F d ἀπόστ. λέγε) - - χριϑήσονται (F. ὅσοι ἐν νόμῳ ἣμ. ἐν νόμ. xpiS. δὲ δὲ ἀνό-
poc fp. ἀνόμ. x. ἀπολ.) cum CDF: A om (item E)

33 Καὶ πάλιν (ita CF; D om) εἶπον: AE om | χύριε (E add μου) xoi (CD
om) οἱ tà βά. Aag. (ita ACDF; E φοροῦντες) | τί cum D: CF om; A xal dpag-
τήσαντες τί ἔσται αὐτοῖς, E τί μέλλουσιν γενέσϑαι. 6 pro xal ol — λαβ. sic: xai
οἱ βαπτισθέντες xal ἀρνησάμενοί σε τί | F xoi πάλιν qx. Q. V. Me ἄχουσον δί-
xat& ἰωάννη, Α xol εἶπέ μοι ἡ φωνή | τότε ἐρωτηϑήσεται --- οἱ (ita C; D xoa
of) — λαβόντες (F om οἱ τ. Bá. 1a.): A om | xoi (D om) τότε οἱ 8x. ὑπὸ νεύμ.
(νεύμ. ex À adsumpsimus, D πνεύματ.) — ἀπὸ τ. dgapr. eum D: C xal τότε
οἱ δί. ὑπὸ t. πνεύμ. μον πορευϑῶσιν (nonnihil deest) οἱ ἄγγελοι x. ἐπισωρ. τοὺς
δι. d. v. ἅμαρτ., A ὅτι ὑπὸ νεύματός μον πορεύσονται οἱ ἄγγ. xal ἐπισωρεύσον-
ται τοὺς Buc. d. t. dpapr., F (post χριστιανῶν) xal ἐν τῷ πνεύματί μου πορεν-
΄ήσονται ἄγγελοι χαὶ ἐπισωρ. τοὺς Bu. d. τ. ὧμ., E (post μέλλ. γενέσθαι) τότε
πορεύσονται οἱ ἄγγ. x. ἐπισ. τοὺς Buc. ἀπὸ (cod. ἐπὶ) τῶν dy. (pergit omissis plu-
ribus ἐπὶ τὸν χλῆρον t. δος. oi μὲν 8(. λάμπουσιν ὡς ὁ 7. ol δὲ dy. Eo. C09.) |
καθὼς usque τῶν Bu cum D, item AC: F om | x. σταϑήσονται — ἥλιος : ita

90 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

ἁμαρτωλῶν ἐπὶ τὸν χλῆρον τῶν δικαίων, xal σταθήσονται πάν-
τες οἱ δύκαιοι" ἐκ δεξιῶν qoo. xal λάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος. χαθὸς
e “ 3 7 A 39 -- 3 ^ e ey e a
ὁρᾷς, Ἰωάννη. τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι ὅλοι ὁμοῦ ἐγέ-
γοντο, εἰς δὲ τὸ φῶς διαφέρουσιν, οὕτως ἔσται ἐπὶ τῶν δικαίων
χαὶ τῶν ἁμαρτωλῶν᾽ οὗ γὰρ δίκαιοι λάμψουσιν ὡς φωστῆρες
xol ὡς ὁ ἥλιος, οἱ δὲ ἁμαρτωλοὶ ἔστωσαν ξοφώδεις.
^ Kal πάλιν εἶπον κύριε, xal πάντες οἱ Χριστιανοὶ εἰς μίαν
χόλασιν ἀπέρχονται; βασιλεῖς, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, πατριάρχαι, πλού-
σιοι XX πένητες, δοῦλοι χαὶ ἐλεύθεροι; xai ἤκουσα φωνῆς λεγού-
σης μοι Gxoucov, δίκαιε Ἰωάννη χαθὼς προεῖπεν ὁ προφήτης
Δαυίδ, ἡ ὑπομονὴ τῶν πενήτων οὐκ ἀπολεῖται εἰς τέλος. περὶ δὲ
e , e , , 4 , e , .
βασιλέων, ἔλασθησονται ὡς ἀνδράποδα xa κλαύσουσιν ὡς νήπια
περὶ δὲ πατριαρχῶν χαὶ ἱερέων καὶ λευϊτῶν τῶν ἁμαρτησάντων,
, ^v », L! L! 9 ,
διασχορπισθήσονται ἐν ταῖς χολάσεσιν χατὰ τὴν ἀναλογίαν exa-
- , J d r «- e
στοῦ τοῦ ἰδίου πταίσματος, οἱ μὲν ἐν τῷ πυρίγῳ ποταμῷ. οἱ δὲ
εἰς τὸν σχώληκαν τὸν ἀχοίμητον, ἄλλοι δὲ “ἕν τῷ ἑπταστό
Un 93 í po
φρέατι τῆς χολάσεως᾽ ἐν ταύταις ταῖς χολάσεσιν διαμερισθή-
σονται οἵ ἁμαρτωλοί,

-΄τ-ὖἣὖἮὮἝΓ ——

D et A, item F; C xal στήσονται, & qua inde voce transilit statim δὰ exirema
libri: τῆς φωνῆς ταύτης, χατήνεγχέ ue ἡ νεφέλη xol ἀπέϑετο ἐν τῷ ὄρει 3a-
βώρ. | xa3dc ὁρᾷς (F ὁρᾶτε) ἰω. (F om) τ. &. τοῦ οὐρ. (F om τ. οὐρ.) ὅτ. ὅλοι
ὁμοῦ (F teste Birch. ὑπ᾿ ἐμοῦ, G εἰς μίαν) ἐγ., εἰς δὲ --- διαφέρουσιν (Εἰ pro
his: xal φῶς οὐχ ἔχουν ὅλη [corrige ὅλοι] ἴσα, ἀλλὰ ἄλλοι μέν εἶσιν φαινώτατοι
[sie Bi.] ἄλλοι δὲ στυγνώτατοι [e ctvyvol]) - οὕτως ἔσται (Ε ἔστω) --- οἱ γὰρ (Ε
μὲν) δί λάμψ. (F λάμπουσιν) ὡς φ. (F φωστὴρ) x. ὡς ὁ (F om) ἥλιος — ἔστω.
σαν (F ἔσονται) Cog. De E iam vidimus; A vero post illud prius λάμψ. ὡς

TI. omissis iis quae interiecta sunt ni] addit nisi οἱ δὲ ἁμαρτ. ἔσοντ. tog.

34 εἶπον (A add ἐγὼ ἰωάννης) χύριε, xal (ita AF; DE om xv. xal) x

οἱ χριστ. (yg. DEF; AG ἁμαρτωλοὶ) | Bac. usque ἐλεύϑ. cum A: F xal βασ.
xal πατρ. πλούσ. xal πένητ., E βασιλ. xol ἄρχοντες, πλούσ. xal πένητι, D nil
nisi xal πτωχοὶ xal πλούσ. | ἄχ. 8L lo. eum AF: DE om | χαξὼς cum DF: A
ὅτι χαϑώς, E om χαϑὼς usque Sav. | προεῖπεν (ita F, A εἶπεν) otc.: D post
πεν (eod. -πα) τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον διὰ τοῦ προφήτον δαν. | βασιλέων: EF add
xoi πατριαρχῶν | D post ἐλασϑήσονται repetit βασιλεῖς | ἀνδράποδα cum ADG:
F τετράποδα | ὡς (A ὥσπερ) νήπια (F -πιοι) | περὶ δὲ πατριαρχ- xai (D om) —
xatà τὴν (Α om) ἀναλογίαν — πταίσματος cum AD: Ε' xoi διαμερισ)ήσονται οἱ
ἁμαρτωλοὶ ἐν ταῖς χολάσεσι ταύταις, E xol διαμερισϑήσ. εἰς φοβερὰς χολάσεις.
ὅπον οὐχ ἔστι φῶς, ἀλλὰ ὀδύνη χαὶ στενοχωρία καὶ ἀνάγχη, omissis reliquis
huius sectionis. | σχώληχαν eum AD: F -xa [ἄλλοι δὲ (F οἱ δὲ) usque xold-
σεως eum AF: D om | F om ἐν ταύτ. τ. χολάσεσιν

IV. APOCALYPSIS ΙΟΒΑΝΝΙΩ, 91

Ὁ Kai πάλιν εἶπον" κύριε, καὶ οἱ δύκαιοι ποῦ μέλλουσιν
αὐλίζεσθαι: xal ἥκουσα φωνῆς λεγούσης μοι τότε ἀποσχεπα-
σθήσεται ὁ παράδεισος, καὶ γενήσεται ὁ χόσμος ὅλος καὶ ὁ πα-
ράδεισος ἕν, xal ἔσονται οἱ δίκαιοι ἐπὶ προσόπου πάσης τῆς
γῆς μετὰ τῶν ἀγγέλων μου. καθὼς προεῖπεν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον
διὰ τοῦ προφήτου Δαυίδ δίκαιοι δὲ χληρονομήσουσιν γῆν, καὶ
χατασκηνώσουσω εἰς αἰῶνα αἰῶνος ém αὐτῆς.

S Καὶ πάλιν simo χύριε, πόσον" ἐστὶν τὸ πλῆθος τῶν
ἀγγέλων 5. xai ποῖόν ἐστιν πλέον, τῶν ἀγγέλων ἢ τῶν ἀνθρώπων ;
xai ἤχουσα φωνῆς λεγούσης pov ὅσον ἐστὶν τὸ πλῆθος τῶν
ἀγγέλων, τόσον ἐστὶν τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, καθὼς εἶπεν ὃ
προφήτης ἔστησεν ὅρια ἐθνῶν κατὰ ἀριθμὸν ἀγγέλων θεοῦ.

T Καὶ πάλιν εἶπον χύρις, xal ἀπὸ τότε τί μέλλεις ποιεῖν ς
χαὶ πῶς μέλλει εἶναι ὁ χόσμος:; ἀποκάλυψόν μοι πάντα. χαὶ
ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι᾿ ἄχουτον, δίκαις ᾿Ιωάννη ἀπὸ
τότε οὐκ ἔστιν πόνος, οὐκ ἔστιν λύπη, οὐχ ἔστιν στεναγμός,

35 πάλιν (DE om) εἶπον" χύρ. xol (A om) ol | λεγ. μοι (E φωνὴν λέγουσάν
pot, ut etiam ante): F &dd ἄχουσον δίκαιε ἰωάννη | τότε: AE om | ἀποσχειτ. cun
ADE: F ἀἄνασχεπ. | xal γενήσεται usque ἕν cum D: E γενήσεται ἡ γῆ rapá-
δεισος, À om; F post dvaoxer. pergit ἡ yvj ὥσπερ παράδεισος et add xai
x£wo3rcowrd, οἱ ϑησαυροὶ τοῦ οὐρανοῦ ἐπὶ προσώπου πάσης τῆς γῆς xai
ἔσται ἡ γῇ ὥσπερ παράδεισος | xoi Ec. οἱ BG. ἐπὶ (A ἀπὸ) ng. — τῶν (F add
ἁγίων) ἀγγ. μου cum AF: E xal χενησθήσονται (corrupte, vide ante F; omissa
sunt quae ibi interponuntur) οἱ δίς. ἐπὶ πρόσωπον πάσ. T. y. μετὰ τῶν ἀγγ.:
D om | χαϑὼς προεῖπ. (D eir) τὸ πν τ. Gy. (it& A et D, sed διὰ ete. om A)
διὰ τ. πρ. δαν.: EF xa3. εἶπ. (F διδάσχε) ὁ προφήτ. δαν. | γῆν cum DF:
AE τὴν γῆν | εἰς αἰῶν. αἰῶνος (ità AD; E om αἰῶνος, F εἰς αἰῶνας) ἐπ᾽ αὐτῆς
(it& DE; AF -τὴν)

36 πάλιν (DE om) εἶπ. (A add ἐγὼ ἰωάννης) xóp. (A add xat) | πόσον us-
que ἀνθρώπων cum D: Α móc. ἐστ. τὸ mX. v. dy. xol móc. dot. τὸ πλῆϑ. τῶν
ἀνορώπ., F τίνες εἰσὶν πλέον τὸν ἀριϑμόν, τῶν dyy. ἢ τῶν dv3por., E ποῖον
ἄρα ὑπάρχει πλεῖον (scripta haec in codice ποιὰ apa υπαρχῶν πλοῖον), τὸ γένος
τῶν ἄνδρ. ἢ τὸ πλῆϑ. τῶν ἀγγέλ. | λεγ- μοι: FE add ἄχουσον δίχαιε ἰωάννη |
ὅσον ἐστὶν τὸ πλ. τ. ἀγγ. τόσον (F τοσοῦτ.) ἐ. τὸ γέν. (Ε πλῆϑος) t. ἀνϑρ. cum
DF (D add' τῶν χριστιανῶν): A ὅσος ἐστὶν ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀγγέλ. τοσοῦτός ἐστι
χαὶ τῶν dy9p., E his omnibus omissis statim pergit ἔστησεν ὅρια — αἀγγ. ϑεοῦ,
additque οἱ ἄγγελοι ἀναρίϑμητοί εἰσιν | χαϑ. εἶπεν usque ϑεοῦ cum AD: F om

31 πάλιν (DF om) εἶπον. χύριε (D om), xoi ἀπὸ ete. | xal πῶς usque xó-
opo; cum D; item A x. π. μέλλεις ποτῆσαι τὸν χόσμον : FE om | dox. μ. πάντα:
FE om | &xovc. 8l. ἰω. eum AF: DE om | πόνος - λύπη - στεναγμ. ita AG,
item E (xol ἀπὸ τότε etc); similiter D λύπη — φϑόνος — στεναγμ., F om οὐχ
ἕ. λύπ. οὐχ ἔ. στεν. | οὐκ E. μνη. ovx. E. δάχρ. (D — δάχρ. — pvno.) eum AD; F

99 IV. APOCALYPSIS IOHANNISB.

οὐχ ἔστιν μνησικαχία, οὐχ ἔστιν δάχρυα, οὐχ ἔστιν φθόνος, οὐχ
ἔστιν μισαδελφία, οὐχ ἔστιν ἀδυκία, οὐκ ἔστιν ὑπερηφανία. οὐκ
ἔστιν χαταλαλιά, οὐκ ἔστιν πικρία, οὐχ ἔστιν μέριμνα βίον,
οὐκ ἔστιν πόνος γονέων ἢ τέκνων, οὐκ ἔστιν πόνος χρυσίου. οὐχ
εἰσὶν πονηροὶ λογισμοί, οὐκ ἔστιν διάβολος, οὐκ ἔστιν θάνατος,
οὐκ ἔστιν νὺξ ἀλλὰ πάντα ἡμέρα. χαθὼς προείρηκα καὶ ἄλλα
πρόβατα ἔχω, ἃ οὐχ ἔστω éx τῆς αὐλῆς ταύτης, τουτέστιν
τοὺς ἀνθρώπους τοὺς ὁμοιουμένους τῶν ἀγγέλων διὰ τῆς ἐναρέ-
του αὐτῶν πολιτείας, xdxcivd, με δεῖ ἀγαγεῖν, καὶ τῆς φωνῆς
μου ἀκούσωσιν, xol γενήσεται μία ποίμνη, εἷς ποιμιήν.

?Kal πάλιν ἤχουσα φωνῆς λεγούσης μοι ἰδοὺ ταῦτα
πάντα, ἤχουσας, δίχαις Ἰωάννη: ταῦτα παράθου πιστοῖς ἄν-
θρώποις, ἦα καὶ ἑτέρους διδάξωσιν χαὶ μὴ χαταφρονήσωσιν,
ικηδὲ τοὺς μαργαρίτας ἡμῶν ῥίψωσιν ἔμπροσθεν τῶν χοίρῳν, μή
ποτε χαταπατήσουσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν.

Καὶ ἔτι μου ἀκούοντος τῆς φωνῆς ταύτης, χατήνεγχέ με

οὐχ Ec. ψεῦδος, οὐχ E. χαχία, οὐκ ἔστι δάχρνα, E nil nisi οὐχ ἔστ. δάχρνα | οὐχ
ἔστ. φϑόνος usque μέριμν. βίον cum A : D οὐκ ἔστ. ὑπερηφανία οὐχ E. μέρ. βίου,
Ε οὐχ ἔστ. χαταλαλιά, E οὐχ ἕ. μέρ. BL οὐχ ἔστ. μῖσος, οὐχ ἔστ. χαχία, οὐκ
ἔστ. πικρία | o. E. πόνος (Ε ἐνθύμησις) γον. ἢ (E οὐ) τέχνων: it& ADEF | o. E.
πόνος (D om) χρυσ. cum AD: EF o. ἕ. διαφορὰ (Ε πόϑος) χρυσ. ἣ ἀργυρίον.
o. εἰσ. πονηροὶ (F post λο.) eum AF, item E οὐ διαλογισμοὶ πονηροί, D oux ἔστιν
πορνείας λογισμός. Praeterea Α solus add oux ἔστιν πνεῦμα πονηρόν. | o. €. διάβ.
(haec E om) o. E. 3v. (haec D om) | o. ἔ. νύξ, ἀλλὰ πά. ἦμ. cum D: A o €
νὺξ ἢ ἐνιαντοί, ἀλλὰ πάντες ἡμέρα, F o. E. νὺξ ἢ ἐνιαντοὶ (Birch. -αντὴ) y] χαι-
pol (Bi. χαιρ.) ἢ ἡμέραι, ἀλλὰ πάντα ἡμέρα, E οὐδὲ χατοίκησις οὔτε ἑβδομάδα
(sic) οὔτε ὧραι, ἀλλὰ πάντα ἡμέρα et add πάντα ἀγαϑοσύνη ἀνεχλάλητος- ἃ
ὀφθαλμὸς οὐχ εἶδεν χαὶ οὖς οὐκ ἤχουσεν xal ἐπὶ χαρδίαν ἀνθρώπον οὐχ ἀνέβη,
ἃ ἑτοίμασεν (sie) ὁ ϑεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν. Tum pergit: χαϑὼς εἶπεν (εἰς,
non εἶπον)" xol ἄλλα ete. | χαϑ. προείρηκα eum AD: E xa$. εἶπεν, Ε' χαϑ. εἶπ.
ὁ χύριος [τοντέστ. τ. ἄνϑρ. (Α δικαίους) τοὺς (Α om) óp. τῶν dy. (sic uterque)
διὰ τῆς (ita A; D xat) ἐναρέτου (4 D; A ἀμετρίτου) αὐτῶν (À αὐτοῦ) πολιτ.
eum ÀD: EF om | xdxtiva --- ἀγαγεῖν: A ante τουτέστιν | ἀχούσωσιν : ita ADEF

38 ταῦτ. (D om) πάντ. (F om) fx. 85x. (cam AB; DF om) ie. (B add xai
ἠγαπημένε μαϑητά) ταῦτα (D παντα) παράϑου mt. dvSp. | ἵνα xol ἑτέρ. Sus. xai
χαταφρον. (haec omnia A; D nil nisi ἵνα μὴ χαταφρ., B οἴτινες ἱκανοὶ ἔσονται
xai ἑτέρους διδάξαι, F om) | μηδὲ (D Ca μὴ) v. μαργ. ἦμ. (D haec post ῥίψ.)
δίψ. (ita D; F ῥύπτεσθαι sic, F καὶ μὴ ῥίπτε τ. papy. pov) ἔμπρ. τ. y. uv
(ita A; F Ga μή, D xat) καταπατήσουσιν (ita A; DF -σωσιν) etc. B pro his:
οἱ γὰρ ἄφρονες ῥίπτουσιν τοὺς μαργαρίτας ἔμπροσθεν τ. χοίρ. xal χαταπατοῦσιν
αὐτούς. | xoi ἔτι μ. dix. T. qo. (Α add xol [κατα ἢ] βοούσης sic) ταύτης (Α om):

IV. APOCALYPSÍS IOHANNIS. 93

ἡ νεφέλη xai ἀπέθετό με ἐν τῷ ὄρει Θαβώρ. xol ἦλθεν φωνὴ
πρός με λέγουσα μαχάριοι οἱ φυλάττοντες χρίσιν xai ποιοῦν-
τες δικαιοσύνην ἐν παντὶ καιρῷ. καὶ μακάριός ἐστιν ὁ οἶκος
ὅπου χεῖται ἡ διάθεσις αὕτη. καθὼς εἶπεν ὁ κύριος ὅτι ὁ ἀγα-
πῶν με τοὺς λόγους μου τηρεῖ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ χυρίῳ ἡμῶν᾽
αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

D χαὶ ὡς ἤκουσα τ. φων. ταύτης ἀπέθετο ACF : D ἔστησεν | ϑαβώρ: D τῷ
Sag. | xal ἦλϑ. qu. mp. με λέγ. (Ὁ λέγει --- sic — xp. μὲ) cum AD: CF om |
μαχάριοι usque χαιρῷ eum AD: CF om | x. μαχ. ἐστιν (F om) ὁ olx. ὅπου (ita
ACF, D ἔνϑα) — εἶπ. ὁ χύριος: it& ACDF , sed A add ἐν εὐαγγελίοις | ὁ ἀγα-
πῶν -τηρεῖ cum ADF (item B): D ὁ dyam. τοὺς λόγους μον ἀγαπηϑήσεται παρὰ
τοῦ πατρός μὸν | ἐν χριστῷ --- ἡμῶν : ita pergunt CDF; reliqua αὐτῷ etc. cum
D: C d :j δόξ. xol τὸ χράτος εἰς τ. αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν. tem F αὐτῷ
πρέπει πᾶσα δόξα τιμὴ xol προσχύνησις σὺν τῷ ἀνάρχῳ αὐτοῦ πατρὶ xal τῷ
παναγίῳ xol dya3Q xal ζωοποιῷ αὐτοῦ πνεύματι, νῦν xol ἀεὶ xol εἰς τοὺς αἰὥῶ-
νας τῶν αἰώνων, ἀμήν. ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ χράτος, ἀμήν. Item Α (pergens post
τηρεῦ ὅτι τῷ χνυρίῳ ἡμῶν io. χρι. πρέπει δόξα xal ἡ τιμὴ xal τῇ προσχύνη-
σις νῦν x. ἀεὶ x. εἰς τοὺς al. τῶν αἰώνων, ἀμήν.

Satis diversum ab his libri finem codex B praebet. Pergit enim post xol
χαταπατοῦσιν αὐτούς hunc in modum: xal μαχάριος ὁ ἔχων τὴν ἀποχάλυψιν ταύ-
τὴν xol ἀναγινώσχει (sic) ἔμπροσθεν τοῦ λαοῦ: xol μαχάριοι [οἱ] ἀχούοντες τὸν
λόγον τοῦ “εοῦ xal φυλάττοντες αὐτά. ταῦτα τοῦ χυρίον εἰπόντος ἥρπασέ με
νεφέλη χαὶ χατήγαγέ pe ἐν τῷ ὄρει τῷ ϑαβώρ. ἐλθὼν οὖν ἐν τῇ πόλει ἱερου-
σαχὴμ εὗρον συνηϑροισμένους τοὺς ἕνδεκα μαϑητάς, xoi ἰδόντες ἐχάρησαν χαρὰν
μεγάλην, καὶ ἀσπασάμενοι ἀλλήλους ἐν φιλήματι dylo, ἐδιηγησάμην (codex εδι-
γησανμῷ τοῖς ἀδελφοῖς μον ἀποστόλοις ἃ εἶδον xal ἤχουσα παρὰ τοῦ διδασχά-
Aou xaX xuplov ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ. Sequitur: χαϑεῖχεν, unde fortasse χαϑὼς χα-
ϑῆχεν eliciendum; tum pergitur: διεσπάρημεν xol ἐχηρύξαμεν τὸ εὐαγγέλιον πάσῃ
τῇ χτίσει, Uva οἱ ἀκούοντες καὶ πιστεύοντες βαπτισϑπῶσιν εἰς τὰ ὄνομα τοῦ πα-
τρὸς xal τοῦ υἱοῦ xol τοῦ ἀγίου πνεύματος [xal] εὕρωσιν ζωὴν αἰώνιον ἐν τῇ
ἡμέρᾳ τῆς χρίσεως. οὕτως γὰρ ἐνετείλατο χύριος᾽ ὃ ἀγαπῶν με τοὺς λόγους
μον τηρεῖ, χἀγὼ αὐτῷ δωροῦμαι ζωὴν αἰώνιον. ταῦτα ἀχούσαντες, ἀδελφοὶ
ἀγαπητοί, xol πιστεύσαντες (codex πιστεύσεσϑαι) λίσατε (sie, quod ferri potest)
ἵνα λάβητε ζωὴν αἰώνιον εἰς δόξαν πατρὸς xal υἱοῦ xol ἁγίου πνεύματος, ἀμήν.

Restat ut de extremis libri partibus videamus, quemadmodum in codice E
seripta sunt. Habent autem proprium illa quidem modum, maximeque ieiunam
exaggerationem poenarum inferni continent. Haec qualia sint, ex iis quae inde
excerpta dabimus satis apparebit. fieripturam perquam vitiosam tacite passim,
ut facere in his consuevimus, correximus. Post verba μία ποίμνη, εἷς ποιμήν,
exeunte sect. 27 posita sic pergit: ἄχουσον, δίχαις ἰωάννη. ταῦτα πάντα σννα-
χϑήσονται, xol γενήσεται εἰς τὴν χοιλάδα τοῦ χλανϑμῶνος, xol στήσω τὸν 3pó-
voy μὸν εἰς τὸν τόπον, xol χαϑίσω μετὰ τῶν ιβ΄ ἀποστόλων xol μετὰ τῶν xD
πρεσβντέρων. xal αὐτὸς (adde ἔσῃ vel simile quid?) πρεσβύτερος διὰ τὴν ἐνά-
ρετον πολιτείαν, καὶ ἐχτελέσαι τρεῖς λειτουργίας ἀπολαμβάνεις στολὴν λευκὴν xal
στέφανον ἀμάραντον ἐχ χειρὸς χυρίον, xol χαϑήσει (ita scriptam) μετὰ τῶν χδ΄
πρεσβντέρων, xal μεγάλονς ἐπισχόπους ἐπιδείξεις (Ὁ ita singula). xoi μετὰ ταῦτα

^ -»

94 IV. APOCALYPSIS IOHANNIS.

ἐξελεύσονται οἱ ἄγγελοι κατέχοντες χρυσοῦν ϑυμιατήρων καὶ λαμπάδας φαινάς, xa
συνάγουσιν τοὺς χαλῶς πολιτευσαμένους ἐκ δεξιῶν τοῦ χυρίον τοὺς ποιοῦντας τὰς
αἰρετὰς αὐτοῦ, [χαὶ] χατασκηνώσει αὐτοὺς εἷς αἰῶνα αἰῶνος φωτὸς xal ἀγαλλιά-
σεως, χαὶ ἀπολαύσουσιν ζωὴν αἰώνιον. xol ὅταν χωρίζῃ τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν
ἐρίφων, δηλονότι τοὺς δικαίους ἀπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν, τοὺς διχαίονς ἐχ δεξιῶν x
xai τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἐξ εὐωνύμων, τότε ἀποστελεῖ (cod. ἀποστέλη) ἄγγελον τὸν
ῥαγονὴλ λέγων: ἄπελϑε σάλπισαι (hoc socentu eoder) τοὺς ἀγγέλους toU Ψύχους
χαὶ χιόνος τοῦ χριοῦ , καὶ σύναξον πᾶσαν ὀργὴν εἰς τοὺς ἑστῶτας ἐξ εὐωνύμων.
ὅτι οὐ συγχωρῶ αὐτούς, ὅταν ἴδωσιν τὴν δόξαν τοῦ ϑεοῦ, οἱ ἀσεβεῖς καὶ dus-
τανόητοι, χαὶ οἱ ἱερεῖς οἱ μὴ (pro his confuse et corrupte: xal οἱ μὴ ποιήσαν ὦ
τοὺς ἱερεῖς χαὶ μὴ ) ποιήσαντες τὰ προσταχϑέντα — — -- ὅσοι ἔχετε δάχρνα,
χλαύσατε διὰ τοὺς ἁμαρτωλούς. xai φωνήσει o τεμελοὺχ (is paullo ante ϑυρὼ-
póc constitutus est) τὸν ταρούκ (sic) ἄνοιξον χλειδοῦχε τὰς χολάσεις - ἄνοιξον τὰ
χριτήρια — — ἄνοιξον τὸν σχώληχα τὸν ἀχοίμητον καὶ τὸν βέβηλον δράκοντα"
ἑτοίμασον τὰς ἀδίας (810) ἄνοιξον τὸ σχότος" ἀπόλυσον τὸν πύρινον ποταμὸν xol αὶ
τὸ δείλαιον σχότος εἰς τὰς πυσμένας τοῦ ἅδον. τότε βλέποντες οἱ ἁμαρτωλοὶ οἱ
ἐλεεινοὶ τὰ ἔργα αὐτῶν xol μὴ δυνάμενοι --- — ὡς μὴ ἔχοντες παραμνϑίαν,
χλαίοντες xal χαταβαίνοντες ἐν ῥοαῖς doct αἱμάτων “ xal οὐχ ἔστιν ἐλεῶν αὐτούς,
οὐ πατὴρ βοηϑός, οὐ μήτηρ σπλαγχνιζομένη, ἀλλὰ μᾶλλον στασιάζοντες αὐτοὺς
οἱ ἄγγελοι xol λέγοντες ταπεινοί, τί χλαίετε; ἐν τῷ χόσμῳ οὐχ ἠλεήσατε do3c- 2,

. γῶν, οὐχ ἐπεσχέψασθϑε --- --- xai ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς χόλασιν αξώνιον. ἐχεῖ

δυσωπῆσαι οὐχ ἰσχύετε τὸν ἐχ παρϑένον τεχϑέντα --- ἀμετανόητο! ἐζήσατε ἐν τώ
χόσμῳ, xoi οὐ μὴ ἔχετε ἕλεος ἀλλὰ αἰώνιον κόλασιν. xal λέγει ὁ τεμελοὺχ τῷ
(cod. τὸν) ταρούχ, (h. 1. sic) ἔγειρε τὸν ὄφιν τὸν παχὺν τὸν τρικέφαλον, σάλπι-
σαι εἷς τὰ δεινὰ ϑηρία τοῦ συνάγεσθαι εἰς τὴν βρῶσιν αὐτῶν. ἄνοιξαι τὴν δω- 27
δεχάπληγον tva avia πᾶν ἑρπετὸν εἰς ἀσεβεῖς xal ἀμετανσήτους — — χαὶ
συνάξει ὁ τεμελοὺχ τὸ πλῆϑος τῶν ἁμαρτωλῶν, xa λαχτίσει τὴν γῆν, xal σχι-
σϑήσεται τ γῆ εἰς τόπους xol χωνευϑήσονται οἱ ἐλεεινοὶ ἁμαρτωλοὶ εἷς τὰς φο-
βερὰς χολάσεις. τότε ἀποστελεῖ (cod. -ἔλει) ὁ ϑεὸς τὸν ἀρχιστράτηγον μιχαήλ,
xdi σφραγίσας τὸν τόπον τύπτει αὐτοὺς O τεμελοὺλχ μετὰ τὸν τίμιον σταυρόν, 3o
χαὶ συναχϑή σεται τ γῆ xaxd τὸ πρότερον. τότε οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ὑπερεϑρήνη-
σαν, τότε τ 5, παναγία ἔκλαυσεν αὐτοὺς xal πάντες οἱ ἅγιοι, xol οὐχ ὀφελήσουσιν
αὐτούς. xol ὁ ἰωάννης λέγει" xol εἰς τύχην τῶν ἁμαρτωλῶν ἐπιγράφεται τὰ
χριτήρια; - χαὶ ἤχουσα φωνὴν (cod. -νῆς) λέγουσάν μοι" ἔχαστος ἐν τῷ ἰδίῳ 9ε-
λήματι ἐπορεύοντο ἐν τῷ χόσμῳ, xal διὰ τοῦτο οὕτως χολάζονται. μαχάριος ὁ ἃς
ἄνθρωπος ὁ ἀναγινώσχων τὴν γραφήν΄ μαχάριος ὃ μεταγράψας αὐτὸ xal δώσας
εἷς ἑτέρας καϑολικὰς ἐχχλησίας " μαχάριοι πάντες ok φοβούμενοι τὸν ϑεόν. ἀχού-
σατε ἱερεῖς xal οἷ ἀναγινώσχοντες, ἀχούσατε λαοί etc.

ruo f^, dae. f κνκν

V. IOHANNIS
LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

Toà ἁγίου Ιωάννου τοῦ θεολόγον λόγος εἰς τὴν κοίμησιν
τῆς αγίας θεοτόχου.

1 Τῆς παναγίας ἐνδόξου θεοτόκου xal ἀειπαρθένου Μαρίας
χατὰ τὸ εἰωθὸς ἐν τῷ ἁγίῳ μνήματι τοῦ κυρίου ἡμῶν ἐρχομένης
θυμιῶσαι καὶ χλινούσης τὰ ἅγια γόνατα αὐτῆς, ἐδυσώπει τὸν
ἐξ αὐτῆς τεχθέντα Χριστὸν τὸν θεὸν ἡμῶν πρὸς αὐτὴν ἀναλῦσαι.

* τοῦ ἁγίον (Par. 1021 add ἀποστόλου xal εὐαγγελιστοῦ, E pro ἁγίου habet
ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν) ἰωάνν. τοῦ tol. λόγος (Mon. 146 om) εἰς τ. (Mon. 146
add πάνσεπτον) χοίμησιν τῆς αἀγίας (it A; B παναγίας, E ὑπεραγίας, Par.
1031 ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν) ϑεοτόχου cum AB Mon. 146; E; Par. 1021.

CD Par. 110: διήγησις (ita C; D Par. 170 om) τοῦ dyíou ἰωάνν. τοῦ ϑεο-
λόγον περὶ τῆς τελειώσεως τῆς ἁγίας (ita D; C παναγίας) ϑεοτόχον xal ἀειπαρ-
ένου μαρίας (Par. 710 τῆς αγίας pap. τῆς ϑεοτόχ.).

Par. 131δ: τοῦ dylou ἑωάνν. ϑεολόγου xol εὐαγγελιστοῦ διήγησις περὶ τῆς
ἐνδόξον χοιμήσεως τῆς ὑπεραγίας ἡμῶν ϑεοτόχου xal ἀειπαρϑένου μαρίας.

Coisl. 131: ἰωάννον τοῦ ἀποστόλου καὶ ϑεολόγον λόγος εἷς τὴν ἁγίαν καὶ
πανένδοξον χοίμησιν τῆς ὑπεραγίας ϑεοτόκον. Par. 1504: ἀνάληψις xai μετά-
στασις τῆς αγίας μαρίας τῆς ϑεοτόχον, συγγραφεῖσα παρὰ laxe Bou τοῦ ἀδελ-
φοῦ toU χυρίον. Vind. 151: χοίμησις τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν ϑεοτόχον
καρίας, συγγραφεῖσα ὑπὸ ἰαχώβον τοῦ ἀδελφοϑέου. Par. 897: τοῦ ἐν ἁγίοις πὰ-
τρὸς ἡμῶν ἰωάνγον ἀρχιεπισχόπον ϑεσσαλονίχ Ὡς λόγος πάνν ὀφέλιμος εἰς
τὴν χοίμησιν τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν ϑεοτόχον καὶ ἀειπαρϑένον μαρίας.
De his quattuor extremis cf. Prolegomena.

1 παναγίας: D Mon? et Ὁ ἁγίας, E ἁγίας xoi | Mon* κατὰ τὸ (3o; |
ἁγίῳ: B om| -. xuplov ἡμῶν enm ACDE Mon*: B Mon* add ἰησοῦ χριστοῦ |
ἐξ αὐτῆς cum BCDE Mon? et ^: A ὑπ᾿ αὐτῆς | your. τὸν Θεὸν ἡμῶν cum
ABDE Mon?* (praem χύριον) et ὃ: C om,

96 V. IOHANNI8 LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

2 βλέποντες δὲ αὐτὴν οἱ Ἰουδαῖοι σχολάζουσαν τῷ θείῳ τάφῳ,
προσῆλθον τοῖς ἀρχιερεῦσιν λέγοντες ὅτι Μαρία καθ᾽ ἑκάστην ἡμέ-
ρᾶν ἔρχεται πρὸς τὸ μνῆμα. χαλέσαντες δὲ οἱ ἀρχιερεῖς τοὺς
ταχθέντας παρ αὐτῶν φύλακας πρὸς τὸ μὴ συγχωρεῖσθαί τινα
εὔχεσθαι ἐν τῷ ἁγίῳ μνήματι, ἐπυνθάνοντο περὶ αὐτῆς, εἰ ἄλη-
θῶς οὕτως ἔχει. οἱ δὲ φύλακες ἀποχριθέντες εἶπον μιηδὲν τοιοῦ-
τὸν θεωρῆσαι. τοῦ θεοῦ μὴ συγχωροῦντος αὐτοῖς τὴν παροῦσαν
ὁρᾶν. "Μιᾷ δὲ τῶν ἡμερῶν, παρασχευῆς οὔσης. ἦλθεν κατὰ
τὸ εἰωθὸς ἡ ἁγία Μαρία παρὰ τὸ μνῆμα, καὶ ἐν τῷ εὔχεσθαι
αὐτὴν ἐγένετο ἀνεῳχθῆναι τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸν ἀρχάγγελον Γα-
βριὴλ χατελθεῖν πρὸς αὐτήν, καὶ εἶπεν" χαῖρε, ἡ γεννήσασα Xot-
στὸν τὸν θεὸν ἡμῶν᾽ ἡ εὐχή σου ἐν τοῖς οὐρανοῖς διελθοῦσα πρὸς
τὸν £x σοῦ τεχθέντα ἐδέχθη. καὶ ἀπὸ τοῦ λοιποῦ xatd τὴν αἷ-
τησίν σου χαταλιποῦσα τὸν χόσμον ἐπὶ τὰ οὐράνια πρὸς τὸν σὸν
1 * A | M 3 . LI 3 , 3
viov εἰς τὴν ζωὴν τὴν ἀληθινὴν καὶ ἀδιάδοχον ἀπέρχῃ.
“᾽᾿Αχούσασα δὲ ταῦτα ἐκ τοῦ ἁγίου ἀρχαγγέλου ὑπέστρε-

ψεν εἰς τὴν ἁγίαν Βηθλεέμ., ἔχουσα ἅμα αὐτῇ τρεῖς παρθένους
τὰς ἐξυπηρετούσας αὐτῇ. μετὰ δὲ τὸ ἀναπαῆναι βραχὺ ἀνακα-
θίσασα εἶπεν πρὸς τὰς παρθένους ἀγάγετέ μοι θυμιατήριον, δα
προσεύξωμαι. χαὶ ἤγαγον κατὰ τὸ διατεταγμένον αὐταῖς.

3 οἱ ἰουδαῖοι cum BCD Mon? οἱ *: A τινὲς τῶν ἰονδαίων | μαρία cum AC
Monb: B Mon* ἡ μαρία | ἔρχεται πρὸς (B εἰς) τὸ μνῆμα (Mon? μνημεῖον) cum
ABD Mon? et ὃ; C ἀπέρχεται mp. τὸ μνῆμ. xal εὔχεται |. B συγχωρηϑῆναι |
ἐν τῷ ἁγίῳ (B om) μνήματι (D μνημίῳ) | οὕτως: B ταῦτα οὕτως | αὐτοῖς τὴν
παροῦσαν ὁρᾶν cum D: Α αὐτοῖς τὴν τιμίαν παρουσίαν αὐτῆς ὁρᾶν, B τὴν τι-
μίαν αὐτῆς παρουσίαν ϑεωρῆσαι, C αὐτοῖς τὴν τιμίαν παρουσίαν ϑεωρῆσαι.

$ ἡ ἁγία μαρία cum A: B xj ἁγία ϑεοτόχος, CD vj ἁγία μαρία Yj ϑεοτό-
xoc | C πρὸς τὸ μνῆμα | xol ἐν τῷ εὔχ. αὐτὴν cum BCD : A εὔχεσθαι αὐτὴν
eum praecedentibus conjuncta | ἐγένετο ἀνεωχϑῆναι usque χατελϑεῖν (Ὁ ἔλϑεδ):
B ἀνεώχϑησαν οἱ οὐρανοὶ καὶ ὁ ἄγγελος γαβρ. Χατῆλθεν | εἶπεν: D add αὐτῇ,
B habet λέγει αὐτὴν (sie) | ἡ εὐχή σου ἐν t. ovp. (D εἷς τὸν οὐβανὸν) διελ-
δοῦσα (D 613.) etc.: B εἰσηκούσθη cov τ προσευχὴ xal πρὸς t. £x σοῦ τεχϑ.
ἐδέχϑη | λοιποῦ cum AB: ΟὨ "νῦν | A χαταλιποῦσα, B χαταλοιποῦσα et CD
χαταλειποῦσα sic κόσμον: D add τοῦτον | B om πρὸς τ. σ. vióv | εἰς τὴν:
D εἰς | B ἐπέρχῃ, A παρέρχῃ

4 δὲ ταῦτα: C add τῇ παναγία παρϑένος | B éx τοῦ ἀγγέλου | B ἔχουσα,
μεϑ᾽ ἑαυτήν, D ἔχ. σὺν αὐτῇ |. τὰς (B add χαὶ) ἐξυπηρετ. αὐτῇ (BC αὐτήν):
D παιδίσκας τὰς ἐξυπ. αὐτῇ | μετὰ δὲ ete. cum A: B ἐγερϑεῖσα δὲ ἡ ἁγία μα-

pla. λέγει πρ. v. παρϑ., C ἀναχαϑίσασα δὲ εἶπ. xp. τ. παρϑ.. D εἶπεν δὲ mo. τ.
παρϑ. [ B προςεύξομαι | B διαταχϑέν |

.V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 97

"καὶ προσηύξατο εἰποῦσα " χύριέ μου Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ καταξιώσας
διὰ τὴν ἄχραν ἀγαθότητα cou ἐξ ἐμοῦ τεχθῆναι, ἄχουσον τῆς
φωνῆς μου xal πέμψον μοι τὸν ἀπόστολόν σου ᾿Ιωάννην, ἦα
ἰδοῦσα αὐτὸν ἀπάρξωμαι τῆς εὐφροσύνης xe πέμψον μοι xal
τοὺς λοιπούς σου ἀποστόλους, χαὶ τοὺς ἤδη πρὸς σὲ ἐπιδημή-
σαντας καὶ τοὺς ἐν τὸ νῦν αἰῶνι, ὅπου δ᾽ ἄν εἰσιν χατὰ χώραν,
διὰ τοῦ ἁγίου σου προστάγματος, ἵνα τούτους θεωρήσασα εὐλο-
γήσω τὸ πολυύμνητόν σου ὄνομα" θαρρῶ γὰρ ὅτι ὑπακχούεις τῆς
δούλης σου ἐν ἑκάστῳ.

5 Ἑλὐχομένης δὲ αὐτῆς παρεγενόμην ἐγὼ ᾿Ιωάννης, τοῦ πνεύ-
ματος τοῦ ἁγίου ἁρπάσαντός με διὰ νεφέλης ἀπὸ ᾿Εφέσου χαὶ
στήσαντός με ἐν τῷ τόπῳ ἔνθα ἀνέκειτο ἡ μήτηρ τοῦ κυρίου μου.
εἰσελθὼν δὲ πρὸς αὐτὴν xai δοξάσας τὸν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα, εἷ-
πον᾿ χαῖρε, ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου μου, ἡ γεννήσασα, Χριστὸν τὸν
θεὸν ἡμῶν, εὐφραίνου ὅτι ἐν δόξῃ μεγάλῃ ἐξέρχῃ τοῦ βίου τού-
του. "xal ἐδόξασεν τὸν θεὸν ἡ ἁγία θεοτόχος, ὅτι ἦλθον ἐγὼ
᾿Ιωάννης πρὸς αὐτήν, μνησθεῖσα τῆς φωνῆς χυρίου τῆς εἰπού-
σῆς ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου, καὶ ἰδοὺ ὁ υἱός σου. καὶ ἦλθον αἱ τρεῖς
παρθένοι xal προσεχύνησαν. xal λέγει μοι ἡ ἁγία, θεοτόχος᾽" εὖ-
ξαι χαὶ βάλε θυμίαμα. xal ηὐξάμην οὕτως᾽ χύριε Ἰησοῦ Χριστέ,
ὃ ποιήσα: θαυμάσια, καὶ νῦν ποίησον θαυμάσια ἐνώπιον τῆς
γεννησάσης σε, xai ἐξέλθῃ ἡ μήτηρ σου ἐκ τοῦ βίου τούτου, καὶ

χύριέ μον cum AD: BC om μὸν

5 ἐξ ἐμοῦ: Α δ ἐμοῦ τῆς δούλης cov | ἄχουσον cum AD: BC ἐπάκουσον]
τὸν ἀπόστολ. σον: BC om σουΐΪ A ἀπάρξομαι χαὶ (C om) τοὺς λοιπούς (ita
D; ABC ἁγίους) σον (D post droor. ponit, A om) | B διὰ τοῦ προστάγμ. σον tov
ἁγίου | B τῇ δούλῃ Gov, Α μον τῆς δούλ. σον | £v ἑχάστῳ cum AD: C txd-
στοτε, B om

8 xaX στήσαντός με: B xoi ἔστησέν uc |. ἔνϑα: D ἐν d | A ἔκειτο | τ΄ xv-
plou μον cum BC: AD om pov | xoi δοξάσας et εἶπον cum BCD: A ἐδόξασα
et xal εἶπον B om χαῖρε Y (D om) μήτηρ usque εὐφραίνου, D om τ γεννή-
σασα usque τὸν 34v ἡμῶν | τοῦ βίον cum AB: CD £x τ. P
' — 4 Stotóxo; eum ABD: C μαρία | ἦλθον eum ACD: B ἦχον | B μνησϑ. TOV
χυρίου τῆς quw. τῆς | C xoà ἦλϑ. xol at | προσεχύνησαν cum BC: A add pt,
D pot

8 x. My. μοι (B om) ἡ ἁγία (C παναγία, D om) | B βάλε ϑυμίαμ. xat e£. |
ϑαυμάσια prius: Δ &dd μεγάλα | BC om xal νῦν Tol. ϑαυμάσια | A τεχούσης]
xai (eum AD; BC om) éz€3y (C ἐξέλϑοι) [ βίον τούτον cum BCD: A χόσμον

Apocalypse. apocryph. ed. Tischendorf. 7

98 Y. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

πτοηθῶδιν ol σταυρώσαντές Os χαὶ μὴ πιστεύσαντες εἰς σέ.
3xa μετὰ τὸ τελέσαι με τὴν εὐχὴν εἶπέν μοι ἡ αγία Μαρία" ἄγαγέ
μοι τὸ θυμιατήριον. καὶ βαλοῦσα θυμίαμα εἶπεν " δόξα. σοι ὁ θεός
μου xal ὁ κύριός μου. ὅτι ἐπληρώθη εἰς ἐμὲ ὅσα ὑπέσχου μοι πρὸ
τοῦ ἀνελθεῖν σε εἰς τοὺς οὐρανούς, ὅτι, ὅταν ἐξέρχωμαι ἀπὸ τοῦ
χόσμου τούτου. ἐλεύσῃ σὺ καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἀγγέλων cou μετὰ
δόξης πρός με. P xol λέγω πρὸς αὐτὴν ἐγὼ Ἰωάννης ἔρχεται ὁ
κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ θεὸς ἡμῶν, καὶ δρᾷς αὐτόν,
καθὼς ὑπέσχετό σοι. ἀποκριθεῖσα δὲ ἡ ἁγία θεοτόκος εἶπέν got
οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἐξωμόσαντο ἵνα ἐν τῷ τελειωθῆναί με τὸ σώμα μου
καταχαύσωσιν. καὶ ἀποχοιθεὶς εἶπον αὐτῇ οὐ μὴ ἴδῃ διαφθορὰν
τὸ ὅσιον καὶ τίμιόν cou σῶμα. ἀποχριθεῖσα δὲ εἶπέν gov φέοε
θυμιατήριον καὶ βάλε θυμίαμᾳ καὶ εὖξαι. καὶ ἐγένετο φωνὴ dx
τῶν οὐρανῶν λέγουσα τὸ ἀμήν. xol ἠκροασάμην ἐγὼ ᾿Ιωᾶάννης
τῆς φωνῆς ταύτης, xal εἶπέν μοι τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον "Iovi,
ἤκουσας τῆς φωνῆς ταύτης τῆς ῥηθεύσης ἐν τῷ οὐρανῷ μετὰ τὸ
τελέσαι τὴν εὐχήν; ἀποχριθεὶς δὲ εἶπον ναί, ἤκουσα. xol εἶπέν
wot τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον αὕτη ἡ φωνὴ ἣν ἤκουσα: σημαίνει τὴν
» 9 - - 9 , 4

παρουσίαν τῶν ἀδελφῶν σου τῶν ἀποστόλων τὴν μέλλουσαν καὶ
τῶν αἀγίων δυνάμεων, ὅτι σήμερον ἔοχονται ὧδε.
tovt. ἐν δόξῃ πολλῇ ] AC om καὶ μὴ πιστ. elc σέ

9 χαὶ μετὰ τὸ τελ. μὲ T. εὐχήν cum À: D xol μετὰ τὸ εὔξασϑαι, B καὶ
τελέσαντές μον τὴν εὐχήν, C xol ὅτε ἐτέλεσα τ. cvy. εἶπεν: D λέγει [ μαρία
eum BCD: A ϑεοτόχος | B ἀγάγετε [ βαλοῦσα eum CD: ΑΒ λαβοῦσα | ὅτι
(cum CD; B ἵνα, A om) | ἐξέρχωμαι (D -youat): A ἐξέρχῃ | ἀπὸ (cum BD;
AC éx) τ. χόσμ. (cum BCD; A βίου) τούτου | ἕλεύσῃ (B -σεῦ σὺ (BCD σοὶ):
A ἐλεύσομαι ἐγώ | D om τὸ et τῶν | σον et πρός με: A pov et πρὸς σέ!
D μετὰ δόξης πολλῆς πρὸς μέ

19 χαὶ λέγ. πρ. αὐτὴν (A αὐτῇ) ἐ. lo. c. CDA: B xal λέγει αὐτῇ d. ἰωάνν. |
ἴησ. χρι. καὶ 9e. ἡμῶν (C om' ἡμῶν): B xol ϑεὲς luo. χριστός | D xoi ἀπο-
χριϑεῖσα | C παναγία | ϑεοτόχος: BD μαρία [ μοι: B αὐτῷ, C om] 0a: B
ὅτι | καταχαύσωσιν: D χαύσωσιν, C add πυρί | xol dxoxp. (C add ἐγὼ lev
νης) εἶπον αὐτῇ (πρὸς αὐτήν): B dxoxg. δὲ ὁ ἰωάννης εἶπεν αὐτῇ | τίμιον: D
ἅγιον σὸν σῶμα cum BC: AD σῶμ. cov | ἀποχρ. δὲ (BD add yj ἁγία μαρία)
εἶπ. μοι (D πρός με, B αὐτῷ): C ἡ δὲ λέγει μοι |. ἐκ τῶν οὐρανῶν cum BC:
AD éx τοῦ οὐρανοῦ

11 ἐχροασάμην cum ABC: D ἤχουσα | xoi εἶπεν: D ἣν εἶπεν ἰωΐζννῃ
ἤχονσας - - ἐν τῷ οὐρανῷ (B éx τοῦ οὐρανοῦ) - - ἀποχριϑεὶς δὲ (Ὁ xal ἀποχρ.)
εἶπον (C ἐγὼ εἶπ.) ναί, ἤχουσα (B om ἤκουσα, D ναὶ χύριε, ἤχ. αὐτήν). καὶ

εἶπ. μοι τὸ πν. t. ἅγιον (Ὁ om μοι τὸ πν. τ. ἅγ.): haec omnia À om propter
ὁμοιοτέλευτον[ ὧδε cum AB: C ἐνταῦϑα, D πρὸς ἡμᾶς (corrige ὑμὴ

V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 99

2 γὼ δὲ Ἰωάννης ἐπὶ τούτοις προσηυχόμην * xal τὸ πνεῦ-
μα τὸ ἅγιον εἶπεν πρὸς τοὺς ἀποστόλους" πάντες ἅμα διὰ νεφε-
λῶν ἐπιβεβηκότες ἐκ τῶν περάτων τῆς οἰκουμένης συναθροίσθητε
εἰς τὴν ἁγίαν Βηθλεὲμ. διὰ τὴν μητέρα τοῦ κυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ
Χριστοῦ ἐν συσσεισμῷ" Πέτρος ἀπὸ Ρώμης, Παῦλος éx Τιβε-
ρίων, Θωμᾶς ἐκ τῶν ᾿Ινδῶν τῶν ἐσωτέρων, Ἰάχωβος ἀπὸ Ico-
σολύμων. ᾿᾿Ανδρέας ὁ ἀδελφὸς Πέτρου xal Φίλιππος, Δου-
κᾶς xal Σίμων ὁ Καναναῖος xai Θαδδαῖος οἱ χοιμιηθέντες τῷ
πνεύματι τῷ ἀγίῳ ἐξηγέρθησαν ἐκ τῶν μνημείων᾽ πρὸς oU; τὸ
πνεῦμα, τὸ ἅγιον ἔλεγεν μὴ νομίσητε ὅτι ἀνάστασις νῦν ἐστίν"
ἀλλὰ χάριν τούτου ἀνέστητε ἐκ τῶν μνημείων ὑμῶν, ἦα ἀπῶ-
θητε εἰς ἀσπασμὸν πρὸς τιμὴν καὶ θαυματουργίαν τῆς μητρὸς
τοῦ χυρίου χαὶ σωτῆρος ὑμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι ἤγγωκεν ἡ
ἡμέρα τῆς ἐξόδου, τῆς ἀναλύσεως αὐτῆς εἰς οὐρανούς. “Μάρ-
χοὸς δὲ περιὼν ὁμοίως καὶ αὐτὸς ἀπὸ ᾿Αλεξανδρείας παρεγένετο
μετὰ xal τῶν λοιπῶν, χαθὰ προείρηται ἐξ ἑχάστης χώρας.
156 δὲ Πέτρος ἀρθεὶς ὑπὸ νεφέλης ἔστη μέσον οὐρανοῦ xa γῆς,
τοῦ πνεύματος τοῦ ἀγίου στηρίξαντος αὐτόν, xal σύνοδα τῶν
λοιπῶν ἀποστόλων. χαὶ αὐτῶν ἁρπαγέντων ἐν νεφέλαις εὑρεθῆναι

13 ἰωάννης: C om | D ἐπὶ τοῦτο (τούτῳ ?) | B πάντες δὲ ἅμα | τοῦ χυρ.
ἡμῶν inc. χριστοῦ cum AB: CD τοῦ χυρίον καὶ ϑεοῦ (C add ἡμῶν) | ἐν συσ-
σεισμῷ cum D: AC σὺ (C σοὶ) μὲν σίμων, B om πέτρος cum BD: AC πέ-
tp£ |. Α xa)ÀAc |. ἐκ τιβερίων (hoc accentu A; BC τιβεριῶν) cum ABC: D ἐχ
τιβερίδος. Vide infra, unde clarum fit hoc nomine oppidum prope Romam si-
gnificari | ἐσωτέρων: B ἐνδοτέρων

18 χαναναῖος: B χανανίτης | οἱ enm C: ABD om [ τῷ rtp: usque
μνημείων cum AC: D ἐξηγέρθησαν ἐκ t. μνημ. διὰ τοῦ ἁγίον πνεύματος, B τὸ
πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐξήγειρεν ἐκ t. μνημ. |. πρὸς (B περὶ) oue - - ἔλεγεν (ita C;
B ἔφη, A λέγει) : D πρὸς ος καὶ εἶπεν | B yj ἀνάστασις | Α om ἀλλὰ ydp.
τούτου | μνημείων ὑμῶν (C om ὑμ.): B νεχρῶν | D εἰς τὸν ἄσπασμ. | B περὶ
τιμήν | τοῦ χυρίον (CD ϑεοῦ) xo σωτ. ὑμῶν (D om) ἴησ. χρ.: B τοῦ χυρ.
ἡμῶν io. yo. | ἤγγικεν eum AD: ΒΟ ἤγγισεν |. τ. ἀναλύσεως cum ABC: D
om | «el; (B add τοὺς) οὐρανούς: D «lc τὸν οὐρανόν, C εἰς τὰ οὐράνια

14 περιὼν (B om) ὁμοίως (C om) xai αὐτός: D xal avr. περιὼν ὁμοι. |
drà ἀλεξανδρ. eum AD: BC ἐν ἀλεξανδρείᾳ | B om xai post μετὰ | λοιπῶν:
D add ἀποστόλων | B χαϑὼς B om ἐξ

15 μέσον: B ἐν μέσῳ | στηρίξαντ. (D τηρίσαντος sic) αὐτόν (C om): A
οἰχονομήσαντος | σύνοδα: ita prorsus omnes (B σύνοδὰ) | τῶν λοιπῶν (D add
ἁγίων) droot. x. aut. ἁρπαγέντων (D ἁρπασϑέντ.) ἐν νεφ. εὐρεϑῆναι cum. AD,
item omissis doct. xal aut. dprayéve. C: B τῶν αὐτῶν ἀποστόλων: ἀρπαγέν

1 *

100 V. IOHANNI8 LIBER DE DORMITIONE MABIAE.

μετὰ τοῦ Πέτρου. χαὶ οὕτως ὑπὸ τοῦ τεύματος τοῦ αἀγίου, ὡς
εἴρηται, πάντες ἅμα ἦλθον.

15 Καὶ εἰσελθόντες πρὸς τὴν μητέρα τοῦ χυρίου καὶ θεοῦ
ἡμῶν προσχυνήσαντες εἴπαμεν" μὴ φοβοῦ μιηδὲ λυποῦ κύριος ὁ
θεὸς ὁ τεχθεὶς ἐκ σοῦ ἐχβαλεῖ σε ἐκ τοῦ χόσμου τούτου μετὰ
δόξης. καὶ ἀγαλλιασαμένη ἐπὶ τῷ θεῷ τῷ σωτῆρι αὐτῆς ἄνε-
χάθισεν ἐν τῇ χλίνῃ, καὶ λέγει τοῖς ἀποστόλοις" ἄρτι ἐπίστευσα
ὅτι ἔρχεται ὁ διδάσχαλος καὶ θεὸς ἡμῶν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ θεωρῶ
αὐτόν, χαὶ οὕτως ἀναλύω ἐκ τοῦ βίου τούτου, ὥσπερ ἐθεασά-
μὴν ὑμᾶς παραγεναμένους. xaX θέλω ἦα εἴπητέ μοι, πόθεν γνόν-
τες ὅτι ἀναλύω παρεγένεσθε πρός με, καὶ ἀπὸ ποίων χωρῶν xal
διὰ πόσου παρεγένεσθε ἐνταῦθα. ὅτι οὕτως ἐταχύνατε εἰς τὴν
ἐμμὴν ἐπίσκεψιν. οὔτε γὰρ ἀπέκρυψέν μοι ὁ ἐξ ἐμοῦ τεχθείς, ὁ
χύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ τῶν ὅλων θεός πεπίστευκα γὰρ
xai νῦν ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ υἱὸς τοῦ ὑψίστου.

I6 Καὶ ἀποχριθεὶς ὁ Πέτρος εἶπεν τοῖς ἀποστόλοις ἕκαστος,
πρὸς ὃ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον εὐηγγελίσατο xal διετάξατο ἡμῖν,
πληροφορήσωμεν τὴν μητέρα τοῦ χυρίου ἡμῶν. “καὶ ἀποχρι-
θεὶς ἐγὼ Ἰωάννης εἶπον ἐγὼ ἐν ὅσῳ εἰσερχόμιην ἐν τῷ ἁγίῳ θυ-
σιαστηρίῳ ἐν ᾿Εφέσῳ λειτουργῆσαι, τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον λέγει

τες ἐν νεφ. εὐρέϑησαν | τοῦ eum BCD: A om | D om ὡς εἴρητ. |. πάντες ἅμα
ἦλθον (D add ἐν τῷ τόπῳ) cum CD: A ἐγένετο πάντας ἅμα εἶναι, Β πάντες δὲ
ἅμα ἠνεώχϑησαν

15 τοῦ χυρ. xal 9e. ἡμῶν eum AD: B τ΄ χυρ. ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ, C τοῦ
χυρίον | προσχυνήσαντες: Ο xol πρ., D add αὐτήν | εἴπαμεν eum AD: C d-
πομὲν, B εἶπον | μὴ of. p. λυποῦ: C χαῖρε ἡ μήτηρ τοῦ χυρίον ἡμῶν, μὴ
λυποῦ | σωτῆρι αὐτῆς: D cer. ἡμῶν τοῖς ἀποστόλοις: D πρὸς ἡμᾶς | ἐκί-
στευσα cum BCD: A πιστεύω ΒΟ om χαὶ ϑεός, item om ἐξ οὐρανοῦ | B ave-
λύσω] dor. ἔϑεασ. (A add xat) jp. παραγεναμ. (C 'παραγενομ.): B dox. γὰρ
ἐθεασάμην ὑμᾶς (sed pergit cum reliquis xol ϑέλω) | ὅτι ἀναλύω: D τὴν ἀνά-
λυσίν μον τὴν ἐκ τοῦ σώματος | πόσον: B πόσων] παρεγέν. ἐνταῦϑ. cum CD:
Α παρεγ. πρός με, B om | A ov γὰρ μοι cum A: B μον, C με] A io. ὁ
χριστ. | πεπίστευχα - - ὅτι (C add ὄντως) οὗτος - - toU ὑψίστου (C τοῦ ϑεοῦ
t. Ui, B τοῦ ϑεοῦ τοῦ ζῶντος): D om

16 Kal eum BCD: A om | τοῖς ἀποστόλοις : C t. συναποστόλοις αὐτοῦ, D
πρὸς τοὺς ἀποστόλους | πρὸς ὃ potius quam πρ. ὃν edendum videbatur: AD mp.
εὖ, B xo. ὧν, C np. ὃν εὐηγγελίσατο xol (A εὐαγγελισάμενον) διετάξατο ἡμῖν
usque χυρ. ἡμῶν: C nil nisi εὐηγγελίσατο, B εὐηγγελίσατο, εἴπατε ὅπως πλη-
ϑοφορηϑῇ ἡ μήτηρ τοῦ χυρίον

1* D droxp. δέ [ ἐγὼ lo. εἶπον: B ὁ ἰωάνν. εἶπεν ἐγώ: C om | εἰσερχό-

V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 101
pot ὅτι ἤγγυκεν ὁ χαιρὸς τῆς ἀναλύσεως τῆς μιητρὸς τοῦ χυρίου
σου πορεύθητι ἐν Βηθλεὲμ εἰς ἀσπασμὸν αὐτῆς. καὶ νεφέλη

4 ΟΥ̓ 4 Y e ,
φωτὸς ἡρπασέν ps xai εἰς τὴν θύραν ἔνθα χατάχεισαι ἔστη-
σέν gs. δ ἀπεχρίθη καὶ ὁ Πέτρος" χἀγὼ ἐν “Ρώμῃ διάγων περὶ
τὸν ὅοθρον ἤχουσα φωνῆς διὰ τοῦ πνεύματος τοῦ ἁγίου λεγού-
σης μοι ἔτι ἡ μήτη; τοῦ χυρίου σου τοῦ χαιροῦ ἐγγίσαντος ἀνα-
λῦσαι ἔχει" πορεύθητι ἐν Βηθλεὲμ. εἰς ἀσπασμὸν αὐτῆς. x«i ἰδοὺ
γεφέλη φωτὸς ἥρπασέν με, καὶ ἐθεώρησα xal τοὺς λοιποὺς ἀπο-
στόλους διὰ νεφελῶν ἐρχομένους πρός με, καὶ φωνὴν λέγουσαν
μοι πάντες ἀπέλθατε εἰς Βηθλεέμ. P ἀποχριθεὶς δὲ καὶ Παῦλος

» 3 A i , 4 «tf , 3 3« * ,
εἶπεν᾽ χἀγὼ εἰς πόλιν ἀπέχουσαν ἀπὸ Ῥώμης οὐχ ὀλίγα διαστη-
paco, διάγων, Τιβερίων τὴν χώραν λεγομένην, ἤκουσα, τοῦ πνεύ-
ματος τοῦ ἁγίου λέγοντός μοι ἡ μήτηρ τοῦ κυρίου σου χαταλιμ.-
πάνουσα, τὸν χέσμον τοῦτον ἐπὶ τὰ οὐράνια διὰ τῆς ἀναλύσεως
τὸν δρόμον ποιεῖται" ἀλλὰ ἄπελθε καὶ αὐτὸς ἐν Βηθλεὲμ. εἰς
ἀσπασμὸν αὐτῆς. xal ἰδοὺ νεφέλη φωτὸς ἁρπασασά με παρέ-
στησέν με ἔνθα χαὶ ὑμᾶς. “ἀποκριθεὶς δὲ xai Θωμᾶς εἶπεν"
xao τὴν ᾿Ινδῶν χώραν διελθών, τοῦ κηρύγματος τῇ τοῦ Χριστοῦ
χάριτι χρατυνομένου xal τοῦ υἱοῦ τῆς ἀδελφῆς τοῦ βασιλέως
ὀνόματι Λαβδανοῦς ὑπ’ ἐμοῦ μέλλοντος σφραγίζεσθαι ἐν τῷ πα-
λατίῳ, ἄφνω τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον λέγει πρός με΄ xol σὺ Θωμᾶ
παραγενοῦ εἰς Βηθλεὲμ. εἰς ἀσπασμὸν τῆς μητρὸς τοῦ χυρίου
σου, ὅτι τὴν μετάστασιν εἰς οὐρανοὺς ποιεῖται. χαὶ νεφέλη φω-
μὴν: sic ABC, item D ut videtur | τῆς ἀναλύσεως cum BC; AD om | € om
σον 4. ἐν (A add τῇ) βηϑλεέμ: C om | D εἰς τὸν ἄσπασμ. | xol εἰς - - χα-
τάχεισαι (ita C; D χεῖσαι, À xatoxe ἔστ. (D παρέστησεν) με: B om

1$ ὁ (BC om) πέτρος: BD add xal εἶπεν | χαἀγώ cum AB: CD ἐγώ A
περὶ τοῦ ὄρϑρον | C om διά | ἀναλῦσαι ἔχει: B ἀναλύει, D τὴν ἀνάλυσιν ποιεῖ-
tac |. ἐν (C add τῇ) cum ADC: B εἰς |. D el; τόν | καὶ τοὺς λοιπ. cum BC:
AD om xal | C om np. με | BD φωνὴ λέγουσά μοι͵ D πάντες ἅμα | B éEO-
Sate | D εἰς τὴν βησλ.

19 πόλιν: D χώμη»" | ἀπὸ ῥώμης: A post διαστ. | B ὀλίγον διάστημα |
ἀναλύσεως: B add αὐτῆς | D om xoi αὐτός | ἐν (D add τῇ) βηϑλεέμ: Α om |
D el; τὸν dox. | BD ἥρπασέν με xoX παρέστ. |. ἔνϑα xo ὑμᾶς (B ὑμεῖς): A
ἐνθάδε

30 τοῦ χηρύγματος (its ABC; D τῷ χηρύγματῇ τῇ (it& AB; CD om) τ.
χρ. Y- χρατυνομένον (B -νόμενος, Α add μον) | λαβδανοῦς: AB λαβδανοὺς, D
λαβδάνους, C χλανδανοὺς | πρός με: B μοι [ Α om εἷς βηϑλ. |. B ἥρπασέν με
xai ἔστησέν με

102 V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE.
τὸς ἁρπάσασά με παρέστησέν με πρὸς ὑμᾶς. 3 ἀποχοιθεὶς δὲ
xal Μαρχος εἶπεν χαάμοῦ τὸν κανόνα τῆς τρίτης ἐκτελοῦντος ἐν
᾿Αλεξανδρείᾳ τῇ πόλει, ἐν Coo προσηυχόμην, τὸ πνεῦμα τὸ
ἅγιον ἥρπασέν με xal ἤγαγέν με πρὸς ὑμᾶς. Ὁ ἀποκριθεὶς δὲ
xai ᾿Ιάχωβος εἶπεν" ἐμοῦ ἐν Ἱερουσαλὴμ ὄντος τὸ πνεῦμα τὸ
ἅγιον ἐπέτρεψέν μοι λέγων παραγενοῦ εἰς Βηθλεέμ, ὅτι ἡ μήτηρ
τοῦ xuoícu σου τὴν ἀνάλυσιν ποιεῖται. καὶ ἰδοὺ νεφέλη φωτὸς
ἁρπάσασα με παρέστησέν με πρὸς ὑμᾶς. ἀποχοιθεὶς δὲ xal
Ματθαῖος εἶπεν. ἐγὼ ἐδόξασα xal δοξάζω τὸν θεόν, ὅτι ὄντος
μου ἐν πλοίῳ xal χειμαζομένου τῆς θαλάσσης ἀγριωμένης διὰ
τῶν χυμάτων, ἄφνω νεφέλη φωτὸς ἐπισχιάσασα τὸν κλύδωνα
τοῦ χειμῶνος ἀπεσείσατο τῇ γαλήνῃ, ἐμὲ δὲ ἁρπάσασα παρέ-
στησέν με πρὸς ὑμᾶς. P ἀποχριθέντες δὲ οἱ προαπελθόντες διμιοίως,
διηγήσαντο τὸ πῶς παρεγένοντο. xai ὁ Βαρθολομαῖος εἶπεν " ἐγὼ
ἐν τῇ Θηβαΐδι ἤμην κηρύττων τὸν λόγον, xal ἰδοὺ τὸ πνεῦμα
τὸ ἅγιον λέγει μοι᾽ ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου σου τὴν ἀνάλυσιν ποιεῖ-
ται ἄπελθε οὖν εἰς ἀσπασμὸν αὐτῆς ἐν τῇ Βηθλεέμ. καὶ ἰδοὺ
γεφέλη φωτὸς ἁρπάσασα με ἤγαγέν με πρὸς ὑμᾶς.

Ταῦτα πᾶντα εἶπον ol ἀπόστολοι πρὸς τὴν ἁγίαν θεοτό-
Xov, τὸ πῶς ἦλθον καὶ ποίῳ τρόπῳ᾽ xal ἐκτείνασα τὰς χεῖρας
εἰς τὸν οὐρανὸν ηὔξατο εἰποῦσα " προσχυνὼ xal ὑμνῶ xoi δοξάζω
τὸ πολυύμνητον ὄνομά σου, χύριε, ὅτι ἐπέβλεψας ἐπὶ τὴν τα-
πεῶωσιν τῆς δούλης σου xai ἐποίησάς μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατός᾽

31 χάμοῦ etc.: B χἀγὼ —- ἐχτελῶν | D om ἀποτελοῦντος (C ἐκτελ.) |^ ἥρ-
πασέν ut (D add διὰ νεφέλης) etc.: A ἑρπάσαν με ἤγαγεν

33 BC ἐν (C om) ἱεροσολύμοις |. λέγων : ita omnes | Α om μὲ ante Xp. ὑμ.

$3 B xol πάλιν δοξάζω | χειμαζομένον (A add διὰ) τ. 5αλ. ἀγριωμένης
(AC αγριουμ., B αγριαινομένης) : D χειμαζομένης τῆς 3αλ. χαὶ ἀγριωμένης |. τὸν
χλυύδ. τοῦ χειμῶνος: D τὸν χειμῶνα | ἀπεσείσατο (A ἐπεσ.) τῇ (A om) γαλήνῃ
(B τὴν γαλήνην) : B ἀπ. xal γαλήνην ἐποίησεν | παρέστ. με cum BCD: A om ut

24 προαπελϑόντες: B χοιμηϑέντες | ὁμοίως: C (Op. xai) D ante ol mp. po-
nunt, item B xa( (ἄποχρ. δὲ xol ol) | τὸ πῶς cum AD: BC om τό D nape-
γέγοναν |. t. λόγον: BD add τοῦ ϑεοῦ | pot: BD πρός με| D εἷς τὸν dor. !
C om τῇ | ἤγαγέν με (A om) cum ABC: D παρέστησέν με

25 πάντα: AB om Α οἱ ἅγιοι ἀπόστ. [ C παναγίαν | Storóxov: B παρ-
Sévov, C S9eor. μαρίαν | B προσηύξατο! A om xoi ὑμνῶ | B ἐπέβλεψες sie |
μεγαλεῖα cum AB: CD μεγαλία | D ὡς δννατός

V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 108

xai ἰδοὺ μαχαριοῦσίν με πᾶσαι al γενεαί. xal μετὰ τὴν εὐχὴν
εἶπεν τοῖς ἀποστόλοις βάλετε θυμίαμα καὶ εὔξασθε. χαὶ εὐξα-
μένων αὐτῶν βροντὴ γέγονεν ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἦλθεν φωνὴ φοβερὰ
ὡς ἀρμάτων. xol ἰδοὺ πλῆθος στρατιᾶς ἀγγέλων καὶ δυνάμεων,
xai φωνὴ ὡς υἱοῦ ἀνθρώπου ἠχούσθη, x«l τὰ Σεραφὶμ χύχλῳ
περὶ τὸν obxov ἔνθα ἀνόκειτο ἡ ἁγία ἄμωμος τοῦ θεοῦ μήτηρ xol
παρθένος, ὥστε πάντας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ. θεωρῆσαι πάντα τὰ
θαυμάσια, χαὶ ἐλθεῖν ἐν ᾿Ιεροσολύμοις χαὶ ἀπαγγεῖλαι πάντα τὰ
θαυμάσια τὰ γενόμενα. “ἐγένετο δὲ τῆς φωνῆς γενομένης ai-
φνίδιον φανῆναι τὸν ἥλιον καὶ τὴν σελήνην περὶ τὸν οἶκον, χαὶ
ἐχχχησίαν πρωτοτόχων ἀγίων παραστῆναι τῷ obo, ἔνθα ἀνέ-
X£tto ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου, πρὸς τιμὴν καὶ δόξαν αὐτῆς. ἐθεώ-
ρησα δὲ χαὶ σημεῖα πολλὰ γενόμενα, τυφλοὺς ἀναβλέποντας,
χωφοὺς ἀχούοντας, χωλοὺς περιπατοῦντας, λεπροὺς χαθαριζο-
μένους xal τοὺς ἐνεργουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων ἰω-
μένους xal πᾶς ὑπὸ νόσον καὶ μαλακίαν ὑπαίρχων προσψαύων
ἔξωθεν τοῦ τοίχου, ἔνθα ἀνέκειτο, ἔκραζεν" ἁγία Μαρία, ἡ γεν-
νήσασα, Χριστὸν τὸν θεὸν ἡμῶν, ἔλέησον ἡμᾶς. xai εὐθέως ἐθε-
ραπεύοντο. 5 πολλὰ δὲ πλήθη ἐν ᾿Ἱεροσολύμοις ἐξ ἐκχάστης πα-
τρίδος χάριν εὐχῆς διάγοντα, ἀχούσαντες τὰ γινόμενα σημεῖα:
ἐν Βηθλεὲμ, διὰ τῆς μητρὸς τοῦ χυρίου, παρεγένοντο ἐπὶ τὸν τό-
Xo» διαφόρων νόσων ἐξαιτούμενοι τὴν ἴασιν. ἧς καὶ ἔτυχον.

14 ἀποστόλοις: Α μαϑηταῖς [ B éx τοῦ οὐρανοῦ | D om χαὶ ἦλϑ. φῶν. φο-
βερά | C στρατιών | D om χαὶ δυνάμεων | ἠχούσθη: BD éx τοῦ οὐρανοῦ 3x. |
A om τά | ἕνϑα (C ἔνθεν xal ἔνϑεν, ἔνθα) ἀνέχειτο: A. ἔνϑα ἦν] ἄμωμος: B
post τ. θεοῦ | B a πάντας τοὺς ἐν ete. transilit ad πάντα τὰ γενόμενα Ξαυμά-
ew | χαὶ ἐλοςῖν dv ἱερ. χαὶ ἀπαγγεῖλαι cum D: A xal εἰσῆλθον ἐν ἱερ. καὶ
ἀπήγγειλε (sic), C nil nisi xol ἀπαγγεῖλαι | πάντ. τὰ ϑαυμ. τὰ γενόμ. eum D,
Kem A omissis τὰ γενόμενα: Ο τὰ γινόμενα, B vide ante.

31 ἐγένετο δὲ τ. qu. γενομένης (Α γεναμ) eum AD: C ἦσαν δὲ ταῦτα'
βροντῆς γὰρ γενομένης, B xal βροντῆς γενομένης | C om περὶ τὸν οἶχον |. ἁγίων:
D γενέσπαι καὶ | D om τῷ οἴκῳ usque τοῦ χυρίον | γενόμενα cum AD: BC
qoópsva | BC om χωφ. dxovovt. | ἐνεργουμένους cum AD: B ἐνοχλουμένους,
C ὀχλουμ. | πᾶς: D add ὁ, B add τις (B restituendum est πᾶς ὅστις - — ὑπῆρ-
χεν - - καὶ ἔχραζεν) ἔνϑα χατέχειτο (A add xj Ξεοτόχος) ἔχραζεν (B xal Exp.):
D τοῦ οἴχον μετὰ πίστεως χράζων ἡμᾶς cum AB: CD με! D ἐϑεραπεύετο

38 ἐν (p. ἐξ ἔχ. πατρίδ. (C χώρας): BD ἐξ ἐκάστ. πατρ. (B χώρας) καὶ
ἀπὸ ἱεροσολύμων διάγοντα: D ἐληλυϑότα | γινόμ. cum BCD: A γενόμ. |. ἐπὶ
(BD κατὰ) τὸν (B om) τόπον: C οἵα [ διαφόρων (Ὁ ὑπὸ διαφ.) -- ἔτυχον (A

104 V. IOHANNI8 LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

ἐγένετο δὲ χαρὰ ἀνεκλάλητος ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐχείνῃ τοῦ πλήθους
τῶν ἰαθέντων μετὰ καὶ τῶν θεωρησάντων, δοξαζξόντων Χριστὸν
τὸν θεὸν ἡμῶν καὶ τὴν αὐτοῦ μητέρα" πᾶσα δὲ ᾿ἱεροσόλυμα ἀπὸ
Βηθλεὲμ. ψαλμῳδίαις καὶ ὕμνοις πνευματιχοῖς ἑόρταζον.

P Οἱ δὲ ἱερεῖς τῶν Ιουδαίων ἅμα τῷ λαῷ αὐτῶν ἐξέστησαν
ἐπὶ τοῖς γινομένοις. καὶ ξήλῳ βαρυτάτῳ χκατασχεθέντες καὶ πά-
λιν ματαιόφρονι λογισμῷ συμβούλιον ποιησάμενοι βουλεύονται
πέμψαι χατὰ τῆς ἁγίας θεοτόκου καὶ τῶν ἐκεῖσε ὄντων ἀγών
ἀποστόλων ἐν Βηθλεέμ. χαὶ δὴ τοῦ πλήθους τῶν ᾿Ιουδαίων τὴν
ὁρμιὴν ἐπὶ τὴν Βηθλεὲμ ποιησαμένων, ὡς ἀπὸ μιλίου ἑνός, ἐγέ-
veto θεωρῆσαι τούτους ὅρασιν φοβερὰν καὶ συνδεθῆναι τοὺς πό-
δας, xal ἐχ τούτου ἀναλῦσαι πρὸς τοὺς ὁμοέθνους καὶ πᾶσαν
τὴν ἔμφοβον ὅρασιν τοῖς ἀρχιερεῦσιν ἐξηγήσασθαι. P ἐκεῖνοι δὲ
ἐπὶ πλεῖον ζέσαντες τῷ θυμῷ ἀπέρχονται πρὸς τὸν ἡγεμόνα, χρά-
ἕοντες χαὶ λέγοντες ἀπώλετο τὸ ἔθνος τῶν Ἰουδαίων ἀπὸ τῆς γυ-
ναικὸς ταύτης δίωξον αὐτὴν ἀπὸ τῆς Βηθλεὲμ xol τῆς ἐπαρ-
χίας ᾿Ιεροσολύμων. ὁ δὲ ἡγεμὼν ἐκπλαγεὶς εἰς τὰ θαύματα εἶπεν
πρὸς αὐτούς ἐγὼ οὔτε ἀπὸ Βηθλεὲμ. διώχω αὐτὴν οὔτε ἀπὸ ἄλ-
λου τόπου. οἱ δὲ ᾿Ιουδαῖοι ἐπέμενον χράξοντες xal κατὰ τῆς σω-

ἐπέτυχ., D om ἐξαιτούμ. usque ἔτνυχ.): B διάφορα πάϑη ἔχοντες, ἐξαιτούμενοι
τὴν ἴασιν" ἧς xal ἔτυχ. | B χαρὰ μεγάλη, D yap. μεγάλ xoi ἀνεχλάλητ. | D
ϑεωρούντων | C τὴν τούτον μητέρα | ἀπὸ βηλ.: C ἕως βη3λ. | D dog. x.
ὕμν. xai ᾧὠδαῖς πνευματικαῖς οἱ ἐλθόντες ξόρταζον ὑποστρέφοντες

39 ἱερεῖς: C ἀρχιερεῖς γινομένοις (D add σημείοις): B λεγομένοις |. χα-
τασχεϑέντες: D χατενεχϑέντες, B χαυϑέντες | B om πάλιν ἁγίας : C παναγίας |
ϑεοτόχου xal τῶν: D xal ἀμώμονυ μητρὸς τοῦ ϑεοῦ xal τῶν, Α τινάς, χατὰ τῶν
(sic) | ἐχεῖσε ὄντ. dy. ἄποστ. (C add τινάς, B μετά τινας) ἐν (BC add τῇ ἁγίᾳ)
βηϑλ.: D dy. ἀποστ. ὄντων ἐν βηϑλ. | χαὶ δὴ τοῦ πλήϑους (A πλῆϑος, BCD
τὸ πλῆϑος) - - ποιησαμένων (it& AC; Ὁ ποιησάμενοι, B ἐποιοῦντων sic) ὡς &-
μιλίον (C σημείον) ἑνός (B om ὡς d. μ. E), ἐγένετο (A add δέ, C om ἐγέν.)
- - φοβερὰν (B ἔμφοβον) xal (C φόβῳ δὲ pro φοβερ. xai) συνδεϑ. (B. ovv8e3.
δὲ pro x. σ.) - - Οπόδας (B add αὐτῶν) xai ἐκ τούτου (A éx τοῦτο sic, C ἐκ
τούτων, B éx τούτον τοῦ ϑαύματος) ἀναλῦσαι (B φοβηϑέντες ἠνέλνσαν sie) - -
ἔμφοβον (B. ἔχφ.) ὅρασιν (B ἔχπληξιν) - - ἐξηγήσασθαι (B ἐξηγήσαντο) : D pro
ἐγένετο ϑεωρῆσαι etc. sic: ϑεωρῆσαι τ. 0p. φοβεράν, ὥστε ἐκ τοῦ φόβον συνδε-
ϑέντας τοῖς ποσὶν εἷς τὰ ὀπίσω ἀναλῦσαι πρὸς τ. ὁμοέϑν. x. πᾶσ.. τ. φοβερὰν
ὅρασιν etc. Perquam igitur corrupte haec in codd. leguntur.

39 τῷ ϑυμῷ: D ϑυμοῦ | B τῆς ἐπαρχ. ταύτης ἷερο. |. εἰς (cum ACD; B
om) τὰ ϑαύμ.: D εἰς ἃ ἤχουσεν ϑαυμαστά | εἶπ. (A post mo. αὖτ.) mp. avt.
(BD αὐτοῖς) | A om xelante xatd | iepiov xolg. évop.: A τοῦ xals. óp-

V. ἸΟΗΑΝΧΙΒ LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 106

τηρίας Τιβερίου χαίσαρος ἐνορκοῦντες αὐτόν, ὥστς xal ἀγαγεῖν
τοὺς ἀποστόλους ἐκ τῆς Βηθλεέμ.᾽ εἰ δὲ μὴ τοῦτο ποιήσῃς, ἄνα-
φέρωμεν ἐπὶ τὸν χαίσαρα. xal δὴ ἀναγκασθεὶς ἀποστέλλει χι-
λίαρχον χατὰ τῶν ἀποστόλων ἐπὶ τὴν Βηθλεέμ. «có δὲ ἅγιον
πνεῦμα λέγει πρὸς τοὺς ἀποστόλους καὶ τὴν μητέρα τοῦ χυρίου "
ἰδοὺ ὁ ἡγεμὼν ἔπεμψεν χιλίαρχον καθ᾽ ὑμῶν, τῶν ᾿Ιουδαίων στα-
σιασάντων. ἐξελθόντες οὖν ἀπὸ Βηθλεὲμ qr) φοβεῖσθε ἰδοὺ γὰρ
διὰ νεφέλης παράγω ὑμᾶς εἰς Ιεροσόλυμα" ἡ γὰρ δύναμις τοῦ
κατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ χαὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος μεθ᾽ ὑμῶν ἐστίν.
3 ἀναστάντες οὖν εὐθέως οἱ ἀπόστολοι ἐξῆλθον ἐκ τοῦ οἴχου, βα-
στάζοντες τὴν χλίνην τῆς δεσποίνης θεοτόχου, xal τὴν ὁρμὴν
ἐποιοῦντο ἐπὶ τὰ ᾿Ιεροσόλυμα εὐθέως δέ, καθὼς εἶπεν τὸ πνεῦμα
τὸ ἅγιον, διὰ νεφέλης ἀρθέντες εὐρέθησαν εἰς ᾿Ιεροσόλυμα εἰς τὸν
οἶκον τῆς δεσποίνης. xal ἀναστάντες ἐπὶ πέντε ἡμέρας ἐποιοῦ-
μεν ἄπαυστον ὑμνῳδίαν. P ore δὲ ἔφθασεν ὁ χιλίαρχος ἐπὶ τὴν
Βηθλεὲμ xol οὐχ εὗρεν ἐκεῖ τὴν μητέρα τοῦ χυρίου οὔτε τοὺς
ἀποστόλους, ἐχράτησεν τοὺς Βηθλεεμίτας, λέγων πρὸς αὐτούς "
οὐχ ὑμεῖς ἤλθατε λέγοντες τῷ ἡγεμόνι xal τοῖς ἱερεῦσιν ἅπαντα
τὸ γενόμενα σημεῖα χαὶ θαύματα, xal ὡς παρεγένοντο οἱ ἀπό-
στολοι ἀπὸ πάσης χώρας: ποῦ οὖν εἰσίν; δεῦτε εἰσέλθατε εἰς
τὸν ἡγεμόνα εἰς ᾿Ιερουσαλήμ. ἠγνόει γὰρ ὁ χιλίαρχος τὴν τῶν
ἀποστέλων XO τῆς μητρὸς τοῦ χυρίου ἀποστασίαν τὴν εἰς 'Te-

χοῦντ. | ὥστε xoi (B om, D post ἀγαγ.) ἄγαγ. (Α ἀναγαγ.) τ. (C add ἁγίους)
ἄποστ. ἐκ (A ἀπὸ) τ. Be. εἰ δὲ μὴ (A μηδὲν) τοῦτ. ποιήσῃς (D ποιήσεις)
ἀναφέρωμεν (Α -ρομεν) ἐπὶ (D χατὰ σοῦ ἐπὶ) τ. χαίσ. (D add τιβέριον, item
B): B om male εἰ δὲ usque ἀναφέρ. | A om δή ἐπὶ τὴν cum ACD: B ἐν τῇ

$1 B τῶν lov. xa9' Jp. στασιαζόντων | D ἐξέλθατε | CD φοβηϑῆτε | xol
τοῦ dy. πνεύματος : D σὺν ἐμοί

33 B om εὐθέως | B βαστάσαντες xol τὴν χλ. | δεσποίνης (D add καὶ)
3tot.: C ἐνδόξον Scot., B ϑεοτόχον τῆς ἁγίας | xoà τ. ὁρμ ἐποιοῦντο: D τ. ὁρμ.
ποιούμενοι | C ab ἱεροσόλυμα priore transilit ad ἱεροσόλυμα posterius | δεσποί-
νης eum AC: BD add ἡμῶν ϑεοτόχου | C om ἀναστάντες |. ἐποιοῦμεν cum CD:
AB ἐποίουν | ἄπαυστον: B -στως, D -στὴν

33 xal οὐχ - - ἐκράτησεν cum AD; BC οὐχ - - xoi ἐκράτησεν (B -σαν) |
t. βησλεεμίτας cum AC: BD τοὺς ἐν βηϑλεέμ | .Vutig ἤλθατε eum BC: AD
ὑμεῖς slovjA3. 1 ἱερεῦσιν cum AB: C ἄρχουσιν, D doyup. |. γενόμενα eum AD:
BC ywóp | ϑαύματα: B ϑαυμάσια, D τέρατα | B καὶ πῶς παρεγ. ποῦ οὖν
εἰσίν cum AD: BC xoi ποῦ εἰσὶν ἄρτι | CD δεῦτε οὖν | tlg τὸν cum AD: ΒΟ
πρὸς τόν | ἀποστασίαν: A ἐπιστασίαν |

106 V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

ρουσαλήμ. λαβὼν οὖν ὁ χιλίαρχος: τοὺς Βηθλεεμίτας εἰσῆλθεν
πρὸς τὸν ἡγεμόνα φάσκων μιηδένα εὑρηκέναι. "μετὰ δὲ πέντε
ἡμέρας ἐγνώσθη τῷ ἡγεμόνι xal τοῖς ἱερεῦσιν xal πάσῃ τῇ πόλει
ὅτι ἐν τῷ ἰδίῳ οἴκῳ ἐν Ἱερουσαλήμ. ἐστιν ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου μετὰ
τῶν ἀποστόλων, £x τῶν γινομένων ἐκεῖ σημείων xai θαυμασίων᾽
τλῆθος δὲ ἀνδρῶν xa γυναικῶν καὶ παρθένων συναχθέντες ἔχρα-
ζον᾽ ἁγία παρθένε ἡ γεννήσασα, Χριστὸν τὸν θεὸν ἡμῶν, μὴ ἐπι-
λάθῃ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων. P τούτων δὲ γενομένων ἐπὶ πλεῖον
τῷ ξήλῳ κινούμενοι ὃ λαὸς τῶν ᾿Ιουδαίων μετὰ xai τῶν ἱερέων
λαβόντες ξύλα xai πῦρ ἐπέβησαν καῦσαι βουλόμενοι τὸν οἶχον,
ἔνθα ἀνέχειτο ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου μετὰ τῶν ἀποστόλων. ὁ δὲ
ἡγεμὼν ἵστατο θεωρῶν ἀπὸ μαχρόθεν τὴν θέαν. ἐν δὲ τῷ φθάσαι
τὸν λαὸν τῶν Ιουδαίων τὴν θύραν τοῦ οἴκου, ἰδοὺ αἰφνίδιον δύ-
νάμις πυρὸς ἐξελθοῦσα ἐκ τῶν ἔσωθεν SC ἀγγέλου κατέκαυσε πλῆ-
θος πολὺ τῶν Ἰουδαίων. χαὶ ἐγένετο χατὰ πᾶσαν τὴν πόλιν φέ-
Bo; μέγας, xai ἐδόξαζον τὸν θεὸν τὸν τεχθέντα ἐξ αὐτῆς. “ὅτε
δὲ ἴδεν ὁ ἡγεμὼν τὰ γενόμενα, ἀνέκραξεν ἐπὶ παντὸς τοῦ λαοῦ
λέγων᾽ ἐπὶ ἀληθείας θεοῦ υἱός ἐστιν ὁ τεχθεὶς ἐκ τῆς παρθένου,
ἣν ὑμεῖς διῶξαι ἐνομίσατε᾽ τὰ γὰρ σημεῖα ταῦτα θεοῦ ἀληθινοῦ
εἰσίν. ἐγένετο δὲ σχίσμα ἀνὰ μέσον τῶν ᾿Ιουδαίων, καὶ πολλοὶ
ἐπίστευσαν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ χυρίου ἡμῶν ᾿Τησοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τοῖς
γινομένοις σημείοις.

3 Μετὰ δὲ τὸ γενέσθαι πάντα τὰ θαυμάσια ταῦτα διὰ τῆς

€ λαβὼν δὲ d | φάσχων cum A, C λέγων, B xai ἀπήγγειλε λέγων

88 B éyvepíoSv | D ἀρχ'ερεῦσιν | ὅτι dv: C ὡς ἐν! ὧν τ΄ qo. eui (C
ἐκεῖσε, A add πλείστων) σημ. x. ϑανμασ. (A ϑαυμάτων) : D ἐγένοντο γὰρ xa-
χεῖσε σημεῖα xol ϑαυμάσια συναχϑέντες (D - ϑέντων, B -ϑέν): A om| B
ἔκραξαν | A om ἡμῶν

35 γενομένων cum AB: CD γινομ. (D οὕτως yt.) , À πλέον | BC xcov
μενος | B om βουλόμενοι et τὴν ϑέαν ἐν δὲ τῷ φϑάσαι t. λαόν: cum BCD:
Α μόνον δὲ ἔφϑασεν ὁ λαός | Α om ἰδοὺ οἱ πυρός |. B ἐφνήδιος (corrige aigw-
δίως), item ἐξῆλθεν et xol xavéxavos | χαὶ (D add πάντες οἱ πιστοὶ) ἐδόξαζον

86 ἀνέχραξ. cum AB: CD ἔχραξ. | éx' ἀλη“. (C add ὄντως): A om| S
νὶός cum BD: AC vL (A add τοῦ) 3€. | B ὁ σαρχωϑεὶς ἐκ | ταῦτα cum BCD:
Α τὰ γενόμενα | Α ἀλησινοῦ ϑεοῦ | D om ἀνά | ἐπίστευσαν εἷς etc. cum BC,
item D ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ xvp. "p. Unc. yp. ἐπίστενσ., A ἐπίστ. ἐπὶ τὸν κύριον
ἐμ. ἰησοῦν yo. | C om ἐπὶ cv. yo. cnp.

81 ϑαυμάσια ταῦτα: Α ϑαύματα | ϑεοτόχου (B praem ἁγίας ἐνδόξον): €

V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 101

θεοτόχου xal ἀειπαρθένου Μαρίας τῆς μητρὸς τοῦ χυρίου, ὄντων
ἡμῶν τῶν ἀποστόλων μετ᾽ αὐτῆς ἐν ᾿Ιεροσολύμοις, εἶπεν ἡμῖν τὸ
πνεῦμα τὸ ἅγιον" οἴδατε ὅτι χυριαχῆς εὐηγγελίσθη ἡ παρθένος
Μαρία ὑπὸ τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ. καὶ χυριακῆς ἐτέχθη ἐν
Βηθλεὲμ. ὁ σωτήρ. καὶ κυριακῆς τὰ τέκνα “Ἱεροσολύμων ἐξῆλθον
μετὰ βαΐων εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ λέγοντες" ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψί-
στοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι χυρίου, καὶ χυριακῆς
ἀνέστη ἐκ νεχρῶν, xal χυριαχκῆς ἔχει ἐλθεῖν χρῖναι ζῶντας xal
νεχρούς, καὶ χυριακχῆς. ἔχει ἐλθεῖν ἐκ τῶν οὐρανῶν πρὸς δόξαν
xol τιρὴν τῆς ἀναλύσεως τῆς ἁγίας ἐνδόξου παρθένου τῆς τε-
χούσης αὐτόν. ϑχαὶ εἰς τὴν αὐτὴν κυριακὴν λέγει ἡ μήτηρ τοῦ
χυρίου τοῖς ἀποστόλοις βάλετε θυμίαμα, ὅτι Χριστὸς ἔρχεται
μετὰ στρατιᾶς ἀγγέλων χαὶ ἰδοὺ παραγίνεται Χριστός, χαθή-
μενος ἐπὶ θρόνου Χερουβίμ. καὶ πάντων ἡμῶν εὐχομένων ἐφανη-
σαν ἀναρίθμητα πλήθη ἀγγέλων, χαὶ 6 κύριος ἐπὶ Χερουβὶμ ἐπι-
βεβηκὼς ἐν δυνάμει πολλῇ xai ἰδοὺ φωτοφανίας πρόοδος φοι-
τῶσα, ἐπὶ τὴν ἁγίαν παρθένον διὰ τῆς παρουσίας τοῦ μονογενοῦς
αὐτῆς υἱοῦ, καὶ προσπεσοῦσαι προσεκύνησαν αὐτῷ πᾶσαι αἱ
δυνάμεις τῶν οὐρανῶν. P χαὶ φωνήσας πρὸς τὴν μητέρα αὐτοῦ
ὁ χύριος εἶπεν. Μαριάμ. xoi ἀποκριθεῖσα, εἶπεν" ἰδοὺ ἐγώ, κύριο.
xal εἶπεν αὐτῇ o χύριος᾽ μὴ λυποῦ, ἀλλ᾽ εὐφραινέσθω ἡ καρδία
σου χαὶ ἀγαλλιάσθω ; εὗρες. γὰρ χάριν θεωρῆσαι τὴν δόξαν τὴν
δοθεῖσάν μοι παρὰ τοῦ πατρός μου. xal ἀναβλέψασα ἡ ἁγία τοῦ

παναγίας ἐνδόξον Sco. δεσποίνης ἡμῶν | BC ὄντων (C add δὲ) τῶν ἀποστ. ἐν
leo. εἶπ. αὐτοῖς | οἴδατε: A ἴδετε |. ὅτι χνριαχῆς (ita A, CD χυριαχῇ) - -* xal
χυριαχῆς (it& AC; D -x$) ἐτέχϑη (D ἐδείχϑη) : B ὅτι ἐν χυριαχῇ ἐτέχϑη omis-
sis reliquis | χυριαχῆὴς tertio et quarto loco cum AC, quinto eum C (A -χῇ),
B ἐν χυριαχῇ et bis ἐν χυριακῆς, D χυριαχῇ | D συνάντησιν | CD ab ἔλϑεῖν
priore ad alterum transiliunt | D om éx τ. οὖρ. | B dva. τῆς ἀειπαρϑένου μα-
ρίας, C ἄναλ. τῆς παναγίας ἐνδ. xal ἀειπαρϑ. μαρίας

86 εἷς τὴν αὐτὴν (A ἁγίαν) xvp.: Ὁ ταύτῃ τῇ χυριαχῇ | χριστ. ἔργ. cum
Α, BD? ἔρχ. ὁ yp, Ὁ ὁ χύριός μον ἔρχ. | ἰδοὺ παραγίν. yp. eum A: BCD πρὸς
αὐτοὺς ὁ yo. (D χύριος) | C om ϑρόνον πάντων τἶἷμ. cum D: reliqui τῶν ἀπο-
στόλων | πλήϑη ἀγγ.: D add σὺν αὐτῷ et om xal ὁ χύρ- usque δυν. πολλῇ |
D om ἰδού] φωτοφανίας : ita omnes παρϑένον : B ϑεοτόχον | D om xai προσ-
πεσ. usque τῶν ovp.

89 μαριάμ: C μαρία | xai (D add αὐτὴ) ἀποχριῶ. εἶπεν (D draxplvaxo) :
BO ἡ δὲ ἀπ. εἶπ. | D om τ χαρδ. σὸν usque ϑεωρῆσαι ; χάριν (À add παρ᾽ .
ἐμοὶ) ϑεωρῆσαι (A ϑεώρησον, C γεωρήσασα) | Α om gov | B στόματι ἀνθρώ:

108 V. IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

θεοῦ μήτηρ ἴδεν δόξαν ἐν αὐτῷ, ἣν στόμα ἀνθρώπου οὐκ ἐξὸν
λαλῆσαι ἢ καταλαβεῖν. ὁ δὲ κύριος πρὸς αὐτὴν ἔμεινεν λέγων᾽
ἰδοὺ ἀπὸ τοῦ νῦν ἔσται τὸ τίμιόν σου σῶμα μετατιθέμενον ἐν τῷ
παραδείσῳ. ἢ δὲ ἁγία, σου ψυχὴ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἐν τοῖς θησαυ-
goi; τοῦ πατρός μου ἐν ὑπερεχούσῃ φανότητι, ἔνθα εἰρήνη xal
εὐφροσύνη ἁγίων ἀγγέλων καὶ ἐπέχεινα. “᾿ ἀποχριθεῖσα δὲ ἢ wí-
τὴρ τοῦ γχυρίου εἶπεν πρὸς αὐτόν ἐπίθες τὴν δεξιάν σου. κύριε,
χαὶ εὐλόγησόν με. καὶ ἁπλώσας ὁ κύριος τὴν ἄχραντον αὐτοῦ
δεξιὰν εὐλόγησεν αὐτήν. αὐτὴ δὲ χρατοῦσα τὴν ἄχραντον αὖ-
τοῦ δεξιὰν χατεφίλει λέγουσα προσκυνῶ τὴν δεξιὼν ταύτην τὴν
δημιουργήσασαν τὸν οὐρανὸν xaX τὴν γῆν" καὶ παρακαλῶ τὸ
πολυύμνητόν σοὺ ὄνομα. Χριστὲ ὁ θεός, ὁ βασιλεὺς τῶν αἰώνων,
ὁ μονογενὴς τοῦ πατρός, πρόσδεξαι τὴν δούλην σον, ὁ χαταξιώ-
σᾶς δι ἐμοῦ τῆς ταπεινῆς τεχθῆναι εἰς τὸ σῶσαι τὸ γένος τῶν
αννθρώπων διὰ τὴν ἄφραστόν σου οἰχκονομίαν᾽ πάντα ἄνθρωπον
ἐπωκαλούμενον ἢ δεόμενον ἢ ὀνομάξοντα τὸ ὄνομα τῆς δούλης
σου. χωρήγησον αὐτῷ τὴν βοήθειάν σου. “᾿ ταῦτα δὲ αὐτῆς λε-
γούσης προσελθόντες οἱ ἀπόστολοι πρὸς τοὺς πόδας αὐτῆς καὶ
προσχυνήσαντες λέγουσιν qve τοῦ χυρίου, ἔασον τῷ κόσμῳ
εὐλογίαν, ὅτι ἀπέρχῃ ἀπ᾿ αὐτοῦ. ηὐλόγησας γὰρ αὐτὸν χαὶ
ἀνέστησας ἀπολωλότα, γεννήσασα, τὸ φῶς τοῦ χόσμου. εὐξα-
μένη δὲ ἡ μήτηρ τοῦ χυρίου εἶπεν ἐν τῇ εὐχῇ αὐτῆς οὕτως ὁ
θεὸς ὁ διὰ τὴν πολλήν σου ἀγαθότητα dx. τῶν οὐρανῶν ἀποστεί-
λας τὸν μονογενῆ σου υἱὸν οἰκῆσαι ἐν τῷ ταπεινῷ μου σώματι,

πῶν | ἔμειν. λέγ. cum BC: AD εἶπεν (D post πρ. αὖτ. |. € ἔστω | C μετα-
τηϑέν sie | A ἐν maga. et εἷς οὐρανούς | B om ἁγία | BC om ἐν ὑπερεχούσ. qa. |
A σωφροσύνη | B om dyy., D om dyL dyy. | xoà (BD om) ἐπέχεινα: Α ἐπε-
Ox voy

40 χύριε: C om | τὴν &yp. a. δεξιάν cum BC: AD διὰ τῆς ἀχρᾶντον a.
δεξιᾶς | C ηὐλόγησεν | τῆς ταπεινῆς cum BCD: A τῆς δούλης σου |. εἰς: BC
διά | διὰ τὴν οἷο. cum BCD: A διὰ τῆς ete. ἄφραστ. (C ἄφατον) c. olx. (A
olx. 0.): D ἄχραν cov καὶ ἄφατον oix | ἐπικαλ. ἢ (D καὶ) 8ed. ἢ ovouat, cum
CD: A δεόμεν. xol ἐπιχαλ., B ἐποιαλ. ἢ ὀνομάζ. | βοήθειαν: D εὐλογίαν

41 λέγουσιν eum. ABC: Ὁ εἴπαμεν |. μῆτερ (B in margine ἡ μήτηρ, Ὁ ὦ
μῆτερ) τ (D om) χυρίον: € om | D σὸν εὐλογίαν |. ΟἿ εὐλόγησας |. Ο πάλιν
. δὲ εὐξαμένη, C om ἐν τ. εὖχ. ast. οὕτως | πολλήν: BCD om| CD ἀγαϑό-
Tuta (Ὁ -ταν) αὐτοῦ | B μονογενῆν | C αὐτοῦ υἱόν |

V. IOHANNI8 LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 100

ὃ χαταξιώσας τεχθῆναι ἐξ ἐμοῦ τῆς ταπεινῆς. ἐλέησον τὸν xÓ-
σμον xaX πᾶσαν ψυχὴν ἐπυκαλουμένην τὸ ὄνομά σου. “καὶ πά-
λιν εὐξαμένη εἶπεν χύρις βασιλεῦ τῶν οὐρανῶν. υἱὲ τοῦ θεοῦ
τοῦ ζῶντος, πρόσδεξαι πάντα ἄνθρωπον ἐπικαλούμενον τὸ ὄνομα
cou, ἵνα δοξασθῇ ἡ γέννησίς σου. xoà πάλιν εὐξαμένη εἶπεν
χύριε ᾿[ησοῦ Χριστέ, ὁ πάντα δυνάμενος ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς,
ταύτην τὴν παράχλησιν δυσωπῶ τὸ ὄνομά σου τὸ ἅγιον" ἐν
ἑκάστῳ χαιρῷ xai τόπῳ ὅπου γίνεται ἡ μνήμη τοῦ ὀνόματός
μου, ἁγίασον τὸν τόπον ἐχεῖνον, xal δόξασον τοὺς δοξάξοντάς
σε διὰ τοῦ ἐμοῦ ὀνόματος, προσδεχόμενος τῶν τοιούτων πᾶσαν
προσφορὰν καὶ πᾶσαν ἱκεσίαν xdi πᾶσαν εὐχήν. “ταῦτα, δὲ
αὐτῆς εὐξαμένης ὁ χύριος πρὸς τὴν ἰδίαν μητέρα εἶπεν εὐφραί-
you καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ χαρδία σου πᾶσα (Uo χάρις καὶ πᾶσα
δωρεὰ ἐδόθη σοι ἐκ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς χἀμοῦ καὶ
τοῦ αἀγίου πνεύματος" πᾶσα ψυχὴ ἐπικαλουμένη τὸ ὄνομα σου
9 δ ^ 3 3 n" 1 , 9

οὐ μὴ χαταισχυνθῇ. αλλ εὕρῃ ἔλεος χαὶ παράκλησιν xal ayct-
ληψιν καὶ παρρησίαν καὶ ἐν τῷ νῦν αἰῶνι καὶ ἐν τῷ μέλλοντι ἐνώ-
πίον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. “ὁ στραφεὶς δὲ ὁ χύ-
Qtoe εἶπεν πρὸς τὸν Πέτρον᾽ ἔφθασεν ὁ χαιρὸς ἄρξαι τῆς ὑμνῳ-
δίας. τοῦ δὲ Πέτρου ἀρξαμένου τῆς ὑμνῳδίας πᾶσαι αἱ δυνάμεις
τῶν οὐρανῶν ὑπήκουσαν τὸ ἀλληλούϊα. χαὶ τότε τὸ πρόσωπον
τῆς μητρὸς τοῦ χυρίου ὑπὲρ τὸ φῶς ἔλαμψεν, xai ἀναστᾶσα. τῇ
οἰκείᾳ, χειρὶ ηὐλόγησεν ἕκαστον τῶν ἀποστόλων, καὶ ἔδωκαν παν-
τες δόξαν τῷ θεῷ, καὶ τοῦ χυρίου ἀπλώσαντος τὰς ἀχράντους
αὐτοῦ χεῖρας ἐδέξατο τὴν ἁγίαν xal ἄμωμον αὐτῆς ψυχήν.
τῆς ταπεινῆς : BCD om | χόσμον: D add σον

45 χύριε (C χριστὲ) Ba. τ. oup. (C ἁπάντων) - - ἄνϑρωπ. (D τὸν) ἐπικ. τὸ
ὄν. σου (D add τὸ ἅγιον) ἵνα δ. vj γένν. σον (C om ἵνα etc.): A haec om | xar.
t. παρᾶχλ. cum BC: A πρόσδεξαι xal ταύτ. μὸν τὴν παράχλ., D xai ταύτ. τὴν
πάρ. πρόσδεξαι |. ἐν: Α om | ὅπον: D ἔνϑα | γίνεται (C γένηταῦ ἡ (A om)
μνήμη τοῦ (D add ἀὐγίου) | σε (D με) διὰ τοῦ ἐμοῦ (cum BC, D σον, A μοϑ
post ὀνόμ.) ὄνόμ. 1 τῶν τοιούτων cum BC, D τοῦ τοιούτον: Α παρ᾽ αὐτῶν} B
ἱκετηρίαν | xal πᾶσαν (ita BC; A om) εὐχήν: D om

19 χάρις: B add xal πᾶσα δόξα | τὸ ὄν. gov: D σε! B κχαταισχυνϑείη |
A εὐρήσῃ | C ἐν οὐρανοῖς

** BD ὑπήχονον (B ὑπήχοων) | ἀναστᾶσα : C ἀναχκαϑήσασα | BC εὐλόγησεν |
C ἕνα ἕχαστον |. D ἐδώχαμεν | BD om ἀχράντους αὐτοῦ | τὴν ἁγίαν (Ὁ πα-
way.) xal (B om dy. xai) ἄμωμ. (C om xal ἅμωμ.)

410 V. ἸΙΟΒΑΝΝΙΒ LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

? xai σὺν τῇ ἐξόδῳ τῆς ἀμώμου αὐτῆς ψυχῆς ἐπληρώθη εὐωδίας
καὶ ἀφάτου φωτὸς ὁ τόπος, καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἠκούετο
λέγουσα" μακαρία σὺ ἐν γυναιξίν. καὶ δραμὼν ὁ Πέτρος κἀγὼ
᾿Ιωάννης καὶ Παῦλος χαὶ Θωμᾶς περιεπτυξάμεθα τοὺς τιμίους
αὐτῆς πόδας πρὸς τὸ ἁγιασθῆναι" οἱ δὲ δώδεκα. ἀπόστολοι τὸ
τίμιον χαὶ ἅγιον αὐτῆς σῶμα ἐπὶ κλίνης θέντες ἐβάστασαν.
*6 καὶ ἰδοὺ ἐν τῷ βαστάζειν αὐτὴν ᾿Εβραϊός τις ὀνόματι ᾿Ιεφωνίας
γενναῖος τῷ σώματι ὁρμήσας ἐπεχείρησεν κατὰ τῆς κλίνης, τῶν
ἀποστόλων βασταζόντων. χαὶ ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου ἀοράτῳ δυ-
γάμει μετὰ ξίφους πυρὸς ἐκ τῶν ὥμων αὐτοῦ τὰς δὺο ἔχοψεν χεῖ-
ρᾶς καὶ μετεώρους ὑπὸ τὸν ἀέρα περὶ τὴν κλίνην ἀπετέλεσεν χρε-
μασθῆναι. “τούτου δὲ τοῦ θαύματος γενομένου ἀνέκραξεν πᾶς
ὁ λαὸς τῶν Ἰουδαίων τῶν θεωρησάντων ὅτι ὄντως ἀληθινὸς θεός
ἐστιν ὁ τεχθεὶς παρὰ σοῦ. θεοτόχε ἀειπάρθενε Μαρία. καὶ αὐ-
τὸς δὲ ὁ ᾿εφωνίας, τοῦ Πέτρου χελεύσαντος αὐτῷ πρὸς τὸ δει-
χθῆναι τὰ θαυμάσια τοῦ θεοῦ, ἀναστὰς ὀπίσω τῆς χλίνης ἔχρα-
Gev* ἁγία Μαρία ἡ γεννήσασα Χριστὸν τὸν θεόν, ἔλξησόν με. xod
στραφεὶς ὁ Πέτρος εἶπεν πρὸς αὐτόν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ τεχθάν-
τὸς παρ αὐτῆς χολληθήσονται ai χεῖρες αἱ ἀφαιρεθεῖσαι ἀπὸ
σοῦ. χαὶ παραχρῆμα τῷ λόγῳ τοῦ Πέτρου αἱ χεῖρες παρὰ τὴν
χλίνην τῆς δεσποίνης χρεμάμεναι ἀναχωρήσασαι ἐκολλήθησαν τῷ

*5 σὺν τῇ cum AD: BC é τῇ ἀμώμου: B ἁγίας | B ὁ τόπ. ἐχεῖνος |
ἠκούετο (À ante éx): B om | C ἐκ τῶν οὐρανῶν |. B σὺ εἶ év |. D δραμόντες |
ὁ πέτρ. xdyÀ (B xol) le. x. παῦλ. x. Sep. (B x. 3«. x. πα.) cum BC: D ὁ
πέ. καὶ ϑωμ. χἀγὼ xal ol λοιποὶ ἀπόστολοι, Α ὃ mé. μετὰ τῶν λοιπῶν door. |
περιεπτυξάμεϑα eum CD: ΑΒ -ξαντο |. D om mp. τὸ dy. | οἱ δὲ δώ. ἀπ, - -
ἐβάστασαν cum BC: A xal ϑέντες ἐπὶ χλίνης οἱ δώ. ἀπ. τὸ τίμιον αὐτῆς σώ. éB.,
D xol αὐτοὶ ἡμεῖς οἱ δώδ. τὸ τίμ. - - ἐβαστάσαμεν

40 αὐτὴν eum BC: A αὐτούς, D ἡμᾶς! legatis cum AE: D ἱἰοφωνίας,
BC ἰωφονίας | γενν. τῷ σώ. cum AD: BC om | ἄορ. 8vv. cum BCD: A om |
μετεώρους cum À: C om, D ἄρας (pergit ἐπὶ τὸν dte. ), B ῥέμβας (τὰς δύ. ἐγ-
κόψας χεῖρ. ῥεμβὰς ὑπὸ ἀέρα ete.)

*' B ἔχραξεν |. παρὰ (C ἐκ) σοῦ - - μαρία: B nil ηἰοὶ. ἐξ αὐτῆς ἱεφω-
γίας (ut ante; A om ὁ): B ἰωφωνίας, CD ἱοφονίας | toU 3eo0 cum CD: AB
om | BD ἔχραξεν ϑεὸν (D ἀληϑινὸν $t) cum BCD: A σωτῆρα [ παρ᾽ eum
AD: BC d£ | A κολληϑήτωσαν |: αἱ (C σον al) ἄφαιρ. ἀπὸ (A παρὰ) σοῦ : B
nil] nisi σου παρὰ (Mon* αἱ παρὰ) T. χλίνην: Mon παρ. τῇ χλίνῃ, D ἀπὸ τῇ

"7". IOHANNIS LIBER DE DORMITIONE MARIAE. 111

᾿Ιεφωνίᾳ " xai ἐπίστευσεν καὶ αὐτὸς xal ἐδόξασεν Χριστὸν τὸν
θεὸν τὸν τεχθέντα ἐξ αὐτῆς.

δ Τούτου δὲ γενομένου τοῦ θαύματος ἐβάστασαν οἱ ἀπό-
στολοι τὴν χλίνην καὶ κατέθεντο τὸ τίμιον καὶ ἅγιον αὐτῆς σῶμα
ἐν Γεθσημανὴ ἐν μνημείῳ καινῷ. καὶ ἰδοὺ μύρον εὐωδίας ἐξήρ-
ytto ἐκ τοῦ ἀγίου μνήματος τῆς δεσποίνης ἡμῶν θεοτόκου xai
ἕως τριῶν ἡμερῶν ἀοράτων ἀγγέλων φωναὶ ἠκούοντο δοξαζόντων
τὸν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα Χριστὸν τὸν θεὸν ἡμῶν. καὶ πληρουμέ-
γῆς τῆς τρίτης ἡμέρας οὐκέτι ἠχούοντο αἱ φωναί, καὶ λοιπὸν
ἐκεῖθεν πάντες ἔγνωσαν ὅτι μετετέθη τὸ ἄμωμον xal c(uov αὖ-
τῆς σῶμα ἐν παραδείσῳ.

9 Τούτου δὲ μετατεθέντος ἰδοὺ θεωροῦμεν τὴν ᾿Ελισάβετ
τὴν μητέρα τοῦ ἁγίου ᾿Ιωάννου τοῦ βαπτιστοῦ xal Ανναν τὴν
μητέρα τῆς δεσποίνης καὶ ᾿Αβραὰμ. καὶ ᾿Ισαὰκ xai laxo χαὶ
τὸν Δαυὶδ ψάλλοντα τὸ ἀλληλούϊα καὶ παντας τοὺς χοροὺς τῶν
ἀγίων προσχυνοῦντας τὸ τίμιον λείψανον τῆς μητρὸς τοῦ κυρίου,
xal τόπον φωτοειδῆ. οὐ τοῦ φωτὸς ἐχείνου οὐδὲν λαμπρότερον᾽
χαὶ πλῆθος εὐωδίας τοῦ τόπου Éxelvou, ἔνθα μετετέθη τὸ τίμιον

κλίνης | ἱεφωνίᾳ (B ἰωφονίᾳ, C Mon* ἰωφωνίᾳ, D Mon* ἰοφωνίᾳ) : D add εἰς τὸν
τόπον αὐτῶν | Mon* om τὸν ϑεόν, Monb om χριστ, |. ἐξ αὐτῆς cum BC Mont
et 5: AD παρ᾽ aut.

4* ἐβάστασαν ol ἀπόστ. usque £y παραδείσῳ ex C edidimus. Satis differunt
ABD (item E): ἐν τῷ ἐξέρχεσθαι τοὺς ἀποστόλους £x τῆς πόλεως ἱεροσολύμων
βαστάζοντες (E Mon* -ντας) τὴν χλίνην ἄφνω δώδεχα νεφέλαι φωτὸς (D om)
ἀφήρπασαν (ita AE; D ἥρπασαν, B ἐπῆραν, Mon* et b ἀπῆραν) τοὺς ἀποστό-
λους (D ἡμᾶς pro t. dT.) σὺν τῷ σώματι τῆς δεσποίνης ἡμῶν, xoi (BD om)
ἐν τῷ παραδείσω μετατέϑηχαν (sic A; Monb μεταϑέντες ἐν τ. πα. οἱ Ὁ μετα-
φήσαντες ἐν τ. παρ., B μετασησάντων ἐ. τ. παρ.). Consentiunt etiam Mon et ὃ.

49 Τούτον usque ad finem sectionis 50 δὰ scripturam codicum ACDE recen-
suimus. B eorum loco tantum haec habet: xol ἐδοξάσαμεν πάντες τὸν ϑεόν' ᾧ
ἡ δόξα xal τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν. | μετατεθέντος: C add
éx πνεύματος dylov | ἰδού: C om | ϑεωροῦμεν: A add ἐν τῷ παραδείσῳ |. τὴν
(cum CE; AD Mon om) ἐλισ. τ. μητ. (E μητέραν) τ. dyC (C om τ. dy.) lo.
τοῦ Ba. (E Monb om τ. Ba.) x. ἄνν. t. μητ. (DE μητέραν) τῆς δεσπ, (eum AD;
CE Mon* αὐτῆς pro τ. δε.) - - xol τὸν (DE om) $a. ψάλλοντα (Mon* -ντας,
E -vttq sic) - - χοροὺς t&v dyl. (D Mon* om τ. dyL, A babet τῶν προφητῶν
xol dL) mp. v. τίμ. λείψ. (D post χυρίου) τῆς (D τῆς ἁγίας μαρίας τῆς) μητρ.
t. χυρ. (E om τῆς μη. t. xvp-) xal (C add ἔδομεν) τό. qw. οὗ τοῦ Qo. ἐκ. (sio
D; ACE οὗ τὸ φῶς, Monb om τοῦ qu. ἐκ.) οὐδ. λα. x. T. εὐωδ. (C add ἀνε-
πέμπετο ix) τοῦ τόπ. ἐκ. (D Monb ἐν αὐτῷ pro τ. τό. ἐκ.) ἔνϑα (E add d εἴ-
putat) μετετέθη (C ὁ σωτὴρ μετέϑηκεν) τὸ τίμ. x. Gy. (C om x. dy.) αὐτῆς

119 .V. IOHANNI8 LIBER DE DORMITIONE MARIAE.

καὶ ἄγων αὐτῆς σῶμα ἐν τῷ παραδείσῳ xal μέλος δὲ ὑμνούν-
τῶν τὸν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα, ὃ παρθένοις καὶ μόνοις δίδοται τὸ
τοιοῦτον γλυκὺ μέλος ἀκούειν, οὗ κόρος οὐκ ἔστιν. “ὁ ἡμεῖς οὖν
οἱ ἀπόστολοι θεωρήσαντες τὴν ἄφνω τοῦ ἁγίου αὐτῆς σώματος
τιρίαν μετάθεσιν ἐδοξάσαμεν τὸν θεὸν τὸν δείξαντα ἡμῖν τὰ θαυ-
μάσια αὐτοῦ ἐπὶ τῇ ἀναλύσει τῆς μητρὸς τοῦ κυρίου ἡμῶν Tr-
σοῦ Χριστοῦ ἧς εὐχαῖς xol πρεσβείαις ἀξιωθῶμεν πάντες ὑπὸ
τὴν αὐτῆς σχέπην καὶ ἀντίληψιν xol προστασίαν τυχεῖν xal ἐν
τῷ νῦν αἰῶνι xal ἐν τῷ μέλλοντι, δοξάζοντες ἐν παντὶ χαιρῷ
καὶ τόπῳ τὸν μονογενῆν αὐτῆς υἱὸν ἅμα τῷ πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ
πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

(E post τίμ.) - - ὑμνούντων (C add ἀγγέλων) -- - τεχϑέντα (C add χριστὸν τὸν
$cdy ἡμῶν) | 8 (E om) xap9. x. μόνοις (E παρϑένῳ χαὶ μόνον) δίδοται (cum
D; E δέδοται) -- ἀχούειν: Α (eorrupte) ov μέλος παρϑένων xol μόνον δέδοται
τὸ τοιοῦτον μέλος ἀχούξιν, C plane om. Monb om omnia ab ἔνϑα usque οὐχ
ἔστιν. |

59 ἡμεῖς ete. cam D: ACE Mon* οἱ δὲ ἅγιοι ἀπόστ. | ἄφνω: C add éx
τοῦ μνήματος | Monb om τοῦ dylov et σώματος ! D τοῦ τιμίου καὶ dy(ov | pe-
τάϑεσιν: E μετάστασιν | ἐδοξάσαμεν cum ACD: E ἐδόξασαν, Monb ἔδωχαν δό-
ξαν, pergens τῷ ϑεῷ τῷ δείξαντι, ἡμῖν: E αὐτοῖς | αὐτοῦ: C ταῦτα ; ἐπὶ
τῇ ἄναλ. cum AC: E ἐπὶ τὴν ἀνάλυσιν, D xoi τὴν ἀνάλ. ] τοῦ (Ὁ αὐτοῦ τοῦ)
χνρ. (E add xal ϑεοῦ, item A xal ϑεοῦ xal σωτῆρος) μ. io. χρι. (cum AD;
CE Mon om imc. yp.) | ὑπὸ τὴν - - τυχεῖν (ita C, E om; A εἶναι post μέλ-
λοντ) : D εὑρεῖν ἔλεος xal ἄφεσιν ἁμαρτιῶν παρὰ τοῦ xuplov ἡμῶν ἰησοῦ ypt-
στοῦ. Mon pro ἀξιωδῶμεν usque τῷ αγίῳ πνεύματι nil nisi στηριχϑείημεν δο-
ξάζοντες πατέρα xal vidv xol ἅγιον πνεῦμα | δοξάζοντες (C ἦα δοξάζωμεν) - -
μονογενῆν (cum AE; C -yevij) avt. υἱόν: D nil nisi δοξ. αὐτόν | C παναγίῳ |
εἰς: E praem νῦν xol de) xol| ἀμήν cum CDE: Α om

B nce LS 3 κων Á vvv)

V. TRANSITUS MARIAE, A.

DE TRANSITU BEATAE MARIAE VIRGINIS. *

'Ín tempore illo antequam dominus ad passionem
veniret, et inter multa verba, quae mater filio inquisivit,
de suo transitu interrogare coepit eum tali affamine: O
earissime fili, precor sanctitatem tuam ut, quando anima
mea de corpore exierit, tertio die ante facias me scire, et
tu, dilecte fili, cum tuis angelis eam suscipe. *Tum su-
scepit deprecationem dilectae matris dixitque ei: Ὁ aula
et templum dei vivi, o puerpera benedicta, o regina
omuium sanctorum et benedicta super omnes feminas;
antequam me portares in tuo utero, semper custodivi te
et cibare feci te cotidie meo angelico cibo, ut nosti: quo-
modo te deseram, postquam tu me portasti et nutristi, fu-
giendo in Egyptum detulisti et multas angustias pro me
sustinuisti? | Ecce scias quia angeli mei semper custodie-
runt te et eustodient usque ad transitum tuum. Sed post-

* titalum hunc À praebet; C: ZYansitus beatae. Mariae virginis; B: De as-
sumtione beatae Mariae virginis.

! dominus ex BC; A deus | et inter: ita et A et B| O: A om. C: Tempore
illo quo dominus ad passionem. suam venire debebat, inter multa verba de quibus
eius gloriosa mater ipsum. cotidie deprecabatur - - coepit eum. rogare tunc. tali mo-
do -- de hoc seculo migrare debuerit, eam cum twis angelis suscipere debeas. et
omnes apostolos transitu meo facias snteresse.

9 suscepit: B add deus | aula: B add sancta | sanctorum: it& certe C, nec
aliter, ut suspicor, AB. Pro compendii vero similitudine facile confunduntur se-
culorum et sanctorum. | eo angelico cibo: B cibo angelorun meorum |. B om fie

Apocalypse. apocryph. ed. Tischendorf. 8

114 VI. TRANSITUS MARIAE. A.

quam sustinuero passionem propter homines, sicut scri-
ptum est, et in die tertio resurrexero et post XL dies in
celum ascendero, eum videris me cum angelis et archan-
gelis, cum sanctis et eum virginibus et eum meis disci-
pulis ad te venientem, scito pro certo quod anima tua
separabitur a corpore et in eelum eam deferam, ubi nun-
.quam penitus tribulationem vel angustiam habebit. ?'Tune
illa laetificata οἱ glorifieata est et oseulata genua filii sui,
et benedixit creatorem celi et terrae, qui tale donufn de-
dit ei per Ihesum Christum filium eius.

* Secundo igitur anno post ascensionem domini nostri
Ihesu Christi beatissima virgo Maria diebus ac noctibus
semper in oratione assistebat. Tertia vero die antequam
obiret, venit ad eam angelus domini salutavitque eam di-
cens: Ave Maria, gratia plena, dominus teeum. llla
autem respondit dicens: Deo gratias. Iterum dixit ei:
Accipe hane palmam quam tibi promisit dominus. llla
vero eum magno gaudio gratias deo referens accepit pal-

—

giendo in Eg. d«tulisti |. cum. videris: B videbis | scito: B scias. C: Dixit ad eam
dominus: O aula templi dei vivi, Atque iterum dixi: O puella benedicta, o τὸ-
gina omntum sanctorum, o domina super omnes mulieres exaltata atque benedicta,
antequam me in utero portares , semper te custodici, cibo angelorum , ut nosti, per
| meum anyclum te cotidie cibare fec: quomodo te deseram, postquam me portasti et
nutris aique fugiki, ct propterea multotiens pro me multas angeutias. ewstinuntil
Ecce scias quod sicut angelus meus usque nunc te custodivit. ct. semper. servivtt, 4a
εἰ de cctero. semper. custodiet atque. scrvict. usque ad tuum. transitum. — Sed - - seri-
pum es, die tertia resurgam ct - - in colo ascendam. Cum. autem videris angelum
meum Gabrilem ad te ventre cum palma quam tibi de celo mittam, scias me pro-
zximo ad te esse venturum cum meis discip. atque ang. et arch. atque virg., et spse-
wt angelus Gabrédel bene. docebit do quoniam anima dua. separabitur Ga oorpore; εἰ
tunc animam tuam et corpus tuum cim. omni choro angelorum , archangelorum, pa-
triarckarum atque virginum in odis deferam, in quibus neque tribulatio negue an-
gustia aliqua habetur.

9 €: Tunc dla ohsculane genua. Ali sui benedixit creatorem - - sibi. conces-
8 -- eins.

4 lla vero cum usque de manu a»geli ex C adsumpsimus. C: Ipsa sere 5en-
tiaima virgo Maria ct ante passionem filii qui. εἰ inter tpsam passionem. εἰ post ipsam
resurrectionem atque ascensionem. diebus. εἰ toctibus. semper ia. orationibus. astiti,
Tertia vero antequam gloriosa virgo Maria de hoc aeculo migrare deberet, ecce as
gelus Gabrul venit. ad eam deferens in. deztera manu, palmam (codex. deferente et
pglma) Et salutavit cam dicens - - dixit ad cam angelus: ccipa - - guam bi

VL TRANSITUS MARIAE. A. 115

mam sibi missam de manu angeli. Dixit ei angelus do-
mini: Post triduum erit assumptio tua. Illa autem: Deo
gratias, respondit.

*Tune vocavit loseph de Arimathia civitate et alios
discipulos domini, quibus congregatis et propinquis et
notis, nuntiavit transitum suum omnibus illie astantibus.
Tune beata Maria lavit se et induit se sieut regina, et ex-
peetabat adventum fili sui, sicut promiserat ei. Εἰ ro-
gavit omnes propinquos ut eam custodirent et solatium
ei facerent Habebat autem secum tres virgines, Seppho-
ram, Abigeam et Zaél; discipuli vero domini nostri Ihesu
Christi iam dispersi erant per universum mundum ad po-
pulum dei praedieandum.

*'Tune hora tertia facta sunt tonitrua magna et pluvia
et coruscationes et tribulatio et terrae motus, dum staret
regina Maria in thalamo suo. Iohannes evangelista et apo-
stolus de Epheso subito ductus est et intravit thalamum
beatae Mariae, salutavitque eam dixitque ei: Ave Maria,
gratia plena, dominus tecum. llla vero: Deo gratias,
respondit, et elevans se osculata est sanctum Iohannem,

dominus meus, filius tuus, per me de celo transmisit. Illa vero Aou angelus: Post
ὁ. - aecensto tua. llla autem gratias magnas cepit referre. deo takbus dictis: Ma-
gifcat anima mea dominum et exultavit. spiritus πε i$. deo. salutari meo,

5 lavit se et induit se: it&à B, item C; A levavit se | B Sephora, .4bigea,
Zeech. C: TIwac Joseph ab rimathia citate, qué ipsam giorsosem. virgthem Ma-
seam dic ac mocie semper ἐπ domo serviebat eb custodicbat, omnibus suis notià ac
propénquis εἰ parentibus εἰ omitibus astantibus transitum beatae virginis Mariae de-
sxwunHaGes. Tunc beata Maria corpus suum. lavit et indui se, e£ cian gaudio magno
enpectabat - - ipse promtseral. Et rogaba& omn. pr. suos - - eibé facerent. — Jpen
vero beata Maria habebat secum - - scilicet Seph. dbiceam. et Zabel, quae eam dét
ae nocle cum magna reverentia. aerviebant σὲ custodiebant.

* B om et coruscaliones usque motus. C: Tunc hora tertia secundi diei, post.
quam angelus cum palma venit ad eam, facta sunt tonitrua εἰ coruscationes οἱ glu-
οἵα. εἰ shagna. éribulatio - - Et dum ipsa regina staret. i&. oratione in suo thalamo,
fecedente pluvia , ecce Joh. apost. intravit ἐπ suum thalamum soletavitque eam d-
ecns - - vero respondit: Deo gr. Et ascendens osculata est - - ei: O fils carisse. - -
me dereliquisté e& - - non. observasti nec atiendisti, scilicet «ut - - ipse praecepit. tili
dum pendebat in cruce pro salute hominum - - flexo cum lacrimis voniam postulare
eepié - - pepercit ei dando (additam est. eis) suam benedictionem. — iorwh obsev-

lata est eum.
LJ

"

116 VI. TRANSITUS MARIAE. A.

Dixitque ei beata Maria: 0 earissime fili, cur tanto tem-
pore me dimisisti et praecepta tui magistri non attendisli,
ut me custodires, sicut praecepit tibi dum in cruce pen-
deret? Ille autem genu flexo veniam rogabat. Tunc
beata Maria benedixit eum et iterum osculata est eum.
'Et dum voluisset interrogare unde veniret vel pro qua
eausa Hierosolymam venisset, ecce omnes discipuli do-
mini ad ostia thalami beatae Mariae, excepto Thoma qui

dicitar Didymus, nube ducti sunt. Stantes intraverunt
salutaveruntque reginam talibus dietis et adoraverunt
eam: Ave Maria, gratia plena, dominus tecum. [118 vero
sollicita cito surgens et inclinans se, osculans eos gratias
deo retulit. "Haec sunt nomina discipulorum domini qui
in nube illuc advecti sunt: Iohannes evangelista et Iaco-
bus frater eius, Petrus et Paulus, Andreas, Philippus,
Lueas, Barnabas, Bartholomaeus et Matthaeus, Matthias
qui dieitur Iustus, Simon Chananaeus, ludas et frater
eius, Nicodemus et Maximianus, alii multi, qui numerari
non possunt. ?Tune beata Maria dixit fratribus suis: Quid
est hoc quod omnes Hierosolymam venistis? Respon-
dens Petrus dixit ei: Nobis necessarium fuit hoe a te quae-
rere; tu autem interrogas nos? Certe, ut puto, nullus
de nobis scit cur huc tanta velocitate venimus hodie. Fui

1 €: Et eum voluit - - venisti - - venisti - - stantes ante ostium be. Ma. virgisis
-- Didymus. Et instmul ad eam intraverunt et adoraverunt eam aique cum. magna
reverentia. sa-ulaverunt. eam. dicentes - - llla vero, «t solita erat, deo gratias dixit.

5 Paulus: Bom | Matthaeus (cod. matheus): B add puplicanus | B om Met-
ἐλίαε (cod. mathias) qui di. Iu. | et frater eius: ita. C, nec aliter ut videtur AB,
in quibus et marcus legi suspicatus eram | B Mazim. et pro et Mazim. | C: Haec
-- qui fuerunt adducti: Ioh. evang. Petr. Andr. lac. Zebedei, Paw. Luc. Bartho.
Barn. Math. publicanus, Sim. Chana. lud. εἰ frater eius, Nichod. Ma. et alii mw.
quos nominare non possumus.

9 C: Tunc - - suis: Videte hoc; quid ita vos omnes. Hierusalem venistis - - O
regina, certe nobis est. necesse inquirere a te hoc quod a nobis inquiris, quia, eu
Jirmiter credo, non est aliquis ex nobis qui sciat. qua de causa Hierusalem veni-
mus; quia hodie fui Antiochiae et cum tanta velocitate huc veni et duclus sum, quia
etiam interim aliquid neo dicere nec cogitare potui, Similiter et omnes manfeste εἰ»
merkxnt de quo loco sive de qua regione adducti fuerant, — Tunc unusquisque corum
Àaec audiens valde cepit mirari.

VL TRANSITUS MARIAE. A. 117

Antiochiae; modo vero sum hic. Dixerunt omnes mani-
feste locum ubi fuerant illo die. Qui ammirati sunt uni-
versi, quod ibi aderant, haec audientes. "Dixit eis beata
Maria: Ego filium meum rogavi, antequam sustineret pas-
sionem, ut ipse et vos essetis ad obitum meum; et annuit
mihi hoe donum. Unde sciatis quod die crastina erit trans-
itus meus. Vigilate et orate mecum, ut, quando vene-
rit dominus ad animam meam suscipiendam, vigilantes
vos inveniat. Tune omnes promiserunt se vigilare. Et
vigilaverunt et adoraverunt per totam noctem eum psal-
modiis et eanticis eum magnis luminariis.

!! Adveniente die dominica hora tertia, sicut spiritus
sanetus descendit super apostolos in nube, ita descendit
Christus cum multitudine angelorum et accepit animam
suae matris dilectae. Nam talis illustratio fuit et odor sua-
vitatis et angeli cantantes cantica canticorum, ubi dieit do-
minus: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias,
quod omnes qui aderant ibi ceciderunt in facies suas, sicut
ceciderunt apostoli quando Christus transfiguravit se co-
ram eis in monte Thabor, et per integram horam et dimi-
diam nullus exurgere potuit. "'Sed recedente lumine si-
mulque cumipso lumine assumpta est in celum anima bea-
tae Mariae virginis eum psalmodiis, hymuis et eanticis

19 C: Dicit iterum regina ad eos: Ego dominum et fil. meum (h. 1. plura de-
gunt) quia hodie anima mea. separabitur α corpore. Et ostendit eis palmam quam
dominus per angelum. suum sibi miserat de celo, dixitque eis: Vigilate - - ut cum
venerit ftus meus et domtnus meus, vigilantes vos mecum inveniat, Tunc unusquis-
que ipsorum promisit - - canticis spiritualibus.

11 quod omnes: Β et omnes | Α qui ibi aderant ibi | quando Christus usque
esurgere (À se erigere) potuit: haec B praebet; A pleraque male om. C: Veniente
hora tertia ipsius diei sicuti sp. sa. apparuit in nube suis discipulis , acilicet. Petro,
Jacobo et lohanni, quando transfiguratus ext, da εἰ tunc apparuit atque. descen-
dit Chr. cum - - dilect. matr. Et tunc omnis terra tremuit; facta fuit sllustratio et
claritas adoentus Christi cum odore suavitatis, quod unusquisque eorum. ibi astan-
tium. ceciderit in facies suas; quando dominus transfiguratus est. coram eis ,"audie-
bani canticum angelicum cantare: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter
Jas, et .... (decem fere litterae) una hora et dimidia prae nimia claritate, εἰ

nullus ipsorum se erigere potuit. Sic singula, sed vix recte.
19 sünulque: B simul | virginis cum ps. hy. et canticis (cod. cantica) cantic.:

{8 VL TRANBITUS MARIAX. A.

eantieorum. Et ascendente nube omnis terra contremuit, et
in uno momento obitum sanctae Mariae omnes Hierosymi-
tani aperte viderunt.

5 Et illa eadem hora introivit Satanas in illos et coe-
perunt cogitare quid de corpore eius faeerent. Et acce-
perunt arma ut corpus eius arderent et apostolos interfi-
eerent, quia de ea exierant dispersiones Israel, propter
peccata eorum et congregationem gentium. $ed caeci-
tate pereussi sunt, percutientes capita sua per parietes
et pereutientes se invicem. "" Tunc apostoli tanta clari-
tate perterriti, levantes se cum psalmodio corpus san-
etum de monte Sion ferebant in valle losaphat. Sed ve-
nientes media via, ecce quidam Iudaeus, Ruben nomine,
sanctum volens feretrum in terra iactare cum eorpore bes-

haee om B | ascendente nubo ex B; A discedento lumine | omnis terra. contr. eto. :
B omnes contremuerunt et uno momento obit virgo Maria et omnes Hier. aperte vid.
C: Sed recedente simul cum - - est ipsa anima be. Ma, virginis in celum cum psalm.
et canticis spiritualibus. (Nil praeterea.)

13 de ca (cf. etiam C): B de eis | congregationem : ita scriptum est; nimi-
rum verba propter pecc. eorum et congr. gent. auctor libelli addidit ut. commenta-
retur quod de dispersione Isr. dictum erat, | se invicem: B add εἰ mortui sunt.
C: Twnec iterum introsvd: sathanas ἐπ populo ludaeorum ct ceperunt - - facerent,
quia, «ut ipsi dicebant, de ipsa exierat dissensio ludaeorum : propterea. volebant eius
sanctissimum. corpus destruere atque comburere. | Tunc ceperunt facere incantationes
quam plurimas, et insimul se convenire et taliter facere volebant. ut memoria bea.
tae Meriae virginis non haberetur in terra, — Ei acceptis armis credebant $6 faoere
insultum ἐπ discipulos domini et per vim capere corpus gloriosae virginia Mariae,
guia ipsum penitus volebant delere atque comburere. —.Et divino iudicio ac divina
vindicta, statim wt ceperunt iter ad faciendum hoc quod cogütaverant, in ipso me-
mento ceperunt se invicem. cum ipsü armis percutere atque occidere; et tanquam fe-
riosi εἰ malitiosi. percutiebant capita per muros e£ parietes, et super ipsos. vereare
eorum rabies (extrema corrupta).

14 apostoli ex B (et C); A enim | perterriti etc. : B. slluminati levaverunt cor-
P€"5 beatae Mariae virginis cum psalmodia de mo. Si. et fereb. | ὧι valle: ita A,
similiterque infra (scripturam B codicis non adnotavi) | B Josapha (sed post etiam
Josaphat habet). C: Tunc ap. pert. tant. clar. levantes [se ἢ) cum magna decia
et cum magno honore atque gaudio, cum psalmodiis, hymnis et canticis apirituablus
ceperunt portare sanctissimum corp. de monte Sion. in. vallem losaphat. Et dom
venissent cirea. mediam. viam itineris quod ceperant, ccce. quid. — Iud. scriba venis
de tribu Dan, nomine Huben, qui volebat εἰ cogitabat sanctissimum corpus in terra
i&cere. Set (sic) divino dei sudicio, dum ipse ludacus porrigere& mauus verews cot-
pus sanctae dei genitricis Mariae, illi cito manus cius usque ad. cubitum. aruerumt,
et nullo modo valebat ad 86 trahere.

ΥΙ. TRANSITUS MARIAE. 4. 119

tae Mariae. Sed manus eius aruerunt usque ad cubitum;
nolendo volendo usque in valle Iosaphat descendit plo-
rans et lugens, quia manus eius erant erectae ad fere-
irum, et non valebat manus suas ad se retrahere. "Ft
eoepit rogare apostolos ut per orationem eorum salvare-
tur et Christianus efficeretur. Tunc apostoli flectentes
genua rogaverunt dominum ut eum solveret. Quo sa-
nato eadem hora, gratias referens deo et oseulans pedes
reginae omnium sanctorum et apostolorum, in ipso loco
baptizatus est, et coepit praedicare nomen dei nostri Ihesu
Christ.

Tune apostoli eum magno honore posuerunt cor-
pus in monumento, flendo et canendo prae nimio amore
et dulcedine. Et subito circumfulsit eos lux de celo, et
eadentes in terram, corpus sanctum ab angelis in celum
est assumptum. |

"Tune beatissimus Thomas subito ductus est ad
monten oliveti et vidit beatissimum corpus petere celum,
coepitque clamare et dicere: Θ mater saneta, mater bene-
dicta, mater immaculata, si inveni graliam modo, quia
video te, laetifiea servum tuum per tuam misericordiam,
quia ad celum pergis. Tune zona, qua apostoli eorpus

15 solverct: it& (non salraret) A, neo aliter C | 5auato: ita scriptum este
videtur, et comfirmatur C codicis seriptura. C: Tunc dle cepit rog. sanctos app.
dei εἰ eis. fÉrmüter promattere quia, s$ per orationem. torum sdloaretur, absque mora
VfÁoeretur Christianus, — Tunc. omnes app. - - reginam μὲ cum δονενεῖ. Et. sanatus
est eadem hora, et cepit cum magno gaudio obsculari pedes virginis εἰ pedes omnium
epostelorum , εἰ atatim i» slo loco baptisatus est. Detnde cepit praed. nom. domini
so. 1 Chr.

1€ C: Amplius autem portaverunt sanctiusimum corpus in valle Iosaphat, εἰ ibi
fpsusm collocaverunt cum. omni honore, flendo - - εἰ cadens (Ὁ) t8 terra. samt. corp,
- &ssmmpl. est. ᾿

17 coepitque. cl. εἰ dic. O mater ex B sunt; A clamare coepit (videtur antea
inter et. vidit excidisse wf) circa cam: Mater | quia video tc ex B, Α te vidente
(videndi?) | qwta ad celum pergis ex B; A adecendentem. C: Tunc beatus 2ho-
mas eum ascenderet $n montem oliveti, vidá corpus sanctae dei genitricia cclum pe-
tere; cepit clamare flendo voce magna: Mater sancta, ma. imma. ma. bened, venio
te videre; quomodo me dimittis, quia video te in cclum ascendere? Per tuam san-
eciam mieric. sancisfica me ilium tuum. — Tunc illa gloriosa. virgo Maria exauctvi

120 VL TRANSITUS MABIAE. Α.

sanctissimum praecinxerant, beato Thomae de celo ia-
ctata est Quam accipiens et osculans eam ac deo gratias
referens venit iterum in valle Iosaphat. "Invenit omnes
apostolos et aliam turbam magnam ibi pectora sua percu-
tientes prae claritate quam viderant. Qui videntes se in-
vicem et osculati, beatus Petrus dixit ad eum: Vere sem-
per durus et incredulus fuisti, quia pro incredulitate tua
non placuit deo ut esses nobiscum ad sepeliendam ma-
trem salvatoris. llle vero pereutiens pectus suum dixit:
Scio autem et firmiter credo quia malus homo et ineredu-
lus semper fui; veniam igitur peto ab omnibus vobis de
duritia et ineredulitate mea. Et omnes oraverunt pro eo.
"Tune dixit beatus Thomas: Ubi posuistis corpus eius?
Qui digito sepulerum monstraverunt. llle vero dixit: Non
est ibi corpus quod dieitur sanetissimum. — Tunc ait bea-
tus Petrus ad eum: lam alia vice resurrectionem nostri
magistri et domini eredere noluisti nobis, nisi digitis tuis
palpares et videres; quomodo credes nobis ut eorpus
sanctum hie esset? — Adhue ille affirmat dicens: Non est
hie. Tune quasi irati ad sepulerum accesserunt, quod in
petra erat eavatum novum, tuleruntque lapidem ; corpus

eum et misit sibi de celo zonam de qua sancti app. praecinzerant eam. — Quam acc.
et 0bac, et magnas grat. deo referens venit in. valle Io.

18 guia malus homo etc.: B quia malus sum et durus et incredulus et. semper
etc. | igitur ex B; A om. C: Jbi invenit. omn. app. et. illam (urb. magn. perecw-
tienfes corpora sua prae nimia clar. qu. vid. Et videntes beatum Thomam cum
gaudio obsculati sunt eum, dixüque ad cum be. Pe, - - et quia incredulitas tua. non
placuit deo, ideo nobiscum non fuisti ad sep. matr. domini salvatoris. Ille vero per-
cutiebat pe. su. εἰ dicebat: Vere scio et - - malus sum et incer. Veniam peto deo εἰ
suae sanctae matri et omnib. vob. propter incredulitatem meam, — Et omn. statim ce-
perunt orare pro eo.

19 C: Tunc bea. ΤΆ. dix. eis -- corp. sanctae virginis Mariae? Qui cum di-
gitis demonstrabant eius sepulcr. - - est hic illud quod dicitis nec quod esse creditis.
Jespondit ei be. Pe.: Alia vice resu. dom, nostri. Ihe. Chr. cred. πο. wisi dig. tw.
plagas eius tetigisses et oculis tuis eus vidisses. Quomodo nunc credere poteris quod
sanctiss. corp. hic. sepultum fuisset. | ddhuc ipse magis affvrmabat eis dicendo --
Tunc illi qu. ἐγ. cucurrerunt. ad monumentum sanctae dei genitricis et. sustuleruné
lapidem qui superposttus fuerat suo sancto εἰ glorioso sanctissimo monumento, ἘΣ
respicientes sn. monumentum, εἰ (sic) ndul viderunt nisi tolununodo lapidem qui erat

VL TRANSITUS MARIAE. A. 191

vero non invenerunt, nescientes quid dieerent, quia victi
erant sermonibus Thomae. "Deinde beatus Thomas re-
ferebat eis quomodo missam eantabat in India; indutus
adhue erat vestimenta sacerdotalia. Verbum dei ille ne-
seiens in monte oliveti ductus erat et vidit sanctissimum
eorpus beatae Mariae in celum ascendere, et oravit eam
ut benedictionem ei daret. Exaudivit deprecationem illius
et iactavit illi zonam suam, qua praecincta erat. Et osten-
dit illam zonam cunctis. ^? Videntes autem apostoli ein-
gulum quod illi praecinxerant, glorificantes deum veniam
petüerunt omnes beato Thomae propter benedictionem,
quam dedit illi beata Maria et propterea quod vidit eor-
pus sanctissimum celos ascendere. Et benedixit eos bea-
tus Thomas et dixit: Ecce quam bonum et quam iueun-
dum habitare fratres in unum.

? Et nube qua ibi advecti sunt, eadem nubes revexit
unumquemque in locum suum, sicut Philippus quando
baptizavit eunuchum, sicut legitur in actibus apostolo-

plenus manna; quoniam illud monumentum abscissum erat de petra. — Propterea quia
inceniobant sanctum monumentum vacuum, (sequitur non manna?) interrogabant quid
dicere deberent beato Thomae.

39 C: Postquam vero be. Thom. vidit eos stupentes, exultantes et nescientes quid
de sepulto corpore dicerent, eis taliter blande loqui cepit: Fratres mei εἰ domini
mei, audde. Hodie cantavi missam. in. Indiam (sic) et adhuc sum. indutus veste
sacerdotali sicut ibi fui. Nescio qualiter huc veni vel adductus sum; sed. statim dum
incepit adscendere. (videtur nonnihil desiderari), et rogavi eam ut benedictionem mihi
daret. — Tunc ipsa exaudivit me et meam audivit. deprecationem, | Unde ipsa. regina
et domina mea statim misit ad me zonam suam, quam (sic) praecincta erat. — EX
ostendit eis. || verbum: ita A, non verbo ..

81:10: Videntes app. cingulum quo. praecinzerant sanctissimum. corpus virginis
Mariae, glorificaverunt deum et veniam. - - beati Thomae de hoc quod. ei dizerant,
et quia ipse gloriosus apostolus meruerat [videre] sanctissimum. corp. celos ascendere
et etiam cingulum. acceperat sanctae dei genitricis sibi per angelum de celo missum.
Et rogabant omnes ibi adstantes apostolum ut veniam. eis daret. et. benedictionem.
Tunc be. Thom. cepit flere et cum. magno gaudio benedicebat [608] atque dicebat :
Kece -- in unum.

33 Et ita et: B sta | ubi erant primo ex B; A om. QC: Et statim $n 1psa
Aora unusquisque ipsorum apostolorum cum eadem mube cum qua adductus fuerat
remeavit sive reversus est ad suum locum proprium. Et sicut legitur in actibus app.
de Phiippo qui baptizaeit eunuchum εἰ statim redit ad suum. locum; | simdliter dba-

122 VL .TRANSITUS XARIAE. A.

rum; et sicui Abacuc propheta portavit victum Danieli
qui erat jn lacu leonum et cito reversus fuit in Iudaeam.
Et ita et apostoli cito reversi sunt ubi erant primo ad po-
pulum dei praedicandum. |? Nec mirum talia eum facere,
qui clauso utero intravit et exivit de virgine, qui ianuis
clausis ad discipulos intravit, qui surdos audire fecit, mor-
tuos suseitavit, leprosos mundavit, qui caecos illumina-
vit et alia multa mirabilia fecit. Hoc credere non est du-
bium.

^ Ego sum Ioseph qui corpus domini in meo sepulcro
posui et ipsum resurgentem vidi, et templum eius sacratis-
simum beatam Mariam semper virginem ante ascensionem
et post ascensionem domini semper eustodivi, et in pa-
gina et in pectore meo quae praecesserunt de ore dei, et
quomodo supradicta gesta sunt dei crisi. Et notum feci
omnibus [udaeis et gentibus ea quae oculis vidi et auri-
bus audivi, et usque dum vixero praedicare non desistam.

exc, qui deportavit. victun. Danieli et cito reversus est in. Judacam, εἰ unusquisque
apostolorum citissime reversus est ad. praedicandum populum dei in loco sllo. ubi
prius fuerat missus sivc constitutus vel pracordinatus.

35 Nec mirum ete.: B Nec mirum eit talón credere, quia ianuis clausis ete.
C: Nee mirum est talia credere, quia ille clauso utero vérginia sntravit et. semper
custodivit sncorrauptam (ita scribere poterzt auctor, nisi mavis sncorruptelam) ac
servaeit, εἰ tertia die returrexit , εἰ clausis ianuis suis manjesto discipulis apparait
atque cum cis locutus fw, qui surdos. fecit aud., mort. susc., cocos illum., lepr.
fend. , in Chana. Galileae de aqua vinum fecit.

34 ipsum ex B; A om | eidi: B audivi et vidi | €t templum usque semp. sirge-
wem: ita textus corruptus restituendus videbatur | este ascems. et. post ascen,
dom. semp. eustodisi; B et sepulcrum. ante. ascens. semp. custod. | Et i& pagina
usque crisi ex B; A pleraque corrupte | desistem ex B; A desisto | assidue wt
st etc: B vt pro nobis ad dominum intercedat, cui est honor et glor. i^ see. sece-
lorum, amen. C: Quia ego Joseph, qwi corpus domini nostri Ihesu Christi in meo
bep. posui et post eius. resurrectionem ipsum. vidi et cum eo locutus fui; qui postea
swam pissimam matrem. in domo meo usque ad assumptionem ouam in celis. cwto-
divi et pro posse sheo. servivi; qui etiam de swo sancto ore multa secreta audire et
videre merui, quae in pectore meo scripsi et continui. — Ea quae oculis meis vids et
auribus audivi de sua. sancta et. gloriosa assunptione, fidelibus Christianis et. deum
témentibus scripsi, et dum vixero haec praedicare, dicere, scribere omnibus gentibus
non denstam. — Et sciat unusquisque Christianus, quod ille qui hoc. scriptum secum
habuerit vel in domo sua, sive st clericus vel laicus vel femina, diabolus non no-
ecbi ei, eius füiws nou erit lunaticus. vel daemoniacus nec surdus nec cecus; in

VL TRANSITUS MARIAE. Δ 123

Cuius assumptio hodie per universum mundum veneratur
et colitur, ipsam precemur assidue ut sit memor nostri
ante piissimum suum filium in celo, cui laus est et gloria
per infinita secula seeulorum, amen.

domo eius non ..... [fere est magna in . pit], morte subitanea non peribit; de qua-
cunque tribulatione clamaverit ad eam, exaudictur, atque in die obitus sui cum suis
sanctis virginibus in suo adtutorio eam habebit. | Deprecor ego. assidue ut ipsa. psts-
sima ac misericordiseima regina semper sit [memor] s«ei et omntum in. se credentium
ac sperantium ante piissimum filium. suum dominum nostrum. Ihesum Christum, qui
cum patre et spiritu sancto virit et regnat deus ger infinita secula. seculorum ,. gmen.
Bubscriptum esi: Explic& trans&us ϑεαίας Masiae vérgimis. Sit. paz (eje, sit
gratia digna petenti. Qui legerit hunc. sermonem , saloetur.

12 VL .TEANSITUB XABIJAE. A.

rum; et sicut Abacuc propheta portavit victum Danieli
qui erat in lacu leonum et cito reversus fuit in Iudaeam.
Et ità et apostoli cito reversi sunt ubi erant primo ad po-
pulum dei praedicandum. |? Nec mirum talia eum facere,
qui clauso utero intravit et exivit de virgine, qui ianuis
clausis ad discipulos intravit, qui surdos audire fecit, mor-
tuos suscitavit, leprosos mundavit, qui caecos illumina-
vit et alia multa mirabilia fecit. Hoc credere non est du-
bium.

^ Ego sum Ioseph qui corpus domini in meo sepulcro
posui et ipsum resurgentem vidi, et templum eius sacratis-
simum beatam Mariam semper virginem ante ascensionem
et post ascensionem domini semper custodivi, et in pa-
gina et in pectore meo quae praecesserunt de ore dei, et
quomodo supradieta gesta sunt dei crisi. Et notum fec
omnibus ludaeis et gentibus ea quae oculis vidi et auri-
bus audivi, et usque dum vixero praedicare non desistam.

cuc, qui deportavit. victwun Danieli et cito reversus est in. Iudaeam, et unusquisque
apostolorum citissime reversus. est. ad. praedicandum populum dei in loco ilo wbi
prius faerat missus. sivc. eonstitutus. vel. praeordinatus.

$3 Nec mirum etc.: B Nec mirum cest. talia credere, quia ianuis. clausis etc.
C: Nec mirum est talia credere ,| quia. ille clauso utero virginia sntravit εἰ somper
eustodivit éncorruptam (ita scribere poterat auctor, nisi mavis s$wcorruptelam) ac
servaeit, εἰ tertia. die resurrexit , eb clausis ianuis suis manjfesto discipulis apparuit
atque cum eis locutus feit, qui surdos. fecit aud. mort. susc, cecos sllum., lepr.
f»und., i5 Chana. Galileae de aqua vinum fecit.

34 ipsum ex B; A om | vidi: B audivi et vidi | et templum usque semp. virgi-
wem: ita textus corruptus restituendus videbatur | ente ascens. et post ascens.
dom. semp. eustodévi: B et sepulcrum. ante. ascens, semp. custod. | Et i» pagina -
usque crisi ex B; A pleraque corrupte | desistam ox B; A desisto | assidue wt
δὲ ete: B ut pro nobis ad dominum intercedat, cui est honor δὲ glor. in see. secw-
lorun, amen. C: Quia ego Joseph, qué corpus domini nostrs Ihesu Christi in men
aep. posui et. post. eius. resurrectionem ipsum vidé et ciim. eo locutus fi; qui postea
swaGm pussimam matrem ἐπ domo meo usque ad assumptionem suam in celis custo-
dévi et pro posse 9co. servivi; qui etiam de suo sancto ore multa secreta audire εἰ
videre merui, quae in pectore meo scripsi et continui, — Ea quae oculis meis vidé εἰ
auribus audivi de sua. sancta et. gloriosa assunptione, fidelibus Christsanis et dewn
timentibus scripsi, εἰ dum vixero haeo praedicare, dicere, scribere omnibus gentibus
^on desistam. | Et sciat unusquisque Christianus , quod ille qui hoc. scriptum secum
habuerit vel in. domo sua, stoc st clericus vel laicus vel femina, diabolus non no-
etit ei, eius füius non erit lunaticus vel daemontacus nec surdus nec cocus; in

VL TRANSITUS MARIAE. A. — 193

Cuius assumptio hodie per universum mundum veneratur
et eolitur, ipsam precemur assidue ut sit memor nostri
ante piissimum suum filium in celo, cui laus est et gloria
per infinita secula seculorum, amen.

domo eius non ..... [fere est magna in . pit], morte subitanea non peribit; de qua-
cunque tribulatione clamaverit ad eam, exaudictur, atque in die obitus su$ cum. suis
sanctis virginibus in. suo adtutorio eam habebit. | Deprecor ego assidue μὲ ipsa. pits-
sima ac misericordissima regina semper sit [memor] set et omnium in se credentium
ac speraniium ante pissimun filium suum dominum nostrum. Ihesum Christum, qui
cum paire et spiritu sancto virit et regnat deus ger infinita secula. seculorum ,. gmen.
Bubscriptum esi: Ezplick trans&us Beatae Masiae virginis. Θὲ paz (ejt, εἰ
gratia digna petenti. Qui legerit hunc. sermonem , salvetur.

196 VIL 'TRANHITUS MARIAE. 9.

nocebit tibi; benedictionem autem aeternam dedit tibi. do-
minus deus tuus, cuius ego servus sum et nuntius: non
videndi autem principem tenebrarum effectam non a me
tibi dandum existimes, sed ab illo quem in tuo utero ba-
iulasti: ipsius enim est potestas omnium in seeula secu-
lerum. Haec dicens angelus eum magno splendore dis-
cessit ^Palma autem illa fulgebat nimia luce. Tune
Maria exuens se induit melioribus vestimentis. Et acci-
piens palmam, quam susceperat de manu angeli, egressa
in montem oliveti eoepit orare et dicere: Non ego fueram
digna, domine, suscipere te, nisi tu misertus fuisses mei;
sed tamen ego custodivi thesaurum quem commendasti
mihi. Ideo peto a te, rex gloriae, ut non noceat mihi
potestas gehennae. δ᾽ enim caeli et angeli ante te tre-
munt quotidie, quanto magis homo de terra conditus, cui
nihil erit boni nisi quantum acceperit a tua pia largitate.
Tu es, domine, deus semper benedictus in secula. Et
haee dicens reversa est in hospitium suum.
III. (IV.)

! Et ecce subito, dum praedicaret sanetus Iohannes
in Epheso, die dominica, hora diei tertia, terrae motus
factus est magnus, et nubes elevavit eum et suscepit eum
ab oculis omnium, et adduxit eum ante ostium domus ubi
erat Maria. Et pulsans ostium, statim ingressus est. Cum
autem videret eum Maria, exultavit in gaudio et dixit:
Rogo te, fili lohannes, memor esto verborum domini mei

qng.: MB «ὦ autem ang. ad eam | a me tibi dandun: cod. Ven. a me datwn |
i iuo utero: MB tu i» saucto tuo utero | Haec dicens: MB Et À. dic. | * Palma
autem illa fulgebat nimia luce: haec cod. Ven. simia luce omissis post vestimentis
habet. | exuens δὲ ind, mel, vest.: MB exuens se prioribus indumentis induit sneliora |
egressa. etc.: MB egressa. est in κε. ol. et coepit | thesaurum: MB add twum | ideo:
MB ideoque | nihi erit: MB nul residet | pia largitate: MB bonitate | domine
deus: MB euim dominus deus | Et haec dicens: ΜῈ Et cum haec. déxissct

IH. 1 sanctus : MB beatus | erat Maria: MB erat virgo deipara Maria | Cun
wideret ete. : MB cum utem videret cum sanctitsima virgo Maria | serborum -- que
bue: cod. Ven. série (correctum st verbi) -- qui |. dom. moi E Chr.:; MB de-

VIL. TRANSITUS MARIAE. Ἢ. 1917

lesu Christi, quibus commendavit me tibi Ecce enim
in die tertio, eum reeessura de eorpore sum, audivi con-
silia ludaeorum dicentium: Expectemus diem quando mo-
rietur illa quae portavit illum seductorem, et'corpus eius
igni eomburamus. —"*Vocavit ergo sanctum Iohannem et
introduxit eum in secretarium domus, et ostendit ei ve-
sümentum sepulturae suae et palmam illam luminis, quam
acceperat ab angelo, monens eum ut illam faceret ferri
ante lectum suum eum iret ad monumentum.
IV. (V.)

Cui sanetus Iohannes ait: Quomodo ego solus tibi
parabo exequias, nisi venerint fratres et coapostoli domini
mei lesu Christi ad reddendum honorem eorpusculo tuo?
Et eece subito per imperium dei omnes apostoli de loeis
in quibus praedieabant verbum dei elevati in nube rapti
sunt, et depositi sunt ante ostium domus in qua habita-
bat Maria. Et salutantes se invicem mirabantur dicentes:
Quae eausa est ob quam dominus nos hic congregavit?

| V. (VI)
Tune omnes apostoli gaudentes unanimiter consum-

mni les. Chr. magistri ἐπὶ | comm. me: MB me comm.| Ecce enin etc.: MB
Kece enim die tertio dücessura. sum de corpore; audivi autem. consilium | Expe-
ctemus -- comburamus: cod. Ven. Ezapectamus - - comburatur | morietur illa: MB
moriatur * sanct. Johannem : MB sanct. apostolum lo. | monens: MB praemo-
nens |. ferri: cod. Ven. ferre | cum iret ad: MB cum duceretur ad sepulturam et
fret ad

IV. sanctus lohannes: MB beatus εἰ dslectue. apostolus. loannes | tbi pa-
rabo: MB par. tibi domina | Jfratres etc.: MB fratr. mei, discipuli εἰ coapost.
dom. nostri le. Chr. | corpusculo tuo: cod. Ven. corpusculi tui | Et ecce: MB Et
Jfactwn est, et ecce | dep. sunt ante: MB om sunt |. Maria: MB add domini ma-
ter | dominus: cod. Ven. om ; congregavit: MB in unwm congr. | congregavit:
MB addita habet haee: .ddeenu autem cum eis Paulus, em circumcisione conver-
sus, Qui assumptus fuerat. cum. Darnaba in ministerium gentium. — Cumque inter eos
esset pia, contentio quis ez cis prior oraret ad dominum ut. ostenderet. illis. causam
ipeorum, et Petrus Paulum hortaretur ut prior oraret, Paulus respondit dicens: Tuum
est istud officium, primum inchoare, maoime cum sis electus α deo columna | eccle-
siae, et tu praecedis omnes án apostolatu: meum autem minime; nam ego switiimus
non omnium vestrum, ct tanquam abortivo visus. est mihi Christus; nec we vobis
aeqware praesumo , tamen gratia dei sum id quod eum.

V. gaudentes: MB add super humilitate Pauli

198 VII. TRANSITUS MARIAE. 5B.

maverunt orationem suam. Et eum dixissent Amen, ecce
subito venit beatus Iohannes et indieavit eis omnia haec.
Ingressi vero apostoli domum invenerunt Mariam et salu-
faverunt eam dicentes: Benedieta tu a domino, qui fecit
caelum et terram. Quibus illa ait: Pax vobiscum sit, fra-
tres dilectissimi. Quomodo hue venistis? Qui narrave-
runt ei quomodo unusquisque ab spiritu dei elevati in
nube et depositi ibidem advenissent. Quibus illa dixit:
Non me fraudavit deus conspectu vestro. Ecce ingrediar
viam universae terrae, nec dubito quod nune dominus
vos huc adduxerit in solatium ferendo angustis quae
venturae sunt mihi. Nunc ergo deprecor vos ut sine in-
termissione omnes unanimiter vigilemus, usque in illam
horam qua dominus veniet et ego sum recessura de
corpore.
VI. (VIL)

Cumque circuitu consedissent consolantes eam, ubi
triduo in dei laudibus vacarent, ecce die tertia circa ho-
ram tertiam diei super omnes qui erant in domo illa sopor
irruit, et nullus omnino vigilare potuit nisi soli apostoli
et tres tantummodo virgines quae ibidem erant. Et ecce
subito advenit dominus lesus Christus eum magna multi-
tudine angelorum, et splendor magnus in loeum illum
descendit, et erant angeli hymnum dicentes et eollaudan-
tes dominum. Tune salvator locutus est dicens: Veni
preciosissima margarita, intra receptaculum vitae ae-
ternae.

Et cum dixissent: MB Et cum finem orationis fecissent et dix. 1 venit beat. Tok.:
MB venit ad eos deo dignus apostolus Ioannes | vero: MB ergo | Mariam: MB
matrem domini nostri Mariam | dilectissimi. Quomodo: MB electi a domino. Ft
inlerrogacit eos dicens: Quomodo | Qwi: MB add lico | «unusquisque: MB add
ex ipsis, tum pergit: a spir. dei elevatus i. n. et depositus | Quibus illa etc.: MB
Quibus ipsa. dixit: Dominus vos huc adduzit tn solativn ferendum ang. | venict:
MB venturus est, tum recessura. etc.: MB de corp. hoc sum recessura

VI. Cumque etc.: MB Cumque consedissent. et consol. eam triduo in dei laud.
perstitissent || s0por: MB repente sopor || quae ibidem erant: MB quae sacrae vir-

gini comites erant | Christus: MB om | Veni: MB add electa mea | intra: MB
add in

VII. TRANSITUS MARIAE. B. 199

VII. (VIIL)

! Tunc Maria prostravit se in pavimento adorans deum
et dixit: Benedictum nomen gloriae tuae, domine deus
meus, qui dignatus es me ancillam tuam eligere et arca-
num tuum mysterium mihi commendare. Memor igitur
esto mei, rex gloriae: tu enim seis quia in toto corde meo
dilexi te et eustodivi thesaurum creditum mihi. Suscipe
me itaque famulam tuam, et libera me a potestate tene-
brarum, ut nullus Satanae impetus occurrat mihi nec vi-
deam tetros spiritus obviantes mihi. ^Cui salvator re-
spondit: Cum ego missus a patre pro salute mundi fuis-
sem suspensus in eruce, ad me princeps tenebrarum ve-
nit; sed dum nullum sui in me operis vestigium inve-
nire praevaluit, vietus et eonculeatus abscessit Τὰ ubi
videbis eum, videbis quidem lege humani generis, per
quam sortita es finem mortis; non autem nocere potest
tibi, quia tecum sum ut adiuvem te. "Veni secura, quia
expectat te caelestis militia, ut te introducat ad paradisi
gaudia. ἘΠ haec dicente domino exurgens Maria de pa-
vimento accubuit super lectum suum, et gratias agens
deo emisit spiritum. — Viderunt autem apostoli animam
eius tanti candoris esse ut nulla mortalium lingua digne
possit effari: vincebat enim omnem candorem nivis et
universi metalli et argenti radiantis magna luminis. cla-

ritate.
VIII. (IX)
' Tunc salvator locutus est dicens: Surge Petre et ac-

VE. adorans dewun et: MB ud. dominum, quae | domine: cod. Ven. om |
ancill. tuam: MB humilimam anc. tuam | arc. tuum myst.: MB arc. tui mysterii |
thesaurum (cod. Ven. add traditum vel) cred. mii: MB thes. α te mihi cr. | Suscipe
etc.: MB Susc. itaq. me domine ancillam tuam | obv. mdi: MB occursantes |. * a5-
scessit etc.: MB abscessit, | Vidi, et tu ergo videbis eum quidem communi lege hum.
gen. per quam sortiris f. m., nocere autem. non poterit tibi, quia nihil in te habet,
et quia tecum sum ut eruam te. Veni igitur iam secura | caelestis: MB add vitae |
introducat ad: MB introducam in | Maria: MB beatissima virgo | deo: MB do-
mino deo | animam etc.: MB tantum lucis candorem ut | luninis: MB om

VIL. ? Zetre: MB Fetre, tu et reliqui apostoli | et accipe etc.: MB et cor-

Apocalyps. apocry ph. ed. Tischendori. g

130 VII. TRANSITU8 MARIAE. B.

cipe corpus Mariae et dimitte illud in dextram partem
civitatis ad orientem, et invenies ibi monumentum novum,
in quo ponetis eam, et expectate donec veniam ad vos.
? Et haec dicens dominus tradidit animam sanctae Mariae
Michaeli, qui erat praepositus paradisi et princeps gentis
Iudaeorum; et Gabriel ibat cum illis. Et statim salvator
eaelo est receptus eum angelis.

IX. (X)

Tres autem virgines quae ibidem erant et vigilabant
susceperunt corpus beatae Mariae, ut lavarent illud more
funeris. Cumque spoliassent illam vestibus suis, sacrum
eorpus illud tanta claritate resplenduit, ut tangi quidem
posset pro obsequio, videri autem species prae nimia luce
coruscante non posset: nisi domini splendor apparuit ma-
gnus, et sentiebatur nihil, corpus dum lavaretur mundis-
simum et nullo humore sordis infectum. ἢ Cumque ve-
süssent eam linteis mortalibus, paulatim lux illa obscu-
rata est. Et erat corpus beatae Mariae simile floribus lilii,
et odor suavitatis magnae egrediebatur ex ea, ita ut ei
similis suavitas inveniri nulla posset.

X. (XL)

"Tunc igitur sanctum corpus imposuerunt feretro
dixeruntque ad invicem apostoli: Quis palmam hanc ante
feretrum eius portabit? "Tunc lohannes ait ad Petrum:

pus Mariae diectae meae accipite et. deferte illud [ invenies ibi: MB invenietis !
ponetis etc.: MB ponentes eam expectate

* sanct. Mariae: MB sanct. matris suae Mar. | Michaeli: MB add archangelo
su0 | erat: MB est| ludaeorun: MB Hebraeorum || Gabriel: MB add archaw-
gelus | cum ilis: MB cum ea | Et statin: MB Dominus autem. salcator. noster
statim. in. coelum cum angelis receptus est.

IX. !beatae Mariae etc.: MB beatissimae parentis Mariae, et laverunt d-
lud. funerum more | spoliassent: MB exuissent | nisi domini -- wii, corpus
dum etc.: haec si recte exscripta sunt, videntur vitio laborare. ΜῈ sic: et
splendor app. magnus et nihil sentiebatur, dum lavaretur corpus mund, et nullo hor-
rore sord. s»f.

? linteis: MB add et indumentis | obscurata est: MB evanust | corpus beatae
Mar. simile: MB facies beatae genitricis Dei Mariae similis

VII. TRANSITUS MARIAE. B. 131

Tu [qui| praecedis nos in apostolatu, debes palmam hanc
ante lectum ipsius [ferre]. Cui Petrus respondit: Tu so-
lus ex nobis virgo es electus a domino, et tantam gratiam
invenisti ut super pectus eius reeumberes. Εἰ ipse dum
pro salute nostra in crucis stipite penderet, hanc tibi ore
proprio commendavit. Tu igitur portare debes hanc pal-
mam, et nos suseipiamus corpus illud ad portandum us- -
que ad locum monumenti. ^Posthaec Petrus elevans:
Accipite eorpus, coepit cantare et dicere: Exiit Israel de
Aegypto, Alleluia. Portabant autem eum eo ceteri apo-
stoli corpus beatae Mariae, et Iohannes palmam ferebat
luminis ante feretrum. Ceteri vero apostoli eanebant voce
suavissima.
XI. (XIL)

! Et ecce novum miraculum. Apparuit nubes super
feretrum magna valde, sicut apparere solet magnus cir-
culus iuxta splendorem lunae; et angelorum exercitus
erat in nubibus cantieum suavitatis emittens, et resonabat
terra a sonitu duleedinis magnae. Tunc egressus de ci-
vitate populus, fere quindecim milia, mirabantur dicentes:
Quis est sonitus iste tantae suavitatis? ^Tunc stetit unus
qui dieeret illis: Maria exiit de corpore, et discipuli lesu
eirea eam laudes dicunt. Et respicientes viderunt coro-
natum lectum magna gloria, et apostolos cantantes voce
magna. "Et ecce unus ex illis, qui erat princeps sacer-

X. 1![gui] ex MB est, item [ferre], sed MB habet ante feretrum merito ferre |
Kt :pse dum: MB Insuper dum ipse | et nos suscipiamus ete: MB et ego suscipiam
Gd sustinendum sacrosantum hoc et venerabile corpus usque ad

3 Posthaec Petrus etc: MB Cui Paulus αὖ; Et ego, qui iunior sum. omntum
vestrum, portabo tecum. — Cumque consensissent omnes, Petrus elevans α capite fere-
trum. coepit psallere et dicere | | Portabant autem etc: MB Sustinebat autem. cum eo

Paulus sacrum beatae semper virginis Mariae corpus | palmam ferebat etc: MB
ante feretrum pracferebat palmam luminis | canebant: MB psallebant

KL !novus mirac.: MB nov. factum est mir.| nubes: MB corona nubis |
emittens: MB emitentium | a sonitu: MB sonitu | milia: MB millia hominum |
iste: MB om

3 Maria eziit etc: MB Mar. mater lesu exit modo de| lectum: MB feretri
leotulum

95

132 VH. TRANSITUS8 MARIAE. B.

dotum Iudaeorum in ordine suo, repletus furore et ira
dixit ad reliquos: Ecce tabernaeulum illius qui nos turba-
vit et omne genus nostrum, qualem gloriam aecepit? Et
accedens voluit evertere feretrum et corpus ad terram de-
licere. Et statim aruerunt manus eius ab ipsius eubitibus
et adhaeserunt lecto. Et elevantibus apostolis feretrum
pars eius pendebat et pars eius haerebat ad lectum, et
torquebatur supplicio vehementer ambulantibus apostolis
et psallentibus. Angeli vero qui erant in nubibus per-
cusserunt populum caecitate.
XII. (XIIL)
l'Tune princeps ille clamavit dicens: Deprecor te,
sancte Petre, ne me despicias quaeso in tanta necessitate,
quia tormentis magnis erueior valde. Memor esto quod,
quando in praetorio ancilla ostiaria te reeognovit et dixit
ceteris ut ealymniarentur tibi, tune ego locutus sum pro
te bona. Tune respondens Petrus ait: Non est meum
aliud dare tibi; si autem credideris toto eorde in dominum
lesum Christum, quem ista portavit in utero, et virgo
permansit post partum, clementia domini, quae larga pie-
tate salvat indignos, dabit tibi salutem.
? Ad haec ille respondit: Numquid non credimus?

Sed quid faciemus? Inimieus humani generis excaecavit
corda nostra, et confusio operuit vultum nostrum ne con-
fiteamur magnalia dei, maxime cum ipsi malediximus
contra Christum clamantes: Sanguis eius super nos et
super filios nostros. Tunc Petrus ait: Ecce haec male-
dietio eum nocebit qui infidelis ei permansit; converten-

3 repletus etc: MB repl. est furore et ira et dixit | accepit: MB nunc accipit |
ab ipstus cubitibus: MB a cubitis | lecto: MB lectulo | ad lectum: MB ad feretri
lectulum | vehementer: MB vehementi ' psallentibus: MB add Domino | ἐπ mubi
bus: MB in nube

ΧΙ]. 2 clamavit: MB clamabat | sancte: MB dilecte Deo | quaeso: MB om |
aliud dare: MB auzüiari | quem tsta eto: MB quem in suo sancto utero haec, cui
calumniatus es, virgo portavit, et post part. virg. perm. | quae larga - - indignos:

MB et larga eius pietas quae salvat indignos
3 Ininicus: MB quia fntmicus | clamantes: MB palam clam. | Ecce haec ete:

ΓΙ. TRANSITUS MARIAE. B. 133

tibus autem se ad deum misericordia non negatur. Et ille
ait: Omnia credo quae mihi dicis; tantum deprecor, mi-
serere mel, ne moriar.

XIII. (XIV.)

Tune Petrus fecit stare lectum, et ait illi: Si cre-
dideris in toto corde in dominum Iesum Christum, solven-
tur a feretro manus tuae. Et cum haec dixisset, statim
solutae sunt manus eius a feretro, et coepit stare pedibus
suis; sed erant brachia eius arida, et non discessit ab eo
supplicium. "Tune Petrus ait illi: Accede ad corpus et
oseulare lectum et loquere: Credo in deum et in dei
filium, quem ista portavit, lesum Christum, et credo
omnia quaecunque locutus est mihi Petrus apostolus dei.
Et accedens osculatus est lectum, et statim omnis dolor
recessit ab eo, et sanatae sunt manus eius. ?^Tunc coe-
pit benedicere deum largiter et de libris Moysi testimo-
Dium reddere laudibus Christi, ita ut etiam ipsi apostoli
mirarentur et flerent prae gaudio, laudantes nomen do-
mini.

XIV. (XV)

' Petrus vero dixit ad eum: Accipe palmam hanc de
manu fratris nostri lohannis, et ingrediens civitatem in-
venies populum multum caecatum, et annuntia eis ma-
gnalia dei, et quieunque crediderint in dominum lesum
Christum, impones palmam hanc super oculos eorum, et
videbunt; qui autem non erediderint, permanebunt caeci.
"Qui eum fecisset ita, invenit populum multum eaecatum
ita plangenten: Vae nobis, quia similes facti sumus So-
MB Haec maled. sis solis nocebit qui infideles permanserint | mihi: MB om | de
precor, miserere mei ne: MB precor misere ne

ΧΙΠ, 3ectwn: MB lectulum | in toto: MB toto | et cum haec dia.: MB
et cum. dixisset: Hoc credo

3 lectum et loquere: MB lectulum quoque et dic | lectum: MB lectulum | re-
cessit: MB abscessit

8 benedicere: MB laudare et bened. | laudantes: MB addit sub. illa

XIV. !et videbunt: MB addit caeci | 3 caecatum sta plang.: MB plangentem
εἰ dicentem | quia: cod. Ven. qui |

134 VII. TRANSITUS MARIAE. B.

domitis eaecitate pereussis. Nil superest iam nobis nisi
ut pereamus. Cum autem audissent verba principis lo-
quentis, qui sanus fuerat, crediderunt in dominum lesum
Christum, et imponente eo palmam super oeulos eorum
receperunt visum. Quinque ex eis permanentes in duri-
tia cordis mortui sunt. Et egressus prineeps sacerdotum
ad apostolos retulit palmam, referens omnia quaecunque
facta fuerant.
XV. (XVL)

' Mariam autem portantes apostoli pervenerunt ad
loeum vallis Iosaphat, quem ostenderat illis dominus, et
posuerunt eam in monumento novo, et clauserunt sepul-
chrum. [psi vero sederunt ad ostium monumenti, sieut
mandaverat eis dominus: et eece subito advenit dominus
lesus Christus eum magna multitudine angelorum, ma-
gnae claritatis radio eoruseante, et dixit apostolis: Pax
vobiseum. Αἱ illi respondentes dixerunt: Fiat misericor-
dia tua, domine, super nos, sieut speravimus in te.
Tunc salvator locutus est eis dicens: Antequam ascen-
derem ad patrem meum, pollicitus sum vobis dicens, quod
vos qui secuti estis me, in regeneratione, eum sederit
filius hominis in sede maiestatis suae, sedebitis et vos su-
per thronos duodecim, iudicantes duodecim tribus Israhel.
Hane ergo ex tribubus Israhel elegi iussione patris mei ut
-inhabitarem in ea. Quid ergo vultis ut faciam ei? — "Tune
Petrus et alii apostoli dixerunt: Domine, tu praeelegisti
hanc ancillam tuam fieri immaculatum tibi thalamum, et
nos famulos tuos in ministerium tuum. Omnia ante sae-

percussis: cod. Ven. percussi | qui sanus fuerat: scribendum potius videtur sama-
fus pro sanus | quinque: MB Quicunque tantum | mortwi: MB caeci mortui |
omnia etc: MB omnia quae fuerant facta

XV. 1 Chriitus: MB om | cum magna multiüudine: MB cum. intumerabili
exercitu || sicut: MB quemadmodum

? cum sederit - - maiest. suae: cod. Ven. om | elegi etc: MB elegit $ussio pa-
tris mei ut habitarem tin ea

δίῃ; MB om | famulos: MB serculos | ὧι ministerium: cod. Ven. om t» |

VIL TRANSITUS MARIAE. B. 185

cula praescivisti cum patre, cum quo tibi et spiritu saneto
est una deitas aequalis et infinita potestas. Si ergo potuis-
set fieri coram gratiae tuae potentia, visum nobis fuerat
famulis tuis rectum esse ut, sicut tu devicta morte regnas
in gloria, ita resuscitans matris corpusculum tecum du-
ceres eam laetam in caelum.

XVI. (XVIL)

' Tunc salvator ait: Fiat secundum vestram senten-
tiam. Et iussit Michaeli archangelo ut animam sanctae
Mariae deferret. Et ecce Michael archangelus revolvit la-
pidem ab ostio monumenti, et ait dominus: Exsurge
amica mea et proxima mea; quae non sumpsisti corru-
ptionem per eoitum, non patiaris resolutionem corporis
in sepulchro. ^Et statim resurrexit Maria de tumulo, et
benedicebat dominum, et provoluta ad pedes domini ado-
rabat eum dieens: Non ego tibi condignas gratias possum
reddere, domine, pro immensis beneficiis tuis, quae mihi
ancillae tuae conferre dignatus es. Sit nomen tuum, re-
demptor mundi, deus Israhel, benedictum in saecula.

XVII. (XVIIL)

! Et oseulans eam dominus recessit, et tradidit ani-
mam eius angelis ut deferrent eam in paradisum. Et ait
apostolis: Accedite ad me. Et cum accessissent, oscula-
tus est eos et ait: Pax vobis; quomodo ego semper fui
vobiscum, ita ero usque ad consummationem saeculi.
*Et statim cum haee dixisset dominus, elevatus in nube
receptus est in caelum, et angeli cum eo, deferentes bea-

cum quo etc: MB et spiritu sancto, cum. quibus tibi est | si ergo eic: MB sic ergo
visum nobis fuerat fam. tuis etiam rectum ete | ut sicut: cod. Ven. et sicut | tecum:
MB tu tecum

XVI 1 vestram sententiam: MB verbum vestrum | iussit Michaeli: MB prae-
cepit Michael | Et ecce ec: MB Et ecce repente Gabriel etc | Ezsurge: MB Surge |
quae non sumpsisti etc: MB quae non sensisti corr. per viri contactum non. patieris
etc | ?*resurrezit: MB surrexit | reddere: MB rependere | immensis: ita corre-
zximus editum in MB impensis

XVII. !osculans: MB osculatus | animam eius: MB eam | quomodo ete:
MB quoniam ego semper vobiscum sm. usque ad cons, saec.

ull.

136 VIL TRANSITUS MARIAE. B.

tam Mariam in paradisum dei. Apostolis autem susceptis
in nubibus reversi sunt unusquisque in sortem praediea-
tionis suae, narrantes magnalia dei et laudantes dominum
nostrum lesum Christum, qui vivit et regnat cum patre
et spiritu sancto in unitate perfecta et in una divinitatis
substantia in saecula saeculorum, Amen.

3 beatam Mariam: MB beatissimam Dei genitricem Mariam | apostolis etc:
MB apostoli autem suscepti sunt α nubibus, et reversi sunt | magnalia dei: MB
divina magnalia | in una: haec cod. Ven. om

ADDITAMENTA

AD

ACTA APOSTOLORUM APOCRYPHA.

L AD
ACTA ANDREAE ET MATTHIAE.

Codicis uncialis folio 2. scripta sunt haec':
TUI . ουὐσὴ σφιγγὴ ᾿ ELE) Lll eee
. ὑπῶμᾶτι τὼ εν ουνῶ ὁ &EQhuja ....... sess

αἀποχωληθητι εκ tou τοποὺ σου. χαὶ ε. ... ἄρχι

ἐρεῖς. χαι υπωδιξον αὐτοῖς. ἡ εγὼ θε... Χαὶ εὖ

θυς ενεπηδησεν τη ὡρὰ ἐχηνὴ ἢ Oq'(6 . xat αναλα
Quae lacunis expletis vitisque correctis ita fere seri-
benda erunt: [τότε o Ἰησοῦς ἐμβλέψας] τῇ ἐκ δεξιῶν οὔσῃ
σφιγγὶ εἶπεν αὐτῇ σοὶ λέγω τῷ ἐκτυπώματι τοῦ ἐν οὐρανῷ. ὃ
ἔγλυψαν τεχνιτῶν χεῖρες, ἀποχολλήθητι ἐκ τοῦ τόπου σου, καὶ
ἔλεγξον τοὺς ἀρχιερεῖς, δαὶ ὑπόδειξον αὐτοῖς εἰ ἐγὼ θεός εἶμι.
(Sect. 14.) Καὶ εὐθὺς ἐνεπήδησεν τῇ ὥρᾳ ἐχείνῃ ἡ σφίγξ, xal
ἀναλαβοῦσα" ἀνθρωπίνην φωνὴν εἶπεν ὦ μωροὶ υἱοὶ ᾿Ισραήλ,
οἷς οὐκ ἠρχέσθη μόνον ἡ τύφλωσις τῆς χαρδίας αὐτῶν. ἀλλὰ
χαὶ ἑτέρους θέλουσιν τυφλῶσαι ὡς (scriptum est ὥσται) καὶ
αὐτοί. λέγοντες τὸν θεὸν εἶναι ἄνθρωπον. οὗτός ἐστιν ὃ ἐξ ἀρ-
χῆς δοὺς τὴν πνοὴν αὐτοῦ ἐν πᾶσιν (codex ἐμ. πᾶσιν). ὁ χκινή-
σας πᾶντα τὰ ἀχίνητα. οὗτός ἐστιν ὁ καλέσας τὸν ᾿Αβραάψ., ὁ
ἀγαπήσας τὸν υἱὸν αὐτοῦ Ἰσαάκ. ὁ ἐπιστρέψας τὸν ἀγαπητὸν

! Cf. Prolegg. pag. LIX. ,lllud aegre fero quod aliquam fragmentorum par-
tem non animadverti, quam Thilo ad sectiones 14 et 15 indicavit."

3 Quae sequuntur statim correctis vitiis manifestis dabimus.

140 L AD ACTA ANDREAE ET ΜΑΤΤΉΙΔΕ.

αὐτοῦ Ἰακὼβ εἰς τὴν γῆν αὐτοῦ οὗτός ἐστιν ὁ χριτὴς ζώντων
καὶ νεχρῶν᾽ οὗτός ἐστιν 0 ἑτοιμάζων μεγάλα ἀγαθὰ τοῖς ὑπα-
χούουσιν αὐτόν (sic codex). 7j πρόσχητέ μοι ὅτι ἐγὼ εἰμι ψή-
φινον (ita codex; scriptum est ψίφινον) εἴδωλον λέγω γὰρ
ὑμῖν ὅτι χαλλίονά εἰσιν τὰ ἱερὰ τῆς συναγωγῆς ὑμῶν. ἡμεῖς
γὰρ ὄντες λίθοι, ὄνομα μόνον ἔδωκαν ἡμῖν ἱερεῖς ὅτι θεός " xal
αὐτοὶ ἱερεῖς λειτουργοῦντες τῷ ἱερῷ καθαρίξζουσιν ἑαυτοὺς φοβού-
μενοι τοὺς δαίμονας. ἐὰν γὰρ συνέλθωσιν γυναιξίν, καθαρίζου-
σιν ἑαυτοὺς ἡμέρας ἑπτὰ διὰ τὸν φόβον τοῦ μὴ εἰσελθεῖν αὐτοὺς
εἰς τὸ ἱερὸν δί ἡμᾶς, διὰ τὸ ὄνομα ὃ ἔδωχαν ἡμῖν ὅτι θεός. ὑμεῖς
δὲ ἐὰν πορνεύσητε, αἴρετε τὸν νόμον τοῦ θεοῦ καὶ εἰσέρχεσθε εἰς ἢ
τὴν συναγωγὴν τοῦ θεοῦ χαὶ χαθίζετε (codex χαθήσιται. Ex
reliquis codd. editum καθαρίζετε) καὶ ἀναγινώσχετε καὶ oux
εὐλαβεῖσθε (codex ευβλαβησθαι) τοὺς λόγους ... Quae sequun-
tur, decisa membrana perierunt. Rursus pergitur [6] γὰρ
᾿Αβραὰμ. το[σαῦτα ἔτη ἀπέθανεν πρὶν οὗἼ7τος ἐγεννήθη. καὶ
ποῦ οὗτος [ἐπίσταται αὐτόν:] xal ἐπιστρέψας ὁ Ἰησοῦς πρὸς
τὴν σφίγ[γα εἶπεν αὐτῇ ᾿ διατί (etiam eod. C διατί, non διότι)
οἸὗτοι ἀπιστοῦσιν ὅτι ἐλάλησα μετὰ τοῦ ᾿Αβραάψ.; ἀλλὰ ἄπελθε
xal πορεύθητι εἰς τὴν γῆν τῶν Χαναναίων. xai ἄπελθε εἰς τὸ
σπήλαιον τὸ διπλοῦν, εἰς τὸν ἀγρὸν Μαμβρῆ (codex μαμβοὶ),
ὅπου ἐστὶν τὸ σῶμα τοῦ ᾿Αβραάμ., καὶ φώνησον ἔξω τοῦ μνη-
μείου λέγουσα " ᾿Αβραάμ., ᾿Αβραάμ, οὗ τὸ σῶμα ἐν τῷ μνη-
μείῳ, ἡ δὲ ψυχὴ ἐν τῷ παραδείσῳ, τάδε λέγει ὁ πλάσας τὸν ἄν-
θρωπον ἀπ᾿ ἀρχῆς, ὁ ποιήσας σε φίλον ἑαυτοῦ, ἅμα τῷ υἱῷ σου
᾿Ισαὰκ xai 'laxoQ ἔλθατε εἰς τὰ ἱερὰ τῶν ᾿Ιεβουσαίων, ἵνα ἐλέγ-
ξωμεν τοὺς ἀρχιερεῖς, ὅπως γνῶσιν ὅτι ἐπίσταμαί σε xaX σὺ ἐμέ.
καὶ ὡς ἤκουσεν τοὺς λόγους τούτους ἡ σφίγξ, εὐθὺς περιεπάτη-
σεν ἕνπροσθεν (ita codex) πάντων ἡμῶν, καὶ ἐπορεύθη εἰς τὴν
γῆν τῶν Χαναναίων εἰς τὸν ἀγρὸν Μαμβρῆ (codex μαμβοῦ), καὶ
ἐφώνησεν ἔξω τοῦ μνημείου χαθὼς ἐνετείλατο αὐτῇ ὁ ᾿Τησούς.
καὶ εὐθὺς ἐξῆλθον οἱ δώδεχα πατριάρχαι ζῶντες ἐκ τοῦ μνημείου,
καὶ ἀποχριθέντες εἶπαν πρὸς αὐτήν᾽ ἐπὶ τα ἡμῶν ἀπεστάλης;

3 In editione p. 145. vitio typorum scriptum est αἷς pro εἰς. Similiter p. ἀϊ.
τῇ pro τῷ.

Il. Ad ACTA PHILIPPI. 141

xai ἀποχριθεῖσα ἡ σφὶγξ (et h.]. et supra eodex om. y) εἶπεν"
ἀπεστάλην πρὸς τοὺς πατριάρχας εἰς μαρτύριον, ὑμεῖς δὲ εἰσέλ-
θατε xal ἀναπαύεσθε ἕως τοῦ καιροῦ τῆς ἀναστάσεως. καὶ
ἀχούσαντες εἰσῆλθον εἰς τὸ μνημεῖον (codex εἰς τω μνημιω) καὶ
ἐχοιμήθησαν. xaX ἐπορεύθησαν οἱ τρεῖς πατριάρχαι ἅμα τῇ σφιγγὶ
χαὶ ἦλθον πρὸς τὸν ᾿[ησοῦν.

II. AD
ACTA PHILIPPI

Codex Parisiensis 1468. loco 40. horum aetorum re-
censionem a nostra satis diversam eamque gnosticae ori-
gini propiorem praebet, videturque ad eam accedere quae
Hagiographis ex Vatieano eodiee innotuit: cf. Prolegg.
nostra pag. XXXII sq. Praemissis enim iis quae etiam apud
nos ab initio leguntur: Κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον Γραϊΐανοῦ us-
que περὶ τῶν ἔργων ὧν ἐποίει ὁ Φίλιππος ", hunc in modum
pergit :
ἐδίδασκεν γὰρ αὐτοὺς οὕτως ἀδελφοί μου, υἱοὶ τοῦ πατρός
μου. ὑμεῖς ἐστὲ τοῦ γένους μου κατὰ Χριστόν, ὕπαρξις τῆς
ἐμῆς πόλεως τῆς ἄνω ᾿Ιερουσαλήμ., ἡ τερπνότης τοῦ χατοικη-
τηρίου μου. διατί αἰχμαλωτεύθητε (sic) ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ ὑμῶν
τοῦ ὄφεως τοῦ εἰλισμένου καὶ ὁλολόξου ' καὶ διεστραμμένου ὄντος,
ᾧ οὐ δέδωχεν ὁ θεὸς χεῖρας καὶ πόδας : στρεβλὴ δὲ ἡ πορία (sic)
αὐτοῦ, ἐπειδὴ υἱός ἐστι τοῦ πονηροῦ, ὅτι πατὴρ αὐτοῦ ἐστὶν ὁ θά-
νατος, ἡ δὲ μήτηρ αὐτοῦ ἐστὶν ἡ φθορά, καὶ ὄλεθρος ἐν τῷ σώματι
αὐτοῦ. μὴ ἀπέλθητε οὖν ἐν τῇ ἀπωλεία αὐτοῦ. ὑμεῖς γὰρ ἦτε δε-
δεμένοι ἐν τῇ ἀπιστία καὶ ἐν τῇ πλάνῃ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ τοῦ ἀτάχτου
καὶ wr] ἔχοντος ὑπόστασιν, τοῦ ἀμόρφου καὶ μὴ ἔχοντος μορφὴν
ἐν πάσῃ χτίσει τῇ οὔσῃ εἴτε ἐν τῷ οὐρανῷ εἴτε ἐν τῇ γῇ εἴτε ἐν

* Differt tantummodo quod habet χλοπᾶ, χατήγγειλεν, μαριάμνη, πάντες δὲ
χαταλειπόντες (sic).
1 Est igitur ὁλόλοξος, totus λοξός, quae vox nondum reperta videtur alibi.

149 Il. AD ACTA PHILIPPI.

τοῖς ἰχθύσιν τοῖς οὖσιν ἐν τοῖς ὕδασιν ἀλλὰ ἐὰν εἴδετε (ita eo-
dex) αὐτόν, φεύγετε ἀπ᾽ αὐτοῦ, ἐπειδὴ οὐκ ἔχει τὸ ὁμοίωμα
αὐτοῦ τοῖς ἀνθρώποις τὸ χατουκητήριον αὐτοῦ ἐστὶν ἡ ἄβυσ-
cog. χαὶ βαδίζει ἐν τῷ σκότει, φεύγετε οὖν ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἵνα μὴ
ὃ ἰὸς αὐτοῦ ἐκχυθῇ ἐφ᾽ ὑμᾶς ἐάν ἐκχυθῇ ἐπὶ τὸ σῶμα ὑμῶν ὁ
ἰὸς αὐτοῦ, πορεύεσθε ἐν τῇ κακίᾳ αὐτοῦ. γώνεσθε δὲ μᾶζλον ἐν
τῇ ἀληθινῇ θεοσεβείᾳ, ὄντες πιστοὶ σεμνοί τε xal ἀγαθοί, μὴ
ἔχοντες δόλον. φεύγετε ἀπὸ τοῦ δράκοντος τοῦ σατανᾶ, χαὶ ἐξά-
gate dip ὑμῶν τὸ πονηρὸν αὐτοῦ σπέρμα. τουτέστιν τὴν ἐπιθυ-
μίαν, ἐν ἡ γεννᾷ νόσον τῇ ψυχῇ, ἥτις ἐστὶν ἰὸς τοῦ ὄφεως. ἡ
γὰρ ἐπιθυμία ἐκ τοῦ ὄφεως ἐστιν ἐξ ἀρχῆς, καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ
ὀπλίζουσα ἑαυτὴν κατὰ τῶν πιστῶν ἐξῆλθεν γὰρ ἀπὸ τοῦ σχό-
τοὺς χαὶ πάλιν πορεύεται ἐν τῷ σκότει. ὀφείλετε οὖν ὑμεῖς οἱ
ἐλθόντες πρὸς ἡμᾶς, μᾶλλον δὲ δι ἡμῶν πρὸς τὸν θεόν, ἐχβαλ-
Aew (codex ἐκβάλειν) τὸν ἰὸν τοῦ διαβόλου ἀπὸ τῶν σωμάτων
ὑμῶν.

Ταῦτα δὲ λέγοντος τοῦ ἀποστόλου ἰδοὺ ἡ Νικάνορα ? ἐξελ-
θοῦσα ἀπὸ τῆς οἰκίας αὐτῆς ἦλθεν μετὰ τῶν δούλων αὐτῆς εἰς
τὴν οἰκίαν Στάχυος. ἐν δὲ τῷ ἐγγίζειν αὐτὴν τῇ θύρᾳ (codex -
αὐτῇ τὴν θύραν) τῆς οἰκίας, ἰδοὺ Μαριάμνη ἐλάλησεν αὐτῇ Συ-
ριωκῇ διαλέκτῳ ἑλικομαεῖ, χοσμᾶ, Tita, μαριαχάᾶ. ἐφανέ-
ρῶσεν δὲ τοὺς λόγους αὐτῆς λέγουσα ὦ θυγάτηρ τοῦ πνεύμα-
τος, σὺ εἶ κυρία μου, ἡ δοθεῖσα ἐπ᾽ ἐνεχύρῳ τῷ ὄφει ἦλθον
δὲ ἐγὼ ρύσασθαί σε᾽ διαρρήξω τοὺς δεσμούς σου χαὶ τεμῶ αὐ-
τοὺς ἀπὸ τῆς ῥίξης αὐτῶν. ἰδοὺ ἦλθεν ὁ λυτρωτὴς ὁ βυόμενός
ge'* ἰδοὺ ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης ἵνα σε φωτίσῃ.

Ταῦτα" δὲ αὐτῆς λεγούσης ἦλθεν ὁ τυραννογνόφος (ita co-
dex, sed -ννογνῶφος) τρέχων xal ἀσθμαίνων. ἡ δὲ Νικάνορα
οὖσα, πρὸ τῶν θυρῶν ἤκουσεν ταῦτα, καὶ ἐπαρρησιάσατο ἐνώ-
πιὸον πάντων χράξουσα, xal λέγουσα" ἐγὼ ᾿Εβραία, εἰμί, θυγάτηρ
᾿Εβραίων., λάλησον μετ᾽ ἐμοῦ ἐν τῇ διαλέκτῳ τῶν πατέρων μου,
ὅτι ἤχουσα τοῦ χηρύγματος ὑμῶν xai ἰάθην ἀπὸ τῆς νόσου μου
8 Ad haec confer sectiones 8 et 9. Νικάνορα: hoe accentu ipse codex, nec

aliter alius ex meo Londinensis factus, saeculi undecimi.
9 Cf. huc sectionem 10,

H. AD ACTA PHILIPPI. 143

ταύτης. προσχυνῶ χαὶ δοξάζω τὴν ἀγαθότητα τοὺ θεοῦ, ὅτι
ἐποίησεν ὑμᾶς σκυλῆναι ἄχρι. τῆς γῆς ταύτης.

Ταῦτα δὲ αὐτῆς λεγούσης ἦλθεν ὁ τύραννος xai ἐπιλαβό-
μενος τῶν ἱματίων αὐτῆς λέγει᾽ ὦ Νικάνορα, po οὐκ ἀφῆκά
σε χειμένην ἐπὶ τῆς χλίνης ἀπὸ τῆς νόσου σου : πόθεν οὖν εὗρες
τὴν δύναμιν ταύτην καὶ τὴν ἰσχύν, ὥστε δυνηθῆναί σε ἐλθεῖν
πρὸς τοὺς μάγους τοὺς ἀνθρώπους τούτους: ἐὰν μὴ οὖν εἴπῃς
τίς ἐστιν ὁ ἰατρός, τιλωρησομαί (codex -ρήσωμαι) σε πολλαῖς
τιμωρίαις, ἀποχριθεῖσα δὲ ἡ Νικάνορα εἶπεν ᾧ τυραννοτρόφε,
ἔχβαλς ἀπὸ σοῦ τὴν τυραννίδα ταύτην xal ἐπιλάθου τῶν ἔργων
σου τῶν πονηρῶν, χαὶ ἐγκατάλειπε τὸν βίον τὸν πρόσκαιρον τοῦ-
τον, xal ἀπόθου τὴν δόξαν τὴν μάταιαν, ὅτι παρέρχεται ὡς
σχιά. ξήτησον δὲ μᾶλλον τὰ αἰώνια, xal ἔπαρον ἀπὸ σεαυτοῦ
τὸ θηριῶδες καὶ ἀσελγὲς ἔργον τῆς αἰσχρᾶς ἐπιθυμίας, xal πα-
ραίτησαι τὴν χενὴν συνουσίαν, ἥτις ἐστὶν γεωργία τοῦ θανάτου,
ὁ φραγμὸς ὁ σχοτεινός, καὶ γατάστρεψον τὸ μεσότοιχον τῆς φθο-
ρᾶς. xal περιποίησαι σεαυτῷ βίον σεμνὸν καὶ dourov, ἵνα γε-
γώμεθα ἐν ἁγιασμῷ διαπαντός. ἐὰν οὖν θέλεις (sic) παρὰ σοί
pe μένειν, ἐν ἐγκρατείᾳ οἰκήσω σὺν σοί.

Ὡς" δὲ ἤχουσεν τοὺς λόγους τούτους ὁ τύραννος. ἐπιλαβό-
μενος τῶν τριχῶν τῆς χεφαλῆς αὐτῆς ἔσυρεν αὐτὴν λακτίζων καὶ
λέγων᾽ καλόν σοι ἐστὶν ἀναιρεθῆναι ἐν τῷ ξίφει μου μᾶλλον ἢ
ὁρᾶν σε μετὰ τῶν ξένων τούτων τῶν μάγων καὶ πλάνων. σὲ οὖν
τιμωρήσομαι καὶ τοὺς πλανήσαντάς σε ἀποχτενῶ. καὶ στρα-
φεὶς μετ᾽ ὀργῆς πρὸς τοὺς δημίους τοὺς ἀκολουθοῦντας αὐτῷ εἷ-
πεν᾿ ἐνέγκατέ μοι τοὺς ἐπιθέτας τούτους. συνδραμόντες δὲ oi
δήμιοι εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Στάχυος καὶ χρατήσαντες τὸν Φίλιτ-
vo» xal τὸν Βαρθολομαῖον χαὶ τὴν Μαριάμνην σὺν τῷ λεοπάρδῳ
xai τῷ ἐρίφῳ τῶν αἰγῶν ἐξήνεγκαν σύροντες (codex εὑρόντες).

"Occ? ἴδεν αὐτοὺς ὁ τύραννος, ἔβρυξε τοὺς ὀδόντας αὐτοῦ
ἐπὶ αὐτοὺς λέγων᾽ σύρατε τοὺς μάγους τούτους καὶ πλάνους
τοὺς πλανήσαντας πολλὰς ψυχᾶς γυναικῶν χαὶ λέγοντας ὅτι θεο-

4 Haec sectioni 13. respondent.

5 Cf. haec cum sectione 14.
€ Cf. asd sectionem 15.

Ld

14 11, AD ACTA PHILIPPI.

σεβεῖς ἐσμέν. καὶ ἐποίησεν ἐνεχθῆναι ἱμάντας, xol ἔδησαν τοὺς
πόδας αὐτῶν καὶ προσέταξε συρῆναι αὐτοὺς ἀπὸ τῆς πύλης
ἕως τοῦ ἱεροῦ. πολλοὶ δὲ ὄχλοι συνήχθησαν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον.
ἐθαύμαξον δὲ σφόδρα τὸν λεόπαρδον καὶ τὸν ἔριφον, ἐπειδὴ ἦσαν
λαλοῦντες ὡς ἄνθρωποι, καὶ τινὲς ἀπὸ τοῦ πλήθους ἐπίστευσαν
τοῖς λόγοις τῶν ἀποστόλων.

Εἶπαν 7 δὲ οἱ ἱερεῖς πρὸς τὸν τύραννον μάγοι εἰσὶν οἱ ἄν-
θρωποι οὗτοι. καὶ ἀκούσας: ταῦτα ἐξεκαύθη τῷ θυμῷ καὶ ἐπλή-
σθη ὀργῆς. καὶ προσέταξεν γυμνωθῆναι τὸν Φώλιππον καὶ τὸν
Βαρθολομαῖον καὶ τὴν Μαριάμνην, λέγων ἐρευνήσατε αὐτούς,
ικήποτε εὕρητε τὴν μαγείαν (eod. ἢ. 1. μαγίαν, aliter post) αὖ-
&^v. ἐγύμνωσαν δὲ αὐτοὺς οἱ δήμιοι, καὶ τὴν Μαριάμνην χρα-
τήσαντες ἔσυρον λέγοντες ἀποχαλύψατε αὐτήν, ἦα μάθωσιν
ὅτι γυνή ἐστιν ἀχολουθοῦσα αὐτούς. ἐκέλευσεν δὲ ἐλθεῖν σχυτά-
λας xai νεῦρα ἰσχυρά. καὶ τρήσαντες τὰ σφυρὰ τοῦ Φιλίππου
ἀνήνεγκαν κόρακας, καὶ τὰ νεῦρα εἰσήνεγκαν διὰ τῶν πτερνῶν
αὐτοῦ, καὶ ἐκρέμμασαν (sic eodex) αὐτὸν κατὰ κεφαλῆς [ἐπὶ]
φυτοῦ ὄντος πρὸ τῆς θύρας τοῦ ἱεροῦ, χαὶ πασσάλους πήξαντες
εἰς τὸν τοῖχον τοῦ ἱεροῦ ἔασαν αὐτόν. τὸν δὲ Βαρθολομαῖον δήσαν-
τες ποδῶν χαὶ χειρῶν ἐξέτειναν γυμνὸν καὶ (sic) εἰς τὸν τοῖχον.
Ote! δὲ ἐγύμνωσαν τὴν Μαριάμνην, ἠλλάγη ἡ ὁμοίωσις τοῦ σώ-
ματος αὐτῆς, καὶ ἐγένετο κιβωτὸς ὑελίνη (ita codex) φωτὸς
γέμουσα, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν ἐγγίσαι πρὸς αὐτήν.

᾿Ἐλάλησεν δὲ ὁ Φίλιππος μετὰ Βαρθολομαίου τῇ Egonttk
διαλέκτῳ᾽ ποῦ ἔστω ᾿Ιωάννης σήμερον ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς ἀνάγκη;
ἡμῶν; ἰδοὺ γὰρ λυόμεθα ἀπὸ τῶν σωμάτων ἡμῶν... .ἦ καὶ γὰρ
εἰς αὐτὴν ἐπεχείρησαν τὴν Μαριάμνην παρὰ τὸ χαθῆχον᾽ ἐμα-
στίγωσαν δὲ τὸν λεόπαρδον χαὶ τὸν ἔριφον τῶν αἰγῶν, xai πῦρ
ἔρριψαν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Στάχνος., ἐπειδὴ ὑπεδέξατο ἡμᾶς.

' His breviter tanguntur quae sectionibus 17 et 18 scripta sunt; post vero
pergitur ad sectionem 19.

1 Of. sectionem 20.

3 Cf. sect. 21. -

3 Sequuntur haec: xal εὔξεται ὑπὲρ τίνος, quae non sana sunt. Possit emen-
dari: xaX τίς εὔξεται ὑπὲρ ἡμῶν; Vix enim satis est trànsponere ὑπὲρ τίνος ante
εἐὔξεται.

II. AD ACTA ΡΗΠΙΡΡΙ. 145

εἴπωμεν τουν ἡμεῖς Να πῦρ χαταβῇ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καὶ κατα-
χαύσῃ αὐτούς. |

Καὶ ταῦτα λέγοντος τοῦ Φιλίππου, ἰδοὺ ᾿Ιωάννης εἰσῆλ-
θεν εἰς τὴν πόλιν διακινῶν ἐν τῇ πλατείᾳ, καὶ ἐξέταξε τοὺς ἐν τῇ
πόλει. τίς ἐστιν ὁ θόρυβος καὶ τίνες ol ἄνθρωποι οὗτοι: xal τί-
γος ἕνεχεν τιμωροῦνται; xal λόγουσιν αὐτῷ οὐκ εἷς ἐν τῇ πό-
λει ταύτῃ; οὔτε ἔγνως ἕνεκεν τῶν οαἰνθρώπων τούτων ὅπως ἐτά-
qaia» τοὺς οἴκους ἡμῶν. χαὶ τὴν πόλιν δὲ πᾶσαν; ἔτι γε μὴν
xal τὰς γυναῦιας ἡμῶν ἀποστῆναι ἀνέπεισαν ἀφ᾽ ἡμῶν προφά-
Utt θεοσεβείας, ξένον χαταγγέλλοντες ὄνομα Χριστοῦ ἔχλεισαν
δὲ καὶ τὰ ἱερὰ ἡμῶν, ἔχοντές τινα μαγείαν μεθ᾽ ἑαυτῶν, xa
ἀναιροῦσι τοὺς ὄφεις τοὺς ὄντας ἐν τῇ πόλει διὰ ξενῶν ὀνομασιῶν
wj ἐγνωσμένων ἡμῖν moté* τὸ δὲ χατουκητήριον ἔπηξαν ἐν τῇ
οἰκίᾳ τοῦ Στάχυος τοῦ τυφλοῦ, ὃν χαὶ ἐποίησαν ἀναβλέψαι διὰ
πτύσματος γυναικὸς ἀκολουθούσης αὐτοῖς ἐχείνη δέ ἐστιν τάχα
ἡ ἔχουσα, ὅλην τὴν μαγείαν ἀχολουθοῦσιν δὲ αὐτοῖς λεόπαρδος
χαὶ ἔριφος λαλοῦντες ὡς ἄνθρωποι. εἰ δὲ καὶ σὺ τοιαῦτα πρά-
γβατα, ἑώρακας, οὐχ εἶχες ταραχθῆναι ἐπὶ τούτοις ; ᾿Αποχριθεὶς ὃ
δὲ ᾿Ιωᾶννης εἶπεν αὐτοῖς ὑποδείξατέ μοι αὐτούς. οἱ δὲ ἤνεγκαν
αὐτὸν εἰς τὸ ἱερόν, ἔνθα ὁ Φύλιππος ἐχρέμματο (ita codex). ὁ
δὲ Φίλιππος ὡς εἶδεν τὸν ᾿Ιωάννην, λέγει τῷ Βαρθολομαίῳ᾽ ὦ
ἀδελφέ μου, ἰδοὺ ἦλθεν ὁ υἱὸς βαρεγᾶ (ita prorsus), ὅ ἐστιν τὸ
ὕδωρ τὸ ζῶν. ὁ δὲ ᾿Ιωάννης εἶδεν τὸν Φίλιππον χρεμμάμενον (du-
plici μι eonstanter cod.) κατὰ χεφαλῆς δεδεμένον ἐκ τῶν σφυ-
ρῶν αὐτοῦ " εἶδεν δὲ καὶ τὸν Βαρθολομαῖον δεδεμένον εἰς τὸν τοῖ-
χον τοῦ ἱεροῦ.

(24) Καὶ εἶπεν τοῖς ἀνθρώποις τῆς πόλεως ὦ τέκνα τοῦ
ὄφεως, πόση ἐστὶν ἡ ἄνοια ὑμῶν ἐπλάνησε γὰρ ὑμᾶς ἡ ὁδὸς
τῆς πλάνης πνέων ἔπνευσεν εἰς ὑμᾶς ὁ δράκων ὃ πονηρός. διατί
τιμωρεῖσθε τοὺς ἀνθρώπους τούτους, ὅτι εἰρήκασιν ἐχθρὸς ὑμῶν
ἐστὶν ὁ ἔφις:

(25) Ὡς δὲ ἤχουσαν τοὺς λόγους τούτους τοῦ Ἰωάννου,
ἐπήνεγκαν ἐπὸ αὐτὸν τὰς χεῖρας αὐτῶν λέγοντες ἐνομίζομέν σε

4 Incipit sectio 33.

5 Incipit h. 1. sect. 23.
Apocalype. apocryph. ed. Tischendorí, 10

148 It AD ACTA PHILIPPL

συμπολίτην ἡμῶν εἶναι" νῦν δὲ ἡ Aot σοὺ ἐφανέρωσέν σε, ὅτι
xal σὺ τούτων χοινωνὸς τυγχάνεις. ἐν à οὖν θανάτῳ ἀπέρχεσθαι
μέλλουσιν, καὶ αὖ ἐν τούτῳ ἀπέρχῃ οὕτως γὰρ ἐβουλεύσαντο
οὗ ἱερεῖς, ὅτι ἐκστραγγίσωμεν αὐτῶν τὸ αἷμα χρεμμαμένων κατὰ
χεφαλῆς. καὶ μίξαντες μετ᾽ οἴνου προσενέγκωμεν τῇ ἐχίδνῃ.

Ὡς δὲ ἦσαν λέγοντες ταῦτα, ἰδοὺ ἡ Μαριάμνη ἀνέστη ἀπὸ
τοῦ τόπου. ἐν ᾧ ἐτύγχανεν, καὶ ἐγένετο κατὰ τὸν πρῶτον αὐτῆς
τύπον. οἷ δὲ ἱερεῖς ἐπήνεγκαν αὐτῶν τὰς χεῖρας ἐπὶ τὸν ᾿Ιωᾶν-
νην. θέλοντες αὐτὸν χρατῆσαι. xa οὐκ ἠδυνήθησαν. τότε OC
λιππος μετὰ Βαρθολομαίου εἶπεν τῷ ᾿Ιῳάννῃ᾽ ποῦ ἔστιν ᾿Τησοῦς
ὁ μὴ ἐπιτρέπων ἡμῖν ποιῆσαι τὴν ἑαυτῶν ἐκδύκησιν κατὰ τού-
τῶν τῶν βασανιζόντων ἡμᾶς: ἀπὸ δὲ τοῦ νῦν οὐκ ἀνέξομαι αὐτῶν.
(26) Καὶ ἐλάλησεν ὁ Φύλιππος ἐν τῇ ᾿Εβραΐδι διαλέκτῳ Mov:
ὁ πατήρ μου οὐθαήλ᾽, τοῦτ᾽ ἔστιν᾽ ὁ Χριστὸς ὁ πατὴρ τοῦ με-
έθους, οὗ τὸ ὄνομα φοβοῦνται πάντες αἰῶνες, ὁ ὧν δυνατὸς
δύναμις τοῦ παντός, οὗ τὸ ὄνομα πορεύεται ἐν δυναστείᾳ, uod"
εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας" ὃν τρέμουσιν ἀρχαὶ καὶ ἐξουσίαι
φρίττοντες ἐνώπιόν σου, ὁ βασϑλεὺς τῆς τιμῆς, ὁ πατὴρ τῆς με-
γαλιότητος. οὗ τὸ ὄνομα ἔφθασε πρὸς τὰ θηρία τῆς ἐρήμου xal
ἡσύχασοιν σοῦ ἕνεκα, xal διὰ σὲ ἀπέστησαν ἀφ᾿ ἡμῶν οἱ ὄφεις,
ἐπάχουσον ἡμῶν πρὸ τοῦ ἡμᾶς αἰτῆσαι" ὁ βλέπων ἡμᾶς πρὸ τοῦ
ἡμᾶς καλέσαι. ὁ γινώσχων τὴν βουλὴν ἡμῶν. ὁ πανεπίσκοτος
πάντων, ὁ προβάλλων ἐφ᾽ ἑαυτοῦ τοὺς οἰκτιρμοὺς τοὺς ἄναριθ-
μήτους, ἀνοιξάτω τὸ ἑαυτῆς στόμα, ἡ ἄβυσαος χαὶ καταπιέτω
τοὺς ἀθέους τούτους τοὺς μὴ βουληθέντας χωρῆσαι τὸν λόγον τῆς
ἀληθείας σου.

. (27) Ἔν αὐτῇ δὲ τῇ ὥρᾳ ἤνοιξεν τὸ ἑαυτῆς στόμα, ἡ ἄβυσ-
dog, χαὶ ἐξετινάχθη ὅλος ὁ τόπος ἐχεῖνος ἀπὸ τοῦ ἀνθυπάτου
ἕως παντὸς τοῦ πλήθους σὺν τοῖς ἱερεῦσιν, καὶ κατεβυθίσθησαν
πάντες. ἔμειναν δὲ ἀσάλευτοι οἱ τόποι ἐν οἷς ἐτύγχανον οἱ ἀπό-
στολοι χαὶ πάντες οἱ μετ᾽ αὐτῶν, xai ἡ οἰκία τοῦ Στάχυος xoi
ἡ γυνὴ τοῦ τυράννον Νικάνορα καὶ αἱ εἴκοσι τέσσαρες γυναῦκες
αἱ φυγοῦσαι ἀπὸ τῶν ἀνδρῶν xal αἱ τεσσαράκοντα παρθένοι, αἷ-
τινες οὐχ ἔγνωσαν ἄνδρας: οὗτοι μόνοι οὐ χατῆλθον εἰς τὴν
ἄβυσσον, ὅτι ἦσαν δεδουλωμένοι καὶ δεξάμενοι τὸν λόγον τοῦ

Il. AD ACTA PHILIPPL 144

coU xoÀ τὴν σφραγῖδα αὐτοῦ οἱ δὲ λοιποὶ πάντες τῆς πόλεως
χατεπόθησαν εἰς τὴν ἄβυσσον.

(29) Φανεὶς δὲ ὁ σωτὴρ ἐν ἐχείνῃ τῇ ὥρᾳ λέγει τῷ Φι-
λίππῳ᾽ τίς ἐστιν θέμενος τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα ἐπ᾿ ἄροτρον καὶ στρα-
φεὶς εἰς τὰ ὀπίσω εὐθεῖαν ποιῶν τὴν αὔλακα; ἢ τίς παρέχει τὸν
ἑαυτοῦ λύχνον ἑτέροις καὶ αὐτὸς μένει καθήμενος ἐν τῇ σχοτίᾳ;
1| τίς οἰκεῖ ἐν τῇ κοπρίᾳ χαὶ καταλείπει τὸ ἑαυτοῦ οἰκητήριον
ἀλλοτρώις: ἢ τίς τίθησιν τὸ ἑαυτοῦ ἔνδυμα χάτω καὶ πορεύεται
ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ χειμῶνος γυμνός ; ἢ τίς δοῦλος πληρώσας
τὴν διαχονίαν τοῦ χυρίου αὐτοῦ οὐκληθήσεται ὑπ᾽ αὐτοῦ εἰς τὸν
(sic) δεῖπνον; ἢ τίς τρέχει μετὰ σπουδῆς ἐν τῷ σταδίῳ xal οὐ
λαμβάνει τὸ βραβεῖον; Φίλιππε, ἰδοὺ ὁ νύμφων you ἕτοιμός ἐστιν,
χαὶ μακάριός ἐστιν ὁ ἔχων τὸ ἑαυτοῦ ἔνδυμα λαμπρόν αὐτὸς
γάρ ἐστιν ὁ λαμβάνων τὸν στέφανον τῆς χαρᾶς ἐπὶ τῆς χεφαλῆς
αὐτοῦ. ἰδοὺ τὸ δεῖπνον ἕτοιμόν ἐστιν, χαὶ μακάριώς ἐστιν ὁ xe-
XXngévog ὑπὸ τοῦ νυμφίου. πολύς ἐστιν 0 θερισμὰς τοῦ ἀγροῦ,
μακάριος δέ ἐστιν ὁ ἐργάτης ὁ δυνατός.

(30) "Ove δὲ ὁ Φίλιππος ἤχουσεν τοὺς λόγους τούτους παρὰ
τοῦ σωτῆρος, ἀποχριθεὶς λέγει αὐτῷ ἀφῆκας ἡμᾶς, ὦ Ἰησοῦ
Nodjooais, καὶ οὐκ ἐπιτρέπεις ἡμᾶς πατάξαι τούτους μὴ βουλη-
θέντας σε βασιλεῦσαι ἐπὶ αὐτοῖς; τοῦτο δὲ ἔγνωμεν, ὅτι οὔπω
ἐκηρύχθη τὸ ὄνομά σου ἐν παντὶ τῷ κόσμῳ xol ἔπεμψας εἰς τὴν
πόλιν ταύτην. οὐχ εἶχον δὲ χατὰ διάνοιαν ἐλθεῖν εἰς τὴν πόλιν
ταύτην, χαὶ ἀπέστειλας με, δοὺς τὴν ἐντολήν σου τὴν ἀληθινήν,
(va, διώξω πᾶσαν πλάνην καὶ εἴδωλον καὶ δαιμόνιον καταργήσω
καὶ πᾶσαν δύναμιν τοῦ ἀχαθάρτου. ὅτε δὲ παρεγενόμην ἐν-
ταῦθα, οἱ δαίμονες ἔφυγον ἀπὸ προσώπου ἡμῶν διὰ τὸ ὄνομά
σου καὶ οἱ δράκοντες καὶ οἱ ὄφεις ἐξηράνθησαν, οὗτοι δὲ οὐ προσ-
ἐδέξαντο εἰς ἑαυτοὺς τὸ φῶς σου τὸ ἀληθινόν΄ καὶ διὰ τοῦτο
ἐβουλευσάμην ταπεινῶσαι αὐτοὺς χατὰ τὴν ἀπόνοιαν αὐτῶν.

(31) Εἶπεν δὲ ὁ σωτήρ ὦ Φίλιππε, ἐπειδὴ χατέλειπες τὴν
ἐντολήν μου ταύτην μόνον͵ τοῦ μὴ ἀποδοῦναι καχὸν ἀντὶ κακοῦ,
διὰ τοῦτο χατασχεθήσῃ ἐν τοῖς αἰῶσιν ἐπὶ τεσσαράκοντα ἔτη,
wo] γενόμενος ἐν τῷ τόπῳ τῆς ἐπαγγελίας σου πλὴν τοῦτό ἐστιν
— 1 Additur h. I. μιηκεμώσας, it prorsus.

10 *

148 II. AD ACTA PHILIPPL

τὸ τέλος τῆς ἐξελεύσεώς σου ἀπὸ τοῦ σώματος ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ᾽
ὁ δὲ Βαρθολομαῖος τὸν χλῆρον ἔχει ἐν Λυκαονία, καὶ σταυροῦται
ἐχεῖ᾿ T, δὲ Μαριάμνη τὸ σῶμα αὐτῆς κατατίθησιν ἐν τῷ ᾿ἴορ-
δάνῃ ποταμῷ.

(32) Στραφεὶς δὲ ὁ σωτὴρ ἀνέτεινεν τὴν χεῖρα αὐτοῦ xal
ἐχάραξεν σταυρὸν ἐν τῷ ἀέρι διαβαίνων, xai ἦν πλήρης φωτός,
χαὶ εἶχεν τὸν τύπον xa ὁμοιότητα χλίμακος᾽ πᾶν δὲ τὸ πλῆ-
θος τῶν ἀπὸ τῆς πόλεως χαταβεβηχότων εἰς τὴν ἄβυσσον ἀνήο-
χοντο ἐν τῇ χλίμακι τοῦ φωτεινοῦ σταυροῦ, xal οὐδεὶς ἀπ αὐ-
τῶν ἔμεινεν εἰς τὴν ἄβυσσον, εἰ qr) μόνον ὁ τύραννος xa οἱ ἱερεῖς
καὶ ἡ ἔχῶνα T, ὑπ αὐτῶν λατρευομένη. ὅτε δὲ ἀνῆλθον οἱ ὄχλοι
ἀπὸ τῆς ἀβύσσου, βλέψαντες εἶδον τὸν Φίλιππον χρεμμάμενον
χατὰ χεφαλῆς, τὸν δὲ Βαρθολομαῖον εἰς τὸν τεῖχον τοῦ ἱεροῦ"
εὗρον δὲ xal τὴν Μαριάμνην χατὰ τὸν πρῶτον τύπον. ὁ δὲ σω-
τὴρ ἀνῆλθεν εἰς τὸν οὐρανόν, βλεπόντων εἰς αὐτὸν τοῦ ts Φιλίπ-
ποὺ χαὶ τοῦ Βαρθολομαίου καὶ Μαριάμνης καὶ τοῦ λεοπάρδου
χαὶ τοῦ ἐρίφου τῶν αἰγῶν xal Νικανόρας xol Στάχυος" ἦσαν
δὲ πάντες μετὰ φωνῆς μεγάλης δοξάζοντες τὸν θεὸν ἐν φόβῳ xal
τρόμῳ, χράξοντες " εἷς θεὸς ὁ ἀποστείλας ἡμῖν τὴν ἑαυτοῦ σωτη-
ρίαν, οὗ τὸ ὄνομα χκηρύττουσιν οὗτοι οἱ ἄνθρωποι μετανοοῦμεν
τοίνυν ἐν τῇ πλάνῃ ἐν ἡ ἐτυγχάνομεν πρὸ τῆς χθές, μήπου γενά-
μενοι ἄξιοι τῆς αἰωνών ξωῆς, xal πιστεύομεν θεασάμενοι τὰ θαν-
μάσια τὰ 9v ἡμᾶς γενόμενα. τινὲς δὲ αὐτῶν ἔρριψαν ἑαυτοὺς
ἐπὶ πρόσωπον καὶ προσεκύνησαν τοὺς ἀποστόλους " ἄλλοι δὲ ἐσχέ-
πτοντὸ φυγεῖν λέγοντες μήποτέ ἐστιν ἕτερος σεισμὸς xa ὁμοίο-
τητα τοῦ παρελθόντος.

(33) ᾿Εχτείνας δὲ τὰς χεῖρας. αὐτοῦ ὁ ἀπόστολος Φῶιπ-
πος χρεμμάμενος κατὰ χεφαλῆς εἶπεν " ἄνδρες τῆς πόλεως, ἀχού-
cate τοὺς λόγους τούτους, OUg ἐγὼ μέλλω ὑμῖν λέγειν, χρεμμά-
μενος χατὰ χεφαλῆς. ἐμάθετε πόσαι εἰσὶν αἱ δυνάμεις τοῦ θεοῦ,
xal τὰ θαυμάσια ἅπερ ἐθεάσασθε. ὅτι ἐν τῷ γεναμένῳ σεισμῷ ἡ
πόλις ὑμῶν ἀπώλετο. χαὶ τοῦτο δὲ φανερὸν ἐγένετο ὑμῖν, ὅτι
οὐχ ἀπώλετο ἡ οἰκία Στάχυος οὔτε χατῆλθεν εἰς τὴν ἄβυσσον
αὐτός, ἐπειδὴ ἐπίστευσεν εἰς τὸν θεὸν τὸν ἀληθινὸν καὶ ὑπεδέ-
ξατο ἡμᾶς τοὺς δούλους αὐτοῦ. ἐγὼ δὲ τελειώσας ὅλον τὸ θέ-

IL AD ACTA ΡΗΠΙ͂ΡΡΙ, 149

λημα τοῦ θεοῦ μου. ὀφειλέτης αὐτοῦ εἰμὶ ἀνθ᾽ àv. ἀπέδωχα vd
ποιήσαντί μοι κακόν. |

(34) Kai τινὲς τῶν βαπτισθέντων ἔδραμον ἵνα λύσωσι τὸν
Φίλιππον χρεμμάμενον χατὰ χεφαλῆς. ἀποχριθεὶς δὲ εἶπεν αὖ-
τοῖς ἄνδρες ἀδελφοί μου - - παρθενεύοντες τὰ μέλη τῆς σαρκὸς
αὐτῶν xai πορνεύοντες ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῶν, xal ἡ πορνεία, τῶν
ὀφθαλμῶν αὐτῶν πληθυνθήσεται ὡς ὁ χαταχλυσμός. πληθύνουσι
δὲ τοῦ ἀκούειν ἐν ταῖς πειθαναῖς (sic) ἡδοναῖς, ἐπιλανθανόμιενοι
τοῦ θεοῦ τῆς γνώσεως τοῦ εὐαγγελίου, καὶ πληθύνονται ai καρ-
δίαι αὐτῶν ὑπερηφανείας (sic), ἐσθίοντες καὶ πίνοντες ἐν τῇ αὐ-
τῶν λατρείᾳ, ἐπιλανθανόμενοι τῆς ἁγίας ἐντολῆς xal αὐτὴν ἀθε-
τοῦντες. διεστραμμένη ἔσται ἡ γενεὰ ἐκείνη" μακάριος δέ ἐστιν
ὁ ἀναχωρῶν ἐν τοῖς ταμείοις αὐτοῦ, ὅτι αὐτὸς ἀναπαύσεται ἐν
τῇ ἐξόδῳ αὐτοῦ. οὐκ οἶδας, ὦ Βαρθολομαῖε, ὅτι ὁ λόγος τοῦ
χυρίου ἡμῶν ζωή ἐστιν ἀληθινὴ καὶ γνῶσις; εἶπεν γὰρ ὁ κύριος
ἡμῶν διδάσκων ἡμᾶς ὅτι πᾶς ὃς ἐὰν ἐμβλέψῃ γυναικὶ καὶ ἐπι-
θυμήσῃ αὐτὴν ἐν τῇ χαρδίᾳ αὐτοῦ ἐπλήρωσεν τὴν μοιχίαν (sie).
xai διὰ τοῦτο ὁ ἀδελφὸς ἡμῶν Πέτρος ἔφυγεν ἀπὸ παντὸς τό-
που ἐν ᾧ ὑπῆρχεν γυνή᾽ ἔτι δὲ καὶ σκάνδαλον εἶχεν διὰ τὴν ἰδίαν
θυγατέρα, xal ηὔξατο πρὸς κύριον, xal ἐγένετο ἐν παραλύσει
τῆς πλευρᾶς αὐτῆς διὰ τὸ μὴ ἀπατηθῆναι αὐτήν. ὁρᾷς, ἀδελφέ,
ὅτι ἡ ὅρασις τῶν ὀφθαλμῶν φέρει καταλαλιὰν καὶ ἀρχὴν τῆς
ἁμαρτίας, καθὼς γέγραπται ὅτι βλέψασα εἶδεν τὸ φυτὸν ὅτι
ἀρεστὸν τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῆς καὶ καλὸν εἰς βρῶσιν, καὶ ἠπα-
τήθη. ἡ ἀκοὴ τοίνυν τῶν παρθένων ἔστω ἁγία ἐν δὲ τῇ ἐξόδῳ
πορευέσθωσαν ἀνὰ δύο δύο, ὅτι πολλαί εἰσιν αἱ διαστροφαὶ τοῦ
ἐχθροῦ. ἡ πορία (sic) αὐτῶν xal ὁ τρόπος ἐχέτω τάξιν καλήν,
ἵνα σωθῶσιν᾽ εἰ δὲ μή, ὁ καρπὸς αὐτῶν ἔστω χοινός.

(37) ᾿Αδελφέ μου Βαρθολομαῖς, δὸς τὰς παραγγελίας ταύ-
τας, παραγγείλας αὐτὰς τῷ Στάχυϊ, xal κατάστησον αὐτὸν
ἀρχηγὸν καὶ ἐπίσκοπον ἐν τῇ ἐχχλησίᾳ, ἵνα καὶ αὐτὸς ὅμοιος
(sic) γένηται καλῶς διδάσχων. μὴ ἐμπιστεύσῃς οἰκονομίαν μὴ-

1 Hoc loco haud dubie plura desunt. Quum in codice novum folium incipiat,

totius folii textus excidisse videtur. Pertinent autem quae sequuntur, nisi fallor,
ad ea quae Philippus Bartholomaeo dixit sectione 86.

150 /— H. AD ACTA PHILIPPE

δενὶ veotéoo" qu] χαταστήσῃς μηδένα τοιοῦτον ἐπὶ χαθέδρᾳ &-
δασχόντων, ἦα μὴ βεβηλώσῃς τὸ μαρτύριον τοῦ Χριστοῦ ὁ
γὰρ διδάσχων ὀφείλει ἔχειν τὰ ἔργα αὐτοῦ ἴσα τῶν λόγων, ἵνα
6 λόγος ἠρτυμένος ἡ ἐν παντὶ καιρῷ ἐν τῇ ἰδίᾳ δόξῃ. ἐγὼ δὲ
ἀπολύομαι ἀπὸ τοῦ σώματός μου χρεμμάμενος κατὰ χεφαλῇς᾽
ἄρον οὖν τὸ σῶμά μου καὶ ἐνταφίασον χάρταις Συριατικαῖς, καὶ
po) βάλῃς ὀθόνην λινῆν, ἐπειδὴ ἔβαλαν εἰς τὸ σῶμα τοῦ κυρίου
ἡμῶν᾽ xal σφίγξον αὐτὸ ἐν χάρταις xo παπύροις, καὶ χῶσον
αὐτὸ ἐν τῇ αὐλῇ τῆς ἁγίας ἐχχλησίας. χαὶ γίνεσθς ὑπὲρ ἐμοῦ
εὐχόμενοι ἐπὶ τεσσαράχοντα ἡμέρας, Uva ἀφῇ μοι ὁ θεὸς τὴν
παράβασιν ἣν ἐποίησα, ὅτι ἀνταπέδωχα, τῷ ποιήσαντί μοι κακά,
xai ὅπως μὴ γόνηταί μοι ἐν τοῖς αἰῶσιν ἐπὶ τεσσαράκοντα, ἕτη.

(38) Ταῦτα δὲ εἰπὼν ὁ Φίλιππος ηὔξατο λέγων χύριέ μου
᾿Ιησοῦ Χριστέ, ὁ πατὴρ τῶν αἰώνων, βασιλεῦ ὅλου τοῦ φωτός,
ὁ σοφίσας ἡμᾶς ἐν τῇ σοφίᾳ σου, ὁ δεδωκὼς ὑμῖν τὴν ὑψηλὴν
νῶσιν, ὁ χαρισάμενος ἡμῖν τὴν βουλὴν τῆς ἀγαθότητός σου. ὁ
μηδέποτε χωρισθεὶς ἡμῖν (sic): σὺ εἶ ὁ αἴρων τὴν νόσον ἀπὸ τῶν
χαταφευγόντων εἰς σέ᾽ σὺ εἶ ὁ δεδωχὼς ἡμῖν τὸν λόγον τοῦ ἐπι-
στρέψαι ἐπὶ σὲ τοὺς πλανωμένους. σὺ εἶ ὁ δεδωχὼς ἡμῖν σημεῖα
καὶ τέρατα, διὰ τοὺς ὀλιγοπίστους᾽ σὺ εἶ ὁ παρέχων τὸν στέφα-
νον ἐπὶ τῶν νικησάντων σὺ τυγχάνεις ἡμῶν ἀγωνοθέτης, ὁ δω-
ρησάμενος ἡμῖν τὸν στέφανον τῆς χαρᾶς, ὁ λαλῶν σὺν ἡμῖν να
δυνηθείημεν ἀντιστῆναι τοῖς βλάπτουσιν ἡμᾶς σὺ εἶ ὁ σπείρων
xaX θερίζων καὶ πληθύνων χαὶ αὐξάνων καὶ ζωοποιῶν πάντας
τοὺς ἰδίους δούλους σου οἱ ἔλεγχοι xal αἱ ἀπειλαὶ ὑπάρχουσιν
ἡμῖν βοήθεια xai δύναμις διὰ τοὺς ἐπιστρέφοντας ἐπὶ σὲ 9C ἡμῶν
τῶν σῶν δούλων. ἐλθὲ χύρις καὶ δός μοι νύεκης στέφανον ἐνώπιον
τῶν ἀνθρώπων. μὴ ἐπικαλυψάτω (codex ἐπιλαμψάτω) ps ὃ
σχοτεινὸς αὐτῶν ἀὴρ μηδὲ κάπνος αὐτῶν xaXov τὴν μορφὴν τῆς
ψυχῆς μου, ὅπως διαπεράσω τὰ ὕδατα τῆς ἀβύσσου χαὶ μὴ
βυδισθῶ ἐν αὐτοῖς. χύριέ μου ᾿Τησοῦ Χριστέ, tr) εὕρῃ ὁ ἐχθρὸς
τοῦ δύνασθαι χατηγορῆσαί μου ἐνώπιον σοῦ τοῦ ἀληθινοῦ χρι-
τοῦ, ἀλλ᾽ ἔνδυσόν με τὴν φωτεινήν σου στολήν, xal..... Ce-
tera perierunt.

B. Ad ACTA, PHILIPPL 161

His adiungamus nonnulla ex iis quae eodex Ba-
roeejianu$ 180. ex iisdem desumpta actis praebet.
Tenet is textps medium quiddam inter Parisiensem modo
ἃ nobis exscriptum et eum quem e duobüs eodieibus, al-
tero Parisiensi altero Veneto, anno 1851. edidimus. Pro-
pius tamen et ipse ad antiquiorem horum actorum ratio-
nem in Parisiensi 1468. superstitem aecedit necdum 1eo-
pardo et hoedo humana voce loquentibus destitutus est.

Μαρτύριον τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Φιλίππου.

"Oc! δὲ Φίλιππος ὁ τοῦ Χριστοῦ ἀπόστολος χατεκλεύφθη ἐν τῷ
ἱερῷ τῆς ἐχίδνης ὑπὸ τοῦ ἡγεμόνος, ὡσαύτως καὶ ὁ Βαρθολο-
μαῖος καὶ ἡ Μαριάμνη καὶ ὁ λεόπαρδος xal ὁ ἔριφος, συνήχθη-
σαν οἱ ἱερεῖς ἐπὶ τὸ αὐτὸ ὡς ἄνδρες ἑπτά, καὶ δραμόντες ἐπὶ
τὸν ἀνθύπατον χατεβόουν᾽ ὦ ἀνθύπατε τυραννογνόφε (cod. -γνά-
qe), ἐχδύκησον ἡμᾶς ἀπὸ τῶν ξένων ἀνθρώπων τῶν ἀπαιδεύτων
x«l φθορέων καὶ μάγων xal πλανώντων τοὺς ὄχλους. ἀφ᾽ οὗ
γὰρ ἐπεδήμησαν εἰς ἡμᾶς, ἐπλήσθη ἡ πόλις πάσης ἀχρήστου
πράξεως αὐτῶν ἀπέκτειναν δὲ xal τοὺς ὄφεις τοὺς υἱοὺς τῆς
θέας ἡμῶν᾽ ἔχλεισαν δὲ xal τὸ ἱερὸν ἡμῶν, καὶ ἠρήμωται ὁ βω-
μός, xal οὐχ εὐρήκαμεν οἶνον, ἵνα, πιοῦσα ἡ ἔχιδνα ὑπνώσει"
πολλαὶ δὲ νύμφαι χαὶ γυναῖκες ἀπῆλθον πρὸς αὐτοὺς καὶ ἀφῆ-
χαν τοὺς ἄνδρας. εἰ δὲ θέλεις γνῶναι ὅτι ὄντως μάγοι εἰσίν, βλέ-
ψον χαὶ ἴδε τὸν λεόπαρδον χαὶ τὸν ἔριφον ἀνθρωπίνως λαλοῦντα᾽
ἀλλὰ καὶ ἡμᾶς θέλουσιν μαγεῦσαι, λέγοντες ζήσατε ἐν ἀγνείᾳ,
πιστεύσαντες τῷ θεῷ. πῶς δὲ καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν πόλιν; πῶς
δὲ καὶ οἱ δράχοντες οὐκ ἐτύφλωσαν αὐτοὺς καὶ ἀνεῖλον ; πῶς δὲ
καὶ τὸ αἷμα, αὐτῶν οὐχ ἔπιον, ἀλλὰ καὶ ure τούτων τῶν μάγων
χατεβλήθησαν : εἰ καὶ ταῦτα εἰσιν ἐν τέχνῃ μαγικῇ ^, ἐν ὅλῃ τῇ
κτίσει οὖκ ἐφάνη οὕτως, ἀλλαγῆναι φύσιν xo φωνήν, ὅτι τὰ
πετεινὰ πέτανται κατὰ τὸ ἴδιον εἶδος, xai τὰ τετράποδα, xa
τὰ κτήνη καὶ πᾶν ὃ ἔστιν ἐν τῇ ἰδίῳ γενέσει. πῶς δὲ καὶ ὁ λεό-
παρδος καὶ ὁ ἔριφος ὁμιλοῦσιν αὐτοῖς, ἐκπληττόμεθα.
1! Haec apud nos in sect. 17 incidunt
* Adde πεπραγμένα

152 IL ÀD ACTA PHILIPPL

(18) ᾿Αχούσας δὲ ταῦτα ὃ ἀνθύπατος πλείω ἐξεκαύθη τῷ
θυμῷ ὀργῆς τε καὶ ἀπειλῆς. καὶ (sequitur ἦν sed delendum
videtnr) ὀργιζόμενος σφόδρα λέγει πρὸς τοὺς ἱερεῖς τί ὅτι καὶ
τὴν ἐμὴν γυναῖκα ἔχουσι μεθ᾽ ἑαυτῶν ; κἀκεῖθεν ξένα βήματα ὅὃμι-
λεῖ, καὶ πᾶσαν νύκταν (sic) εὐχομένη ξένῳ φωτὶ καταλάμπεται,
xal ἀναστενάζουσα, λέγει᾽ ἦλθέν μοι τὸ ἀληθινὸν φῶς ᾿[ησοῦς.
χἀγὼ δὲ ἐξελθῶν ἀπὸ τοῦ ἐμοῦ χοιτῶνος ἠθέλησα δυὰ τῆς θυρί-
δος ἐνοπτρίσασθαι xa ἰδεῖν ὅπερ ἔλεγεν φῶς Ἰησοῦν, καὶ gro
ἀστραπὴ προσαπήντησέν μοι ὡς ἀποτυφλῶσαί με΄ xal ἐξ ἐκεί-
vou τὴν γυναῖκα pou φοβοῦμαι διὰ τὸν φωτεινὸν αὐτῆς ᾿[ησοῦν.
εἴπατέ μοι οὖν, ὦ ἱερεῖς, ὃ πράξω. οἱ δὲ εἶπαν ἀνθύπατε, τάχα
οὐχέτι ἐσμὲν ἱερεῖς ἀφ᾽ ἧς γὰρ συνέκλεισας αὐτούς, εὐχομένων
αὐτῶν ὅλον τὸ ἱερὸν σαλεύεται ἐκ θεμελίων ἢ τάχα συμπίπτει.

.(19) Τότε προσέταξεν ὁ ἀνθύπατος ἐξελθόντας ἐκ τοῦ ie-
poU τοὺς περὶ τὸν Φίλιππον ἀγαγεῖν εἰς τὸ βῆμα. εἰπὼν τοῖς
δημίοις: ἀποδύσαντες τὸν Φίλιππον διερευνήσατε, ἀλλὰ xaX ἀμ.-
φοτέρους, μήπως εὑρεθῇ τι αὐτῶν τῆς μαγίας (sic). ἀπέδυσαν
- οὖν πρῶτον τὸν Φίλιππον, εἶτα τὸν Βαρθολομαῖον. ἦλθον δὲ ἐπὶ
τὴν Μαριάμνην, xol σύροντες αὐτὴν ἔλεγον γυμνώσωμεν xal
αὐτήν, ἦα πάντες ἴδωσιν ὅτι γυνὴ οὖσα ἀνδράσιν ἐπακολούθεζ᾽
αὐτὴ γὰρ μάλιστα ἐν εὐπρεπείᾳ πάσας τὰς γυναῖκας ἀπατᾷ.
χαὶ λέγει ὁ τύραννος πρὸς τοὺς ἱερεῖς κηρύξατε εἰς πᾶσαν τὴν
πόλιν χαὶ περυκύχλῳ, ἵνα ἔλθωσιν πάντες οἵ ἄνδρες καὶ πᾶσαι ak
γυναῖχες, ὅπως ἴδωσιν τὴν ἀσχημοσύνην αὐτῆς, χαὶ μάθωσιν
ὅτι ψεύδεται λέγουσα ὅτι οὐκ εἰμὶ γυνή, ἀλλ᾽ ὡς ἀνὴρ συμπο-
ρεύξται, καὶ πάντως ὅτι μοιχεύεται ὑπὶ αὐτῶν. ἐχέλευσεν δὲ
κρεμασθῆναι τὸν Φίλιππον, καὶ τὰ σφυρὰ αὐτοῦ διατμηθῆναι,
xaX χομισθῆναι δέκα χόρακας σιδηροῦς, καὶ διαπείραντες τὰς
πτέρνας αὐτοῦ ἀναχρεμάσασθε κατὰ χεφαλῆς ἀπέναντι τοῦ ἱεροῦ
ἐπί τινος δένδρου τὸν δὲ Βαρθολομαῖον ἐχτείνατε ἀπέναντι τοῦ
Φιλίππου περονήσαντες τὰς χεῖρας αὐτοῦ" πορθμήσαντες (Sic
codex) ἐν τῷ τοίχῳ τοῦ ἱεροῦ τῆς πύλης ἐχτείνατε.

(20) Καὶ ἐγένετο οὕτως. ἐμειδίασαν δὲ ἀμφότεροι ἐνορῶν-
τος ἀλλήλους ὅ τε Φίλιππος χαὶ ὁ Βαρθολομαῖος, ὅτι ἦσαν ἀβα-
σάνιστοι᾽ αἱ γὰρ κολάσεις αὐτῶν ἦσαν βραβεῖα xal στέφανοι.

IL AD ACTA PHILIPPL 158

ὅτε δὲ καὶ τὴν Μαριάμνην ἀπέδυσαν, ἐνέβλεψαν tva, εἴδωσιν (sic)
τὴν γύμνωσιν τοῦ σώματος αὐτῆς καὶ ἰδοὺ ἠλλάγη. εὐθέως ἡ
ὁμοίωσις τοῦ σώματος αὐτῆς ἐνώπιον αὐτῆς, καὶ ὁ τύπος αὐτῆς
ἐγένετο ὡς χιβωτὸς ὑελίνη γέμουσα φωτὸς xal πυρὸς ἔμπροσθεν
αὐτῶν, xol οὐχ ἠδυνήθησαν ἔτι ἐγγίσαι x&v τὸ σύνολον εἰς τὸν
τόπον ἐν ᾧ ἐτύγχανεν, ἀλλὰ ἔφευγον ἅπαντες ἀπ αὐτῆς.

(21) ᾿Ελάλησεν δὲ ὁ Φίλιππος μετὰ τοῦ Βαρθολομαίου τῇ
᾿Ἑβραϊκῇ διαλέκτῳ * ποῦ ᾿Ιωάννης σήμερον : ἰδοὺ γὰρ ἡμεῖς ἀπολ-
λύμεθα τοῦ σώματος, xai τίς που ὁ ὑπὲρ ἡμῶν εὐξάμενος : ὅτι
ἰδοὺ καὶ εἰς τὴν Μαριάμνην ἐπεχείρησαν παρὰ τὸ χαθῆχον᾽ ἐβα-
σάνισαν δὲ καὶ τὸν ἔριφον καὶ τὸν λεόπαρδον, καὶ ἰδοὺ πῦρ ἔρρι-
(av εἰς τὴν οὐκίαν τοῦ Στάχυος λέγοντες ὅτι χαύσωμεν αὐτόν,
ἐπειδὴ αὐτὸς ὑπεδέξατο αὐτούς. θέλεις οὖν, ὦ Βαρθολομαῖξ,
xal ἡμεῖς εἴπωμεν πῦρ ἐλθεῖν ἀπ οὐρανοῦ χαὶ χαταχαύσωμεν
αὐτούς:

(22) ᾿ὡς δὲ ταῦτα ἦν λέγων ὁ Φίλιππος, ἰδοὺ Ἰωάννης
εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν αὐτῶν (cod. corrupte τῶν), διακινῶν εἰς
τὴν πλατείαν, xal ἠρώτησεν᾽ τίνες οὗτοι ol ἄνθρωποι, xai διατί
τιμωροῦνται; οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ μὴ οὐχ εἶ ἐκ τῆς πόλεως
ἡμῶν; ἐμὲ (sic) ἐρωτᾷς περὶ τῶν ξένων τούτων, οἴτινες πολλοὺς
ἠδύκησαν ; ἔχλεισαν δὲ ἡμῶν καὶ τὰ (codex κατὰ pro xai cà)
εἴδωλα, καὶ ἐν τῇ μαγίᾳ (ita codex) αὐτῶν ἀνεῖλον xal τοὺς
ὄφεις καὶ τοὺς δράκοντας πολλοὺς δὲ xal νεχροὺς ἤγειραν, οἴτι-
νες χατέπληξαν ἡμᾶς πολλὰς χολάσεις ἐξηγούμενοι" ἔχουσι δὲ
xal λεόπαρδον xal ἔριφον, καὶ φωνῇ ἀνθρωπίνῃ βοῶσι χατὰ μι-
χρὸν λέγοντες Χριστὲ μερὶς ἡμῶν ἡ ἁγία, καὶ τοῖς ὀπίσω
ἑστῶτα, ποσίν, τοῖς ἐμπροσθίοις τὰ πρόσωπα κατασφραγίζονται
xai πρὸς ἄλληλα λέγουσιν" ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ χαὶ ὁ σταυ-
ρὸς μεθ᾿ ὑμῶν. ἔχουσι δὲ χρεμάμενοι καὶ οὗτοι οἱ ξένοι πῦρ αἱἷ-
τῆσαι ἐξ οὐρανοῦ xal κατακαῦσαι ἡμᾶς.

(23) Εἶτα λέγει Ιωάννης᾽ ἀπέλθωμεν, ὑποδείξατέ μοι
αὐτούς. ἤγαγον οὖν τὸν Ἰωάννην ὡς συμπολίτην ὅπου ἦν ὁ Φί.
λιππος. ἦν δὲ ἐχεῖ πλῆθος ὄχλου καὶ ὁ ἀνθύπατος xal οἵ ἱερεῖς.
καὶ ἰδὼν ὁ Φίλιππος τὸν ᾿Ιωάννην εἶπεν τῷ Βαρθολομαίῳ ᾿Εβραΐ-
στί᾽ ἀδελφέ, ᾿Ιωάννης ἦλθεν ὁ ἱερεὺς Baoéx, ὅ ἐστι τὸ ὕδωρ τὸ

9
154 IL AD ACTA PHILIPPL

ξῶν. xal ὁ ᾿Ιωάννης ἴδεν τὸν Φίλιππον χατὰ χεφαλῆς χρεμάμε-
γον τῶν σφυρῶν xal τῶν πτερνῶν᾽ ἴδεν δὲ καὶ τὸν Βαρθολομαῶον
ἐκτεταμένον εἰς τὸν τοῖχον τοῦ ἱεροῦ, xal εἶπεν αὐτοῖς τὸ μυ-
στήριον (codex τοῦ μυστηρίου) τοῦ χρεμασθέντος ἐν τῷ οὐρανῷ
xal ἐν τῇ γῇ καὶ τοῦ διανερηθέντος ἐν τῇ σφαίρᾳ τοῦ ἀέρος συν-
ἔστηχεν (sie; apud nos ex codicibus Parisiensi et Veneto
ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν).

(24) Εἶπεν δὲ καὶ τοῖς ἀνθρώποις τῆς πόλεως ἐκείνης ὦ
ἄνθρωποι τῆς ᾿Οφιορύμου, πόση (cod. ὅση) ἐστὶν ἡ ἄνοια ὑμῶν,
ἐν ἦἧ ἐστέ᾽ πόση ἐστὶν ἡ ἀνομία, ἡ οὖσα μεθ᾽ ὑμῶν. ἐπλανήθητε
ἐν τῇ ὁδῷ τῆς πλάνης πνέων ἔπνευσεν εἰς ὑμᾶς ὁ δράχων καὶ
ἐτύφλωσεν ὑμᾶς τυφλοὺς τῇ ψυχῇ καὶ τυφλοὺς τῷ πνεύματι, xal
ἐπλανήθητε ὑπὸ τοῦ θρησχευομένου ὑφ ὑμῶν. ἐμβλέψατε εἰς
πᾶσαν τὴν χτίσιν εἴτε ἐν τῇ γῇ εἴτε ἐν τοῖς ὕδασω eic.

Exeunte sect. 25. post ἀφανίσω additur: διὰ τὸ ὀργῶλον
με εἶναι υἱὸν βροντῆς ὠνόμασέν με ὁ ᾿[ησοὺς.

Hebraica sect. 26 sic seripta sunt: σαβαλλῶν ΄. πρου-
px δουθαήλ᾽ θαρσελί: ἀνναχαθαεῖ᾽ ἀδώναβ βατελὼ τελωέ.
Tum sequitur τουτέστιν᾽ ὁ πατὴρ τοῦ Χριστοῦ, ὁ μόνος παν-.
τοχράτωρ, θεὲ ὃν φρίττουσιν οἱ πάντες αἰῶνες, ὁ δυνατὸς xai
ἀπροσωπόληπτος δικαστής, οὗ τὸ ὄνομα ἐστιν ἐν πάσῃ δυνα-
στείᾳ " αἰλωήλ᾽ εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας etc.

(34) Nóv οὖν ἀποπληρῶ τὸ προσταχθέν μοι. ὅτι ἐὰν μὴ
στρέψητε τὰ κάτω εἰς τὰ ἄνω καὶ τὰ ἄνω εἰς τὰ κάτω, xol
δεξιὰ εἰς ἀριστερὰ χαὶ τὰ ἀριστερὰ εἰς δεξιά, οὐ μὴ εἰσέλθητε
εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ. μιὴ οὖν ὁμοιωθῆτε τῷ ἀντικαρηλ-
λαγμένῳ τύπῳ, ὅτι ὁ πᾶς κόσμος ἐνήλλαχται χαὶ πᾶσα ψυχὴ
στρεφομένη εἰς σῶμα γῴνεται ἐν λήθῃ τῶν ἐπουρανίων. ἡμεῖς δὲ
ἔχοντες τὴν τῶν ἐπουρανίων δόξαν μὴ ξητήσωμεν τὸ (codex τὸν)
ἔξω, ὅπερ ἐστὶν τὸ σῶμα, ὁ οἶκος τῆς δουλείας.

(36) - - βαδίξζουσαι ἀνὰ δύο δύο᾽ καὶ μὴ op] cena» μετὰ
νεανίσκων, ἵνα μὴ πειράσει αὐτὰς ὁ σατανᾶς" ὁ ὄφις γάρ ἐστιν
ἕρπων. xal ἐποίησεν τὸν ᾿Αδᾶμ, ὀλισθῆναι εἰς θάνατον. οὕτως
πάλιν ἔσται ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ᾽ ἔσται γὰρ ὁ χρόνος καὶ καιρὸς
πονηρός. πολλαὶ γυναῖκες xai ἄνδρες καταλείψουσιν τὸ ἔργον

Π. AD ACTA PHILIPPI. 155

τοῦ γάμου, xaX ἔσονται [αἴ] μὲν ἐν τῷ ὀνόματι τῆς παρθενίας,
ὅλως μὴ γιώσχουσαι ὄνομα, παρθενίας χαὶ ὅτι ἔχει μεγάλην
σφραγῖδα. χαὶ ἔνδοξον. πολλοὶ δὲ ἄνδρες ἔσονται ἐν τῷ καιρῷ
ἐκείνῳ ἐν λόγω μόνον, ἀλλ᾽ οὐχ ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ (ita codex)
παρθενίαν γὰρ ἀσκήσουσιν τοῖς μέλεσιν τῆς σαρχός, πορνεύαου-
σιν δὲ ἐν τῇ χαρδίᾳ αὐτῶν, xai ἡ πορνεία τῶν ὀφθαλμῶν αὖ-
τῶν (codex ὑμῶν) πληθυνθήσεται ὡς καταχλυσμός. θελήσουσιν
μᾶλλον ἀκούειν ἐν ταῖς πειθαναῖς Quis, xal ἐρεθυσθήσονται
ἐν ταῖς ἡδοναῖς χαὶ ἐπιλάθωνται τῆς γνώσεως τοῦ εὐαγγολίου,
xa πληρωθήσονται αἱ καρδίαι αὐτῶν κενοτέραις (ita codex, ne-
scio an praestet χαινοτέραις reponere) ἡπερηφανίαις, εὐρεθή-
σονται δὲ ἐσθίοντες xai πίνοντες ἐν τῇ αὐτῶν (codex τῆ ἐν αὖ-
τῶ) παναυργίᾳ᾽ ἐπιλησθήσονται γὰρ τῆς ἁγίας ἐντολῆς καὶ ἀθε-
τήσουσιν αὐτήν. διεστραμιλένη͵ ἐστὶν ἡ γενεὰ ἐχείνη, ἀλλὰ μα-
χάριός ἐστιν ὁ ἀναχωρῶν εἰς τὰ ταμία, (sic codex) αὐτοῦ, ὅτι
et ἱκανοὶ (codex ὅτι οἰκανοὶ) ἔσονται ἀναπαυόμενοι ἐν δόξῃ ἀπὸ
τῆς ἀπειλῆς τοῦ σώματος αὐτῶν. οὐχ οἷδας, ὦ Βαρθολομαῖε,
ὅτι ὁ λόγος τοῦ κυρίου ἡμῶν ζωή ἐστιν ἀληθινὴ καὶ γνῶσις: εἷ-
πεν γὰρ διδάσχων ἡμᾶς ὅτι πᾶς ὁ ἐμβλέψας εἰς γυναῖκα. τοῦ
πλησίον αὐτοῦ χαὶ ἐπιθυμήσας αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν
τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ. καὶ ὁ χορυφαῖος δὲ Πέτρος ἔφυγεν ἐκ προσώ-
ποὺ γυναικός τὴν γὰρ θυγατέραν (ita) αὐτοῦ εὔοπτον οὖσαν ἢ
eo. ἐπὶ τῇ εὐμορφίᾳ. χαὶ ὁ μακαριώτατος Πέτρος ηὔξατο,
Xa. ἐγένετο ἐν παραλύσει ἡ θυγάτηρ αὐτοῦ. ρα οὖν ἡ ἐπιθυμία
ἡ ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς πορνεία ἐστίν; ναί. εἶδεν γάρ, φησίν, Εὖα
τὸ φυτὸν ὅτι ὠὡραῖόν ἐστιν τοῖς ὀφθαλμοῖς τοῦ χατανοῆσαι καὶ
καλὸν εἰς βρῶσιν. ἰδοὺ οὖν ὅτι ἡ ἐπιθυμία τῶν ἐφθαλμῶν ὁδη-
γός ἐστιν τῆς μοιχίας (sic), καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ ἀπατήσασα τὴν
χαρδίαν Εὔας. πᾶν δὲ φυτὸν ἐὰν τμηθῇ μόνον, μείνῃ δὲ εἰς
τὴν γῆν ἡ ῥίζα, πάλιν φύεται. ἐκριξζώσατε οὖν τὴν ἐπιθυμίαν

1 Codex habet πηϑανεωδέσει. ΕΧ hoc scripturae monstro clarum erit quan-
topere textus corruptus sit. Certe locis haud paucis quae deseripsimus emenda.
tionem sibi poscere videntur.

3 Codex pergit xol ἤδη γεγενῆσθαι (scriptum est ἤἥδει γεγενεῖσϑαι) quae
eorrupta vel imperfecta esse apparet.

158 DL AD ACTA THOMAE.

xsv τῷ υἱῷ αὐτοῦ καὶ εἶπεν πιστεύω [εἰς] σὲ χριστὲ vov, ὅτι
χα[τέλυπέν με ἐκεῖνος ὁ ταράσσων τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἀντυκεί-
μενος αὐτοῖς, Üva μὴ ἴδωσίν σεῦ. xal χρεμάσαντος αὐτοῦ τῷ
παιδί. ὑγιὴς ὁ παῖς ἐγένετο: συνηθροίζετο (cod. συνειθούζετο)
δὲ xai μισδέος ὁ βασιλεὺς μετὰ τῶν ἀδελφῶν καὶ ὑπόχλινεν τὴν
χοφαλὴν αὐτοῦ ὑπὸ τὰς χεῖρας cupógou: ἔλεγεν δὲ τοῖς ἀδελφοῖς
ὁ σίφορ᾽ εὔχεσθε ὑπὲρ τοῦ μισδαίου (sic ἢ. 1.) τοῦ βασιλέως, ἵνα
παρὰ ἴησοῦ χριστοῦ εὐσπλαγχνίαν δέξηται. xal ἀμνησυκουκήσει
(eod. ἀμνησικακεῖσι) αὐτῷ. πάντες δὲ ἐν συμφωνίᾳ χαίροντες
ὑπὲρ αὐτοῦ προσευχὴν ἐποιοῦντο. ὁ δὲ φιλάνθρωπος δεσπότης, ὁ
βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων καὶ κύριος τῶν χυριευζόντων παρεῖ-
ye» τῷ } " μισδέῳ τὴν εἰς αὐτὸν ἐλπίδα. ὑπήγετο οὖν μετὰ τοῦ
πλήθους τῶν πιστευόντων. δοξάζων πατέρα xai υἱὸν xal ἄγων
vweUpun* Q χράτος καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ xal εἰς τοὺς
αἰῶνας τῶν. αἰώνων, ἀμήν. ""

Eundem de ultimis Thomae rebus tractatum codex
Bodleianus (Clarke 43) continet, ita tamen ut quae gno-
ticae originis vestigia in nostro textu Parisiensi supersunt
consulto exstincta videantur. Legitur enim ibi sic:

Μαρτύριον τοῦ ἁγίου xai πανευφήμου ἀποστόλου θωμά.

᾿Εξελθόντος δὲ τοῦ ἀποστόλου χατὰ τὴν πρόσταξιν τοῦ χυ-
οίου καὶ θεοῦ xal σωτῆρος ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ ὄὥφθη αὐτῷ ὁ

8 ὅτι scribendum videbatur, quamquam ex codice ott exscripsimus.

9 Pseudo- Abdias pergit: Ea tamen quaecwnque ves i» sepulchro reperit humi
vel stercoris, supra quac iacwerant reliquiae apostoli, awferena Mesdeus εἰ all
gans filio suo ait: Credo tibi Christe uunc, quia reoessit a me ille qui hominum
turbat affectus, ne ad te eisendum summa properatione. contendam (corrigendum
videtur contendant).

19 Cf. ad haec cum reliqnis ea quae apud Pseudo-Abdiam sequuntur: Jtoqwe
wbi suspendu ia puero, statim sanatus est ec illa hora. ΕἸ factum est. gaudons
magnum inter fratves super conversione regis ad regem coelestem Christum Jorum :
cui honor e£ gloria in perpetua saecula , Amen.

13 Jta fere quae periere supplenda sunt.

19 (ef. apud nos sect. 17. p. 204) Ceterum in reliquiis eiusdem codicis pe-
limpsestis etiam aliam actorum Thomae partem invenimus eum ipso actorum imi
tio coniunctam hune in modum: πρᾶξις τοῦ dy(iov ϑωμᾶ tov ἀποστόλον- ὅτε τὸ
ἐν οὐρανοῖς παλάτιον ὠχοδόμησεν (cod. ὀκωδώμησεν). Κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν καιρὸν
ἦσαν πάντες οἱ ἀπόστολοι ἐν ἱεροσολύμοις, xal διεῖλαν (cod. διῆλαν) τὰ κλέματα
(eod. χλήμ.) τῆς οἰκουμένης, xal ἔβαλον χλήρονς.

Il. AD ACTA THOMAR. 150

χύριος εἰρηκὼς αὐτῷ εἰρήνη σοί, μαθητά pou καὶ ἀπόστολε.
πεσὼν δὲ 6 ἀπόστολος κατὰ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν ἐδέετο τοῦ
χυρίου ὅπως ἀποχαλύψῃ αὐτῷ τὰ περὶ τῆς τῳίας αὐτοῦ ἐξόδου.
εἰρήκει δὲ αὐτῷ ὁ χύριος ὅτι μισδαῖος ποιεῖται χατὰ σοῦ σχέψω
τοῦ τάχιόν σε ἀπολέσαι" αλλ᾽ ἰδοὺ ἔρχεται πρός με. καὶ χατα-
σφραγίσας αὐτὸν ἀνῆλθεν εἰς τοὺς οὐρανούς. ὁ δὲ ἀπόστολος
ἐδίδασκεν τῷ λαῷ, καὶ προσετίθετο ἡ ποίμνη τοῦ χριστοῦ. τινὲς
δὲ μισόχριστοι ἄνδρες διέβαλον αὐτὸν πρὸς τὸν βασιλέα, μισδέον,
λόγοντες ὅτι ἀπόλεσον τὸν μάγον τοῦτον τὸν χαταλυμηνάμενον
xa ἀπατῶντα, τὸν λαὸν ἐπὶ νέῳ θεῷ ἑνὶ ὃν κηρύσσει. ἔτι δὲ καὶ
τῇ σῇ δεσποΐῃ καὶ τῷ σῷ υἱῷ ἢ. ταῦτα ἀχούσας μισδέος ἀνεξ-
ετάστως ἐχέλευσεν συλλαβέσθαι αὐτὸν χαὶ ἐν τῇ φυλακῇ ἐγκλεῖ-
σαι. οἱ δὲ τάχιον ποιήσαντες τὸ προσταχθὲν αὐτοῖς ἔβαλον αὖ-
τὸν ἐν φυλακῇ σφραγίααντες. ἀκούσασαι δὲ αἱ πιστεύσασαι
γυναῖκες τῷ θεῷ ὅτι ἰούδας' συνεκλείσθη, δώσασαι [πρὸς] τοὺς
τηροῦντας (eod. τηρῶντας) φύλακας χρήματα πολλὰ εἰσίσαν
(sic) πρὸς αὐτὸν ἐν τῇ εἰρκτῇ. ὁ δὲ ἀπόστολος λέγει [πρὸς] αὖ-
τάς θυγατέρες μου, δοῦλαι ἰησοῦ χριστοῦ, ἀκούσατέ μου. ἐν
τῇ τελευταίᾳ μου ἡμέρᾳ ὑμῖν ἀποστέλλω τὸν λόγον μου τοῦ μὴ
λαλῆσαι ἔτι ἐν σώματι" ἰδοὺ γὰρ αἴρομαι ἄνω πρὸς τὸν χυριόν.
μου ἰησοῦν χριστὸν τὸν ἐλεήσαντά με. τὸν ταπεινώσαντα ἑαυτὸν
ἄχρι τῆς ἐμῆς μυιρότητοςς χαίρω δὲ ὅτι 6 χαιρὸς ἐγγὺς τῆς
ἀπαλλαγῆς μου ἐνταῦθα, ὅπως ἀπελθὼν ἀπολάβω uou τὸν μι-
αθὸν ἐν τῴλει᾿ δίκαιος γάρ ἐστιν ὁ ἐμὸς δεσπότης. Πληρώσας
δὲ πρὸς αὐτὰς τὸν λόγον εἶπεν ὁ σωτύρ μου ὁ ὑπομείνας πολλὰ
δι ἡμᾶς, γενέσθωσαν τὰ ἔλέη σου ἐφ᾽ ἡμᾶς. καὶ ἀπέλυσεν αὐὖ-
τὰς εἰπῶν᾽ ἡ χάρις τοῦ ἁγίου πνεύματος ἔσται. μεθ᾽ ὑμῶν. ἐκχεῖ-
ναι δὲ ἐλυποῦντο xal ἔχλαιον, εἴδυῖαι ὅτι ἔμελλεν ἀπολέσαι αὐ-
τὸν μισδαῖος ὁ βασιλεύς. ὁ δὲ ἰούδας ὁ ἤκουσεν τοὺς φύλακας
πρὸς ἑαυτοὺς μαχομένους χαὶ λέγοντας" ἔτι ἀπέλθωμεν xal
ἀναγγείλωμεν τῷ βασιλεῖ ὅτι ἡ γυνή σου xal ὁ υἷός σου ἀπέο-
χονται πρὲς τὴν φυλαχὴν ἐπὶ τὸν μάγον τοῦτον, xal δί αὐτοὺς
* Deest verbum.

! Ut hoe loco etiam infra semel Judas pro TÀoma per errorem eeriptum est.
* Corrigendum ϑωμᾶς. Ab hoc inde loco ef. textum Par. pag. 886. sect. 8.

160 III: AD ACTA THOMAE.

ἀπολέσει αὐτὸν ἐν τάχει. ἅμα δὲ xal ἕωθεν ἀναστάντες ἀπῆλ--
θον πρὸς μισδέον τὸν βασιλέα καὶ εἶπον" ἀπόλυσον δέσποτα τὸν
φαρμαχὸν ἐχεῖνον, ἢ ἀλλαχοῦ φρουρηθῆναι κέλευσον. οὃς γὰρ
ἡ σὴ εὐτυχότης δεσμώτας συνέσχεν ", χλείσαντες δὲ ἐν ὥρᾳ τὰς
θύρας ἀσφαλισάμενοι. διεγειρόμενοι ἀνεῳγμένας αὐτὰς εὑρίσκο-
Wev* ἀλλὰ xa ἡ γυνή σου καὶ ὁ υἱός σου μετὰ τῶν λοιπῶν ἐχεί-
νῶν οὐκ ἀφίστανται τοῦ ἀνδρός. Ταῦτα δὲ ἀκούσας ὁ βασιλεὺς
ἦλθεν ἐπισκεψάμενος (Sic codex) τὰς σφραγῖδας, ἃς περιβεβλή-
χει ταῖς θύραις, xal εὗρεν αὐτὰς ὥσπερ ἦσαν. λέγει οὖν τοῖς
δεσμοφύλαξιν" τί οὖν ψεύδεσθε: χαὶ γὰρ αἱ σφραγῖδες αὗται
σῷαι. διατελοῦσιν, χαὶ πῶς λέγετε τὴν τερτίαν xal μυγδονίαν
ἅμα τῷ υἱῷ μον εἰσέρχεσθαι ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ ; xai οἱ φύλακες
εἶπον᾽ ἡμεῖς τὰ ἀληθῆ εἴπαμέν cot, βασιλεῦ. μετὰ δὲ ταῦτα
εἰσῆλθεν ὁ βασιλεὺς εἰς τὸ δεσμωτήριον χαὶ μετεπέμψατο τὸν
ἀπόστολον. ᾿Ελθόντος δὲ αὐτοῦ, ἀποξώσαντες αὐτὸν ἔστησαν
πρὸ τοῦ βήματος. ὁ δὲ βασιλεὺς ὁ εἶπεν ^ δοῦλος ὑπάρχεις ἢ ἐλεύ-
θερος: xai ὁ θωμᾶς" évóg εἰμι δοῦλος σὺ τὴν xac ἐμοῦ ἐξου-
σίαν οὐκ ἔχεις οὐδ᾽ ὅλως. χαὶ φησὶν ὁ μισδαῖος ᾿ δραπετεύσας
εἰς ταύτην ἀφίκου τὴν χώραν; xal ὁ θωμᾶς" ἦλθον ἐνταῦθα
(va, πολλοὺς σώσω, χἀγὼ διὰ τῶν χειρῶν σου ἀποστῶ ἀπὸ τοῦ
σώματός μου. λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ μισδαῖος " τίς σου ἐστὶν ὁ δε-
σπότης: χαὶ τί αὐτοῦ τὸ ὄνομα : xoi ἐκ ποίας χώρας ὑπάρχεις:
xai ὁ θωμᾶς᾽ οὐ δύνασαι ἀκοῦσαι τὸ ἀληθινὸν ὄνομα αὐτοῦ ἀν
τῷ χαιρῷ τούτῳ. λέγω δέ σοι τὸ πρόσκαιρον αὐτοῦ (potius αὖ-
τῷ 1) ἐπιτεθὲν" ὄνομα ἰησοῦς ἐστὶν ὁ χριστός. καὶ o μισδαῖός
φησιν ἐγὼ οὐκ msn»? σε ἀπολέσαι. ἀλλ᾽ ἠνεσχόμην" σὺ
δὲ ἐπίδοσιν ἐποιήσω τῶν σῶν ἔργων, ὥστε τὰ φάρμακά, σον
ἀχουσθῆναι ἐν πάσῃ χώρᾳ. ἀλλὰ καὶ νῦν πράξω τὸ κατὰ σοῦ
τέλος, ἵνα σου τὰ φάρμακα συναπόληται xol καθαριεύσῃ" ἡμῶν

—

d

8 Haeo it& in codice scripta sunt; at vix integra sunt.

* Huc eonfer sect. 4. apud nos.

5 Male typis exscriptum pag. 237. ἐπιτηϑὲν. .

€ ἠπείχϑην: codex ἡπήχϑην. Eandem scripturam etiam Parisiensis coder
praebet, quae et ipsa ἠπείχϑην non ἀπήχϑην corrigenda erat.

* it& codex; Parisiensis ἀπόδοσιν.

9 it& seriptum est; rectius vel certe usitatius Parisiensis καϑαρεύσῃ.

IV. ACTA PETRI ET ANDREAE. 161

τὸ ἔθνος. χαὶ ὁ θωμᾶς Épn' ταῦτα ἃ λέγεις (cod. Mee) φάρ-
μακα εὖ ἔσται μοι xa τῶν ἐντεῦθεν μηδέποτε ἀφιστάμενα ἔσται.
Aevop.évov? δὲ τούτων ὁ μισδαῖος ἐβουλεύετο ποίῳ τρόπῳ φονεύ-
σει τὸν ἀπόστολον᾽ ἐφοβεῖτο γὰρ τὸν περιεστῶτα λαὸν τῶν πι-
στευσάντων. xal ἀναστὰς παρέλαβεν τὸν θωμᾶν ἔξω τῆς πόλεως"
συνηχολούθουν δὲ αὐτῷ ὀλίγοι στρατιῶται μεθ᾿ ὅπλων. οἵ δὲ
ὄχλοι ὑπενόουν τὸν βασιλέα βουλεύεσθαι περὶ αὐτοῦ, καὶ ἑστῶ-
τες προσεῖχον αὐτῷ. ὡς δὲ προῆλθον τρία στάδια, παρέδωκεν
αὐτὸν στρατιώταις τέσσαρσιν xal ἑνὶ τῶν πολεμαρχῶν, προστά-
ξας αὐτοῖς εἰς ὄρος αὐτὲν λογχιάσαι᾽ αὐτὸς δὲ εἰς τὴν πόλιν
ὑπέστρεφεν. Οἱ δὲ παρόντες ἔτρεχον ἐπὶ τὸν θωμᾶν ἁρπάσαι
αὐτὸν προθυμούμενοι * αὐτὸς δὲ ἐπήγετο (Par. ἀπήγετο) συμπα-
ρομαρτούντων αὐτῷ τῶν στρατιωτῶν , ἀνὰ δύο ἐπ᾽ ἀμφότερα
μέρη . .΄. . xol ἅμα. βαδίζων ὁ θωμᾶς ἔλεγεν᾽ ὦ τὰ χρύφιά σου
μυστήρια, . ἰησοῦ , ὅτι μέχοι τῆς τοῦ βίου τελευτῆς ἐν ἡμῖν πλη-
ροῦνται᾽ ὦ τοῦ πλούτου τῆς χάριτός σου ...'^ ἰδοὺ γὰρ πῶς
τέσσαρες διειλήφασίν με΄ ἐπειδήπερ ἐκ τῶν τεσσάρων στοιχείων
(his fragmentum exit).

IV.
ACTA PETRI ET ANDREAE

EX
COD. BAROCC. 180.

HoaEe;! τῶν ἁγίων ἀποστόλων Πέτρου xai ' Avbo£ov.
' Exévexo ὡς ἐξῆλθεν ὁ ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ ᾿Ανδρέας ἔξω

? His verbis seetio 5. apud nos incipit.

19 Haec sectioni 6. respondent.

11 Sequuntur haec: μεταχαιχειρισάμενον τὰς φλαμίας (sic) τοῦ πολεμάρχον "
ταῖς χερσὶν αὐτῶν χατέχοντες, quae admodum corrupta esse apparet. Parisien-
sis scriptura est: μεταχεχειρισμένοι διὰ φαρμαχίας, τοῦ πολεμάρχον τῆς χειρὸς
αὐτὸν χατέχοντος.

13 Sequuntur rursus corrupta: συγχωρεῖς ἡμῖν τοῦ xatd σώματος πόϑον.
Parisiensis: ὅτι μέχρι τῆς τ. βι. τελ. ἐν vjp. πληροῦται ὁ πλοῦτος τῆς χαρ. σον
ἐκεῖνος, ὃς οὐ συγχωρεῖ τωῖν ἔσεσθαι χατὰ τὸ σῶμα ἀπαϑεῖς.

1 Codex πράξις, πος accentu.

Apocalypse, apocryph. ed. Tischendorf. . 11

162 IV. ACTA PETRI ET 'ANDREAE.

τῆς πόλεως τῶν ἀνθρωποφάγων, xaX ἰδοὺ νεφέλη φωτεινὴ Tiora-
σεν αὐτόν, xal τοῦτον ἀπένεγχεν (sic) ἐν τῷ ὄρει οὗ ἦν Πέτρος
χαὶ Ματθείας xaX ᾿Αλέξανδρος χαθεζόμενοι. ὁ δὲ ἰδὼν αὖ-
τούς, ἠσπάσαντο αὐτὸν μετὰ πολλῆς χαρᾶς. τότε λέγει αὐτῷ
ὁ Πέτρος τί σοι γέγονεν, ἀδελφὲ ᾿Ανδρέα; ἄραγε ἔσπειρας τὸν
λόγον τῆς ἀληθείας ἐν τῇ χώρᾳ τῶν ἀνθρωποφάγων ἢ o0; λέγει
αὐτῷ ᾿Ανδρέας" ναί. πάτερ Πέτρε, 5t εὐχῶν σου΄ ἀλλὰ πολλὰ
xaxo. μοι ἔδειξαν ? οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐχείνης. ἔσυρον γάρ με
ἐν τῇ πλατείᾳ οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐκείνης ἡμέρας τρεῖς. ὥστε
τὸ αἷμά μου μολῦναι (cod. μολύναι) τὴν πλατείαν ὅλην. λέγει
αὐτῷ ὁ Πέτρος᾽ ἀνδρίζου ἐν χυρίῳ, ἀδελφὲ ᾿Ανδρέα, xai δεῦρο
ἀνάπαυσαι (cod. -σε) ἐκ τοῦ κόπου σου. ὁ γὰρ γεωργὸς ὁ xa-
λὸς ἐὰν πονικῶς (cod. πονικὸς, sed saepissime o et o confun-
dit) γεωργήσει τὴν γῆν, καὶ καρπὸν φέρει, xal εὐθέως πᾶς ὁ
χόπος αὐτοῦ εἰς χαρὰν γενήσεται᾽ εἰ δὲ χοπιάσει xo οὐ καρπο-
φορήσῃ (cod. -ρίση) ἡ χώρα αὐτοῦ. διπλοῦν ἔχει τὸν κόπον.

Ταῦτα δὲ αὐτοῦ λέγοντος ἐφάνη αὐτοῖς ὁ κύριος ᾿Ιησοῦς
Χριστὸς ἐν μορφῇ παιδίου καὶ λέγει αὐτοῖς ᾿ χαῖρε. Πέτρε ἐπί-
σχοπε ὅλης τῆς ἐκκλησίας μου χαῖρε. ᾿Ανδρέα. οἱ συνχληρο-
νόμοι μου, ἀνδρίζεσθε καὶ ἀγωνίζεσθε ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπότητος.
ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, χόπους ὑπομένετε ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ ὑπὲρ
τῆς ἀνθρωπότητος ..... * ἐν μιᾷ ὥρᾳ ἀνέσεως ἐν τῇ βασιλείᾳ
τοῦ πατρός μου. ἀναστάντες οὖν πορεύεσθε ἐν τῇ πόλει τῶν
βαρβάρων χαὶ κηρύξατε ἐν αὐτῇ, κἀγὼ ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν ἐν
τοῖς θαύμασιν" τοῖς γινομένοις ἐν αὐτῇ διὰ τῶν χειρῶν ὑμῶν.
ἀσπασάμενος δὲ αὐτοὺς ὁ χύριος ᾿Γησοῦς ἀνῆλθεν εἰς τοὺς οὐρα-
νοὺς ἐν δόξῃ.

Πέτρος δὲ καὶ ᾿Ανδρέας καὶ ᾿Αλέξανδρος καὶ ᾿Ροῦφος xal
Ματθείας ἐπορεύθησαν εἰς τὴν πόλιν τῶν βαρβάρων. ἐγγισάντων
δὲ αὐτῶν τῇ πόλει, ἀποχριθεὶς (cod. add δὲ) ὁ ᾿Ανδρέας εἶπεν
τῷ Πέτρῳ᾽ πάτερ Πέτρε, ἄραγε ἔχομεν (cod. ἔχωμεν) πάλιν xó-

* ita exseripsi. Woogius ἐνέδειξαν. Nescio uter nostrum falsus sit.

8 Quae ἢ. l. exciderunt, ita fere cum Woogio supplenda erunt: ἀλλὰ 3op-
σεῖτε, ἐγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς.

4 ita codex, non ϑαυμασίοις. quod Woogius dedit.

IV. ACTA PETRI ET ANDREAE. 168

ποὺς ὑπομεῖναι ἐν τῇ πόλει ταύτῃ ὡς xal ἐν τῇ χώρᾳ τῶν d»-

θρωποφάγων; λέγει αὐτῷ Πέτρος οὐκ οἶδα. ἀλλ᾽ ἰδοὺ ἔστιν

(hoc acc. ipse cod.) γέρων ἔμπροσθεν ἡμῶν σπείρων ἐν τῷ ἀγρῷ

αὐτοῦ. ἐὰν φθάσωμεν ἕως αὐτοῦ, ἐρῶμεν" αὐτῷ᾽ δὸς ἡμῖν ἄρ-

τον. xal ἐὰν δῴη ἡμῖν Goto», γνῶμεν ὅτι οὐ χοπιῶμεν ἐν τῇ

πόλει ταύτῃ εἰ δὲ ἡμῖν εἴπῃ ὅτι ἄρτον οὐκ ἔχομεν (cod. ἔχωμεν), ,

πᾶλιν γνῶμεν ὅτι πάλιν κόπος ἡμᾶς" μένει. ὡς δὲ ἤγγισαν τῷ

γέροντι, λέγει αὐτῷ Πέτρος χαῖρε, Ὑεωργέ. ὁ δὲ γεωργὸς λέγει

αὐτοῖς χαίρετε καὶ ὑμεῖς, ἔμποροι. λέγει αὐτῷ ὁ Πέτρος ἔστω

σοι ἄρτος, ἵνα παρέχεις (sic cod.) τοῖς παιδίοις τούτοις (cod.

τῶν παιδίων τούτων, sed paullo post ὑμῶ). ἐπειδὴ ὑστερήθη-

μεν; λέγει αὐτοῖς ὁ γέρων" ὑπομείνατε ὀλίγον xai προσέχετε

τῶν βοῶν xal τοῦ ἀρότρου xal τοῦ ἀγροῦ, ἵνα πορευθῶ ἐν τῇ

πόλει καὶ παρέχω ὑμῖν ἄρτους. λέγει αὐτῷ Πέτρος ἐὰν ξενο-

δοχήσῃς ἡμᾶς, ἡμεῖς ἐπιτηροῦμεν τὸ ζεῦγος χαὶ τὸν ἀγρόν. λέ-

γεῖ ὁ γέρων ναί λέγει αὐτῷ ὁ Πέτρος εἶτα οἱ βόες ὑμῶν εἰσίν:

λέγει ὁ γέρων οὐχί" μεμίσθωμαι αὐτούς. λέγει αὐτῷ ὁ Πέτρος᾽

πορεύου ἐν τῇ πόλει. καὶ ἐπορεύθη ὁ γέρων ἐν τῇ πόλει. καὶ ἀνα-

στὰς ὁ Πέτρος διεζώσατο τὸν ἑαυτοῦ ἐπενδύτην xal τὸ λέντιον, χαὶ

λέγει πρὸς τὸν ᾿Ανδρέαν ὅτι οὐχ ἔστιν ἡμῖν πρέπον ἀναπαύεσθαι καὶ

ἀργεῖν, μάλιστα δὲ ὑπὲρ ἡμῶν κοπιοῦντος ToU γέροντος, ἀφεὶς

(sic) τὸ ἔργον αὐτοῦ. τότε ὁ Πέτρος ἁψάμενος τοῦ ἀρότρου ἔσπειρεν

(eod. ἐπηρεν) τὸν σῖτον. ᾿Ανδρέας δὲ ἦν ὄπισθεν τῶν βοῶν, xal

λέγει τῷ Πέτρῳ᾽ πάτερ Πέτρε, τί χόπους παρέχεις ἡμῖν ..." πα eue,
, Y e »9 V o0X* “9 “«“ fof e» ra^. uo,"

τότε λαβὼν ὁ ᾿Ανδρέας τὸ ἄροτρον ἐκ τοῦ" Πέτρου ἔσπειρεν 5 pg.

(cod. ἕσπερεν) τὸν σῖτον λέγων ὁ σπόρος ὁ εἰς τὴν γῆν ἐρριμ- ATA ..2ζ-.

μένος (sed codex ξημένος) ἐν τῷ ἀγρῷ τῶν δικαίων ἔρχου (sic. rp 7

eod.) καὶ ἐλθὲ (cod. ἔλθω) εἰς τὸ φῶς, ἐξέλθατε τοίνυν ob dnd

5 ἐρῶμεν: ita codex. "Videtur ex barbarismo coniunctivus futuri statuendus.

* ἡμᾶς: sic codex, non ut Woogius ἡμῖν.

' ita codex, sed supra χοπιῶμεν.

8 Bequitur: xol σὺ χοπιὰς ἡμῶν ὄντων. Woogius correxit xol col, χόπων
ἡμῖν ὄντων.

9 ἐχ τοῦ: sie, male Woogius εἰς. Nec magis codex τὸ σῖτον habet, ut Woo-
gius voluit Idem ὁ εἰς non adsequutus est, sed codex plapnissime d τς.
19 An ita textus tolerabiliter restitutus sit dubito.

11*

164 IV. ACTA PETRI ET ANDREAE.

ἢ Η ibd τ ὧν d -

νεανίσχοι τῆς πόλεως, OUg εὕρον ἐν τῷ βυθῷ τῆς ἀπωλείας ἕως
Α - - ἂν

σήμερον" ἰδοὺ γὰρ οἵ ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ εἰσέρχονται ἐν τῇ

πόλει συγχωροῦντες (Cod. -ρόντες) ἁμαρτίας τῶν πιστευόντων εἰς

αὐτούς, χαὶ θεραπεύοντες πᾶσαν νόσον χαὶ πᾶσαν μαλακίαν.

εὔξασθε ὑπὲρ ἐμοῦ ὅπως ἐλεήσει pe, καὶ ῥυσθὼ ἐκ τῆς ἀνάγκης

ταύτης.

Πολλοὶ“ δὲ ἐκ τοῦ ὄχλου ἐπίστευσαν τῷ Χριστῷ διὰ τὸν
λόγον P τῆς γυναικός, xal πεσόντες παρᾶ τοὺς πόδας τῶν ἀπο-
στόλων προσεκύνουν αὐτούς. αὐτοὶ δὲ ἐτίθουν τὰς χεῖρας ἐπὶ αὐ-

v - $ i 3 gb A ^ 2 - , , - &
τους. τοὺς δὲ ἀσθενοῦντας ἐν τῇ πόλει ἰάσαντο, τυφλοῖς τὸ
βλέπειν ἐχαρίσαντο,. κωφοῖς τὸ ἄχούειν, δαίμονας ἀπήλαυνον"

νον , 1 P à € -
πᾶς ὁ ὄχλος ἐδοξαζον τὸν πατέρα καὶ υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα.
ν δέ τις πλούσιος ἐν τῇ πόλει ὀνόματι ᾿Ονησιφόρος ᾽ν. οὐὖ-
τος οὖν θεωρήσας τὰ σημεῖα τὰ γινόμενα διὰ τῶν ἀποστόλων λέ-
γει αὐτοῖς ἐὰν πιστεύσω εἰς τὸν θεὸν ὑμῶν, δύναμαι ποιῆσαι

9 M L e e « 4 9 -“ο 9 « . M 3 ,
χαἀγὼ σημεῖον ὡς xai ὑμεῖς; λέγει αὐτῷ ᾿Ανδρέας᾽ ἐὰν ἀποτα-
ξει (sic) πάντων τῶν ὑπαρχόντων σου χαὶ τῆς γυναυτός σου χαὶ
τῶν τέκνων σου, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀκεταξάμεθα. τότε xal σὺ ποιή-
σεις σημεῖα. ταῦτα ἀχούσας ὁ ᾿Ονησιφόρος, θυμοῦ πλησθεὶς
λαβὼν τὸ ἑαυτοῦ λέντιον ἔβαλεν εἰς τὸν τράχηλον τοῦ ᾿Ανδρέου,
χαὶ τύπτων αὐτὸν ἔλεγεν αὐτῷ μάγος el^ τὴν γυναῦκαά μου
χαὶ τὰ τέκνα μου καὶ τὰ ἀγαθά μου πῶς σὺ ἀναγχάζεις με χα-
ταλιπεῖν: τότε ὁ Πέτρος στραφεὶς καὶ ἰδὼν αὐτὸν τύπτοντα τὸν
3 42 3 —. - jl , 1 5
Ανδρέαν, λέγει αὐτῷ ᾿ ἄνθρωπε, παῦσον λοιπὸν τύπτων τὸν Áv-
δρέαν. λέγει αὐτῷ ᾿Ονησιφόρος " θεωρῶ σε ὅτι φρονιμώτερος αὖ-
τοῦ εἶ" εἰπέ μοι οὖν χαὶ σὺ ἵνα καταλείψω τὴν γυναῦκά μου xe
τὰ τέκνα μου καὶ τὰ ἀγαθά μου" τί σὺ λέγεις; λέγει αὐτῷ Πέ-
too," ἕν σοι δῆμα λέγω᾽ εὐχοπώτερόν ἐστιν χάμηλον I διὰ τρυ-
μαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ
εἰσελθεῖν. ταῦτα ἀκούσας ὁ ᾿Ονησιφόρος καὶ ἐπὶ πλεῖον πλησθεὶς

11 Quae hoc loco sequuntur, cum iis quae praecedunt non eohaerent. Vi.
dentur igitur plura excidisse. Sed nec quae praecedunt prioribus apta sunt.

13 Hue usque Woogius textum exscripsit.

15 Codex plerumque ὀνισιφόρος.

14 Codex χάμιλον. tem postea constanter.

IV. ACTA PETRI ET ANDREAE. 165

ὀργῆς xai θυμοῦ, λαβὼν τὸ λέντιον ἐκ τοῦ τραχήλου τοῦ 'Àv-
δρέου ἔβαλεν εἰς τὸν τράχηλον τοῦ Πέτρου, καὶ οὕτως ἔσυρεν
λέγων᾽ ὄντως μέγας μάγος. πλείων τούτου οὐ γὰρ εἰσέρχεται
χάμηλος διὰ τρυπήματος ῥαφίδος. εἰ δὲ χαὶ δείξεις μοι τοῦτο
τὸ θαῦμα. πιστεύω εἰς τὸν θεόν cou: οὐ μόνον δὲ ἐγώ, ἀλλὰ
xoi πᾶσα ἡ πόλις εἰ δὲ μήγε. μεγάλως τιμωρηθήσῃ ἐν μέσῳ
τῆς πόλεως. ταῦτα δὲ ἀχούσας o Πέτρος ἐλυπήθη λίαν, καὶ
σταθεὶς xal ἐκτείνας τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανόν, προσηύξατο
λέγων" δέσποτα κύριε ὁ θεὸς ἡμῶν, ἐπάκουσόν μου τῇ ὥρᾳ
ταύτῃ ἀγρεύσουσιν (cod. -εὐσω) γὰρ ἡμᾶς ἐκ τῶν σῶν λόγων.
οὐ γὰρ προφήτης εἶπεν ταύτην τὴν δ'ασάφησιν αὐτοῦ ἀπαγγέλ-
λων, οὐδὲ πάλιν πατριάρχης, ἵνα μάθωμεν ταύτην τὴν ἐρμη-
νείαν, καὶ νῦν ξητοῦσιν παρ ἡμῶν τὴν τοιαύτην διασάφησιν
μετὰ παρρησίας. σὺ οὖν δέσποτα wi παρίδῃς ἡμᾶς σὺ γὰρ εἶ
ὁ ὑμνούμενος ὑπὸ τῶν Χερουβῴ..

Ταύτα δὲ αὐτοῦ εἰπόντος ἐφάνη ὁ σωτὴρ ἐν μορφῇ παιδίου
δωδεχαετοῦς, φορῶν ὀθόνιον, xal λέγει αὐτοῖς θαρσεῖτε xal μὴ
πτοεῖσθε, οἱ ἐχλεχκτοί μου μαθηταί: ἐγὼ γάρ εἰμι μεθ’ ὑμῶν
πάντοτε ἐνεχθήτω ἡ ῥαφὶς καὶ ὁ χάμηλος. xal ταῦτα εἰπὼν
ἀνῆλθεν εἰς τοὺς οὐρανούς. πανταπώλης “ δέ τις ἦν ἐν τῇ πό-
λει, πιστεύσας τῷ χυρίῳ διὰ Φιλίππου τοῦ ἀποστόλου καὶ
ἀκούσας ταῦτα, δραμὼν ἐξήτησεν ῥαφίδαν (cod. ξαφήδην, vide
post) ἔχουσαν μεγάλην τρυμαλιάν., χάριν παρέχων τοῖς ἀποστό-
λοις. τότε μαθὼν ὁ Πέτρος λέγει᾽ τέχνον, μὴ ζήτει μεγάλην
Dax» δ΄ οὐκ ἀδυνατεῖ γὰρ τῷ θεῷ πᾶν Dia: ἀλλὰ μᾶλλον
φέρε ἡμῖν λεπτὴν ῥαφήν. τῆς δὲ ῥαφῆς ἐνεχθείσης xol παντὸς
τοῦ πλήθους τῆς πόλεως ἱσταμένων πρὸς θεωρίαν, ἀναβλέψας ὁ
Πέτρος ἴδεν χάμηλον ἐρχομένην. εἶπεν δὲ ἐνεχθῆναι αὐτὴν. τότε
ἔπηξεν τὴν ῥαφίδαν (sie h. l. ipse eodex) εἰς τὴν γῆν, καὶ
χράξας φωνῇ μεγάλῃ εἶπεν ἐν ὀνόματι τοῦ σταυρωθέντος ᾿Ιησοῦ
Χριστοῦ ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου χελεύω σοι, χάμηλε, ἦα εἰσέλ-
θῃς διὰ τρυμαλιᾶς τῆς ῥαφίδος. τότε ἡ τρύπη τῆς ῥαφίδος
ἠνοίχθη ὡς πύλη, χαὶ διῆλθεν δ αὐτῆς o χάμηλος., χαὶ πᾶς ὁ

15 Codex habet παντάπολις.
16 ῥαφή eodem sensu quo ῥαφίς usurpatum.

166 IV. ACTA PETRI ET ANDREAE.

ὄχλος ἐθεώρει. πάλιν λέγει ὁ Πέτρος τῷ καμήλῳ᾽ εἴσελθε πάλιν
διὰ τῆς ῥαφίδος. xal εἰσῆλθεν πάλιν δεύτερον ὁ κάμηλος. ταῦτα
ἰδὼν ὁ ᾿ονησιφόρος λέγει τῷ Πέτρῳ᾽ ἀληθῶς μέγας μάγος d
ἐγὼ γὰρ οὐ πιστεύω, εἰ μὴ ἐγὼ πέμψω xoi φέρω ῥαφίδαν (cod.
-«(δην) xo κάμηλον. χαὶ προσχαλεσάμενος ἕνα ἐκ τῶν παίδων
αὐτοῦ λέγει αὐτῷ λαθραίως πορεύθητι xal φέρε μοι ὧδε χκάμη-
λον καὶ βαφίδαν (cod. -ἰδην)" εὑρὲ δὲ xal γυναῦκα μεμιαμένην,
xol αὐτὴν ἐπιβιβάσας ἔνεγκε ὧδε. οἱ γὰρ ἄνδρες οὗτοι μάγοι
εἰσίν. μαθὼν δὲ ὁ Πέτρος τὸ μυστήριον διὰ τοῦ πνεύματος λέγει
τῷ ᾿Ονησιφόρῳ᾽ πέμψον, φέρε τὴν κάμηλον καὶ τὴν γυναῖχαν
(sic) καὶ τὴν ῥαφήν. ὡς δὲ ἥνεγκαν, λαβὼν ὁ Πέτρος τὴν ξα-
φὴν ἔπηξεν εἰς τὴν γῆν. ἢ δὲ γυνὴ ἦν καθεζομένη ἐν τῷ χα-
poo. τότε λέγει ὁ Πέτρος᾽ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ χυρίου ἡμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ ἐσταυρωμένου χελεύω σοι, κάμηλε. ἵνα εἰσ-
ἔλθῃς διὰ τῆς ξαφίδος ταύτης. εὐθέως δὲ ἠνοίχθη τῆς βελόνης
ἡ τρύπη καὶ ἐγένετο ὡς ἢ (sic) πύλη, καὶ εἰσῆλθεν bc αὐτῆς ὁ
χάμηλος. λέγει πάλιν ὁ Πέτρος τῷ καμήλῳ᾽ εἴσελθε πάλιν δι
αὐτῆς, ὅπως ἴδωσιν πάντες τὴν δόξαν τοῦ χυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
Χριστοῦ, ὅπως πιστεύσωσίν τινες εἰς αὐτόν. τότε εἰσῆλθεν πά-
λιν ὁ χάμηλος διὰ τῆς βελόνης. ἰδὼν δὲ ᾿Ονησιφόρος ἐβόησεν
λέγων᾽ ἀληθῶς [μέγας] ὃ θεὸς Πέτρου xal ᾿Ανδρέου, xao
ἀπὸ τοῦ νῦν πιστεύω εἰς τὸ ὄνομα τοῦ χυρίου ὑμῶν Ἰησοῦ Χοι-
στοῦ. νῦν οὖν ἄχουσον τῶν δημάτων μου, ὦ Πέτρε. ἔχω τοί-
νυν ἀρούρας, ἀμπέλους xal ἀγρούς ἔχω δὲ xal εἴκοσι ἑπτὰ
λίτρας χρυσίου χαὶ πεντήκοντα λίτρας ἀργυρίου" ἔχω δὲ ἀνδρά-
ποδα πάμπολλα. παρέχω τοῖς πτωχοῖς τὰ ὑπάρχοντά μου, ὅπως
xol ἐγὼ ποιήσω ἕν θαῦμα ὡς xol ὑμεῖς δ΄... ὁ δὲ Πέτρος ἦν
λυπούμενος, μήποτε οὐχ ἐνεργοῦσιν αὐτῷ αἱ δυνάμεις, ἐπειδὴ
οὐκ ἦν λαβὼν τὴν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα. ταῦτα δὲ αὐτοῦ ἐν-
θυμουμένου, ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λέγουσα πρὸς αὐτόν᾽

1" Hoc vel simile quid supplendum videtur, nisi mavis ἀληϑής pro ἀληϑώῶς.

18 Sequitur in codice: ἐὰν ϑέλῃς, xol σὺ ποιήσῃς (sed iota subscriptum co-
dex nusquam habet) ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ χυρίον ἡμῶν ἑησοῦ χριστοῦ, quae non
sana esse apparet. Possit coniici ita fere scriptum fuisse: λέγει αὐτῷ ᾿Ανδρέας "

ταῦτα ἐὰν ϑέλῃς, καὶ σὺ ποιήσεις ἐν etc. Bed eodem iure etiam alia coniici
possunt.

IV. ACTA PETRI ET ANDREAE. 164

χελεύω Got", ποίησον αὐτῷ ὅσα θέἕλει, ὅθεν πληροφορῶ αὐτὸν
ὡς βούλεται. λέγει αὐτῷ ὁ Πέτρος τέκνον, δεῦρο, ποίησον ὡς
χαὶ ἡμεῖς. προσελθὼν δὲ ὃ ᾿Ονησιφόρος ἴσταται ἔμπροσθεν τῆς
, LI ^ LI . 3 , *)0
χαμιήλου xai τῆς ῥαφίδος, καὶ εἶπεν ἐν ὀνόματι] ....

19 χελεύω σοι: jt& reposuimus pro χέλευσον, quod in codice est.
39 Hunc in modum exit codex. Quse enim folio insequenti (115) leguntur,
ad vitam S. Barbarae pertinent.

Jenae, typis Fr. Frommann.

I N D E X

PROLEGOMENA

De laboribus nostris circa libros Novi Testamenti Apo-
eryphos in universum refertur .

Cur nvne demum accesserit volumen tertium ad duo
priora annorum 1851 et 1858. . . . . .
Libris 14 in actis et evangeliis primum editis iam ac-

cedunt alii inediti quinque .
De edendi difficultate . . . . . . . "m
De libris similibus corpori Novi Testamenti apoerypho
reservatis deque nonnullis Veteris Testamenti pseud-

epigraphis . . . . . . . . . « . « «4

1. Deapocalyppsi Mosis . .. .....
Plures libri eo nomine apud veteres dicti. "Dubium
quorsum hic referendus »it. Cur saeculis circa Chr.

nat. tribuendus videatur . . . . ΝΞ |

De codd. quattuor ad editionem adhibitis. . . .

II. De apocalypsi Esdrae ΜΝ
Diversam esse ab Esdrae libro quarto eoque multo in-
feriorem sed ex illius imitatione fluxisse
De scriptura codicis Parisiensis unde editio petita est
De duobus libris medio aevo Esdrae nomine fictis

III. De apocalypsi Pauli . e.
Duas apocalypses Pauli veteribus innotuisse. Augu-
stini et Sozomeni testimonia in eam quam edidimus
quadrare. De reliquis eiusdem testibus . . . .
Apocalyps. apocryph. ed. Tischendorf.

VII — LXIV.

VII sq.

XIV sq.
12

170

Revelationum Bartholomaei

INDEX.

Versiones orientales: Coptica? Syriae&, Arabica

De aetate libri

De codicibus nostris duobus, altero Ambrosiano, altero
Monacensi ΝΕ ες

De Syriaco textu nuperrime Urumiae invento eiusque
interpretatione Anglica in apparatu critico nostro ex-

De fragmento homiletico in utroque Graeco codice
apoealypsi Paulinae in fine mutilae addito

IV. De apocalypsi Iohannis

Testimonium scholiastae ad grammaticam Dion. Thacis

De Birchii editione et codicibus

De codd. nostris quinque .

De apocalypsi Petri ex cod. Arabico Oxoniensi

Singula eius capita ex catalogo Alexandri Nicoll repe-
tuntur. , . . « . . . «

Bahidice inventarum

fragmentum ex interpretatione Eduardi Dulaurier

De quadam Mariae apocalypsi in variis codicibus

Graecis inventa 4 m
Fragmentum similis libri spocalyptie

De apocalypsi Danielis

V. De Iohannis libro de dormitione Mariae.
VI. De Transitu Mariae. A.

VII. De Transitu Mariae. B.

Cur iste Pseudo-Iohannis liber adhuc delitaerit .

Quando scriptus videatur; quantum ubique placuerit .

Versiones Syriacae tres ἃ Guilielm. Wright editae; ver-
sio Arabica & Maximil Enger edita; liber Copticus
eiusdem argumenti νος . s.s

Transitus Mariae apud Latinos et spud poetas Germa-
nicos .

Sermo Iohannis Thessalonicensis de dormi-
tione Mariae. Ex variis codicibus plures eius ser-
monis tituli et partes afferuntur . . . ..

Epiphanii monachi testimonium de utroque scripto

Codices ad edendum Pseudo-Iohannis librum & nobis
adhibiti, item ad Transitum A et B. . . . .

XVL

XVI sq.

XVU

XVIIL

XVIII — XIX.
XVIII.

XVIII sq.

AX eqQ.

XX — XXIV.
XXIV — XXVH.
XXVII — XXIX.

AXIX —XXI.
XXX — XXXIII

XXXIV —XLVI.

XXXV — XXXVII.

XXXVII sq.

INDEX. | 171

»De assumptione beatae virginis Mariae" ex cod. Am- Pag.
brosiano . . . . . . . . . . . . . ». ., XLIII —XLVI.

Additamenta ad acta apostolorum apocrypha — xrvm- Lr.
Ex actis Pauli et Andreae ἃ Zoega Bahidice re-
pertis. Fragmentum ab Ed. Dulaurier versum . . XLVII— XLIK.

De fragmentis Sahidicis &ctorum Bartholomaei . XLIX —L.

Additamenta ad evangelia apocrypha . . . . Li—Lxiv.
Guilielmi Wright Contributions to the Apocryphal Li-
terature of the N. T. eollected and edited from Sy-

riac MSS. .. . . . LI.
Syriaca fragmenta protevangell (espy- XVII — XXY)
e codice sexti saeculi . . . . . . . . . . . LI—LII.

Thomae evangelium ex eodem codice Syriaco partim

interprete Wrigbtio exscribitur, partim cum nostris

recensionibus Gr. et Lat. confertur . . . . . . IJII—LVI.
De Herodis et Pilad epistulls . . . . . . . . LVL
Ad Pseudo-Matthaei evangelium: plura seriptu-

rae codicis D exempla proferuntur . . . . . . LVI—LX.
Ad Thomae evangelium Graece À: emendantur le-

etiones & Cotelerio et Thilone ex cod. Par. prolatae LXI.
Ad Gesta Pilati Graece A: dantur exempla scriptu-

rae e codice Monacensi nondum adhibito . . . . LXI—LXIII.
Editionem Fabricianam libelli qui ἀναφορὰ Πιλά-

tov inscribitur plurimis ac gravissimis vitiis defor-

matam esse ostenditur . . . . . . . . . . LXII —LXIV.

B. TEXTUS APOCALYPSIUM etc. . ...... 1—1s6
I. Apocalypsis Mosis. Graece. (Editio princeps.) 1— 38.

II. Apocalypsis Esdrae. Graece. (Editio princeps.) $4— 83.
III. Apocalypsis Pauli. Graece. (Editio princeps.) 84 --- 69.

IV. Apocalypsis Iohannis. Graece . . . . .. .. 10-- 94.
V. Iohannis liber de dormitione Mariae. Graece.

(Editio princeps) . . . . . . . . . . . . . $5—112.
VI. Transitus Mariae. À. Latine. (Editio princeps) 113 — 133.
VII. Transitus Mariae. B. Latine . . . . . . . . 124— 186.

12"

179 INDEX.

C. ADDITAMENTA AD ACTA APOSTOLORUM

APOCRYPHA . .. ........... 187 — 167.

I Ad acta Andreae et Matthiae, ex codice unciali 1s9— 141.
IL Ad acta Philippi ............. 141 — 156.
1. ex codice Parisiensi. . . . . . . . . |: ., . 141— 150.

9. ex eodice Barocciano . . . . . . . . . . 151 — 156.

III Ad acta Thomae. . . . . . . .. .. . ως 156 — 161.
1. ex codice Monacensi unciali palimpsesto . . . . 156 — 158

$. ex codice Bodleiano . . . . . . . . . . 168— 161.

IV. Acta Petri et Andreae in fine mutila ex codice

Barocciano . . .. .... ....... 161 — 167.

ΠΝ
-——